Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj...

8
№ 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони азиз ќадами мубораки фасли зебои сол - Бањори нозанин гузошта шуд. Фасле, ки тамоми вуљуди мову табиатро аз сари нав бедор мекунад. Чи хуб аст, ки дар ин фасли зебои сол љашни бузурги Модаронро таљлил мекунем. Модар ин худ мўъљизаест, ки њастии дунёву Инсоният ба ў марбут аст. Дар вохўрии Љаноби Олї, Президенти Љумњурии Тољикистон, мўњтарам Эмомалї Рањмон бо кормандони соњаи геологияи љўмњурї аз љумла ќайд гардид, ки маќоми зан-модар дар пешрафти иќтисоду иљтимои кишвар басо калон аст. Ин гуфтањо ба занону модароне, ки дар Саридораи геологияи назди Њукумати Љумњурии Тољикистон кор мекунанд, низ дахл доранд. Соњаи геологияи кишвар бо шарофати фаъолияти хуби онњо сол аз сол ба комёбињои хуб ноил гашта, аз тарафи роњбарияти давлат ќадрдонї мегардад. Зањмати Зан-Модар тамоми давру замон барои тарбияи Инсони комил ва пешрафти љамъият бузург буд. Занони Саридораи геологияи назди Њукумати Љумњурии Тољикистонро метавон гули сари сабад номид. Онњо, занон-модарон њастанд, ки рўзгори мо тинљу хонаамон обод ва Ватанамон шукуфон гаштааст. Дар ин рўзи саид тамоми модарону хоњаронро табрику тањният гуфта, барояшон хушињои зиндагї ва хонаи ободро таманно дорам. Рўзи Модарон муборак! Азим ИБРОЊИМ, Сардори Саридораи геологияи назди Њукумати Љумњурии Тољикистон Модар азизтарин вуљуди рўи замин мебошад ва зиндагї аз нафаси гарму дилнавози ў оѓоз мегирад. Зан- модар сарчашмаи мењру вафо, олињаи зебої, рамзи ишќи љовидонї, нахустин мураббї ва муаллимаи фарзанд мебошад. Зеро тору пуди модарон аз риштаи мењру садоќат бофта шудааст. Эмомалї Рањмон 11 март –рўзи матбуоти тољик 100 сол дар хизмати халќ Нахустин рўзномаи тољикии «Бухорои шариф» 11 марти соли 1912 ба табъ расид ва баъдтар то 2 январи соли 1913 153 шумораи он аз чоп баромад. Бо њамин дар таърихи рўноманигории тољик рўзи нав сабт гардид, ки минбаъд њар сол њамчун рўзи матбуоти тољик таљлил мегардад. Давоми солњои зиёд матбуоти тољик рушду нумўъ намуд дар пешрафту инкишофи соњањои гуногуни хољагии халќ хизмати арзанда намудааст. Бењуда матбуотро оинаи рўз намегўянд. Махсусан дар солњои сињибистиќлолии Љумњурии Тољикистон болоравии матбуоти тољик хубтар ба чашм мерасад. Дар ќатори рўзномањои давлатї рўзномањои шахсї низ арзи вуљуд намуданд, ки аз мављуд будани матбуоти озод дар даврони соњибистиќлолї дарак медињад. Имрўз бо пурагї метавон гуфт, ки матбуоти тољик таърихи боеро касб намуда, рўзноманигорон бањри пешрафти кишвар ва бењбуди дараљаи зиндагии халќ зањмат мекашанд. Ин мењнати басо сангин аст. Дар ин рўзи саид ањли ќалами кишварро бо љашни пуршукўњ -100 солагии матбуоти тољик табрик мегўем! Модар, бањор шуд. Хуршед, пушти домани кайњон паноњ буд Зарина рўи худ бар сўи мо намуд. Барфе, ки сардиаш дар сина менишаст Бигрист, об шуд. Зиндагї ќонуниятњои худро дорад, ки њар шахс вобаста ба давру замон љоеву маќомеро соњиб шуда, байни мардум номбардор мегардад. Модари Шамсия њам замоне омўзгор буд ва барои толибилмони шањрчаи Навободи ноњияи Рашт дарс мегуфт. Номи ин зан то ба имрўз вирди забонњост ва яке аз аввалин муаллимањои ин водї ба шумор мерафт. Шогирдони ў ба дуририњои дур рафта расидаанд. Шамсия њам пайи касби модар рафт. Баъди хатми факултаи педагогикаи Донишгоњи омўзгории ба номи С.Айнї (соли 1983) ба касби омўзгорї пардохт ва дар мактаб- интернати шањрча ба таълиму тарбияи хонандагон оѓоз намуд. У дар ин даргоњи маърифат солњои зиёде кор кард, пастию баландии њаётро дид. Фањмид касби интихобкардааш на танњо барои толибилмон, балки барои дигарон њам лозим аст. Омўзгор дар мањал ин инсоне мебошад, ки њама ба ў ниёз доранд. Солњои омўзгорї ботадриљ паси сар мешуд. Акнун Шамсия Ятимова бо кору рафтораш байни дигарон фарќ мекард, ќариб тамоми мардуми ноњия ўро мешинохтанд. Зане, ки бањри бењбуди диёр ва саводнок намудани фарзандони диёр пайваста зањмат мекашид. Роњбарияти ноњия низ дар фикри он буд, ки ба Шамсия вазифаи дигареро бор намояд. Соли 1985 Шамсия Ятимова ба вазифаи раиси шањрчаи Навобод таъйин мешавад. Ва њамон ваќт роњбарияти ноњия ўро вазифадор намуд, ки ободии шањрча бояд боло баромада, зиндагии мардум љињати бењдошт тамоюли наве гирад. Ин кори осон набуд. Пеш аз њама ў фаъолияти хуби вакилони мањаллиро ба роњ монд. Дар шањрча нуктањои маданию маишї, маѓозаю беморхона зиёд буд. Бидуни хизматрасонї ба мардуми мањал аз онњо инчунин мардуми дењањои дарањои Тагобаю Камароб истифода мебурданд. Махсусан, ниёзи мардум ба табибон зиёд буд ва беморхонаи шањрча, ки ќариб 40 кат дошт, дар ин љода камбудї дошт. Шамсияи фикри он афтид, ки кори ин даргоњро љонннок намояд. Бо рафту омади зиёд ба маркази ноњияву шањри Душанбе ба ў муаяссар шуд, ки шумораи катњоро зиёд намояд ва шўъбаи касалињои кўдакона ва занона кушода шавад. Мардум аз ин кори ў басо ќаноатманд буданд. Ба њамин висол шабу рўзи раисї паси сар мешуд… Љанги шањрвандї ќариб њамаро беќарор намуд. Шамсия низ акнун сокини шањри Душанбе буд. Ў боз касби пешинаи худ омўзгориро давом дод, дар мактаби раќами 96 шањри Душабе ба кор даромад. Ин соли 1992 буд. Соли 1998 бошад Раиси иттифоќњои касабаи Саридораи геологияи назди Њукумати Љумњурии Тољикистон интихоб гардид ва то ба имрўз дар ин коргоњ ифои вазифа дорад. Бидуни ин ба зиммаи ў вазифањои зиёди љамъиятї вогузошта шудаанд, аз ќабили Раиси Шўрои шањраки №12 ноњияи Сино, раиси падару модарони мактаби раќами 90 ноњияи Сино. Њамаи инро Шамсия ба хотири пешрафти диёр мекунад. Вазифаи њар як инсонро дар љамият ў дар њамин мебинад, каме наќши дастони худро гузоштан. Шамсия Ятимова пеш аз њама модар аст. Чор фарзанд ќариб, ки паррончак гаштаанд, Марњабо- доонишљўи бахши иќтисодиёт дар шањри Клагенфурти Малайзия, Њасанљон-дошнишљуї бахши иќтисодиёт дар Донишгоњи иќтисодии Тољикистон, Њусейнљон-донишљўи бахши геологияи ДМТ ва Дилрабо бошад толибилми мактаби миёна аст. Барои як зан-модар, ки дар љамъият зањмат мекашад, њамаи ин бахти бузург аст. У борњо аз тарафи њукумат, Саридораи геологияи назди Њукумати Љумњурии Тољикистон ва роњбарияти шањру ноњия ќадрдонї шудааст. Ин њама маънии онро доранд, ки Шамсия Ятимова дар љамъият барои худ љоеву маќомеро пайдо карда.

Upload: others

Post on 01-Sep-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

1

№ 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj

Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони азиз ќадамимубораки фасли зебои сол - Бањори нозанин гузошта шуд. Фасле, ки тамоми вуљудимову табиатро аз сари нав бедор мекунад.

Чи хуб аст, ки дар ин фасли зебои сол љашни бузурги Модаронро таљлилмекунем. Модар ин худ мўъљизаест, ки њастии дунёву Инсоният ба ў марбут аст.

Дар вохўрии Љаноби Олї, Президенти Љумњурии Тољикистон, мўњтарамЭмомалї Рањмон бо кормандони соњаи геологияи љўмњурї аз љумла ќайд гардид,ки маќоми зан-модар дар пешрафти иќтисоду иљтимои кишвар басо калон аст. Ингуфтањо ба занону модароне, ки дар Саридораи геологияи назди Њукумати ЉумњурииТољикистон кор мекунанд, низ дахл доранд. Соњаи геологияи кишвар бо шарофатифаъолияти хуби онњо сол аз сол ба комёбињои хуб ноил гашта, аз тарафироњбарияти давлат ќадрдонї мегардад.

Зањмати Зан-Модар тамоми давру замон барои тарбияи Инсони комил вапешрафти љамъият бузург буд. Занони Саридораи геологияи назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистонро метавон гули сари сабад номид. Онњо, занон-модаронњастанд, ки рўзгори мо тинљу хонаамон обод ва Ватанамон шукуфон гаштааст.

Дар ин рўзи саид тамоми модарону хоњаронро табрику тањният гуфта,барояшон хушињои зиндагї ва хонаи ободро таманно дорам.

Рўзи Модарон муборак!Азим ИБРОЊИМ,

Сардори Саридораи геологияиназди Њукумати Љумњурии Тољикистон

Модар азизтарин вуљуди рўи замин мебошад ва

зиндагї аз нафаси гарму дилнавози ў оѓоз мегирад. Зан-модар сарчашмаи мењру вафо, олињаи зебої, рамзи ишќиљовидонї, нахустин мураббї ва муаллимаи фарзандмебошад. Зеро тору пуди модарон аз риштаи мењру

садоќат бофта шудааст.Эмомалї Рањмон

11 март –рўзи матбуоти тољик

100 сол дар хизмати халќНахустин рўзномаи тољикии «Бухорои шариф» 11 марти соли 1912 ба табъ

расид ва баъдтар то 2 январи соли 1913 153 шумораи он аз чоп баромад. Боњамин дар таърихи рўноманигории тољик рўзи нав сабт гардид, ки минбаъд њарсол њамчун рўзи матбуоти тољик таљлил мегардад. Давоми солњои зиёд матбуотитољик рушду нумўъ намуд дар пешрафту инкишофи соњањои гуногуни хољагиихалќ хизмати арзанда намудааст.

Бењуда матбуотро оинаи рўз намегўянд.Махсусан дар солњои сињибистиќлолии Љумњурии Тољикистон болоравии

матбуоти тољик хубтар ба чашм мерасад. Дар ќатори рўзномањои давлатїрўзномањои шахсї низ арзи вуљуд намуданд, ки аз мављуд будани матбуотиозод дар даврони соњибистиќлолї дарак медињад.

Имрўз бо пурагї метавон гуфт, ки матбуоти тољик таърихи боеро касбнамуда, рўзноманигорон бањри пешрафти кишвар ва бењбуди дараљаизиндагии халќ зањмат мекашанд. Ин мењнати басо сангин аст.

Дар ин рўзи саид ањли ќалами кишварро бо љашни пуршукўњ -100 солагииматбуоти тољик табрик мегўем!

Модар, бањор шуд.Хуршед, пушти домани кайњон паноњ будЗарина рўи худ бар сўи мо намуд.Барфе, ки сардиаш дар сина менишастБигрист, об шуд.

Зиндагї ќонуниятњои худро дорад,ки њар шахс вобаста ба давру замонљоеву маќомеро соњиб шуда, байнимардум номбардор мегардад. МодариШамсия њам замоне омўзгор буд вабарои толибилмони шањрчаи Навободиноњияи Рашт дарс мегуфт. Номи ин занто ба имрўз вирди забонњост ва яке азаввалин муаллимањои ин водї ба шумормерафт. Шогирдони ў ба дуририњои дуррафта расидаанд.

Шамсия њам пайи касби модаррафт. Баъди хатми факултаипедагогикаи Донишгоњи омўзгории баноми С.Айнї (соли 1983) ба касбиомўзгорї пардохт ва дар мактаб-интернати шањрча ба таълиму тарбияихонандагон оѓоз намуд. У дар ин даргоњимаърифат солњои зиёде кор кард,пастию баландии њаётро дид. Фањмидкасби интихобкардааш на танњо бароитолибилмон, балки барои дигарон њамлозим аст. Омўзгор дар мањал ин инсонемебошад, ки њама ба ў ниёз доранд.

Солњои омўзгорї ботадриљ пасисар мешуд. Акнун Шамсия Ятимова бокору рафтораш байни дигарон фарќмекард, ќариб тамоми мардуми ноњияўро мешинохтанд. Зане, ки бањрибењбуди диёр ва саводнок намуданифарзандони диёр пайваста зањматмекашид. Роњбарияти ноњия низ дарфикри он буд, ки ба Шамсия вазифаидигареро бор намояд.

Соли 1985 Шамсия Ятимова бавазифаи раиси шањрчаи Навободтаъйин мешавад. Ва њамон ваќтроњбарияти ноњия ўро вазифадор намуд,ки ободии шањрча бояд боло баромада,зиндагии мардум љињати бењдошт

тамоюли наве гирад. Ин кори осоннабуд. Пеш аз њама ў фаъолияти хубивакилони мањаллиро ба роњ монд. Даршањрча нуктањои маданию маишї,маѓозаю беморхона зиёд буд. Бидунихизматрасонї ба мардуми мањал азонњо инчунин мардуми дењањои дарањоиТагобаю Камароб истифода мебурданд.Махсусан, ниёзи мардум ба табибонзиёд буд ва беморхонаи шањрча, киќариб 40 кат дошт, дар ин љода камбудїдошт. Шамсияи фикри он афтид, ки кориин даргоњро љонннок намояд. Бо рафтуомади зиёд ба маркази ноњияву шањриДушанбе ба ў муаяссар шуд, ки шумораикатњоро зиёд намояд ва шўъбаикасалињои кўдакона ва занона кушодашавад. Мардум аз ин кори ў басоќаноатманд буданд. Ба њамин висолшабу рўзи раисї паси сар мешуд…

Љанги шањрвандї ќариб њамаробеќарор намуд. Шамсия низ акнун

сокини шањри Душанбе буд. Ў боз касбипешинаи худ омўзгориро давом дод, дармактаби раќами 96 шањри Душабе ба кордаромад. Ин соли 1992 буд.

Соли 1998 бошад Раисииттифоќњои касабаи Саридораигеологияи назди Њукумати ЉумњурииТољикистон интихоб гардид ва то баимрўз дар ин коргоњ ифои вазифадорад. Бидуни ин ба зиммаи ўвазифањои зиёди љамъиятї вогузошташудаанд, аз ќабили Раиси Шўроишањраки №12 ноњияи Сино, раисипадару модарони мактаби раќами 90ноњияи Сино.

Њамаи инро Шамсия ба хотирипешрафти диёр мекунад. Вазифаи њаряк инсонро дар љамият ў дар њаминмебинад, каме наќши дастони худрогузоштан.

Шамсия Ятимова пеш аз њамамодар аст. Чор фарзанд ќариб, кипаррончак гаштаанд, Марњабо-доонишљўи бахши иќтисодиёт даршањри Клагенфурти Малайзия,Њасанљон-дошнишљуї бахшииќтисодиёт дар Донишгоњи иќтисодииТољикистон, Њусейнљон-донишљўибахши геологияи ДМТ ва Дилрабо бошадтолибилми мактаби миёна аст.

Барои як зан-модар, ки дарљамъият зањмат мекашад, њамаи инбахти бузург аст. У борњо аз тарафињукумат, Саридораи геологияи наздиЊукумати Љумњурии Тољикистон вароњбарияти шањру ноњия ќадрдонїшудааст. Ин њама маънии онро доранд,ки Шамсия Ятимова дар љамъият бароихуд љоеву маќомеро пайдо карда.

Page 2: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

2 Ганљ

№2, феврали 2012Нуру сафои олам бо мењри модарон аст,Дунёи модарона дунёи бекарон аст.

Модар, бањор шуд.Бар рўи кулбаи боми ту лола сар кашидБодоми назди њавлїят базми арўс кардБоѓе, ки њасрати дили сармо кашида будАз нав сафо гирифтаву гулханда бўс кард.

Шарифа Худобахшова низин љодаро интихоб намуд васолњои зиёдест, ки барои рушдигеологияи тољик зањматмекашад. Як духтари кўњистонисоли 1988 ба Донишгоњидавлатии техникии Тошканд бафакултаи геологї дохил шуд.Соли 1993 онро бо ихтисосимуњандиси кўњии геофизикїтамом кард. Баъди он

Геологияи тољик таърихи бой дорад. Чун ба таърихназар афканем, нафаронеро мебинем, ки бобатикоркард ва истифодаи боигарињои зеризаминї асарњоэљод намуда, пешрафти љамъиятро ба онњо нисбатмедоданд.

Ин кор дар солњои минбаъд низ хуб пеш рафт васаноати кўњию геологияи тољик байни давлатњои собиќшўравї љойи намоёнеро касб намуд. Таъсис ёфтаниПажўњишгоњи геология дар Академияи илмњоиЉумњурии Тољикистон исботи ин гуфтањост.Шумораи олимон ва мутахассисони тољик дар ин соњасол аз сол боло рафт ва дастовардњои бузургеро ноилгардиданд.

Солњои соњибистиќлолї низ геологияи тољик рушдунумўъ намуд. Дар ин љода хизмати онњое, кифаъолияти худро ба ин кор бахшиданд, хуб эњсосмегардад.

Имрўз, ки дар рўзи таљлили љашни Модарон ќарордорем, овардани номи модарону хоњароне, кифаъолияти кори худро ба геологияи тољик бахшидаанд,аз манфиат холї нест. Сорољон Юсупова- докториилмњои геология ва минералогия, академики АИ ЉТ,мудири кафедраи минералогия ва петрографияиУниверситети давлатии Тољикистон ба номиВ.И.Ленин (њоло Донишгоњи миллї), депутатиСоветии Олии РСС Тољикистон, Муњаббат Пулодова-номзади илмњои геология ва минералогия, мутахассисипешбари Пажўњишгоњи геологияи АИ ЉТ ва дигарњоаз љумлаи онњо ба њисоб мераванд. Мо имрўз аз онмефахрем, ки дар ин кори мушкил ва тоќатфарсозанони тољик низ хизматњои шоён намуданд ва номигеологияи тољикро бо кашфиёту асарњои навиштаихеш ба дурињо бурдаанд.

фаъолияти корї оѓоз гардид.Ин маънии онро дошт, ки бозяк мутахассис аз њисоби занондар кишвари мо зиёд шуд.

Фаъолияти кории ў азДонишгоњи шањри Хоруѓ оѓозёфт. Ў ба њайси муаллима тосоли 1999 дар ин даргоњ бадонишљўён сабаќ омўхт вапайваста дониши худро сайќал

дод. Шабњои бедорхобї сар-фаи илми геология мешуданд.Шарифахон хуб медонист, киба мисоли Вилояти худмухториБадахшони Кўњї ќисматњоидигари Тољикистон пур аззахирањои зеризаминї аст вакашфу истифода бурдани онњоба кишвар боигарии зиёдмеорад. Танњо имрўз нафаро-не лозиманд, ки илму дониш вамалакаи худро ба ин роњ сарфнамоянд. Он чи ки аз давронишўравї боќї монда буд, дардавраи соњибистиќлолї рушдунумўъ мехост. Ва бояд пайи

амалї наму-дани ин маќсадкўшиш намуд…

Шарифахонсоли 1999 башўъбаи ас-пирантураи Ака-демияи илмњоиЉумњурии Тољи-кистон дохилшуд ва давомитањсил дар ин

даргоњи маърифат тарафњоинавтарини геология вакашфиётњои олимони бузургисоњаи геоло-гияро омўхт. Дар индавом ў ба шањрњои Маскав,Санкт-Петербург борњо сафарнамуд, бо олимони геологияирус доир ба пешрафту нумўигеологияи тољик сухан мегуфтутаљриба њосил мекард.

Соли 2004 ў рисола њимоянамуда, номзади илмњои гео-логия ва минералогия гашт.Шарифахон инро барои худбахти бузург мењисобид.Баъдтар фаъолияти кории ўдар Пажўњишгоњи геологияи АИЉТ давом ёфт. Акнун ў бевоситањамчун муњаќќиќи варзидаигеология пайи љустуљўи навго-нињо буд. Давоми ин солњо ў азходимии хурд ба ходимикалони пажўњишгоњ рафтарасид.

Шарифа инчунин кўши-шионро дошт, ки аз њисобидухтарон геологњои љавонро бавоя расонад. Њоло шукри онродорад, ки дар ин љода низ му-ваффаќият ба даст овард. Шо-гирдони ў имрўз дар Сари-дораи геология ва зерсох-торњои он фаъолият доранд.

Моњи сентябри соли 2006Шарифа мудири шўъбаиробитањои хориљии Саридораигеологияи назди Њукумати Љум-њурии Тољикистон таъин гар-дид. Ин маънии онро дошт, кикори шўъба дар замони соњиб-истиќлолии кишвар хубтар бароњ монда шавад ва робитањоитарафайн бо мамолики дуруназдик бењтар гардад. Чунимрўз ба харитаи сафариШарифа Худобахшова назармеафканем, кишварњои зиёдерўи ќоѓаз меоянд: Туркия,Њиндустон, Афѓонистон, Покис-тон, Женева, Финландия, Ита-лия, Фаронса, Миср, Узбекис-тон… Њамаи ин ба хотири онбуд, ки геологияи тољик дар инкишварњо муаррифї гардад вамардум донанд, ки Тољикистонватани захирањои зеризаминїба њисоб меравад.

Натиљаи ин сафарњо имрўзбаръало њис мегардад. Ў дарсафари навбатї ба кишвариФинландия вазифаи коорди-натори лоиња байни Саридо-раи геологияи назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистон ва Хада-моти геологияи Финландияроба уњда дошт. Дар ин сафармасъалаи раќамикунонииФонди итилоотии геологияи То-љикистон мавриди баррасїќарор гирифт ва ёддоштитафоњум доир ба ин ба имзорасид.

Кишвари Финландияи бахотири кўмак таљњизониданикомутории ин Фондро ба зимагирифт ва имрўз он пурра баталабот љавобгў мебошад, кињам ба пешрафти илмигеологияи тољик мусоидат шудва њам љавонони зиёде соњибиљои кор гардиданд.

Бори дигар бо њамроњиисардори Саридораи геологияиназди Њукумати ЉумњурииТољикистон Азим Иброњим дарФоруми байналмилалии соњаисаноати кўњкорї дар кишвариЧин ширкат варзид. Дар инфорум Азим Иброњим баромаднамуда, бо ширкатњои чинииХуакан ва Зи Чин шартномаињамкорї оид ба истифода-барии канданињои фоиданокиЉумњурии Тољикистон басташуд. Инчунин Созишномаињамкорї байни Саридораигеологияи назди ЊукуматиЉумњурии Точикистон ваХадамоти геологии Чинмувофиќа шуд.

-Њамаи ин кор бароикишвари зебои Тољикистон аст,ки мо фарзандони он боядбарои шукуфоии он хизматнамоем, - мегўяд ШарифаХудобахшова. –Давоми солњоисоњибистиќлолии кишваркормандони геологияи тољиктавонистанд, ки дастовардњоихубу назаррасеро ба дастбиёранд. Ин дар вохўрииПрезиденти кишвар, љанобиолї Эмомалї Рањмон хуб ќайдгардид. Сарвари кишвар ба мокормандон бањои баланд додва вазифањои наверо бозпешамон гузошт, ки бароиамалї намудани онњо боядфаъолияти хуб намоем.

Имрўз Шарифа Худо-бахшова пайи амалї намуданињамин наќшањо зањмат мека-шад ва фикри онро дорад, кибо шарофати болоравиигеология зиндагии мардумхубтар мешавад.

Дар оилае , ки Шарифатарбия гирифтааст, ќариб њамабародару хоњарон дар соњањоигуногуни хољагии халќ ифоивазифа доранд. Байни онњоњам омўзгор ва корманди ќисмињарбї ба чашм мерасанд. Инмаънии онро дорад, киволидайн барои тарбияифарзандон зањмати зиёдекашида онњоро ба по ростнкамуданд.

Шарифа низ имрўз худМодар аст. Ў тарбияи дуфарзанди љигарбандро ба уњдадорад ва кўшиши онромекунад, ки онњо низ дарљамъият љоеву маќомеро соњибшуда пайи ободии Ватани азизхизмат намоянд. Оилае , кисароѓози он ростию накўироњидоят мекунад, бояд роњашдоимо сафед бошад.

Шодмони КАРИМ,рўзноманигор

Page 3: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

3Ганљ

№2, феврали 2012

Модар, бањор шуд.Рўзи ѓамон гузаштСармо дигар ба љисми ту бозї намекунадДунё ба сони сандалиат хуб гарм шуд

Тамара Насимовна моњиавгусти соли 1974 дар кафедраифалсафаи Академияи фанњоиЉумњурии Тољикистон ба мансабилабаранти калон оѓози кор намуд.Ў аз рўзи аввал бо мењнати њалолба дили њамкорон роњ ёфт, тамомисупоришњоро сари ваќт иљро кард.Чун духтараки љавону кордўстњамеша љидду љањд мекард, кисофдилона кор карда сањми худродар пешрафти корњои кафедраизикргардида гузорад.

Тамара Насимовна моњисентябри соли 1986 то моњи июнисоли 1988 шунавандаи дусолаишабонаи мактаби дониши њуќуќииназди Университети давлатии баноми В.И. Ленин буд. Мактабизеринро пас аз супориданиимтињонњо бо муваффаќият тамомкард.

Баъдан соли 1978фаъолияти кориашро ба њайсимудири кабинети таърихи КПСС-иДонишгоњи омўзгории давлатии баноми Ќ. Љўраев давом медињад.

Инчунин Тамара Насимовнапас аз ин дар вазифњои коромўз-тадќиќотчии Пажўњишгоњифалсафаи академияи фанњоиЉумњурии Тољикистон, аспирантишўъбаи фалсафаи Академияифанњои Љумњурии Тољикистон коркардааст. Аз соли 1984 сар кардадар вазифањои нозири шўъбаикадрњо, нозири калони шўъбаикадрњо, техники категорияи 1-умиШўъбаи 1-уми тартибот,муњандиси барандаи тартибот ва

вазифаи раисиКомитети иљроияиС о в е т идепутатњои халќииноњияи мазкур кормекард. МодарашСалимова МарияИвановна ба њайсимудири шўъбаикадрњои Раёсатихољагии ќишлоќик о и љ р о и я иноњиявї адоивазифа менамуд.Волидайн дартаълиму тарбиянамудани духтарихеш масъулиятикалон даранд.Онњо аз рўзи аввалТамараро дарр ў њ и я иинсондўстї, мењрумуњаббат ба

Ватан, софдилона ба нафъи халќкор кардан ва ѓайраро омўхтаанд.Аз ин рў Тамара Насимовна дарпайравии падару модари азизи худто њоло кор карда насињатњоикардашударо аз дили соф ба љомеорад.

Дар Саридораи геологияТамара Насимовнаро доимї дарњалќаи њамкорон дидан мумкинаст. Ў худ мегўяд, ки зан боядростќавл, принсипнок, мењрубонухушмуомилаё дардошно, беѓаразсоњиби ќалби пок бошад, дардишахси наздаш омадаро њис кардатавонад ва дар доираи њамагунаќонуну одамгарї масъалањоро њалнамояд. Дар баробари ин тодараљае бољасорат, шердил,ўњдабаро бошад, то ки њангомињалли масъалањо маќсадумаромашро ба сомон расонад.

Тибќї моддаи 17-умиКонститутсияи (Сарќонун)Љумњурии Тољикистон занонумардон њуќуќи баробар доранд.Мувофиќ ба ин дар соњаи геология

Нуру сафои олам бо мењри модарон аст,Дунёи модарона дунёи бекарон аст.

корњои бойгонии «Тољик геология»адои вазифа намудааст.

Ў солњои 1996-1999 вазифаинозири калони котиби СарвазириЉумњурии Тољикистонро ба ўњда

дошт. Дар ин вазифа низ Тамарааз ќалби пок кор карда, вазифаюўњдадорињои худро тибќи санадњоимеъёрии њуќуќї, дастурамалихизматї ва супоришу дастурњоироњбарият ба љо овардааст.

Азбаски фаъолияти корииТамара Насимовна дар Саридораигеология муддати чанд сол пасисар шуда буд, аз сари нав корихудро ба њайси мутахассисипешбари Шўъбаи кадрњоиСаридора идома дод. Аз моњисентябри соли 2006 то имрўз ў дарвазифаи сармутахассиси Шўъбаињуќуќ ва кор бо кадрњои Саридораигеологнияи назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистон кор кардаистодааст.

Тамара Насимовна яке азбонувони нексиришту фурўтан,зањматпеша, хушсалиќа вашахсияти бузург дар байни 218нафар заноне, ки дар соњаигеология кору фаъолият мекунанд,беназир мебошад. Дар њаќиќат ўдар баробари шахси сахтгиру

серталаб, принсипноку поквиљдонбудан, фарди ѓамхору дилёбињамкорон аст. Тавре, ки худи ўмегўяд, таќдир ўро ба одамонимўътабар, дўстони љонї рў ба рўнамуда, таљрибаи кории интихобикадрњоро дар соњаи геология аз худкардааст

-Хислати неку накўкорї вадигар пањлўњои њаётї, ба хусусдонишмандї, хоксорї, муносибатидуруст бо њамкорон, сари ваќтиљро намудани дастурусупоришњо, таљрибаи хуби корїдоштан Тамара Насимовнаро дарбайни кормандон сазовори иззатуэњтиром гардонидааст, - мегўядсардори Шўъбаи њуќуќ ва кор бокадрњои Саридораи геологияШуњрат Абдурасулов.

Бале, Тамара Насимовна дароилаи хизматчї 23 марти соли 1952дар љамоъати Масчоњи ноњияиМасчоњи куњии ЉумњурииТољикистон ба дунё омадааст.Падараш Салимов Насим дар

занон дар баробари мардон коруфаъолият мекунанд. Њангомипешнињоди имтиёзњои мављудаонњо яксон ќадр карда мешаванд.Занњо низ бо вуљуди мушкилбудани корњои геологї вазифањоимасъулро ба зимма доранд. Яке азонњо сармутахассиси Шўъбаињуќуќ ва кор бо кадрњо ТамараНасимовна аст, ки касбашро бењаддўст медорад. Дар корњои љамъиятифаъолонаиштирок намуда кўшишменамояд, ки вазифањоисупоридашударо мувофиќиќобиляташ иљро намояд. Бароибењбудии кори коллектив кўшишуѓайрат менамояд.

Тамара Насимовна бароикомёбињо дар соњаи дуруст ба роњмондани љо ба љо гузории кадрњохизмати шоиста дар тарбияимутахассисони соњаи геология ваиштироки фаъолона дар корњоисиёсию љамъияти ва давлатї бамуносибати 60-солагииташкилёбии Геологияи Тољикистонбо ќарори Шурои якљояироњбарияти Саргеологияи тољик аз9 декабри соли 1998 боИфтихорнома ва «Ветеранихизматнишондодаи ГеологияиТољикистон сазовор гардидааст.Њамзамон ў бо мукофотњои молїниз ќадр карда шудааст.

Тамара Насимовна дарбаробари корманди пешќадамбудан модари ѓамхору мењрубонниз мебошад. Ў љигарбанди ягонаихеш Љамшедро ба роњи дурустравона карда, ба воя расонидааст.Фарзанди ў пас аз хатми факултаигеологияи Донишгоњи МиллииТољикистон дар яке аз ташкилотњоибонуфузи љумњурї кор намуда,боварии модари азизашро ба љомеорад. Ў фарзанди дустоштаимодар аст.

Соли љорї ТамараНасимовна синни мубораки 60-солагиро пур мекунад. Ин давраикамолоти умри бонуимасъулятшинос ба њисоб меравад.Мо ба ин зани кордону мењнатдўст,мењрубон умри дароз, бахти накў,саодатмандї ва тамоми комёбињоизиндагиро таманно менамоем.

Њоким КАРИМОВ,рўзномаи “Ганљ”

Аз он рўзе, ки Тамара Салимова ќадами нахустихудро ба њайси корманд ба остонаи боѓчаи боѓчаибачагонаи раќами яки шањраки Бустони ноњияибаландкўњи Масчоњ гузошт, 47 сол гузашт. Имрўзба ёд овардани он рўзњо, ки дар даргоњ се солтарбияи тифлонро ба уњда дошт, басо ширинанд.Гуфтан мумкин аст, ки оѓози фаъолияти кории ўаз хандаи кўдак сар шуда ва дар гиргашти зиндагїба куљоњо нарафт ва бо кињо рў ба рў нашуд…

Моњи июни соли 1969 њуљљатњояшро бафакултаи таърихи ДМ Университети давлатии баноми В.И. Ленин супорида, донишљў гардид. Ў соли1974 бо муваффаќият ихтисоси таърихчї,муллими таърих ва љамъиятшиносї донишгоњимазкурро ба итмом расонид.

В 2004 году безвременно ушелиз жизни Вячеслав ДжураевичДусматов — кандидат геолого-минералогических наук,талантливый геолог, исследо-ватель природных богатствТаджикистана. 16 марта текущегогода ему бы исполнилось 76 лет.

В.Д. Дусматов родился впоселке Гарм. В 1959 году окончилгеологическое отделениефакультета естественных наукТаджикского государственногоуниверситета им. В.И. Ленина.Работая в Институте геологии АНТаджикской ССР, он прошел путьот старшего лаборанта до дирек-тора заведующего Геологическиммузеем Института геологии. Былначальником тематическогоотряда объединения «Союзкварц-самоцветы». В 1994 году егоназначили директором Государ-ственного научно-исследователь-ского института минеральногосырья ПО «Таджикгеология».Позднее, он занял должностьэксперта-геммолога НП «Рухом».С 2001 по 2004 годы ВячеславДжураевич Дусматов посвятил

Памяти В. Д. Дусматовасебя работе в Минералогическоммузее Российской АН, гдезанимался изучением архиваакадемика А.Е. Ферсмана.

Круг научных интересов В.Д.Дусматова был необычайно широк:изучение минералогическихособенностей щелочных породСредней Азии, исследованиеместорождений и подсчет запасовкамнесамоцветного сырья.

Значительное место в своейнаучной деятельности Дусматовотводил музейному делу. За времяработы в Институте геологии онсобрал и научно обработалнесколько тематическихколлекций минералов и горныхпород, характеризующих крупныеместорождения Таджикистана. Подего научным руководствомпроводились минералогическиеисследования с привлечениеммолодых специалистов.

В 1960 году В.Д.Дусматовзанялся изучением щелочныхпород южного склона Алайскогохребта, где в верховьях реки ДараиПиёз была установлена специфи-ческая редкометальная, редкозе-

мельная и ториевая минера-лизация, до сих пор не имеющаяаналогов в природе. Первойработой по минералогии районабыла совместная публикация Е.И.Семенова и В.Д. Дусматова в 1963году по иттрий - бериллиевомудатолиту «калькибеборосилиту», ав период с 1965 по 1989 годы имибыли опубликованы статьи по

эканиту, урано-ториту, ринколи-ту, агреллиту.

В. Д. Дусма-тов был фено-м е н а л ь н ы мполевиком с ог-ромным прак-тическим опытоми развитой инту-ицией. Он «чув-ствовал» мине-ралы, которые,

можно сказать, сами шли к нему вруки. Вместе с Е.И.Семеновым иА.П.Хомяковым им были открытыновые минералы: баратовит,дарапиозит, цирсилит. ЗатемВ.Д.Дусматовым в содружестве сА.Ф Ефимовым была открыта ещесерия новых минералов:цезийкуплетскит, таджикит,тяньшанит, согдианит и сурхобит.

Вячеслав Джураевич впервыеописал эндогенныйридмерджнерит. Ему принадлежатпервые находки на территорииСССР стиллуэллита-Се, зеленойразновидности лейкосфенита.

Геолого-геохимические ипетрологические исследованиямассива проводились В.Д.Дусматовым до 1991 года. Впервыебыла составлена геологическаякарта верховья реки Дараи_Пиёзмасштаба 1:25000 изакартированы все разновидностимагматических и жильных пород.

В.Д. Дусматов автор более 200печатных работ, в том числе 3монографий.

В знак признания его заслугодин из новых минералов,открытый в массиве Дараи Пиёз(1996 г.), был назван в его честь –дусматовит.

Вячеслав Джураевич тонкочувствовал и любил природу,увлекался историей религии, но

самой большой страстью былизначки и марки, коллекцию которыхон собирал на протяжении всейжизни. В ней нашли своеотражение его научныепристрастия и любовь к камню.

Чем дальше уходит время, темярче и четче выкристал-лизовывается его образ – жизне-радостного, целеустремленногочеловека с искрой в глазах и сособой, только ему свойственнойулыбкой. Любой, кто работал илихоть немного общался с этимярким человеком, не забудет егобившую через край энергию инеобычайный энтузиазм во всехделах, за которые он не брался. Асколько было планов на будущее!

Зримая память об этомзамечательном человеке осталасьв его статьях и книгах, в собранныхим коллекциях и представленныхв экспозиции Геологическогомузея Республики, в уникальныхминералах, найденных в массивеДараи-Пиёз.

Т.В. ШОЕВАглавный

специалистОтдела

наукии

нормативных документов

ГУГ

Page 4: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

4 Ганљ

№2, феврали 2012

Дар солњои соњибистиќлолии кишвар 25 намуди нави минералњо кашф гарданд, ки ба онњо номњоитољикї гузошта шудаанд, аз ќабили «Бартович» бо номи академик Баротов Рауф Баротович,«Файзовий» ба номи олими тољик Файзиев Абдулањад Раљабович, «тољикї», «суѓдї» ва ѓайра.

Аввалин маротиба соли 1947Осорхонаи геологии љумњурї таъсисёфт ва ба муљањњазгардониисарватњои табии Тољикистони марказїасос гузошт. Дар Осорхона бори нахустсангњои гаронбањо аз гўшањои гуногунимамлакат љамъовардашуда, аз соли1939 то имрўз нигоњ дошта мешаванд.

Баъдан бо назардошти камбудињолати молиявї пештоќњои чўбинуоњанин ва сангњои ќимматбањо батарози Донишгоњи миллии Тољикистонгузаронида шуданд. Маводњоипурарзиш мавриди истифодаюомўзиши омўзгорону донишљўёнифакултаи геологияи донишгоњи мазкургардиданд. Солњои зиёд ањли илм азонњо истифода бурданд ва таассуротитамошобинон низ аз канданињоифоиданоки Тољикистон хело бой гашт.Хушбахтона, баробари пайдо шуданишароит ва маблаѓи зарурї моњи августисоли 1959 Осорхонаи геологї аз саринав таъсис дода шуд ва имрўз он дарназди бинои КВ «ЭИГП» љойгиршудааст. Мутобиќ ба талаботи замона,толори васеи аз нав бино шудаинамоишї, ки 320 метри квадратиродар бар мегирад. Дар дохилиОсорхонаи геологї утоќњои махсусинигоњдории колексияњои гуногуни сангуминералњо, палеонтологї, (илме, кињайвоноту набототи муќаризро аз рўибоќимондањои зеризаминии онњомеомўзад), палеоботаникї (илм дарбораи набототи ќадимтариниазбайнрафта), палеосит (ќадимтаринфасли давраи санг), давраи палеозой(давраи сеюми таърихи геологииЗамин), њамзамон утоќи таърихиомўзиши геологияи Тољикистон љойгиркарда шудаанд.

Бо ифтихор гуфтан мумкин аст, кидар Тољикистон дар солњои 1960-1980дараљаи олии корњои геологї(«геологический бум»), рушдумуваффаќиятњои беназир ба амаломаданд. Омўзиши корњои геологї дарљумњурї шиддат гирифт, азхудкунииљустуљўи канданињои фоиданок болорафт, методикаи нави мењнатї ба роњмонда шуд, машварату симпозиумњоибайналмиллалї ва умумииттифоќїгузаронида шуданд, техникањои навизамонавї ихтироъ карда, дар

истењсолоти геологї истифода бурдашуданд. Ин мувафаќиятњо бароипешрафти њамарўзаи корњои геологїкўмаку мусоидат намуд.

Мактаби геологњои тољик таъсисёфт ва тањсилкунандагони он бо талабудаъват дар 15 љумњурињои собиќ давлатиШўравї ва зиёда аз 20 давлатњоибурунмарзї кору фаъолиятипурсамарро анљом медоданд.

Айни њол Осорхонаи геологїнамунаи махзани асосии илмииминералу љинсњои кўњии ЉумњурииТољикистон ва мамлакатњои наздикудури хориљї ба њисоб меравад. Дар инљо беш аз 4,5 њазор намунањои нависарватњои табиї ба намоиш гузошташудаанд. Дар бораи сарватњои мазкурмаълумотњои мушаххас дода шудааст.Дар Осорхонаи геологї шўъбањоигуногун мављуд буда, маводњои зиёдигеологиро дар бар мегиранд, аз ќабиликоллексия оид ба илми махсуси геологї,минералогї, кристалографї,палеонтологї , палеоботаникї.Њамчунин Системаи даврии Менделеев,харитаи геологї таљассум ёфтааст.

Осорхонаи геологї намоишгоњисарватњои табиї ба шумор меравад. Дарин љо намудњои генетикии кон ва бештар

муносибатњои аљоиби илми идораиконњои Тољикистон ба намоиш гузошташудаанд. Осорхона мутобиќи мавќеигеологї љойгиршавии минтаќавиигеологиро дар мавзењои Шимол,Марказ, Љанубу Шарќ ва ПомируДарвози Љумњурии Тољикистон инъикосменамояд.

Имрўз тибќи колексияиминералогия дар љањон се њазор намудиминералњо кашф гардиданд ва олимонумутахассисони варзида њаррўзнамудњои нав ба нави онњоро тањќиќменамоянд.

Имрўз ќариб 100 намудиминералњо дар муќоисакунї њангомикашф намудан, дар таљриба истифодабурдани онњо нишон медињад, киањамияти бузург доранд. Масалан, якеаз онњо ба таври васеъ пањн мегардад,дигараш барои одам вуљуд доштагаронбањо мебошад. Намуди дигари он,ки дар дохили љинсњои кўњї мањфузанд,аз нуќтаи назари илми геология даристењсолот роли калон мебозад. Дарколексияи минералогї 302 минерал љойдошта, аз рўи тартиби нишондодашудаба намоиш гузошта шудаанд. Ба њар якнамуна тамѓаќоѓаз сабт гардидааст, кион номи минералро мефањмонад.Њамаи намуди минералњои мављудбудава класифитсионї аз рўи таснифотимуайян муаррифї мешаванд.

Дар намоишгоњ беш аз њамабулурњои хосае, ки аз њисоби минералњољамъ оварда шудаанд, назаррабоюдиќќатљалбкунанда мебошанд. Дарнамоишгоњ 112 намунаи булур пешкашитамошобинон гардидааст ва њамаи онњоарзиши илмї доранд.

Дар осорхона 57 намуди оламинабототи Тољикистон ба намоишгузошта шудааст. Ин наќши аз набототударахтони љумњурї љамъкарда,ки миёникарбони хобидашуда вохўрда мешавадва ќисмати болои он давраи Перм(давраи панљуми ањди палеозой дартаърихи замин) дар љойи кушодљойгирбударо дарбар мегирад. Колексияоид ба палеонтология дар шароитиимрўзаи осорхона яке аз маводњои боюдиќќатљалбкунанда ба шумор рафта, дарбахши илми палеонтология маълумотидаркориро дастрас менамояд. Дарнамоишгоњ оид ба сахтшавї ордовик,силура, девон, карбон, перм, триас. Юра,мел, палеоген, ки дар ЉумњурииТољикистон мављуданд, маълумотњоисањењ дода мешавад. Њамчунин доирба њайвонот фауна дар замонњои ќадимдар рўи олам ва љумњурї аз нуќтаиназари геологї бо далелњо шарњ дода,мутобиќи наќшаи махсус дар намоишгузошта шудааст.

Дар наќшаи геологї тањнишастњоипустаи замин мувофиќи синну солашонба даврањои чањорумин, неоген,

Мардуми ориёнажоди тољик њануз аз замонњои ќадими ба корњоигеологї ва аз худ намудани канданињои фоиданоки табиї шурўъ кардабуданд. Аљдодону авлодони мо, ориёниён дар минтаќањои СуѓдуЗарафшон, Панљакент, Шугнов, Кулоб, Тавилдараву Вахё, Ванљ,Љиргатол, Рашт, Ромиту Варзоб, Њисор, Вилояти МухториКўњистони Бадахшон, Вахш сарватњои ќамматбањо, аз ќабилитиллову нуќра, ќалъагї, мис, рўњ, кўрѓошим, сангњои њархелаиарзишашон ќимматбањоро дар рўзгори хеш истифода менамуданд.Асбобу анљом, сикањо, нишонањое, ки дар осорхонањои давлатї,донишгоњу омўзишгоњњо, мактабњои миёнаи тањсилоти умумї,корхонањо, муассисањо, ташкилотњо нигоњдорї карда мешаванд, азин гуфтањо дарак медињанд. Аз осори таърихии ба мо расида доир бапешрафти илму комёбињои соњаи геологияи гузаштагон мисолудалелњои зиёде оварда шудаанд.

Бояд иброз намуд, ки олимону мутахассисон дар ќарни ХХОсорхонаи асосии геологии Тољикистонро таъсис дода, сарватњоигаронбањои табиии онро ба намоиш гузоштанд. Баробари ба дастовардани соњибистиќлолии кишвар осорхона рушду нумўъ намуд вадастовардњои зиёдеро ноил гардид.

Дар ин бора мухбирамон Сомони Шодмон суњбате дошт бодиректори Осорхонаи геологии Тољикистон Уктам Сиддиќов.

полеоген , табошир (мел), триас, перм,ангишт, девон, силур, ордовик, кембрийва то кембрий таќсим карда шудаанд.Њамчунин сангњои озарин ва дигаргуниивобаста ба даврањояшон нишон додашудаанд.

Сарватњои бебањои ЉумњурииТољикистон дар харитаи махсус бонишонаву аломатњои шартї љойгирмебошанд. Њар як кандании фоиданокбо ному нишона зебо навишта шуда,муаррифї карда мешавад. Инчунин дар

харита ќитъа, минтаќа, марзи давлатишора шудааст. дар он 25 намудисарватњои табии дар 220 кон нишондода мешавад. Дар солњоисоњибистиќлолии кишвар 25 намудинави минералњо кашф гарданд, ки баонњо номњои тољикї гузошта шудаанд,аз ќабили «Бартович» бо номи академикБаротов Рауф Баротович, «Файзовий»ба номи олими тољик ФайзиевАбдулањад Раљабович, «тољикї»,«суѓдї» ва ѓайра.

Нуќтаи намоишгоњи сарватњоитабии Тољикистон яке аз љойњои асосиитолори осорхонаро ишѓол мекунанд вадар онљо минералњои зиёде ба марзитамошобинон пешкаш карда шудааст.

Боигарињои канаднињоифоиданоки волфрам, тилло, ќалъагї,графит, намак, сулфур, метаморфїљинсњои шахшудаи кўњї, ангишт, нафтва ѓайра бо низому тартибимуќарраргадида љо ба љо кардашудаанд. Дар хусуси њар боигариитабиї, минералњо аз нигоњи илмиигеология бањогузорї карда шудаанд.Расму нишонњои љойдоштаи сарватњоитабии љамъовардашудаи сарзаминиТољикистон бе ягон мушкилї бакормандони соњаи геология ватамошобинон маълумотнома медињанд.

Бинои Осорхонаи нави геологииТољикистон дар њудуди ноњияиШоњмансури шањри Душанбе, дар яке азљойњои зеботарини пойтахт- кўчаиБењзод 13/83 мавќеъ дорад. ДарОсорхонаи геологї тавваљўњикормандони соњаи геология, мењмононва шањрвандони љумњуриро дер бознамунањои гуногуни сарватњои табиииТољикистон, ки ба намоиш гузошташудаанд, љалб менамояд. Дар зери њаряк минерал, ки аз љониби олимон,мутахассисон ва геологњои ЉумњурииТољикистон кашф шудаанд, ба таснифибайналмиллалї шомил гардидаанд. Инминералњо танњо дар сарзаминиљумњурии мо мављуданд ва таърихи рўзуаз кадом мавзеъ љамъоварї шудаанд,номнавис гардидаанд.

Президенти кишвар, мўњтарамЭмомали Рањмон 9 декабри соли 2011бо иштироки намояндагони сершуморисоњаи геология, олимону мутахассисониварзидаи љумњурї, масъулони давлатуЊукумат ва дигарон Осорхонаи навигеологии Тољикистонро ифтитоњ намуд.

Роњбари давлат Эмомали Рањмондар бораи кашф намудани сарватњоитабии ба кормандони соњаи геологиякомёбињо таманно кард.

Осорхона тибќи рељаи махсусикорї фаъолият карда, дари он доимо барўи шахсоне, ки аз дохилу хориљикишвар бањри омўзиши сарватњои табиимеоянд, боз мебошад.

Модар, бањор шуд.Дар шохсори сахту сиёњи дарахтњоГулѓунчањо ба бўи шукуфтан нишастаандГулѓунљањо тавбаи сармо шикасатаанд…

Page 5: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

5Ганљ

№2, феврали 2012 Вокуниш

Израильские ученые представиливысокотехнологичный метод геологоразведки

Специалисты из Тель-Авивского университета ЛевЭпельбаум и Юрий Кац работали над тем, что бы свести вединую систему современные способы геологоразведкиполтора десятилетия.

Для создания детальных структурно-тектонических карт своейстраны они использовали в основном анализ магнитных игравитационных полей и температурных областей, а так жерезультаты сейсмического и магнитотеллурическогозондирования, спутниковой  разведки и многочисленных полевыхисследований. Главным результатом стало определение областейна территории Левантийского бассейна (участка восточногоСредиземноморья у берегов Израиля, Ливана, Сирии и Кипра настыке Африканской, Аравийской и Евразийской литосферныхплит), которые богаты углеводородами. Согласно данныхГеологической службы США, извлекаемые запасы нефти и газа вэтом регионе составляют 1,7 млрд. баррелей и 4,7 трлн. кубометровсоответственно. Однако по прогнозам израильских ученых  этаоценка увеличена по газу в 2-3 раза. В частности, неподалеку отприморского города Хайфа на севере Израиля имеетсяместорождение “Левиафан”, которое содержит около 450 млрд.кубометров газа. А так же буквально в нескольких километрах отнего есть еще один естественный резервуар, еще болеемасштабный. По мнению профессора Эпельбаума в недалекомбудущем Израиль вполне способен освоить эти шельфовыезапасы, и даже стать крупным экспортером газа.

По материалам: http://www.geonews.ru/

Ученые: жизнь на Земле существовала уже 3,4 миллиарда лет назад

Британские и австралийские палеонтологи нашлидоказательства того, что биологическая жизнь зародилась наЗемле около 3,4 миллиардов лет назад. Ученые обнаружилиокаменелые останки, возможно, самой древней бактерии наЗемле - она на 200 миллионов лет старше, чем предыдущаябактерия-”рекордсмен”, заявляется в статье, опубликованной вжурнале Nature Geosciences. Группа ученых под руководствомДэвида Уейси (David Wacey) из университета австралийскогогорода Кроули нашли останки микроорганизма в отложенияхпесчаника в местности под названием Стрелли Пул (Strelley Pool)в штате Восточная Австралия. Горные породы здесьобразовались во время очень узкого “временного окна” - 3,6-3,4 миллиардов лет назад, что позволило установить возрастископаемой бактерии. “По крайней мере, у нас теперь естьубедительные доказательства того, что жизнь существовала уже3,4 миллиарда лет назад”, - пояснил один из участников группыМартин Брейзер (Martin Braiser) из Оксфордского университета.

По материалам: http:/www.argumenti.ru/

Мертвому морю грозит исчезновение120 тысяч лет назад Мертвое море уже чуть не исчезло с

лица Земли. Сейчас уровень воды в нем ниже уровня моря на423 метра и уменьшается ежегодно примерно на 1 метр.

Об этом свидетельствуют проведенные недавноисследования отложений водоема, расположенного на границеИзраиля и Иордании. Причина тому - сочетание естественныхклиматических изменений и деятельность человека в регионеводоема, механизм во многом напоминающий то, как работаетсовременная тпо мембрана. Питающая его река Иордан, некогдаполноводная, сегодня превратилась в хилый ручей, поэтому озероможет исчезнуть по причине засухи, если его пресноводныепритоки будут и дальше использоваться в качестве оросительныхканалов в нынешних темпах. Руководитель исследовательскойгруппы Моти Штейн, геолог из Иерусалимского университетанастроен в отношении Мертвого Моря очень пессимистично. Сотнитысяч лет назад, когда Море пересохло первый раз, ему не далиисчезнуть впадающие в него пресноводные реки, теперь же, когдаприток пресноводных вод заблокирован, восстановиться ему будетгораздо сложнее, более того, практически невозможно.Единственный путь к его спасти - обеспечить доступ  пресной воды,что очень сложно, т.к. это в значительной степени повлияет наирригацию многих стран.

http://www.geonews.ru/

Жуки – источники драгоценных камнейНаучные сотрудники Оксфордского университета

обнаружили минерал, подобный опалу, внутри жуковPachyrhynchus argus, проживающих в северной и восточнойчастях Австралии.

Ученые обнаружили, что эти насекомые умеют производитьтончайшие пленки кристалла, состав которого очень похож наопал. Различие заключается в том, что природный опалформируется в недрах земной коры в течение нескольких веков, вкозырьках, а новый кристалл – это результат реакции в клеткахPachyrhynchus argus.

Сейчас ученые думают о возможности воспроизвести такуюже реакцию в лабораторных условиях с целью производстваискусственного опала.

http://www.geonews.ru/

Новостигеологии

Дар њамаи давру замон(имрўз њам!), њар давлат,иќтисодиёт сирру асроредорад, ки ошкор кардани онњона њамеша ба манфиатидавлат ва иќтисодиёти он аст.Маълумотњои иќтисодї низбарои бехатарии давлат,баъзан аз маълумотњоињарбию кашфиётњои илмїањамияти камтар надоранд.

Бинобар ин, њифзи сирридавлатї дар њамаи соњањо кориљиддист ва муносибатидавлативу ватандустонаротаќозо менамояд ва њамзамонин кор набояд монеъ бапешрафти иќтисодии давлатбошад.

Бо маќсадиравшаниандозї ба ин масъалаСаридораи геологияи наздиЊукумати Љумњурии Тољикистон(СИГ) чанд фикру андешаропешнињод менамояд.

Мувофиќи Ќонунудастурамалњои амалкунандањама маълумот оид ба ќаъризамин дар Фонди давлатиииттилооти геологї оид ба ќаъризамини Љумњурии Тољикистон,ки дар назди СИГ мебошад,новобаста аз манбаи ба дастомадаи маълумот, љамъоварда шуда, тањлил вагурўњбандї карда мешаванд.

Ќонуни ЉумњурииТољикистон «Дар бораисарватњои зеризаминї»-и соли1994 ќабул шуда, албатта азкамбудињо ва норасоињо орїнест, зеро ба иќтисодиётинаќшавї алоќамандї доштаиаз иттињоди шуравї меросмонда, такя мекард. Баъдан баин Ќонун якчанд маротибатаѓйиру иловањо ворид кардашуда он ба талаботи замонмутобиќ гардонида шуд. Батариќи мисол ќайд менамоем,ки моддаи 10 Ќонуниишорашуда , дар вариантиибтидоияш, истифодабарииконњои маводи радиоактивиротанњо барои корхонањоидавлатї иљозат медод. Дарнамуди имрўзаи Ќонун инмонеъият бардошта шудааст.

Чунин мисолњо ягонанестанд ва бо таќозои замон,ќонунњо ва низомномањовудастурамалњои зерќонунїтакмил меёбанд.

Аз рўи адолат нест, киќонуни соли 1994 ќабулшудароаз баландињои соли 2012 васатњи талаботи имрўза бањодод. Зеро он солњо баъдипошхўрии иттињоди шуравї камдар кам мутахассисоне буданд,ки дар асл моњияти иќтисодибозоргониро дуруст даркмекарданд. Мутаасифона, њолоњам, чи тавре, ки аз нашри

маќолањо дар воситањоиахбори омма бармеояд,моњияти ин масъаларо вобастааз шароитњои воќеї на њар касмефањмад.

Ќайд кардан ба мавридаст, ки мављуд будани «сирридавлатї» доир ба баъземаълумотњои геологї њаргизсадди роњи сармоягузороннашудааст. Маълумот оид баяке аз конњо, ки бузургтаринманбаъњои нуќра ва чандунсури кимёвии дигар башумор меравад, тамѓаи«комилан махфї» дошт. Ваваќте, ки бо ташаббусиСарвари Давлат оид баистифодабарии ин кони бузургтендери байналмилалї эълонгардид, ба довталабон шароитмуњаё карда шуда, маълумотизарурї ба ихтиёри онњогузошта шуд. Дар натиљадовталабон тавонистанд бомаводи барояшон лозимїшинос шаванд.

Ба њамин тари, дар 5 солиохир аз љониби Фонди давлатиииттилооти геологї оид ба конњова зуњуротњои канданињоифоиданок ба онњое, ки бароисармоягузорї нисбатиобъектњои геологї дархостпешнињод намуданд, 597маълумотнома дода шудааст,ки ин раќам кам нест. Зеро дарин маълумотномањо бароисармоягузор маълумоти кофїбарои ќабули ќарор пешнињодмегардад ва сармоягузоримкон дорад, ки тасмимихудашро дар бораи довталабшудан ё нашудан бигирад.

То имрўз 321 иљозатномадодашудааст, ки аз онњо 248барои истихрољи маъдан ва 73барои иљрои корњои геологї-иктишофї мебошанд.

Новобаста аз душворињоиташкили кор дар шароитикўњсор дар айни замон ба 36объекти геологї бароигузаронидани корњои геологї -иктишофї ва 6 кон бо маќсадиистихрољ, љамъ барои 42объект, аз 1 то 10 довталаб-сармоягузори њам ватанї, њамхориљї дархост пешнињоднамудаанд. Аз ин бармеояд, китаваљљуњи сармоягузорон басарватњои табиии кишвар хелезиёд аст ва шояд онњо азтаљрибаи дигар ширкатњомедонанд, ки маълумотизарурии геологиро дар њаљмидаркорї бе мамоният гирифтаметавонанд.

Имрўз дар Фондидавлатии иттилооти геологїоид ба ќаъри замини ЉумњурииТољикистон дањњо њазорњисоботу маводи геологї(харитањо , наќшањо ва ѓ .)

мањфузанд, ки аз онњо 21.8%мўњри «комилан махфї» ё«махфї» доштанд. Дарраванди омўзиши дараљаимахфияти онњо тибќи «Номгўимаълумоти дорои сиррид а в л а т и д о ш т а имахфишаванда» аз ин миќдорбоз 9,92% онњо ошкор кардашуд. Айни замон бо мўњри«махфї» њамагї 11.9%њисоботњо боќї мондааст, киќисми зиёди онњо аз њисобихаритањои топографии миќёси1:100 000, 1:50 000, 1:25 000,1:10 000 ва калонтар дороимўњранд.

Њамин тариќ, њоло 88,1%њисоботњои геологї ошкор буда,тибќи тартибимуќарраргардида дастраснамудани онњо имкон дорад.

Талаботи сармоягузороназ он иборат аст, ки њамаимаводњои ошкоршударо даршабакањои интернет љойгирнамоем. Имрўз ин таќозоизамон аст. Лекин барои анљомичунин кор маблаѓи зиёд,воситањои њозиразамон,мутахассисони ботаљриба ваваќт зарур аст.

Дар Љумњурии Ќазоќистонбарои раќамикунониињисоботњо, наќшањои геологї ваташкили базаи электрониимаълумотї то имрўз зиёда аз9.5 млн доллари ИМА сарфшудааст ва то њол кор ба анљомнарасидааст.

Солњои охир бо ин маќсаддар СИГ баъзе корњо анљомдода шуданд. Беш аз 10мутахассисони љавон бодастгирии ташкилотњоибайналмиллалї такмилиихтисос намуда, аз чандинбарномањои компютериисоњавї бањрабардор шуданд.Дар СИГ Маркази додањоиилмњои замин ва геоматикташкил карда шуд, ки бараќамигардонии наќшавуњуљљатњои соњавї машѓул аст.

Интизор меравад, киБонки умумиљањонї бо маќсадитакмил додани ќонунгузорииЉумњурии Тољикистон оид баистифодаи ќаъри замин ва дардоираи он раќамикунониимаълумотњои геологї ваташкили базаи иттилоотиигеологї маблаѓи грантї људоменамояд. Ва мо ният дорем, азин имконот истифода бурдакорњоро дар ин самт пурзурнамуда то анљоми мантиќиашрасонем.

СИГ, ки омўзиш ва бароиистифодабарї омоданамудани сарватњоизеризаминиро ба ўњда дорад,беш аз дигар ташкилотуидорањо манфиатдори он аст,ки самараи мењнати коргарон вамутахассисони соњаи геологияњарчї зудтар ва њарчї бештарба љумњурї фоида оварад.

Бо ин маќсад СИГмунтазам дар кўшиши он аст, кињуљљатњои идоракунандаифаъолияти Саридора, роњњои

истифодабариис а р в а т њ о из е р и з а м и нї ,маълумот дарбораи онњо баталаботи замонва давлатљ а в о б г ўбошанд.

Хадамотиматбуоти СИГ

С праздником весны тебя поздравляю!Счастья, здоровья, веселья желаю!Пусть эта весна принесёт для тебяМного улыбок, тепла и добра

Ќариб 90%-и маълумотњоигеологї махфї нестанд!

Ваќтњои охир дар васоити ахбори омма, аз љумла даршабакаи интернет дар бораи истифодабарии ќаъри замин,омўзиши геологии он, мушкилоти дастрас намуданимаълумоти геологї оид ба объектњо аз сабаби гўё сирримахфї доштани онњо, хабару маќолањо ва ѓайра чоп шудабоиси баъзе нофањмињо гардидаанд.

Page 6: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

6 Ганљ

№2, феврали 2012ИСТОРИЯ ГОРНОГО ДЕЛА. КУЛЬТУРА

Таджикистан — горнаястрана: площадь, занятаягорами, составляет 93 % еетерритории (143,1 км). Как идругие народы Центрального иБлижнего Востока, Индии иКитая, таджики еще в условияхпервобытного общества обла-дали зачатками эмпирическихзнаний о геологическихявлениях, свойствах многихминералов и горных пород.Начиная с середины I тыс-ячелетия до н. э. получилиразвитие обработка металлов,строительного и ювелирногокамня, самоцветов. Об этомсвидетельствуют повсеместныенаходки на территории Тад-жикистана старинных камен-ных, стеклянных, метал-лических и ювелирных изде-лий, а также рукописи древнихи средних веков.

Камень широкоприменяли в строительствемонументальных сооружений вБактрии , Чоче, древнемХорезме, Согде. Дальнейшееразвитие и расцвет геологичес-ких знаний и горного промыслаприходится на IX—XI вв. В этовремя жили и творили выдаю-щиеся среднеазиатские уче-ные: Мухаммад Бен Мусса ал-Хоразми (780-847), Абу БакрМухаммад ибн Закарийё ар-Рази (865-925), Умар Аалем,Абу Бакр Мухаммад ибнДжафар Наршахи, Абу-Райханал-Беруни (973-1048), Абу-АлиИбн-Сина — Авиценна (980-1037) и многие другие, принес-шие всемирную славу наукеВостока.

Особое место среди нихзанимает Ибн-Сина,геологические представлениякоторого изложены им в«Табииёт» («Природа») — сос-тавной части е го энцикло-педического труда «Китоб аш-Шифа» («Книга исцеления») —и в книге « Курозаи табииёт»(«Опилки при роды»). Онразвил гипотезу образованиядолин, гор, минералов, осадоч-ных и магматических горныхпород; дал наиболее совер-шенную для своего времениклассификацию минералов,которая продержалась вми ровой науке до XVIII в.

Нашествие монгольскихкочевников в Среднюю Азию вначале XIII в. опустошило этоткрай, надолго притормозилогорный промысел, а развитиюнауки был нанесен смертель-ный удар. И лишь со второйполовины XVI в. устанавли-ваются, а затем постепенноразвиваются торговые икультурные связи междусреднеазиатскими ханствами ирусским государством. Первая

М. М. МАМАДВАФОЕВ,главный специалист Главного управления геологии при

Правительстве Республики Таджикистан, канд. геол.-минерал. наук

Комили АБУЛХАЙ,доктор физико- математических наук, профессор

РАЗВИТИЕ ГЕОЛОГИЧЕСКОЙ НАУКИИ ОСВОЕНИЕ НЕДР ТАДЖИКИСТАНА

АЗИМ ИБРОХИМ,начальник Главного управления геологии при

Правительстве Республики Таджикистан, канд. техн. наук

русская научная экспедиция поизучению географии иприродных богатств СреднейАзии, в том числе и Таджикис-тана, относится к 1841 г. исвязана с именами Ф. Богослав-ского, К. Бутенева и других.

До Октябрьской револю-ции Таджикистан, как и Средн-юю Азию в целом, посещалиученые-путешественники: П. П.Семенов-Тянь-Шанский, А. П.Фед-ченко, А. П. Северцов, И.В. Мушкетов, Г. Д. Романовский,Д. Л. Иванов, Д. И. Мушкетов, В.Н. Вебер, Я. С. Эдельштейн, С.Н. Михайловский , Д. В.Наливкин и другие, которыесобрали весьма ценныесведения по геологии иполезным ископаемым края.Качественно новый этап визучении недр Таджикистананаступил в 1932 г., когда порешению Совета НародныхКомиссаров СССР Академиянаук СССР направила вСреднюю Азию экспедициюпод руководством академика Н.П. Горбунова. Эта экспедиция,известная под на званиемТаджикско-Памирской (пере-именованная затем в Таджик-скую комплексную), работалаздесь до 1936 г. Геоло-гическими исследова-ниямиэкспедиции, состоявшей из 41геологического отряда, руково-дили выдающиеся ученые А. Е.Ферсман, Д. В. Наливкин, Д. И.Щербаков, В. А. Николаев, А. А.Сауков, Б. Н. На-следов, А. П.Марковский и другие.

По результатам иссле-дований была составлена ииздана в 1941 г. геологическаякарта Средней Азии. Онапослужила фундаментом дляпоследующих геологическихработ в республике. Работамиэкспедиции были выявленымногочисленные проявления иместорождения полезныхископаемых в Карамазаре,Гисса-ро-Алае и на Памире.Можно без преувеличенияотметить, что основные чертырудоносности Таджикистанабыли установлены благодарятитаническому труду всехучастников этой экспедиции.

Дальнейшее планомер-

ное изучение геологии иполезных ископаемых Тад-жикистана связано с организа-цией в 1938 г. Управлениягеологии и охраны недр приСовете Министров Республики.В его организацию и развитиевнесли весомый вклад геологиА. С. Минаев, И. Г. Баранов, А.П. Недзвецкий , П. Д. Вино-градов, В. Т. Мальцев, П. Э.Гачечиладзе, А. И. Граб-ченко,С. Б. Эргашев, В. И. Верхов, Г.В. Кошлаков, В. П. Зуев, Ю. А.Дьяков, А. Б. Дзайнуков и многиедругие. К настоящему временитерритория республики пок-рыта мелкими и среднемас-штабными геологическими,гидрогеологическими, геофизи-ческими, аэро- и космическимисъемками, составлены картысоответствующих масштабов.Отдельные рудные районы,узлы и поля покрыты съемкамикрупного масштаба.

В результате проведен-ных комплексных геолого-геофизических и геохимичес-ких исследований к настоя-щему времени в Таджикистаневыявлено более 800 прояв-лений и месторождений многих(более 50) видов полезныхископаемых, среди которых —месторождения золота, сереб-ра , свинца, цинка , меди,висмута, радиоактивных руд,вольфрама, олова, молибдена,железа, марганца, мышьяка,редких элементов (лития,цезия, бериллия, тантала,ниобия), редких земель, пла-тины и платиноидов, стронция,бора, алюминия, сурьмы, ртути,флюорита, фосфоритов,драгоценных ювелирных,поделочных и декоративныхкамней, каменной соли,кварцевых песков, каменныхуглей, антрацита, нефти и газа,различных строительныхматериалов, пресных, мине-ральных и термальных вод идругие.

На базе разведанныхтаджикскими геологамиместорождений ныне дейст-вуют Адрасманский, Анзоб-скийи Такобский горно-обогати-тельные комбинаты; Таджик-ский золоторудный комбинат;предприятия по переработкеминерального сырья в городахИсфаре, Худжанде, Чкаловске;Исфаринские заводы мине-ральных красок и стеклотары;Курганчинский ГОК; шахты«Шураба» и «Фан-Ягноба»;Душанбинский цементныйзавод; Яванский электрохи-мический комбинат; десяткипредприятий стройиндустрии.

На базе многих изперечисленных горно-обогатительных комбинатовсозданы совместныепредриятия. Можно утверждать,что горнорудная промышлеy-ность со временем превратитсяв ведущую отрасль экономикистраны, определяя в конечномсчете ее будущее.

Небольшая по площадиРеспублика Таджикистанотносится к числу тех немногихстран, которые имеютзначительные запасы многихвидов полезных ископаемых.Так, по промышленным запасахсурьмы, ртути, серебра, свинцаи цинка республика занимаетлидирующее место в СНГ, анекоторые месторождения —серебряное Кони-Мансур иборное Ак-Архар — являютсяуникальными; антрациты Наза-райлока по своим качествамявляются непревзойденными.

После распада СССРразвитие геологическойотрасли в республике замед-лилось. В новой ситуациивозникла необходимостьп е р е о р и е н т и р о в а т ьгеологоразведочные работына приоритетные для горно-рудной экономики республикинаправления. Прежде всего —это обеспечение минеральнымсырьем действующих горно-рудных предприятий, включаяте, которые функционируют набазе импортного сырья. В этихнаправлениях в последниегоды геологами страныдостигнуты определенныеуспехи. Вместе с тем следуетотметить, что темпыприращения промышленныхзапасов золота для совмест-ного таджикско-британскогозолоторудного комбинатавесьма отстают от объемов егодобычи. В связи с этим Главноеуправление геологии приПравительстве РеспубликиТаджикистан проводит целе-направленную работу попривлечению инвестиций дляувеличения объемов и темповгеологоразведочных работ назолото.

Геологи Таджикистанасегодня работают не только назолоторудных объектах.Хорошие результаты за пос-ледние годы достигнуты поприросту запасов сурьмы иртути на Джижикрутскомместорождении. При этом

установлено, что с глубиной врудах месторождения законо-мерно возрастают содержаниясурьмы, ртути и золота. Попут-но могут быть извлеченысеребро, таллий, селен, теллури сера. Актуальным стал вопросо создании технологии ком-плексной переработки золото-содержащих богатых ртутно-сурьмяных руд этогоместорождения. В этом направ-лении по договору с Институтомхимии АН РТ проводилисьисследования, которые пока-зали возможность извлечениязолота из сурьмяных руд.

Выявлены богатыежелезные руды в бассейне р.Харангон, которые можноиспользовать в производствецемента на Душанбинскомзаводе вместо ввоза железныхогарков из-за рубежа. Дляподготовки этого место-рождения к промышленномуосвоению необходимо, чтобыпотребитель сырьяфинансировал дальнейшеепроведение геологоразведоч-ных работ.

Кроме поисков и разведкиместорождений полезныхископаемых, геологи респуб-лики проводят инженерно-геологические исследованияэкзогенных процессов — селей,оползней,отвалов; поиски иразведку подземных вод длянаселенных пунктов, промыш-ленных предприятий иорошения; геоэкологическиеисследования.

Весомый вклад внеслигеологи в строительствожелезной дороги Курган-Тюбе— Куляб, автомобиль нойдороги Куляб — Калаи — Хумб.Успешно завершены изыс-кательские работы на стро-ительстве автодорожного тон-неля через Гиссарский хребети на площа ди строительстваавтодорожного тоннеля черезперевал Шар-Шар. Предстоитпроведение инженерно-геологических работ натоннелях Шар-Шар и Шах-ристан.

Геологи республикипонимают, что от их труда вомногом зависит благосос-тояние народа и мощьгосударства. Поэтому ониделают все от них зависящее,чтобы богатства недр сталиосновой развития экономикиТаджикистана в XXI веке.

УДК 553.04(575.3)

8 марта - женский день!Один из дней в году,Когда Вы вносите во все улыбоктеплоту,Когда цветы цветут в душе!И в этот светлый час, как прежде вновьПусть будет Вам сопутствовать:Надежда, Вера и Любовь!

Page 7: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

7Ганљ

№2, феврали 2012 Модар њатто пас аз марг њам боз модар ва муќаддастарин мављуди зиндаи љањон аст...   (Колрич)

Ривоят мекунанд, киХудованд накњат аз гул, нўш азангубин, гармї аз офтоб,тароват аз борон, шукўњ азосмон, ќањр аз бабру борондагїаз абр, вафодорї аз ›увуравшанї аз субњ, зебої азбањору хушилњонї азандалебро ›атра ›атра љамъоварду занро офарид, тољањонро равшану инсониятрохушбахт гардонад.

Зан то назояд Дилбар аст вачун соњиби фарзанд гашт Модараст.

Модар шахси бузурге аст, кидар бузургии њиммату матонати ўкасе баробар шуда наметавонад вабарои фарзанд ба љуз модар каседигар чунин мењрубону ѓамхорнест. Таърих гувоњи он аст, кифарзанде дар сўги модар афгорузаиф гардида бошад, аммо њазоронмодарон дар ѓами фарзандон кўрухору зор гардидаанд ва њатто љонба љонофарин супурдаанд.Бузургии Модар дар он аст, киазимтарин гуноњи содиркардаифарзандро мебахшад.

Аз ќадимулайём халќи тољик базан, ба модар эњтироми самимиюдилуљонї дошт. Њамин њурматусадоќат дар китобњои муќаддасимо њам ба назар мерасанд ва дарситоиши занон бузургони оламандарзњои безаволофаридаанд.

Њатто њазрати Муњаммад(с)дар як њадиси муборакашонмењрубонї карда дар васфи зан-модар чунин фармудаанд: «Алљаннату тањта аќдомил уммањоти»,яъне љаннат зери пои модарон аст.

Нобиѓаи мулки сухан Низомиибузургвор ин њадисро ба риштаиназм дароварда гуфтааст:

Љаннат, ки ризои мо дар он аст,Дар зери ќудуми МОДАРОН аст.Хоњї, ки ризои мо биљўї,Он љўй, ки ризои модарон аст.Хок бар хеш меболад, ки сар

ба ќудуми ТУ нињода ва бод аз онменозад, ки паёми муњаббати ТУроба дурињои дур мебарад. Офтоб азлабханди Модарон тулўъ мекунадва бањор бо гулњои рангинаш дардомони поки Модар мешукуфад.Абр аз шавќи Модар меборад вадарё бо ишќи Модар мављ мезанад.

Зиндагї аз Модар оѓозмешавад, яъне сароѓози «будан»ин садои гарму гиромии модар аства дунё аз бўи му›аддаси модаратрогин аст.

Эњтироми Зан - Модар амриИлоњист. Дар як њадис чунинтаъкид шудааст, ки њама ашёиолам зебост, аммо модар аз њамамављудоти дунё авлотару зеботараст. Њар чанд фарзанд бадрўюноќис бошад њам, лекин модар ўродўст медорад. Аз ин рў, дар љањонмуњаббате бењтар аз муњаббатимодар нест!

Дар ин маврид Асадии Тўсїфармудааст:

Агарчанд фарзанд чун деви зишт,Бувад назди модар чу њури бињишт.Ќалби модар зеботарин ва

човидонтарин чойгахи фарзандаст.

Модар, ту бароям азизї,ѓамгусорї, ту бароям ќадрдонї. Туазизи дили манї. Модарљон, туї,ки хонаи мо нур дорад. Кас худрохушбахт мењисобад, ки дар пањлўихуд модари ѓамхору мењрубондорад. Мењри Модар Офтобест, китамоми дунёро нур бахшад, ќалбуљони мо инсонњоро мунавар

мекунад. Ин олињаи фариштарўзиндагии моро равшану мунаввармесозад . Модар аст, ки мофарзандон пару боли кушода ва дупои равон дорем.

Бо зањмату ранљу азобиМодари бузургвор, то ба ин рўзрасидем. Он ранљу азоб, онзањмату мењнат, он танњої, онмушкилињое, ки дар зиндагї бањрифарзандон Модар аз саргузаронид, пеши чашмони фарзандбояд њар лањза намоён гарданд,дили фарзанди бономус пур аз ѓаммешавад, ваќте ба ёдат мерасад,ки модар барои мо чї ранљу азобенакашидааст!

Чун фарзанд ба дунё овардазобу ранљро ба умри ширинашиваз кард.Пас мо чаро њурматуэњтиромаш накунем?

Мо, фарзандон якумр хизматкунем њам, ба якшаба ранље, киМодар дар сари гањвораамонкашидааст баробар шуданаметавонад.

Нахустин сухане, ки њаматифлон ба забон меоранд ин«Модар» (ОЧА)-г уфтан ванахустин ›адамњое, ки дар рўизамин мегузоранд, ба сўи модари

љон аст. Модар, зиндагї бо тузебост, зиндагї ширин асту ба›имати љон баробар, аммо зебо вадилрабост зиндагие, ки ту дарњарими он љо гашта бошї.

Модар, миёни њама онму›аддасоте, ки посу азизашонмедонанд исми шарифи ту дармадди аввал аст. Модар, бузургаст, аз нигоњи, чашмонимењрбораш умед мерезад, хасухок заррае буттаву санг, гулу гиёњ,боду борон, кўњњои сангину дарёиравон дар њастии модар аст, эймодари љон! Хуршеди мењри тубузургтарин тармаи сардро обмекунад. Феъли ѓазабат девориазимтаринро хароб мегардонад.

Ашки модар сўзонтар азшарораи оташ бичакад. Оњ, агарин ашк бо гуноњи фарзанд рехтњезуми тар аст, ки месўзад. Модарфариштаи пок аст, агар озоре аз ўбинї бубахшо, дурўѓе гўяд ростпиндор, ранље дињад ба дил нагир,њар г уноњи модар ба хотирифарзанд аст.

Хуштарин орзуњо аз дуоимодарон резад, орзуњои ў гарм, чуноѓўши хуршед, бузург чун дилимењрубонаш пайки мурод азояндаи нек дињад.

Зери чодари орзуњои модар касхушном ва тобанда ахтар, дар сояиќудраташ љасуру тавоност. Дасте,ки бўи тифл ба он нишаста - дастинарму равонбахши модар аст. Индастњо таќдири одам, таќдири дунёљунбонад.

Дар ин бобат Наполеонгуфтааст:

«Модар бо як даст гањворава бо дасти дигар дунёромељунбонад.»

Сано хонам ба дастонипурмуњаббати модар, ки бањринекї умре сўи фарзанд дарозмешаванд!

Зиннати бўстону њуснигулбоѓњои зебо аз чист?

Гармии пайкари зиндагироасрорест нињон, кай бе хандаитифл ѓунча мешукуфт?

Бе умеди модар дили зиндагїметапид?

Корвони умри одамї гузаронаст бебозгашт. Модар зангўлаиумр асту тифл садояш. Он њамакулфате, ки модар барои фарзандмекашад дар як паллаибузургтарин тарозуи љањон вазнинаст. Бори вазнини он як пора дилимењрубони фарзанд аст. Модарморо ду дасти гиро дода, то дастидўст бифшорем, ду чашми бинодода, то баду неки дунё шиносем,лањни гўё дода, то суруди дили ўчун селаи парасту ба пањнои дурбубарем, дунёро дар амонї нигањдорем.

Чаро Модар беќарорї ва аз чїин ќадар бехобї мекашад? Инроњељ кас намедонад, ба љуз Худо ваМодар.

Агар аз модари худ пурсед:-Модар сиёњии мўят куљо шуд?мегўяд: Ба шабњо додам.Модар, њусни накўят ку?-Ба дунё додам.-Модарљон, хаста шудї?бо табассуми ширин ва бо

нигоњи пурмењр посух медињад:-На Њаргиз. Шабњо ба ман субњи

љовидон, дунёи умедам дод, ки онфарзанди ман аст.

Пас ќарзи моро назди Модаркуљо итмоме буда, аз ў умреќарздорем, ќарздори рўзњои нек,зиндагии хуб, ќарздори калидибахт, ки барои мо гум кардааст,ќарздори муњаббат ва умед!

Шахсе назди Паёмбариакрам(с) рафта аз вай пурсид: «ЁПаёмбар! Ман чи касерометавонам дўст дошта бошам ваба ў эњтиром гузорам? Оё чунин

шахс вуљуддорад? Паёмбариакрам(с) љавобдоданд: Модар!»Он шахс боз себори дигар саволихудро такрорнамуд ваПаёмбар(с) як хелљавоб медоданд.Фа›ат бори чорумгуфтанд: «Падарњам».

8 марта - женский день!Один из дней в году,Когда Вы вносите во все улыбок теплоту,Когда цветы цветут в душе!И в этот светлый час, как прежде вновьПусть будет Вам сопутствовать:Надежда, Вера и Любовь!

Ў чора мељў-яд. Чораи илољигиряи фарзанди беќарораш. онродар гавњора мени-њад. Дар заминмехобонад. Дар оѓўш мегирад,аммо гиряи ў интињо намеёбад. Дарнимашаб ба ў ѓизо медињад.Намехўрад, алла мегўяд, гўшнамекунад. Шабзиндадорїмекунад, аммо поси хотирашнамедонад. Вале ў гилае надорад.Як орзу дорад , ки он њамхушбахтии фарзандаш аст.

Зиндагї аз Модар оѓозмешавад ва дунё аз буйимукаддаси. Сарчашмаи љўшониЊаёт МОДАР аст, ки њастиифарзандро аз файзи худ шодобмегардонад.  МОДАР -бонуи њар якхонадону њуснбахши заминунусратбахши тамоми инсон њаст.Сафедии мўи сари Модар бароифарзандон роњи сафедизиндагист.  Модар фариштаиЗамин аст!

Ривоятеро дар бораифариштаи замини хондам, киомадааст:

Кўдаке ки омодаи таваллудшудан буд рў ба сўи худовандкарду пурсид;

- Эй худои хубу мењрубонам,мегўянд фардо маро ба заминмефиристи, аммо ман бо ин хурдїва бидуни њељ кўмаке чигунаметавонам барои зиндагї ба онљобиравам?

Худованд ба ў гуфт: аз миёнитеъдоди бисёре аз фариштагонамман якеро барои ту дар назаргирифтаам, ки ў дар интизори туства аз ту нигањдорї хоњад кард.

Кўдак њанўз намедонист, кимехоњад биравад ё не, боз рў басўи Худованд карду гуфт: худоёман дар ин љо коре намекунам,мушкиле надорам, коре ба љузхандидан ва овоз хондан надорамва инњо барои шодии ман кофїњастанд.

Њотифе аз љониби худованд баў гуфт: фариштаи ту бароят овозхоњад хонд ва ба рўи ту лабхандхоњад зад. Тавре, ки ту ишќи ўроэњсос хоњи кард ва шод хоњи шуд.

Кўдак бо нигарони пурсид: эйХудои мењрубон, ман чї таврметавонам бифањмам онњо чїмегўянд, ваќте ман забони онњоронамедонам?

Дубора садои латифи њотифиѓайб гўши ўро навозиш карду

фармуд: фариштаи ту зеботаринва ширинтарин вожањоеро, кимумкин аст бишнавї дар гўши тузамзама хоњад кард ва бо сабрубурдборї ба ту ёд хоњад дод, кичигуна сўњбат кунї.

Кўдак бо нороњати идома дод:ваќте бихоњам бо ту сўњбат кунамчї кор кунам?

Аз онљо чигуна бо ту сўњбаткунам? Посух шунид ки, фариш-таат дастњоятро дар канорињамдигар ќарор дода ба ту ёдмедињад, ки чигуна дуо кунї ва боман сухан бигўї.

Кўдак сарашро поин андохтупурсид: шунидам дар замининсонњои баде њам зиндагїмекунанд, Кї маро аз онњомуњофизат мекунад?

Фариштаат аз ту нигањдорїхоњад кард, њатто агар ба ќиматиљони худаш бошад.

Кўдак даст бардошт ва пурсид:Худоё агар ќарор аст биравам

пас номи фариштаам чист?Нидоеро шунид, ки номи

фариштаат ањамият надорад ту босамимият ва соддагї метавонї ўроМОДАР садо кунї.

Оре, номи ин фариштаизаминї Модар аст. Фариштае, кихудованд барои нигањдорї вамуњофизати фарзанд интихобкардааст.

Агар ба ин гуфтањо фикр кунем,пай мебарем, ки њеч гоњнаметавонем љавоби он њамазањмату мењнати ин фариштаизаминиро бидињем. Мо аз љубронизањматњои ошиќонаи ин фариштаиилоњї ољизем. Боз њам ишќи инфаришта аст, ки моро аз азобивиљдонамон мерањонад. агар мо бокамтарин кори хуби худ лањзаехотири Ўро шод гардонем, исмиЎро ошиќона садо бизанем ва аз Ўољизона талаби дуо кунем, боз њамшоњиди табассуми зебо ва дуоњоиошиќонаи Ў дар њаќќи худамонхоњем буд.

Ин Модарномаро боз то бадањњо сафња метавон ба дарозкашид. Зеро агар Фарњодсифаткўњканї бинмуда, аз рудиЗарафшон то ба ќуллаи кўњиосмонбўси Исмоили Сомонї оббарориву фаввора бисозї баякшаба ранље ки Модар саригањвораи тифл менамояд, баробарнамешавад. Фалсафаи Модар инаст, ки хизмати фарзанд дарнисбати Ў адонашаванда будааст.

Парвардигор ба шарофатинури Муњаммад њаждањњазор оламофарид. Ва он Њазратро низМодар сабаби вуљуд шуд. Аз ин рўметавон хулоса баровард, киМодар аз махлуќоти муътабарияздонист, ки дуояш наздиофаридагор маќбулу пазирост.Муњобот нахоњад шуд, агар бигўям,ки сухансаройи мањбуб Лоиќ дарофариниши сифату бузургињоимодар гуфтааст.

Гар шоирони олам як љо мадења гўянд,Як байт њам наарзад, андар санои модар.Дасти навозишгари ТУ

таскинбахши мо дар лањзањоидушвори зиндагист ва вуљудимубораки ТУ сарчашмаикомёбињои мост дар набардирўзгор. Модар!!! ТУ њама чизу њамакасї! Ишќ бо ТУ ба камол расид вамењрубонї дар ТУ хотима ёфт. ТУмазњари зебоию садоќатї ватамоми хубињоро метавон дарноми покат хулоса кард.

Бањор бо иди Модаронфаро мерасад ва дар ин рўз туроман ёд кардам Модари љонам.

Навои булбул омад, ёд кардам аллањоятро,Сари гањвора зери лаб суруди хушнавоятро.Ман охир ёд кардам, ёд кардам модари љонам,Адоятро, навоятро њама мењру вафоятро…

Мунира ШАРИПОВА, рўзномаи “ГАНЉ”

Page 8: Памяти В. Д. Дусматова...1 2. 29 феврали соли 2012 . www. gst. tj Шукри онро бояд намуд, ки имрўз ба сарзамини Тољикистони

8

Нашрияи “Ганљ” дар матбааи“Ориён-Ганч”бо теъдоди 1000нусха чоп шудааст

Муњаррир Њ.КАРИМОВ

Њайати тањририяБахтдавлатов Р.Д.Љанобилов М.Љ.Шоева Т.В.Шарипова М,Ф.

МУАССИС:Саридораи Геологияи

назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистон

Њайати мушовара:Оќил Оќилов,Азим Иброњим,Юнус Мамадљонов,Амирхон Катаев

Нашрия дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон аз 10.02.2012 сол тањти раќами 0134/рз ба ќайд гирифта шудааст.

Нишонии нашрия:шањри Душанбе, кўчаи МирзоТурсунзода, 27

Ба х отири озодандешїмаводи хилофи назаринашрияро низ ба табъмерасонем. Дурустии аснодудалели маќолањо ба дў шимуаллифон вогузор аст.

Ганљ

№2, феврали 2012

Что Женщине нужно на самом-то деле,Мы более-менее, вроде бы, знаем!И все, что себе пожелать вы хотели б -Мы именно этого вам и желаем!Успехов - в работе! Погоды - приятной!Любви - чистой, нежной и неоднократной!Детей - разнополых! Пальто - по фигуре!Соседей в купе - что не пьют и не курят!Волос - шелковистых! Зубов - белоснежных!Мужей - состоятельных! Спонсоров - нежных!Любовников - умных! Супругов - в законе!Свекровей - живущих в другом регионе!Невесток - покорных! Тарелок - помытых!Мужей - не храпящих и на ночь побритых!Коллег - не зацикленных только на бабах!Врагов - слабосильных! Врагов - сильно слабых!Обедов - в постель! Впечатлений - полярных!И... этих... ну... в общем, того... регулярных!Чулок - без затяжек! Ни дня - без обновки!Мужей - в очень длительной командировке!Любви - обжигающей, как в сериале!По пять сериалов - на каждом канале!Романов - курортных! Порывов - безумных!Соседей и снизу и сверху - бесшумных!Поездок - не на огород, а на море!Пироженок - вкусных, но чтоб без калорий!Машин - иностранных, но руль чтобы слева!Духов - от Диора! Цветов - ежедневно!Намерений - разных, но лучше серьезных!Жилищ - пятикомнатных и

пятизвездных!Заслуженный отпуск - на пляжах и волнах!Троллейбусов - вовремя и неполных!Билетов в автобусах - только счастливых!Друзей - не занудных! Подруг - не ревнивых!Мужей - состоятельных! (Как говорится,Раз сильно желаешь - не грех повториться!)Любви - чтобы воспламенялась, как порох!(Когда это важно, не жалко повторов)Стиральных машин, пылесосов, комбайнов -И функциональных, и стильных дизайнов.Страстей - изнурительных! Трудностей - кратких!Брильянтов - не меньше, чем 40 каратов!Сантехники - импортной! Родов - без боли!Проблем - никаких! Шифоньеров - без моли!И... кажется... что-то еще мы забыли...А-а-а, ясно!Любви!!!И сервантов - без пыли!!!И сбыться - мечте стать великой артисткой!!!И Женского Дня - в год хотя бы раз 300!!!Ну, вот и поздравили мы, как могли:Мужчины Вселенной - всех женщин Земли!

- НО ОНОТОГО СТОИТ!

По горизонтали:2. Смельчак, женившийся на Мухе-Цокотухе.5. Знаменитый корабль, потопленныйайсбергом.9. Пачка у балерины.10. В нее поставят подаренные цветы.11. Старинный полупоклон девушки,половина реверанса.12. Замужняя женщина во Франции.15. “А роза упала на лапу Азора” - какназывается такое выражение-перевертыш?17. Друг Ежика и Нюши.18. Сосна, орешками вкусна.19. “Белка песенки поет да орешки всегрызет, а орешки не простые, всескорлупки золотые, .. чистый изумруд”(А. Пушкин. “Сказка о царе Салтане”).21. Место, где вениками не подметают,а бьют себя по телу.22. Она стоит у доски и объясняетшкольникам урок. 24. В черном фраке, среди льдин живетважный господин. Птица эта, каждыйзнает, плавает, но не летает.

По вертикали:1. Самый родной человек на земле.3. Старинное название глаз.4. Быть ... не быть.5. Собачка, которая в сказке проЧебурашку подружилась со львомЧандром.6. Сестрица царицы и поварихи из“Сказки о царе Салтане”.7. Девушка в фате, притом - она рядом сженихом.8. Папин племянник - тебе он кто?12. Воспитуемый фрекен Бок.13. Подруга арбуза.14. Кто носит бескозырку?15. И точный пас мяча, и “Спокойнойночи, малыши!”16. Врач, которая лечила Незнайку.20 .Писательница ... Линдгрен,придумавшая Карлсона и Пеппи.21. У маленькой Катюши уселся намакушке не мотылек, не птичка - держитдве косички.23. Детский конструктор в виде кубиков.

Хуб медонї - сухан зар асту шоир заргар аст,Дар ќиёси зар агарчанде сухан волотар аст.Кист андар хатти толеъаш бувад ин боварї:Аз сухан зар-овариву дар сухан зар-офарї.

Дар бари кўњи бузурге дидамат пањлу задї,Ман намедонам чї гуфтї,монда лаб бар гўши ў,Кўњ. сабзиду шукуфту шоха-шоха карда гул,Кабкро дидам сухангў аз лаби хомуши ў.

Дўш бо руди равоне яккаву танњо будї,Зоњиран танњо будиву лек бо дунё будї.Мављ, пушти мављ, бас меомаду мерафт пас,Мављро дар умри ин даре шумурдї чун нафас...

Низ дидам лањзае бо хеш будї саргарон,Дарк кардам он замон - бо хеш будан мушкил аст,

Чист дигар пешаи оне, ки худ дил додан аст,Як дам осоиш надорад њар касе, к-ў бедил аст.

Мењр андар сина дорї њамчу ганљи љовидон,Љуста лек аз кўњњои сарзамин ганљи нињон.Мењри халќу миллату мењри Ватан, мењри сухан –Љой карда дар дилат ганљи Азиму шойгон.

Мўњтарам ЊОТАМ

Ганљи шойгонЭњдо ба дўсти арљманд Азим ИБРОЊИМ!

Зодрўз муборак!

Бо мо бошед

Анекдоты- Мама! - обратилась Маша к матери 8 марта. - Ты не должна в этот день мыть посуду и делать другую тяжелую работу. - Мать обрадовалась и стала развязывать передник. И тут Маша добавила: - Думаю, мамочка, что после полуночи ты можешь ее доделать.

8 марта. Муж читает газету перед телевизором, жена драит посуду. Вдруг он вспоминает, что сегодня 8 марта, а подарок не купил. Муж (не отвлекаясь от чтения): - Оставь, дорогая, посуду, сегодня восьмое, домоешь завтра.

Мужик пришел в магазин покупать подарок на 8-е марта.Продавщица его спрашивает: - Вам для жены или подороже?

Пусть всегда женский день не кончается,Пусть поют в Вашу честь ручейки,Пусть солнышко Вам улыбается,А мужчины Вам дарят цветы.С первой капелью, с последней метелью,С праздником ранней весныВас поздравляем, сердечно желаемРадости, счастья, здоровья, любви!