บทที่ 8 การยศาสตร์

บทท 8 การยศาสตร

การยศาสตร เปนศพทบญญตมาจากค าภาษาองกฤษวา “ Ergonomics ” ซงมรากศพทมาจากค าภาษากรกประกอบรวมกน ๓ ค า คอ

“ ergon ” หมายถง “ งาน (work) ”“ nomoi ” หมายถง “ กฎ (law) ”“ ikos ” หมายถง “ ศาสตรหรอระบบความร (ics) ”

หากแปลตามตวอกษร "Ergonomics" หมายถง ศาสตรหรอระบบความรทศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางกฎกบงาน สวนค าวา "การย" (การยะ) ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหความหมายวา หนาท กจธระงาน ศพทบญญตวา การยศาสตร จงมความหมายวา ระบบความรเกยวกบงาน ซงคอนขางตรงกบความหมายของรปศพทในค าภาษาองกฤษ (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชนฯ, 2551)

การยศาสตร

การยศาสตร

การยศาสตร (Ergonomics) เปนองคความรทวาดวยการปรบเปลยนสภาพงานใหเหมาะสมกบผปฏบตงาน หรอเปนการปรบปรงสภาพการท างานอยางเปนระบบ

เกยวของกบหลายสาขาวชาดวยกน น ามาประยกตใชรวมกนเพอปรบปรงคณภาพการท างานใหมประสทธภาพในการท างาน ความสะดวกสบายและความปลอดภยสงสด

โดยจะใหความส าคญกบคนท างานเปนอนดบแรก

โดยจะดวาการออกแบบเครองมอเครองจกร และสภาพแวดลอมในการท างานมผลกระทบอยางไรบาง

ซงกรวมไปถงวธการท างานหรอทาทางในการท างานทเหมาะสม เพอจะไดใชพลงงานในการท างานนอยทสด เกดความเครยดความลาและความผดปกตจากการบาดเจบสะสมเรอรง ( Cumulative Trauma Disorders: CTDs ) นอยทสด

อปกรณคอมพวเตอรทสงผลตอการท างานของรางกายมนษย

แปนพมพ (Keyboard)

การใชแปนพมพโดยใชแรงกดจากปลายนวมผลตอการพฒนาความผดปกตของทอนแขนโดยแรงขนต าทใชในการกดจะเปนเพยงครงแรกของการกดทงหมด ถาผใชตองออกแรงกดมากเทาใดกจะหมายถงมนใชงานไมสะดวกมากเทานน การพมพดวยแปนพมพทแขงกระดางตองการใชแรงกดทมากขน และแมวาผใชจะกดคยบนโนตบกดวยแรงทนอยกวาบนเครองตงโตะกตาม เขากลบใชแรงกดเกนความจ าเปนมากไปการท าใหมเสยงดงตอบรบขณะกดคยแตละคยลงไปคลายกบเสยงคลกเมาสจงชวยลดการใชแรงกดคยทมากเกนไปได

แปนพมพ : ภาพทาการวางมอทถกบงคบโดยแบบของแปนพมพ (Bridger, 2003)


แปนพมพ (Keyboard)

แปนพมพ (Keyboard)การจดใหมคยตวเลขประกอบอยบนแปนพมพดวยนนเปนสงทควรจะมการ

ทบทวน เนองจากคยตวเลขนจะเปนการเพมความกวางใหกบแปนพมพและตองวางเมาสหางออกไปจากผใชมากกวาทควร ท าใหหวไหลถกหนตามออกไปดวยเมอใชเมาส ซงเมอใชงานนานไปกจะท าใหเกดความไมสะดวก ดงภาพตอไปน

(ก) ต าแหนงของเมาสและการวางแขนทเปนผลมาจากการใชแปนพมพแบบมแปนตวเลข(ข)ต าแหนงของเมาสและการวางแขนเมอน าเอาแปนตวเลขออกไป (Cook และKothiyal, 1998)


เมาส (Mouse)• เมาสจดเปนอปกรณน าเขาขอมลทใชงานกบคอมพวเตอรอยตลอดเวลา • การออกแบบเมาสไดมการออกแบบใหใชงานโดยตองคว าฝามอลงซงฝามอจะถกยกขนอยสงกวาขอมอในทาทผดธรรมชาต • เมาสบางอนมขนาดใหญมากทงยาวและกวางท าใหไมสะดวกในการใชปมคลกโดยตองใชนวยดออกไปเพอจะคลกทปมได • เมาสสวนใหญออกแบบมาเพอใหใชกบมอขวาแตกยงมพวกทน าไปใชกบมอซายโดยวางไวทางดานซายของแปนพมพ โดยทรปทรงของเมาสมอขวานนไมเหมาะอยางยงกบกบการใชโดยมอซาย • ดงน นการออกแบบเมาสใหสามารถใชกบมอในทาทเปนธรรมชาตได ซงมนยส าคญทจะลดอาการตดกนของกระดกและกลามเนอในขณะใชงานคอมพวเตอร


เมาส (Mouse)

: ภาพการเคลอนของมอทออกไปจากต าแหนงตามธรรมชาตเมอมการใชเมาส(ปรบปรงจาก BS EN ISO 9241-9-2000)


ทชเพด (Touchpad)

• การใชทชเพดนจะพบไดบนแลปทอปคอมพวเตอรหรอโนตบกโดยใชแทนเมาส • รปรางของทชเพดมลกษณะเปนสเหลยมอยดานหนาแปนพมพใชงานโดยใชปลายนว • ผใชสวนมากพบวาเขาสามารถใชนวเพยงนวเดยวบนทชเพด เพราะวาไมตองการใหทศทางของเคอรเซอรเปลยนไป ซงเกดขนไดถามนวมออกนวมาสมผส • ผลสรปกคอ การใชงานจะมารวมอยทนวมอเพยงนวเดยว ซงนานไปกเกดความออนลาได การใชทชเพดเปนเวลานานจงควรหลกเลยงเพอไมใหเกดความผดพลาดจากการใชนวเพยงนวเดยวเปนเวลานานในการท างาน • ผใชทชเพดจงควรใชเมาสเพมเตมดวย


แทรคบอลล(Trackball)

• แทรคบอลลเหมอนกบการหงายเมาสแบบลกกลงขนมาแลวใชงาน • การท างานกบแทรคบอลลซงวางอยตรงกลางมาทางสวนลางของแปนพมพ มผลใหการใชงานกลามเนอไหลลดลงมากกวาการใชเมาส ท าใหใชขอมอมากกวาอปกรณน าเขาขอมลชนดอน ๆ • ซงแทรคบอลลไดตดอยกบตวเครองชวยพยงมอ ในขณะทอยเหนอโตะเปนเหตใหสวนแขนไมไดรบการพยงท าใหออนลาได • บางชนดมการตดตงไวในเมาสและใชงานโดยใชนวโปง การวางมอเพอใชงานแบบนจะน าไปสความผดปกตของทอนแขนได


จอยสตก (Joystick)

• จอยสตกมรปรางเปนแทงยดตดอยกบฐาน จอยสตกขนาดใหญใชงานโดยใชมอจบทงหมด เพอใหผใชปรบใหเขากบธรรมชาตของการใชปลายแขน• ถกออกแบบเพอใหผใชสามารถใชแรงบงคบโยกไปมาไดมากกวาการจบยดไวตรง ๆ อยางไรกตามการจบยดโดยใชแรงจากมอนอาจมผลกระทบตอความเทยงตรงของการเคลอนไหวได • การออกแบบจอยสตกบางครงจะใหใชนวโปงในการกดดวย การใชงานนวโปงในกรณนเปนสงทไมแนะน า ในการใชจอยสตกไมควรใชเกน45 องศาไปทางซายและขวา 30 องศาไปขางหนา และ 15 องศามาขางหลง


จอภาพสมผส (Touchscreen)• การใชงานจอภาพสมผสผใชจะตองสมผสลงไปบนจอภาพ นนเปนหนงในวธการทรวดเรวในการเลอกสงของบนจอภาพ ซงมนจะใหผลดทสดในการชและการเลอก • อยางไรกตามมนมผลตอผใชในการยนแขนออกไปโดยไมมอะไรมารองรบหรอพยงไว สงหนงทเปนความยากกคอจอภาพถกวางไวตามความตองการ สองอยางนคอ มนตองอยหางจากผใชพอสมควร เพอใหอานไดสะดวกแตกตองไมหางเกนเออม และไมควรใชงานนานเกนไปกบจอภาพแบบน • อาจจะเหมาะกบการเลอกดวยการใชเวลาส น ๆ หรอไมกเปนการปอนตวหนงสอเพยงเลกนอยเทานน • การวางจอไวในแนวต งตรงนนควรจะต งใหมความสงเพยงพอซงควรจะอยบรเวณต งแตหวไหลขนไป • การวางจอทวางในแนวนอนจะตองไมตงใหสงกวาในแนวระดบศอก


กราฟกแทบเลต(Graphic tablet)

• กราฟกแทบเลตและปากกาใชงานในการวาดเขยน เพอการออกแบบ • เนองจากสามารถท างานไดดวยความเรวสง อยางไรกตามดวยดามจบทมขนาดเลกซงการใชงานดวยดามจบแบบนอาจท าใหรสกเมอยลาได ดงนนการใชงานแบบไมมหยดจงควรหลกเลยง ทงนรวมถงการใชปากกาแสงทชไปยงจอภาพดวยกราฟกแทบเลตและปากกาใชงานในการชจด การเลอก การลากแลววาง และการวาด • โดยหนาสมผสของกราฟกแทบเลตจะตองแบนราบและเรยบและไมสะทอนแสง• ซงจะตองใชแผนน ารองวางทาบเอาไวเพอใหเหนฟงกชนการท างานกราฟกทมไวใหใชในโปรแกรม และแผนนจะตองไมขยบเลอนไปเมอใชงาน


ความเจบปวยทเกดจากการท างาน

ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs)

• ความผดปกตของรยางคบน คอ กลมอาการทมการอกเสบสะสมมาเรอย ๆ ตงแตบรเวณ ปลายนว หวไหล แขน และคอ• เปนความผดปกตในระบบกระดกและกลามเนอ ไดแก กลามเนอ เสนเอน และขอตอตางๆ • เนอเยอเหลานจะท างานรวมกนเพอตอบสนองตอ ต าแหนงและการเคลอนไหวของแขน ซงการเคลอนไหวน นมท งการท างานแบบนงอยกบท และการท างานแบบเคลอนไหวไปมา


การท างานซ าซาก (Repetition) ทาทางทไมเหมาะสม (Awkward posture) กลามเนอท างานเกรงคางกบท (Static muscle work) การออกแรง (Force) ชวงระยะเวลาการท างาน (Duration of exposure)

ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) มดงน


ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) การท างานซ าซาก (Repetition)

o ถาท างานในลกษณะเดยวกนเหมอนเดมซ า ๆ เปนเวลานาน จะเกดเปนการท าซ าซาก o การท างานในลกษณะนกลามเนอแตละมดจะตอบสนองการท างานในรปแบบเดม o เมอท านานๆโดยไมมชวงพกโดยกลามเนอจะเกดการลาและจะฟนฟกลบมาในสภาพเดมไดไมเตมท o การทกลามเนอท างานเกนก าลงตดตอกน จะน าไปสการอกเสบและการเสอมของเนอเยอ ยงถาตองท างานอยางเรงรบยงตองใชก าลงกลามเนอสงขน กยงท าใหกลามเนอลาไดเรวขน

ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) ทาทางทไมเหมาะสม (Awkward posture)

ทาทางทฝนธรรมชาตท าใหเกดปญหาความผดปกตของรยางคบนได ดงนนในทท างานจงจ าเปนทจะตองใชเฟอรนเจอร และจดเกบอปกรณบนโตะท างานใหเหมาะสม ทาทมสวนใดสวนหนงของแขนหรอล าตวอยในต าแหนงทไมเหมาะสม เชน แปนพมพ และเมาส อยหางจากล าตวมากเกนไปท าใหตองยนแขนไปขางหนาหรอเออมไปไกลมากขน ผใชคอมพวเตอรมกจะยกแขนขนมาใหขอมอขนมาวางบนโตะ ใชแปนพมพและเมาส การท างานอยในทานนานๆจะมผลตอกลามเนอ เพราะวากลามเนอไมสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพเมออยในทาทางทไมเหมาะสม


ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) ทาทางทไมเหมาะสม (Awkward posture)

: ภาพตวอยางแขนและล าตวอยในต าแหนงทไมเหมาะสมทมา : http://www.oknation.net/blog/health2you/2009/06/04/entry-14,15


http://www.oknation.net/blog/health2you/2009/06/04/entry-1415

ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) กลามเนอท างานเกรงคางกบท (Static muscle work)

คอ การยกแขนหรอสวนอน ๆ ของรางกายใหอยในทาใดทาหนงตอเนองกนเปนเวลานาน ในระหวางนกลามเนอจะเกรงตวและไมสามารถคลายตวได ท าใหมการไหลเวยนของเลอดลดลงในเนอเยอเกยวพน และไมสามารถก าจดของเสยจากกระบวนการเผาผลาญพลงงานได ท าใหกลามเนอเกดการออนลาไดเรวขนใน กรณทเกาอตงอยต าจากแปนพมพและเมาสมาก ท าใหในขณะท างานตองยกหวไหลและแขนขนและคางไวทาน ถาคางไวเปนเวลา 5 นาท จะตองใชเวลาประมาณหนงชวโมงกวากลามเนอจะกลบมาเหมอนเดมกลามเนอท างานเกรงคางกบท



ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) การออกแรง (Force)

ระดบแรงในการท างานของกลามเนอมผลตอทาทางของแตละคน ท าใหเกดการลาของกลามเนอและจะน าไปสอาการบาดเจบของกลามเนอไดเรวขน คนทใชงานคอมพวเตอรจ านวนมากมการเปลยนแปลงทาทาง ในขณะท างานและตองพมพงานดวยความเรงรบ ซงหลายคนกออกแรงกดมากเกนไป แปนพมพถกออกแบบมาใหเหมาะกบการสมผสเบา ๆ บางคนทกดแปนพมพอยางแรงกท าใหกลามเนอตองท างานมากขน คนสวนใหญจบเมาสดวยแรงทมากเกนความจ าเปน กสงผลใหกลามเนอเกดการลาไดเรวขน แรงทใชนนจะปรบไปตามความหนกของงานและสามารถสงผลใหเกดความผดปกตของรยางคบนได


ความผดปกตของรยางคบน (Upper Limb Disorders: ULDs) ชวงระยะเวลาการท างาน (Duration of exposure)

ระยะเวลาการท างานในแตละวนมผลท าใหเกดอาการเจบปวยและใชงานไมถนดเกดขนได คนทใชงานคอมพวเตอรเปนเวลานาน ๆ จะท าใหเกดความผดปกตของรยางคบนไดเชนกน ซงอาการคอย ๆ เกดการสะสมมาเรอย ๆ การท างานทมชวงเวลาพกนอย การท างานนอกเวลา และการท างานอยางสดโตง แมจะในชวงเวลาสน ๆ กอาจท าใหเกดความผดปกตของรยางคบนได หรอแมแตคนทหยดงานเปนเวลานานแลวกลบมาท างานใหมกจะท าใหเกดอาการเจบปวยขนไดอยางรวดเรวเชนกน


ปวดหลง (Backache)o คนทมอาการปวดหลงมกจะปวดหลงสวนลางหรอหลงสวนเอว อาการปวดมกเกดจากการท างานอยในทาทไมถกตองและนงเปนเวลานาน ๆโดยไมลกจากท o อาการปวดหลงสามารถเกดไดจากลกษณะของสถานทท างานไมเหมาะสม เกาอไมดไมไดถกปรบใหเหมาะกบผใชแตละคนo การแกปญหาอาการปวดหลงทเกดขนจากการท างาน ควรเลอกใชเกาอใหเหมาะสมกบผใชในแตละคน และมการฝกอบรมในเรองทาทางทถกตองในการท างานใหแกพนกงานและอนญาตใหพนกงานทตองใชคอมพวเตอรเปนประจ าลกจากทนงเดนไปเดนมาไดบอย ๆ


การลาสายตา (Visual fatigue) ลกษณะอาการของการลาสายตา คอ ตาแดง คนทตา มองเหนไมชด มองเหนภาพซอน ปวดบรเวณรอบ ๆ ตามน าตาไหล ปวดศรษะ อาการคลนไส อาการเหลานเกดจากการใชกลามเนอรอบ ๆ ดวงตามากเกนไป ตาและกลามเนอทควบคมลกตา จะตอบสนองเหมอนกบสวนอน ๆ ของรางกายจะดขนเมอมการเปลยนทาทาง นนจงเปนเหตผลวาท าไมคนทท างานดวยคอมพวเตอรจงตองมชวงพกเวลาพกจากหนาจอคอมพวเตอรบอย ๆ ซงจะท าใหดวงตาไดมการพกดวย ดวงตาควรทจะจองวตถอนๆในระยะทางทแตกตางกนมากกวาทจะจองอยกบหนาจอคอมพวเตอรเปนเวลานาน ๆ ถาไมสามารถทพกสายตาได อยางนอย ๆกควรทจะละสายตาจากหนาจอคอมพวเตอรไปมองสงอน ๆ บอย ๆ


ความเครยด (Stress) เปนอาการทางจตเวช (Psychological) ซงเปนผลมาจากการทไดรบมอบหมายงานไมเหมาะสมกบความสามารถของแตละคน ซงเปนผลใหไดรบแรงกดดนมากเกนไป ซงคนทมภาวะเครยดเปนเวลานานจะท าใหเกดการปวยได โดยมอาการวตกกงวล หดห เกดเปนโรคหวใจ มอาการปวดหลง มปญหาเกยวกบกระเพาะและล าไส และอาจจะหาทางออกอยางไมเหมาะสม การตอบสนองนจงเกดขนในองคกร ถาในองคกรมหนงคนทมความเครยดมาก ๆ จะสงผลกระทบตอคนอนทมจตใจปกตได โดยคนทมความเครยดจะท างานไดไมเตมท อาจจะมการขาดงานบอย ๆ ท าใหเพมภาระงานกบเพอนรวมงาน ในทสดท าใหตองถกออกจากการท างาน องคกรจ าเปนตองทบทวนต าแหนงทท าใหเกดความล าบากใจหรอมความกดดนในการท างานของพนกงานดวย

การปรบสภาพการท างาน

ทาทางการนงท างาน อปกรณตางๆ มขนาด ระยะ แสงสวาง ไมเหมาะสม ท า ให

อวยวะบางสวนท างานหนก ซงการท างานตดตอกนตอเนองเปนเวลานาน จะสงผลกระทบตอสขภาพ และอาจเกดการบาดเจบของอวยวะเรอรงได ดงนน ส านกงาน

หรอผใชคอมพวเตอรควรใหความส าคญตอการจดสถานทท างานให เหมาะสม

ดงตอไปน

โตะทใชในส านกงานจะมรปแบบทวไปเปนทรงสเหลยมอยางงาย บางครงมลนชกตดกบพนผวโตะ

เมอเทคโนโลยมการเปลยนแปลง นกออกแบบโตะและผผลตจงตองพฒนารปแบบโตะท างานเพอใหตรงกบความตองการ โดยตองสนบสนนกบอปกรณส านกงาน เชน จอภาพ แปนพมพ ไมโครโฟน โทรศพทเครองพมพ สแกนเนอร และอปกรณอน ๆ และเพอรองรบการเพมจ านวนของบคคลในส านกงานโดยไมตองเพมพนทของอาคาร

โตะท างานสามารถเปลยนรปราง และรปทรง ใหเหมาะส าหรบใชคนเดยว สองคน หรอใชเปนกลมใหญโดยใชโตะท างานรวมกนได

โดยทผใชสามารถคงความสง ปรบความสงบางสวนไดและมลนชกแนบใตโตะ หรอแทนแขวนเคลอนทซงในเรองของโตะท างานควรพจารณาดงน

โตะท างาน (Desk)


ความสงของโตะท างานควรมความสงพอเหมาะ

ขณะท างานไมตองกมศรษะมากนก

ผวโตะท าดวยวสดทไมสะทอนแสงรบกวนการท างาน

หากเปนโตะทใชกบคอมพวเตอรตงโตะควรมถาดรองแปนพมพและเมาสเพอใหหนาจอคอมพวเตอรใกลระดบสายตา และสามารถพมพงานโดยใชแปนพมพและเมาสไดนานโดยไมตองยกไหล

ความสงของโตะท างาน มกจะถกออกแบบมาใหมความสง 720 มม.หรอประมาณ 25-29 นวตามมาตรฐานอตสาหกรรม ซงจะเหมาะกบบคลากรสวนใหญในส านกงาน

การท างานจะตองมพนททวางอยางนอย 650 มม. ระหวางพนและพนใตผวโตะท างาน

ความสงโตะท างาน(Desk height)


พนผวโตะเปนอกสวนหนงทส าคญของโตะ เพราะผใชจะน าอปกรณเกยวกบส านกงานมาวางไว

ส าหรบอปกรณทางคอมพวเตอรนน ควรจะจดหนาจอ และแปนพมพวางไวต าแหนงหนาของผใช ซงความลกของโตะควรมระยะหางจากต าแหนงหนาจอถงปลายนว เปนต าแหนงทใชในการท างาน

หนาจอไมควรวางดานหนงดานใดของโตะ ซงคนสวนใหญแลวเมอบนโตะท างานมเอกสารเปนจ านวนมาก กจะท าการยายจอภาพและแปนพมพไปยงดานขางของโตะ

ถาหนาจออยในต าแหนงขางใดขางหนง ผใชจะตองหมนศรษะ เวลาดหนาจอ และจะตองหนกลบไปมองทเอกสารหรอแปนพมพ รปแบบนอาจท าใหเกดการบดของรางกายประมาณ 20% พบความผดปกตเกยวกบอวยวะสวนคอและไหลสง

พนผวโตะ (Worksurface design)


: ภาพแสดงรปแบบพนผวโตะ (a) Cockpit-style surface (b) L-shaped surface (c) Wave surface

ผผลตจงไดออกแบบโตะทมการเพมพนทผวเปนแบบ Cockpit-style surfaces, L-shaped surfaces และ Wavesurfaces ดงในภาพดงน



รปแบบพนผวโตะดงกลาว อาจสรางปญหา หากไมใชอยางมประสทธภาพ จะเหนวา ถาผใชเอยงเกาอทมทวางแขน มกจะพบวาทวางแขนจะชนกบขอบโตะของ L-shaped ภาพทท ามม 90° และเปนตวปองกนผใชจากการนงใกลกบโตะทตองการ ดงภาพตอไปน

: ภาพแสดงปญหาทอาจเกดจากการใชเกาอทมทวางแขนกบโตะ L-shapedsurface



ปญหาทเกดขนคลายกนกบรปแบบผวโตะ Wave surface คอ เมอผใชเปลยนไปยงหนาจอทเกยวของกบการหมนเกาอ ทวางแขนจะสมผสกบขอบโตะ และท าใหผใชอยตรงกลางของจอภาพ ผใชอาจพบวา ตองขยบรางกายเลกนอย จากการทจะตองเคลอนทไปขางหนงเพอใชอปกรณ หรออาจตองยายอปกรณออกจากพนท ทก าหนดบนโตะเพอใหนงสบายมากขน ซงเปนผลมาจากพนผวทตองใชรวมกบอปกรณ ดงภาพตอไปน

: ภาพแสดงปญหาทอาจเกดขนจากการใชเกาอทมทวางแขนกบโตะ Wave surface



โตะทมพนผวทตองใชเปนค ท าใหไมสมดลและตองมการเอยงไปทางขวามอของโตะ และอน ๆ ทเหลออยดานซายของโตะ ซงหมายความวาสดสวนทส าคญของการท างานของผใชพนทจะอยในทงดานซายหรอขวา ดงภาพดานลาง บางคนจะคดวามการจ ากดความยดหยนของการใชพนทท างาน ซงเปนผลจากการไมไดทดลองใชงานเฟอรนเจอรในทท างานจรงกอนซอ

: ภาพแสดงความไมสมดลของโตะทมพนผวเปนค



อกหนงคณสมบตของพนผวทส าคญและสมควรจะกลาวถง คอ ขอบของโตะ โดยปกตโตะรนเกาขอบโตะจะท ามม 90° ในกรณนยงมหลายรนทผขายท าใหราคาถกลง ขอบของโตะท างานควรจะกลมมน หรอ "bull-nosed" ถอวาเหมาะสมดงในภาพ

ภาพแสดงเขตการเขาถงสะดวกและพนทท างานปกต (McKeownและ Twiss, 2004)



คณลกษณะใตพนผว (Under surface features)

การออกแบบพนผวใตโตะนไมมความส าคญเทาพนผวโตะ เพราะจะมผลกระทบเฉพาะเรองความสะดวกสบายแตละบคคลควรมพนทวางอยางเพยงพอส าหรบการขยบขาจากหนาไปหลง และจากขางหนงไปอกขางหนง เพอใหสามารถยายขาอยางอสระและเปลยนต าแหนงไดงายโดยไมมอปสรรค

ส าหรบขอแนะน าทวไปคอโตะท างานของแตละบคคล ควรมทวางใตโตะอยางนอย 600 มม. ดานหนา ถงดานหลงและ600 มม. จากซายไปขวา เทยบกบต าแหนงทนง ถาจะใหดทสดควรเปน 1,000 มม. ในบรเวณนควรพจารณาคณสมบตอน เชน ความสะดวกของการไปดานหลงของโตะ ขอบโตะ และขาโตะซงอาจเปนอปสรรคกบพนได



เกาอทไดรบการออกแบบมาเปนอยางดโดยค านงถงหลกสรรศาสตรของมนษยหรอเกาอเออรกอนอมกส (Ergonomics chair)นน

ตองชวยลดหรอบรรเทาปญหาความเคนและความเครยดทเกดขนมาจากการทบคลากรส านกงานใชงานพวกเครองคอมพวเตอร แปนพมพ และอปกรณส านกงานอยางอนๆ ไดเปนอยางด

เกาอทถกหลกการยศาสตรน นผออกแบบจะมการน าเอาหลกเกณฑทางดานการยศาสตรทวาดวยเรองของความสมดลของเกาอมมเอนหลงทพอดและการหมนเคลอนไหวของเกาอในทศทางตาง ๆ มาประยกตใชในงานออกแบบดวย

เกาอ(Chair)


ความสมดล (Seat balance) เกาอทดตองชวยสงเสรมใหผนงมทาทางทรวดทรงการนงทถกตองหรอทาทางการนงทสมดลตามธรรมชาตของล ากระดกสนหลงทเรยงตวเปนรปตวอกษรองกฤษตว “S”

เมอมองจากทางดานขาง โดยทหลงสวนลางทเรยกวา Lumbar spines จะแอนเวามาทางดานหนา สวนหลงชวงเอวหรอสวนลางของตว “S” จะเปนสวนทตองรองรบน าหนกตวสวนบน คอ ศรษะ แขนและล าตว ทงหมดเอาไวและ

กลามเนอหลงสวนเอวนกตองพยายามท างานอยางหนก คอ ทงหดทงดงเพอรกษาแนวล าสนหลงรปตวเอสนเอาไว ไมใหเปนตวเอสหลงคอม หรอตวเอสหงายหลงจนเสยสมดลทดไป

เกาอ(Chair)


: ภาพแสดงล ากระดกสนหลงทเรยงตวเปนรปตวอกษรองกฤษตว “S” (Jenkins,1998)

เกาอ(Chair)


ปรบความสงทนง (Seat height adjustment)

ชวงของการปรบเกาอส านกงานจะแตกตางกนไปในแตละรนหรอแตละบรษท

ส าหรบเกาอทดทสด ทนงควรสามารถปรบความสงไดระหวาง 380 มม.ถง 530 มม.จากพน

ขณะนงสะโพก เขา ขอเทา ท ามม 90 องศา ใหตนขาขนานพนอยระดบเดยวกบสะโพก เทาวางราบกบพน

เกาอ(Chair)


ปรบพนกพง (Backrest adjustment)

การปรบพนกพงเพอใหสมผสรองรบความโคงแอนของบนเอวของแตละบคคลควรพอด

ถาหากไมพอดควรมหมอนเลกหนนทบนเอว เพอรกษาความโคงปกตจะสงเกตวาหากพอดแลวจะรสกสบายหลงขน

การใชทนงทมพนกพงสงเพอสนบสนนหวของผใช ซงเจตนาของผใชเพอพกผอนหรอเปนทพกของศรษะ แตการมทพงศรษะอาจท าใหบคคลไมกระตอรอรนในการท างานกบคอมพวเตอร

เกาอ(Chair)


ทวางแขน (Armrests)ถาทวางแขนออกแบบมาไมด และต าแหนงของทวางแขนไมด อาจสรางปญหาใหกบ

ผใชได หากมการตดมาอยางถาวรกบเกาอ ปญหาหลกคอ ทวางแขนบางอนกลายเปนตว

ปองกนผใชนงใกลเคยงกบขอบชนในของโตะ ท าใหระยะทางระหวางผใชและแปนพมพ หรอเมาสไกลกน ผใชกจะท าการกางแขนทงสองขางออก ซงท าใหเพมภาระส าหรบแขนมากขน

ถามทวางแขน ควรจะใชในทาทางทถกสนบสนนปลายแขนของผใช แตไมรบกวนวธการท างานของผใช ควรยายแขนไดอยางอสระ สามารถจบตองวตถ หรอใชแปนพมพ เมาสไดสะดวก

ถาผใชท างานกบเกาอ ทมทวางแขนแลวเกดปญหา กควรถอดออกไดโดยงาย

เกาอ(Chair)


กลไกการปรบ(Adjustment mechanisms)

กลไกการปรบคณสมบตส าคญของกลไกการปรบใด ๆ ควรทจะใชงานงายจากต าแหนงทนง

การปรบทตองใหผใชยนขนเพอด าเนนการควบคมไดหากมการควบคมการท างานทซบซอน ผใชจะไมคอยชอบ และตองเสยเวลา

กบการท าความคนเคยกบการควบคมนน และจะเปนผลใหไมใชมนอกเลยกลไกการปรบทนงจะอยใตเกาอใชควบคมการเปลยนการตงคาของทนงเพอให

สามารถปรบแรงรองรบผใชทมน าหนกแตกตางกนได เพอใหมความตานทานเพยงพอในการเคลอนไหวของพนกพง

เกาอ(Chair)


: ภาพแสดงการนงเกาอทมกลไกการปรบ

เกาอ(Chair)


ทวางเทา (Footrests) ถาเทาของผใชไมสมผสพน อาจจะเนองจากวาผใชตวเลก เกาอควรจะมทวางเทา เพราะทวางเทา

เปรยบเสมอนพน ลกษณะของทวางเทาจงตองคลายกบพน ตองเปนพนทผวขนาดใหญ เพอใหสามารถรองรบการวางเทาทงสองอยางสบาย

ทวางเทาบางอนจะออกแบบดวยพนผวพลาสตก วตถประสงคเพอปองกนเทาลนไหล

ผใชมความแตกตางทงรปราง และขา ซงมความยาวแตกตางกน ทรองเทาจงควรปรบระดบความสง และควรเอยงได

หากผใชโตะแบงพนทการท างานออกเปนสองสวนงานทแตกตาง ซงปกตเกดขนกบโตะแบบ L-shapedsurfaces ควรจะใหมทรองเทาสองทไวใตโตะแตละสวน เทาของผใชจะสมผสกบพนเมอมการใชเกาอ

อปกรณเสรม (Accessories)


ทวางขอมอ(Wristrests)

ทวางขอมอ ประกอบไปดวยเจลทวางอยหนาเมาส ผคนทวไปมกจะใชรองขอมอในขณะก าลงคลกขอมลและควรใชเปนทพกมอเมอผใชไมไดใชแลว

ถาไมมทวางขอมอจะพบวามอของผใชจะลอยอยเหนอเมาส เมอเปนกรณนจะตองใชกลามเนอสวนใหญจากแขน เพอใหต าแหนงมอเทยบเทากบเมาส

หากแตผใชใชทวางขอมอขณะทพยายามท างานกบเมาส กจะมประสทธภาพเปนทพกไปดวย

ดงนนองคกรควรใหทวางขอมอแกพนกงาน นอกจากนยงควรใหขอมลประกอบทเหมาะสม เพอใหผใชเหนความส าคญของการใชทวางขอมอขณะปฏบตการ



ทจบกระดาษ (Document holder) ทจบกระดาษ หรอทจบส าเนา ควรจะจดหาไวในสถานการณทบคคลตองดเอกสาร ขณะโตตอบกบ

หนาจอ หรอแปนพมพ โดยปกตผใชจ านวนมากทวางเอกสารตนฉบบบนพนผวโตะขาง ๆ แปนพมพ ผลทตามมา คอ การ

มองลงมาทเอกสารจะตองกมศรษะ และคอจะตองหมนหวซ า ๆ จากเอกสารไปทหนาจอ อาจเกดปจจยเสยงส าหรบอาการปวดคอ

ดงนนการท างานในลกษณะนนาจะท าใหไมสบายทคอ การใชทจบเอกสารเพอดเนอหาควรมความสงระดบเดยวกนกบหนาจอ เพอลดการท าซ า ๆ กบกลามเนอคอ

นอกจากนยงมการใชเอกสารทอยบนพนผวโตะ ซงอยในระยะทแตกตาง และไกลจากหนาจอ เวลาทผใชดเอกสารแลวกลบไปดทหนาจอ และกลบมาอกครงจะตองปรบโฟกสสายตา การปรบโฟกสสายตาดงกลาวจะเพมขนตามจ านวนครง ท าใหผใชจ านวนมากเกดความเมอยลาสายตาหรอปวดหวตามมา



ภาพแสดงตวอยางการใชงานทจบกระดาษ



อปกรณปรบระดบความสงของจอภาพ (Screen risers)

อปกรณปรบระดบความสงของจอภาพ มสองรปแบบ คอแบบแรกเปนแผนแบนทสนบสนนจอซอาท ดงเดมทวางบนโตะ

อกแบบทประกอบดวยทยดไปดานหลงของจอแบน แขนเหลานเอาไวส าหรบปรบความสง

ซงผใชสามารถตงคาความสงของหนาจอเพอใหเหมาะสมได แขนยงสามารถใหผใชสามารถดงหนาจอมาดานหนา หรอผลกกลบไปดานหลง

ชวยใหมพนทวางของโตะเมอไมใชงานหนาจอ



ชดโทรศพทหฟง (Telephone headset) ในปจจบนมการใชจดหมายอเลกทรอนกสหรออเมลเพมขน และใชโทรศพทลดลง

แตกยงมอยจ านวนหนงทตองพดคยทางโทรศพทเปนเวลานาน หรอซ า ๆ ในวนท างาน

ถงแมวาหนวยงานทด าเนนการโดยเฉพาะเปนศนยโทรศพทไดตงคาใหรองรบการท างานพรอมหฟงไวแลว แตกมส านกงานจ านวนมากทหฟงเปนอปสรรคระหวางหและไหล ในขณะทผใชใชงาน หรอมการเขาถงขอมลบนหนาจอ

ผลของการใชกลามเนอในแบบคงทนาน ๆ จะน าไปสความไมสบายของคอ หฟงโทรศพทควรจะใหบรการแกผด าเนนงานทตองใชโทรศพทในเวลาเดยวกนกบ

การโตตอบกบคอมพวเตอร



แทนอานหนงสอ(Reading slopes)

บคคลบางคนจะตองอานเอกสารจ านวนมาก และใชเวลาตอเนอง ตองกมศรษะไปบนโตะเปนระยะเวลานาน เพอกมลงไปอานเอกสาร

การกระท านน าไปสความไมสบายทงคอและหลง สถานการณนสามารถแกไขไดโดยใชแทนอานหนงสอ บางครงเรยกวา ผอาน หรอ

บรรณาธการแบบพกพา เหมาะส าหรบโตะทสง และไมสามารถปรบระดบได ความลาดเอยงท าใหเอกสารท า

มมไดเหมาะสมกบผใชโดยชวยลดการกมไปขางหนา



: ภาพแสดงตวอยางแทนอานหนงสอ(ก) เอกสารทมระยะหางตอการอาน หรอ เขยน (ข) เอกสารบนแทนอานหนงสอ ทมระยะเหมาะสมตอการอาน และเขยน(ค) เอกสารบนแทนอานหนงสอ ทมระยะเหมาะสมตอการอาน



สรป...หลกส าคญของการยศาสตร

การตระหนกวา ทานงทไมถกตอง และการท างานโดยไมมการพก จะน าไปสความผดปกตของกลามเนอและกระดก (Musculoskeletal Disorders: MSD) เปนเรองทมความส าคญล าดบตนๆส าหรบทกคนทท างานกบเครองคอมพวเตอร

การทมโตะท างานทถกหลกการยศาสตรทสด อาจยงคงไมสามารถปองกนอาการผดปกตของกลามเนอและกระดกได ผใชคอมพวเตอรควรเปลยนทาทางและเดนออกจากโตะท างานหลาย ๆ ครงตอวน เพอไมใหเกดความเมอยลาจากการนงนาน ๆ

ผเชยวชาญดานการดแลสขภาพในบรษทควรแนะน าใหลกไปดมน าตลอดวนซงเปนการรบประกนวาผใชไดพกอยางแนนอน

บทที่ 8 การยศาสตร์

Technology