ақан сері қорамсаұлы
TRANSCRIPT
Ақан сері Қорамсаұлы
O 1843 жылы бұрынғы Кӛкшетау облысы ҮлкенҚоскӛлдің маңында дүниеге келген
O Оның ӛмір сүріп, балалық шағын ӛткізген жеріде осы Кӛкшетау тӛңірегі.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Шын аты – Ақжігіт
O Әкесінің есімі – Қорамса
O Шешесі — Жаңыл
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ақанды әкесі жас кезінде дін мектебіне береді.
O Ол кездегі дін мектебінде жазуды үйретпейтін.
O Алайда талантты болашақ ақын жасынан-ақжазу-сызуға әуес болып, тез-ақ хат таниды, жаза біледі.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Сол оқып жүрген кездің ӛзінде-ақ Ақан ӛлеңгеәуес болады.
O Ойын-тойда, ӛзінің замандастарына ӛлеңшығарып, болашағы бар, талантты ақынекендігін байқатады.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ақын Ақан деген атқа ерте ие болады. 14 жасқакелгенде молдамен араздасып, дін оқуынтастап кетеді.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ақан ертерек оянып, бозбалалық, салдыққұрады. Ит жүгіртіп, құс салып, аңшылық, әншілік, ӛлеңшілік, жігітшіліктің соңына түседі.
O Кәміл жігіт болып, ержеткен соң қасына қосшы-қолаң ертіп, қолына домбыра, сырнай алып, әнші, ӛлеңші жігіттермен ел аралап, саяхатқұрады.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ақанның сырлы сӛзі, лирикаға толы нәзік үніелдің назарын аударады. Ел ақынға сері дегенатақ беріп, құрметтейді
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ойын-тойдың кӛркі Ақан боп саналады. Ержеткеннен кейін Ақан Бәтима деген қызғаүйленеді, Бәтимадан бір ұл, екі қыз болады. Он жылдан кейін Бәтима дүниеден қайтады.
O Әйелі кӛз жұмған соң біраз жыл балаларынбағып отырады да, кейін серілік жолына қайтатүседі.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Құсбегі, тазышыл, атшыл Ақан жүйрік тазы, алғыр қыран ұстайды. Тазысына Базаралы, құсына Қараторғай деп ат қояды.
O Кӛп ұзамай-ақ ел аузында аңыз болып кеткенкәдімгі ӛрен жүйрік Құлагерге ие болады. Алғыр қыран, жүйрік тазы, жел жетпес Құлагербіріне-бірі сай келіп, ақынның кӛңілінОқжетпестің ӛріне ӛрлеткендей әсер етеді.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Күдіре жал, қыл құйрықтының жүйрігіҚұлагерді Ақан күтіп, мәпелеп баптап, бәйгегеқосып жүреді.
O Алдына мал салмаған Құлагер ӛзге елде«Кӛкшетаудың дүлдүлі» атанады.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Осы кезде Ақан ӛз еліндегі Ұрқия деген қызғаүйленеді. Бірақ бұл әйелі де үш ай отасқаннанкейін қайтыс болады. Мұнан кейін жақын інісіӛледі.
O Осы екі ӛлім Ақанға қатты батады. Кейін Ақансол Қарауыл еліндегі Ақтоқты деген қызбенкӛңіл қосып, соған үйленуге бел байлайды. Бірақ үстем тап ӛкілдері Ақтоқтыны зорлықпенӛзгеге ұзатып жібереді.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Сері Ақан Ақтоқтыдан кейін кӛп жылдайешкімге кӛңіл аудармай жүріп, жігіт ағасыболған кездерінде Жамал деген қызды сүйеді, оған арнап бірнеше ӛлең, «Үш тоты» деген әншығарады.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ӛстіп жүрген кезде, Ақанға үлкен қайғы тағы тап бола кетеді. Керей руының паң Нұрмағамбетатанған үлкен байы Ереймен деген жерде әкесіСағынайға ас беретін болып, үш жүзге сауынайтады (кісі шақырады). Сол аста Ақан Құлагердібәйгеге қоспақ боп, баптап алып барады. Бәйгеге323 ат қосылады. Бәрінің алдында келе жатқанҚұлагерді бұрыннан Ақтанмен ӛштесіп жүргенАлтайдың Батыраш, Қотыраш деген феодалдарысоққыға жығып ӛлтіреді. Ақан сері Құлагерӛлгеннен кейін ауыр қайғыға ұшырайды.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Баласымен екеуі елсіздегі Қоскӛл дегенқамысты қопаны мекендеп, тау кезіп, иесіздаланы жайлап, ӛзгеден оғаш ӛмір сүреді. Тау-тасты күңірентіп ән салады, ӛлең айтады. Құлагерге арнап бірнеше ән мен ӛлеңдершығарады. Ақанның дұшпандары «Ақанжынданыпты, оны пері иеленіпті, Ақан періқызына үйленіпті» деген лақап таратады.
Ақан сері Қорамсаұлы
O Ол жӛнінде әртүрлі аңыз да туа бастайды. Әйтсе де ақын тау мекендеп, кӛл жайлап, әншырқауын үдете береді. Ӛмірінің ең ақырғыминутына дейін тау-тасты тербеткен әдемі әні, әсем лирикалы ӛлеңнен қол үзбейді. Ӛстіпжүріп Ақан сері 1913 жылы қайтыс болады.