ეკატერინე გაჩეჩილაძე

ერთ დროს, ჩვენს პლანეტაზე უზარმაზარი ქვეწარმავლები - დინოზავრები (ბერძნულად ნიშნავს „საშინელ ხვლიკს“) -ცხოვრობდნენ. ახლა ისინი მხოლოდ წიგნებში, მულტფილმებში და ნახატებზე თუ გვხვდებიან. მაინც, რატომ იყვნენ ასედიდები დინოზავრები და რატომ გადაშენდნენ ისინი?

ერთ დროს, ჩვენს პლანეტაზე უზარმაზარი ქვეწარმავლები -დინოზავრები ცხოვრობდნენ. ახლა ისინი მხოლოდ წიგნებში, მულტფილმებში და ნახატებზე თუ გვხვდებიან. მაინც, რატომიყვნენ ასე დიდები დინოზავრები და რატომ გადაშენდნენისინი?

სიტყვა “დინოზავრი”, რომელიც ბერძნულად“საშინელ ხვლიკს” ნიშნავს,

პირველად 1841 წელსიხმარა რიჩარდ ოუვენმა

დინოზავრები ანუუძველესიქვეწარმავლებიმეზოზოურ ერაში (

დაახლ. 225 მლნწლისწინ) დედამიწაზეფართოდ იყვნენგავრცელებულნი.

არსებობდნენ სხვადასხვა სახის დინოზავრები, ხორცისმჭამელნი და ბალახისმჭამელნი. დინოზავრებისზოგიერთ სახეობას საოცარი თვისება ჰქონდა, თავის დასაცავადისინი პირიდან ფეთქებად ნივთიერებებს ისროდნენ. ზოგ„საშინელ ხვლიკს“ ფრთებიც ჰქონდა და დაფრინავდა.

დინოზავრები ყველაზე შთამბეჭდავი ცხოველები იყვნენ, რომლებიცდედამიწაზე ყველა ცხოველზე უფრო დიდხანს ცხოვრობდნენ. ძაღლისოდენა წინამორბედებისაგარ ისინი ვეებერთელა, სპილოს წონამტაცებლად და ავტობუსის სიგრძე ბალახისმჭამელებადჩამოყალიბდნენ. თუმცა მათ შორის იყვნენ ისეთებიც, რომლებიცზომით წიწილას არ აღემატებოდნენ და საოცარი სიმარდითგამოირჩეოდნენ.

ბევრი მცენარეჭამია დინოზავრისაკვების მოსაპოვებლად ჯგუფურადდადიოდა. ისინი ხშირად ჯოგებადმოგზაურობდნენ, რათა თავიდაეცვათ ხორციჭამიადინოზავრების თავდასხმებისაგან.

უკანასკნელი დინოზავრები დედამიწაზე 160 მილიონი წელიბატონობდნენ და დაახლოებით 65 მილიონი წლის წინადგაქრნენ, საიდან მოვიდნენ ეს რეპტილიები? როგორგამოიყურებოდნენ და რამ გამოიწვია მათი გადაშენება?

მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ დინოზავრები შეიძლებასხვადასხვა მიზეზების გამო გადაშენებულიყვნენ,ესშეიძლება ყოფილიყო ვულკანის ამოფრქვევა ანტემპერატურის მკვეთრი ვარდნა.

–მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ დინოზავრები შეიძლებასხვადასხვა მიზეზების გამო გადაშენებულიყვნენ,ესშეიძლება ყოფილიყო ვულკანის ამოფრქვევა

.

მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფმა დაასკვნა, რომ დინოზავრების დაღუპვისმიზეზი იყო უზარმაზარი ასტეროიდის დარტყმა, არის ვარაუდი,რომდინოზავრები განადგურდნენ მეტეორიტების მთელი სერიების გამო, რომლებიც დედამიწას ათასი წლის განმავლობაში ბომბავდნენ“, –

მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფმა დაასკვნა, რომდინოზავრების დაღუპვის მიზეზი იყო უზარმაზარიასტეროიდის დარტყმა, არის ვარაუდი, რომ დინოზავრებიგანადგურდნენ მეტეორიტების მთელი სერიების გამო, რომლებიც დედამიწას ათასი წლის განმავლობაშიბომბავდნენ“, –

მეცნიერული ცნობები დინოზავრების შესახებ, ძირითადად, ეყრდნობა ნამარხების მოკვლევებს – მათ ნაშთებზე დაკვირვებას.პალეონთოლოგებმა (ადამიანები რომლებიც იკვლევენ უძველესნამარხებში აღმოჩენილ ნაშთებს) აღადგინეს დინოზავრებისდეტალური სახე,მათი ანატომია, ცხოვრების სტილი, საცხოვრებელი ადგილი,

ათასწლეულების მანძილზე ადამიანები მიწაში დინოზავრებისნამარხებს პოულობდნენ, მაგრამ პირველი ნამარხი, რომელმაც ნათელიმოჰფინა გადაშენებული გიგანტური ქვეწარმავლების არსებობას, იყოეშვებიანი ყბის ძვალი. ის ბრიტანელმა ბუნებისმეტყველმა, უილიამბაქლენდმა აღმოაჩინა 1824 წელს და მიაკუთვნა უზარმაზარცხოველს, რომელსაც ლათინური სახელი – მეგალოზავრი უწოდა

ათასწლეულების მანძილზე ადამიანები მიწაშიდინოზავრების ნამარხებს პოულობდნენ, მაგრამპირველი ნამარხი, რომელმაც ნათელი მოჰფინაგადაშენებული გიგანტური ქვეწარმავლებისარსებობას, იყო ეშვებიანი ყბის ძვალი.

დინოზავრების ჩონჩხზე დაკვირების შედეგად, ექსპერტებმა ჩამოაყალიბესგარკვეული დასკვნები ცხოველის კუნთოვაი საფარის შესახებ. ძვლების გამოკვლევითთანამედროვე მეთოდები იმასაც გვაჩვენებს, თუ რა ავადმყოფობა ტანჯავდა დინოზავრს. 200 მილიონი წლის სიძველის დინოზავრის თავის ქალის შემოწმების შედეგად, ექსპერტსშეუძლია დაასკვნას, თუ რა ზომის ტვინი ჰქონდა ცხოველს და როგორ იკვებებოდა იგი. ახალშობილი დინოზავრების აგებულებაზე მსჯელობა შესაძლებელია მხოლოდ აღმოჩენილიუძველესი კვერცხების შესწავლის შედეგად. არსებობს რამდენიმე საკითხი, რომლის

მტკიცებაც ექსპერტებს უჭირთ. მაგალითად, ჰქონდათ თუ არა დინოზავრებს ბეწვის საფარიდა რა ფერის იყო მათი კანი.

დინოზავრების ჩონჩხზე დაკვირების შედეგად, ექსპერტებმა ჩამოაყალიბეს გარკვეული დასკვნები ცხოველისკუნთოვანი საფარის შესახებ. ძვლების გამოკვლევითთანამედროვე მეთოდები იმასაც გვაჩვენებს, თუ რაავადმყოფობა ტანჯავდა დინოზავრს.,თუ რა ზომის ტვინიჰქონდა ცხოველს და როგორ იკვებებოდა იგი.

ახალშობილი დინოზავრების აგებულებაზე მსჯელობაშესაძლებელია მხოლოდ აღმოჩენილი უძველესიკვერცხების შესწავლის შედაგად

საქართველოსტერიტორია, კერძოდქუთაისის მიმდებარე ტყე(სათაფლიის ნაკრძალი) საყვარელი ადგილიყოფილადინოზავრებისთვისაც.

ნაკრძალში შემორჩენილი მათი ნაკვალევი ორფეხზე მოსიარულე ამგვარ დინოზავრსეკუთვნოდა:

სათაფლიის" დინოზავრისნაკვალევი ბუნებისუნიკალური მოვლენაა.

აქ არქეოლოგიურწარსულში, (50-60 მლნ.წლისწინათ) დინოზავრებმაგაიარეს და დატოვეს ფეხისანაბეჭდი.

ნაკრძალში ახლახან დამთავრდა გრანდიოზულისარესტავრაციო სამუშაოები. ტურისტებს აქ შეუძლიათიხილონ ტყეში მოსეირნე სხვადასხვა “სახეობის დინოზავრები. დინოზავრების ნაკვალები, კარსტულიმღვიმეები, ხოლო დინოზავრების ფიტულებთან ერთადმნახველს საშუალება ეძლევა იმოგზაუროს დროში სულრაღაც 60 – 100 მილიონი წლის წინ.

მომავალ შეხვედრამდესათაფლიაში !