Σ H M E PA

Κ Υ Ρ Ι Ο Α Ρ Θ Ρ Ο

ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2014 • Eτος 6ο • Aρ. φύλλου 317 Κυπριακή Πολιτική και Oικονομική Eφημερίδα www.kathimerini.com.cy €1,50 (Απλή έκδοση) €2,90 (Βασική) €3,90 (Ενισχυμένη)

ΤΗΣ ΚΥ ΡΙΑΚΗΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ K SPORTS

ΓΗΠΕΔΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΣ

Περιμένονταςτην κυβέρνησηO Χρ. Ζαβός φέρνει στο προσκή-νιο όλες τις διεργασίες που γί-νονται και θα ακολουθήσουν γιανα λυθεί το γηπεδικό πρόβληματης πόλης.

ΟΜΟΝΟΙΑ

Κρίσιμο ρόλο παίζειτο σκάουτινγκΟ Γιωργαλλίδης ήξερε ακριβώςπου να εκτιναχθεί όταν κέρδισεπέναλτι η Δόξα, κάτι που οφείλε-ται στη μελέτη και προετοιμασίααπό το τμήμα σκάουτινγκ.

ΑΠΟΕΛ

Το νέο αίμαστην ομάδαΟι γαλαζοκίτρινοι βγαίνουνκερδισμένοι από την ικανότητατου Γ. Δώνη να δίνει ευκαιρίεςστους νεαρούς και να αναδει-κνύει νέους ποδοσφαιριστές.

ΑΝΟΡΘΩΣΗ

«Ο ασθενήςαναρρώνει»Οι βάσεις για το κτίσιμο καλήςομάδας και η οικονομική περι-συλλογή είναι το ζητούμενο τηςφετινής «Κυρίας». Οι αλήθειεςπίσω από την εικόνα της ομάδας.

AΠΕ

«Με τους Ευρωπαίους θα τα βρούμε με κάποιοτρόπο. Το ΔΝΤ είναι το πρόβλημα», λέειαξιωματούχος που γνωρίζει με κάθε λεπτο-μέρεια το πλέγμα των σχέσεων με τους δα-νειστές και τις εξελίξεις των διαπραγματεύ-σεων για την ολοκλήρωση της αξιολόγησηςκαι τη μεταμνημονιακή εποχή. Το τελευταίο

διάστημα το ενδιαφέρον έχει στραφεί στιςδιαβουλεύσεις με την Ευρωζώνη για το τιακριβώς θα γίνει μετά τη λήξη του ευρω-παϊκού προγράμματος, στο τέλος του έτους.Τι σχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση για τηνεπόμενη μέρα και γιατί πιστεύει πως θα ταβρει με τους Ευρωπαίους. Σελ. 20

Ελληνικά σχέδια μετά το Μνημόνιο Τι θα γίνει με την τελευταία δόση και ποιο θα είναι το μέλλον

Γνωρίστετον άνθρωποπίσω απότον φιλόσοφο.

Δεύτερος τόμος:Αριστοτέλης

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ «Κ»

ΡΩΣΟΣ ΠΡΕΣΒΕΥΤΗΣ

Αποτυχημένηη αμερικανικήσυνταγή

«Φαίνεται ότι οι Αμε-ρικανοί κόβουν τοκλαδί πάνω στο οποίοκάθονται», υποστηρί-ζει ο πρεσβευτής τηςΡωσίας στη Λευκω-

σία, Στάνισλαβ Οσάτσκι. «Η επιβολήτων αμερικανικών συνταγών δενφέρνει επιθυμητά αποτελέσματα,δεν οδηγεί στην επίλυση των προ-βλημάτων και τη διευθέτηση των δια-φορών και συγκρούσεων αλλά αντί-θετα στην κλιμάκωσή τους», υποδει-κνύει ο Ρώσος διπλωμάτης. Σελ. 13

ΔΡ ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ

8.000 με επιληψίαστην Κύπρο Ο καθηγητής Σάββας Παπακώστας,Ανώτερος νευρολόγος επιληπτολό-γος στο Ινστιτούτο Νευρολογίας ανα-φέρει στην «Κ» πως 8.000 Κύπριοιυποφέρουν σήμερα από επιληψίακαι ένας σημαντικός αριθμός από αυ-τούς, γύρω στις 2.500, παρουσιάζειτη λεγόμενη φαρμακοανθεκτικήμορφή της νόσου. Σελ. 14

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Σωτήριες οσμές για τον άνθρωποΗ λειτουργία της όσφρησης δεναφορά μόνο τη μύτη, αλλά ολόκληροτο σώμα, το ήπαρ, την καρδιά, ακόμακαι τα σπερματοζωάρια. Τεράστια ησημασία που έχουν οι οσφρητικοίυποδοχείς, οι οποίοι υπάρχουν όχι μό-νο στη μύτη, αλλά σχεδόν σε κάθε αν-θρώπινο όργανο. Ζωή, σελ. 7

Ελεγχόμενο τέλος για ΚΑΣενάρια και αντιδράσεις

Ο επικεφαλής του Τμήματος ΚρατικώνΕνισχύσεων της Κομισιόν διεμήνυσεσε ομάδα νομικών των Κυπριακών Αε-ρογραμμών ότι η Επιτροπή Ανταγωνι-σμού βλέπει θετικά το κλείσιμο της εται-ρείας και την ταυτόχρονη δημιουργίανέας, απαλλαγμένης από τα βαρίδια τουπαρελθόντος. Τρεις από τις επτά εταιρείεςαποκλείστηκαν από την τελική φάσηεπιλογής επενδυτή, ενώ καταγγελίεςέφθασαν στην Κομισιόν. Σελ. 12

Σε τεντωμένο σχοινίΙσραήλ-Παλαιστίνη Καταγγελίες Αμπάς

Το ιστορικό τέμενος, που βρίσκεται στηνκαρδιά της παλαιάς πόλης της Ιερουσα-λήμ, βρέθηκε για μία ακόμη φορά στοεπίκεντρο της ισραηλοπαλαιστινιακήςσύρραξης αυτή την εβδομάδα, όταν Πα-λαιστίνιος αποπειράθηκε να δολοφονήσειτον ραββίνο Γιούντα Γκλικ. Σελ. 22

Ζωή, σελ. 8

Ηγέτεςκι επιλογές

Τρίτος στη σειρά διοικητής της Κεν-τρικής Τράπεζας βρίσκεται στο κέν-τρο του κυκλώνα, έχοντας διαμορ-φώσει τέτοιες σχέσεις με την πολιτικήηγεσία, που η συνύπαρξή τους είναιαδύνατη. Η Χρυστάλλα Γιωρκάτζηέχει θέσει τον εαυτό της σε μια εξαι-ρετικά δύσκολη θέση, από την οποίαθα είναι πλέον αδύνατον να υπηρε-τήσει τα συμφέροντα του τόπου. Ωςεκ τούτου, το εθνικό συμφέρον επι-τάσσει την ομαλή αποχώρησή τηςαπό την Κεντρική Τράπεζα. Από τηνάλλη, όμως, και το Προεδρικό φέρεισημαντικό μέρος της ευθύνης, κι όχιμόνο, διότι δεν έλεγξαν το συμβόλαιο,όταν αυτό τους επιστράφηκε. Η επι-λογή προσώπων στους διορισμούς,όπως αποδεικνύεται, δεν αποτελείένα από τα πλεονεκτήματα του Προ-έδρου Αναστασιάδη, ο οποίος θαπρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικόςπλέον στις επιλογές του, αφού οισυνθήκες δεν επιτρέπουν την πολυ-τέλεια του λάθους.

Η «Κ» παρουσίασετην περασμένη Πέμ-πτη στο Παγκύπριο Γυ-μνάσιο το νέο εκδοτι-κό της εγχείρημα, τησειρά βιβλίων «Ηγέ-τες», που θα προσφέ-ρει από αυτή την Κυ-ριακή στους αναγνώ-στες της και περιλαμ-βάνει μία σειρά δέκαπολυτελών τόμων μέ-σα από τους οποίουςσκιαγραφούνται δέκακορυφαίες ιστορικέςφυσιογνωμίες του Ελ-ληνισμού. Σελ. 14

Παρουσιάστηκαν οι «Ηγέτες»

Ποινικές προεκτάσεις στην υπόθεση της Χρ. Γιωρκάτζη Από την προεδρική παρέμβαση προκύπτει ενδεχομένως θέμα πλαστογραφίας

Βουλευτές αλλά και ειδικοί τουποινικού δικαίου εκτιμούν ότιαπό την καταγγελτική και πα-ρέμβαση καταπέλτη του Προ-έδρου της Δημοκρατίας ΝίκουΑναστασιάδη διά της γραπτήςανακοίνωσης που εξέδωσε την

Παρασκευή σχετικά με τη δι-οικήτρια της Κεντρικής Τρά-πεζας Χρυστάλλα Γιωρκάτζηκαι τα όσα αποκαλύφθηκαν γιατο συμβόλαιο εργασίας της,προκύπτουν και ποινικά ζητή-ματα. Βουλευτές μέλη της Επι-

τροπής Θεσμών έθεσαν στην«Κ» την ανάγκη όπως ο γενικόςεισαγγελέας Κώστας Κληρίδηςεπιληφθεί του θέματος άμεσα,προς διαφύλαξη του ήδη τρω-θέντος κύρους της ΚεντρικήςΤράπεζας. Σελ. 4

Αν και το μεγάλο μυστικό της Αμφίπολης φαίνεται να σφραγίστηκε μαζί με όσα πήραν μαζί τους οι τυμβωρύχοι, εντούτοις ακόμα και αν δεναποκαλυφθεί ο «ένοικος» του τάφου ή αυτός που έδωσε την εντολή για την κατασκευή του, το λαμπρό μνημείο, που δεν παύει να μας εντυ-πωσιάζει, αποτελεί ένα λαμπρό αριστουργηματικό εύρημα. Σελ. 18

EYAΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Κοινό πλάνο αντίδρασηςΕλλάδας-Κύπρου

Κύπρος και Ελλάδα διαθέτουνκοινό σχέδιο αντίδρασης γιααντιμετώπιση των τουρκι-κών προκλήσεων διαβεβαι-ώνει ο Έλληνας υπουργόςΕξωτερικών Ευάγγελος Βε-

νιζέλος. Σε συνέντευξη στην «Κ» καθιστάσαφές ότι οι τουρκικές προκλήσεις δεν θατερματίσουν τις έρευνες στην κυπριακήΑΟΖ. «Δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα πά-γωμα, μια αναστολή της άσκησης των κυ-ριαρχικών δικαιωμάτων της ΚυπριακήςΔημοκρατίας» ξεκαθαρίζει ο κ. Βενιζέλος,επικρίνοντας τη διεθνή κοινότητα για μι-σόλογα έναντι της Τουρκίας. Σελ. 6

AMETAKINHTOΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Συνομιλίες μόνοχωρίς ΜπαρμπαρόςΔεν υπάρχει περίπτωση να επιστρέψει στιςσυνομιλίες όσο παραμένει σε ισχύ η τουρ-κική Navtex, ξεκαθαρίζει ο Πρόεδρος τηςΔημοκρατίας. Οι προσπάθειες να πειστείη Άγκυρα να αποσύρει την οδηγία και τοΜπαρμπαρός δεν έχουν μέχρι τώρα απο-τέλεσμα. Σελ. 5

ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Σωσίβιο Μπάιντεν ζητεί η ΛευκωσίαΚαθοριστικό κρίνεται το επικείμενο τετ ατετ του Αμερικανού αντιπροέδρου με τονΕρντογάν στην Άγκυρα. Ο Τζο Μπάιντενυποσχέθηκε να παρέμβει προς την πλευράτης Άγκυρας αλλά το σκηνικό στο μέτωποκατά του ISIS και η διγλωσσία στην Ουά-σιγκτον δεν επιτρέπει αισιοδοξία. Σελ. 7

Οικονομία

ΦΟΒΟΙ για νέα παρατετα-μένη εποπτική αστάθεια πουνα μοιάζει με την Οδύσσειατης παραίτησης Δημητριάδη.Οικονομική, σελ. 3

Η Αμφίπολη συνεχίζει να συναρπάζει

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την εφημερίδα

ψηφιακά στο ipad με μόνο €0,89

01- KATHI 2-11_KATHI NEW 01/11/14 00:40 Page 1

3,20%

Dow JonesΜεταβολές εβδομάδας

Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η 2 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ 2 0 1 4

X.A.-7,61% 3,00%

Nasdaq

6,67%

Nikkei

4,57%

Dax

2,55%

FTSE 100

-1,14%

Πετρέλαιο

-1,32%

€ /$

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Σταδιακή ανάκαμψη καταγράφει η ΙσπανίαΕκτός από τις αυξήσεις τιμών, δείγματαβελτίωσης και σε άλλους τομείς, όπως ηαγορά στεγαστικής πίστης καταγράφει ηισπανική αγορά κατοικίας, η οποία κινείταισε τροχιά σταδιακής ανάκαμψης. Σελ. 12

Α Ν Α Λ Υ Σ Η / Του ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ

«Τι είναι ένας ηγέτηςπου δεν τον ακολου-θεί κανένας; Είναιένας τύπος που πάειπερίπατο». Το μπανάλαστείο των Αμερικα-

νών δεν είναι χωρίς το νόημα του:Ο ηγέτης είναι κάποιος τον οποίοακολουθούν άλλοι. Βγαίνει μπρο-στά, προπορεύεται, δείχνει τονδρόμο, έρχεται αντιμέτωπος με ό,τιυπάρχει μπροστά μας πριν απότους άλλους. Και, τελικά, έχει τηνπρόθεση και τη διάθεση πρώτοςνα βρεθεί σε αχαρτογράφητες πε-ριοχές, για να δείξει τον δρόμοστους άλλους.

Κατά τις σκοτεινές ημέρες τουΙουνίου του 1940, ο Τσόρτσιλ μι-λούσε στο βρετανικό κοινοβούλιογια τον Α΄ Παγκόσμιο, ένα πόλεμοστον οποίο διακρίθηκε για την αν-δρεία του στις πρώτες γραμμές, αλ-λά και για την απερισκεψία τουόσο είχε κρατικό αξίωμα, αφού είχεδώσει το πράσινο φως για την κα-ταστροφική επιχείρηση τηςΚαλ«Θέταμε στον εαυτό μας διαρ-κώς την ερώτηση: Πώς θα νική-σουμε; Και δεν μπόρεσε ποτέ κανείςνα την απαντήσει με ακρίβεια». Οπρωθυπουργός, φρέσκος ακόμα,

περιέγραψε την κατάσταση: Ο Χίτ-λερ επεκτάθηκε στην Ευρώπη. Απέ-κτησε πρόσβαση σε πόρους παρα-γωγής, όπως τα σιδηρουργεία τηςΣκόντα. Κατέλαβε τις ακτές τηςΕυρώπης και μπήκε στον Ατλαν-τικό, όπου τα υποβρύχια του κα-ταστρέφουν τις γραμμές ανεφο-διασμού της Βρετανίας. Η Γαλλίαέπεσε και το μόνο που μπορούσαννα κάνουν οι Βρετανοί, ήταν ναεκκενώσουν τις δυνάμεις τους απότη Δουνκέρκη. Η Ιταλία μπήκε στονπόλεμο και η Βρετανία πολεμά μό-νη, σε αναμονή μιας αποβατικήεπίθεσης, η οποία τελικά αποτρά-πηκε χάρη στη νίκη στη Μάχη τηςΒρετανίας.

Και, δεν είχε ούτε αυτή τη φοράακριβή απάντηση στο καυτό ερώ-τημα: Πώς θα νικήσουμε; Ήτανόμως προσεκτικός. Μετρούσε τιςκαταστάσεις ψύχραιμα. Ανέλυσετην κατάσταση στην Ευρώπη καιμελετήσει τις επιλογές του για τοπώς θα χρησιμοποιούνταν οι εφε-δρείες και πώς το ναυτικό σε πε-ρίπτωση γερμανικής επίθεσης. Είχεήδη προχωρήσει σε συμφωνία μετις ΗΠΑ για τον ανεφοδιασμό του.Και, είχε προχωρήσει σε συμφωνίεςμε μέλη της Κοινοπολιτείες για να

στηθεί αντάρτικο, αν έπεφτε η Βρε-τανία.

Ένα από τα ερωτήματα που θέτειαυτή η εφημερίδα με τη σειρά «Ηγέ-τες» που παρουσιάζει τις επόμενεςεβδομάδες, είναι ποια είναι εκείνατα γνωρίσματα που έχει ένα άτομομε ισχύ ή εξουσία, τα οποία τον κα-θορίζουν ως «ηγέτη». Πώς άνθρωποιμε περίοπτες θέσεις –πρωθυπουρ-γοί, πρόεδροι, στρατηγοί– ξεχνι-ούνται όπως λέει ο Καβάφης γιατον Οροφέρνη, και πώς άνθρωποιχωρίς θεσμικό ρόλο (όπως τον Μάρ-τιν Λούθερ Κινγκ, τον οποίο ανέφερεεύστοχα η κ. Μαρκουλλή στην πα-ρέμβασή της στην παρουσίαση τηςσειράς) γράφουν ιστορία όσο λίγοι;

Η στήλη δεν θέλει και δεν μπορείνα αναλύσει ένα δεκάλογο του ηγέτηόπως η πρώην ΥΠΕΞ. Υπάρχει όμωςένα στοιχείο που τους καθορίζει:Αφήνουν πίσω τους μια κληρονομιά

με διάρκεια. (Κάτι που δεν έκανε,θα μπορούσε να πει κανείς, ο ΜέγαςΑλέξανδρος, του οποίου τα επιτεύγ-ματα δεν επιβίωσαν μετά τον δικότου θάνατο). Μετά την απόπειραδολοφονίας εναντίον του, λέγεται,κάποιος ρώτησε τον Ντε Γκολ αναισθάνεται καλά. «Εμένα με ενδια-φέρει ο Ντε Γκολ μόνο ως ιστορικόπρόσωπο» φέρεται να είπε.

Σε μια εποχή κατά την οποία ηέλλειψη «ηγετών» βασανίζει τηνΚύπρο (και την Ευρώπη), αυτό είναιένα σημαντικό στοιχείο. Ο ηγέτης,έγραψε πολλές φορές αυτή η στήλη,ενδιαφέρεται περισσότερο για τοπεριεχόμενο του επικήδειου του,όπως θα τον καταγράψει η ιστορία,παρά για το σημερινό πρωτοσέλιδο.Απαντά σε μια απλή ερώτηση: Σεπενήντα, σε εκατό χρόνια, πώς θέ-λεις να σε θυμούνται; Για ποια από-φαση; Για ποιό επίτευγμα;

Ο Ντε Γκολ, ο πατέρας της αντί-στασης μαζί με τον Λεκλέρκ, καιο Τσόρτσιλ, ο πατέρας της νίκηςκατά τους Βρετανούς, δεν ήτανάτομα χωρίς αποτυχίες στην κα-ριέρα τους. Ούτε ήταν χαρακτήρεςχωρίς σκοτεινή πλευρά. Όπως καιοι ηγέτες που παρουσιάζει η σειράπου δίνει την αφορμή γι’ αυτό το

άρθρο, ήταν «κανονικοί», απλοίάνθρωποι με πάθη και ψεγάδια, μεαδυναμίες και με λάθη. Τους εν-διέφερε όμως αυτό που θα άφηνανπίσω τους.

Δεν έβαζαν τους κουμπάρουςτους πάνω από το συμφέρον τουτόπου. Δεν ήθελαν να δουν τονεκτροχιασμό της πατρίδας τους γιανα μπορέσουν να αποκτήσουν τηνεξουσία. Δεν έβλεπαν την εξουσίαως «θεϊκή εντολή» αλλά ως ευθύνη,όπως είχε πει ο Μάικλ Ρήγκαν στονεπικήδειο του πατέρα του –μια κα-θαρή «μπηχτή» για την τότε ηγεσίατου υιού Μπους στις ΗΠΑ. Κι όλοαυτό αφορά και την Κύπρο σήμερα.

Έχουμε ηγέτες –με κόσμο πουτους ακολουθεί αλλά χωρίς την τόλ-μη να «βγουν μπροστά»– που δεντολμούν να βάλουν τον εαυτό τουςκάτω από το κοινό καλό. Το πάθοςτους δεν είναι ένα απλό ψεγάδι,αλλά ύβρις και υπεροψία. Που θε-ωρούν πως η ισχύς αποτελεί κλη-ρονομιά και πως η εξουσία αποτελείευκαιρία και όχι βάρος. Σωστά οιΤούρκοι παρουσιάζουν τον Ατα-τούρκ πολλές φορές σκυφτό σανΚαρυάτιδα του Ροντέν -«με το βάροςτου έθνους στους ώμους του», όπωςλένε. Στη δική τους ιστορία, ο Κεμάλ

ήταν ένας άνθρωπος με πάθη καιψεγάδια, ο οποίος όμως λειτούργησεως ηγέτης, πάνω από όλα.

Το δυστυχές είναι πως, η συζή-τηση αυτή δεν είναι ικανή να πα-ραγάγει ηγέτες. Δεν θα βρεθεί ηηγεσία που μας λείπει επειδή θέσαμεεμείς το θέμα στο τραπέζι. Η συ-νειδητοποίηση, όμως, πως υπάρχειένα κενό που δεν έχει ακόμα γεμίσει,μπορεί να εμπνεύσει εκείνους πουμπορούν, να αναλάβουν το βάροςπου οφείλουν. Αλλιώς, θα θυμίζουνπάντα τον πανούργο ΟροφέρνηΑριαράθου, που άφησε το προφίλτου πάνω σε κάτι τετράδραχμα:

Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ’ εχάθη·

ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο πράγμα δεν καταδέχθηκε να το

σημειώσει.

Επίσης, πρέπει να προχωρήσειένα σοβαρό ΓεΣΥ και να εκπονηθείΜΔΠ. Και τα λεφτά από το γκάζι,μακριά από τον προϋπολογισμό.

Και με το δίκιο της…

Σχολιάστε στο www.kathimerini.com.cy

www.fortheisland.wordpress.com

<<<<<<<

Η διαφορά μεταξύ Περικλή και Οροφέρνηδείχνει τη γύμνια τηςκυπριακής πολιτικής.

Expertise Solutions Value

www.pwc.com.cy

Μεγάλη άνοδο στα χρηματιστήρια Ιαπωνίας, Ευρώπης και Αμερικής έφερε η αιφνιδιαστικήαπόφαση της Τράπεζας της Ιαπωνίας να επεκτείνει την ποσοτική χαλάρωση. Στη Νέα Υόρκη,γύρω στο μεσημέρι της Παρασκευής, ο δείκτης S&P 500 κατέγραφε άνοδο της τάξης του 1%, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Σεπτεμβρίου. Την ίδια ώρα, ο πανευρωπαϊκός δείκτηςFTSEurofirst 300 ενισχυόταν κατά 1,83% λίγο πριν από το κλείσιμο, ο Dow Jones σημείωσεενδοσυνεδριακά ρεκόρ όλων των εποχών και στο Τόκιο ο Nikkei έκλεισε στο υψηλότεροεπίπεδο από το 2007.

Ιστορικό ρεκόρ για τον Dow Jones Δύσκολη ηπαροχή δανείων και η μείωσηεπιτοκίων

REU

TERS

Κλειστές αναμένονται να παραμείνουνοι στρόφιγγες για παραχώρηση φθη-νότερου δανεισμού, αφού παρά τη θε-τική έκβαση του αποτελέσματος τωνστρες τεστ των τραπεζών, σημαντικοίπαράγοντες, όπως η ρευστότητα, ταχρέη των επιχειρήσεων και η αβεβαι-ότητα δεν επιτρέπουν ούτε τις δανει-οδοτήσεις, ούτε τη μείωση των επιτο-κίων. Το γεγονός αποδεικνύεται καιαπό τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπε-ζας, τα οποία αποδεικνύουν ότι η πε-ριορισμένη ρευστότητα επηρεάζει τον

δανεισμό και τα επιτόκια παρά τις πιέ-σεις που ασκούνται αλλά και τις προσ-δοκίες που δημιουργήθηκαν μετά τατεστ αντοχής. Και παρόλο που το τρα-πεζικό σύστημα έχει εισέλθει σε φάσηομαλότητας δεν αναμένεται ούτε σύν-τομη ούτε εύκολη.

Ακόμα και σε τράπεζες όπου υπάρχειικανοποιητική ρευστότητα, δεν υπάρ-χουν φερέγγυοι δανειολήπτες όπως ηπερίπτωση της Ελληνικής όπου η υψηλήρευστότητα αναζητά επικερδές κατα-φύγιο. Σελ. 4

Οι εξελίξεις στην Αγία Παρασκευή είναιραγδαίες, με τη διοικήτρια να αδει-άζεται ουσιαστικά από όλες τις πολι-τικές δυνάμεις, που διαβλέπουν δόλοκαι πρόθεση στην αφαίρεση των πα-ραγράφων που αφορούν στη σύγκρου-ση συμφερόντων από το συμβόλαιότης.

Ενώ και το Προεδρικό φέρει πολιτικήευθύνη για την αποτυχία ελέγχου των

αλλαγών, η βασικότερη ανησυχία είναιπως οι εξελίξεις μπορεί μετατραπούνσε παρατεταμένο σήριαλ, όπως έγινεστην περίπτωση και του προηγούμενουδιοικητή, Πανίκου Δημητριάδη. Η επο-πτική αστάθεια θα πρέπει να λήξει,όσο το δυνατόν νωρίτερα. Εν τω μεταξύ,με «εσωτερική αλλαγή» στην ομάδατης Κεντρικής, η διαδοχή θεωρείταιπως είναι ήδη έτοιμη. Σελ. 3

Η υψηλή ανεργία οδηγείστη μετανάστευσηΣε πολύ υψηλά επίπεδα συνεχίζει να κινεί-ται το ποσοστό της ανεργίας το οποίο αντίνα μειώνεται όπως φαίνεται εικονικά, συ-νεχίζει να αυξάνεται. Σελ. 6

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Οικογενειακή υπόθεση μεεπιπτώσεις οι εταιρείεςΩς το πιο ευρέως διαδεδομένο μοντέλοοικονομικού οργανισμού οι οικογενειακέςεπιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούνστα νέα δεδομένα, προχωρώντας σε ανα-διαρθρώσεις, αναζητώντας εξωτερικόεπενδυτή και καινοτομώντας. Σελ. 7

ΔΙΕΘΝΗ

Πρώτη διαδικτυακήδημοπρασία για διαμάντιαΤον Νοέμβριο θα διεξαχθεί η πρώτη ηλεκτρονική δημοπρασία για διαμάντια,στον Bludedax, με το μεγαλύτερο εμπόδιοπου θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο ιστότο-πος να είναι οι δεσμοί του κλάδου με τηνπαράδοση. Σελ. 11

APPLE PAY

Νέα δεδομέναστις πληρωμέςμέσω κινητούΣελ.10

X.A.K.-1,71%

Φόβοι για νέα εποπτικήαστάθεια από την Κεντρική

01-OIKONOMIA NEW_Master_cy 31/10/14 22:05 Page 1

ΖΩΗΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ • ΕΠΙΣΤΗΜΗ • ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

K Y Ρ I A K H 2 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ 2 0 1 4

Tου ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

«Τι σκέφτεστε όταν παρατηρείτε τοννυχτερινό ουρανό;» ρωτάει σε μιαβιντεοσκοπημένη συνέντευξη μιανεαρή φοιτήτρια τον Κιπ Θορν, στοπεριθώριο ενός επιστημονικού συ-νεδρίου στη Γερμανία. Η απάντησήτου είναι ενδεικτική του τρόπου πουσκέφτεται ο φημισμένος Αμερικανόςαστροφυσικός: «Σκέφτομαι όλα όσαΔΕΝ μπορώ να δω εκεί πάνω. Πέρααπό τους πλανήτες, τους αστέρες,τους γαλαξίες και τα λοιπά, υπάρχουνστον ουρανό αντικείμενα που δενείναι ορατά με γυμνό μάτι, ούτε κανμε τα πιο προχωρημένα τηλεσκόπια,διότι δεν πρόκειται ακριβώς για αν-τικείμενα που αποτελούνται απόύλη, αλλά από στρεβλωμένο χώροκαι χρόνο (warped space and time).Για παράδειγμα, οι μαύρες τρύπεςδεν αποτελούνται από ύλη αλλά απόστρεβλωμένο χωροχρόνο. Στο κέντροτους, σε αυτό που αποκαλούμε “ανω-μαλία” (singularity), δεν ξέρουμε τιακριβώς συμβαίνει. Ξέρουμε όμωςπως αλλιώς κινείται ο χρόνος εκείπέρα απ’ ό,τι σε εμάς εδώ, στη Γη.Ουσιαστικά, εκεί ο χρόνος μοιάζεινα ακινητοποιείται. Δύο-τρία λεπτάστις παρυφές μιας μαύρης τρύπαςισοδυναμούν με εκατομμύρια χρόνιαπάνω στη Γη. Η βαρύτητα είναι τόσοεξωφρενικά συντριπτική, που στηνκυριολεξία ξεσκίζει τον χώρο και τονχρόνο. Οι έννοιες του χώρου και τουχρόνου παύουν να υφίστανται όπωςτις κατανοούμε στο σύμπαν μας».

Οσην ώρα ο Κιπ Θορν, με το ξυρι-σμένο κρανίο και το γενάκι, λέειαυτά τα (μάλλον απίθανα για τουςπερισσότερους από εμάς) πράγματα,διατηρεί ένα πολύ γλυκό, γήινο χα-μόγελο...

Πώς βοήθησε τον ΣαγκάνΟ Κιπ Θορν (Kip S. Thorne, γενν.

το 1940) δεν είναι τυχαία περίπτωσηαστροφυσικού. Σήμερα κατέχει τηνέδρα Θεωρητικής Φυσικής ΡίτσαρντΦέινμαν στο περιώνυμο ΤεχνολογικόΙνστιτούτο της Καλιφόρνιας (όπουυποτίθεται ότι σπουδάζουν οι τέσσεριςιδιοφυΐες-«σπασίκλες» της ιδιαίτεραδημοφιλούς κωμικής σειράς «The BigBang Theory»). Το ερευνητικό τουέργο εστιάζεται στη βαρυτική φυσικήκαι την αστροφυσική, με έμφαση στιςμαύρες τρύπες και στα βαρυτικά κύ-ματα. Πέραν όλων αυτών, όμως, τοόνομα του Θορν σχετίζεται και με τηντέχνη: το 1985 βοήθησε καθοριστικάτον φίλο του αστροφυσικό, τον διά-σημο Καρλ Σαγκάν, στο μυθιστόρημα«Επαφή». Στο αρχικό του σχέδιο, οΣαγκάν τοποθετούσε την κεντρικήτου ηρωίδα να πραγματοποιεί έναδιαστρικό ταξίδι ώς το πλανητικό σύ-στημα του αστέρα Βέγα μέσω μιαςμαύρης τρύπας. Ο Θορν ήταν αυτόςπου είπε στον Σαγκάν πως ένα τέτοιοδιαστημικό ταξίδι θα μπορούσε, έστωκαι θεωρητικά, να ήταν εφικτό μέσωόχι μιας μαύρης τρύπας αλλά μιας«σκουληκότρυπας» (wormhole): σή-ραγγας στον χωροχρόνο που ενώνειμακρινά σημεία του σύμπαντος. Πολύπιο πρόσφατα όμως, ακόμα πιο ενεργόρόλο συμβούλου ανέλαβε ο Θορν στηνπολυαναμενόμενη ταινία «Interstellar»του Κρις Νόλαν («Inception»), η οποίαθα προβάλλεται και στη χώρα μαςαπό την ερχόμενη Πέμπτη, 6 Νοεμ-βρίου.

Στα δυο-τρία λεπτά του ΣύμπαντοςΟ γκουρού της Αστροφυσικής Κιπ Θορν σε ρόλο συμβούλου στη νέα ταινία του Κρις Νόλαν, που θα προβληθεί στις 7 Νοεμβρίου

«Interstellar»,σε αναζήτησηφιλόξενου πλανήτηΣτο «Interstellar», παρακολουθούμετην περιπέτεια ομάδας αστροναυτών(Μάθιου Μακόναχι, Αν Χάθαγουεϊκ.ά.) να ανακαλύψουν φιλόξενο πλα-νήτη πολύ μακριά από το ηλιακό μαςσύστημα, καθώς τα αποθέματα τρο-φής πάνω στη Γη εκλείπουν δραμα-τικά. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέ-πει να ταξιδέψουν μέσω μιας «σκου-ληκότρυπας», που επιστήμονες έχουνεντοπίσει πολύ πέρα από τον Πλού-τωνα. Οι μέχρι τώρα πληροφορίεςπου ο (κρυψίνους) Νόλαν έχει αφήσεινα βγούνε προς τα έξω, λένε πωςκατά τη διαστημική αυτή οδύσσειαοι αστροναύτες θα συναντήσουν καιμία μαύρη τρύπα (που στο φιλμ απο-καλούν, πολύ τρυφερά, «Γαργαν-τούα»). Στην ταινία πρωταγωνιστεί

και ο Μάικλ Κέιν, στον ρόλο ενόςαστροφυσικού που εμπνέεται το τα-ξίδι αυτό ως τη μόνη λύση η ανθρω-πότητα όχι μόνον να επιβιώσει, αλλάκαι να διευρύνει τα όριά της. Ο χα-ρακτήρας του σπουδαίου αυτού Αγ-γλου ηθοποιού είναι βασισμένος πά-νω στη μορφή και τη σκέψη του ΚιπΘορν. Ωστόσο, η ανάμειξη του Θορνμε την ταινία δεν περιορίζεται εκεί:οι επιστημονικές έννοιες του «In-terstellar» στηρίζονται στις θεωρίεςτου Θορν, ο οποίος, επιπροσθέτως,όχι μόνο διαδραμάτισε ρόλο συμ-βούλου αλλά και του διευθυντή πα-ραγωγής: από τα αρχικά σχέδια, τιςπρώτες σκέψεις μέχρι τις συζητήσειςμε το τμήμα δημιουργίας ειδικώνεφέ, αλλά και με τους ηθοποιούς. Ει-δικά σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμότου στρεβλωμένου χωροχρόνου, οιτεχνικοί εργάστηκαν πολύ στενά μετον ίδιο τον Θορν, για μια όσο το δυ-νατόν πιο ρεαλιστική, πραγματικήαπεικόνιση, π.χ., της αινιγματικής,μυστηριώδους μαύρης τρύπας.

Σε ειδικό βίντεο-αφιέρωμα στο«Interstellar» που ανάρτησε στηνιστοσελίδα του το περιοδικό Wi-red, εμφανίζεται ο ίδιος ο Θορννα εξηγεί πώς, μέσω μιας πιοπροσεκτικής επανεξέτασης τωνσχετικών εξισώσεων, για τιςανάγκες της ταινίας του Νόλαν,κατέληξε σε ορισμένα καινοφανήσυμπεράσματα γύρω από το πώςμπορεί να φαίνεται μια κοσμική«σκουληκότρυπα» ή μια μαύρητρύπα σε έναν αστροναύτη μέσασε διαστημόπλοιο. «Σε καμίαταινία, έως τώρα, οι μαύρες τρύ-πες και οι “σκουληκότρυπες”δεν έχουν απεικονιστεί ρεαλι-στικά», λέει ο ίδιος ο Θορν – ούτεκαν στην εντυπωσιακή, κατά ταάλλα, κινηματογραφική μετα-φορά της «Επαφής» του Σαγκάν,το 1995.

Ωστόσο, όλα αυτά δεν μοι-άζουν πολύ τεχνικά, άψυχα; Γιατίνα αφορούν έναν άνθρωπο πάνωστη Γη, που ήδη βιώνει, με το

άγχος της ημερήσιας βιωτής καιτην υπαρξιακή αγωνία της βιο-λογικής φθοράς, τον συμβατικό,γήινο χώρο και την (ψευδή;) αί-σθηση ενός γραμμικού χρόνουπου ουδεμία σχέση έχει με κο-σμικές στρεβλώσεις, αινιγματικέςκαμπυλώσεις, αβυσσαλέες μο-ναδικότητες, παράλληλα σύμ-παντα και άλλες διαστάσεις;

Μιαν απάντηση σε αυτό τοερώτημα ίσως να δώσει η ίδια ηταινία: οι θεωρίες της φυσικήςκαι της κοσμολογίας του 20ούκαι του 21ου αιώνα μοιάζουν ναθίγουν θεμελιώδεις ανθρώπινεςαπορίες, παρεισφρέοντας σταπεδία της φιλοσοφίας ή ακόμακαι της θεολογίας. Με άλλα λόγια,ξεφεύγουν από το στενό πλαίσιοτης επιστημονικής θεωρητικο-λογίας. Εάν, επιπλέον, λάβουμευπόψη πως φαντάζουν και μυ-θιστορηματικές, οι ήρωες του«Interstellar», παρά την υπέρ-βαση που πραγματοποιούν, βιώ-

νουν ένσαρκα τα παράδοξα πουεμπεριέχουν αυτές οι ανατρεπτι-κές αντιλήψεις περί χώρου καιχρόνου. Που σημαίνει πως ένατέτοιο διαστρικό ταξίδι είναι ρι-ψοκίνδυνο και για την ίδια τη

λογική τους: εφόσον επιστρέψουνκάποτε στη Γη, θα έχουν βιώσειάλλον χρόνο από εκείνον πουβίωσαν τα παιδιά τους – στηνουσία, δεν θα τα δούνε ποτέ ναμεγαλώνουν, κι ενώ οι ίδιοι θαέχουν περίπου την ίδια ηλικίαμε εκείνη όταν άφησαν τη Γη,τα παιδιά τους πλέον θα είναισχεδόν συνομήλικα με τους γο-νείς. Μια ανωμαλία δηλαδή γιατον ανθρώπινο νου – αλλά καιτην καρδιά. Ή αλλιώς: μια άλληπτυχή της έννοιας της απώλειας.Τα πολλαπλά τρέιλερ αφήνουννα εννοηθεί ότι στην ταινία κυ-ριαρχούν κεφαλαιώδη ανθρώπινααισθήματα, η αγάπη για τους δι-κούς μας ανθρώπους, ο πόνοςτης απουσίας τους, όχι μόνον σεάλλο χώρο πια μα και σε άλλοχρόνο (!), καθώς και η τρομακτικήαίσθηση του υπερβατικού, το δέ-ος που μπορεί να φέρει μαζί τηςη ίδια η πραγματικότητα, η απε-ραντοσύνη που μας περιβάλλει.

Οπως και στο «Inception», όπουο Κρις Νόλαν διείσδυσε στον μι-κρόκοσμο του ανθρώπινου υπο-συνείδητου, επιμένοντας στοπώς αυτό μπορεί να στοιχειώνε-ται από φαντάσματα του άμεσουοικογενειακού παρελθόντος, έτσικαι στον μακρόκοσμο του «In-terstellar» φαίνεται πως αναρω-τιέται για τη μοίρα της ανθρώ-πινης ύπαρξης σε ένα σύμπαναχανές, τους κρυφούς νόμουςτου οποίου μόλις τώρα αρχίζουμενα υποψιαζόμαστε. Ο Κιπ Θορνέχει πει πως η ζωή μας είναι όπωςένα βιβλίο: τη ζούμε από τηναρχή προς το τέλος της, μα απότη σκοπιά της κβαντοφυσικής,είναι ολόκληρη εκεί, η αρχή καιτο τέλος της. Μπορούμε να πη-γαίνουμε μπρος-πίσω στις σελί-δες, να επανερχόμαστε στο πα-ρελθόν και το μέλλον, παίζονταςμε τις σελίδες. Απλώς ο ανθρώ-πινος νους δεν είναι σε θέση νατο δει έτσι. Ακόμα.

“«Υπάρχουν στον ουρανόαντικείμενα που δεν είναιπλασμένα από ύλη,αλλά από στρεβλώσειςτου χώρου και του χρόνου».

Ανατρεπτικές αντιλήψεις περί χώρου και χρόνουΔιαβάστε - Δείτε

• Kip S. Thorne, «Μαύρες τρύ-πες και στρεβλώσεις του χρό-νου. Η προκλητική κληρονομιάτου Αϊνστάιν». Πρόλογος: Steph-en Hawking. Προοίμιο: Frede-rick Seitz. Μετάφραση-επιστη-μονική επιμέλεια: Χάρης Απο-στολάτος, Αλέκος Μάμαλης, Θε-όδωρος Πιεράττος, Αθηνά Τσαγ-κογέωργα, εκδ. Κάτοπτρο, δύοτόμοι.

*«Interstellar», κινηματογραφι-κή ταινία του Κρις Νόλαν, με τουςΜάθιου Μακόναχι, Μάικλ Κέιν, ΑνΧάθαγουεϊ κ.ά.

Ο Μάθιου Μακόναχι στο «Interstellar» του Κρις Νόλαν αντικρίζειμε δέος κοσμικές «σκουληκότρυπες» και αβυσσαλέες μαύρες τρύ-πες, σε ένα διαστρικό ταξίδι υπαρξιακής αγωνίας.

Η μαύρη τρύπα του «Interstellar». Σύμφωνα με τον αστροφυσικόΚιπ Θορν, ίσως αυτή να είναι η πλησιέστερη στην πραγματικότητααπεικόνιση του κοσμικού τέρατος.

Κιπ Θορν. Ο Αμερικανός αστροφυσικός συμβούλεψε τον Καρλ Σαγκάν στο μυθιστόρημα «Επαφή» και τώρα παίζει κομβικό ρόλο στην παρα-γωγή της ταινίας «Interstellar» του Κρις Νόλαν. Ο Θορν έχει γράψει πως θα ήθελε οι αναγνώστες των βιβλίων του «να γνωρίσουν πόσο εκπλη-κτική είναι η δύναμη του ανθρώπινου νου» και τα βιβλία του «να ξεδιαλύνουν τις πολυπλοκότητες του σύμπαντός μας».

01-TEXNES NEW_Master_cy 31/10/14 14:57 Page 1