АЪЮ К ШИШ БА КАМОЛОТ · 2018-08-19 · Пеш аз сарфкунии ваÄт ва...

ММПИ

Муқаддима ба мавзӯъи «Намунаҳоисаноатӣ барои муассисаҳои хурд вамиёна»

Силсила: Моликиятизеҳнӣ барои соҳибкорӣ

САЪЮ КӮШИШ БА КАМОЛОТ

2Рақам:

Barbara

HintermannGeneva

Рақами нашри ММПИ 254.2011

Барои иттилооти оянда ба Созмони умумиїаіониимоликияти зеінњ муроїиат намоед:

СуроKа::

34, chemin des ColombettesP.O. Box 18CH-1211 Geneva 20Switzerland

Телефон:

+41 22 338 91 11

Факс:

+41 22 733 54 28

Почтаи электронњ:

[email protected]

Ва ё Бюро доир ба іамоіангсозњ дар Ню-Йорк:

СуроKа:

2, United Nations PlazaSuite 2525New York, N.Y. 10017United States of America

Телефон:

+1 212 963 6813

Факс:

+1 212 963 4801


[email protected]

Нигаред ба веб-саіифаи СУМЗ:

www.wipo.int

инчунин маKозаи электронии Сумз: :

www.wipo.int/ebookshop

Ва ё дар Шўъбаи МСП:

СуроKа:


Факс:

+41 22 338 87 60


[email protected]

Web page:

www.wipo.int/sme

Китобчаи мазкур мумкин аст бо миѕдори нусхаи зарурњ дар Маркази миллиипатенту иттилооти Їуміурии Тоїикистон бо суроKаи

734042, Душанбе, кўчаи Айнњ, д.14-а.телефон: 8 (99237) 221-47-60,телефон/факс 8 (99237) 221-71-54,почтаи электронњ: [email protected] дархост карда шавад.

www.wipo.int/sme/

©ММПИ (с.2011)СУМЗ дорандаи ҳуқуқи муаллиф ба тафсири англисизабонии аслӣ(с.2006) мебошад.

Ягон ѕисме аз нашрияи мазкур наметавонад интишор гардад ва ё боягон шакле ва ё бо ягон воситаи электронњ ва ё механикњ бидунииїозати хаттии дорандаи іуѕуѕи муаллиф вогузор карда шавад, Kайр

Эзоі: Иттилооте, ки дар дастурамали мазкур вуїуд дорад, маѕсадиба даст овардани маслиіатіои іуѕуѕии касбиро надорад. Маѕсадиасосии он бо пешниіоди иттилооти хусусияташон умумњ маідудкарда мешавад.

Нашр дар силсилаи «Моликияти зењнї барои тиCорат»:

1. ЭCоди (офаридани) нишон: Муќаддима ба мавзўи «Тамѓањои

молї барои корхонањои хурд ва миёна». Нашри СУМЗ № 900.

2. Кушиш ба камолот: Муќаддима ба мавзўи «Намунањои саноатї

барои корхонањои хурд ва миёна». Нашри СУМЗ № 498.

3. Ояндаро ихтироъ намуда: Муќаддима ба мавзўи «Патентњо


4. Ибораи эCодкунанда: Муќаддима ба мавзўи «Њуќуќи муаллифї


Њамаи нашрияњо дар маѓозаи китоби электронии СУМЗ дар сайти:

www.wipo.int/ebookshop мавCуданд.

Ин китобча бо иїозати пешакии расмии Созмони умумиїаіонии моли-кияти зеінњ (СУМЗ), дорандаи іуѕуѕи муаллиф ба матни аслиианглисњ, ки дар сомонаи www.wipo.int/sme/en/documents/guides./дастрас аст, мувофиѕ ва интишор шудааст.

Бинобар ин СУМЗ барои даѕиѕ ва дурустии матни мувофиѕшуда їавобгарнест, чунки ин їавобгарњ бар дўши Маркази миллии патенту иттилоотиЇуміурии Тоїикистон гузошта шудааст.

Ин дуюмин аз силсилаи дастурҳо оид ба мавзӯъи«Моликияти зеҳнӣ барои корчаллонӣ (соҳибкорӣ)».Диққати он ба намунаҳои саноатӣ, ки ҳангомимуайянкунии пешрафти маҳсулот дар бозор яке азомилҳои муҳим мебошад, ҷалб карда шудааст.

Ҳуқуқи моликияти зеҳнӣ намунаи саноатиро ба ҷиҳатиэстетикӣ (зебоипарастӣ) ё намуди зоҳирии маҳсулотмансуб медиҳад. Маҳз он маҳсулотро бароиистеъмолкунандагон ҷолиб ва ҳавасангез менамояд, ваҷолибияти зоҳирӣ яке аз андешаҳои муҳиме мебошад, киба хулосабарории истеъмолкунандагон дар беҳтардонистани маҳз ҳамин, на дигар маҳсулот, таъсирмерасонад. Намунаҳои саноатӣ ба ширкатҳо дарфарқкунонии маҳсулоти онҳо аз маҳсулоти рақибон ваустуворкунии имиҷи ширкатии маҳсулоти худ ёрӣмерасонанд. Маҳз барои ҳамин таъмини ҳифзи муносибинамунаҳои саноатӣ ин қадар муҳим аст.

Дастури мазкур муқаддима ба мавзӯъи ҳифзи намунаҳоисаноатӣ барои муассисаҳои хурд ва миёна (МХМ) мебошадва дорои саволу ҷавобҳо, мисолҳо ва тасвирҳои (расмҳои)намунаҳои саноатии ҳифзшаванда аст.

Вариантҳои ин Дастур, ки барои татбиқ дар ҳар гунамамлакатҳо мувофиқ карда шудаанд, метавонанд дарҳамкорӣ бо муассисаҳо ва ташкилотҳои миллӣ, ки боядбарои гирифтани тавсияҳо доир ба ин мувофиқкунонӣ баСУМЗ муроҷиат намоянд, кор карда баромада шаванд, .

Пешгуфтор

3

www.wipo.int/sme/

Мундариҷҷа�аҳ.

Намунаҳои саноатӣ 3

Ҳифзи намунаҳои саноатӣ 6

Ҳифзи намунаҳо дар хориҷа 16

Ҳимояи ҳуқуқҳо ба намунаҳои саноатӣ 18

Дигар воситаҳои ҳуқуқии ҳифзи намунаҳои саноатӣ 19

1. Намунаҳои саноатӣНамунаи саноатӣ чист?Дар ҳаёти ҳаррӯза намунаи саноатӣодатан намуди зоҳирии маҳсулотро дарбутунӣ ва функсияи онро мефаҳмонад.Дар бораи курсии паҳлудор (кресло)мегӯянд, ки вай «дорои дизайни хубисаноатӣ» мебошад, агар нишастан дарон қуллай ва намуди он ба мо маъқуласт. Барои корчаллонӣ коркардабароиимаснуоти нав одатан коркардабароиихусусиятҳои функсионалӣ ва эстетикиион мебошад, бо назардошти чунинҷиҳатҳо (аспектҳо), ба монандифурӯхташавии он дар бозор, арзишиистеҳсолкунӣ ё осонии ҳамлу нақл,нигоҳдорӣ, таъмир ва истифодаипартови он.

Бо вуҷуди ин, аз нуқтаи назари ҳуқуқимоликияти зеҳнӣ, намунаи саноатӣтанҳо ба ҷиҳатҳои ороишӣ ё эстетикиимаснуот дахл дорад. Бо суханҳои дигарвай танҳо ба намуди зоҳирии курсиипаҳлудор дахл дорад. Бар хилофиҷиҳатҳои (аспектҳои) техникӣ ёфунксионалии дилхоҳ, бо вуҷуди он, кидизайни маснуот хусусиятҳои техникӣ ёфунксионалӣ дошта метавонад,намунаи саноатӣ, ҳамчун категорияиҳуқуқи моликияти зеҳнӣ, танҳо бахарактери эстетикии маснуоти ниҳоятӣдахл дорад.

Намунаи саноатӣ барои интихоби(ассортименти) васеи маҳсулотиистеҳсолоти саноатӣ ё дастӣ-ҳунармандӣ ва саноати мӯд: азтаҷҳизоти техникӣ ва тиббӣ сар кардато соат, ҷавоҳирот ва дигар предметҳоиҳашамат; аз асбобу анчоми ошхона,бозичаҳо, мебел ва асбобҳои барқиимаишӣ то воситаҳои нақлиёт ваиншоотҳои меъморӣ; аз расмҳои болои

1.

2.

3.

4.

5.

матоъ то лавозимоти варзишӣ муҳимаст. Намунаи саноатӣ инчунин бароиборбандӣ, ғунҷоишҳо ва «ороиши»зоҳирии маҳсулот муҳим аст.

Одатан, намунаи саноатӣ аз: қисматҳои ҳаҷмӣ, ба монанди шаклимаснуот, қисматҳои сатҳӣ, ба монанди нақшунигор, расм, тарҳ, хатҳо ва рангимаснуот; ё

пайвастакунонии як ё якчанд чунинқисмат иборат аст.

Мисоли намунаи ҳаҷмдор:

Мисоли намунаи сатҳӣ:

Чоп шудааст бо иҷозати: Villeroy & Boch A.G

Бақайдгирии намунаи саноатииқиматбаҳо барои гирифтани даромадиҳаққонӣ аз маблағгузорӣ бароиофариниш ва маркетинги маҳсулотидахлдор мусоидат менамояд ва боҳамин даромадҳои шуморо зиёдмекунад.

Намунаҳои саноатӣ - ин комёбиҳоиамалӣ, ки метавонанд аҳамиятитиҷоратии ширкат ва маҳсулоти онрозиёд кунанд. Чӣ қадаре, ки намунаисаноатӣ бобарор бошад, ҳамон қадараҳамияти он барои ширкат зиёдмешавад.

Намунаи ҳифзшаванда инчунинметавонад барои шахсони дигар богирифтани подоши муайянлитсензия карда (ё фурӯхта) шавад.Литсензияро ба ин гуна намунаисаноатӣ дода истода, шумометавонед ба бозорҳои дар ҳолатидигар барои шумо дастнорас бароед.

Бақайдгирии намунаҳои саноатӣрақибияти бовиҷдонона ва савдоибоинсофонаро рағбатнокмегардонад, ки ин дар навбати худистеҳсолоти интихоби(ассортименти) васеи маҳсулоти азҷиҳати эстетикӣ ҷалбкунандароҳавасманд мегардонад.

54

www.wipo.int/sme/

Коркардабароиҳои тарроҳӣ(дизайнерӣ) дар корчаллонӣБарои ба маҳсулоти худ доданичолибияти бадеии зиёдтар, ширкатҳозуд-зуд вақт ва захираҳои хелекалонро сарф мекунанд. Намунаҳоинав ва аслӣ бисёр вақт офаридамешаванд барои :1. Мувофиқати маҳсулот ба

талаботҳои сегментҳои гуногунибозор: тағиротҳои на он қадаркалони дизайни баъзе молҳо(масалан, соат) метавонанд онҳоробарои ҳар гуна гурӯҳҳои синусолӣ,фарҳангӣ ва иҷтимоӣ муносибкунанд. Бо вуҷуди он, ки функсияисоат ҳамон хел мемонад, аз нуқтаиназари дизайн кӯдакон вакалонсолон одатан табъи гуногундоранд.

2. Офаридани ҷҷои нав дар бозор: даршароити бозори рақобат бисёрииширкатҳо коркардабароиҳои дизайнериимаҳсулоти худро бо мақсади азмаҳсулоти рақибон ҷудо шуда истодан вафарқ кардан, пешниҳод намуда, кӯшишмекунанд, ки дар бозор ҷои худашонроёбанд. Сухан, ҳам дар бораи чунинмаҳсулоти оддӣ, ба монанди кулфҳо,пойафзол, косаҳо ва табақчаҳометавонад равад, ва ҳам дар бораичунин предметҳои қиматбаҳо ба монандиҷавоҳирот, компютерҳо ва автомобилҳо.

3. Мустаҳкамкунии мавқеибрендҳо: бисёр вақт бароибардоштани қимати бренди ширкат,коркардаба-роиҳо бо намунаҳоисаноатӣ мувофиқ кунонидамешаванд. Бисёр ширкатҳо бомақсади иваз намудани имиҷи худ,ба дизайни маҳсулот аҳамиятимахсус дода, бомуваффақиятребрендинг офариданд ёгузарониданд.

Барои чи намунаи саноатиро ҳифзнамудан зарур аст??Намунаи саноатӣ ба маҳсулот арзишиизофа медиҳад. Бароиистеъмолкунандагон маҳсулотро ҷолибгардонида, вай ҳатто метавонадхусусияти беҳамтои болоравии ҳаҷмифурӯши он бошад. Ҳамин тариқ, ҳифзинамунаҳои саноатии киматбаҳо боядқисми муҳими стратегияи кории тарроҳ(дизайнер) ё ширкат-истеҳсолкунандаи дилхоҳ шавад.

Ҳангоми ҳифзи намунаи саноатӣ бороҳи қайднамоӣ дар идораи миллӣ ёминтақавии моликияти зеҳнӣ, дорандаион дорои ҳуқуқи истисноии монеъшудан ба нусхабардории беиҷозат ётақлид аз тарафи шахсони дигармегардад. Ин маънои калони амалӣдорад, зеро қобилияти рақибиятикорчаллониро зиёд мегардонад ва, дарбисёр мавридҳо, ворид шуданидаромадҳои иловагиро аз ҳисоби як ёякчанд омил таъмин менамояд:

Намунаи саноатиро ба қайдгирифта, шумо метавонед банусхабардорӣ ё тақлидкории он борақибон монеъ шуда бо ҳаминқобилияти рақибияти корчаллониихудро мустаҳкам намоед.

Доир ба намунаи саноатӣ равшанӣмеандоземБо вуҷуди он, ки одатан элементҳоифунксионалии чароғ дар ҳар гунанамуди маҳсулот на он қадар фарқмекунанд, намуди зоҳирии он яке азэлементҳои муҳим мебошад, китақдири тиҷоратии онро муайянменамояд. Маҳз барои ҳамин феҳристинамунаҳои саноатӣ дар бисёрмамлакатҳо номгӯи дарози тарҳҳоичунин маснуоти асбобу анҷоми рӯзғорба монанди чароғро дорад.

Ìàíáàú: OHIM, Prospective Study about the Design RegistrationDemand at a European Union Level (2002). (image a detourer)

Чоп шудааст бо иҷозати: Victorinox Ltd.

(image à dØtourer)

Сабабҳои ҳифзи намунаҳо дармамлакатҳои Иттиҳоди Аврупо

Чоп шудааст бо иҷозати: Nemo S.p.A.

2. Ҳифозати намунаҳоисаноатӣ

Ба даст овардани ҳифозатинамунаҳои саноатӣ чи гуна аст?Дар бисёр мамлакатҳо, аз он ҷумла дарҶумҳурии Тоҷикистон, барои дармувофиқат бо қонунгузорӣ дар бораинамунаҳои саноатӣ гирифтаниҳифозати намунаи саноатӣ, онро бақайд гирифтан лозим аст.Ҳамзамон, дар мувофиқат боқонунгузории Тоҷикистон, ба намунаисаноатии ба қайд гирифташуда патент,ки аввалияти намунаи саноатӣ, муалли-фӣ ва ҳуқуқи истисноии дорандаипатентро ба намунаи саноатӣ тасдиқмекунад, дода мешавад. Барои бақайд-гирии намунаи саноатӣ, шумо боядарзномаро ба идораи миллии моликиятизеҳнии мамлакате, ки дар он ҳифозатрогирифтан мехоҳед, супоред (рӯйхативеб-сомонаҳои МЗ дар Замимаи I овардашудааст). Иттилоотро доир ба гирифта-ни ҳифозат дар мамлакатҳои хориҷӣниг. дар Фасли 3.Алоҳида қайд намудан лозим аст, кибаъзе мамлакатҳо ё минтақаҳои иқти-содӣ, ба монанди Иттиҳоди Аврупо, кидар он ҷо ба наздикӣ қонунгузории навқабул гардид, ба намунаҳои саноатииба қайд гирифта нашуда низ имкониятигирифтани ҳифозати маҳдуди дардавоми се сол аз санаи дар ИттиҳодиАврупо нашр гардидани иттилоот дарбораи намунаи саноатӣ амалкунанда,дода шуд.Пеш аз сарфкунии вақт ва маблағбарои бақайдгирии ҳамаи намунаҳоимавҷудбуда, ки бисёри онҳо мумкинталабот ва тақдири тиҷоратӣ пайдонакунанд, намунаи саноатии ба қайдгирифта нашуда ба ширкатҳо имкония-

ти дар бозор пешакӣ санҷиданимаҳсулоти худро медиҳад. Баъзенамунаҳои саноатӣ дар бозор тамоманкам «умр мебинанд», хусусан дар соҳаипредметҳои мӯд. Барои ин гуна маҳсу-лот намунаи ба қайд гирифтанашудаинтихоби (алтернативаи) хуб мебошад.Аммо тарроҳон баъд аз истеҳсолнамудани маҳсулот дар ихтиёри худмӯҳлати то як солро доранд, кибақайдгириро амалӣ намоянд. Дармуқоиса бо намунаи ба қайдгирифташуда, ҳифозате, ки банамунаи саноатии ба қайдгирифтанашуда дода мешавад,беқувваттар аст, ин гуна ҳуқуқҳоромуҳофизат кардан душвортар аст, вамӯҳлати амали ҳифозат камтар аст, кисе солро, назар ба 25 соле, ки дармамлакатҳои Иттиҳоди Аврупо бароинамунаҳои ба қайд гирифташудапешбинӣ шудааст, ташкил медиҳад.Бо вуҷуди он, ки дар дастури мазкурдиққати асосӣ ба намунаҳои саноатииба қайд гирифташуда ҷалб шудааст,қайд кардан зарур аст, ки дар баъземамлакатҳо барои гирифтани ҳифозатинамунаҳои саноатӣ роҳҳои алтернативӣбуда метавонанд:

Вобаста аз қонунгузории миллиимамлакатҳо ва намуди намунаисаноатӣ, яке аз чуниналтернативаҳо ҳифозат ҳамчунобъекти ҳуқуқи муаллиф дар асосинизомномаҳои қонунгузорӣ оид баҳуқуқи муаллиф мебошад. Одатанҳуқуқи муаллиф ҳуқуқҳоиистисноиро ба асарҳои адабӣ вабадеӣ медиҳад. Азбаски баъзенамунаҳои саноатӣ дармамлакатҳои ҷудогона метавонандҳамчун асарҳои санъат ё санъатиамалӣ дида баромада шаванд,барои ҳифозати онҳо метавонадҳифозати муаллифӣ-ҳуқуқӣ татбиқкарда шавад, ки худ вариантиҷолиб барои МХМ аст. Дар

6

www.wipo.int/sme/

Ҷумҳурии Тоҷикистон ин гунанамунаҳои саноатӣ инчунинметавонанд дар доираи ҳуқуқимуаллиф ҳифз карда шаванд. Ғайр аз ин, дар баъзе мамлакатҳо, азон ҷумла дар Ҷумҳурии Тоҷикистонҳам, намунаи саноатӣ, ки ҳангомифурӯш функсияҳои нишони молироиҷро мекунад, метавонад ҳамчуннишони молии ҳаҷмӣ ҳифз кардашавад. Ин дар он ҳолат шудаметавонад, ки шакл ё борбандиимолҳо дорои қобилияти фарқкунонӣбошанд. Дар баъзе мамлакатҳо қонунҳо дарбораи рақибияти бевиҷдононаинчунин метавонанд намунаисаноатии ширкатро аз тақлидкориион бо рақибон ҳифз намоянд.

Барои гирифтани иттилоотимуфассалтар дар бораи ҳифозатинамунаи саноатӣ бо ёрии қонунгузорӣдоир ба ҳуқуқи муаллиф, нишонҳоимолӣ ё рақибияти бевиҷдонона ниг.Фасли 5.

Ҳифозати намунаи саноатӣ чи гунаҳуқуқҳоро медиҳад?Агар намунаи саноатӣ бо роҳигузаронидани бақайдгирӣ ҳифз кардашавад, доранда ҳуқуқ пайдо мекунад,ки ба нусхабардорӣ ё тақлидкориибеиҷозати намунаи саноатӣ бо шахсонисеюм монеъ шавад. Ба ин ҳуқуқи баҳамаи шахсони дигар манъ намуданиистеҳсол, ба фурӯш баровардан,намудани воридоту содирот ёфурӯхтани маснуоти дилхоҳ, ки дар оннамунаи саноатӣ ҳаст ё ки ба онтатбиқшаванда аст, дохилмешавад.Қонунгузорӣ ва таҷрибаи ҳаряк мамлакат ё минтақа ҳаҷми ҳифозатинамунаи ба қайд гирифташударомуайян менамояд.

Чиро ҳамчун намунаи саноатӣ бақайд гирифтан мумкин аст?Одатан, барои ба қайд гирифта шудан,намуна, вобаста аз қонунгузориимамлакат, бояд як ё якчанд талаботҳоиасосии зеринро қонеъ гардонад:

Ҳуқуқҳои истисноӣФарз кардем, ширкати шумо дизайничатрро бо истифодаи ҳалҳои инноватси-онӣ кор карда баромад, онро дар идораимиллии моликияти зеҳнӣ ҳамчун намунаисаноатӣ ба қайд гирифт ва дар натиҷадорои ҳуқуқҳои истисноӣ ба чунин чатр-ҳо гашт. Ин маънои онро дорад, ки агаршумо ошкор созед, ки рақибатон чатрҳоиҳамин намуд ё намуди шабеҳро истеҳсолменамояд, мефурӯшад ё воридотмекунад, шумо метавонед истифодаба-рии намунаи саноатиатонро ба вай манъкунед ва барои зарари ба корчаллониишумо бо чунин амалиётҳои ғайриқонунӣрасонидашуда ҷуброн гиред.Ҳамин тариқ, бо вуҷуди он, ки ба ягонкас дар истеҳсоли маҳсулоти рақобатӣхалал расонидан мумкин нест, шумо баистеҳсоли молҳои намуди зоҳириашон

ба намунаи саноатии шумо монандмамониат намуда, бо ҳамин тариқ,метавонед пеши роҳи истифодабарииғайриқонунии натиҷаҳои эҷодиёти худрогиред. Шумо метавонед барои гирифтанииттилооти муфассалтар дар бораи ҳифзиҳуқуқҳоятон, аз ҳуқуқшиносе, ки дарсоҳаи моликияти зеҳнӣ (МЗ) тахассусдорад, маслиҳат пурсед.

12

Намунаи саноатӣ чи тавр бақайд гирифта мешавад?Барои дар мамлакати худ ба қайдгирифтани намунаи саноатӣ бояд инкорҳоро иҷро намоед: Пур намудани бланки ариза, ки даридораи моликияти зеҳнии мамлакатишумо ҳаст (ниг. Замимаи I, кирӯйхати веб-сомонаҳои идораҳои МЗ,ки намунаҳои саноатиро ба қайдмегиранд, дорад), бо ишораи номунасаб, иттилооти алоқавӣ ванақшаҳо, ва/ё суратҳои намунаисаноатӣ (намунаҳо)(андозаҳоистандартӣ одатан муқарраршудаанд). Дар баъзе мамлакатҳо аз шумоинчунин метавонанд имкониятитартибдиҳии тавсифнома ёарзномаи хаттӣ дар бораи навиинамунаи саноатиро талаб намоянд ёназардошт кунанд. Дар ҶумҳурииТоҷикистон тавсиф ва номгӯиаломатҳои муҳими намунаисаноатиро пешниҳод намудан зарураст. Одатан, талаб карда мешавад,ки тавсифи маҳз намунаи саноатӣпешниҳод шавад, на худи мол, кион дар вай истифода бурдамешавад. Тавсиф бояд аниқ варавшан фарқияти онро аз ҳамаинамунаҳои пештар маълумбудаи баон монанд нишон диҳад. Ғайр аз ин,вай бояд ба ҳамаи хусусиятҳоифарқкунандаи эстетикии намунаисаноатӣ ишора кунад ва аз онҳомуҳимашро ҷудо намояд. Дар баъземамлакатҳо мумайизи идораметавонад пешниҳоди худи намунаисаноатиро дархост кунад, то кихубтар маънои онро фаҳмад васохтори онро ё маводиистифодашавандаро ҳис намояд. Шумо бояд боҷи муқаррашударобарои бақайдгирӣ пардохт намоед. Инчунин шумо метавонед азхизматрасониҳои намояндаи

патентӣ, ки ба шумо дар пуркардани ариза ва ба амал оварданитамоми рафти бақайдгирӣ ёрӣмерасонад, истифода баред. Дар инҳолат ба шумо лозим меояд, киҳуҷҷати тасдиқкунандаи доданиваколат ба намояндаи шумо, яънебоваринома ро ваколатномародиҳед.

Баъзе идораҳо, барои ба риояи ҳамаиталаботҳои расмӣ боварӣ ҳосил намудан,намунаи саноатиро танҳо баъд азгузаронидани санҷиши расмии ариза бақайд мегиранд. Идораҳои дигар санҷишимоҳиятии аризаро бо мақсади ошкорнамудани намунаҳои саноатии пешбақайдгирифташуда барои муқарраркуниифакти навӣ ва/ё аслиятии намунаисаноатии арзшуда мегузаронанд. Қайднамудан зарур аст, ки адади зиёдиидораҳо бақайдгирии намунаҳои саноати-ро бе гузаронидани санҷиши муайянкуниинавӣ ва/ё аслият ба амал меоранд.

Баъди бақайдгирӣ намуна ба феҳристинамунаҳои саноатӣ ворид карда шуда дарнашри (бюллетени) расмии идора инти-шор мегардад, баъд аз он шаҳодатномадар бораи бақайдгирии намунаи саноатӣдода мешавад. Дар ҶТ ба намунаисаноатии бақайдгирифташуда патент додамешавад, на шаҳодатнома. Дар баъземамлакатҳо/минтақаҳо арзномадеҳ имко-нияти ба таъхир гузоштани нашрро дорадва дар ин ҳолат, дар мӯҳлати муайяни боқонунгузории мамлакат муқарраршуда,намуди зоҳирии намунаи саноатӣ ошкоркарда намешавад. Аз нуқтаи назари мақ-садҳои стратегии тиҷоратии муассиса, батаъхир гузоштани нашр ба мӯҳлатидодашуда метавонад варианти хелебеҳтар шавад. Бо қонунгузории Тоҷикис-тон чунин имконият пешбинӣ нашудааст.

Иттилооти пурратар дар бораи ҳифзинамунаҳо дар хориҷа дар фасли 3 овардашудааст.

9

Намуна бояд дорои «навӣ» бошад.Ба ҳисоб меравад, ки намуна дороинавӣ аст, агар то санаи супориш ёқабули арзнома барои бақайдгирӣ бамардум намунаи саноатии комиланмусовӣ пешниҳод нашудааст Намуна бояд дорои «аслият» бошад.Вай аслӣ ҳисобида мешавад, агармустақил бо тарроҳ (дизайнер)офарида шуда бошад ва нусха ётақлидкории намунаҳои саноатииаллакай мавҷудбуда набошад. Намуна бояд дорои «фардият»бошад. Ин талабот иҷрошуда баҳисоб меравад, агар таассуротиумумии аз намунаи саноатӣ боистеъмолкунандаи маълумотдоштагирифташуда аз таассуротиумумие, ки ӯ пештар аз намунаисаноатии дилхоҳи маълум гирифтабуд, фарқ кунад. Нисбат бапатентпазирии намунаи саноатӣҚонунгузории ҶумҳурииТоҷикистон чунин талаботронадорад.

Анъанавӣ (одатан), намунаҳоиҳифзшаванда ба чунин маҳсулот бамонанди шакли туфлӣ, ҳалқаҳо ёнақши (орнаменти) чойник тааллуқдоранд. Аммо дар муҳити рақамӣ дарбаъзе мамлакатҳо ин гуна ҳифозаттадриҷан ба як қатор молҳо ванамудҳои дигари намунаҳои саноатӣпаҳн шуда истодааст. Ин, мисол,«иконкаҳо» дар экрани мониторҳоикомпютерҳо, ки бо кодҳои компютерӣофарида шудаанд, ҳуруфҳо, тасвириграфикӣ дар ин мониторҳо, вателефонҳои мобилӣ ва ғ.

Кадом объектҳо наметавонанд басифати намунаи саноатӣ ҳифз кардашаванд?Намунаҳое, ки дар бисёр мамлакатҳоба қайд гирифта намешаванд,инҳоанд:

Намунаҳое, ки ба талаботҳои навӣ,аслият ва/ё фардият ҷавобгӯнестанд (чи тавре, ки дар боломаънидод шуда буд). Намунаҳое, ки тавсифҳои онҳотанҳо бо функсияи техникиимаҳсулот алоқаманданд. Вобаста азхусусиятҳои ҳар як мавридиалоҳида, ин гуна хусусиятҳоитехникӣ ё функсионалии намуна бодигар ҳуқуқҳои МЗ (мисол,патентҳо, моделҳои судманд ёҳамчун сирри тиҷоратӣ) ҳифз кардамешаванд. Намунаҳое, ки худашон объектҳоимеъморӣ (ғайр аз шаклҳои хурдимеъморӣ), саноатӣ, гидротехникӣ вадигар иншоотҳои ғайрисайёрмебошанд. Объектҳои шаклашон ноустувор азмоддаҳои моеъ, газмонанд,пошхӯранда ё ба онҳо монанд. Намунаҳое, ки ба тартибот ё ахлоқуодоби ҷамъиятӣ мухолифанд. Намунаҳое, ки ба тартибот ё ахлоқуодоби ҷамъиятӣ мухолифанд.

Ғайр аз ин, бояд гуфт, ки баъземамлакатҳо аз доираи ҳуқуқ ба сифатинамунаи саноатӣ маҳсулоти ҳунармандироистисно мекунанд, чунки қонунгузориионҳо дар бораи намунаҳои саноатӣ талабменамояд, ки маснуоте, ки ба он намунаисаноатӣ татбиқ карда мешавад,«маҳсулоти саноатӣ» бошад ё ки вайро бо«воситаҳои саноатӣ» таҷдид карданмумкин бошад. Аммо қонунгузории ҶТ дарбаробари маҳсулоти истеҳсолоти саноатӣ,ба сифати намунаи саноатӣ ҳифзнамудани маҳсулоти ҳунармандиро иҷозатмедиҳад.Қонунгузориҳои миллии мамлакатҳонисбати маҳдудиятҳои бақайдгирӣ басифати намунаи саноатӣ тафовут доранд.Барои ҳамин мо ба шумо тавсия медиҳем,ки аз мутахассиси соҳаи МЗ ё идораидахлдори миллии МЗ маслиҳат пурсед.

8

www.wipo.int/sme/

ки аввалият аз рӯи арзномаи пештардодашуда гирифта шуда тавонад (ниг.инчунин «Намунаҳои саноатиро дархориҷа чӣ тавр бояд ҳифз намуд?»

«Муддати имтиёзӣ» чист?Дар баъзе мамлакатҳо бо қонунгузорӣмуддати имтиёзӣ барои бақайдгириинамунаи саноатӣ, ки мӯҳлати он одатаназ 6 моҳ то як солро аз санаи ошкорсозӣё нашри иттилоот дар бораи намунатартиб медиҳад, иҷозат дода шудааст.Дар Чумҳурии Точикистон муддатиимтиёзии 6-моҳа пешбинӣ шудааст.Ин рӯй медиҳад ҳамон вақте, кимаҳсулот бо истифодаи намунаи саноатӣто додани ариза фурӯхта мешавад, дарнамоишгоҳҳои савдо ё ярмарка нишондода мешавад ё дар феҳрист, брошюраё реклама нашр мегардад. Дар давомиин муддат ин гуна маҳсулотро дар бозорбе талафдиҳии «навии» намунаисаноатӣ фурӯхтан мумкин аст ва ин бадодани ариза барои бақайдгирии онхалал намерасонад.Аммо, азбаски ин на дар ҳамаимамлакатҳо пешбинӣ шудааст ва, дарҳар ҳол бо вақт маҳдуд аст, бисёр вақтнигоҳдории махфиятии иттилоот дарбораи намунаи саноатӣ то додани аризабарои гирифтани ҳифозати он мувофиқимақсад аст. Ғайр аз ин, дар давомимуддати имтиёзӣ ҳуқуқҳои истисноӣ банамунаи саноатӣ мавҷуд нестанд (бовуҷуди он, ки вай метавонад автоматӣҳифозатро дар доираи ҳуқуқи муаллиф ёқонунгузорӣ дар бораи рақибиятибевиҷдонона, вобаста аз ҳолатҳои қо-нунгузории миллӣ, гирад). Муфассалтардар бораи ҳуқуқи муаллиф ниг. Фасли 5.

Мӯҳлати ҳифозати намунаи саноатӣчӣ қадар аст?Мӯҳлати амали ҳифозати намунаисаноатии бақайдгирифташуда дармамлакатҳои гуногун фарқ мекунад,

лекин одатан аз ҳама кам 10 солроташкил медиҳад (бо вуҷуди он, ки бисёрвақт вай дарозтар шуда метавонад).(Мисол, 14 сол дар доираи патент банамунаи саноатии ИМА ва то 25 сол дардоираи намунаи саноатии ИттиҳодиАврупо). Дар бисёр мамлакатҳо богузаштани панҷ сол, аз дорандаҳоиҳуқуқҳо талаб карда мешавад, кимӯҳлати амали ҳифозати намунаисаноатиро дароз намоянд. Дар ҶТмӯҳлати ҳифозати намунаи саноатиибақайдгирифташуда 10 солро боимконияти бо дархост то 5 сол дарознамудан, ки дар якҷоягӣ мӯҳлати 15солро дар бар мегирад, ташкилмедиҳад.

Гирифтани ҳифозати намунаисаноатӣ чанд пул меистад?Дар мамлакатҳои гуногун хароҷотҳоиаслӣ барои ин қатъиян фарқ мекунанд.Вале дар хотир доштан муҳим аст, киҳангоми гирифтани ҳифозат дигархароҷотҳо низ пайдо шуда метавонанд.1. Боҷҳо барои бақайдгирии намунаи

саноатӣ ба идораи миллӣ ёминтақавии МЗ пардохт кардамешаванд. Андозаи боҷҳо аз миқдоринамунаҳои саноатии барои гирифтанибақайдгирӣ арзшуда, ва ададимамлакатҳое, ки дар онҳо инбақайдгирӣ талаб карда мешавад,вобаста аст. Мисол, боҷ ба доданиариза ба як намунаи саноатииИттиҳоди Аврупо 350 евроро ташкилмедиҳад. Ин маблағ то 1925 евромеафзояд, агар дар ариза 10 намунаисаноатӣ номбар шуда бошад.Иттилоотро дар бораи андозаи аниқибоҷҳо аз намояндаи патентӣ ё дарилораи дахлдори МЗ гирифтанмумкин аст.

2. Агар барои расмӣ намудани аризашумо ба хизматрасониҳои намояндаипатентӣ, ки дар рафти бақайдгирӣ

1110

www.wipo.int/sme/

Муддати бақайдгирии намунаҳо чӣқадар аст?Ин аз идораи миллии МЗ вобаста аст,лекин, одатан, рафти бақайдгириинамунаи саноатӣ мӯҳлати аз 6 то 12 ёзиёдтар моҳро тартиб медиҳад, вобаста азяк қатор сабабҳои зерин: оё мумайизиидора ягон хел эътироз баён накардааства дар мамлакат то амалӣ гардиданибақайдгирӣ имконияти додани эътирозпешбинӣ шудааст ё не. Дар Идораимиллии патентӣ-иттилоотӣ мӯҳлатигузаронидани санҷиш аз рӯи арзнома банамунаи саноатӣ аз 12 то 16 моҳро тартибмедиҳад.

То чи андоза нигоҳдории махфиятинамунаи саноатӣ то бақайдгирӣмуҳим аст?Агар шумо бо роҳи бақайдгириинамунаи саноатӣ ҳифозати онрогирифтанӣ бошед, он гоҳ нигоҳдории

характери махфиятии намунаи саноатӣниҳоят муҳим аст. Сабаби ин дар он аст,ки, одатан, талаботи асосӣ бароипешниҳоди ҳифозат ба намунаисаноатӣ, талаботи дорои «навӣ» буданион аст. Агар шумо намунаи саноатиро башахсони дигар намоиш доданӣ бошед,тавсия дода мешавад, ки созишномаихаттӣ тартиб дода шавад, ки дар онҳолати махфиятии иттилоот, ки бамахфӣ нигоҳ доштани намуди зоҳириинамунаи саноатӣ ишора мекунад, дарҷгардад.Намунаи саноатие, ки аллакай ба мар-дум пешниҳод карда шудааст, масаландар реклама, феҳрист ё брошюраиширкати шумо, дигар наметавонадҳамчун «навӣ»-дошта дида баромадашавад. Ҳамин тариқ, вай ба соҳаидороии ҷамъиятӣ мегузарад ванаметавонад ҳифозат гирад, агарқонунгузории мамлакат «муддатиимтиёзӣ»-ро пешбинӣ накарда бошад ё

Мисол: BABY AND CHILDREN

Барои таъминкунии бехатарӣ ва ҳузуруҳаловати кӯдакон ҳангоми оббозӣ дарванна, муассисаи на он қадар калонифаронсавӣ «BABY AND CHILDREN»алвонҷи (гамаки) бачагона бароиваннахона кор карда баромада истеҳсолнамуд. Дизайни оддӣ ва аҷиб ҳавасиволидайнро дар бисёр мамлакатҳо пайдонамуд. Барои таъминкунии ҳифозатимаҳсулоти нави худ, моҳи марти 2000 с.ширкати «BABY AND CHILDREN» аризаибайналмиллалиро барои бақайдгириинамунаи саноатӣ дода буд. Баъдибақайдгирӣ муассиса тавонист маҳсулотихудро дар зиёда аз даҳ мамлакат дар сеқитъа, ҳам бо роҳи фурӯш ва ҳам бороҳи додани литсензия баистифодабарии намунаи саноатии бақайд гирифташуда тиҷоратӣ кунонад. Чоп шудааст бо иҷозати: BABY AND CHILDREN

Ин маҳсулот ба комёбии калон муваффақшуд. Ҳоло алвонҷ (гамак) маҳсулотипешбарандаи ширкат буда, дороимонополияи ҳуқуқҳо аст, ки бо ҳифозатинамунаи саноатӣ таъмин шудааст, ҳолоҳам дар бозори байналмиллалӣмаҳсулоти худро бомуваффақиятфурӯхта истодааст.

13

қадами аввалин, намуди зоҳирии чунинтелефон метавонад ба сифати намунаисаноатӣ ба қайд гирифта шавад. Оёшумо метавонед аризаро ба ду объектдиҳед? Ҳа, метавонед.

Аксари тарроҳон (дизайнерҳо) ҳифозатиҷиҳатҳои (аспектҳои) гуногуникоркардҳои худро бо ёрии ҳуқуқҳоигуногуни моликияти зеҳнӣ мегиранд.Аммо тафовути моҳиятии байнипатентҳо/моделҳои судманд ванамунаҳои саноатиро дар хотир доштанмуҳим аст. Патентҳо ва нахустпатентҳонисбати иътироъҳо, кихарактеристикаҳои функсионалиимаснуотро беҳтар мекунанд, амалменамоянд, ҳифозати намунаи саноатӣбошад нисбат ба намуди зоҳирии худимаснуот амалӣ мегардад.

Кӣ метавонад ҳифозати намунаисаноатиро гирад?Одатан ин шахсе, ки намунаи саноатирокор карда баромадааст, ё, агар ӯшартномавӣ кор кунад, корфармои ӯ,метавонанд аризаро барои бақайдгирӣпешниҳод намоянд. Арзномадеҳ

метавонад ягон шахси воқеӣ (масалан,тарроҳ(дизайнер)), ё ягон шахси ҳуқуқӣ(масалан, ширкат) бошад. Дар ҳолатидилхоҳ ариза метавонад бо худиарзномадеҳ ё ба воситаи намояндаипатентии ӯ пешниҳод гардад. Агар шумоарзномадеҳи хориҷӣ бошед, он гоҳ азшумо талаб карда шуданаш мумкин аст,ки намояндаи патентӣ бо идораимоликияти зеҳнии ҳамин мамлакат, бороҳи бақайдгирии ӯ дар сифатинамояндаи патентӣ, барои бурдани ингуна корҳо ваколатдор карда шавад.

Ҳуқуқҳо ба намунаҳои саноатӣ ба кӣтааллуқ доранд?Офарандаи намуна, яъне тарроҳ(дизайнер), ҳангоми набудани ҳолатҳоимахсус, одатан дорандаи якуми намунаисаноатӣ мебошад. Мисол, дар аксаримамлакатҳо агар корманди корхонанамунаи саноатиро дар мувофиқат бошартҳои созишномаи меҳнатӣ коркардабаромада бошад, яъне дар давоми вақтикорӣ ва дар доираи иҷрои вазифаҳоихизматии худ, он гоҳ худи намуна (ва

Мисол: DURACELLТо солҳои 80-м «DURACELL» ширкате буд,ки аслан як намуди маснуот – батарейкаҳоиишқориро истеҳсол менамуд. Дар соли1981 «DURACELL» ба ёрии тарроҳон(дизайнерҳо) барои коркардабароии шаклифонуси кисагӣ муроҷиат намуд, ки дернагузашта баъд аз ин, дар соли 1982истеҳсоли он оғоз гардид. Ду сол пасдизайни фонус мукофоти Шӯрои дизайнииБританияи Кабирро сазовор гашт. Сол басол «DURACELL» истеҳсоли якчандварианти фонусҳои кисагиро аз худ намуд,ки бо ҳаллҳои гуногуни дизайнерӣ бароибозорҳои мақсаддори гуногун иҷрошудаанд. Фонусҳо бароиистеъмолкунандагони ҷавон боистифодабарии анвои мӯдшудаи рангҳо коркарда баромада шуда буданд.

Характеристикаҳои инноватсиониифунксионалии маснуот бо патент ҳифзкарда мешаванд, дар он вақте, ки намунаисаноатӣ дар аксари мамлакатҳои пешрав,ки дар онҳо ҳоло маҳсулоти «DURACELL»дар фурӯш аст, ҳифз карда мешавад.

The iny trades.avec leur marque)

Duracell ®

иштирок мекунад, муроҷиат намоед,дар назди шумо низ хароҷотҳои бохизматрасониҳои намояндаи патентӣалоқаманд, меистанд.

3. Аксари мамлакатҳо бароинигоҳдории амали ҳуқуқҳоиистисноӣ ба намунаҳои саноатӣ,пардохти боҷҳоро барои дарознамудани мӯҳлати амал, одатан бамӯҳлати 5 сол, талаб менамоянд,

4. Агар шумо дар хориҷа гирифтаниҳифозатро ба нақша гиред,хароҷотҳои бо ба забони хориҷӣтарҷима намудани маводи ариза банамунаи саноатӣ алоқаманд низ, азэҳтимол дур нестанд.

Агар дар намунаи саноатӣхарактеристикаҳои функсионалӣ боэлементҳои эстетикӣ якҷоя кардашуда бошанд, чӣ бояд кард?Барои гирифтани ҳуқуқҳои истисноӣ бахарактеристикаҳои фунсионалиимаснуот, одатан, барои гирифтаниҳифозати патентӣ ба ихтироъ ёмоделҳои судманд муроҷиат намуданматлуб аст. Агар ин гуна характеристи-каҳо дар асоси маҳсулоти

истеҳсолшаванда ба осонӣпайдошаванда набошанд, нигоҳдоштани онҳо дар сифати сирритиҷоратӣ матлуб аст. Аксар вақт дармаснуоти нав характеристикаҳоифунксионалӣ бо элементҳоиинноватсионии эстетикӣ вобастамебошанд. Мисол, шумо телефони навимобилиро кор карда баромадед. Бовуҷуди он, ки телефони мобилӣметавонад натиҷаи офаридани силсилаикомпонентҳои коркардшудаи электронӣбошад ва метавонад бо патент (ёпатентҳо) ҳифз карда шавад, ҳамчун

12

www.wipo.int/sme/

Ҳифозати намунаи саноатӣ вастратегияи корчаллонӣ (соҳибкорӣ)Қарор дар бораи он, ки чӣ тавр, дар куҷова кай ба гирифтани ҳифозати намунаҳоисаноатии ширкат муроҷиат намуданлозим аст, ба дигар ҷиҳатҳои идоракунииактивҳои муассиса, аз он ҷумланамунаҳои саноатӣ, метавонад таъсириҷиддӣ расонад. Барои ҳамин муҳим аст,ки масъалаҳои гирифтани ҳифозатинамунаҳои саноатӣ ба стратегияикомплексии сохибкории тамоми муассисадохил карда шаванд. Мисол, намудиҳифозат, хароҷотҳои мувофиқ,самаранокии ҳифозат ва масъалаҳоисоҳибҳуқуқӣ ба намунаҳои саноатӣ,метавонанд андешаҳои муҳим бошанд, ки

дар ҳалли масъалаҳои зерин ба назаргирифта шаванд: намунаи саноатӣ бояд дар ширкат кор

карда баромада шавад ё ки дигар таш-килотҳои берунӣ ҷалб карда шаванд;

кадом вақт истифодабарии намунаисаноатии кор карда баромадашудародар реклама, маркетинг ё бароинамоиш дар намоишгоҳҳо оғоз намуданмумкин аст;;

ба кадом бозори содиротӣ бояд назаркард;

дар куҷо, чӣ тавр ва лозим аст ё недодани литсензия, ё ба дигарширкатҳо додани ҳуқуқҳо ба намунаисаноатӣ барои истифодабариитиҷоратӣ бо мақсади гирифтанидаромадҳои иловагӣ.

' Nokia

дорад ва мехоҳед, ки ба онҳо ҳифозатрогиред, он гоҳ бисёрии мамлакатҳо башумо иҷозат медиҳанд, ки як аризароба ҳамаи ин предметҳо пешниҳоднамоед, бо шарти пардохти як боҷбарои пешниҳоди ариза, чунки ҳамаионҳо ба як синфи маҳсулот тааллуқдоранд. Аммо, агар шумо инчунинмехоҳед ҳифозатро ба чароғи ба инпредметҳо ҳамроҳбуда гиред, он гоҳ, азафташ, ба шумо лозим меояд, киаризаи алоҳида пешниҳод намоед,чункичароғ ба синфи дигар тааллуқ дорад.Одатан, бо вуҷуди он, ки боҷҳо бароиҳар як намунаи саноатии иловагӣситонида мешаванд, андозаи онҳо,назар ба хароҷотҳои умумие, ки бароипешниҳод намудани аризаҳои алоҳидабарои ҳар як намунаи саноатӣ кардамешаванд, қатъиян камтар мебошанд.

Аммо дар баъзе мамлакатҳо барои ҳаряк намунаи саноатӣ аризаи алоҳидаропешниҳод намудан зарур аст. Бисёрииаз ин мамлакатҳо, бо вучуди он, киаризаро бо як намунаи саноатӣ маҳдудмесозанд, мавҷудияти якчанд вариантиин намунаро ба назар мегиранд;дигарҳо ҳолати истисноро ба қоидаи«намунаи ягонаи саноатӣ»-ро дарназар медоранд, агар ҳамаи намунаҳоба «як комплекти маҳсулот» дахлдошта бошанд. Вариантҳо, мисол, метавонанд дуҳалқаро дохил кунанд, ки фарқионҳо дар он аст, ки яктоаш клипсабуда, дигараш ба гӯшҳоисӯрохидошта андохта мешавад.Барои ба сифати вариантҳо дидабаромада шудан, намунаҳои саноатӣбояд ба ҳамон як маҳсулот татбиқкарда шаванд ва моҳиятан азҳамдигар фарқ накунанд.

Аз тарафи дигар, «комплект»ҳамчун як қатор маҳсулотихарактери умумидошта муайянкарда мешавад, ки одатан якҷояфурӯхта мешаванд ё бароиистифодабарии якҷоя пешбинӣшудаанд ва дорои баъзе хислатҳоиумумӣ мебошанд. Асбобу анҷоми 1514

www.wipo.int/sme/

ҳуқуқҳои ба вай дахлдор) ба корфармотааллуқ дорад ё ки барои доданиҳуқуқҳо созишномаи хаттӣ дар бораидодани ҳуқуқҳо метавонад талаб кардашавад.

Агар намуна бо дизайнери бо шартномаба кор гирифташуда коркарда баромадашуда бошад, ҳуқуқҳо одатан ба худиширкате, ки ба дизайнеркоркардабароии ин намунарофармудааст, тааллуқ доранд. Дар ингуна ҳолатҳо ба ҳисоб меравад, кинамунаи саноатӣ бо шахсе, кикоркардабароии онро ба дизайнерфармудааст ва барои ҳамин дорандаиҳуқуқҳо мебошад, иҷро шудааст. Якборамасъалаи соҳибҳуқуқиро дар шартномабо дизайнер ҳал намуда, азғалатфаҳмиҳо дар марҳилаи дертар раҳоёфтан мумкин аст. Шумо инчунин бояддар хотир доред, ки дизайнер ба таври

автоматӣ метавонад ҳуқуқи муаллифӣ-ҳифозатиро ба нақшаҳои намунаи аслӣгирад, ва ин савол инчунин бояд даршартнома ба танзим дароварда шудабошад.

Оё бо пешниҳоди як аризаҳифозатро ба якчанд намунаисаноатӣ гирифтан мумкин аст?Ҷавоб ба ин савол, вобаста азмамлакат, метавонад гуногун бошад.Дар аксар мамлакатҳо як ариза басилсилаи намунаҳои саноатӣ (10, 20 ёҳатто 50) пешниҳод намудан мумкинаст, агар ҳамаи онҳо ба ҳамон якнамуди маснуот ё «синфи» молҳо дахлдошта бошанд (ниг. ба тавзеҳот нисбати«синфҳо» дар саҳ. 15).

Ин маънои онро дорад, ки агар шумогарнитуреро кор карда баромадаед, кикурсиҳо, мизҳо ва мизҳои машшотӣ

Мисол: TRAXTRAX – ин системаи курсиҳои паҳлудорбарои истифодабарӣ дар ҷойҳоиҷамъиятӣ, ки дизайни онро РодниКинсман кор карда баромадааст, аммофурӯш ва пешравии онро дар бозорширкати OMK Design Ltd ба амалмеорад. Системаи курсиҳои паҳлудорTRAX дар аввал дар мувофиқат бодархости ширкати British Rail, ки он дарбозор чунин курсиҳоеро, ки намудизоҳирии хуб доранд, қулай мебошанд,ба шароитҳои ҳаво устувор мебошандва нигоҳубини махсусро талабнамекунанд, ҷустуҷӯ менамуд. Сол басол системаи TRAX, аз ҷумла бахшидаба дизайни амалии худ ба муваффақиятноил гашт ва дар зиёда аз 60 фурудгоҳиҷаҳон гузошта шуд.

Дизайни TRAX дар сифати намунаисаноатии бақайдгирифташуда дарБританияи Кабир, Австралия,мамлакатҳои Бенилюкс, Олмон, Чоп шудааст бо иҷозати: TRAX®

хӯрокхӯрӣ (чангча, қошуқ, корд) ваасбобҳои маишӣ (фен ва мулҳақаҳова чӯткаҳо барои он) мисол шудаметавонанд.

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳодияк ариза ба якчанд варианти намунаисаноатӣ мумкин аст. Дар баробари инбояд талаботи ягонагии намунаисаноатӣ риоя карда шавад, яъне ҳамаинамунаҳои саноатӣ бояд бо ғояи ягонаиэҷодӣ алоқаманд бошанд ва бо худ ёмаҳсулоти бутун ва қисмҳои мустақилифунксионалии онро ифода намоянд, ёвариантҳо бошанд.Инчунин маҷмӯъ ёкомплекти маҳсулоте метавонад арздода шавад, ки таъиноти умумӣ ваистифодабарии комплексӣ дорад,мисол, маҷмӯи мебел (гарнитур),маҷмӯи косаву табақи ошхона (сервиз),маҷмӯи ускунаҳо ва ғ.

Аён аст, ки адади зиёди вариантҳоимазмуни як ариза вуҷуд дорад;иттилооти аниқро дар бораи талаботҳова имкониятҳои гирифтани ҳифозат бохароҷоти камтаринро аз намояндаипатентӣ ё дар Маркази миллии патентуиттилоот гирифтан мумкин аст.

Системаи байналмиллалиитаснифотБарои қулай шудани ҷустуҷӯ, намунаҳоисаноатӣ одатан аз рӯи синфҳо тасниф ёба гурӯҳҳо ҷудо карда мешаванд. Дарариза бояд синфи маҳсулоте, ки нисбатба он шумо намунаи саноатиидодашударо истифода бурдан мехоҳед,нишон дода шавад. Бисёр мамлакатҳотаснифотро дар мувофиқат босозишномаи Локарнӣ доир ба таъсисиТаснифоти байналмиллалии намунаҳоисаноатӣ истифода мебаранд (ниг. номгӯисинфҳо дар Замимаи II). Инчунин ниг.:www.wipo.int/classifications/en/locarno/about/

Италия, Ҷопон ва дар ИМА ҳифз кардамешавад. Мавҷуд будани намунаисаноатии ҳифзшаванда дар инмамлакатҳо ба ширкати OMK Design Ltdҳуқуқи истисноии тиҷоратикунониимаҳсулоти худро медиҳад. Дар баъзеҳолатҳо OMK Design Ltd ба ширкатҳоихориҷӣ литсензияҳоро бароиистеҳсолкунии ин системаи курсиҳодар асоси роялти додааст.

1716

www.wipo.int/sme/

Се тарзи таъминкунии ҳифозатинамунаҳои саноатии шумо дар хориҷамавҷуд аст.

1. Тартиби миллӣ: ширкатҳоаризаҳоро алоҳида ба идораҳоимиллии МЗ-и ҳар як мамлакате, кидар он мехоҳанд ҳифозатро гиранд,пешниҳод намуда, метавонандҳифозатро гиранд. Ин роҳметавонад хеле мураккаб вагаронбаҳо бошад, зеро одатан талабкарда мешавад, ки аризаҳо базабони миллии ҳамон мамлакатҳое,ки ба онҳо ариза пешниҳодмегардад, тарҷима шаванд, ваинчунин боҷҳои муқарраршуда вахизматрасониҳои намояндаҳоипатентӣ, агар аз онҳо истифодабурда бошанд, пардохт кардашаванд.

2. Тартиби минтақавӣ: агар шумо даргирифтани ҳифозат дар як қатормамлакатҳое, ки иштирокчиёнисозишномаҳои минтақавӣ буда,бақайдгирии намунаҳои саноатиидар якчанд мамлакат амалкунандароиҷозат медиҳанд ҳавасманд бошед,он гоҳ бояд масъалаи пешниҳоднамудани аризаи ягона ба идораиминтақавии МЗ дида баромадашавад.Ба рӯйхати идораҳоиминтақавии МЗ инҳо дохилмешаванд: Идораи минтақавии африқоиимоликияти саноатӣ (ARIPO) бароигирифтани ҳифозати намунаҳоисаноатӣ дар мамлакатҳоианглисизабони Африқо;; Ташкилоти африқоии моликиятизеҳнӣ (OAPI) барои гирифтаниҳифозат дар мамлакатҳоифаронсазабони Африқо; Идораи намунаҳои саноатииБенилюкс барои гирифтани ҳифозатдар Белгия, Нидерланд ваЛюксембург;

Идораи ҳамоҳангсозии бозоридарунӣ (OHIM) барои гирифтаниҳифозат дар мамлакатҳои иттиҳодиАврупо;.

Ниг. дар Замимаи I суроғаҳои веб-сомонаҳои идораҳои минтақавии МЗ.

3. Тартиби байналмиллалӣ: ширкатҳое,ки мехоҳанд намунаҳои саноатиродар якчанд мамлакат ба қайд гиранд,инчунин метавонанд тартибҳои босозишномаи Гаага дар бораимаҳфузии байналмиллалиинамунаҳои саноатиро, ки функсияионро СУМЗ иҷро мекунад, истифодабаранд. Арзномадеҳ аз мамлакатҳо-иштирокчиёни созишномаи Гаагаметавонад якто аризаибайналмиллалиро ба СУМЗ пешниҳоднамояд ва дар ин ҳолат намунаисаноатӣ метавонад ҳифозатро дар онмамлакатҳо-иштирокчиёне, ки ӯинтихоб мекунад, гирад. Созишномаба арзномадеҳҳо тарзи оддӣ ваарзонтари пешниҳоди ариза бароигирифтани ҳифозатибайналмиллалии намунаҳоисаноатиро дар мамлакатҳои гуногунмедиҳад. Иттилооти пурраро дарбораи созишномаи Гаага, аз он ҷумлабланкаи ариза ва рӯйхати давлатҳо-иштирокчиёни созишномаи Гаагародар СУМЗ бо суроғаи:www.wipo.int/hague/ гирифтанмумкин аст.

Хароҷотҳо барои бақайдгирии намунаисаноатӣ дар мувофиқат бо ҳолатҳоисозишномаи Гаага вобаста аз ададинамунаҳои саноатӣ ва мамлакатҳое, кидар онҳо ҳифозат дархост мешавад,тағйир меёбанд. Мисол, хароҷотҳобарои ҳифозати панҷ намуна дар 11мамлакат бо истифодабарии тартибибайналмиллалӣ дар доираи системаиГаага қариб 900 франки шв. ташкилмедиҳад.

Оё намунаҳои саноатиро литсензиякардан мумкин аст?Намунаҳои саноатӣ литсензия кардамешаванд, агар дорандаи он(литсензиар) ба шахси дигар(литсензиат) истифодабарии намунаисаноатии додашударо бо ягон хелмақсадҳои муттафиқонаи тарафайниҷозат диҳад. Дар ин ҳолатҳо одатанбо тарафҳо созишномаи литсензионӣбаста мешавад, ки дар он шартҳо ваҳаҷми ҳуқуқҳои додашаванда пешакӣқайд карда мешаванд.

Бисёр вақт созишномаҳои литсензионӣнисбат ба мамлакатҳое, ки дар онҳолитсензиат намунаи саноатирометавонад истифода барад, мӯҳлатилитсензия, ва намуди маҳсулоте, кинисбат ба он литсензия истифода бурдашуда метавонад, маҳдудиятҳо доранд.Барои дода шудани литсензия баистифодабарии намуна дар мамлакатҳоихориҷӣ ҳифозати онро пешакӣ гирифтан,ё ки аққалан аризаро ба гирифтаниҳифозати намунаи саноатӣ дармамлакатҳои дахлдор пешниҳод намуданзарур аст.Дар доираи созишномаи литсензионӣ башахсони дигар дода шудани иҷозат баистифодабарии намунаҳои саноатӣ, бамуассисаи шумо имконият медиҳад, кидорои манбаи иловагии даромадҳогардад ва ин шакли паҳнгардидаиистифодабарии ҳуқуқи истисноииширкат ба намунаҳои саноатиибақайдгирифташудаи худ мебошад.

Созишномаҳои литсензионӣ банамунаҳои саноатӣ бисёр вақт басозишномаҳои литсензионии васеъ, киҳамаи ҷиҳатҳои маҳсулотро (яъне натанҳо намуди зоҳириро) дар бармегиранд, дохил карда мешаванд.

3. Ҳифозати намунаҳоисаноатӣ дар хориҷа

Барои чӣ намунаҳои саноатиро дархориҷа ҳифз кардан зарур аст?Агар ширкати шумо тасмим гирифтааст,ки маҳсулотеро, ки дорои намунаисаноатии коркардшуда мебошад, содироткунад, ё мехоҳад литсензияро баистеҳсол, фурӯш ё содироти ин маҳсулотба ширкатҳои мамлакатҳои хориҷӣдиҳад, вай бояд масъалаи гирифтаниҳифозати намунаҳои саноатиро дар ингуна мамлакатҳо дида барояд, бомақсади он, ки дар он ҷо аз ҳамонбартариҳое, ки аз гирифтани ҳифозатбармеоянд, ба монанди бозори дарунӣ,истифода барад.Ҳифозати намунаҳои саноатиро дархориҷа чӣ тавр гирифтан мумкин аст?Ҳифозати намунаи саноатӣ характеритерриториявӣ дорад. Ин маънои онродорад, ки ҳифозати намунаи саноатӣ,одатан, бо ҳамон мамлакат ё минтақамаҳдуд аст, ки шумо дар он ҷонамунаи саноатиро ба қайд гирифтед.Барои ҳамин, агар шумо ҳифозатинамунаи саноатиро дар бозорҳоимамлакатҳои содироти тахминшавандагирифтанӣ бошед, бояд аризаҳоробарои ин намунаҳои саноатӣ баидораҳои миллии МЗ пешниҳоднамоед.Бояд дар хотир дошт, ки агар шумоаризаро барои намунаи саноатӣ дардигар мамлакатҳо пешниҳод намоед,одатан,барои дархост намудани ҳуқуқиаввалият дар ихтиёри шумо шаш моҳ азсанаи пешниҳод барои гирифтаниҳифозат дар мамлакати худатон (яънедар Ҷумҳурии Тоҷикистон) ҳаст. Богузаштани ин мӯҳлат шумо наметавонедҳифозати намунаро дар дигармамлакатҳо дархост намоед, чункиаллакай вай нав ҳисобида намешавад.

1918

www.wipo.int/sme/

мактуб аз ёрии ҳуқуқшинос истифодабурдан тавсия карад мешавад. Агар, бовуҷуди ин, ҳуқуқҳои шумо ҳоло ҳамвайрон шуда истодаанд, мумкин, ки башумо зарур мешавад, бар зиддивайронкунанда чораҳои судӣ андешед.

Макони истеҳсоли молро, ки ҳуқуқҳоишуморо вайрон мекунад, донистаистода, шумо метавонед бо роҳигирифтани ордер барои тафтиш вамусодираи ин гуна маҳсулот (одатан дарсуди салоҳиятдор ё мақомоти ҳифзиҳуқуқи мамлакат) дар рафтигузаронидани тафтиши ногаҳонӣ беогоҳонии пешакии ширкат/шахсе, китахминан вайронкунандаи ҳуқуқҳомебошад, чораҳои бароивайронкунандаи ҳуқуқҳо ногаҳонироандешед.

Бо мақсади пешгирии воридотимаҳсулоти контрафактӣ, дар аксармамлакатҳо дорандаи намунаи саноатӣимконият дорад, бо ёрии мақомотигумрукии мамлакат дар сарҳадидавлатӣ чораҳо андешад. Боқонунгузории гумрукии ҶумҳурииТоҷикистон, нисбат ба намунаҳоисаноатие, ки вайронкунандаи ҳуқуқҳоишумо мебошанд, дар сарҳад чораҳоандешидан пешбинӣ нашудааст.

Ҳамчун маслиҳати умумӣ, дар ҳолатимуайян гардидани вайронкунии ҳуқуқҳо,ҳатман ба ҳуқуқшиноси касбӣ муроҷиатнамудан, тавсия дода мешавад.

5. Дигар намудҳои ҳифозатиҳуқуқии намунаҳои саноатӣ

Тафовути байни ҳифозатимуаллифӣ-ҳуқуқӣ ва ҳифозатинамунаҳо дар доираи қонун дарбораи намунаҳои саноатӣ дар чист?Дар баъзе мамлакатҳо қонунгузорииамалкунанда ҳифозати муаллифӣ-ҳуқуқии баъзе намудҳои намунаҳоисаноатӣ, масалан, расмҳои нассоҷӣ ёматоъҳоро эътироф менамояд.

Дар аксари мамлакатҳо шумо метавонедҳифозати кумулятивиро гиред (яънеҳифозати муаллифӣ-ҳуқуқӣ ваҳифозатро дар доираи қонунгузорӣ дарбораи намунаҳои саноатӣ), ки онметавонад нисбат ба ҳамон як намунаисаноатӣ вуҷуд дошта бошад, бо вуҷудион, ки дар баъзе мамлакатҳо ин дунамуди ҳифозат ҳамдигарро истисномекунанд.

Масъалаи ҳифозати кумулятивӣхарактери мубоҳисавӣ дорад, валеазбаски на қонунгузории ба ҳуқуқимуаллиф дахлдор ва на қонунгузории баҳифозати намунаҳои саноатӣ дахлдор,низомҳоеро, ки зарурияти интихоби

намунаи худро дар бозор назорат карда,ҳолатҳои тақлид ё сохтакориро ошкорнамуда, нисбат ба истифодабариичорабиниҳои мувофиқ қарор қабулнамоед, ва дар ҳолати қарори мусбӣ,муайян намоед, ки чӣ тавр ва кай.

Одатан, ҳуқуқшиноси соҳаи МЗ шахсисалоҳиятдор аст, ки метавонад ба шумоиттилооти пурраро оиди имкониятҳоишумо барои андешидани чораҳои судииҳифзи ҳуқуқҳо ба зидди тақлид,истифодабарии ғайриқонунӣ ёсохтакорӣ дар мамлакат пешниҳоднамояд, ва инчунин ба шумо роҳитанзими ин низоъро маслиҳат диҳад.

Агар шумо гумон кунед, ки ҳуқуқи шумовайрон карда шуда истодааст, ҳамчунқадами аввал шумо метавонед мактубиогоҳиро, ки вайронкунандаро дар бораиимконпазирии вайронкунии ҳуқуқҳоиистисноии шумо хабардор менамояд,фиристед. Барои тартибдиҳии ин гуна

4. Ҳифзи ҳуқуқҳо банамунаҳои саноатӣ

Ҳуқуқҳоро чӣ тавр боядмуҳофизат намуд, агар намунаисаноатӣ тақлидкорӣ,нусхабардорӣ ё ғайриқонунӣистифода карда шавад?Ҳифзи объекти дилхоҳи моликиятизеҳнӣ метавонад хеле масъалаимураккаб бошад, ки барои ҳалли онодатан ба ёрии касбии ҳуқуқшиноси дарсоҳаи додашуда салоҳиятдор муроҷиатнамудан тавсия карда мешавад. Дархотир доштан муҳим аст, ки ҷавобгарииасосӣ барои ошкоркунии ҳолатҳоитақлидкорӣ ё истифодабарииғайриқонунии намунаи саноатӣ вачорабиниҳои мувофиқ ба зиммаидорандаи он мебошад. Бо суханҳоидигар, худи шумо бояд истифодабарии

Ҳифозати байналмиллалиинамунаҳои саноатӣДар 2001с. истифодабарандагоникалонтарини созишномаи Гаага дар бораимаҳфузии байналмиллалии намунаҳоисаноатӣ аз рӯи аризаҳо инҳо буданд:Swatch Group, Interior, Sony Overseas,Hermиs, Daimler Chrysler, Nokia, Villeroy &Boch A.G., Moulinex, Philips Electronics ваSalomon.Swatch Group – истифодабарикалонтарини система дар 2001с. бароибақайдгирии намунаҳои саноатӣ дардоираи системаи Гаага 103 аризаропешниҳод намудааст. Намуди аслиизоҳирии соатҳои ин ширкат хусусиятимуҳим ба ҳисоб меравад, ки интихобиистеъмолкунандагонро ба фоидаимаҳсулоти он муайян менамояд. Инро ба

назар гирифта, ширкатҳои ба SwatchGroup монанд, саҳми калони моддӣ вазеҳниро ба коркарди намунаҳои саноатӣмегузоранд ва барои худашон гирифтаниҳуқуқҳои истисноиро ба истифодабариионҳо бо роҳи бақайдгирии онҳо дар бисёрмамлакатҳо таъмин менамоянд.

Чоп шудааст бо иҷозати: Swatch AG

Намуди қолин

2120

www.wipo.int/sme/

ҳолати сар задани баҳс, тасдиқкуниидорои ҳуқуқҳои истисноӣ будан,шуда метавонанд, имкон доранд.

Ҷамъбаст намуда истода, қайд карданмумкин аст, ки бо вуҷуди он, киҳифозате, ки бо ба қайд гирифтанинамунаҳои саноатӣ ба даст овардамешавад, хеле боэътимод аст, чунки вайҳолати бе мақсади ғаразноквайронкунии ҳуқуқро низ дар бармегирад ва додани шаҳодатнома дарбораи бақайдгириро дар назар дорад(дар баъзе мамлакатҳо, аз он ҷумлаҶумҳурии Тоҷикистон - патент), ки ондар ҳолати вайронкунии ҳуқуқҳометавонад далели муҳим бошад, вайхароҷоти зиёдро талаб мекунад(молиявӣ ва маъмурӣ), чунки бобақайдгирӣ алоқаманд аст ва дармуддати кӯтоҳтар амал менамояд.Одатан тавсия дода мешавад, ки дарҳолати дилхоҳ ва, хусусан, агар намунаисаноатӣ ба қайд гирифта нашудааст,ҳар як коркардабароии намунаи саноатӣсабт карда шавад. Мавҷудияти имзо васана дар ҳар як қайд, ва инчуниннигоҳдории муносиби онҳо дар архив,дар ҳолати рӯй додани вайронкунииҳуқуқҳо метавонад фоидаовар шавад.Мисол: дар рафти пурсиши дизайнерҳоиматоъҳо, ки ба наздикӣ дар БританияиКабир гузаронида шуд, 80 %респондентҳо гуфтанд, ки онҳо ҳамавақт ҳуҷҷатҳои ба намунаҳои саноатӣдахлдорро ба қайд мегиранд вааҳамияти онҳоро барои тасдиқи ҳуқуқимуаллифии худ мефаҳманд.

Намудҳои маҳсулот Дар аксари мамлакатҳо на ҳамаинамунаҳои саноатӣ метавонанд дардоираи ҳуқуқи муаллиф ҳифз кардашаванд ва, асосан аз онҳоҳамонашон ҳифз карда мешаванд, кионҳоро ба сифати асарҳои санъатдида баромадан мумкин бошад. Бовуҷуди он, ки тафовут метавонад наҳама вақт ба дараҷаи қофӣ возеҳбошад, баъзе намунаҳои саноатӣ, бамонанди шакли маҳсулоти саноатӣ,гумон аст, ки бо ҳуқуқи муаллифҳифз карда шаванд, дар вақте, кидигарҳо, ба монанди расми нассоҷӣ,бисёр вақт ба ҳифозат бо ду намудиҳифозат лоиқ ҳастанд.

Хароҷҷот Бақайдгирии намунаи саноатӣ дармамлакатҳои ба шумо ҳавасангез,маънои пардохти боҷҳоимуқарраршударо дорад. Ғайр аз ин,муфид аст, баъзан ҳатто зарур аст,ки аз хизматрасониҳои намояндаипатентӣ, ки ба шумо дар тартибдодани ариза ёри мерасонад,истифода баред, ва ин хароҷотҳоииловагиро талаб мекунад.

Агар онро ба назар гирем, кибисёрии қонунҳои миллӣ дар бораиҳуқуқи муаллиф иҷро шуданибақайдгирии давлатии асарҳои боҳуқуқи муаллиф ҳифзшавандароталаб намекунанд, одатан, шумобарои ҳифозати бо ёрии ҳуқуқимуаллиф кардашаванда, хароҷотибевосита намекунед. Вале,хароҷотҳое, ки вобаста бо (а) бадепозит гузоштани асар дардепозитарияи обектҳои ҳуқуқимуаллиф дар мамлакатҳое, ки инпешбинӣ шудааст, ва бо (б) дар

намунаи саноатиро супорида,шаҳодатномаи мувофиқ гирифтанмумкин аст.

Мӯӯҳлати ҳифозат Одатан мӯҳлати амали ҳифозатинамунаи саноатӣ дар мамлакатҳоигуногун аз 10 то 25 солро ташкилмедиҳад. Дар хотир доштан муҳимаст, ки протсесси бақайдгириинамунаҳои саноатӣ метавонадякчанд вақтро гирад ва на ҳама вақтбарои баъзе намудҳои маҳсулотитезивазшаванда ба дараҷаи кофӣҷоиз бошад (масалан, дар соҳаҳоибо саноати муд алоқаманд). ДарҶумҳурии Тоҷикистон мӯҳлати амалиҳифозати намунаи саноатӣ 10 солротартиб медиҳад, бо имконияти боаризаи дорандаи патент дарознамудани он ба мӯҳлати дар аризанишон додашуда, лекин на аз 5 солзиёд.

Дар аксари мамлакатҳо ҳуқуқимуаллиф дар давоми ҳаёти муаллифва 50 ё 70 сол баъд аз вафоти ӯ амалмекунад.

Ҳаҷҷми ҳифозат Ҳуқуқи дар натиҷаи бақайдгирӣгирифташаванда, ҳуқуқи мутлақ(комил) дар он маъно мебошад, киновобаста аз он, ки нусхабардорииғаразнок ҷой дошт ё беғараз,вайроншавии он рӯй медиҳад.

Барои ҳифзи ҳуқуқҳо дар мувофиқатбо қонунгузорӣ дар бораи ҳуқуқимуаллиф, дорандаи ҳуқуқи муаллифбояд исбот намояд, ки маҳсулотиконтрафактии тахминшавандатаҷдиди мустақим (бевосита) ёғайримустақими (бавоситаи) асарибо ҳуқуқи муаллиф ҳифзшавандамебошад.

алтернативии шакли ҳифозати онҳороифода мекунанд, надоранд, системаиҳифозати ҳуқуқии намунаҳои саноатиидар Тоҷикистон ҷойдоштаро боядэътироф намуд.Пеш аз доир ба роҳҳои беҳтаринитаъминоти ҳифозати намунаҳоисаноатӣ қарор қабул намудан,тафовути байни ин ду намудиҳифозатро фаҳмидан зарур аст Баъзеаз фарқиятҳои асосӣ дар поён овардашудаанд:

Бақайдгирӣӣ Бақайдгирӣ дар мувофиқат боқонунгузорӣ дар бораи намунаҳоисаноатӣ: одатан намунаи саноатӣ боарздиҳанда бояд то нашри он ёистифодаи кушод дар мамлакатидилхоҳ, ё аққалан дар мамлакате, кидар он чунин ҳифозат пурсидамешавад, ба қайд гирифта шавад.Шаҳодатнома дар бораи бақайдгирӣ(патент ба намунаи саноатӣ), ҳамчунҳуҷҷате, ки дорои ҳуқуқҳои истисноӣба намунаи саноатӣ будани соҳибионро тасдиқ мекунад, дар баъзеҳолатҳои вайронкунии ҳуқуқҳометавонад хеле манфиатбахшбошад, зеро ки он барои ҳифзиҳуқуқҳои истисноӣ асоси боз ҳаммустаҳкамтар мебошад.

Ҳифозати муаллифӣ-ҳуқуқииасарҳое, ки ҳамчун аслӣ дидабаромада мешаванд, барои ба онҳододани ҳифозати ҳуқуқӣ, риоянамудани ягон хел расмиятропешбинӣ намекунад. Бо вуҷуди он,ки барои додани ҳифозатбақайдгирӣ зарур нест, дар баъземамлакатҳо депозитарийҳои махсусиобектҳои ҳуқуқҳои муаллиф ҳастанд,ки ба он ҷо барои нигоҳдорӣ

2322

www.wipo.int/sme/

Дар кадом ҳолатҳо намунаи саноатӣбо қонун дар бораи тамғаҳои молӣҳифз карда мешавад?Тамғаи молӣ ин нишонаест, кихусусияти фарқкунонӣ дорад (одатанин логотип ё пайвастшавии онҳо), кибарои фарқ намудани маҳсулоти якширкат аз маҳсулоти ширкатҳои дигаристифода бурда мешавад. Ҳолатҳоеҳастанд, ки дар онҳо шакл, дизайн ёборбандии маҳсулотро ҳамчунхусусияти фарқкунонӣ дида баромаданмумкин аст ва он метавонад ба сифатитамғаи молӣ ҳифз карда шавад.Ҳамчун мисолҳо шишаи Кока-кола ёшакли секунҷаи тахтачаи шоколади«Toblerone» - ро овардан мумкин аст.

Барои муайян кардани он, ки намунаисаноатиро ҳамчун тамғаи молииҳаҷмдор дида баромадан мумкин аст ёне, аз намояндаи патентӣ маслиҳатпурсидан тавсия дода мешавад.Ҳифозат ба сифати тамғаи молӣ онафзалиятро дорад, ки онро бемаҳдуддароз намудан мумкин аст, дар онвақте, ки ҳифозат ба сифати намунаисаноатӣ, одатан, дар давоми мӯҳлатимаҳдуд (одатан 10 ё 25 сол) амал

мекунад. Инчунин фарқиятҳо дарандозаи хароҷотҳои бо бақайдгириитамғаи молӣ ё намунаи саноатӣалоқаманд, мавҷуд буда метавонанд. .Вобаста аз системаи ҳуқуқӣ ҳар дунамуди ҳифозат бо ҳам вуҷуд доштаметавонанд.

Оё намунаи саноатӣ бо қонун дарбораи рақобати беинсофона ҳифзкарда мешавад?Намунаҳои саноатӣ дар аксаримамлакатҳо бисёр вақт дар мувофиқатбо қонун дар бораи рақобатибеинсофона ҳифз карда мешаванд.Ҳамин тариқ, намунаи саноатӣ азамалҳои рақобати беинсофона, аз онҷумла нусхабардорӣ ва амалҳое, киметавонанд ба иштибоҳ оранд, амалҳоитақлидкунӣ ё истифодабарииғайриқонунии шӯҳрати дигар ширкат азтарафи шахсони сеюм, метавонад ҳифзшавад. Вале ҳифозате, ки мувофиқиқонунгузорӣ дар бораи рақобатибеинсофона дода мешавад, сусттар аства исботи фактҳои ҳуқуқвайронкунӣхеле душвортар.

Toblerone® - тамғаи молии бо ширкати KraftFoods Groop© 1986 ба қайд гирифташуда

Сомонаҳои судманд барои гирифтани иттилооти иловагӣӣ:

Доир ба дигар масъалаҳои моликияти зеҳнӣ аз нуқтаи назари таҷрибаи корӣ:www.wipo.int/sme/

Доир ба масъалаҳои бо намунаҳои саноатӣ алоқаманд: www.wipo.int/about-ip/en/

Дар хусуси ҷиҳатҳои амалии бақайдгирии намунаҳои саноатӣ, ниг. номгӯи веб-сомонаҳои идораҳои миллӣ ва минтақавии моликитяти зеҳнӣ, ки дар Замимаи I ё:www.wipo.int/news/en/links/ipo_web.htm. мавҷуд аст.

Дар хусуси созишномаи Гаага дар бораи ба депозит гузоштани намунаҳоисаноатӣ: www.wipo.int/hague/en/

Дар хусуси созишномаи Локарнӣ дар бораи таъсиси Таснифоти байналмиллалиинамунаҳои саноатӣ: www.wipo.int/hague/en/ ( дар мувофиқат бо созишномаиЛокарнӣ)

Дар бораи арбитраж ва миёнаравӣ: http://arbiter.wipo.int/

2524

www.wipo.int/sme/

ЗАМИМА I � Internet AddressesСуроғаҳои сомонаҳои идораҳои миллӣ ва минтақавии моликияти зеҳнӣАвстралия www.ipaustrailia.gov.auАвстрия www.patent.bmvit.gov.auАлбания www.alpto.gov.al Алїазоир www.inapi.org Антигуа ва Барбуда Андорра www.ompa.adАморати мутањидаи Араб www.gulf-patent-office.org.sa Арабистони Саудї www.gulf-patent-office.org.saАргентина www.inpi.gov.arАрманистон www.armpatent.orgАфриќои Љанубї www.cipro.gov.za Барбадос www.caipo.orgБањрайн www.gulf-patent-office.org.sa/bahrainframe.htm Беларус www.belgospatent.org/english/about/history.htmlБелгия www.mineco.fgov.be Белиз www.belipo.bz Боливиё www.senapi.gov.bo Бенин www.oapi.wipo.net Бенилюкс www.boip.int Босния ва Іерсоговина Ботсван www.aripo.orgБразилиё www.senapi.gov.bo Бритониёи Кабир www.patent.gov.uk Булѓория www.bpo.bgБуркина-Фасо www.oapi.wipo.netБурунди www.oapi.wipo.net Бутан Венгрия/Ма]ористон www.mszh.hu/english/index.htmlВенесуэла www.sapi.gov.veВетнам Габон www.oapi.wipo.net Гамбия www.aripo.org Гана www.aripo.org Гондурас Гур]истон www.sakpatenti.org.ge Дания www.dkpto.dkЗамбия www.aripo.orgЗеландияи Нав www.iponz.govt.nzЗимбабве www.aripo.orgИёлоти Муттањидаи Амрико www.uspto.govИзроил www.justice.gov.ilИндонезия www.dgip.go.idИрландия www.patentsoffice.ieИсландия www.patent.is/focal/webguard.nsf/key2/indexeng.htmlИспания www.oepm.esИтиходи аврупоњ www.oami.eu.int

Итолиё www.uibm.gov.it Камбод]а www.moc.gov.kh Камерун www.oapi.wipo.net Канада www.opic.gc.ca Катар www.gulf-patent-office.org.saКения www.aripo.org Кипр www.mcit.gov.cy/mcit/drcor/drcor.nsfКолумбия www.sic.gov.co Коста-Рика www.registronacional.go.crКуба www.ocpi.cu Ќазоќистон www.kazpatent.org/englishЅир@изистон Ќувайт www.gulf-patent-office.org.sa Латвия www.lrpv.lvЛесото www.aripo.orgЛиберия Литва www.vpb.ltЛихтенштейн www.european-patent-office.org Лубнон www.economy.gov.lb Люксембург www.etat.lu/ecМадагаскар Малави www.aripo.org Мали www.oapi.wipo.netМалайзия www.mipc.gov.myМарокаш www.ompic.org.maМексико www.impi.gob.mxМиср www.egypo.gov.egМозамбик www.aripo.orgМонако www.european-patent-office.org/patlib/country/monaco Монтенгеро www.yupat.sv.gov.yu Му]улистон Намибия www.aripo.org Непал www.ip.np.wipo.netНигер www.oapi.wipo.netНидерланд www.octrooicentrum.nl Норвегия www.patentstyret.no Озарбойїон Олмон www.dpma.de Панама www.digerpi.gob.pa Перу www.indecopi.gob.peПолша/Лањистон www.business.gov.pl/Intellectual,property,protection,90.html Португалия www.inpi.ptРуминия www.osim.ro Салвадор www.cnr.gobs.svСан-Марино Сан-Томе ва Принсипњ Свазиленд www.aripo.orgСент-Винсент ва Герандиіо 196.1.161.62/govt/cipo/index.asp Сенегал www.oapi.wipo.netСербия www.yupat.sv.gov.yu

2726

www.wipo.int/sme/

Серра-Леоне www.aripo.org Сингапур www.ipos.gov.sg Словения www.uil-sipo.si/Default.htm Собиќ Љумњурии Югославия-Македония www.ippo.gov.mkСозмони моликияти зењнии Африќ www.oapi.wipo.net Созмони патентии авросиёї www.eapo.orgСозмони умуми]ањонии моликияти зењнї www.oapi.wipo.net Сомалї www.aripo.orgСудон www.aripo.org Сурия www.himaya.net Таиланд www.ipthailand.orgТанзания www.aripo.org Того www.oapi.wipo.netТо]икистон www.tipat.org Тринидад ва Тобаго www.ipo.gov.tt/home.asp Тунис www.inorpi.ind.tnТуркия www.turkpatent.gov.tr Туркманистон www.eapo.org Уганда www.aripo.orgУзбекистон www.patent.uzУкраина www.sdip.gov.uaУмон www.gulf-patent-office.org.sa Уругвай www.dnpi.gub.uyЎрдун www.mit.gov.joФаронса www.inpi.fr Федератсияи Русия www.rupto.ru Филиппин www.ipophil.gov.phФинляндия www.prh.fiХорватия www.dziv.hr Њиндустон www.ipindia.nic.inЧад www.oapi.wipo.netЧили www.dpi.cl Чин www.sipo.gov.cnЉопон www.jpo.go.jpЉумњурии Африќои маркази www.oapi.wipo.net Љумњурии Демократии Конго www.oapi.wipo.net Љумњурии Доминикан Љумњурии Чехия www.upv.czЇуміурии Исломии Эрон Љумњурии Корея www.kipo.go.krЉумњурии Молдова www.agepi.mdЉумњурии Словакия www.indprop.gov.skЇуміурии Халѕии Демократии Корея Їуміурии Халѕии Демократии Лаос www.stea.la.wipo.net Љумњурии Яман www.most.org.yeШветсия/Суед www.prv.se Швейсария www.ige.chЭстония www.epa.ee Юнон www.obi.gr Ямайка www.jipo.gov.jm

ЗАМИМАИ II � Созишномаи ЛокарнӣӣТаснифоти байналмиллалии намунаҳои саноатӣ мувофиқисозишномаи Локарнӣ

НОМГӮИ СИНФҲО1. Маҳсулоти хӯрокӣ2. Молҳои либос, чарчинворӣ3. Лавозимоти сафар, ғилофҳо, чатрҳо ва молҳои истифодабарии шахсӣ, ба

синфҳои дигар дохилнашуда4. Маҳсулоти чӯткасозӣ5. Маҳсулоти нассоҷии боандоза, маводи варақии сунъӣ ва табиӣ6. Мебел7. Асбоби рӯзгор, ба синфҳои дигар дохилнашуда8. Ускунаҳо ва маснуоти оҳангарӣ9. Зарфҳо, борбандиҳо ва контейнерҳои барои ҳамлу нақл ё нигоҳдории молҳо

истифодашаванда10. Соат, дигар асбобу ускунаҳои ченкунӣ, назорат ва сигналдиҳӣ11. Ороишот12 Воситаҳои ҳамлу нақл ва дастгоҳҳои болобардорӣ13. Таҷҳизоти ҳосилкунӣ, тақсимот ва табдилдиҳии нерӯи барқ14. Таҷҳизот барои сабт, таҳвил ва коркарди иттилоот15. Мошинҳои ба синфҳои дигар дохилнашуда16. Аппаратҳои суратгирӣ ва синамогарӣ, асбобҳои оптикӣ17. Асбобҳои мусиқӣ18. Таҷҳизоти матбаа ва идоравӣ19. Лавозимот ва афзори конселярӣ ва идоравӣ, мавод ва лавозимот барои

эҷодиёти бадеӣ ва таълим20. Таҷҳизот барои савдо ва реклама, аломатҳои ишоратӣ21. Бозиҳо, бозичаҳо, хаймаҳо ва молҳои варзиш22. Яроқ, маҳсулоти тарфбозӣ, асбобу анҷом барои шикор ва моҳидорӣ,

дастгоҳҳо барои несткунии ҳашаротҳои зараррасон23. Таҷҳизот барои тақсимоти моеъҳо ва газҳо, таҷҳизоти санитарӣ, таҷҳизот

барои гармкунӣ, шамолдиҳӣ ва кондитсиониронии ҳаво, сӯзишвории сахт24. Таҷҳизоти тиббӣ ва лабораторӣ25. Маводи сохтмонӣ, конструктсияҳои сохтмонӣ ва унсурҳои онҳо26. Асбобҳо ва дастгоҳҳои равшанкунанда27. Маҳсулоти тамокукашӣ ва лавозимоти тамокукашӣ28. Воситаҳои дорусозӣ ва косметикӣ, лавозимот ва асбобҳои машшотӣ29. Дастгоҳҳо, таҷҳизот, асбобу анҷоми зидди сӯхтор, барои пешгирии фалокатҳо

ё наҷотдиҳӣ.30. Асбобу анҷом ва афзор барои парвариш ва нигоҳубини ҳайвонот31. Мошинҳо ва афзор барои тайёркунии хӯрок ё нӯшокиҳо, ба синфҳои дигар

дохилнашуда99 Дигарҳо

28

www.wipo.int/sme/

ЗАМИМАИ III – Давлатҳо-аъзоёни созишномаи Гаага дар бораи бадепозит гузоштани намунаҳои саноатӣ(ҳолати июл 2011с.)

АлбанияАрабистони СаудїАрменияБелгияБелизБенинБотсванБулѓория Венгрия/Ма]ористон Габон Гана Гур]истонДанияИсландия ИспанияИтолиёИтињоди аврупої Кот-д'ИвуарЌирѓизистонЛатвия ЛитваЛихтенштейнЛюксембургМали МарокашМиср МонакоМонтенгеро Муѓулистон

НамибияНигер НидерландНорвегияОзарбой]он Олмон Полша/Лањистон Руанда Руминия Сан-Томе ва ПринсипїСенегал СербияСингапурСловенияСобиќ Љумњурии Югославия-МакедонияСозмони моликияти зењнии АфриќоСуринамТунисТуркияУмонУкраинаФаронса ФинландХорватия Љумњурии Халкии Демократии КореяЉумњурии МолдоваШвейсарияЭстонияЮнон

www.wipo.int/sme/

©ММПИ (с.2011)СУМЗ дорандаи ҳуқуқи муаллиф ба тафсири англисизабонии аслӣ(с.2006) мебошад.

Ягон ѕисме аз нашрияи мазкур наметавонад интишор гардад ва ё боягон шакле ва ё бо ягон воситаи электронњ ва ё механикњ бидунииїозати хаттии дорандаи іуѕуѕи муаллиф вогузор карда шавад, Kайр

Эзоі: Иттилооте, ки дар дастурамали мазкур вуїуд дорад, маѕсадиба даст овардани маслиіатіои іуѕуѕии касбиро надорад. Маѕсадиасосии он бо пешниіоди иттилооти хусусияташон умумњ маідудкарда мешавад.

Нашр дар силсилаи «Моликияти зењнї барои тиCорат»:

1. ЭCоди (офаридани) нишон: Муќаддима ба мавзўи «Тамѓањои

молї барои корхонањои хурд ва миёна». Нашри СУМЗ № 900.

2. Кушиш ба камолот: Муќаддима ба мавзўи «Намунањои саноатї


3. Ояндаро ихтироъ намуда: Муќаддима ба мавзўи «Патентњо


4. Ибораи эCодкунанда: Муќаддима ба мавзўи «Њуќуќи муаллифї


Њамаи нашрияњо дар маѓозаи китоби электронии СУМЗ дар сайти:

www.wipo.int/ebookshop мавCуданд.

Ин китобча бо иїозати пешакии расмии Созмони умумиїаіонии моли-кияти зеінњ (СУМЗ), дорандаи іуѕуѕи муаллиф ба матни аслиианглисњ, ки дар сомонаи www.wipo.int/sme/en/documents/guides./дастрас аст, мувофиѕ ва интишор шудааст.

Бинобар ин СУМЗ барои даѕиѕ ва дурустии матни мувофиѕшуда їавобгарнест, чунки ин їавобгарњ бар дўши Маркази миллии патенту иттилоотиЇуміурии Тоїикистон гузошта шудааст.

ММПИ

Муқаддима ба мавзӯъи «Намунаҳоисаноатӣ барои муассисаҳои хурд вамиёна»

Силсила: Моликиятизеҳнӣ барои соҳибкорӣ

САЪЮ КӮШИШ БА КАМОЛОТ

2Рақам:

Barbara

HintermannGeneva

Рақами нашри ММПИ 254.2011

Барои иттилооти оянда ба Созмони умумиїаіониимоликияти зеінњ муроїиат намоед:

СуроKа::


Телефон:

+41 22 338 91 11

Факс:

+41 22 733 54 28


[email protected]

Ва ё Бюро доир ба іамоіангсозњ дар Ню-Йорк:

СуроKа:

2, United Nations PlazaSuite 2525New York, N.Y. 10017United States of America

Телефон:

+1 212 963 6813

Факс:

+1 212 963 4801


[email protected]

Нигаред ба веб-саіифаи СУМЗ:

www.wipo.int

инчунин маKозаи электронии Сумз: :

www.wipo.int/ebookshop

Ва ё дар Шўъбаи МСП:

СуроKа:


Факс:

+41 22 338 87 60


[email protected]

Web page:

www.wipo.int/sme

Китобчаи мазкур мумкин аст бо миѕдори нусхаи зарурњ дар Маркази миллиипатенту иттилооти Їуміурии Тоїикистон бо суроKаи

734042, Душанбе, кўчаи Айнњ, д.14-а.телефон: 8 (99237) 221-47-60,телефон/факс 8 (99237) 221-71-54,почтаи электронњ: [email protected] дархост карда шавад.

АЪЮ К ШИШ БА КАМОЛОТ · 2018-08-19 · Пеш аз сарфкунии ваÄт ва...

Documents