1

«Σο κοσηί ηων προκλήζεων»: μια εθαρμογή

διαθοροποιημένης διδαζκαλίας Σεο Αλαζηαζίαο Κάιθα, Mst Φηιόινγνο

«Δεν μποπείρ να σππώξειρ κάποιον να ανέβει σε μια σκάλα, εκτόρ αν είναι ππόθςμορ να

την ανέβει μόνορ τος».

(Andrew Carnegie)

1. Διζαγωγή

Είλαη πνιύ ζπρλό ην θαηλόκελν νη θαζεγεηέο λα αληηκεησπίδνπλ καζεηέο κε

καζεζηαθέο δπζθνιίεο, πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο θαη ρακειέο ζρνιηθέο επηδόζεηο.

Πνιινί από απηνύο εγθαηαιείπνπλ ην ζρνιείν θαη δελ επηδηώθνπλ λα ζπλερίζνπλ ηηο

ζπνπδέο ηνπο ζην Παλεπηζηήκην. Παξ’ όι’ απηά, είλαη πξόζπκνη λα μεπεξάζνπλ ηνπο

παξάγνληεο πνπ αλαζηέιινπλ ηελ εμέιημή ηνπο, όπσο είλαη ην ρακειό νηθνλνκηθό θαη

θνηλσληθό ππόβαζξν.

Από απηνύο ηνπο καζεηέο εκπλεόκελε απνθάζηζα λα εθαξκόζσ ην πξόγξακκα

ηνπ «Κνπηηνύ ησλ πξνθιήζεσλ». ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηαζηεί ν ηξόπνο πνπ ην ελ

ιόγσ πξόγξακκα εθαξκόζηεθε ζηελ ηάμε, νη ζθνπνί πνπ εμππεξεηεί θαη ν

αληίθηππόο ηνπ ηα ηειεπηαία ηξία ρξόληα.

2. Περιγραθή ηης μεθόδοσ

ην πξόγξακκα απηό ζπκκεηείραλ 41 καζεηέο ηα ηειεπηαία ηξία ρξόληα. 20 από

απηνύο ήηαλ αγόξηα θαη 21 θνξίηζηα. Σν πξόγξακκα μεθίλεζε, όηαλ νη καζεηέο ήηαλ

16 εηώλ θαη ηώξα θνηηνύλ ζηελ ηειεπηαία ηάμε ηνπ Λπθείνπ.

Σνλ Οθηώβξην ηνπ 2011 κπήθα ζηελ ηάμε θξαηώληαο έλα κεγάιν θνπηί. Οη

καζεηέο κνπ απόξεζαλ ζηελ αξρή θαη άξρηζαλ λα κε «βνκβαξδίδνπλ» κε εξσηήζεηο

ζρεηηθά κε απηό. Σν θνπηί πεξηείρε 41 θαξηειάθηα κε κηα «απνζηνιή» γηα θάζε

καζεηή γξακκέλε ζε θαζέλα από απηά. Κάζε καζεηήο δηάιεγε ηπραία έλα θαξηειάθη.

Η «απνζηνιή-πξόθιεζε» ήηαλ νπζηαζηηθά κηα κηθξή ζε έθηαζε εξγαζία πνπ

εμππεξεηνύζε δηπιό ζθνπό: λα θαιύςεη έλα ηκήκα ηεο δηδαζθόκελεο ύιεο θαη λα

θαιιηεξγήζεη κηα δεμηόηεηα θάζε καζεηή.

Γηα παξάδεηγκα, κηα από απηέο ηηο εξγαζίεο ήηαλ λα ραξαθηεξίζνπλ ηνλ ζηξαηεγό

Λύζαλδξν από ηα Ελληνικά ηνπ Ξελνθώληα, λα δηθαηνινγήζνπλ ην ραξαθηεξηζκό

θαη λα αλαγλσξίζνπλ (ή όρη) θάπνηα γλσξίζκαηα ηεο πξνζσπηθόηεηαο ηνπ

Λπζάλδξνπ ζηνλ εαπηό ηνπο, πάληα δίλνληαο θαη ηελ απαηηνύκελε αηηηνιόγεζε.

Κάπνηνη πην αδύλακνη καζεηέο αλέιαβαλ λα δσγξαθίζνπλ ην πνξηξαίην ηνπ.

ην πιαίζην ελόο άιινπ καζήκαηνο, ηεο Νενειιεληθήο Γιώζζαο, κηα

«πξόθιεζε» ζα κπνξνύζε λα είλαη λα γξάςνπλ έλα γξάκκα ζε έλα πξόζσπν ζην

2

νπνίν ζα εθθξάδνπλ ηελ επγλσκνζύλε ηνπο. Η βαζηθή ηδέα είλαη λα νξγαλσζεί ε

δηδαζθαιία νξηζκέλσλ ελνηήησλ κε ζθνπό λα ζπλδπαζηνύλ νη ζπγθεθξηκέλνη ζηόρνη

ηεο δηδαθηέαο ελόηεηαο κε ηελ θαιιηέξγεηα ελόο ή πεξηζζνηέξσλ ζηνηρείσλ ηεο

πξνζσπηθόηεηαο.

Οη καζεηέο είραλ πεξηζώξην κηα εβδνκάδα λα πξνεηνηκάζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο.

ην ηέινο ηεο εβδνκάδαο 5 από ηνπο καζεηέο θάζε ηκήκαηνο παξνπζίαδαλ ηηο

εξγαζίεο ηνπο ζηνπο ζπκκαζεηέο θαη νη ππόινηπεο αλαξηώληαλ ζε έλαλ εθπαηδεπηηθό

δηαδηθηπαθό «ρώξν», πνπ είρε δεκηνπξγεζεί θπξίσο γηα απηό ην ζθνπό

(www.pbworks.com).

Σηο παξνπζηάζεηο αθνινπζνύζε ζπδήηεζε ζε θύθιν θαη έηζη νη καζεηέο έπαηξλαλ

αλαηξνθνδόηεζε από ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο γηα ηηο εξγαζίεο ηνπο. Η επηινγή λα

παξνπζηάδνπλ κόλν 5 καζεηέο ηε θνξά νθείιεηαη θπζηθά ζηελ πίεζε ηνπ ρξόλνπ.

Ωζηόζν, κέρξη ην ηέινο ηεο ρξνληάο όινη νη καζεηέο είραλ ηελ επθαηξία λα δείμνπλ

ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο ηα απνηειέζκαηα ηεο εξγαζίαο ηνπο, κηα θαη ην πξόγξακκα

ιάκβαλε ρώξα κία θνξά ηνπιάρηζηνλ ην κήλα.

Ωο πξνο ην θνκκάηη ηεο αμηνιόγεζεο, αληί λα ηνπο δώζσ έλα βαζκό, ηνπο

δήηεζα λα ζπκπιεξώζνπλ έλα εξσηεκαηνιόγην απηό-αμηνιόγεζεο, όπνπ απάληεζαλ

εξσηήζεηο πνπ αθνξνύζαλ θπξίσο ην πώο έλησζαλ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία, αλ

έλησζαλ όηη είραλ πξνζπαζήζεη αξθεηά ή ηη κπνξνύζαλ λα θάλνπλ θαιύηεξν ηελ

επόκελε θνξά. (ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 2). ηνλ θύθιν ζπδεηήζεθε πνηεο ζηξαηεγηθέο

ρξεζηκνπνίεζαλ θαη πνηεο ελαιιαθηηθέο ζα κπνξνύζαλ λα εθαξκόζνπλ ζε επόκελε

εξγαζία.

Απηό πνπ έιεηπε από ηνπο πεξηζζόηεξνπο καζεηέο ήηαλ ε νξγάλσζε θαη ε

δηαρείξηζε ηνπ ρξόλνπ ηνπο. Οη πεξηζζόηεξνη δελ είραλ θάπνηα κέζνδν ή ζρέδην γηα

λα εθπιεξώζνπλ ην ζηόρν ηνπο. Έηζη, ηνπο πξόηεηλα έλα εβδνκαδηαίν «αλ- ηόηε»

ζρέδην, έηζη ώζηε λα κελ παξεθθιίλνπλ από ην ζηόρν ηνπο (Duckworth et al., 2011).

Από ηελ αλαηξνθνδόηεζε ησλ καζεηώλ δηαπηζηώζεθε όηη γηα ηνπο πεξηζζόηεξνπο

ήηαλ επθνιόηεξν λα νινθιεξώζνπλ κηα εξγαζία όηαλ ήμεξαλ ηη, πόηε θαη πώο λα ην

θάλνπλ.

Γηα λα είκαη θαη απόιπηα εηιηθξηλήο, νη «πξνθιήζεηο» δελ ήηαλ θαη πάληα

ηόζν απαηηεηηθέο, αιιά κε ηνλ θαηξό ε δπζθνιία ηνπο θιηκαθσλόηαλ. Ωζηόζν, ηα

απνηειέζκαηα από ηελ αλαηξνθνδόηεζε ησλ καζεηώλ απέδεημαλ όηη ε ιέμε θαη κόλν

«πξόθιεζε» ηνπο θίλεζε ην ελδηαθέξνλ θαη ην αληηκεηώπηζαλ ζαλ παηρλίδη, ην νπνίν

όκσο κε ηνλ θαηξό γηλόηαλ ιίγν πην δύζθνιν λα ην νινθιεξώζνπλ. ην ηέινο ηεο

ρξνληάο, πεξηζζόηεξν από ην 85% ησλ καζεηώλ ελίζρπζαλ ηελ απηνεθηίκεζή ηνπο.

Σνλ πξώην ρξόλν έδσζα έκθαζε ζηελ θαιιηέξγεηα ζπγθεθξηκέλσλ

ραξαθηεξηζηηθώλ ηεο πξνζσπηθόηεηάο ηνπο θαη δεμηνηήησλ, όπσο ελζνπζηαζκόο,

πεξηέξγεηα, ειπίδα. Απηό κε έθεξε ζηε δεύηεξε ρξνληά νπόηε θαη εζηίαζα

πεξηζζόηεξν ζηελ θνηλσληθή λνεκνζύλε θαη ηελ απηνζπγθξάηεζε, πξνθεηκέλνπ λα

κεηξηαζηνύλ θαη ηα θαηλόκελα ζρνιηθνύ εθθνβηζκνύ.

3. Ποιοι είναι οι ζηότοι ηοσ προγράμμαηος;

Ο καθξνπξόζεζκνο ζηόρνο απηνύ ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη λα θξαηήζεη ηα

πνζνζηά εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ ρακειά θαη λα ηνλώζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ

καζεηώλ γηα ην ζρνιείν. Γηα απηό, θαηάξηηζα έλα ηξηκεληαίν ζρέδην, όπνπ θαηέγξαςα

ηηο δξαζηεξηόηεηεο- πξνθιήζεηο θάζε κήλα θαη ηνπο ζηόρνπο πνπ ε θαζεκηά

εμππεξεηνύζε (ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 1). Σν πξόγξακκα απηό είλαη αθόκα ζε εθαξκνγή θαη

ηα απνηειέζκαηά ηνπ ειέγρνληαη θάζε ρξόλν. Απηό ην ρξόλν ην εθάξκνζα θαη ζε κηα

3

αθόκα ηάμε κε 23 καζεηέο. Γηα λα εμππεξεηεζεί ν δηπιόο ζηόρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο-

ε εκπέδσζε ηεο δηδαζθόκελεο ύιεο θαη ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα λα ην πεηύρεη

απηό ν καζεηήο-, σζηόζν, απαηηείηαη ε πην ζπρλή αμηνπνίεζή ηνπ, ίζσο θαη ζε

εβδνκαδηαία βάζε.

Απηό πνπ πξνζθέξεη ζηνλ εθπαηδεπηηθό ε ελ ιόγσ δηαδηθαζία είλαη ε εκπινθή

όισλ ησλ καζεηώλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Γηα όζνπο καζεηέο δπζθνιεύηεθαλ,

είρα πξνγξακκαηίζεη μερσξηζηέο ζπλαληήζεηο ζηηο νπνίεο ζπδεηήζακε λέεο κεζόδνπο

θαη ζηξαηεγηθέο γηα λα θέξνπλ εηο πέξαο ηελ εξγαζία ηνπο. Εμάιινπ, ν θύξηνο ζθνπόο

ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη λα δείμεη θαη λα απνδείμεη ζηνπο καζεηέο πσο όινη είλαη

ηθαλνί λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο, αμηνπνηώληαο ην δπλακηθό ηνπο.

Εθηόο απηνύ, νη καζεηέο ήξζαλ πην θνληά, θαζώο πνιιέο από ηηο «πξνθιήζεηο»

απαηηνύζαλ ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο (Duckworth & Peterson, 2007).

Όηαλ ηνπο δήηεζα λα γξάςνπλ έλα επραξηζηήξην γξάκκα, πνιινί από απηνύο

εμέθξαζαλ ηελ επγλσκνζύλε ηνπο ζηνπο «ζπλεξγάηεο» ηνπο γηα ηε βνήζεηα πνπ ηνπο

πξόζθεξαλ λα νινθιεξώζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο. Μεξηθνί από απηνύο έθαλαλ

θαηλνύξγηνπο θίινπο θαη πξνζαξκόζηεθαλ πην εύθνια ζηε ζρνιηθή θνηλόηεηα

(Emmons & McCullough, 2003).

4. σμπεράζμαηα

Έλαο εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα θαη λα ηνλώζεη

ηελ απηνεθηίκεζε ησλ καζεηώλ ηνπ, κε ην λα ηνπο παξνηξύλεη λα αλαιακβάλνπλ

πξσηνβνπιίεο θαη λα γίλνληαη αλεμάξηεηνη (Reeve, 2002). Είκαη επγλώκσλ ζηνπο

καζεηέο κνπ, γηαηί έδεημαλ πεξηζζόηεξε πξνζπκία θαη ελζνπζηαζκό λα

νινθιεξώζνπλ ηηο «απνζηνιέο» από όζν πεξίκελα θαη κπνξνύζα λα θαληαζηώ. ην

ηέινο ηεο ρξνληάο, παξνπζίαζαλ ζην πιαίζην ηεο Δηαζεκαηηθήο Εξγαζίαο (Project)

ηελ εξγαζία ηνπο ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγηθόηεηα θαη ηνπο δεκηνπξγηθνύο αλζξώπνπο.

Έθαλαλ θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπο γηα έλα πην δεκηνπξγηθό θαη «θσηεηλό» ζρνιείν, πνπ

ζίγνπξα δελ πξόθεηηαη λα παξαβιέςσ. (ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 3)

4

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 1

ΑΡΧΑΙΑ

ΔΛΛΗΝΙΚΑ

‘ΠΡΟΚΛΗΗ 1’ ΑΠΟΚΣΗΘΔΙΑ

ΓΝΩΗ

ΓΔΞΙΟΣΗΣΔ

1ος

ΜΗΝΑ Χαξαθηεξηζκόο ηνπ

Λπζάλδξνπ θαη ηνπ

Αιθηβηάδε θαη ηαύηηζε

κε ηνλ έλα ή ηνλ άιινλ

κε αηηηνιόγεζε.

πλεηδεηνπνίεζε

ηνπ ξόινπ ησλ

ζηξαηεγώλ απηώλ

ζηελ εμέιημε ηνπ

Πεινπνλλεζηαθνύ

πνιέκνπ.

Πεξηέξγεηα, θξηηηθή

ζθέςε, νξγάλσζε/

απηνδηαρείξηζε.

‘ΠΡΟΚΛΗΗ 2’

2ος

ΜΗΝΑ Να ζπλεξγαζηείο κε

έλαλ ζπκκαζεηή ζνπ

πνπ δελ είλαη θίινο ζνπ

ή δελ ηνλ μέξεηο πνιύ

θαιά γηα ηελ πξόθιεζε

απηνύ ηνπ κήλα:

θαληάζνπ πνηα

επηρεηξήκαηα

ρξεζηκνπνίεζε ε

δεκνθξαηηθή παξάηαμε

ζηελ Κέξθπξα γηα λα

ζηξαηνινγήζνπλ ηνπο

ζθιάβνπο. Πξνζπάζεζε

λα γξάςεηο έλα δηάινγν

αλάκεζα ζε έλαλ

δεκνθξαηηθό θαη έλα

ζθιάβν θαη παξνπζίαζέ

ηνλ ζηελ ηάμε κε

ζεαηξηθό ηξόπν.

Να θαηαλνήζνπλ

ηε ζεκαζία ηεο

Δεκνθξαηίαο θαη

ηνπο ιόγνπο πνπ

ηελ θαζηζηνύλ

αμηόπηζηε.

Οκαδηθόηεηα,

πεξηέξγεηα, θνηλσληθή

λνεκνζύλε.

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 2

Βαθμολόγηζε ηην προζπάθειά ζοσ για ασηήν ηην «πρόκληζη» από ηο 1-4.

(1. καθόλοσ, 2. λίγο, 3. πολύ, 4. Πάρα πολύ).

‘ΠΡΟΚΛΗΗ 1’

1. Δίμαι ικανοποιημένος/η από ηις ώρες δοσλειάς ποσ

αθιέρωζα ζε ασηήν ηην «πρόκληζη».

2. Απόλασζα ασηή ηην εργαζία.

3. κοπεύω να βεληιώζω ηις μεθόδοσς μοσ ζηην

επόμενη εργαζία.

4. Δίμαι ικανοποιημένος/η από ηη ζσνεργαζία μοσ με

ηοσς ζσμμαθηηές μοσ.

5. Θεωρώ ηο «αν-ηόηε» ζτέδιο πολύ τρήζιμο.

5

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 3

6

7

8

Γξάςακε ηηο δηθέο καο ηζηνξίεο θαη ηηο παξνπζηάζακε ζην

κάζεκα ηεο Λνγνηερλίαο.

9

Δνπιέςακε ζαλ νκάδα.

Σν λα είζαη δεκηνπξγηθόο δελ είλαη εύθνιε ππόζεζε!

10

BIBLIOGRAPHY

Duckworth, A.L. & Peterson, C. (2007). Grit: Perseverance and Passion for Long-Term

Goals. Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 92, No. 6, 1087-1101.

Duckworth, A.L., Grant, H., Loew, B., Oettingen, G. & P. M. Gollwitzer (2011). Self-

Regulation strategies improve self-discipline in adolescents: benefits of mental

contrasting and implementation intentions. Educational Psychology, Vol. 31, No.1,

17-26.

Duckworth, A.L., Kirby, T.A., Gollwitzer, A. & G. Oettingen (2013). From Fantasy to

Action: Mental contrasting with implementation intentions (MCII) improves

academic performance in children. Retrieved from

http://spp.sageub.com/content/early/2013/02/08/1948550613476307, on

11/02/2014.

Emmons, R.A. & McCullough, M.E. (2003). Counting Blessings versus burdens: An

experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life.

Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 84, No. 2, 377-389.

Reeve, J. (2002). Self-determination theory applied to educational settings. In E. L.

Deci & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of self-determination research (pp. 183–203).

Rochester, NY: University of Rochester Press.