Торуайгыр АА жайыт комитетинин иштөө

тажрыйбасыОрозобаев Акылбек

Тору-Айгыр АА башчысы

Жайыт комитетинин кеңеши

• Мүчөлөрү:• Торуайгыр айылынан - 9 киши;• Сары-Камыш айылынан - 9 киши;• Жайыт комитетини төрагасы – 1 киши.

• Жайыт комитетинин кеңешинде төмөнкү суроолор каралат:• 1. Бюджет;• 2. Жайыт төлөмдөрдүн тарифтери (3 жылга бекитилет);• 3. Курулуш иштери;• 4. Көчүү кону графиги;• 5. Жайыт жерлерди көзөмөлдөө.

Жайт комитетинин уюштуруу маселеси

• Жайыт комитети уюшулганга чейин жайытка кетчүү жолдор, көпүрөөлөр сел жүрүп талкаланып оор абалда болчу. Малчылар жайытка көчүп конуудан кыйналып келишкен. Алыскы жана жакынкы жайыттарды айыл өкмөтү жана райондун жетекчилери ижарага айрым гана мал багуучуларга берчү. Мисал үчүн, 2009 жылы 7 гана мал багуучу фермерлер жайыт акысын төлөшчү. • Жогоруудагы көрсөтүлгөн көйгөйлүү маселелрди чечүү үчүн 2010

жылы Көк-Жайык жайыт комитети түзүлүп мал багуучу фермерлерге Жайыт мыйзамын түшүндүрүп анадан көп пайда түшөөрүн жайыттар жакшыртылып жолдор оңдолуп, көпүрөөлөр салынып башталды.

Жайыт төлөмдөр боюнча жалпы маалымат (миң сом)

2009 2010 2011 20120

50

100

150

200

250

300

350

15

111.4

225.9

262

300 302 306

План Факт

Жайыт акысын төлөгөн мал багуучу фермерлердин саны

2009 2010 2011 20120

10

20

30

40

50

60

70

7

27

50

62

Мал багуучу фермерлердин саны

Жайыт комитетинин 2011 жана 2012 жылдарында жалпы

чыгашалары (сом)Статьялар 2011 2012Эмгек акы 119605 65215

Кеңсе буюмдары 3490 5223

ГСМ 29006 27805

Жер салыгы 50620 90200

Счетту толуктоо 0 10000

Башка чыгымдар 17220 9264

Ремонт - 35090

Жалпы чыгым 219941 242797

АРИС• 2011 жылы 204 миң сом Аристен алынып жана элдин салымы 7

900 сом кошулуп төмөнкү объектилер курулду:1. Сары-Камыш айылынын Чоң-Талдыбуулак кыштоосуна 1

көпүрө, 4 кечмелик салынган жана 11 км. жолдор оңдолуп түздөлдү.

2. Тору-Айгыр айылынын Кызыл-Булак кыштоосуна 1 көпүрө, 7 кечмелик, 3 дамба жана кыя жолдор баардыгы болуп 23 км. оңдолуп түздөлдү.

АРИС• 2012 жылы 250 миң сом Аристен алынып элдин салымы 10 миң

сом кошулуп төмөнкү объектилер курулду:1. Сары-Камыш айылынын Шор-Булак кыштоосуна мал суу ичүүчү

каптаж ремонтолуп салынды. Мындан сырткары сел жүрүп кыян жеп кеткен Чоң-Талдыбулак Орто-Талдуу булак кечмеликтерин жана жолдорун ремонттон өткөрүлгөн.

2. Тору-Айгыр айылынын Кызыл-Булак кыштоосуна чоң көпүрө салынып Түз-Ашуу, Кызыл-Булак, Күүлдөк кыштоолорунун кечмеликтери жана жолдору оңдолуп түзөлдү.

Тору-Айгырда жана Сары-Камышта жаңы курулган көпүрөөлөрдүн көрүнүшү

АРИСтин жардамы менен 23 км. жол курулду

Каптаждын ремонту

Жайыт комитетинин өздүк күчү менен жасалган иштер

• 2012 жылы Торуайгыр жана Сары-Камыш айылдарында бирден көпүрө, жолдор жана кемеликтер ремонттон өттү.• 2013 жылы Сары-Камыш айылында дагы 1 көпүрө салынып жатат.

• Баардыгы болуп Жайыт комитети өз күчү менен акыркы 2 жылдын ичинде 3 көпүрө, 32 км. жол, 11 кечмелик жана кыя жолдорду оңдоду.

Торуайгыр жана Сары-Камыш айылдарында жол жана көпүрө

куруу иштери

Жайыт комитети тарабынан түзүлгөн мүмкүнчүлүктөр

1. Мал багуучу фермерлерге жеңил авто унассы менен жайтка барганга шарт түзүлөт.

2. Көчүү конууда эч тоскоолдуксуз жайлоого жана жайыт жерлерге барып жатышат.

3. Жеке ишмердүүлүгүнө шарт түзүлүүдө (кымыз, сүт, май сатууга жана жайлоого эс алууга).

4. Жайлоого чыккан малдар эттенип салмак кошуп келет.

Жайыт комитет институтунун өнүүгүүсүнүн негизги шарты

• Азыркы убакытта Тору-Айгыр ААнда кой-эчкиге жайыт акы мал башына жылына 12 сом, уй-жылкыга 60 сом, тай торпоко 42 сом же башкача айтканда жайыттарды колдонуу үчүн мал багуучу 1 мал башына күнүнө 3 тыйындан 16 тыйнга чейин төлөп жүрүшөт. • Жогорууда көрсөтүлгөндөй жайыт төлөмдөрүнүн тарифтери өтө төмөн.

Эгерде тарифтер өзгөрүлбөсө жайыт төлөмдөрүнүн 70-80 пайызы административдик чыгашаларга сарпталып жайттын инфраструктурасын жакшыртууга каражат жетисзиз болуп калат. • Бүгүн АРИСтен же башка донорлордон каражат түшпөй калса биз өз

мүмкүнчүлүктөрдөн пайдаланып жайыт төлөмдөрүнүн тарифтерин көтөрүүгө мажбур болобуз. Ошондо кана Жайыт комитети өз мүмкүнчүлүктөргө таянып мал багуучу фермелрге жайыттарды толук пайдаланууга шарт түзүлөт.