ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών...

32

Upload: others

Post on 30-Dec-2019

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥΟ Ιάσων Ευαγγέλου (φιλολογικό ψευ-δώνυμο του οφθαλμιάτρου και λογοτέ-χνη Ευάγγελου Ευαγγελίου), γεννή-θηκε στο Βόλο το 1926. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιατρική (πτυχίο 1954), Φιλοσοφία (πτυχίο 1974) και Θεολογία (ακροατής επί τετραετία). Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογο-τεχνών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών Μελετών κ.ά. Αρχισυ-ντάκτης του περιοδικού «Προεκτάσεις στην εκπαίδευση» (1991-1997) και του περιοδικού «Κασταλία» της Ελλη-νικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών (1999-2005).

Ο Ιάσων Ευαγγέλου παρουσιάστηκε στα Γράμματα το 1962 και από τότε προ-σφέρει στο λογοτεχνικό και φιλοσοφικό χώρο ένα σημαντικό έργο, που το χα-ρακτηρίζει κριτικό και εγκυκλοπαιδικό πνεύμα, πνευματικός προβληματισμός, ευαισθησία και ήθος, σαφήνεια σκέψης και έκφρασης, και περιεκτική διατύ-πωση λόγου. Αποσπάσματα του έργου του μεταφράστηκαν και στο εξωτερικό. Για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα έχει τιμηθεί με διακρίσεις και έτυχε τιμητικού διπλώματος από το Υπουργείο Πολιτισμού (1999). Έχει επίσης περιληφθεί σε ελληνικά και ξένα βιογραφικά λεξικά.

Το έργο του αγκαλιάζει όλους σχεδόν τους τομείς του έντεχνου Λόγου, και εκτός από άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και εφημερίδες, αποτελείται από εκατόν δέκα βιβλία.

Από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του

είναι οι «γνωμικοί στοχασμοί»: ΨΗΦΙ-ΔΕΣ ΙΔΕΩΝ και η «γνωμική ποίηση»: ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ, που συνεχί-ζουν –και ανανεώνουν– στο χώρο της Ελληνικής Γραμματείας, την παράδοση του επιγραμματικού λόγου (πεζού και ποιητικού). Αξιόλογο είναι και το έργο του «Γνωμολογικό Λεξικό» με 13.000 λήμματα για 1.500 θεματικές ενότητες.

ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΗ Μαρία Κώνστα (φιλολογικό ψευ-δώνυμο της Μαρίας Κατσικαβέλλα) γεννήθηκε στα Τρίκαλα (Θεσσαλίας) το 1967.

Είναι καθηγήτρια Θεολογίας και ασχο-λήθηκε ιδιαίτερα με την Αρχαιοελληνι-κή Γραμματεία (ως προς τη θεογονία, κοσμογονία και φιλοσοφία της αρχαίας θρησκείας).

Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περι-οδικά από το 1996. Είναι συγγραφέας τριών βιβλίων (ποίηση, δοκίμιο).

Ένα ανθολόγιο ιδεών είναι μια συλλογή γνωμών ή στοχασμών, που σ’ ένα πλαίσιο συμβατικό κατατάσσονται σε πέντε είδη: α) ρητά ή ρήσεις, β) γνωμικά, γ) αποφθέγματα (motta), δ) αφορισμοί, ε) αξιώματα.

Το «Ανθολόγιο Ιδεών» –χωρίς να φιλοδοξεί τον τίτλο του «Πανδέ-κτη»– είναι ένα θησαύρισμα στοχασμών, ένας οδοδείκτης, χρήσιμος για το βηματισμό μας στον άγνωστο δρόμο του μέλλοντος. Ένας σύμβουλος προσανατολισμού και διδάσκαλος στο να σκεφτόμαστε «διαλεκτικά», να μιλάμε σωστά και να γράφουμε εντυπωσιακά. Ο Αριστοτέλης μάς προ-τρέπει να χρησιμοποιούμε στα γραπτά μας τις λακωνικές ρήσεις των σο-φών, χωρίς να κάνουμε κατάχρηση αυτών (Ρητορ. 1395 a 1).

Το βιβλίο αποτελείται από θεματικές ενότητες των ιδεών, ώστε να γίνε-ται εύκολα προσιτό στις εξειδικευμένες αναζητήσεις κάθε αναγνώστη. Με άλλα λόγια είναι ένα «Λεξικό Ιδεών» των μεγάλων σκαπανέων του πνεύματος και του πολιτισμού.

Στο άγγιγμα της αγάπης όλοι γινόμαστε ποιητές.Πλάτων

Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο, είναι η Ελλάδα για την ανθρωπότητα.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε

Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθινό και δίκαιο.

Διονύσιος Σολωμός

Υπάρχουν στιγμές, που οποιαδήποτε στάση και αν κρατά το σώμα,

η ψυχή γονατισμένη προσεύχεται.Βίκτορ Ουγκό

Η πολιτική προσελκύει τα νοητικώς κατώτερα άτομα.

Άλμπερτ Αϊνστάιν

Page 2: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝΙάσων Ευαγγέλου - Μαρία Κώνστα

Διορθώσεις: Χαρά ΜακρίδηΣελιδοποίηση: Ζωή Ιωακειμίδου

Σχεδιασμός εξωφύλλου: Δημήτρης ΚουρκούτηςΕποπτεία έκδοσης: Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης

© Copyright: Εκδόσεις «Ιωλκός» & Ιάσων Ευαγγέλου - Μαρία Κώνστα

Φεβρουάριος 2012 Α΄ Έκδοση

ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΙΩΛΚΟΣ»• Ανδρέου Μεταξά 12 & Ζ. Πηγής, Αθήνα 106 81

Τηλ.: 210-3304111, 210-3618684, Fax: 210-3304211E-mail: [email protected]

www.iolcos.gr

ISBN 978-960-426-645-6

Page 3: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

Page 4: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΕΡΓΑ ΤOY ΙΑΣΟΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ:

(Συνοπτικά)— ΠΟΙΗΣΗ (42 συλλογές. Οι 9 συλλογές περιέχουν Γνωμική ποίηση: «Ψηφι-

δωτό Ποίησης»)— ΓΝΩΜΙΚΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ (26 βιβλία: «Ψηφίδες Ιδεών» με 13.000 προσω-

πικούς στοχασμούς)— ΘΕΑΤΡΟ (2 έργα και 9 μονόπρακτα)— ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ [α) Αφήγηση: 6 βιβλία: (διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήμα-

τα), β) Δοκίμια και Μελέτες: 49 βιβλία]— ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ (Η πυροβασία των Αναστενάρηδων)— ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ (Οι προσωκρατικοί Φιλόσοφοι)— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-

κλοπαιδικό Λεξικό, γ) Γνωμολογικό Λεξικό (εννοιών γενικής παιδείας)]— ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ [α) Ανθολογία Νεοελληνικού Γνωμικού Λόγου (1800-2000),

β) Ανθολόγιο Ιδεών (Με Μ. Κώνστα), Αθήνα, 2012]

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑ:

ΠΟΙΗΣΗ:— Δακτυλιόλιθοι, Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων, Αθήνα, 2008— Νοσταλγία, Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων, Αθήνα, 2011 ΔΟΚΙΜΙΟ:— Εποχές και Ήθη, Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων, Αθήνα, 2011 ΛΕΞΙΚΑ:— Λεξικό επιθέτων των Ορφικών Ύμνων, με Ι. Ευαγγέλου, Αθήνα, 2010 ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ:— Ανθολόγιο Ιδεών, με Ι. Ευαγγέλου, Ιωλκός, Αθήνα, 2012

Page 5: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

ΙΩΛΚΟΣ

Page 6: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό
Page 7: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

«Εστι γαρ και γνωμολογικόν η βραχύτης του λόγου,και αποφθεγματικόν και σοφώτατον

το εν ολίγω, πολλήν διάνοιαν ηθροίσθαι,καθάπερ εν τοις σπέρμασιν δένδρων όλων δυνάμεις»

Δημητριος ο ΦΑΛηρΕΥς (ΠΕρι ΕρμηνΕιΑς ιι, 9)

Ένα «Ανθολόγιο Ιδεών» είναι μια Συλλογή Γνω-μών ή Στοχασμών, που σ’ ένα πλαίσιο συμβατικό κατατάσσονται σε πέντε είδη: α) Ρητά ή Ρήσεις, β) Γνωμικά, γ) Αποφθέγματα (motta), δ) Αφορισμοί, ε) Αξιώματα.

Η ευσύνοπτη και γνωμολογική διατύπωση των εννοιών ανήκει στο είδος του «Γνωμικού ή επιγραμ-ματικού λόγου» που είναι κράμα φιλοσοφικό και λογοτεχνικό με ψυχολογικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις. Διακρίνεται για τη λακωνική συντομία του, την κυριολεξία της διατύπωσης, τη σαφήνεια του νοήματος, την ευθυβολία του στόχου και την ιδιότητά του να προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στη σκέψη του αναγνώστη. Ο Άγγελος Τερζάκης είχε επισημά-νει: «Μόνον ο στοχασμός που γεννάει στοχασμό εί-ναι ενάρετος. Ο στοχασμός δίχως απογόνους λέγεται δόγμα».

Μία ιδέα, γνωμολογικά διατυπωμένη, παύει να

Page 8: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

είναι η γνώμη ενός ανθρώπου, αλλά είναι όλοι οι άν-θρωποι μέσα σε μία γνώμη. Εξάλλου κάθε γνωμικό είναι κι ένα πολεμοφόδιο στον «αγώνα περί υπάρξε-ως» του ανθρώπου, ένα εγχειρίδιo πρώτων βοηθειών του πνεύματος, ένα σωσίβιο στην τρικυμία του βίου. Θα μπορούσαμε να πούμε ακόμη πως μια τέτοια Ιδέα είναι μια φωτοβολίδα (τροχειοδεικτική) που ανάβει σε μια στιγμή, αλλά δε σβήνει στους αιώνες.

Οι ιδέες των μεγάλων στοχαστών είναι δείγμα-τα και υποδείγματα διανοημάτων και αισθημάτων, ηθών και δράσης στη ζωή, σε παγκόσμιο επίπεδο. Όλοι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το γραπτό λόγο για να εκφράσουν την πείρα και τη διδαχή τους από τα γεγονότα που βιώνουν και που αυτά οικοδομούν την Ιστορία. Τα κύρια και βασικά υπαρξιακά γεγονότα όλων των ανθρώπων που ορθώνονται ως ερωτήματα και αινίγματα, ως ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες, για να διαπλαστεί μια ανθρωπιστική συνείδηση είναι: ο θεός ή η φύση, ο άνθρωπος και οι αξίες, ο έρωτας και η αγάπη, η ζωή και ο θάνατος. Οι αποχρώσεις, όμως, αυτών των γεγονότων και οι ερμηνείες που επιδέχο-νται είναι άπειρες, γιατί εξαρτώνται από την οπτική γωνία που κάθε στοχαστής την αντιμετωπίζει. Γι’ αυτό και η πολυφωνία των αντιλήψεων, με την οποία όμως εμπλουτίζεται το παγκόσμιο πνεύμα, προωθεί-ται (έστω και αργά) η πρόοδος και γίνεται όλο και πιο πολύ βιωτός ο βίος.

Το βιβλίο αυτό (χωρίς να φιλοδοξεί τον τίτλο του «Πανδέκτη») είναι ένα θησαύρισμα στοχασμών, ένας οδοδείκτης, χρήσιμος για το βηματισμό μας στον άγνωστο δρόμο του μέλλοντος.

Ένας σύμβουλος προσανατολισμού και διδάσκα-λος στο να σκεφτόμαστε «διαλεκτικά», να μιλάμε

Page 9: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

σωστά και να γράφουμε εντυπωσιακά. Ο Αριστοτέ-λης μάς προτρέπει να χρησιμοποιούμε στα γραπτά μας τις λακωνικές ρήσεις των σοφών, χωρίς να κά-νουμε κατάχρηση αυτών (Ρητορ. 1395 α 1).

Το βιβλίο αποτελείται από θεματικές ενότητες των ιδεών, ώστε να γίνεται εύκολα προσιτό στις εξει-δικευμένες αναζητήσεις κάθε αναγνώστη. Με άλλα λόγια είναι ένα «Λεξικό Ιδεών» των μεγάλων σκα-πανέων του πνεύματος και του πολιτισμού.

Έχουν γραφεί διαχρονικά χιλιάδες επαινετικά σχόλια για την αξία των βιβλίων Γνωμικού λόγου. Από το πλήθος αυτό μεταφέρουμε επιλεκτικά με-ρικά:

Χρυσόν οι διζήμενοι, γην πολλήν ορύσσουσι και ευ-ρίσκουσιν ολίγον.

ηρΑκΛΕιτος

Σοφού προς ανδρός όστις εν βραχεί, πολλούς καλώς οίος τε συντέμνειν λόγους.

ΑριςτοΦΑνης (ΘΕςμοΦ. 177)

Οι κράτιστοι των ανθρώπων βραχυλογώτατοι. ΕΠικτητος (ΕγχΕιριΔιον)

Το ουσιώδες άμεικτον. Αύταρκες γαρ το απλούν εν ουσία.

ΠΛωτινος (ΕννΕΑΔΕς Α, ζ)

Τα των σοφών αποφθέγματα, ρεύματα ύδατος εισίν συνθλιβόμενα εν στενώ χώρω.

ΠΛοΥτΑρχος (ηΘικΑ)

Page 10: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

10

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Αν δεν υπήρχον δύται, ουδέ μαργαρίται ήθελον υπάρ-ξει.

ΕμμΑνοΥηΛ ροΐΔης

Ο αφορισμός είναι ένα ιδιαίτερο είδος σκέψης, που διαπλάσσει κι ένα ιδιαίτερο είδος έκφρασης. Όπως η σπίθα είναι ένα ιδιαίτερο είδος φωτιάς.

κωνςτΑντινος τςΑτςος

Στο Λόγο, ψυχή της εξυπνάδας είναι η συντομία. Άρι-στα βιβλία είναι εκείνα που τ’ ανοίγουμε με λαχτάρα και τα κλείνουμε με κέρδος.

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Page 11: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

11

Α

Αγάπη - Στοργή - Αφοσίωση

Η αγάπη (η φιλότητα) κινεί το Σύμπαν («Amor Omnium motam»).

ΔΑντης

Αγαπάει, αλλά λίγο, εκείνος που μπορεί να πει και με λόγια να μετρήσει πόσο πολύ αγαπάει.

ΔΑντης

Αν αγαπηθείς, να είσαι άξιος της αγάπης. οβιΔιος

Δεν μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να αγαπήσει, μπορείς μόνο να προσευχηθείς να συμβεί αυτό.

τζον μΠΑρΘ

Μπορείς να δίνεις χωρίς ν’ αγαπάς, αλλά δεν μπορείς ν’ αγαπάς χωρίς να δίνεις.

Εΐμι κΑρμΑΐκΛ

Αγάπη δεν είναι να κοιτά ο ένας τον άλλον, αλλά να κοιτάνε και οι δύο προς την ίδια κατεύθυνση.

ΑντοΥΑν ντΕ ςΕντ-ΕξιΠΕρι

Page 12: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

12

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Η αγάπη είναι ένα ιδεατό πράγμα, ο γάμος κάτι πραγμα-τικό. Η σύγχυση ανάμεσα στο πραγματικό και το ιδεατό ποτέ δε μένει ατιμώρητη.

γιοχΑν βοΛΦγκΑνγκ Φον γκΑιτΕ

Στο άγγιγμα της αγάπης όλοι γινόμαστε ποιητές. ΠΛΑτων

Όποιος αγαπά, οφείλει. ΕΥριΠιΔης

Αυτά που έγραψα για μας είναι όλα ψέματα. Αυτά που έγραψα για μας είναι όλα αλήθεια.

νΑζιμ χικμΕτ

Είναι η δική μας μετριότητα που μας κάνει ν’ απαρνιόμα-στε την αγάπη. Η ίδια η αγάπη δε γνωρίζει από αρνήσεις.

ΕΥγΕνιος ιονΕςκο

Η αγάπη είναι ο φόβος που μας ενώνει με τους άλλους. μΑνοΛης ΑνΑγνωςτΑκης

Το να λες σε κάποιον πως θα τον αγαπάς για μια ολόκληρη ζωή, είναι σαν να περιμένεις από ένα κερί να μη λιώσει.

ΛΕων τοΛςτοΐ

Η ανώριμη αγάπη λέει: «Σ’ αγαπώ επειδή σε χρειάζομαι». Η ώριμη αγάπη λέει: «Σε χρειάζομαι επειδή σ’ αγαπώ».

Εριχ Φρομ

Η αποκλειστική αφοσίωση σ’ ένα πρόσωπο είναι προτέ-ρημα σκύλου.

I. κΑμΠοΥρογΛοΥ

Page 13: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

13

Η αφοσίωση δεν είναι περισσότερο φυσική για τον άνθρω-πο απ’ ότι είναι το κλουβί για την τίγρη.

τζορτζ μΠΕρνΑρντ ςο

Μίλα σιγά, όταν μιλάς γι’ αγάπη. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Όταν εμείς αγαπούμε πάρα πολύ, είναι δύσκολο να κατα-λάβουμε πως έπαψαν να μας αγαπούν.

ΦρΑνςοΥΑ ντΕ ΛΑ ροςΦοΥκο

Είναι αδύνατο να ξαναγαπήσουμε εκείνο που αληθινά πά-ψαμε ν’ αγαπούμε.

ΦρΑνςοΥΑ ντΕ ΛΑ ροςΦοΥκο

Στην αγάπη, η υπερβολή είναι το μέτρο. ΛοΥντβιχ βΑν μΠΕτοβΕν

Όποιος δεν αγαπάει το διπλανό του, ξεκινάει ν’ αγαπήσει όλο τον κόσμο.

μΑνος χΑτζιΔΑκις

Η αγάπη δεν είναι μόνο κάτι που νιώθεις, είναι κάτι που κάνεις.

Δ. οΥΐΛκΕρςον

Απ’ τη στιγμή που αρχίζει κανείς ν’ αγαπά, παύει να ’ναι ελεύθερος.

ΑνΑτοΛ ΦρΑνς

Αγάπα και κάνε ό,τι θέλεις. ΑΥγοΥςτινος

Page 14: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

14

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Όταν φτάσεις να ξέρεις με ακρίβεια τους λόγους που σε κάνουν ν’ αγαπάς, είσαι πολύ κοντά πια στο να μην αγα-πάς. Η πολλή λογική βλάπτει την αγάπη.

AνωνΥμο

Ποτέ δεν βλέπεις κάτι όπως είναι, μα όπως το αγαπάς. AνωνΥμο

Όταν κανείς αγαπάει, είναι πάντα είκοσι χρονών. AνωνΥμο

Όταν κανείς αγαπά, μπορεί να ζήσει και χωρίς την ευτυ-χία.

Φιοντορ ντοςτογιΕΦςκι

Αν το φως είναι η πρώτη αγάπη της ζωής, και η αγάπη δεν είναι το φως της ζωής;

OνορΕ ντΕ μΠΑΛζΑκ

Η αγάπη και η έχθρα έχουν διεθνή γλώσσα. ςτρΑτης μΥριβηΛης

Η αγάπη μετριέται μ’ αυτό που θυσιάζουμε γι’ αυτήν. ζΑν ζΑκ ροΥςο

Η αγάπη είναι σαν τον ίσκιο σου: φεύγει όταν την κυνηγάς, σε κυνηγάει όταν φεύγεις.

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Όποιος δεν αγαπά και δεν υποφέρει αρκετά τον εαυτό του, παραπλανά την αγάπη του προς τον πλησίον.

Φριντριχ νιτςΕ

Page 15: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

15

Η κάθε φορά που αγαπάει κανείς, είναι η πρώτη φορά που αγάπησε ποτέ του. Η διαφορά τού αντικειμένου δε μεταβάλλει το ενιαίο του αισθήματος. Απλώς το αναπα-ραγάγει.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Ποιος αγαπάει ποτές, εάν δεν αγάπησε από την πρώτη ματιά;

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Υπάρχει και λατρεία απαίσια σαν πολιορκία. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Ο ένας είναι άδειος και θα ήθελε να είναι γεμάτος· ο άλλος είναι γεμάτος και θα ήθελε ν’ αδειάσει. Και οι δύο νιώθουν την ανάγκη να ζητήσουν ένα ον, που θα μπορούσε να τους βοηθήσει σ’ αυτό. Το φαινόμενο αυτό και στις δύο περι-πτώσεις ονομάζεται: Αγάπη. Πώς λοιπόν; Η αγάπη μπορεί να είναι κάτι μη εγωιστικό;

Φριντριχ νιτςΕ

Ν’ αγαπάς μ’ όλους τους τρόπους και να μην ανήκεις σε κανένα δόγμα ή κόμμα αγάπης.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Κατέχουμε όλοι μερικά κομμάτια από κείνο που θα μπο-ρούσε να είναι η αγάπη… Κι όμως, απ’ την πληγή που αιμορραγεί αγάπη, θα πεθάνουμε.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Η αγάπη είναι σαν τη φωτιά, σε ζεσταίνει κι όταν της γυ-ρίσεις τις πλάτες.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Page 16: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

16

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Στη φλόγα της αγάπης λιώνουν όλες οι σκουριές που κα-θίσανε στις αρετές μας.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Άγιος - Άγιες Γραφές - Ιερότητα - Ιερός

Μέχρις ότου αποδειχτούν αθώοι, όλοι οι «Άγιοι» πρέπει να θεωρούνται ένοχοι.

τζορτζ οργοΥΕΛ

Όσο πιο αλληγορικά, διφορούμενα και δυσνόητα είναι τα «ιερά» κείμενα των θρησκειών, τόσο πιο θεόπνευστα θεω-ρούνται. Αλίμονο αν ο υπερφυσικός φοβερός θεός μιλούσε στη γλώσσα μας!

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

«Φοβού το θρησκευόμενο της μιας Βίβλου». Τον αγνοούντα τη Συγκριτική Θρησκειολογία.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Άγνοια

Κάθε φορά που τιμωρούμε μια Άγνοια, τιμωρούμε μιαν Αθωότητα.

ςτρΑτης μΥριβηΛης

Μόρφωση είναι και το ν’ αγνοείς ορισμένα πράγματα. ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Page 17: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

1�

Υπάρχουν και «επιστημονικές» γνώσεις που επαυξάνουν την άγνοια και το σκοταδισμό των ανθρώπων: οι θεο-λογικές γνώσεις κάποιας θρησκείας, που οδηγούν στην πίστη.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αγωγή - Ανατροφή - Διαπαιδαγώγηση

Η αγωγή του ανθρώπου αρχίζει με τη γέννησή του. ζΑν ζΑκ ροΥςο

«Οι νέοι αποθέμενοι το αιδείσθαι και φοβείσθαι ευθύς εμπίμπλανται αναγωγίας».

ΠΛοΥτΑρχος

Δεν έχει σημασία τι ξέρει ένα κορίτσι. Σημασία έχει το πώς το έμαθε.

μ. κΑΥ

Αγώνας - Προσπάθεια

Η μεγαλοφυΐα είναι 1% έμπνευση και 99% ιδρώτας (Ge-nious is one per cent inspiration and ninety nine per cent perspiration).

τομΑς Εντιςον

Όποιος δε θέλει να πέφτει στη ζωή, πρέπει να σέρνεται. βικτορ οΥγκο

Page 18: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

1�

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Αδελφός - Αδελφοσύνη

Είμαστε λίγοι, είμαστε λίγο ευτυχισμένοι. Ας γίνουμε αδελ-φοί.

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Μόνο εκείνοι που δεν έχουν τίποτε, είναι έτοιμοι να τα μοιρασθούν όλα αδελφικά.

ΑνωνΥμο

Αδιακρισία - Αγένεια

Τίποτε δε μοιάζει τόσο πολύ με την αθωότητα, όσο η αδι-ακρισία.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Είναι τρομερά δύσκολη η εξισορρόπηση οικειότητας και ευγένειας. Όσο αυξάνεται η πρώτη καταλήγει σε αγέ-νεια.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αγενής είναι ο προσποιούμενος ευγένεια συμφεροντολόγος, όσο και ο υπερβολικά ευγενής, αναξιοπρεπής ανόητος.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αδιαφορία - Αμέλεια - Απάθεια

Ένα πράγμα είναι χειρότερο απ’ το να μιλάει ο κόσμος για σένα κι αυτό είναι το να μη μιλάει κανείς για σένα.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Page 19: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

1�

Όποιος δεν επιχειρεί κάτι από αβουλία και αγνωσία, είναι σαν να έχει αποτύχει αν το επιχειρούσε.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αδιέξοδο

Το βρόμικο νερό δεν μπορεί να πλυθεί. ΑΦρικΑνικη ΠΑροιμιΑ

Οι αδιέξοδες θύρες κινητοποίησαν την εφευρετικότητα των παραθύρων.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αδικία - Άδικος - Αδικημένος

Όταν ο ένας τρώει κι ο άλλος κοιτάζει, τότε γίνεται μεγάλο κακό.

τοΥρκικη ΠΑροιμιΑ

Οι αδικίες πρέπει να γίνονται όλες μαζί, κι έτσι, λιγότε-ρο κρατώντας, λιγότερο ενοχλούν. Οι ευεργεσίες πρέπει να γίνονται σιγά - σιγά, για να τις γεύονται περισσότερο καιρό.

NικοΛο μΑκιΑβΕΛι

Εγώ το κάνω τ’ άδικο κι εγώ φωνάζω πρώτος. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Το άδικο δε δέχεται ποτέ να νικηθεί. ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Page 20: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

20

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Οι καβγάδες δε θα βαστούσαν πολύ, αν το άδικο ήταν μο-νάχα απ’ το ένα μέρος.

ΦρΑνςοΥΑ ντΕ ΛΑ ροςΦοΥκο

Αδυναμία

Το να ξέρεις την αδυναμία σου, είναι μεγάλη δύναμη. ρομΕν ροΛΑν

Η αδυναμία μας φταίει και όχι εμείς. Γιατί απ’ ότι είμαστε πλασμένοι τέτοιοι και είμαστε.

Φριντριχ νιτςΕ

Αδυναμία, τ’ όνομά σου είναι γυναίκα. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Όποιος τις αδυναμίες τού αγαπημένου δεν τις νομίζει αρε-τές, δεν αγαπάει.

γιοχΑν βοΛΦγκΑνγκ Φον γκΑιτΕ

Αθλητισμός - Αθλητής

Οι αθλητές, γενικά, είναι λίγο έξυπνοι. ΑΛΕξις κΑρΕΛ

«Κακών γαρ όντων μυρίων κατ’ Ελλάδα, ουδέν κάκιόν εστίν αθλητών γένος» (Αυτόλυκος 282 Ν).

ΕΥριΠιΔης

Page 21: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

21

«Σωματικών οργάνων άσκησις, κόπωσις, σιτία, ποτά, ύπνος, αφροδίσια, άπαντα μέτρια. Παν το πολύ, τη φύσει πολέμιον (εχθρικόν)».

ιΠΠοκρΑτης

Η άθληση του σώματος είναι υποδεέστερη της άθλησης του πνεύματος. Και είναι προτιμητέα η μίμηση της διάνοιας των σοφών, παρά των μυών των ζώων (στο τρέξιμο ή στην άρση βαρών). Ο φιλόσοφος Αρέστιππος έψεξε έναν κο-λυμβητή για τον εγωισμό του, με τη φράση: «Ντροπή σου να κομπάζεις ανθρώπους εσύ, για επιδόσεις που έχουν τα δελφίνια» (Αυχούντος τινός επί κολυμβάν, «Ουκ αισχύνει, είπεν, επί δελφίνοις έργοις αλαζομευόμενος»).

ΔιογΕνης (ΛΑΕρτιος 11, 73)

Προσέξτε την αθλιότητα στους αθλητές και τον πνευματικό υποβιβασμό. Μήπως το «Νούς υγιής, εν σώματι ασθενή» προσδιορίζει περισσότερο τον homo sapiens; Η ιστορία μάς δίνει πολλά παραδείγματα.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αίσθημα - Αισθήσεις

Μέσα στην περιοχή των αισθημάτων το πραγματικό δεν ξεχωρίζει απ’ το φανταστικό.

ΑντρΕ ζιντ

Ο Διόνυσος πορεύεται πριν απ’ τον Απόλλωνα. Το «αισθά-νεσθει» είναι αρχικότερο και προγενέστερο απ’ το «ειδέ-ναι».

ι. μ. ΠΑνΑγιωτοΠοΥΛος

Page 22: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

22

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Μόνον οι αισθήσεις μπορούν να θεραπεύσουν την ψυχή, ακριβώς όπως μόνον η ψυχή μπορεί να θεραπεύσει τις αισθήσεις.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Το αίσθημα μιλάει με μεγαλύτερη δύναμη όταν χαμηλώνει τη φωνή του.

οΥΐΛ ντΥρΑντ

Αισιοδοξία

Η βάση της αισιοδοξίας είναι καθαρός φόβος. οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Ο αισιόδοξος είναι ένας ευχάριστος κι ενεργητικός χα-ρακτήρας, που μετράει τους καρπούς του δέντρου με τον αριθμό των λουλουδιών του.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Ακολασία

Ακολασία ονομάζεται ο έρωτας του εγώ. Φιοντορ ντοςτογιΕΦςκι

Την ακολασία τους οι γυναίκες συνήθως την ονομάζουν άγνοια.

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Page 23: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

23

Αλαζονεία - Έπαρση - Ύβρις

«Ύβρις φυτεύει τύραννον» (η αλαζονεία γεννάει τον τύ-ραννο).

ςοΦοκΛης (οιΔιΠΠοΥς τΥρ. 873)

Η ίδια η αλαζονεία που μας κάνει να κατακρίνουμε όσα ελαττώματα νομίζουμε πως δεν έχουμε, μας κάνει και να περιφρονούμε τα προτερήματα που μας λείπουν.

ΦρΑνςοΥΑ ντΕ ΛΑ ροςΦοΥκο

Φουσκωμένος με αέρα σαν μπαλόνι ο αλαζόνας, είναι επό-μενο να βλέπει τον εαυτό του ν’ ανεβαίνει ψηλά. Η υπερο-ψία του, τον ανεβάζει στο θρόνο του θεού, και σαν μυθοδί-αιτος που είναι έχει ηγεμονικές ιδέες μεγαλείου.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αλήθεια

«Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια». ΑριςτοτΕΛης (Αμμωνιος: ΑριςτοτΕΛοΥς βιος)

«Αταλαίπωρος τοις πολλοίς η ζήτησις της αλήθειας, και επί τα ετοίμα μάλλον τρέπονται» (δε θέλουν να κουραστούν οι άνθρωποι στην αναζήτηση της Αλήθειας και καταφεύγουν στις έτοιμες απαντήσεις).

ΘοΥκΥΔιΔης (ιςτρ. Α΄ 20)

«Το σιγάν την αλήθειαν, όμοιον εστί θάπτειν χρυσόν». ΕΥΑγριος

Page 24: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

24

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

«Άγει εις φως την αλήθειαν ο χρόνος». μΕνΑνΔρος

Απλά είναι τα λόγια της αλήθειας. ΑιςχΥΛος

Το τρομερό είναι, όταν ζητώντας την αλήθεια, συμβεί να τη βρεις.

ρ. ντΕ γκιρμον

Όταν μια αλήθεια αναγνωρίζεται αμέσως απ’ όλους, δεν πρόκειται ν’ ασκήσει μεγάλη επιρροή στην τύχη της αν-θρωπότητας.

ΠοΛΥβιος ΔημητρΑκοΠοΥΛος

Η δύναμη της αλήθειας βρίσκεται στις ερωτήσεις μας γι’ αυτή.

ΑνωνΥμο

Αλήθεια είναι η ταύτιση της πραγματικότητας με τη διά-νοια (Veritas est adaequatio rei et intelectus).

ΛΑτινικη ρηςη

Και η πιο αγνή αλήθεια όταν επιβάλλεται με τη βία, απο-τελεί έγκλημα εναντίον του πνεύματος.

ςτΕΦΑν τςβΑΐχ

Η αλήθεια είναι κόρη του χρόνου κι όχι της αυθεντίας. μΠΕρτοΛτ μΠρΕχτ

Η μοίρα μιας καινούριας αλήθειας είναι ν’ αρχίζει σαν αίρεση και να τελειώνει σαν προκατάληψη.

ΑΛντοΥς χΑξΛΕϋ

Page 25: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

25

Η αλήθεια σηκώνει εναντίον του εαυτού της τη θύελλα που σκορπίζει τους σπόρους της σ’ όλους τους ανέμους.

ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Οι λέγοντες την λειτουργίαν είναι ιερείς των ανθρώπων. Οι λέγοντες την αλήθειαν είναι λειτουργοί του Θεού.

ΑνΔρΕΑς ΛΑςκΑρΑτος

Ούτε οι αλήθειες τελειώνουν στα όρια των αισθητηρίων μας, ούτε ο κόσμος στον ορίζοντα της πόλεώς μας.

ι. κΑμΠοΥρογΛοΥ

Η αλήθεια είναι πιο σημαντική από τα γεγονότα. Φρ. Λοϋντ

Μεταξύ της στιγμής που ακούγεται η αλήθεια και της στιγ-μής που θριαμβεύει, μεσολαβεί πάντα ένα χάος που γεμίζει από πτώματα.

ΠοΛΥβιος ΔημητρΑκοΠοΥΛος

Από μια αλήθεια που λέγεται ακαίρως, είναι προτιμότερο ένα επίκαιρο ψέμα.

ΠοΛΥβιος ΔημητρΑκοΠοΥΛος

Αν πεις ένα ψέμα, πάλι η αλήθεια δεν χάνεται. Μπορείς, όμως, να τη μαχαιρώσεις τη ζωή κάποτε με μιαν αλήθεια.

Φιοντορ ντοςτογιΕΦςκι

Η αλήθεια δεν είναι διαφορετική απ’ την ανθρώπινη φύση. Αν ό,τι θεωρείται σαν αλήθεια, διαστέλλεται απ’ την αν-θρώπινη φύση, αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια.

κομΦοΥκιος

Page 26: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

26

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Η παραδοξολογία ανεβάζει την αλήθεια στο σκοινί του ακροβάτη. Κι όταν οι αλήθειες ακροβατούν, τότε μπορούμε να ελέγξουμε την ευστάθειά τους.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Όταν η αλήθεια δεν είναι ελεύθερη, η ελευθερία δεν είναι αληθινή.

ζΑκ ΠρΕβΕρ

«Είναι εξωφρενικά τερατώδες, λέει ο λόρδος Χένρυ, το γεγονός ότι οι άνθρωποι λεν πίσω από την πλάτη μας πράγ-ματα απολύτως αληθινά».

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Όχι, όταν η αλήθεια είναι ακάθαρτη, μα όταν είναι ρηχή, δεν κατεβαίνει ο σοφός με ευχαρίστηση στα νερά της.

Φριντριχ νιτςΕ

Ψεύτικη να θεωρείτε την αλήθεια που δεν σας κάνει να χαίρεστε και να γελάτε.

Φριντριχ νιτςΕ

Το αίμα που χύνεται για μια αλήθεια, είναι ο χειρότερος μάρτυρας απόδειξης της αλήθειας. Το αίμα δηλητηριάζει και την πιο καθαρή θεώρηση της αλήθειας, δηλητηριάζει και την πιο αγνή διδασκαλία.

Φριντριχ νιτςΕ

Όταν συζητάς, δεν υπάρχει ούτε ανώτερος ούτε κατώτερος, ούτε τίτλοι, ούτε ηλικία, ούτε όνομα. Τίποτε δε λογαριάζε-ται παρά μονάχα η αλήθεια. Και μπροστά σ’ αυτήν είναι όλοι ίσοι.

ρομΕν ροΛΑν

Page 27: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

2�

Ποτέ ως τώρα η αλήθεια δεν κρεμάστηκε απ’ το χέρι ενός αδιάλλακτου.

Φριντριχ νιτςΕ

Η αλήθεια βρίσκει το φόρεμα του πραγματικού πολύ στε-νόχωρο.

ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Το αληθινό δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό. Απλώς είναι αληθινό. Είναι η επιστήμη.

ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Αν πρόκειται να περιγράψεις την αλήθεια, άφησε την κομ-ψότητα στο ράφτη.

ΑΛμΠΕρτ ΑΐνςτΑΐν

Πολύ ωραίο για να ’ναι αληθινό. ΑγγΛικη ΠΑροιμιΑ

Πρέπει ν’ αγαπάμε μια πεποίθησή μας μονάχα γιατί είναι αληθινή και όχι γιατί είναι δική μας. Ό,τι έπαψε να ’ναι σωστό, δεν πρέπει να το θεωρούμε δικό μας.

μΠιΕΛινςκι

Το αληθινό, με το νόημά του σφαλερά διαβασμένο, και με έμφαση βαλμένη εκεί που δεν πρέπει, είναι το ψεύτικο.

ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Το να είσαι φυσικός είναι μια πόζα εξαιρετικά δύσκολη να την κρατήσεις.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Page 28: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

2�

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Η αλήθεια μοιάζει με πολυεδρικό διαμάντι. Καμιά θεω-ρία δεν μπορεί να φωτίσει ταυτόχρονα όλες τις πλευρές της.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Γνώρισμα της αλήθειας (στον τομέα που υπάρχει) είναι να κυριαρχεί αυτοδύναμα κι όχι να εκβιάζει ή να εκλιπαρεί να την πιστέψουν για να επιβληθεί.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αλλαγή - Μεταβολή

Πάντα μια αλλαγή αφήνει ένα δόντι, όπως στο κτίριο, απ’ όπου θα πιαστεί μια άλλη.

NικοΛο μΑκιΑβΕΛι

Η αλλαγή είναι ανάπαυση (Μεταβάλλον ανεπαύεται). ηρΑκΛΕιτος

Μόνον όποιος μεταβάλλεται, είναι συγγενής μου. Φριντριχ νιτςΕ

Η λέξη «αλλαγή» μας κάνει να σκεφτόμαστε τη διαρκή ανανέωση και αλλοίωση, το δυναμικό και αείρροο «γίγνε-σθαι», την αέναη μεταβολή, την αλλαγή της αλλαγής…

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Page 29: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

2�

Αλληλεγγύη - Αλτρουισμός

«Ουαί αυτώ τω ενί, όταν πέση και μη η δεύτερος εγείραι αυτόν» (αλίμονο σ’ όποιον πέσει και δε βρεθεί αυτός που θα τον σηκώσει).

ΕκκΛηςιΑςτης

Το τσεκούρι του ξυλοκόπου ζητάει την ξύλινη λαβή του από το δέντρο, κι αυτό του τη δίνει.

ρΑμΠιντρΑνΑΘ τΑγκορ

Η τριανταφυλλιά του Εγώ που μπολιάστηκε με το κλαδί του Εσύ, δεν έχει αγκάθια.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αμάθεια - Αμαθής

Δε συνάντησα ποτέ άνθρωπο τόσο αμαθή, ώστε να μην μπορώ να μάθω κάτι απ’ αυτόν.

γΑΛιΛΑιος

Όταν βλέπω την πάνοπλον Αθηνά διερωτώμαι: Αν η Σοφία λέγεται Πόλεμος, τότε η Αμάθεια τι είναι;

ΠοΛΥβιος ΔημητρΑκοΠοΥΛος

Μην έχεις εμπιστοσύνη εις την σοφίαν που αναγνωρίζει η αμάθεια.

ΠοΛΥβιος ΔημητρΑκοΠοΥΛος

Η αμάθεια κρύβει πλήθος αμαρτίες. Το ίδιο και η μάθηση.οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Page 30: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

30

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Άδειο σακί δε στέκει ορθό. ΕΛΛηνικη ΠΑροιμιΑ

Αμαρτία - Αμαρτωλός

Τα παλαιότερα αμαρτήματα είναι οι νεότεροι τρόποι ζω-ής.

οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Είναι και αμαρτίες που ’χουν στη γη προνόμια. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Οι καλύτεροι άνθρωποι είναι από αμαρτίες πλασμένοι. οΥΐΛιΑμ ςΑιξΠηρ

Μισώ την αμαρτία, αλλά αγαπώ τον αμαρτωλό. τζον ριντ

Το να είσαι αναμάρτητος, είναι η μεγαλύτερη αμαρτία. οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Εσύ πάντα θα μ’ αγαπάς. Γιατί αντιπροσωπεύω όλες τις αμαρτίες που δεν είχες το θάρρος να κάνεις.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Η συνείδηση δε σ’ εμποδίζει να διαπράξεις την αμαρτία. Σε εμποδίζει απλώς να την απολαύσεις.

χΑρι χΕρςΦιΛντ

Ο Θεός μπορεί να συγχωρήσει τ’ αμαρτήματά μας. Το νευ-ρικό μας σύστημα, ποτέ.

οΥΐΛιΑμ τζΕΐμς

Page 31: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ

31

Άμιλλα - Ανταγωνισμός

Άμιλλα είναι να φτάσει κάποιος τον άλλον, που τον θαυμά-ζει ή να τον ξεπεράσει, χωρίς να αισθάνεται φθόνο, όταν ο άλλος τον ξεπερνάει.

ΑριςτοτΕΛης

«Εις πονηράς άμιλλας, αθλιώτερος εστίν ο νικήσας». μΕγΑς βΑςιΛΕιος

Στην ευγενή άμιλλα συχνά ο ζήλος γίνεται ζήλια και η ευ-γενής άμιλλα γίνεται αγενής άμιλλα.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Αμφιβολία

Η αμφιβολία ωθεί το πνεύμα του ανθρώπου από κορυφή σε κορυφή. Και δε μας θέλγει λιγότερο από τη γνώση.

ΔΑντης

Το κακό στη ζωή είναι ότι οι ανόητοι είναι γεμάτοι βεβαιό-τητα και όλοι οι μυαλωμένοι γεμάτοι αμφιβολίες.

μΠΕρτρΑντ ρΑςΕΛ

Αναβολή

Μην αναβάλεις για αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις μεθαύ-ριο.

οςκΑρ οΥΑΐΛντ

Page 32: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ - Public— ΛΕΞΙΚΑ [α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυ-κλοπαιδικό

32

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑ

Η αναβολή είναι ένα σύνθετο κράμα: ελπίδας, φόβου και οκνηρίας.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

Ανάγκη - Αναγκαιότητα - Αναγκαίο

Όταν η ανάγκη δεν υποχρεώνει τους ανθρώπους να είναι καλοί, πάντοτε καταντούν κακοί.

NικοΛο μΑκιΑβΕΛι

«Εξ ανάγκης και νόμου μετάθεσις». ΑΠοςτοΛος ΠΑΥΛος (Εβρ. ζ΄ 12)

«Ανάγκη και θεοί πείθονται». ΑρχΑιΑ ΕΛΛηνικη ρηςη

«Παν αναγκαίον πράγμα, ανιαρόν έφυ». Ειηνος ο ΠΑριος

Ανακάλυψη - Αποκάλυψη

Η ανακάλυψη συνίσταται στην αποκάλυψη αυτού που ήδη υπάρχει.

ΑρΘοΥρ κΕςτΛΕρ

Προσοχή! Η «αποκάλυψη» προϋποθέτει συχνά τη σκόπιμη «επικάλυψη». Το περιεχόμενο των λέξεων καλύπτεται από μεταμφίεση.

ιΑςων ΕΥΑγγΕΛοΥ

ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥΟ Ιάσων Ευαγγέλου (φιλολογικό ψευ-δώνυμο του οφθαλμιάτρου και λογοτέ-χνη Ευάγγελου Ευαγγελίου), γεννή-θηκε στο Βόλο το 1926. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιατρική (πτυχίο 1954), Φιλοσοφία (πτυχίο 1974) και Θεολογία (ακροατής επί τετραετία). Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογο-τεχνών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών Μελετών κ.ά. Αρχισυ-ντάκτης του περιοδικού «Προεκτάσεις στην εκπαίδευση» (1991-1997) και του περιοδικού «Κασταλία» της Ελλη-νικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών (1999-2005).

Ο Ιάσων Ευαγγέλου παρουσιάστηκε στα Γράμματα το 1962 και από τότε προ-σφέρει στο λογοτεχνικό και φιλοσοφικό χώρο ένα σημαντικό έργο, που το χα-ρακτηρίζει κριτικό και εγκυκλοπαιδικό πνεύμα, πνευματικός προβληματισμός, ευαισθησία και ήθος, σαφήνεια σκέψης και έκφρασης, και περιεκτική διατύ-πωση λόγου. Αποσπάσματα του έργου του μεταφράστηκαν και στο εξωτερικό. Για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα έχει τιμηθεί με διακρίσεις και έτυχε τιμητικού διπλώματος από το Υπουργείο Πολιτισμού (1999). Έχει επίσης περιληφθεί σε ελληνικά και ξένα βιογραφικά λεξικά.

Το έργο του αγκαλιάζει όλους σχεδόν τους τομείς του έντεχνου Λόγου, και εκτός από άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και εφημερίδες, αποτελείται από εκατόν δέκα βιβλία.

Από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του

είναι οι «γνωμικοί στοχασμοί»: ΨΗΦΙ-ΔΕΣ ΙΔΕΩΝ και η «γνωμική ποίηση»: ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ, που συνεχί-ζουν –και ανανεώνουν– στο χώρο της Ελληνικής Γραμματείας, την παράδοση του επιγραμματικού λόγου (πεζού και ποιητικού). Αξιόλογο είναι και το έργο του «Γνωμολογικό Λεξικό» με 13.000 λήμματα για 1.500 θεματικές ενότητες.

ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΗ Μαρία Κώνστα (φιλολογικό ψευ-δώνυμο της Μαρίας Κατσικαβέλλα) γεννήθηκε στα Τρίκαλα (Θεσσαλίας) το 1967.

Είναι καθηγήτρια Θεολογίας και ασχο-λήθηκε ιδιαίτερα με την Αρχαιοελληνι-κή Γραμματεία (ως προς τη θεογονία, κοσμογονία και φιλοσοφία της αρχαίας θρησκείας).

Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περι-οδικά από το 1996. Είναι συγγραφέας τριών βιβλίων (ποίηση, δοκίμιο).

Ένα ανθολόγιο ιδεών είναι μια συλλογή γνωμών ή στοχασμών, που σ’ ένα πλαίσιο συμβατικό κατατάσσονται σε πέντε είδη: α) ρητά ή ρήσεις, β) γνωμικά, γ) αποφθέγματα (motta), δ) αφορισμοί, ε) αξιώματα.

Το «Ανθολόγιο Ιδεών» –χωρίς να φιλοδοξεί τον τίτλο του «Πανδέ-κτη»– είναι ένα θησαύρισμα στοχασμών, ένας οδοδείκτης, χρήσιμος για το βηματισμό μας στον άγνωστο δρόμο του μέλλοντος. Ένας σύμβουλος προσανατολισμού και διδάσκαλος στο να σκεφτόμαστε «διαλεκτικά», να μιλάμε σωστά και να γράφουμε εντυπωσιακά. Ο Αριστοτέλης μάς προ-τρέπει να χρησιμοποιούμε στα γραπτά μας τις λακωνικές ρήσεις των σο-φών, χωρίς να κάνουμε κατάχρηση αυτών (Ρητορ. 1395 a 1).

Το βιβλίο αποτελείται από θεματικές ενότητες των ιδεών, ώστε να γίνε-ται εύκολα προσιτό στις εξειδικευμένες αναζητήσεις κάθε αναγνώστη. Με άλλα λόγια είναι ένα «Λεξικό Ιδεών» των μεγάλων σκαπανέων του πνεύματος και του πολιτισμού.

Στο άγγιγμα της αγάπης όλοι γινόμαστε ποιητές.Πλάτων

Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο, είναι η Ελλάδα για την ανθρωπότητα.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε

Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθινό και δίκαιο.

Διονύσιος Σολωμός

Υπάρχουν στιγμές, που οποιαδήποτε στάση και αν κρατά το σώμα,

η ψυχή γονατισμένη προσεύχεται.Βίκτορ Ουγκό

Η πολιτική προσελκύει τα νοητικώς κατώτερα άτομα.

Άλμπερτ Αϊνστάιν