Αγαπητοί γονείς,

Το βιβλίο αυτό σκοπό έχει να βοηθήσει τους μικρούς μαθητές στο μάθημα της Γλώσ-

σας. Για το λόγο αυτό, ακολουθεί μάθημα μάθημα το σχολικό βιβλίο, δίνοντας έμ-

φαση στη γραμματική, το συντακτικό, την ορθογραφία και το λεξιλόγιο σύμφωνα με

τους κανόνες της νέας σχολικής γραμματικής.

Tα μαθήματα σε κάθε ενότητα περιλαμβάνουν:

ñ Eπεξεργασία του κειμένου ή του ποιήματος του Βιβλίου του Μαθητή, όπου

περιέχονται:

✓ το νόημα του κειμένου ή του ποιήματος.

✓ η ερμηνεία δύσκολων λέξεων και φράσεων του κειμένου ή του ποιήματος.

✓ ένας λεξιλογικός πίνακας με τη σημασία, τα συνώνυμα και τα αντίθετα των πιο ση-

μαντικών λέξεων του κειμένου ή του ποιήματος για τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου

του μαθητή.

ñ Αναλυτική παρουσίαση των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων.

ñ Πλήρεις απαντήσεις στις ασκήσεις του Βιβλίου του Μαθητή και του Τετρα-

δίου Εργασιών.

ñ Kριτήριο Aξιολόγησης για την περαιτέρω εξάσκηση των μαθητών σε γραμματι-

κά, συντακτικά, λεξιλογικά και ορθογραφικά θέματα κάθε μαθήματος – οι απαντή-

σεις στις ασκήσεις αυτές δίνονται στο τέλος του βιβλίου.

Aγαπητοί γονείς, η «κατάκτηση» της νεοελληνικής γλώσσας γίνεται στο δημοτικό,

αφού στο γυμνάσιο η διδασκαλία της περιορίζεται δραστικά. Πιστεύουμε λοιπόν

πως το συγκεκριμένο βιβλίο θα αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα τόσο για τους μα-

θητές, ώστε να γνωρίσουν και να κατανοήσουν την ύλη της γλώσσας, όσο και για

εσάς, ώστε να μπορέσετε να καθοδηγήσετε καλύτερα το παιδί σας.

Nίκη Σάκκου

Περιεχόμενα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Πάλι μαζί!

Θαλασσινό σχολείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Επιστροφή στα θρανία! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Το σχολείο ταξιδεύει στον χρόνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων Ημαθίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Δεν είναι τρελοί οι δίδυμοι! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Ένα αστείο περιστατικό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Στο σπίτι και στη γειτονιά

Αγαπητό μου ημερολόγιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Η φίλη μας η Αργυρώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Τα παιδικά μου παιχνίδια. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Στη νέα μας γειτονιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Στη γη και στη θάλασσα

Σπίτι με κήπον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89Γάτος από σπίτι ζητά νέα οικογένεια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Οι ακροβάτες της θάλασσας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107Γη και θάλασσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Οι μικροί ταξιδιώτες ανεβαίνουν στο βουνό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Ο κόσμος γύρω μας

Πώς υιοθετήσαμε ένα κομμάτι γης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134Τα χαρτιά ανακυκλώνονται! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Το τετράδιο ζωγραφικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Η πατρίδα μας γιορτάζει

Η σημαία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165Στον πόλεμο του 1940 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168Για το Πολυτεχνείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Πολιτείες ντυμένες στα λευκά

Η πόλη χάθηκε στο χιόνι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174Η πόλη χάθηκε στο χιόνι (συνέχεια). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Τόσο χιόνι δεν ξανάγινε! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Ιστορίες του χειμώνα

Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204Κάτω απ’ το χιόνι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214Ο εγωιστής Γίγαντας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

ΕΝΟΤΗΤΑ 8: Έλα στην παρέα μας!

Αξέχαστα γενέθλια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232Μικρομαγειρέματα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Φτιάχνουμε προσκλήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Από το ημερολόγιο του Ελτόν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259Το χαρούμενο λιβάδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

ΕΝΟΤΗΤΑ 9: Άνθρωποι και μηχανές

Φτιάξε μου έναν σιδερένιο άνθρωπο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276Μηχανές του μέλλοντος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286Το ηλιακό λεωφορείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294Στο Αττικό Μετρό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

ΕΝΟΤΗΤΑ 10: Γιορτάζω και θυμάμαι

Να ’μουν του στάβλου έν’ άχυρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313Να τα πούμε; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316Αποκριές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320Η καταστροφή των Ψαρών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

ΕΝΟΤΗΤΑ 11: Ήτανε μια φορά...

Τα ταξίδια του παππού μου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

Τα ταξίδια του παππού μου (συνέχεια) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337Μια αληθινή ιστορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346Στο νησί του Αιόλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355Γεια σου χαρά σου Βενετιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

ΕΝΟΤΗΤΑ 12: Του κόσμου το ψωμί

Το πιο γλυκό ψωμί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372Το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Ψωμί. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391Καλή όρεξη! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400Ο Καραγκιόζης φούρναρης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407

ΕΝΟΤΗΤΑ 13: Όλοι μια αγκαλιά

Του κόσμου τα παιδιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420Βοηθάμε να γίνει καλύτερος ο κόσμος μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428Η πτήση των γερανών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434Ένα παιδί γράφει στον Θεό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445

ΕΝΟΤΗΤΑ 14: Γιορτή και ξενοιασιά

Πάσχα, Κυρίου Πάσχα! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454Ο Μάης με τα στεφάνια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457Το καλοκαίρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465

Aς γνωριστούμε καλύτερα

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Bιβλίου του Mαθητή (σελ. 7)

� Tι μου αρέσει;

Σε ένα μικρό χαρτόνι, κομμένο στο αγαπημένο σου σχήμα (π.χ. ψαράκι, αστέρι,μαργαρίτα), ζωγράφισε από τη μία πλευρά το ονοματεπώνυμό σου. Aπό την άλ-λη πλευρά γράψε την απάντησή σου στις παρακάτω ερωτήσεις:

Aπάντηση

13

Ποιο είναιτο αγαπημένο σου χρώμα;

Το αγαπημένο μουχρώμα είναιτο πράσινο.

Ποιο παιχνίδισού αρέσει πιο πολύ;

Μου αρέσει πολύνα παίζω κυνηγητό

με τουςφίλους μου.

Ποιο φαγητόσού αρέσειπερισσότερο;Το φαγητό πουμου αρέσειπερισσότεροείναι τα

μακαρόνια. Ποιο είναιτο αγαπημένο σου

τραγούδι;Το αγαπημένο μουτραγούδι είναι το«Ήταν ένα μικρό

καράβι».

Ποια είναι η αγαπημένησου εκπομπή στην τηλεόραση;Η αγαπημένη μου εκπομπήστην τηλεόραση είναι το

«Ουράνιο Τόξο».

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Tετραδίου Εργασιών (σελ. 6)

� Λίγα λόγια για μένα

Μπορείς να συστήσεις τον εαυτό σου στην τάξη με πολλούς τρόπους. Εδώ θα βρειςμερικές καλές ιδέες.

Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις και διάβασέ τες στην τάξη.

Aπάντηση

Είμαι ο Λάμπης.Πηγαίνω στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Περιστερίου που βρίσκεται στην οδό Με-

σολογγίου 71.Στον ελεύθερο χρόνο μου μαθαίνω πολεμικές τέχνες.Μου αρέσει να πηγαίνω βόλτα στο πάρκο παρέα με τον σκύλο μας.Θα ήθελα, όταν μεγαλώσω, να γίνω κτηνίατρος.

Για τον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης κάθε παιδί περιγράφει τον εαυτό τουφτιάχνοντας ένα αίνιγμα. Γράψε ένα αίνιγμα για σένα, όπως έκανε η Μελίνα.

Aπάντηση

2

1

14

Ψηλός, αδύνατος με μάτια γαλανάπου τα ζώα αγαπά.

Ποιος είναι;

Θαλασσινό σχολείο

Λίγα λόγια για το ποίημα

Στο ποίημα αυτό ένα παιδί ονειρεύεται ένα σχολείο διαφορετικό από το δικότου και περιγράφει ένα φανταστικό θαλασσινό σχολείο. Σ’ αυτό το φανταστι-κό σχολείο όλα τα σχολικά είδη (χαρτιά, μολύβια, συνδετήρες, γόμες κ.ά.)έχουν αντικατασταθεί από στοιχεία της θάλασσας (βότσαλα, φύκια, κοχύλια,αστερίες κ.ά.). Ένα τέτοιο σχολείο με καλοκαιρινή διάθεση θα έκανε το μά-θημα πιο ευχάριστο και δημιουργικό.

Eξηγώ λέξεις και φράσεις του ποιήματος

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Bιβλίου του Mαθητή (σελ. 10-11)

� Kουβεντιάζω με το ποίημα

Ποιες εικόνες ήρθαν στο μυαλό σου ακούγοντας το ποίημα;

Aπάντηση

Ακούγοντας το ποίημα ήρθαν στο μυαλό μου εικόνες από τις καλοκαιρινές διακοπές.

Συγκεκριμένα, μια παραλία όπου τα μικρά παιδιά φορούν τα μαγιό τους και είναι

έτοιμα να πάνε στο σχολείο, δηλαδή να βουτήξουν στη θάλασσα. Αντί για χαρτιά και

μολύβια κρατούν βότσαλα και κοχύλια, και, για να σβήνουν, δεν έχουν γόμα αλλά

τον αστερία. Έχοντας τις βάρκες για δασκάλες τους, τα παιδιά ταξιδεύουν σε διάφο-

ρα μέρη και μαθαίνουν καινούρια πράγματα.

Τι επιθυμεί το παιδί που μιλά στο ποίημα;

Aπάντηση

Το παιδί που μιλά στο ποίημα επιθυμεί ένα θαλασσινό σχολείο. Θέλει για σχολείο τη

θάλασσα και για φορεσιά το μαγιό του. Προτιμά τα βότσαλα, τα φύκια, τα κοχύλια και

τους αστερίες από τα χαρτιά, τους συνδετήρες, τα μολύβια και τις γόμες. Θέλει να γρά-

φει την ορθογραφία του στην άμμο και να του σβήνει τα λάθη του το κύμα. Τέλος, το

παιδί θέλει τις βάρκες για δασκάλες του για να το ταξιδεύουν σε όλα τα μέρη της Γης.

2

1

15

ñ φορεσιά (η): η στολή.

ñ σβηστήρι (το): η γόμα.

ñ αρμενίζω: πλέω, ταξιδεύω στη θά-

λασσα.

Γράψε δίπλα από τις λέξεις του σχολείου σου τις λέξεις του θαλασσινού σχο-

λείου που ταιριάζουν.

Aπάντηση

� H καλύτερη στιγμή των διακοπών μου

H δασκάλα ή ο δάσκαλος σας βοηθά να χωριστείτε σε ομάδες. Tο κάθε παιδί

θα διηγηθεί στην ομάδα του μια ιστορία από τις διακοπές του, προσθέτοντας με

τη φαντασία του κάτι που δεν είναι αληθινό. Kάθε ομάδα αποφασίζει ποια ιστο-

ρία θα ανακοινωθεί στην τάξη. Oι άλλες ομάδες θα προσπαθήσουν να βρουν τα

στοιχεία της ιστορίας που δεν είναι πραγματικά. Kάθε ομάδα έχει δικαίωμα να

κάνει μόνο δύο ερωτήσεις για να τα ανακαλύψει.

Aπάντηση

Πέρσι το καλοκαίρι, μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς, πέρασα λίγες μέρες μαζί με

τους γονείς μου στη Σκιάθο. Κάθε πρωί πήγαινα στη θάλασσα για μπάνιο αλλά και

για να παίξω στην αμμουδιά με άλλα παιδιά. Βαρέθηκα όμως να κάνω κάθε μέρα τα

ίδια· έτσι ένα απόγευμα αποφάσισα να πάω μια μεγάλη βόλτα, να περπατήσω κατά

μήκος της παραλίας να δω μέχρι πού φτάνει. Κάποια στιγμή έφτασα μπροστά σε μια

σπηλιά. Από περιέργεια σκέφτηκα να μπω μέσα. Τότε είδα ένα τεράστιο στριφογυρι-

στό κοχύλι που έμοιαζε με χωνί. Το πήρα στα χέρια μου και το έβαλα στο αυτί μου.

Από το μεγάλο άνοιγμα του κοχυλιού ακούστηκε αρχικά ένα βουητό και μετά μια

φωνή. Τα ’χασα! Δεν μπορούσα να πιστέψω αυτά που άκουγα. Πέταξα κάτω το κο-

χύλι και άρχισα να τρέχω γρήγορα. Ούτε που σκέφτηκα να μπω στη σπηλιά ύστερα

απ’ όσα είχα ακούσει...

Ερωτήσεις

1. Η φωνή που ακούστηκε μέσα από το κοχύλι ήταν ανδρική ή γυναικεία;

2. Αυτά που είπε η φωνή μέσα από το κοχύλι ήταν ευχάριστα ή δυσάρεστα;

4

3

16

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Λέξεις του σχολείου μου Λέξεις του θαλασσινού σχολείου

χαρτί βότσαλα

μολύβι κοχύλια

σβηστήρι αστερίας

συνδετήρας φύκια

τετράδιο ορθογραφίας άμμος

δασκάλα βάρκα

� Γράφω σωστά

Σε συνεργασία με τον διπλανό ή τη διπλανή σου, βρες πόσες στροφές και πό-σους στίχους έχει το ποίημα. Γράψε στο βότσαλο τους δύο πρώτους στίχους τουποιήματος.

Aπάντηση

Το ποίημα έχει 4 στροφές. Κάθε στροφή έχει 4 στίχους. Άρα, όλο το ποίημα έχει 16στίχους.

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Tετραδίου Εργασιών (σελ. 8)

� Mια γωνιά για τις διακοπές μου

Συγκέντρωσε και δείξε στην ομάδα σου πράγματα που έχεις φυλάξει από τιςδιακοπές σου (φωτογραφίες, αντικείμενα, καρτ ποστάλ, εισιτήρια, χάρτες, δια-φημιστικά φυλλάδια).

ñ Φτιάξε μαζί με τους συμμαθητές σου τη γωνιά των διακοπών της ομάδας σας.Aπάντηση

Οι μαθητές της τάξης μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και κάθε ομάδα να αναλά-βει να φέρει και ένα συγκεκριμένο είδος. Για παράδειγμα, μία ομάδα θα φέρει φω-τογραφίες, μία άλλη θα φέρει τοπικά αναμνηστικά, άλλη θα φέρει καρτ ποστάλ κ.ά.

Φτιάξε μια μικρή κάρτα με τις απαντήσεις σου στις παρακάτω ερωτήσεις γιανα τη βάλεις στη γωνιά των διακοπών.

ñ Πού πέρασα το καλοκαίρι;ΑπάντησηΤο καλοκαίρι πήγα με τους γονείς μου στα Κύθηρα και στη συνέχεια στο χωριό τουμπαμπά, που βρίσκεται στη Μάνη.

ñ Τι παιχνίδια έπαιξα με τους φίλους και τις φίλες μου;

ΑπάντησηΣτα Κύθηρα γνώρισα καινούριους φίλους με τους οποίους συναντιόμασταν κάθεπρωί στη θάλασσα και παίζαμε στην άμμο φτιάχνοντας κάστρα και μαζεύοντας κοχύ-λια και αστερίες. Τα απογεύματα πηγαίναμε βόλτες με τα ποδήλατα ή παίζαμε κρυφτό,κυνηγητό και ποδόσφαιρο.

2

1

5

17

ΘAΛAΣΣINO ΣXOΛEIO

Πώς θα ’θελα η θάλασσανα ήταν το σχολειό μου

Eπιστροφή στα θρανία!

Λίγα λόγια για το κείμενο

Τον Σεπτέμβριο ξεκινάει μια καινούρια σχολική χρονιά και χιλιάδες παιδιά σεόλη την Ελλάδα ετοιμάζονται να καθίσουν στα θρανία. Δε συμβαίνει όμως τοίδιο και σε άλλα μέρη του κόσμου. Ο τρόπος διδασκαλίας και οι συνθήκες κά-τω από τις οποίες κάνουν μάθημα τα παιδιά διαφέρουν από τόπο σε τόπο.Εκείνο όμως που παραμένει ίδιο είναι η ανάγκη και η επιθυμία των παιδιώνγια μάθηση.

Eξηγώ λέξεις και φράσεις του κειμένου

Eμπλουτίζω το λεξιλόγιό μου

18

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ñ Μπανγκλαντές (το): κράτος της Νότιας

Ασίας, που βρίσκεται βόρεια του Κόλπου

της Βεγγάλης, με πρωτεύουσα την Ντάκα.

ñ ασύρματος (ο): η συσκευή που χρησιμο-

ποιείται για τη μετάδοση σημάτων μέσω

των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Aντίθετα

αρχίζω

εργάζομαι

μακριά

ομαδικός

κάνω την αρχή σε κάτι, βρίσκομαι στοπρώτο στάδιο της εμφάνισής μου

κάνω κάποια δουλειά, έχω επάγγελμα,δουλεύω, απασχολούμαι με κάτι, αγω-νίζομαι για έναν σκοπό

σε μεγάλη απόσταση, σε μεγάλη χρο-νική απόσταση

αυτός που σχετίζεται με ομάδα, αυτόςπου χαρακτηρίζει σύνολο ανθρώπων,αυτός που γίνεται κατά ομάδες

βάζω μπροστά,ξεκινώ

δουλεύω, ασχο-λούμαι, υπηρε-τώ, αγωνίζομαι,προσπαθώ

απόμακρα

συλλογικός

τελειώνω, σταματώ,τερματίζω

τεμπελιάζω, αδρανώ,μένω άνεργος

κοντά, σιμά, πλησίον

ατομικός, μεμονωμέ-νος

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Bιβλίου του Mαθητή (σελ. 14)

� Tαξιδεύω σε σχολεία του κόσμου

Παρατήρησε τις φωτογραφίες (1) και (3) από την Ελλάδα και το Μπανγκλα-ντές. Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν αυτές οι δύο τάξεις;

ΑπάντησηΟι φωτογραφίες (1) και (3) από την Ελλάδα και το Μπανγκλαντές παρουσιάζουν τιςεξής ομοιότητες: Τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, κάνουν μάθημα με την καθοδήγησητης δασκάλας τους, ενώ οι τάξεις τους είναι στολισμένες με ζωγραφιές των μαθητών.

Οι διαφορές των δύο τάξεων είναι περισσότερες. Στη φωτογραφία (1) από τηνΕλλάδα οι μαθητές κάνουν μάθημα σε μια μεγάλη και άνετη αίθουσα ενός σχολείου,η οποία διαθέτει κρεμάστρα και αριθμητήριο. Οι μαθητές κάθονται σε θρανία καιεργάζονται ομαδικά. Αντίθετα, στη φωτογραφία (3) από το Μπανγκλαντές οι μαθη-τές κάνουν μάθημα σ’ έναν μικρό και στενό χώρο που είναι πρόχειρα φτιαγμένοςαπό ξύλα και καλάμια. Η τάξη δείχνει πολύ φτωχική και οι μαθητές είναι αναγκασμέ-νοι να κάθονται στο πάτωμα, αφού δεν έχουν ούτε θρανία ούτε καρέκλες, και να πα-ρακολουθούν τη δασκάλα τους που παραδίδει το μάθημα.

Σε ποιες τάξεις υπάρχουν μηχανήματα; Συζήτησε στην τάξη πώς νομίζεις ότιτα μηχανήματα αυτά βοηθούν τους μαθητές.

ΑπάντησηΣτις φωτογραφίες (2) και (4) από την Κίνα και την Αυστραλία βλέπουμε ότι το μάθη-μα γίνεται με τη βοήθεια μηχανημάτων. Σε κάθε περίπτωση το μηχάνημα εξυπηρετείδιαφορετικό σκοπό.

Στη φωτογραφία (2) κάθε μαθητής έχει μπροστά του έναν ηλεκτρονικό υπολογι-στή. Τις πληροφορίες για το μάθημα δεν τις δίνει ο δάσκαλος, αλλά τις ανακαλύπτειμόνος του ο μαθητής στο διαδίκτυο. Έτσι το μάθημα γίνεται πιο ενδιαφέρον και ευχά-ριστο, καθώς παρουσιάζεται σαν παιχνίδι και συνοδεύεται από δραστηριότητες καιεικόνες που τραβούν την προσοχή του μαθητή.

Στη φωτογραφία (4) τα παιδιά που ζουν πολύ μακριά από πόλεις και χωριά χρησι-μοποιούν τον ασύρματο για να επικοινωνήσουν με τον δάσκαλό τους. Στην περίπτω-ση αυτή το μηχάνημα κάνει το μάθημα πιο εύκολο και γρήγορο λόγω της απόστασης.

Με ποιον επικοινωνεί η μαθήτρια στη φωτογραφία (4); Τι νομίζεις ότι λέει;

ΑπάντησηΣτη φωτογραφία (4) η μαθήτρια επικοινωνεί με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα της, κα-θώς δεν έχει τη δυνατότητα να πάει σε σχολείο, αφού το σπίτι της βρίσκεται πολύ μα-κριά από πόλεις και χωριά.

3

2

1

19

EΠIΣTPOΦH ΣTA ΘPANIA!

Γι’ αυτόν τον λόγο επικοινωνεί με τον ασύρματο. Πιθανότατα η μαθήτρια ζητά απότον δάσκαλο να της λύσει ορισμένες απορίες σχετικά με το μάθημα, λαμβάνει οδηγίεςγια κάποια εργασία ή ενημερώνεται για τα μαθήματα της επόμενης μέρας.

Γράψε έναν τίτλο κάτω από κάθε φωτογραφία.

ΑπάντησηΦωτογραφία (1) → Μια ελληνική τάξη ή Ομαδική εργασίαΦωτογραφία (2) → Μάθημα μέσω υψηλής τεχνολογίαςΦωτογραφία (3) → Μια διαφορετική τάξηΦωτογραφία (4) → Μάθημα εξ αποστάσεως

� Παίζω με τις λέξεις

Στον πίνακα ανακοινώσεων μιας σχολικής αίθουσας οι μαθητές έγραψαν τουςπαρακάτω κανόνες. Για να τους διαβάσεις, γράψε τις λέξεις αίθουσα και τάξη, ό-που νομίζεις ότι ταιριάζουν καλύτερα.

Απάντηση

� Γράφω σωστά

H γόμα έσβησε μερικά λόγια του Σωκράτη στη σελίδα 12. Συμπλήρωσέ τα.

ΑπάντησηΣεπτέμβριος! Mια καινούρια σχολική χρονιά αρχίζει και χιλιάδες μαθητές και μα-

θήτριες σε όλη την Eλλάδα ξαναγυρίζουν στα θρανία τους.

6

5

4

20

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ñ Mπαίνουμε στην αίθουσα με τάξη, προσέ-

χοντας να μη χτυπήσουμε.

ñ Διατηρούμε την τάξη μας καθαρή.

ñ Στα διαλείμματα ανοίγουμε τα παράθυρα για

να αερίζεται η αίθουσα διδασκαλίας.

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Tετραδίου Εργασιών (σελ. 9)

� Mε μαθητές άλλων χωρών

Αν μπορούσε η τάξη σου να αλληλογραφήσει με τα παιδιά από το Μπανγκλα-ντές, την Αυστραλία και την Κίνα, τι θα ήθελες να μάθεις σχετικά με το σχολείοτους; Παρατήρησε προσεκτικά τις αντίστοιχες φωτογραφίες από το βιβλίο σου καισε συνεργασία με την ομάδα σου γράψε τι ερωτήσεις θα έκανες:

ñ στα παιδιά από το Μπανγκλαντές:ΑπάντησηΣας αρέσει η τάξη σας;Πώς θα θέλατε να είναι το σχολείο σας;Πόσους μαθητές έχει κάθε τάξη;

ñ στα παιδιά από την Κίνα:ΑπάντησηΕίναι καλύτερο το μάθημα με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές;Κάνετε όλα τα μαθήματα με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών υπολογιστών;Μπορεί ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ν’ αντικαταστήσει τον δάσκαλο;

ñ στα παιδιά από την Αυστραλία:ΑπάντησηΤι ρωτάτε συνήθως τον δάσκαλό σας όταν επικοινωνείτε μαζί του;Σας λείπει το σχολείο;Ποιες δυσκολίες παρουσιάζει το μάθημα από απόσταση;

H γραμματική του μαθήματος

� H τελεία

Η τελεία (.) χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης που έχει ολοκληρωμέ-νο νόημα. Όταν υπάρχει τελεία, σταματάμε τη φωνή μας. Μετά την τελεία αρ-χίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.π.χ. Είναι αργά. Είναι ώρα να κοιμηθείτε.

� Tο ερωτηματικό

Το ερωτηματικό (;) χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης που περιέχειερώτηση. Μετά το ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα εάν ξεκινάεικαινούρια πρόταση.π.χ. Τι έγινε; Γιατί φωνάζεις;

1

21

EΠIΣTPOΦH ΣTA ΘPANIA!

■ ■ Kριτήριο Aξιολόγησης* ■ ■

1. Να βάλεις τελεία (.) ή ερωτηματικό (;) στον παρακάτω διάλογοόπου πρέπει.

– Γεια σου, Ντίνο Τι κάνεις– Γεια σου, Μάνο Καλά είμαι– Πού ήσουν χθες Σου τηλεφωνούσα, αλλά δεν απαντούσες– Είχα πάει στον γιατρό– Γιατί Τι είχες– Ο γιατρός είπε ότι είναι ένα απλό κρύωμα– Αύριο θα είσαι στο σπίτι– Ναι, ο γιατρός είπε να μείνω στο σπίτι Θα σε δω μεθαύριο

2. Nα ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο βάζοντας τελεία (.) όπουπρέπει και διορθώνοντας τα γράμματα που πρέπει να γραφτούν κε-φαλαία.

O κύριος Aνέστης είναι μηχανικός έχει ένα συνεργείο όπου επιδιορθώνει αυ-τοκίνητα και μηχανές κάθε μέρα ξεκινάει από το σπίτι του νωρίς το πρωί καιγυρίζει αργά το βράδυ η δουλειά του είναι πολύ κουραστική και εργάζεται πολ-λές ώρες μαζί του δουλεύουν και άλλοι τεχνίτες το Σαββατοκύριακο όμως τοπερνάει με την οικογένειά του πηγαίνουν βόλτα στην εξοχή με το αυτοκίνητο ταπαιδιά παίρνουν μαζί και τον σκύλο τους

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

* Οι απαντήσεις στο Kριτήριο Aξιολόγησης δίνονται στο τέλος του βιβλίου.

Ο κύριος Ανέστης είναι μηχανικός. Έχει

Tο σχολείοταξιδεύει στον χρόνο

Λίγα λόγια για τα κείμενα

Στα κείμενα αυτού του μαθήματος διαβάζουμε για τις δυσκολίες και τα προ-βλήματα που αντιμετώπιζαν οι μαθητές τα παλαιότερα χρόνια. Εξαιτίας τουπολέμου δεν υπήρχαν χρήματα για βιβλία ή μολύβια και τα παιδιά προσπα-θούσαν να μάθουν το μάθημα από την παράδοση. Παρά τις ελλείψεις, τιςστερήσεις και τη φτώχεια, η θέληση των παιδιών για μάθηση είναι τόσο μεγά-λη και έντονη, που προσπαθούν έστω και με τα λιγοστά μέσα που έχουν στηδιάθεσή τους.

Eξηγώ λέξεις και φράσεις των κειμένων

Eμπλουτίζω το λεξιλόγιό μου

23

ñ λαγκαδιά (η): η κοιλάδα, το φαράγγι, α-

νάμεσα σε βουνά ή λόφους ή σε απότομο

έδαφος.

ñ τραχηλιά (η): το μέρος γύρω από τον λαιμό.

ñ λαρυγγισμός (ο): ο ήχος που σχηματίζε-

ται στον λάρυγγα, η φωνή του πουλιού.

ñ άσος (ο): ο αριθμός 1 στην τράπουλα, (ως

χαρακτηρισμός) αυτός που είναι πρώτος σε

κάτι, που έχει εξαιρετική επίδοση· π.χ. άσος

στα μαθηματικά.

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Aντίθετα

θεόρατος

κρυφός

λαμπρός

αυτός που έχει τεράστιες διαστά-σεις

αυτός που δε φανερώνεται στουςάλλους, που παραμένει μυστικός

αυτός που εκπέμπει φως, που βγά-ζει έντονη λάμψη, αυτός που ξεχω-ρίζει και προκαλεί τον θαυμασμό

πελώριος, πανύψηλος,τεράστιος, γιγάντιος

μυστικός, αφανέρωτος,απόκρυφος, απόρρητος

λαμπερός, αστραφτερός,φωτεινός, έξοχος, εξαι-ρετικός, καταπληκτικός

μικροσκοπικός, μι-κροκαμωμένος, το-σοδούλης

φανερός, γνωστός,ξεκάθαρος, ολοφά-νερος

σκοτεινός, σκούρος,θολός, θαμπός

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Bιβλίου του Mαθητή (σελ. 17)

� Tαξιδεύω στον χρόνο

Σύγκρινε τις τάξεις που βλέπεις στις φωτογραφίες με τη δική σου τάξη. Ποιεςαλλαγές παρατηρείς σε σχέση με:

ñ την αίθουσα διδασκαλίας;ΑπάντησηΗ αίθουσα διδασκαλίας του 1970 είναι μικρή και στενόμακρη, με αποτέλεσμα τα θρα-νία να είναι στη σειρά το ένα πίσω από το άλλο ως το βάθος της αίθουσας για να χωρέ-σουν οι μαθητές. Στα χρόνια του πολέμου η αίθουσα είναι πολύ πιο μικρή και σκοτεινήχωρίς καθόλου χώρο, γι’ αυτό και τα θρανία είναι στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο.Η δική μου τάξη είναι μεγάλη, ευρύχωρη και φωτεινή και διακοσμημένη με ζωγραφιέςστους τοίχους.

ñ τα θρανία;ΑπάντησηΣτα χρόνια του πολέμου τα θρανία ήταν ξύλινα αλλά πολύ παλιά και άβολα για τους μα-θητές. Στην αίθουσα του 1970 τα θρανία είναι περίπου σαν τα σημερινά. Είναι φτιαγ-μένα από καλύτερα υλικά και είναι πιο βολικά για τους μαθητές.

ñ τα βιβλία;ΑπάντησηΤα παλαιότερα χρόνια τα βιβλία δε δίνονταν δωρεάν, γι’ αυτό τα περισσότερα παιδιάδεν είχαν βιβλία αφού δεν είχαν χρήματα για να τα αγοράσουν. Έτσι τα σχολικά βι-βλία ήταν λιγοστά, ασπρόμαυρα και δεν είχαν χαρούμενες εικόνες. Αντίθετα, τα ση-μερινά βιβλία δίνονται δωρεάν σε όλους τους μαθητές, είναι χρωματιστά και περιέ-χουν πολλές χαρούμενες εικόνες.

ñ τα αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι μαθητές;ΑπάντησηΣτα χρόνια του πολέμου, εξαιτίας της φτώχειας οι μαθητές έκοβαν το μολύβι σε κομ-μάτια και το μοιράζονταν. Αργότερα, οι μαθητές είχαν μαύρες σάκες, ξύλινες κασε-

1

24

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Aντίθετα

ψηλός αυτός που έχει ανάστημα ή ύψοςμεγαλύτερο από το κανονικό, αυ-τός που είναι σε αρκετό ύψος απότην επιφάνεια της θάλασσας

υψηλόσωμος, μεγαλό-σωμος, μεγάλος, ορεινός

κοντός, βραχύσω-μος, μικρός, χαμη-λός, πεδινός

τίνες, μικρές πλάκες για να γράφουν και τετράδια καλλιγραφίας. Σήμερα, οι μαθητέςέχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη ποικιλία από σχολικά είδη: τσάντες σε διάφορασχήματα, μεγέθη και χρώματα, τετράδια, στιλό, μολύβια, κασετίνες, μαρκαδόρους,μπλοκ ζωγραφικής κ.ά.

Παρατήρησε το εξώφυλλο και τη σελίδα του βιβλίου «Τα ψηλά βουνά».

ñ Ποιος είναι ο συγγραφέας του;ΑπάντησηΟ συγγραφέας του βιβλίου «Τα ψηλά βουνά» είναι ο Ζαχαρίας Λ. Παπαντωνίου.

ñ Σε ποιο μάθημα και σε ποια τάξη το διδάσκονταν οι μαθητές;ΑπάντησηΤο βιβλίο αυτό ήταν το αναγνωστικό στο μάθημα της Γλώσσας και το διδάσκοντανοι μαθητές της Γ′ τάξης του δημοτικού.

Να υπογραμμίσεις στο κείμενο της Μελπομένης Σμπόρου τις φράσεις πουδείχνουν τις δυσκολίες των μαθητών εκείνης της εποχής.

ΑπάντησηΟι φράσεις που δείχνουν τις δυσκολίες των μαθητών εκείνης της εποχής είναι οι εξής:«Τ’ αγοράζανε τα παιδιά τα βιβλία, αλλά εμένα δε μου παίρναν οι γονείς μου», «Σκέψουότι ένα μολύβι το έκοβε η μάνα μου στα τρία, για να πάρουμε οι τρεις αδελφές από ένακομματάκι», «Άμα δεν έχεις βιβλία, να δεις ευφυΐα που γίνεσαι!», «Γράφτηκα στηνΈκτη, αλλά κηρύχτηκε ο πόλεμος με τους Ιταλούς».

Διάβασε προσεκτικά το κείμενο του Ράλλη Κοψίδη. Πώς νομίζεις ότι αισθά-νεται το παιδί της διπλανής φωτογραφίας; Γιατί;

ΑπάντησηΤο παιδί της φωτογραφίας πρέπει να αισθάνεται χαρούμενο γιατί έχει επιτέλους τοδικό του αναγνωστικό. Την εποχή εκείνη λίγα παιδιά είχαν βιβλία και ο ίδιος το κρα-τά τώρα στα χέρια του. Το περίμενε με πολύ μεγάλη ανυπομονησία, γι’ αυτό χαρα-κτηρίζει «λαμπρή» τη μέρα που το πήρε. Η μεγάλη του επιθυμία για το βιβλίο φαίνε-ται στην έκφραση του προσώπου του αλλά και στον τρόπο με τον οποίο το κρατά.Οι ζωγραφιές και οι εικόνες του βιβλίου τον έχουν μαγέψει, γι’ αυτό και το κοιτάζειμε θαυμασμό.

� Eπισκέπτομαι τις λέξεις!

Για ποιον λόγο θα επισκεπτόσουν τους χώρους που δείχνουν οι παρακάτωεπιγραφές;5

4

3

2

25

TO ΣXOΛEIO TAΞIΔEYEIΣTON XPONO

ñ Συμπλήρωσε τις φράσεις χρησιμοποιώντας και τις παραπάνω λέξεις.

Απάντηση

Πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο για να αγοράσω βιβλία.

Eπισκέπτομαι τη δημοτική βιβλιοθήκη κάθε φορά που θέλω να δανειστώ ένα βι-

βλίο.

Aπαντήσεις στις ασκήσεις του Tετραδίου Εργασιών (σελ. 10-12)

� Tι γίνεται στην τάξη

Ο Κώστας διαβάζει. Η Πάολα γράφει την άσκηση. Ο δάσκαλος διορθώνει τα τετρά-

δια. Η Ελένη ρωτά τον Θοδωρή.

Σε καθεμία από τις παραπάνω προτάσεις υπάρχει ένα θέμα για το οποίο μι-

λάμε, δίνουμε πληροφορίες, κάνουμε ένα σχόλιο. Να συμπληρώσεις τον πίνακα,

όπως στο παράδειγμα.

Απάντηση

Θέμα Σχόλιο

Ο Κώστας διαβάζει.

Η Πάολα γράφει την άσκηση.

Ο δάσκαλος διορθώνει τα τετράδια.

Η Ελένη ρωτά τον Θοδωρή.

Ξαναγράψε τις προτάσεις της άσκησης 1 δίχως τις λέξεις που σημαίνουν πρό-

σωπα και πράγματα.

Απάντηση

Διαβάζει. Γράφει. Διορθώνει. Ρωτά.

2

1

26

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ Δ Η Μ ΟΤ Ι Κ Η

Β Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ Η

ñ Τι παρατηρείς;ΑπάντησηΟι προτάσεις αποτελούνται μόνο από ρήματα, τα οποία δείχνουν ότι κάτι γίνεται, ότικάποιος κάνει κάτι. Δεν ξέρουμε όμως ποιος.

Ξαναγράψε τις προτάσεις της άσκησης 1 δίχως τις λέξεις που σημαίνουν τικάνει το κάθε παιδί και ο δάσκαλος.

ΑπάντησηΟ Κώστας, η Πάολα, την άσκηση, ο δάσκαλος, τα τετράδια, η Ελένη, τον Θοδωρή.

ñ Τι παρατηρείς;ΑπάντησηΕπειδή δεν υπάρχουν ρήματα, δεν υπάρχουν προτάσεις. Χωρίς ρήματα δεν μπορού-με να καταλάβουμε τι ακριβώς γίνεται, δηλαδή τι κάνει το κάθε παιδί και ο δάσκα-λος, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ολοκληρωμένο νόημα.

Γράψε στον παρακάτω πίνακα πρόσωπα και πράγματα που έχουν σχέση με τοσχολείο.

Απάντηση

Γράψε στον παρακάτω πίνακα τι κάνεις στο σχολείο.

Απάντηση

Διάλεξε τα πρόσωπα από τα ουσιαστικά της άσκησης 4, συνδύασέ τα με ρή-ματα που ταιριάζουν και σχημάτισε απλές προτάσεις.6

5

4

3

27

TO ΣXOΛEIO TAΞIΔEYEIΣTON XPONO

Ουσιαστικά(πρόσωπα, πράγματα)

ο δάσκαλος, το μολύβι, ο διευθυντής, η γυμνάστρια, ο επιστάτης, οιμαθητές, η καθαρίστρια, η τσάντα, το θρανίο, ο πίνακας, η αίθου-σα, το βιβλίο, το τετράδιο, η κασετίνα, η γόμα, ο χάρακας.

Ρήματα(τι κάνω εγώ;)

διαβάζω, γράφω, μαθαίνω, ζωγραφίζω, σβήνω, ρωτώ, απαντώ, με-τρώ, γυμνάζομαι, παίζω, τρέχω, συζητώ, σκέφτομαι, τραγουδώ.

ΑπάντησηΟ δάσκαλος γράφει στον πίνακα.

Οι μαθητές ζωγραφίζουν.

Η καθαρίστρια καθαρίζει την αίθουσα.

Ο διευθυντής συζητά με τους μαθητές.

Η γυμνάστρια γυμνάζει τους μαθητές.

� Tα σχολικά χρόνια των γονιών μας

Η ομάδα σου θέλει να συγκεντρώσει πληροφορίες για τα σχολικά χρόνια των

γονιών σας.

ñ Γράψτε τρεις διαφορετικές ερωτήσεις που θέλετε να κάνετε στους γονείς σας

για το θέμα αυτό.

Απάντηση1. Πώς ήταν το σχολείο και η τάξη σας;

2. Πόσο μακριά ήταν το σχολείο από το μέρος όπου μένατε;

3. Πώς ήταν τα βιβλία σας;

H γραμματική του μαθήματος

� Tα ουσιαστικά

Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα,ενέργεια, κατάσταση ή ιδιότητα.π.χ. πρόσωπα → παππούς, μητέρα, παιδί

ζώα → σκύλος, κατσίκα, άλογοπράγματα → τραπέζι, καρέκλα, θρανίοενέργεια → τρέξιμο, όργωμα, γράψιμοκατάσταση → χαρά, ειρήνη, ευτυχίαιδιότητα → δικαιοσύνη, πονηριά, ευφυΐα

� Tα ρήματα

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμακάνει κάτι, παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.π.χ. Το παιδί διαβάζει.

Το δάσος καίγεται.Ο παππούς κοιμάται.

7

28

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

� Oι ερωτηματικές λέξεις

Ερωτηματικές λέξεις λέγονται οι λέξεις που μας βοηθούν να κάνουμε ερω-τήσεις. Στο τέλος των ερωτήσεων βάζουμε πάντα ερωτηματικό (;). Οι πιο συ-νηθισμένες ερωτηματικές λέξεις είναι οι εξής: ποιος, ποια, ποιο, πόσος,πόση, πόσο, πού, πώς, τι, γιατί, πότε.π.χ. Ποιος τηλεφώνησε; Τι ήθελε;

■ ■ Kριτήριο Aξιολόγησης* ■ ■

1. Να γράψεις τις λέξεις από το πλαίσιο στη σωστή στήλη, όπως στοπαράδειγμα.

2. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσεις τα ουσιαστικά, όπωςστο παράδειγμα.

α. Το αεροπλάνο απογειώθηκε.

β. Οι μαθητές λύνουν τις ασκήσεις.

γ. Οι τριανταφυλλιές άνθισαν.

δ. Οι εργάτες επιδιορθώνουν τη βλάβη.

29

TO ΣXOΛEIO TAΞIΔEYEIΣTON XPONO

* Οι απαντήσεις στο Kριτήριο Aξιολόγησης δίνονται στο τέλος του βιβλίου.

γράφω, ο γιατρός, το αυτοκίνητο, δείχνω, η σκούπα,το τηλέφωνο, κοιμάμαι, περπατώ, ο σκύλος, δουλεύω

Oυσιαστικά Pήματα

γράφω

ε. Ο Σταύρος αγόρασε καινούριο αυτοκίνητο.

στ. Το σχολείο μας είναι μεγάλο.

ζ. Μοίρασαν στα παιδιά μολύβια και τετράδια.

3. Να υπογραμμίσεις τα ρήματα, όπως στο παράδειγμα.

α. Το σχολείο μας έχει μια μεγάλη αυλή.

β. Ο Θάνος παίζει με τους φίλους του.

γ. Το κουδούνι χτυπάει και το μάθημα αρχίζει.

δ. Τα παιδιά φεύγουν από το σχολείο και επιστρέφουν στα σπίτια τους.

ε. Μένω στο σπίτι όταν έχω πυρετό.

στ. Οι μαθητές στόλισαν την τάξη τους.

4. Να συμπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με την κα-τάλληλη ερωτηματική λέξη από το πλαίσιο, όπως στο παράδειγμα.

α. ............ ήταν ο κύριος που σου μιλούσε;

β. ............ κάνετε φασαρία;

γ. ............ θα πάτε διακοπές;

δ. ............ ξέχασε την τσάντα της;

ε. ............ σου έλεγε τόση ώρα;

στ. ............ θα επιστρέψει η μητέρα;

ζ. ............ είσαι σίγουρος ότι λέει ψέματα;

30

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Πού, Ποιος, Τι, Γιατί, Πώς, Ποια, Πότε

Ποιος