1

พลวตชมชนบานเปรดในภายใตแนวความคดเศรษฐกจพอเพยง

(The Dynamics of Naan-Pred-Nai Community under the Sufficiency Economy Concept)

จดท าโดย

1. นายจรายส แกวชมภ รหสนกศกษา 54211803 2. นางสาวคณญภทร ซงปาน รหสนกศกษา 54211809 3. นายพนศกด ทรพยศรเจรญ รหสนกศกษา 54211822 4. นางสาวจฑาลา บญชวย รหสนกศกษา 54211834 5. นางสาวณฐชณา พระสวาง รหสนกศกษา 54219004 6. นายทวศกด พนศรเจรญกล รหสนกศกษา 54219007 7. นายอรรถชย ชนชตพชยกล รหสนกศกษา 54219015 8. นางสาวเมรกา ศรเศษ รหสนกศกษา 54219017 9. นายชมพล มานะเมธกล รหสนกศกษา 55080501418

น าเสนอ อาจารยศรนนต สวรรณโมล

รายงานนเปนสวนหนงของวชา GEN 211 ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

The Philosophy of Sufficiency Economy ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2557

2

พลวตชมชนบานเปรดในภายใตแนวความคดเศรษฐกจพอเพยง (The Dynamics of Naan-Pred-Nai Community under the Sufficiency Economy Concept)

ชมชนบานเปรดใน ต าบลหวงน าขาว อ าเภอเมอง จงหวดตราด เปนชมชนหนงทเดนตามกระแสของการพฒนาทเนนความเจรญเตบโตของประเทศ รปแบบการผลตทเปลยนแปลงไปจากการผลตเพอยงชพเปนการผลตเพอขายทไมไดมงเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเอง เปนกระแสความเจรญทหลงไหลเขามาในชมชนท าใหการด ารงชวตของชมชนเปลยนไป เมอชมชนเปนไปตามกระแสการพฒนากจะเกดปญหาตางๆ แตอยางไรกดชมชนนมความแตกตางจากชมชนอนเนองจากชมชนบานเปรดในมการพฒนาเศรษฐกจแบบกาวหนา คอ ชมชนบานเปรดในแสดงใหเหนวาชมชนมศกยภาพ เกดการรวมพลงชวยกนความเขมแขงใหเกดขนในชมชน จนเปนทยอมรบจากสงคมภายนอก ความเปนมาของชมชนบานเปรดในมอายการตงถนฐานประมาณ 146 ปมาแลวแตเดมหมบานนเปนหมบานปดถกลอมรอบจากสองหมบานใกลเคยง จนเมอมการสรางถนนจงเรมมคนตางถนเขามาในหมบาน และหมบานมชอเสยงเปนทยอมรบจากสงคมภายนอกทงในวงการวชาการและระดบรากหญาวาเปนหมบานทเขมแขง มความสามารถในการพงพาตนเองได โดยเฉพาะในดานการอนรกษและพฒนาปาชายเลนและการตงกลมสจจะสะสมทรพยขนภายในหมบาน บานเปรดในเปนหมบานทมการตงบานเรอนทอยอาศยและสวนไวดวยกนท าใหบานเรอนแตละหลงอยหางกนขนอยกบจ านวนการถอครองทดนวามอาณาเขตมากนอยเพยงใด การตงบานเรอนของเพอนบานกอยหางตามนน แตเดมเปนพนทปาทมความอดมสมบรณไปดวยพชพนธธญญาหาร ประกอบไปดวย 1. ปาบก คอ บรเวณทดอนซงมตนไมใหญอยมากมายทงทเปนพชสมนไพร พชทกนไดและสงขาย เชน ไมยางใต ไมปา ไมพะนอง ไมตะบก รวมถงสตวปาทมความอดมสมบรณ ในปจจบนพนทปาบรเวณนไดกลายเปนทต งบานเรอนพรอมกบสวนยางพาราและสวนผลไมไปแลว 2. ปาลาง คอ บรเวณทลมและปาชายเลนทน าทะเลทวมถงทกป สภาพของชมชน ทตงของชมชนบานเปรดในเปนบรเวณทราบต าชายฝงทะเลทมน าทวมถงอยเสมอ ลกษณะอากาศเปนแบบปาฝนเมองรอนมฝนตกอยตลอดป สถานบรการและระบบสาธารณปโภคในหมบานมรานจ าหนายอาหารสดและอาหารแหง และมศนยสาธตกองทนอเนกประสงคทชาวบานเรยกวา “สหกรณรานคา” ชมชนบานเปรดในมระบบประปาหมบานและเรมมไฟฟาใชตงแตป 2525 ชาวบานมการรบรขาวสารภายนอกจากการใชวทยและโทรทศนทมกนเกอบทกครวเรอน รวมทงมหอกระจายขาวของชมชนทต งอยทท าการผใหญบาน หนงสอพมพชาวบานสามารถหาอานไดจากรานคาในชมชน ภายในชมชนมการตงโรงเรยนบานเปรดในขนเพอสงเสรมใหเดกในชมชนไดรบการศกษา ตวบานสวนใหญเปนบานเกาเปนบานไมชนเดยวใตถนสง ระบบเครอญาตเปนการอยอาศยกนหลายหลงคาเรอนเปนครอบครวใหญทอาศยรวมกน 2-3 ครอบครว โดยลกษณะเปนครอบครวขยายทยงมสมาชกอยรวมกน 2-3 รน ทงป ยาตายาย ลงปานาอา พอแม ลกและหลาน ชาวบานชาวบานสวนใหญในหมบานมการสบเชอสายทงชาวไทยและชาวจน ศาสนา ความเชอ ประเพณ ชาวบานทงหมดนบถอศาสนาพทธและยงคง

3

ความเชอและขนบธรรมเนยมประเพณจนเพราะชาวบานสวนใหญมเชอสายจนแตขนบธรรมเนยมประเพณจนไดมการผสมกลมกลนกบขนบธรรมเนยมประเพณไทยและชาวบานยงคงด ารงไวทงสองประเพณ การมหนสนสวนใหญมาจากการกเงนเพอน ามาท าทนในการประกอบอาชพ การศกษาของลกหลาน รกษาอาการเจบปวย และใชจายในชวตประจ าวน ทรพยสนทสวนใหญชาวบานมกคอ โทรทศน ตเยน เตาแกส หมอหงขาว พดลม รถจกรยานยนต รถกระบะ เครองซกผา ซงเปนเครองใชไฟฟาทอ านวยความสะดวกใหกบคนในครอบครว อาจเปนเพราะคนในชมชนนมฐานะเศรษฐกจอยในระดบปานกลาง รวมถงมอาชพทตองใชเวลาทงวนท าใหตองการความสะดวกสบายหลงจากท างาน สวนใหญชาวบานมอาชพท าสวนผลไม สวนยางพารา ท านากง เพราะเลยงสตวน า รบจาง คาขาย และรบราชการ หลงจากทชาวนากงเรมเจอกบปญหาการขาดทนท าใหตองเปนหนกนจ านวนมากในหมบานไมมการสะสมทนเลย หมอผองศรจงรเรมใหชาวบานมารวมตวกนจดตงสหกรณรานคาขนมา โดยจดใหชาวบานรวมตวกนไปศกษาดงานสหกรณรานคา จากนนจงกลบมาวางแผนการกอตงกลมขนมาดวยความรวมมอรวมใจของสมาชกทกคนในชมชน และใชชอวา “ศนยสาธตกองทนเอนกประสงคและกองทนยา”ซงกลมสหกรณรานคามวตถประสงคเพอใหชาวบานมความเปนอยทดข น โดยมวตถประสงค 3 ขอ 1. เพอใหสมาชกมคณภาพชวตทดข นไดซอสนคาในราคาถกและไดรบเงนปนผล 2. เพอใหทกคนในหมบานไดท ากจกรรมรวมกน ตงแตเรมจากการเปนผขาย ท าบญช บรหารราน ตลอดจนเปนผซอ 3. เพอใหสมาชกของกลมมอ านาจการตอรองกบรานคานายทนได ชมชนยงมกลม อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) มหนาทตรวจสขภาพเบองตนของคนในชมชน ชาวบานยงมการจดตงกลมสจจะสะสมทรพยทมจดเรมตนจากพระอาจารยสบน ปณโตไดเชญชวนใหชาวบานกลมทเขาวดฟงธรรมทเปนกลมเปาหมายคนดจดตงกลมขน กลมสจจะสะสมทรพยเปนกลมทต งขนเพมกจกรรมการออมและการกยมเทานน หลงจากการเกดขนของกลมสจจะสะสมทรพยสงผลใหชาวบานในชมชนมคณภาพชวตทดข น มโอกาสปลดหนทไมมททาวาจะชดใชไดพรอมทงยงมเงนเกบออมไวอกดวย นอกจากนยงเปนเครองมอทท าใหสมาชกไดพบปะพดคยเกดการแลกเปลยนการเรยนรแกกน เกดการรวมตวกนอยางจรงจงเพอหาหนทางแกไขปญหาและความตองการของชมชน

หลงจากมการตงกลมสจจะสะสมทรพยประมาณ 2 ป กลมอนรกษและพฒนาปาชายเลนจงเกดขนอยางเปนทางการจากความรวมมอรวมใจของชาวบานทเลงเหนถงความเปลยนแปลงของทรพยากรปาชายเลนของหมบานจงไดเกดเปนกลมอนรกษปาชายเลนบานเปรดในขน สาเหตทท าใหชาวบานตระหนกถงเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตกเพราะนายทนทเรมเขามาท าลายปาชายเลนในพนท โดยนายทนใชรถแบคโฮขดท าคนกกเกบน าในปาชายเลนไมใหน าระบายออกไปท าใหตนไมในปาชายเลนถกน าทวมจนหมด จากเดมทเคยมน าขนน าลงกกลายเปนปาชายเลนทมแตน าทวมขงตนไมกเรมตาย เมอตนไมในปาเรมตายไมทสามารถขายไดนายทนกตดไปขายจนในทสดพนทบรเวณนนกเตยนโลงเหลอแตตอไม ท าใหชาวบานทนไมไหวรวมตวกนขบไลนายทนใหออกไปจากพนท หลงจากนนชาวบานเปรดในจงรวมกนฟนฟระบบนเวศของปาชายเลนใหคนสภาพความอดมสมบรณขนมาได

4

พรอมทงออกมาตรการตางๆ ในการท ากจกรรมทางเศรษฐกจ การประกอบอาชพทสอดคลองกบการคงอยของสภาพทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชมชน เปนการใชภมปญญาและเทคโนโลยพนบาน การด าเนนชวตทอยบนพนฐานของความมเหตผลในการใชประโยชนจากทรพยากรอยางคมคาเพอเปนการปองกนไมใหเกดปญหาดงทเคยเปนมา ซงการด าเนนงานตางๆภายในหมบานไดรบการสนบสนนจากหนวยงานราชการและเอกชนตางๆ ไดแก

- คณะครโรงเรยนบานเปรดใน มสวนรวมในการเปนทปรกษาและเปนกรรมการของกลมอนรกษและพฒนาปาชายเลน ชวยดแลในสวนทเปนเยาวชนและคอยแนะน าใหค าปรกษาและวางนโยบาย รวมถงการลงมอปฏบตในบางกจกรรมทรบผดชอบ

- กรมปาไมใหความรวมมอกบชมชนเรองของการเฝาระวงและตรวจจบผทกระท าผดลกลอบตดไมในเขตปาชายเลน รวมถงใหความรเรองปาและกฎหมายปาชมชน

- ประมงใหความรวมมอกบชมชนในเรองของการเฝาระวงและตรวจจบผทกระท าผดลกลอบจบสตวน า รวมถงใหความรเรองปา การจดการกบสตวน าและกฎหมายปาชมชน เชน การใหความรเรองการหามจบปลาในฤดวางไข

- ส านกงานสงเคราะหกองทนสวนยาง ใหการชวยเหลอชมชนเรองเงนทนและค าแนะน าในการเพาะปลก การดแล การกรดยาง และการแปรรปแผนยาง

- พฒนากร เขามาสงเสรมกลมเยาวชนการประกอบอาชพของเยาวชนในหมบาน โดยใหงบพฒนาอาชพแกเยาวชน

- อนามย มสวนรวมในการบรการดานสขภาพแกประชาชนรวมทงตรวจสขภาพ ฉดวคซนประจ าป และยงมการประชาสมพนธขาวสารเรองสขภาพเปนประจ า

- ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคเอเชยแปซฟก (RECOFTC) โดยใหค าปรกษาและใหค าแนะน าชวยเหลอทางดานวชาการเกยวกบปาชายเลน

- กองทนการลงทนเพอสงคม ใหการสนบสนนเงนทนในสวนการพฒนาและอนรกษปาชายเลน พฒนาการทางดานเศรษฐกจของชมชน

ชวงกอน พ.ศ. 2482 (ยคการผลตแบบตงเดม): การท ามาหากนยงคงเปนการท าไรท านา โดยใชน าฝนตามธรรมชาตเรมตงแตเดอนพฤษภาคม – มถนายน กจะมการตกกลาพอเดอนกรกฎาคมกจะมการด านาขอแรงลงแขกกน เดอนพฤศจกายนเรมเกยวขาวกขอแรงลงแขกกนอกครง การท านาในสมยนนใชพนธขาวขาวล าซงเปนพนธขาวทมความทนทานตอน าเคมมากและเนองจากพนทในการท านาเปนดนโคลน ท าใหยากล าตอการไถนาความไมสามารถไถนาไดเนองจากมน าหนกตวมากจงตดหลม ดงนนจงตองใชคนไถนาแทน ในสมยนนยงมพธกรรมตางๆ เชน การท าขวญขาว ท าขวญลาน การท าเซนกมพลทชาวบานเชอกนวาถาไมท าพธนไมดท าให “ขาวบด” จะไมไดผลผลตทด ในการท านาขาวบางปไมไดผลเทาทควรเพราะพนทสวนใหญทใชปลกขาวเปนทลมต า ในชวงทตนขาวก าลงตงทองหรออกรวงออนๆจะมน าทะเลทวมถง เมอน าทะเลทวมตนขาวกเสยหาย ดงนนชาวบานสวนใหญจงท านาขาวเพอเปนการบรโภคในครวเรอน สวนทเหลอจากการบรโภคจงน ามาขาย มบางครอบครวทผลผลตไม

5

เพยงพอตอการบรโภคตลอดทงปจงตองยมจากญาตพนอง เพอนบาน ในบางครงเปนการใหเปลาโดยไมตองน าไปคนซงถอวาเปนน าใจทเพอนบานมตอกน นอกจากท านาขาวและเลยงววควายแลวสตวทชาวบานนยมเลยงอกกคอ ไกและหมเพอเอาไวบรโภคเองและบางครงมพอคาคนจนเขามารบซอถงในหมบาน นอกจากนในปาชายเลนยงมตนจากขนเปนจ านวนมากชาวบานจงตดใบจากมามงหลงคาบาน นอกจากนนกเอามาเยบท าเปนหมวกมทงขนาดเลกแคบงแดดและขนาดใหญทสามารถบงฝนได ซงทกครวเรอนในขณะนนสามารถท าใชเองทกครวเรอน วถชวตของชาวบานจงอยกนอยางเอออาทรซงกนและกน มวฒนธรรมการแลกเปลยนสงของซงกนและกน เมอมการเจบไขไดปวยกท าการรกษาโดยหมอพนบานทมอยในหมบาน ซงมการสบทอดการเปนหมอพนบานกนมาทางลกหลานจงไมตองไปตามหมอจากทอนมารกษา แมกระทงการคลอดบตรคนไหนมความช านาญหรอถนดดานใดกชวยกนท า ยาทใชในการรกษาสวนใหญเปนสมนไพรทหาเกบไดจากปาบกและจากปาชายเลน ชาวบานมการเอ ออาทรชวยเหลอเกอกลกน มการแบงปนอาหาร พงพาอาศยกน วถการผลตเปนการพงพงธรรมชาตและใชประโยชนจากธรรมชาตอยางรคณคาใหความส าคญกบทรพยากร เปนระบบการผลตทเนนการบรโภคในครวเรอนเปนหลก ในอดตชมชนบานเปรดในมการด ารงชวตทเรยบงายเปนการด ารงชวตแบบพอยงชพ คอ ผลตเพอกนเพอใชเองไมตองพงโลกภายนอกมความผกพนภายในสง การด ารงชวตของคนไทยในบพกาลจะอยแบบรวมตวกนเปนชมชน หมบานจะมการเปนอยแบบพอยงชพ (Subsistence) ผลตเพอพออยเพอกนเองไมไดผลตเพอแลกเปลยน ไมไดผลตเพอขาย ทชาวบานมกพดกนวา “หากน” หรอ “หาอยหากน” แคมอาหารกนกพอใจ “หากน ไมไดหาเพอขาย ท าเพอกนไมรจะขายไปทางไหน” การยงชพของหมบานส าคญทสดคอการท านาเพอบรโภคในครวเรอนเปนหลก

พ.ศ. 2482 – 2526 (ยคการเขามาของพชเศรษฐกจ): เรมจากป พ.ศ. 2482 มการกอตงโรงเรยนบานเปรดใน ทกคนจงไดเรยนหนงสอนบเปนกาวแรกของการพฒนาททกคนในหมบานเรมอานออกเขยนได ตอมาในป พ.ศ. 2484 เรมมการท าสมปทานปาไมชายเลนขนในพนทปาของชาวบานซงในการท าสมปทานปานน ทางนายทนแจงใหทางราชการทราบวาปาของหมบานเปนปาเสอมโทรมแลวซงสามารถตดทงไดตามกฎหมายทมอยในขณะนน ท าใหทางราชการอนมตใหท าสมปทานไดและมขอก าหนดวาเมอตดไมไปแลวตองปลกปาเสรมขนมาใหมแตทางนายทนกไมไดปฏบตตามขอก าหนดนน ในขณะนนชาวบานไมไดรสกถงความเดอดรอนแตอยางใดเนองจากในปานนยงมความอดมสมบรณของทรพยากรอย การท ามาหากนยงไมไดรบความเดอดรอนดงนนชาวบานจงไมสนใจหรอเกดความตระหนกในปญหาขนมา การประกอบอาชพของคนในยคนนสวนใหญยงคงท านาขาวถงแมวาผลผลตไดราคาไมคอยดนกแตกยงพออยไดเพราะสวนใหญแลวผลตไวเพอบรโภคภายในครวเรอนเมอเหลอจากการบรโภคจงน าออกขาย นอกจากนนอาหารการกนยงคอนขางอดมสมบรณอยเพราะมขาวไวใหกน มป มปลา กง หอยและของปาอยางอดมสมบรณ ความเจรญเรมเขามามการตดถนนเขามาในหมบาน โดยทชาวบานเปรดในชวยกนท าทางไวใหสามารถสญจรไดอยางสะดวกเรมมรถประจ าทางเขามาในหมบาน เมอการคมนาคมสะดวกขนจงท าใหหมบานเปรดในไมเปนหมบานปดอกตอไป การเปลยนแปลงครงใหญของหมบานจงมความสมพนธกบถนนทตดผานเขามาซงเปนปจจยทส าคญทท าใหอทธพลจากภายนอกเขามาสหมบานท าใหเกดการเปลยนแปลงขนหลายประการ ทงการด ารงชวต สภาพความอดม

6

สมบรณของปา ความเชอ และสภาพเศรษฐกจ ดงนนความเจรญตางๆเรมเขามาในหมบานไมวาจะเปนในเรองของวตถ สงของ หรอแมกระทงคน อยางเชน ทางรฐบาลจดตงกองทนสงเคราะหการท าสวนยางขนเมอ พ.ศ. 2503 จากราง พ.ร.บ. สงเคราะหเจาของสวนยางเพอท าหนาทสงเสรมใหชาวสวนยางปลกยางพนธดแทนพนธพนเมอง ดงนนในป พ.ศ. 2504 จงมเจาหนาทจากกองทนสงเคราะหการท าสวนยางเขามาแนะน าสนบสนน สงเสรมใหชาวบานมการปลกยางกนมากขน โดนใหโคนยางเกาๆทมอยดงเดมทงไป แลวชกชวนใหชาวบานหนมาปลกยางตามวธการและรปแบบของส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง ซงกมชาวบานจ านวนมากท าตาม เพราะเหนวาใหแคแรงงานของตนเองเทา สวนเงนลงทนไดรบมาจากกงทนสงเคราะหการท าสวนยาง อกทงในชวงนนชาวบานสวนใหญยงประกอบอาชพท านาขาวกนอยจงมเวลาวางพอทจะปลกพชเสรมได ชาวบานจงเรมปลกยางพนธใหมทไดรบการสงเสรมจากทางราชการกนตงแตนนเปนตนมา หลงจากปลกยางใหมแลวตนยางยงไมสามารถกรดเอาน ายางออกมาไดชาวบานจงท าไดแคการบ ารงรกษาตนยาง รวมถงการดแลพนทบรเวณทปลกยางไมใหรกมหญาขน ประมาณป พ.ศ. 2508 ชาวบานเรมหนมาท าสวนผลไมกนมาขนเนองจากชาวบานจงหวดขางเคยงเรมปลกเงาะ ทเรยนและผลผลตมราคาสง รวมถงนาขาวไดผลผลตนอยลงราคากตกต าลง ชาวบานจงไดหนมาถางหญาในพนทปาบกมากขนท าใหพอมพนทวางพอปลกพชได และเมอกระแสบรโภคนยมไดเขามาสชมชนท าใหชาวบานมภาระทตองใชจายมากขนจากเดมทเคยอยกนแบบไมตองใชเงนกตองใชเงนซอสนคาทกอยางทไมมหรอผลตไมได เชน เกลอ น าตาล น ามน เสอผา ของใช ในชวงระยะเวลานชาวบานสวนใหญจงมกจกรรมเนนไปทางดานเกษตรกรรม คอการท านาขาว ท าสวนยางพารา และท าสวนผลไม ซงเปนผลมาจากการรบกระแสการพฒนาแบบใหมทนอกจากสงผลถงการเปลยนแปลงลกษณะการประกอบอาชพ วถชวตของชาวบานเปรดในยงปรบเปลยนไปตามกระแสบรโภคนยมอกดวย เหนไดจากการเดนทางเขาตวจงหวดไดสะดวกชาวบานในชมชนเดนทางไปซอสนคาจากตวเมองเขามาขายในชมชนและมรถยนตเขามาขายสนคาในชมชน ท าใหชมชนมพอคาแมคาเขามาจ าหนายสนคาหลายประเภทสงของทน ามาจ าหนายกมผสนใจและซอไปทดลองใช ชาวบานเรมรสกสะดวกสบายไมตองผลตขนมาเองเพยงแคมเงนทองไวใชจายสนคาจงพยายามเรงการเจรญเตบโตของผลผลตเพอทจะขายแลวไดเงนมาซอสนคาอก เมอมครอบครวหนงซอรถยนต รถจกรยานยนต รถจกรยาน ครอบครวอนกอยากไดบาง จงเขาส วฏจกรของการผลตแบบกระแสหลก คอผลตเพอขายน าเงนมาซอสนคาทตองการ เมอไมมเงนทองกเปนหนเปนสนเพอใหตนเองเทาเทยมกบผอน ซงชาวบานในชมชนบานเปรด ในจะมลกษณะทแนวคดและพฤตกรรมเชนนจนกระทงถงยคการเขามาของนากง การท านาของชาวบานในอดตเปนการบรโภคในครวเรอนเปนหลก เมอมการพฒนาประเทศทมงเนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจความทนสมยและลทธบรโภคนยมสงผลใหเกดการเปลยนแปลงกบวถชวตของชาวบานในดานตางๆ เรมมการปลกเพอขาย ผลตเพอขาย เกบเกยวจากธรรมชาตเพอเปนสนคาเพอขายผลจากการเปลยนแปลงในครงนนท าใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรมลงชาวบานเรมมคณภาพชวตทต าลง เรมมการเปลยนแปลงในหมบานชาวบานจงเรมปลกขาวเพอการขายไมใชเพอการยงชพแตเพยงอยางเดยว รวมถงการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจหลายๆอยาง เชน ยางพารา เงาะ ทเรยน ท าใหระบบเงนตรามความส าคญตอคนในหมบานมากขนเกดการแยงชงการใชทรพยากร คณภาพชวตของชาวบานชมชน

7

บานเปรดในตกต าลงเรอยๆ เรมมแนวคดแบบปจเจกบคคลเรมมการซอขายขาวเปลอก ตดไมเปนจ านวนมากในปาชายเลนเพอขายใหกบคนภายนอกชมชน แนวคดการผลตแบบกระแสหลกเรมเขามาเมอมเจาหนาทจากกองทนสงเคราะหสวนยางเขามาตามนโยบายของรฐบาลทสงเสรมการปลกยางพาราในพนทภาคตะวนออก หลงจากทมการปลกสวนยางพาราประมาณ 4-5 ป เกดการเปลยนแปลงทบานเปรดในอกครงเมอชาวบานหนเขาไปหาแนวคดทนสมยอกดวยการปลกพชเศรษฐกจอก จากสภาพชมชนทมความอดมสมบรณของทรพยากรท าใหนายทนหรอเอกชนมความสนใจในพนทและเขามาลงทนตางๆ ไดสรางความสญเสยใหแกระบบนเวศและชาวบานในชมชน เมอชาวบานเกดความตระหนกถงเหตการณทเกดขนจงท าใหชาวบานไดรวมตวกนตอตานนายทน

พ.ศ. 2525 – 2538 (ยคการเขามาของนากงและความเสอมโทรมของทรพยากร): หมบานเปรดในซงเปนหมบานทมภมประเทศทเหมาะสมกบการท านากงจงไมรอดพนจากสายตาของนายทนไปได ในชวงป พ.ศ. 2525 มชาวบานเปรดในไดไปศกษาดการท านากงทจงหวดจนทบรแลวเหนวาประสบความส าเรจอยางดจงกลบมาทดลองปฏบตในชมชนจ านวน 3 ราย ซงเมอทดลองท าแลวปรากฏวาประสบความส าเรจไดก าไรมหาศาล จงเปนสาเหตทท าใหชาวนาขาวเปลยนอาชพมาท านากงกนเปนจ านวนมาก ในระยะเรมแรกยงเปนการท านากงแบบธรรมชาตอย คอใชวธการกกน าทะเลสบเขาไปในนา ในน านนจะมลกกงปะปนอยซงสวนใหญเปนลกกงแชบวย จากนนปลอยทงไวประมาณ 1-2 เดอน ลกกงกเจรญเตบโตเตมทจบขายไดกปลอยน าในบอออกไป เอาอวนมารอทปากบอกงกมาตดทอวน ซงการท าในสมยนนไมตองใหอาหารไมตองใชสารเคมอกทงความอดมสมบรณจากปาชายเลนยงมอย ดงนนชาวนากงจงมรายไดดชาวนาขาวจงคอยๆเรมเปลยนมาท านากงดวยความหวงวาเพมฐานะของตนใหดขน แตกยงมชาวนาขางอกกลมหนงทไมเตมใจท านากงแตตองจ าใจหนมาท านากง เนองจากเรมมปญหาจากทดนขางเคยงทตดกบทนาขาวของตนเปนนากงกนหมดท าใหมปญหาเรองน าเคม เพราะผลของการแพรกระจายของน าเคมจากนากงมสวนท าใหไมสามารถท านาขาวไดอก ซงการท านากงนนสงผลกระทบตอชมชนอยางมาก คอไมมใครท านาขาวไดอก จ าเปนทจะตองซอขาวสารมาบรโภคทกครวเรอน เปนผลใหตองขายวว ควาย เพราะไมมความจ าเปนอกตอไปและตองท างานเพมผลผลตในสวนอนๆเพมขน เนองจากมคาใชจายเพมขนมาจากการตองซอขาวบรโภค วธการสขาวแบบโบราณกหายไปนอกจากทชาวนาขาวจ าเปนตองเปลยนมาท านากงแลว ยงเรมมนายทนเขามาท านากงในหมบานในป พ.ศ. 2529 โดยประมาณ การท านากงทหมบานเปรดในม 2 แบบ คอการเลยงกงแบบดงเดมและการเลยงกงแบบพฒนา ประมาณรอยละ 60 ของครวเรอนทงหมดทน านากงแบบพฒนาคอใชใบพดตน าเพอเพมออกซเจน มการคดเลอกพนธกง ใหอาหารกง ใชสารเคมเพมมากขน พอนานๆเขาน ากเรมเสยเพราะเมอระบายน าจากนากงไปตามล าคลองในพนทปาชายเลน ยงไมทนทน าเสยไหลลงทะเลกถงเวลาทน าขน ซงน าขนจะดนเอาน าเสยทปลอยลงไปกลบคนมาอก พอน าไมสะอาดการเลยงกงกเรมมปญหาเมอกงเกดโรคกตดตอลกลามกนทกบอ เนองจากใชน าจากล าคลองเดยวกนพอปลอยน าทมกงเปนโรคออกไปบออนดนน าเขาไปกไดรบเชอดงนนกงจงเปนโรคกนหมดทกบอ พอกงเปนโรคกตองรบจบขายซงกท าใหขาดทน หรอบางครงปลอยลกกงลงไป ดแลไมด อากาศไมด กงตายหมดกขาดทน แลวชาวนากงสวนใหญนนตองลงทนประมาณบอละ 200,000 – 300,000 บาท หากมหลายบอตองใชเงนนบลานบาทซงก

8

ไดทนจากการไปกยมเงนทงในและนอกระบบ พอขาดทนตองขายทดนและทรพยสนใชหน แตกอนการท าอาชพประมงใชเครองมอทท าขนเองหาไดงายแตตอมาเมอมเครองมอเครองใชททนสมยขนมคาใชจายในแตละครงสงขน ท าใหสามารถจบปลาไดมากกวาเดมแตกตองลงทนสง ดงนนชาวประมงจงตองจบสตวน าใหไดมากทสดในแตละครงเพอใหคมกบคาใชจาย แตการใชอวนรนจบสตวน าจะท าใหระบบนเวศเสยหายเพราะอวนรนเปนอวนทมตาถท าใหสามารถจบสตวน าไดทงเลกและใหญ เพราะมนจะลากอวนไปตามหนาดนไปเรอยๆ ซงการจบสตวตวเลกๆจะท าใหสตวน าไมมโอกาสไดแพรพนธและเจรญเตบโตเปนสตวน าขนาดใหญ ถาท าแบบนไปเรอยๆจะท าใหตอไปจะไมมสตวน าใหจบอก จะเหนไดวามการเปลยนแปลงเกดขนในหมบานเปรดในจากระบบเศรษฐกจชมชนมาเปนระบบเศรษฐกจแบบทนนยม เงนเขามามบทบาทกบชาวบานเพมมากขนจากการปลกพชเพอบรโภคในครวเรอนมาเปนการปลกเพอเนนการขายเพอน าเงนมาแลกเปลยนเปนสนคาทไมสามารถผลตเองได ชาวบานมรายไดเพมมากขนรายจายกสงขนและมหนสนทเพมมากขนดวย เกดการจางแรงงานเพราะกจกรรมการผลตมขนาดใหญขนเกดการพงพาทรพยากรจากภายนอกมากขน ชาวบานเรมเหนปญหาทเกดขนแลวจงมการรวมตวจดตงสหกรณรานคาขนมาใชชาวบานมรานคาชมชนเปนของตนเองรวมกนลงทนคาขาย พอประมาณ พ.ศ. 2537 สภาพนากงกไมคอยดสารเคมท าใหน าเสยคนกเรมหยดการท านากงแบบพฒนา ทยงคงท าอยสวนใหญเปนการท านากงแบบธรรมชาตทไมตองใชสารเคม เรมมการเลยงปลาเลยงปในนาแบบธรรมชาตกนขน พอมการท านากงนอยลงน ากเรมดขนจงเรมมการรณรงคไมใหตดไมท าลายปาชายเลนกนอยางจรงจง เพราะในชวงนนชาวบานยมปลกแตงกวาขายกนมาก การปลกแตงกวาตองใชไมมาท าคางแตงคางถว ซงปหนงๆใชประมาณ 3 แสนตนกเรมใหชาวบานเปลยนจากไมปาชายเลนจ าพวกไมโปรง ไมฝาดมาเปนไมปาบก เชน พวกตนออทมลกษณะคลายๆกบไมไผ ซงชาวบานใหความรวมมอเปนอยางดเพราะเกดความตระหนกแลววาถายงคงชวยกนท าลายปาอยนนจะท าใหแหลงท ามาหากนขอตนสญหายไป หลงจากททรพยากรและระบบนเวศของปาชายเลนถกท าลายลงไป ชาวบานเปรดในเรมรบรถงปญหาจงรวมตวกนตอตานนายทนทเขามาท าลายผนปา รวมถงรวมกนคดหาวธการทจะท าใหปาชายเลนของพวกเขาคนกลบมาเปนผนปาทอดมสมบรณ ตอไปได ชาวบานไดรวมตวกนเรยกรองตอหนวยงานราชการแตไมประสบผลส าเรจ ชาวบานจง ไดคดกระบวนการแกปญหาของชมชนโดยไดรวมตวกนเขาหาสอมวลและผบรหารระดบสงในกระทรวง ชาวบานในชมชนไดรบความชวยเหลอและไดรบความรวมมอจากนกการเมองของจงหวดในขณะนนทงก าลงทรพย ก าลงคนและความรเรองกฎหมายท าใหเกดการด าเนนงานตอตานลลวงไปได จากนนชาวบานจงไดรวมมอปลกปากนเอง หลงจากประสบปญหาชาวบานจงเรมตระหนกและมกระบวนการแกไขปญหาภายในชมชนดวยตนเอง กลมแกนน าเรมปลกจตส านกและสรางความตระหนกในความส าคญของปาชายเลนใหชาวบานไดรบความรและความเขาใจและเหนคณคาของทรพยากร

พ.ศ. 2538 – ปจจบน (ยคการปรบตวของชมชนในปจจบน): หลงจากทชาวบานในชมชนเรมมหนสนกนมากขนซงเปนผลมาจากการลงทนเพอการประกอบอาชพ พระอาจารยสบน ปณโต เรมเขามาเผยแพรเรองกลมสจจะสะสมทรพยหลงจากมการรวมกลมสจจะสะสมทรพยแลว ชาวบานไดมโอกาสพบปะพดคยกนมากขนในทกๆวนท 18 ของทกเดอน เพราะชาวบานตองมาสงเงนออมดงนนจงเรมได

9

คยถงแนวคดในการอนรกษปาชายเลนและไดเรมกอตงขนในป พ.ศ. 2541 จนถงปจจบนกลมทงสองนมบทบาทอยางมากในการพฒนาหมบาน ในปจจบน พ.ศ. 2543 ชาวบานเปรดในสวนใหญมรายไดหลกมาจากการประกอบอาชพท าสวนผลไมชนดสวนผสม ไดแก เงาะ ทเรยน สปปะรด ลางสาด ลองกอง มงคด ระก า และสละเปนสวนใหญ อาชพรองลงมาคอการท าสวนยางพารา การท านากงและเพาะเลยงสตวน า นอกนนรบจางกรดยางและจบป ปลา และคาขายรวมถงการรบจางท างานทกประเภทในเวลาวางจากการท างานหลก เชน ท าขนม ซอมเครองยนต รบสรางบาน เปนชางไม ขายประกนชวตและขายตรงสนคา จากประสบการณทผานมาชาวบานในชมชนสวนหนงไดเรยนรผลเสยจากการพฒนาทผานมาจงไดมการปรบเปลยนแนวทางการด าเนนชวตกลบมาเปนแนวทางแบบเดมๆ ไมวาจะเปนการใชเทคโนโลยทพงพาธรรมชาต วถการผลตแบบดงเดมทไมกอใหเกดผลเสยกบธรรมชาตมากนก การน าภมปญญาหรอความรทส งสมกนมาตงแตบรรพบรษมาใช รวมถงการเปดรบและกลนกรองขอมลขาวสารทน ามาใชประโยชนกบชมชนไดอยางแทจรง อกทงชาวประมงสวนหนงทรบรและเขาใจกเรมเปลยนมาท าประมงแบบพนบานทใชเครองมอหรอวสดงายๆและเปนวธการจบสตวน าทมขนาดใหญแทนการจบสตวน าทกขนาดเพอปลอยใหสตวน าสามารถแพรพนธและเจรญเตบโตตอไปได เมอการรณรงคใหอนรกษทรพยากรธรรมชาตในชมชนเรมเหนผลดขน คอชาวบานใหความรวมมอ และหลงจากทชาวบานตงกลมสจจะสะสมทรพยกไดสามารถชวยแกไขปญหาภาระหนสนทเกดขนในชมชน ในชนชนกยงมกลมอนรกษและพฒนาปาชายเลน การด าเนนงานของกลมอนรกษและพฒนาปาชายเลนในระยะแรกนนมปญหาจากการไมเขาใจและขอบงคบทขดแยงกบการประกอบอาชพของชาวบานบางกลมท าใหการด าเนนงานไมราบรนแตเมอผานไประยะหนงทรพยากรสตวน าอดมสมบรณมากเหมอนกบในอดตชาวบานจงยอมรบและใหความรวมมอ เมอชาวบานในชมชนใหความรวมมอเปนอยางดทางแกนน าชมชนจงไดเรมหาเครอขายทจะด าเนนการเรองอนรกษ โดยมกลมเปาหมายไปทชมชนใกลเคยงทมพนทปาชายเลนตดกนเพราะการอนรกษผนปาไมสามารถท าไดเพยงแคหมบานเดยวเทานน

ชมชนบานเปรดในมการเปลยนแปลงเกดขนในชมชนอยตลอดเวลา ตงแตการผลตเพอบรโภคในครวเรอนเปลยนแปลงมาเปนการผลตเพอขายซงท าใหเกดผลกระทบอยางมากมายตอชมชน หลงจากทชาวบานเปรดในรวมกนแกไขปญหาทเกดขนแลว ชาวบานเรมมการปรบเปลยนกระบวนการผลตและการใชทรพยากรท เ นนการพงพาตนเองมากขน มจตส านกและพฤตกรรมดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตลอดจนตระหนกถงความปลอดภยของผบรโภค ซงกจกรรมดงกลาวนเปนสวนหนงของแนวคดแบบเศรษฐกจพอเพยงอาชพทเหนไดอยางเดนชดในการปรบเปลยนวถชวตเปนกระแสการพงพาตนเอง คอ อาชพท าสวนผลไม การท านากงแบบธรรมชาตและประมงพนบาน จากเหตการณทผานมาปจจบนหมบานแหงนมแนวคดทางการด าเนนชวตทเปลยนแปลงไปจากเดมบาง คอมความผสมผสานระหวางแนวคดทนนยมและระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง ซงถอไดวาเปนความพยายามของคนในชมชนสวนหนงทหาหนทางเพอปรบตวเพอใหสามารถด ารงอยได แตดวยความแตกตางในดานตางๆ ทท าใหแตละคนมการแสวงกาทางออกทจะน าไปสการรกษาความพอเพยงซงเปนหนทางอยรอดในรปแบบทแตกตางกน เราจะพบวาสวนหนงยงเลอกวธการอยรอดโดยผสานตนเองเขาไปกบระบบเศรษฐกจทนนยมแตยงคงมความสมพนธทางสงคมอยบนพนฐานของความเออเฟอเผอแผ

10

หรออกสวนหนงซงเปนกลมตวอยางทศกษาทรกษาความพอเพยงไวดวยความพยายามไมพงพงผอน โดยพยายามท าการผลตเพอการบรโภคของตนเองและใชทรพยากรทมอยใหมากทสดและใชวธการสรางทนทางสงคมโดยทอยบนพนฐานของการเออเฟอเผอแผชวยเหลอเกอกล พงพาอาศยกนอยางเทาเทยมกน ชาวบานในชมชนไดนอมน าหลกเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาใชเพอใหชมชนของพวกเขาผานพนวกฤตทเกดขนกบชมชน ซงชาวบานไดน าความคดของการพอเพยงสามารถอมชตวเองไดอยไดโดยไมตองเดอดรอน โดยสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดกอน ตงตวใหมความพอดพอกนพอใชไมใชมงแตจะทมเทสรางความเจรญ ผทมอาชพและฐานะเพยงพอทจะพ งพาตนเองไดยอมสรางความเจรญกาวหนาและฐานะทางเศรษฐกจของชมชนใหดขนไดโดยอยในกรอบความพอเพยงส าคญ 3 ประการ

1. ใหความส าคญตอการพงตนเอง มงเนนการผลตใหพอเพยงกบความตองการบรโภคในครวเรอนเปนอนดบแรกหรอประกอบอาชพทพอเพยงตอความตองการของตน ลดคาใชจายเพอเกดความพออยพอกน

2. ใหความส าคญกบการรวมกลมและมเครอขายทกวางขวาง รรกสามคค เปนสงยดเหนยวใหเกดความเปนปกแผนในกลมชมชนตางๆ เพอเปนรากฐานใหเกดความอยดกนด

3. เศรษฐกจพอเพยงตงอยบนพนฐานแหงการเอออาทรและความสงบ สนตสขชวยกระตนใหชมชนรวมแรงรวมใจเพอประกอบอาชพ เพอประโยชนไมใชเพยงเพอรายไดแตตองเหนประโยชนอน เชน การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การสรางภมปญญาทองถนและความปรองดองในชมชนและสงคม

ท าใหคนในชมชนสามารถพงตนเองไดและพฒนาไปสความเขมแขงของชมชนในรปแบบของกลมและองคกรประชาชน ซงในชมชนบานเปรดในมพฒนาการของการปรบเปลยนวถทางการด าเนนชวตอยตลอดเวลาและมกระบวนการพฒนาความเขมแขงของชมชนโดยการรวมกลมในเรองของการระดมทนในชมชน คอกลมสจจะสะสมทรพยและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชนหรอกลมอนรกษและพฒนาปาชายเลน ซงเปนผลท าใหชมชนไดรบการยอมนบจากนกวชาการและสงคมภายนอกวามความเขมแขง

สรป การศกษาเรองพลวตรชมชนบานเปรดในภายใตแนวความคดเศรษฐกจพอเพยงมวตถประสงคดงนคอ

1) เพอศกษาพฒนาการของชมชนในดานเศรษฐกจ 2) เพอศกษาลกษณะเศรษฐกจพอเพยงทมในชมชน 3) เพอศกษาปจจยทสงผลกระทบตอลกษณะเศรษฐกจพอเพยงในชมชน ผลการศกษาพบวาพฒนาการทางดานเศรษฐกจของชมชนบานเปรดในเรมจากการมเศรษฐกจท

เปนระบบการผลตแบบดงเดม เพอใชบรโภคภายในครวเรอน มการปลกขาวกนเองการหาอาหารจากแหลงธรรมชาต มการพงพาอาศยชวยเหลอเกอกลกน จากนนเรมมการปรบเปลยนวถชวตและรปแบบผลต ตามกระแสการพฒนาแบบตะวนตกเรมจากการปลกพชเศรษฐกจ ไดแก ยางพารา เงาะ ทเรยน เปนผลใหวถชวตแบบการพงพาตนเองหมดไปตองพงพาทรพยากรจากภายนอก มการเขามาของ

11

นายทนเพอสมปทานปาไมและปรบเปลยนนาขาวเปนนากง เกดผลกระทบตอระบบนเวศปาชาย เลน ทรพยากรและแหลงอาหารเสอมโทรม และระบบความสมพนธทางสงคมคอยๆลดลง จนกระทงชาวบานในชมชนตระหนกและชวยกนแกปญหา สวนหนงพยายามปรบเปลยนวถการด ารงชวตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงดวยวธการตางๆ เชน การผลตทมแนวทางการเกษตรทางเลอกเขามาปฏบต ซงใชทรพยากรอยางมคณคาและระมดระวง การบรโภคทมความเรยบงายประหยดใสใจสขภาพและสงแวดลอม ผผลตและพอคารเทาทนการมอ านาจตอรองราคาสนคา มจตใจไมโลภ ท าใหทงสองฝายไดรบผลประโยชนเทากน และในการจดสรรผลผลต มการแบงสรรปนสวนทงปจจยการผลตและแบงปนผลผลต อาชพทเหนไดชดในการด าเนนบนพนฐานของเศรษฐกจพอเพยงคอ อาชพท าสวนผลไม การท านากงแบบธรรมชาต และประมงพนบาน

ปจจยทสงผลกระทบตอลกษณะเศรษฐกจพอเพยง

1. ผน า พระสงฆและผใหญบานนอกจากเปนผทมคณลกษณะของความเ ปนผน าทดในการพฒนาและเปลยนแปลงชมชนแลวยงมบทบาทในการกระตนและจงใจใหประชาชนมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมทกอใหเกดประโยชน

2. กระบวนการเรยนรและการไดรบการฝกอบรม การดงาน คานยม ทศนคตและการขาดจตส านกของสมาชกในชมชนท าใหเกดการเปลยนแปลงลกษณะกจกรรมทางเศรษฐกจของชมชนบานเปรดในเอง

3. กลม องคกร และการมสวนรวมของประชาชนทเดนชดคอ กลมอนรกษและพฒนาปาชายเลนและกลมสจจะสะสมทรพย โดยเปนกลมองคกรทออกกฎและขอก าหนดทจะตองใชในกระบวนการผลต กอใหเกดจตส านกในการอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมของชมชน

4. สงคม วฒนธรรม ภมปญญา เทคโนโลย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ชาวบานเปรดในมความคดทจะพงตนเองไมเบยดเบยนผอนใชชวตอยางมสต มเหตผล ใสใจผลกระทบกระบวนการผลต การเคารพกฎชมชน การเลอกใชเทคโนโลยและภมปญญาทองทเหมาะสมมาใช

5. เศรษฐกจกบภาวะหนสน ชาวบานด าเนนชวตอยางมเหตผล ใชจายอยางประหยด บรโภคเทาทจ าเปน มการเกบออม ประกอบอาชพสจรตไมเปนทเดอดรอนของชาวบาน สวนภาวะหนสนทเกดขนเนองจากการลงทนประกอบอาชพตามแนวกระแสหลกทผานมา ท าใหชาวบานเปนหนทงกบหนวยงานของรฐและเจาหนนอกระบบ ชาวบานตองยงคงท าการผลตกระแสหลกตอไปเพอผลผลตทเพยงพอส าหรบคาตอบแทนทจะน าไปใชหน แทนทจะด าเนนการแบบเกษตรทางเลอกซงจะไมทนการ

6. หนวยงานจากภายนอกชมชน หนวยงานจากราชการเขามาสงเสรม สนบสนนและพฒนาอาชพแกประชาชน และหนวยงานจากเอกชนทมวตถประสงคทางธรกจกบชาวบาน เหลานท าใหชาวบานไดรบทงผลประโยชนและสญเสยบางอยางไป จนกระทงชมชนเรมมชอเสยง หนวยงานตางกเรมตงใจชวยเหลอและใหค าปรกษารวมทงหนวยงานทใหการสนบสนนงบประมาณ

จากการศกษาชมชนหมบานเปรดในสะทอนใหเหนวาหมบานเปรดในประสบปญหาจากกระแสการพฒนาแบบทนสมย และมความพยายามทจะปรบเปลยนวถชวตการด าเนนชวตและประกอบอาชพ

12

แมจะมาจากสวนหนงของชาวชมชนแตนบวามความเหมาะสมดแลว เพราะการปรบเปลยนแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไดนนตองใชเวลาคอยเปนคอยไป อกทงชมชนเปนการผสมผสานกนระหวางแนวคดแบบกระแสหลกและแนวคดแบบทางเลอก ซงผปฏบตควรเลอกประยกตใชใหเหมาะสมกบแนวคดและวถทางของตนเองโดยไมวาจะมแนวคดแบบใด แตถามแนวคดแบบเศรษฐกจพอเพยงสอดแทรกกกลาวไดวาชมชนนนใชแนวคดนเปนแกนน าในการพลกฟนชมชนใหสามารถพงตนเองไดทง ทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม เพอน าไปสความเขมแขงทย งยน ขอเสนอแนะ

1. ควรกระตนใหเกดกระบวนการกลม การมสวนรวม กระบวนการเรยนรใหเกดความรความเขาใจและทกษะในการพฒนาแนวทางการประกอบอาชพตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

2. หนวยงานตองสรางทศนคตและความเขาใจอนดตอชาวชมชน และประสานรวมมอมองปญหาและความตองการของชมชน และรวมมอกนแกปญหาและสนองความตองการโดยค านงถงทรพยากรทมและศกยภาพของประชาชน

3. ควรพฒนาศกยภาพผน าใหมากขนทงผน าฝายฆราวาสชวยใหชมชนเขมแขงมพลงในการพฒนาตอไป และผน าผายสงฆซงเปนศนยรวมจตใจดงชาวบานใหเขามามสวนรวมในการพฒนา

4. แนวคดทจะน าไปสการด าเนนชวตแบบพอเพยงตองไมเปนขนาดทใหญเกนไปจนไมสามารถควบคมได

5. ควรใหชาวบานมสวนรวมมากขนโดยการแจงผลดผลเสยใหเกดการยอมรบทกวางขน ควรมขอตกลงและการมสวนรวมของสงคมเพอเออประโยชนตอผประกอบการ สมาชกชมชน สงแวดลอมและทรพยากร

13

ความเชอมโยงระหวางชมชนบานเปรดในกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ชาวบานในชมชนไดน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการปฏบตตนของชาวบานในหมบานในทกระดบตงแตระดบครอบครวจนถงระดบชมชน ชาวบานมหลกการด ารงชวตดวยการพงพาตนเองทางดานจตใจตองมจตใจทเขมแขง มจตส านกวาตนนนสามารถพงพาตนเองไดยดหลกการพฒนาคน ชาวบานตองพงตนเองทางสงคม ใหชาวบานในชมชนมการเกอกลกนน าความรทไดรบมาถายทอดและเผยแพรใหไดรบประโยชนซงกนและกน ชาวบานสามารถพงตนเองไดทางทรพยากรธรรมชาต มการน าเอาศกยภาพของผคนในทองถนสามารถเสาะแสวงหาทรพยากรธรรมชาตหรอวสดในทองถนทมอยใหเกดประโยชนสงสด รจกมการประยกตใชภมปญญาทองถน การพงพาตนเองไดทางเทคโนโลย ชาวบานกสงเสรมใหมการศกษาเพอใหไดมาซงเทคโนโลยใหมๆ และสงส าคญสามารถน าไปใชปฏบตไดอยางเหมาะสม และชาวบานสามารถพงตนเองไดทางเศรษฐกจ ชมชนสามารถอยไดดวยตนเองในระดบพนฐาน แมไมมเงนกยงมขาว ปลา ผก ผลไม ในทองถนเพอการยงชพและสามารถน าไปสการพฒนาเศรษฐกจของชมชน หมบานยงไดมฐานคดการพฒนาเพอความพอเพยงจากฐานคดดงน คอ 1. ยดแนวพระราชด ารในการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง 2. สรางพลงทางสงคมโดยการประสานพลงสรางสรรคของทกฝายในชมชนและภายนอกชมชน 3. ยดพนพเปนหลกและใชชมชนเปนศนยกลางการพฒนา 4. ยดกจกรรมของชมชนเปนเครองมอสรางการเรยนรและการจดการรวมกน พรอมทงพฒนาอาชพทหลากหลายเพอเปนทางเลอกของคนในชมชนทมความแตกตางกนทงเทศ วย การศกษา ความถนด และฐานะเศรษฐกจ 5. สงเสรมการรวมกลมและสรางเครอขายของชมชน เพอสรางคณธรรม จรยธรรมและการเรยนรทมคณภาพอยางรอบดาน ทงการศกษา สาธารณสข การฟนฟวฒนธรรม รวมถงการจดการสงแวดลอม 6. วจยและพฒนาธรกจชมชนอยางครอบวงจร ทงการผลต แปรรป ขาบ และบรโภค โดยใหความส าคญตอการมสวนรวมของคนในชมชนและทรพยากรของทองถน 7. พฒนาเศรษฐกจชมชนทมศกยภาพสงใหเปนศนยการเรยนรธรกจชมชน พรอมทงใชเปนสถานทส าหรบศกษาดงานและฝกอบรม ชมชนบานเปรดในถอเปนชมชนทมความเปนพลวต คอมการเปลยนแปลงอยเสมอทงในการก าหนดกฎเกณฑ ขอบงคบในการใชชวตอยรวมกน ความเปนพวกเดยวกนการใสใจ เอออาทรและใสใจในเรองความสมพนธระหวางกน การมสวนรวมในกจกรรมและการเปลยนแปลงทมความเหมาะสมกบการด าเนนชวตในทกๆดานของชาวบานในชมชน โดยทสมาชกของชมชนเปนผก าหนดโครงสราง ระเบยบ กตกา และควบคมทรพยากรธรรมชาตของชมชน ซงผน ากมความส าคญตอชมชนเปนอยางมาก เพราะเปนผทสามารถน าไปสการเปลยนแปลงของชมชนได สวนจะเปนไปในทศทางใดนนขนอยกบความเชอมน ศรทธาของชาวบานและการน าของผน า ในชนบานเปรดในไดผน าทดและมคณธรรมรวมทงชาวบานไดใหความรวมมอกนเปนอยางด มความสามคคและเอออาทรตอกนท าใหสามารถพาชมชนกาวขามปญหาตางๆ ทชมชนประสบปญหาและสามารถแกปญหานนใหผานไปไดดวยด ปจจยท

14

สงผลกระทบตอเศรษฐกจของชมชนบานเปรดในไดแก ผน า กระบวนการเรยนร คานยม กลมชาวบานและองคกร สงคม วฒนธรรม ภมปญญา เทคโนโลยและทรพยากรธรรมชาต เศรษฐกจและภาวะหนสน และลกษณะเศรษฐกจพอเพยงของชมชนบานเปรดในทเขมแขงไดแก การผลต การบรโภค การเปลยนแปลงและการจดสรรผลผลต และจากปญหาความเสอมโทรมของธรรมชาตและภาระหนสนของชาวบานเปรดใน ท าใหชาวบานตองหนมาอนรกษและฟนฟธรรมชาตและใชวธชวตแบบยงยนโดยพยายามทจะพงพาตนเอง เพราะการพฒนาตามกระแสหลกใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลองไมไดชวยใหเกษตรกรอยรอดได ท าเกดแนวคดการพฒนาทใหความส าคญกบการพฒนาแบบยงยนโดยชมชนมการปรบตวแสวงหารทางเลอกการท าการเกษตรทเออตอการฟนฟความสมดลของธรรมชาตและสงแวดลอมมากขน เนนการพงตนเอง พยายามลดหรอเลกการใชสารเคม ลดตนทนการผลตและการเสยงตอความลมเหลวของตลาดและทส าคญคอชวยใหผบรโภคมโอกาสเลอกบรโภคอยางปลอดภยตอสขภาพ ในปจจบนการแลกเปลยนจะเปนการตดตอซอขายระหวางผผลตและพอคาคนกลาง แมวาการขายจะเปนแบบกระแสหลกแตมความพอเพยงอยบาง คอ การมน าจตน าใจ ความสมพนธทดระหวางพอคากบผขายมความไวเนอเชอใจกน พอคาจะท าหนาทบอกขาวสารส าคญๆทแกคนขาย คนขายจะเกบสนคาไวใหพอคาผขายมจตใจทรจกพอ คอไมโลภโมโทสนมากเกนไป คอการซอขายทอยไดทงคนซอและคนขาย แคพอมก าไรบางไมถงกบขาดทน ท าใหระบบการแลกเปลยนไมเปนไปตามกระแสหลก

จากระบบการผลตแบบพงพาเทคโนโลยจนกระทงกลบมาพงพาธรรมชาตอกครงหนง เพราะการตระหนกรในประโยชน ผลเสยทเกดขนจากกระบวนการผลตทไมสอดคลองกบธรรมชาตและวถของชมชน จงไดคดคนหาวธการผลตทดและเหมาะสมกบการด าเนนชวต ไมท ารายธรรมชาต ตนเองและผบรโภค ปรบตวภายใตระบบการผลตเพอตลาด แตรกษาความดลของธรรมชาตโดยอาศยความรจากเกษตรกรรมดงเดมผสมผสานความรใหม ผสมผสานความเชอพนบานและพทธศาสนาเชอมโยงกบธรรมชาต การปรบตวจงเกดขนจากความตระหนกถงขอจ ากดของเกษตรกรรมแผนใหม ผานการคดทบทวน การแสวงหาความร และการทดลองปฏบตโดยยดสมดลของธรรมชาตทสวนหนงเรยนรและพฒนาไดจากวธการของเกษตรกรรมพนบาน

การด าเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงของชาวสวนผลไมบานเปรดในน ดจะมความสอดคลองและเกอหนนกบการด าเนนกจการทมขนาดเลก ซงชาวบานควบคมไดชาวบานสามารถใชภมปญญาทองถนมาแกไขปญหาได ชาวบานสามารถพงพาอาศยกน รวมมอกนและชวยเหลอกน โดยทกจการขนาดใหญ ยงมความจ าเปนทจะตองพงพาทรพยากรจากภายนอกอย ไมวาจะเปนในเรองของเทคโนโลย วตถดบ และเครองมอ

การด าเนนกจกรรมของกลมสจจะสะสมทรพยของบานเปรดใน ไดสะทอนใหเหนถงการด าเนนวถชวตของชาวบานทมลกษณะใกลเคยงกบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง มดงตอไปน

1. การชวยเหลอเกอกลกนระหวางชาวบานโดยเฉพาะคนจนดวยกน 2. การใชภมปญญาทองถนสรางกจกรรมทท าใหคนรวยกบคนจนสามารถอยดวยกนได 3. การใชแนวคดเชงวฒนธรรมเกยวหลกศาสนามาเปนแนวทางในการด าเนนกจกรรม และการ

แกปญหาของชมชน

15

4. สรางจรยธรรม อาท ความซอสตย ความตรงตอเวลา การรจกอดออม และความเสยสละใหเกดขนในชมชน

5. เปนการสรางโอกาสใหชาวบานไดมโอกาสมาพบปะพดคยกน 6. เปนการสรางใหเกดพลงของชมชน ท าใหชมชนสามารถแกไขปญหาใหแกสมาชกของชมชน 7. มกองทนสงเสรมอาชพของคนในชมชนโดยไมตองไปกยมจากภายนอก 8. สามารถใชพลงของชมชน พลงทางสงคมแกไขปญหาในทองถนได อาท ปญหายาเสพตด

ปญหาอบายมขตางๆ และเนองจากความคดทตองการรวมตวกนของคนในชมชนเพอจดการกบหนสน โดยหาแนว

ทางแกไขทมความเปนไปไดและตองไดร บความยนยอมพรอมใจจากชาวบานในชมชนดวย พระสบน ปณโต ไดเขามาเผยแพรความคดเรองการออมซงตรงกบความตองการของชมชน ท าใหกลมสจจะสะสมทรพยจงกอตงขน จากการทคนในชมชนน าเงนมาออมรวมกนและใหคนทก าลงเดอดรอนหรอมปญหากเอาไปใชกอนนน เปนการสงเคราะหหรอชวยเหลอเพอนบานทไดรบความเดอดรอนมากทสด ดวยหลกน เปนการฝกใหสมาชกของกลมมการเออเฟอเผอแผ แกเพอนรวมชมชนเดยวกนเกอกลซงกนและกนและมความเปนพวกพองเกดขน แนวทางการด าเนนและผลทชาวบานไดรบจากการเ ปนสมาชกกลมสจจะสะสมทรพย คอชวยคนจนปลดหนไดบาง ฝกสมาชกใหเปนคนมระเบยบวนย ตองตรงตอเวลา เพราะเวลาฝากเงนจะมก าหนดเวลา ถาใครไมมาจะอดฝากเงนและถกปรบ ส าหรบเงนสวสดการ กลมสจจะสะสมทรพยสามารถน าดอกผลมาจายเปนคารกษาพยาบาล คาชวยศพ และทนการศกษาแกนกเรยนในหมบาน

นอกจากนการก าหนดใหสมาชกตองมาพบปะกนทกเดอนเปนประจ า ยงมสวนในการสรางความสมพนธทดข นในชมชน เพราะจะไดมการแลกเปลยนสารทกขสกดบซงกนและกน รวมกนมองสภาพปญหาตางๆ ทเกดขนในชมชน ซงน าไปสการรวมมอกนแกไขปญหาตางๆ รวมกนได ผน าชมชนถอเอาวนนในการจาขาวสารทประชาชนควรร จากการไดพบปะพดคยกนเปนประจ า ท าใหเกดความรสกเปนพวกเดยวกน เวลามอะไรกจะชวยเหลอกน

ผลจากการมหนสนของชาวบานในชมชนท าใหเกดความคดทจะตองรวมตวกนเพอการจดการกบหนสนของชมชนจงไดรวมตวกนเปนกลมสจจะสะสมทรพย จากการรวมกลมสจจะสะสมทรพยไดมการรวมกลมของสมาชกในชมชนเพมอกคอกลมอนรกษและพฒนาปาไม นอกจากนมการสงเสรมเงนทนเพอการประกอบอาชพแกผทขาดแคลนเงนทนโดยท ในปจจบนจดตงกองทนกยมแก กลมเพาะเลยงสตวน า ทเปนสมาชกในชมชนแหงน โดยใหกยมในอตราพเศษ ปญหาของชมชนทเกดจากการรกของภาคอตสาหกรรมท าใหเกดปญหาตางๆ มากมายในชมชน ซงผน าไดแกปญหาดวยการเชญบคคลตางๆ ผร พระสงฆ มาพดคยและเปลยนใหค าแนะน าถงสถานการณทเกดขนในชมชนและท าความเขาใจ ปลกฝงจตส านกแกชาวบาน คร รวมทงปรบเปลยนวธการสอนในโรงเรยนใหตอบสนองการแกปญหาและความตองการของชมชน จดใหมการศกษาดงาน ปรบกระบวนการเรยนรของชมชน ปรบเปลยนวถการผลตของชมชน นอกจากนยงรวมตวกนจดตงกลมออมทรพยขนมาเพอเปนกองทนของชมชนอกดวย การใหคนในชมชนชวยเหลอเพอนบานทไดรบความเดอดรอนเปนการฝกใหสมาชกในชมชนทกคนม

16

ความเออเฟอเผอแผแกเพอนรวมชมชนเดยวกน เกอกลกนและกนมความเหนอกเหนใจกนเพราะเปนคนหมบานเดยวกนและมความเปนพวกพองเกดขน ซงเปนการสรางใหคนในชมชนมภมคมกนในตนเองแลวสรางภมคมกนใหกบชมชนใหกลายเปนชมชนบานเปรดในกลายเปนชมชนทเขมแขง

การใชชวตของชาวบานกจะใชชวตแบบเรยบงาย ใชแตสงทจ าเปน ไมฟมเฟอยมากนก การใชจายอปโภคบรโภคนน จะซอเฉพาะสงทไมสามารถผลตขนเองได เชน เนอหม เนอวว เนอไก น ามนเชอเพลง สบ ยาสฟน ฯลฯ สวนสงของทสามารถผลตเองได เชน หมวกจาก กระบง ตะกรา เศษยาง หรอ อาหารการกนทสามารถหามาไดเอง กไมตองซอ เชน กง หอย ป ปลา ผกสวนครวทปลกไว ฯลฯ แตเรมมวฒนธรรมใหมเขามา ในเรองของอาหารส าเรจรป เชน กบขาวถง หรอ อาหารจานเดยว แทนการประกอบอาหารเอง ทงนขนอยกบสถานการณดวย เชน ถามวตถดบอาหารสด กจะประกอบอาหารเอง คอมลกษณะการด ารงชวตแบบผสมผสานตามเศรษฐกจพอเพยงแบบสมยใหม กจกรรมหลงจากการท างานของคนสวนใหญในหมบานคอการออกก าลงกาย เชน การเลนฟตบอลทสนามกฬาหนาโรงเรยนเปรดใน มการจดการแขงขนกฬาประจ าต าบล ซงการเลนกฬาไดรบการสงเสรมจากผน าชมชน เพอเปนการรณรงคตอตานยาเสพตด

ส าหรบการรกษาอาการเจบปวย แมวาจะมสถานอนามยอยใกลๆ และนยมรกษาแพทยแผนปจจบน แตชาวบานสวนหนงมการน าสมนไพรทมในปามารกษาโรคงายๆ โดยมหมอแผนโบราณเปนผแนะน า เชน ตนโปรง แกทองรวง หามเลอด เปนตน

นอกกนนยงชวยกนออกเงน ออกแรง ในกจกรรมการพฒนาหมบาน เชน การรวมแรงกนปลกปารมถนนภายในหมบานและปาชายเลนเปนประจ าทกป สรางศาลาประชาคมประจ าหมบาน โดยความรวมมอรวมใจของคนในชมชนทงทรพยสนเงนทองแรงกาย โดยทไมไดใชงบประมาณจากทางราชกาลเลย การด าเนนวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงของชาวสวนบานเปรดในมความสอดคลองและเกอหนนกบการด าเนนกจกรรมทมขนาดเลก ซงชาวบานสามารถควบคมไดชาวบานสามารถใชภมปญญาทองถนมาแกไขปญหาได ชาวบานสามารถพงพาอาศยกนรวมมอกนและชวยเหลอกนได โดยทกจการทมขนาดใหญยงมความจ าเปนทจะตองพงพาทรพยากรจากภายนอกอย ไมวาจะเปนในเรองของเทคโนโลย วตถดบและเครองมอ

ในอนาคตผน าหมบานมโครงการจะจดตงอตสาหกรรมครวเรอนขนมาเพอแปรรปสนคาทางการเกษตร ซงขณะนก าลงรอระยะเวลาในการเรยนรและท าความเขาใจกบระบบการจดการรวมถงรอใหกลมสจจะสะสมทรพยมเงนทนใหมากกวาน คอสามารถจดระบบสวสดการแกสมาชกไดครบถวนจงจะท าโครงการนขนมา

17

แนวคดสามหวง สองเงอนไข ชมชนบานเปรดในเปนชมชนทมการด าเนนกจกรรมอยบนพนฐานแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

โดยจะเหนไดวาชาวชมชนด าเนนกจกรรมอยบนทางสายกลางภายใตหลกสามหวงควบคกบสองเงอนไข อนจะน าไปสความพรอมในการรบมอตอการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากร สงแวดลอมและสมดลของชมชนอยางยงยน

หลกสามหวงทเหนไดในชมชนบานเปรดใน ประกอบดวย 1. ความมเหตผล ชาวชมชนบานเปรดในมการใชหลกเหตผลในการตดสนใจเรองตางๆโดย

พจารณาเหตปจจยตางๆทเกยวของอยางรอบคอบ รวมทงค านงถงผลกระทบทอาจจะเกดขนอยางรอบคอบดวยเชนกน ดงจะเหนไดจาก ชาวชมชนบานเปรดในไดเลงเหนถงการพฒนาประเทศและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจท าใหมการปลกเพอขาย การผลตเพอขาย เกบเกยวธรรมชาตเพอเปนสนคาเพอขาย

ในสมยกอนชาวชมชนมความคดในการปลกขาว พชผกตางๆไวกนไวใชกนเองแมกระทงหอม กระเทยมกไมตองซอและยงมการออกไปหาปลา หอย สตวปาตางๆเชน หมปา เกง กวาง เสอ มากนเองโดยไมตองซอ เนองจากทางเขาชมชนกนดารไมคอยมคนเขาไปขายของ แสดงใหเหนถงการหาหนทางในดารด าเนนชวตเพอความอยรอดอยางมเหตผล ทงนทงนนชาวชมชนกยงคงด าเนนชวตทเปนไปในลกษณะทค านงถงความยงยนของทรพยากรธรรมชาตมาโดยตลอดซงจะพบเหนไดวาในบรเวณปาชายเลนและชายฝงทะเลในอดต ทรพยากรเหลานนแมจะถกใชสอยแตกยงไมเสอมโทรม ประชากรสตวน าในอดตยงมอยมากมาย และชาวบานรจกการถนอมใชทรพยากร แสดงใหเหนถงการใชทรพยากรอยางมเหตผลโดยค านงถงผลในอนาคตวาทรพยากรจะยงคงมอยอยางพอเพยง

ในชวงทชมชนประสบปญหาทรพยากรแลระบบนเวศของปาชายเลนถกท าลายไปเนองจากระบบเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปแบบเปนทนนยมซงมการท านากงทสงผลกระทบโดยตรงตอระบบนเวศปาชายเลน ชาวบานจงรวมตวกนแกปญหาดวยการรวมตวขบไลนายทนเพอหยดยงการท านากงและเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจมาเปนระบบเดม แสดงใหเหนถงการมเหตผลในการแกปญหาซงนายทนเปนปญหาหลก

หลงจากการขบไลนายทน ชาวชมชนบานเปรดในยงมการฟนฟระบบนเวศเพอใหชาวบานสามารถพงพงทรพยากรไดในอนาคตโดยชาวประมงใชเหตผลในการจบสตวน าเลยงชพเพอใหเกดความยงยนทางทรพยากร โดยมวธการจบสตวน าทมขนาดใหญแทนการจบสตวน าทกขนาดเพอปลอยใหสตวน าสามารถแพรพนธและเจรญเตบโตตอไปได

ชาวบานยงคงประกอบอาชพสจรตดวยความมเหตผล แมในขณะทยงเปนหนสนอยหลงจากการประกอบอาชพตามระบบเศรษฐกจแบบทนนยม โดยมการจดตงกลมสจจะสะสมทรพยขน

ความมเหตผลของชาวบานทมการเปลยนวธท านากงแบบพฒนาไปเปนการท านากงแบบธรรมชาตทไมใชสารเคมท าลายระบบนเวศน โดยทชาวบานคดวธใหมๆขนเอง และไปเหนมาจากทอนแลวมาทดลองท า

18

ในการท าการเกษตรทไมไดรบการดแลจากเจาหนาท ชาวบานกตองท ากนเอง โดยการใชไมค าชาวบานมเหตผลในการเลอกวสดมาใช คอ จากใชเชอกฟางซงพอโดนฝนกเปอยจงเปลยนไปใชไมแทน

ในขณะทชมชนเกดปญหาเรองยาฆาแมลงซงท าใหเกดสารตกคางและเปนอนตรายตอสขภาพ จงไดมการใชสมนไพรชนดตางๆเพอลดปรมาณแมลงและศตรพชเชน การปลกตนสะเดา ตะไครหอม และผกมกลนแรง เชน ผกช ปลกแซมเพอไมใหแมลงมากน นอกจากจะลดปรมาณแมลงแลวยงไมเปนอนตรายตอสขภาพดวย แสดงใหเหนถงความมเหตผลในการเลอกใชทรพยากรทมอยมาใชในการแกไขปญหา

2. ภมคมกน ในการเตรยมตวใหพรอมรบมอตอผลกระทบทเกดขนจากการเปลยนแปลงรอบตวตางๆ จะตองมภมคมกนโดยอาศยความรและคณธรรมเปนเงอนไขพนฐาน หรอเรยกวา ภมปญญา และภมธรรม อกทงยงมภมคมกนทางสงคมอกดวย ซงชาวชมชนบานเปรดในมภมคมกนหลายๆอยาง ดงเชน ชาวบานเปรดใน มความรกความสามคค มความสมพนธทางสงคมบนพนฐานของความเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเกอกล พงพาอาศยกนอยางเทาเทยม และเปนกลมตวอยางทรกษาความพอเพยงไวดวยความพยายามไมพงพงคนอน มการเผยแพรความถนดของตนเองใหเพอนบานไดรเพอแลกเปลยนประสบการณ มภมปญญาชาวบานเปนทนเดมในการหาเลยงชพตนเองและครอบครว

การทชมชนบานเปรดในมปาและปาชายเลน ชาวบานมการพงพงทรพยากรเหลานนและมกรตระหนกถงผลกระทบในอนาคตภายหนาท าใหเรารวาชาวบานมภมปญญาในการจบสตวปา สตวทะเลจากปาชายเลน และการปลกปาชายเลน

ภมคมกนทางดานภมปญญาหรอภมความรของชมชนยงมในสวนการอนรกษระบบนเวศปาชายเลนโดยการน าความรจากหนวยงานทเกยวของ RECOFTC มาชวยในอนรกษปาชายเลน ชาวบานมการมใชความรมาประกอบอาชพเสรมในเวลาวาง เชน รบจางซอมเครองยนต ซอมบาน การท าอาชพขายตรง ขายประกน ท าสวน ท าขนม เปนตน และยงมการใชภมปญญาในการผลตขาวของจ าพวกกระบง ตะกราขนใชเอง

ชาวบานมความรในการแลกเปลยนตอรองราคาสนคาซงการแลกเปลยนจะเปนไปตามราคาสนคาของระบบตลาด การตอรองสนคามบางเลกนอยแตสวนใหญขนกบราคาตลาดเนองจากชาวบานมความรไดรบขาวสารจากวทย โทรทศนเปนประจ า

นอกจากนยงมการใชภมปญญาพนบานในการท าสวนผลไมแทนการใชสารเคม เชน การปลกพชสมนไพรไวฆาแมลง ใชลกเหมนขบไลแมลง และการใชป ยจลนทรย

ในชมชนมหมอชาวบานซงใชความรภมปญญาเรองสมนไพรในการรกษาโรคตางๆได ในดานภมธรรม ชาวชมชนมจตส านกในการอนรกษทรพยากรทมอยในชมชน ทงปาไมและปา

ชายเลนซงเปนแหลงทรพยากรส าคญของชมชน ในการตดตอซอขายกบพอคาชาวชมชนมการไวเนอเชอใจ การมมตรจตมตรใจตอกน ชาวบานม

จตใจทรจกพอ คอไมโลภโมโทสนมากเกนไป คอสามารถอยไดทงผซอและผขาย คอพอมก าไรบางไมถงกบขาดทน

19

3. พอประมาณ หรอพอด ความพอดทไมมากและไมนอยจนเกนไปไมเบยดเบยนตนเองและผอนทชมชนบานเปรดในมดงน

ชาวชมชนมความพอประมาณในการใชจายอยางประหยดเทาทจ าเปน ในเรองการใชจายเครองอปโภคบรโภคจะชอเฉพาะสงทไมสามารถผลตเองได เชน เนอหม น ามนเชอเพลง สบ ยาสฟน สวนหมวกใบจาก กระบง ตะกรา ของจ าพวกนไมตองซอเพราะสามารถท าเองได

ชาวชมชนบานเปรดในยงมการฟนฟระบบนเวศเพอใหชาวบานสามารถพงพงทรพยากรไดในอนาคตโดยชาวประมงรจกการจบสตวน าเลยงชพอยางพอประมาณเพอใหเกดความยงยนทางทรพยากร โดยมวธการจบสตวน าทมขนาดใหญแทนการจบสตวน าทกขนาดเพอปลอยใหสตวน าสามารถแพรพนธและเจรญเตบโตตอไปได

ในการท านากงจะไมมการใชสารเคมเรงเพอเพมผลผลตแตท านากงอยบนพนฐานความพอดโดยใชสารอนทรย

ความพอประมาณทเหนไดชดอกอยางคอ ชาวชนบทสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมจะมการผลตทมงตอบสนองความตองการของตนเองเปนหลก เนนการใชปจจยการผลตในชมชน ทงแรงงาน วตถดบ ความรและเทคโนโลยของตนเอง ผลผลตทส าคญคอขาว ทมการปลกขาวไวกนเอง ถาเหลอกน าไปขาย และยงมการปลกพชผกสวนครวไวกนเอง

ชาวประมงรจกพอประมาณโดยการเลอกจบสตวน าขนาดใหญไมจบสตวน าขนาดเลกและไมจบในฤดวางไข ท าใหสตวน ามโอกาสเจรญเตบโตและขยายพนธ

การน าหลกสามหวงซงแระกอบดวยหวงความมเหตผล หวงภมคมกน และหวงพอประมาณมาใชนนตองตงอยบนพนฐานของสองเงอนไข ประกอบดวย เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรม

1. เงอนไขความร ในการด าเนนกจกรรมในระดบชมชนตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงนน ชาวชมชนตองมความรเกยวกบวชาการตางๆทเกยวของอยางรอบดาน ประกอบกบการมความรอบคอบทจะน าความรเหลานนมาพจารณาใชใหเชอมโยงกนเพอประกอบการวางแผนและระมดระวงในขนปฏบต โดยชาวบานเปรดในมการใชความรดานตางๆในการพฒนาชมชนดงน หลงจากทผานวกฤตทเลวรายชาวบานเปรดในไดตระถงความส าคญของทรพยากรทางธรรมชาต และไดเรมจดตงกลมอนรกษและพฒนาปาชายเลนขนเพอทจะสามารถพฒนาและดแลผนปาชายเลนไดดวยตนเองอยางจรงจง ไดรบความชวยเหลอจากรคอป(ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคแปซฟก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร)ในดานการแนะน าใหค าปรกษาในดานวชาการ เรองการจดการปาชมชนวาตองท าอยางไรบาง มการส ารวจปา พนธพช สตวตางๆในปาชายเลน มการออกขอบงคบ หามตดไมในปาชายเลน หามจบสตวน าในฤดวางไข รวมสรางค าขวญตดไวเพอเตอนใจผมาพบเหน และเรมหาเครอขายชมชมชนอยขางเคยงทมปาชายเลนเหมอนกนมารวมมอกน

ชาวบานเปรดในมกระบวนการและความพยายามพงพาตนเอง โดยอาศยภมปญญาทองถนทมอยและเปนสงทไดรบถายทอดตอๆกนมา ชาวบานมความรเทาทนพอคาขนาดเลกเพราะไดรบขอมลอยเสมอท าใหชาวบานไดเปรยบในดานการตอลองผลผลตและสนคา มการสงตวแทนเขาอบรมเรองจลนทรทมผลตอการเกษตร การปลกพชตางๆและน ากลบมาเผยแพรใหชาวบานทสนใจ

20

นอกจากนแลวชาวบานยงมความรในการประกอบอาชพ และจดสรรเวลาในการประกอบอาชพได เชน

2. เงอนไขคณธรรม เปนเงอนไขส าคญอกอยางทจะขาดไปไมไดในการด าเนนกจกรรมตาม

แนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยผปฏบตจะตองยดถอคณธรรมตางๆตลอดเวลาทประยกตใชปรชญา ชาวบานเปรดในมการด าเนนชวตทค านงถงความยงยนของทรพยากรธรรมชาต มการบรโภค

ทรพยากรธรรมชาตอยางพอเพยง และใชสอยอยางระมดระวง ถงทรพยากรธรรมชาตจะถกใชสอยแตกยงไมเสอมโทรม

การท าสวน ปลกพชผก ชาวบานจะไมใหสารเคมตกคางทผลผลต ชาวบานเปรดในมความตะหนกถงสทธและหนาทของผผลตทจะไมใหผบรโภคเปนอนตราย เชน

การใชสารเคมทไมเปนอนตรายตอสขภาพ เวนระยะการเกบเกยวเพอไมใหเหลอสารพษตกคาง เปลยนการท านากงแบบพฒนาเปนการท านากงแบบธรรมชาตทไมใชสารเคมท าลายระบบนเวศน

คณธรรมทเดนชดอกอยางของชาวชมชนบานเปรดในคอ ความเออเฟอเผอแผ มความเมตตาของชาวบานทมการพงพากนในการจดสรรปนสวนทรพยากรของชมชนทเปนปจจยการผลต และมการแบงปนผลผลตทไดใหกน

21

นอกจากนชาวชมชนยงยดถอประกอบอาชพทสจรตมาโดยตลอด แมในสภาวะมหนสนกตาม และประกอบอาชพดวยความซอสตย มการไวเนอเชอใจกนระหวางพอคากบผขายในการก าหนดราคาสนคา