21.

06

.20

14/1

41

Iedereen Tiki!

Tropische trend bloeit weer op

Op cruise naar de Caraïben

Op bezoek bij Knuts&Provost in Ronse en New York

Zomerse mode in Barcelona

Cultfenomeen maakt herstart

Tiki is

terug!

© M

usé

e d

u q

ua

i Bra

nly

21 JUNI 2014

Volgens de Polynesiërs wasTiki de allereerste mens.Rond deze ‘exotische Adam’ontstond in de jaren 50 een popcultuur die deed wegdromen naar exotischeoorden. Dat fenomeen duiktnu weer op. Met dank aaneen Duitse cameraman.tekst Robin Broos

19was Tiki een soort halfgod. Hijwas de eerste man op aarde, zoalsAdam in de Bijbel. Maar voor demodale bezoeker van een Tikibarwaren de figuren authentiek.” Een belangrijke rol in de belevingwas de Tiki-mug, een keramiekenbeker in de vorm van een Tiki.Kirsten: “Ze werden gemaakt inhet naoorlogse Japan en warenspotgoedkoop. Aan het eind vande avond mocht de klant zijnbeker mee naar huis nemen, alssouvenir. Vandaag zijn het durehebbedingen voor verzamelaars.”

Slechte smaakDe Amerikaan omarmde de Tiki-cultuur ook in zijn ei gen huis. “Demiddenklasse kreeg interesse indie zogezegde primitieve kunst.Maskers, beelden en tekeningenleken zelfs mooi te passen in hetinterieur van de mid-centurymoderne huizen. InterieurketenWit co bracht Tiki-geïnspireerdemeubelen en decoratie op demarkt, stijl iconen als Elvis Presleyen Hugh Hefner richtten er hunhuis mee in. Daarnaast was er depopulaire tv-reeks Hawaiian Eye,die met een Tiki in haar intro depopcultuur nog meer tot in dehuiskamer bracht.”

poloog Thor Heyer dahl en zijncrew met een zelfgemaakt vlot (deKon-Ti ki) van Zuid-Amerika naarTahiti. “Zijn boek en film Kon-Tikiwerden een ware hit”, zegt Kir -sten. “De populariteit maak te vanTiki een begrip. Toch is het watkort door de bocht om te stellendat Kon-Tiki de Tiki-cultuur ingang heeft gezet. Het is geleidelijkaan gegaan. Waar paradijselijkeetablissementen zich tot dan voor-stelden met palmbomen, huttenen ukeleles, kregen ze plots alle-maal een Tiki voor de deur, op dekaart tot op de servetten. Figurenuit alle hoeken van Polynesië wer-den door Amerikaanse tekenaarsals basis gebruikt om er eennieuwe vorm van popart van temaken. Voor de ei landbewoners

Met zijn boek The Book ofTiki haalde de Duitsecinematograaf Sven A.

Kirsten in 2000 het lang vergetencultfenomeen Tiki uit de vergetel-heid. Tiki is zijn levensstijl. “Alnoem ik het liever the game I loveto play”, zegt de in Los Angeles wo -nende Kirsten (58). “Toen ik naarde VS verhuisde, raak te ik gefasci-neerd door Tiki. Als een urbanarcheoloog ging ik op zoek naaralles wat ik over de popcultuurkon terugvinden. In mijn nieuweboek Tiki Pop probeer ik de linkterug te leggen naar de primitievekunsten die aan de basis lagen vande Ame rikaanse Tiki.”Amerikanen waren al langer in deban van de Ha waïaanse eilanden.Die voorliefde werd gevoed doorpopulaire literatuur en muziek,maar ook door Holly woodfilmsrond de Stille Oceaan die sinds dejaren 20 werden gemaakt.Kirsten: “Op het Ameri kaanse vasteland leefde een romantischevisie van Poly nesië die de com-plexe realiteit van de inheemsecultuur negeerde, ten voordelevan de geïdealiseerde ei land -fantasieën. In Los An geles ont-stonden al de eerste tropischecafés en restaurants. Toch zou hettot de jaren 50 duren eer er sprakeis van ‘Tiki’ en er een ganse pop-cultuur uit voortvloeit.”In 1947 zeilden de Noorse antro-

Tiki-mania: ook op de door de ruimtevaart gedomineerdeSeattle World’s Fair in 1962.

De Tiki-mug, die je na eenavondje uit in de Tikibar mee naar huis mocht nemen.

© S

ve

n K

irst

en

/TA

SC

HE

N

© D

.R.

© J

en

nif

er

Pa

tric

k

Tiki werd alsmaar groter metresorts, bowlingbanen en zelfspretparken. Maar half de jaren60 begon de tropische fantasieweg te ebben. Kirsten: “De hypewerd te groot en te commercieel.Dat maakte de exotische droomkapot. De generatie babyboo-mers vonden die Polynesischehobby van hun ouders maarniks, hun houding tegenoverinheemse culturen neerbuigend.Tiki werd iets van het esta-blishment, van mensen die geenvoeling meer hadden met de tijdgeest. Het getuigde vanslechte smaak.”

Compleet verdwenenIn de jaren 90 leek Tiki zelfs hele-maal verdwenen. “Als cinemato-graaf hou ik erg van visuele prik-kels,” vervolgt Kirsten. “Toen ikde eerste keer een foto zag vanzo’n gewone Amerikaan ergenshalf vorige eeuw, poserend bijeen absurd godsbeeld, raakte ikgefascineerd in die vreemde pop-cultuur. Wat was dat? Hoe is mendaar ooit opgekomen? Enwaarom was er amper iets vanterug te vinden? Want zonder datie mand het in de gaten had, wasde stijl compleet verdwenen.Alsof het gewoon uit het geheu-gen van de Amerikanen wasgewist.”Als een soort archeoloog startteKirsten zijn eigen onderzoek naarde vergane glorie van Tiki. Tochduurde het tot 2000 eer iemand

brood zag in zijn verhaal.Uitgeverij Taschen bracht TheBook of Tiki op de internationalemarkt. Kirsten: “Een beetje iro-nisch dat een Duitse au teur en uit-gever een boek rond hetAmerikaanse cultfenomeenpubliceerden. Maar geen enkeleuitgever in de VS had belangstel-ling. Zij hadden Tiki nooit als ietsbijzonder ervaren. Om mensendaarop te wijzen, was er een bui-tenstaander nodig.”

Gauguin achternaThe Book of Tiki zorgde voor eenrevival in de Verenigde Staten,maar ook voor een opmars inEuropa. In 2007 volgde TikiModern, beide boeken zijn intussen dure collector’s itemsgeworden.Met het nieuwe boek Tiki Pophoopt Kirsten die heroplevingopnieuw aan te wakkeren. Zij hetmet een belangrijke nuance:“Tiki wordt nogal snel afgeschil-derd als kitsch, maar ik gruwelvan dat woord. Sinds de revivallag de focus vooral daarop. Datwas anders in de jaren 50, toenTiki nog deed terugdenken aanhaar oorsprong. Die popcultuuris ontstaan uit een naïeve liefdevoor de echte Poly ne sische cul-tuur.”Het boek zoomt in op de rijkeinvloeden van het fenomeen, netals de gelijknamige expo Tiki Popin Mu sée de Quai Branly in Parijsdie Kirsten cureert. Au then tiekePolynesische kunst staat er naastAmerikaanse beeldhouwwerkenvan de jaren 50 tot nu. En dat ter-wijl de naam misschien andersvermoeden. “Er moest een duidelijk verschilzijn tussen de popcultuur en dePolynesische kunst die er in hetmuseum te zien is,” vindtKirsten. “Het blijft een moeilijkgegeven voor een etnografischmuseum. Westerlingen voe lenzich nog zo schuldig over de mis-daden van de kolonisaties, dat zedie cartooneske vertaling van dieauthentieke culturen niet kun-nen verdragen. In de VS ligt datnog gevoeliger, de expo zal er dusniet hernomen worden. EenAmeri kaanse museumdirecteurvroeg me of ik kon garanderendat er zich geen bewoner van dePacifische eilanden beledigd zouvoelen. Maar dat kan ik niet.”Tijdens de opbouw van de Tiki

DEMORGENMAGAZINE

In de jaren 90 was deTiki-cultuurineens verdwenen,zonder dat iemandhet in degaten had

De 101 dagen durendezeereis die de NoorThor Heyerdahl in1947 maakte met zijn Polynesisch vlotKon-Tiki inspireerdede hele wereld. Enoveral werden er te pas en te onpasschaars geklede exotische dames bij gesleurd.

20

© D

.R.

21 JUNI 2014

Pop-expo verbleef Kir sten in eenappartement dat ooit nog werdbewoond door schilder PaulGauguin. “Hij was een van deeersten om Polynesische kunstnaar het Westen te brengen enhet met een bril van hier te herin-terpreteren. Want wat weinigenweten, is dat hij zelf ook sculptu-ren heeft gemaakt. Volgens mijheeft dat een directe link met deAmerikaanse Tiki's van de jaren50. Daarom ben ik blij dat dezeexpo de Tiki-cultuur naar eenmuseumniveau verheft, net alshet werk van Gauguin. Volgensmij is er geen verschil. In mijnogen is het allemaal kunst, eenhoofdstuk in het grotere verhaal.Nee, ik heb geen slecht gevoel bijmijn passie voor Tiki.”

Tiki Pop, uitgegeven bij Taschen, 384 pagina's, ! 39,99

Tiki Pop expo, van 24 juni t/m 28 septemberin Musée de Quai Branly,Parijs, quaibranly.fr, facebook.com/tiki.pop.paris

DE TIKI HOT SPOTSVAN SVENKIRSTEN

TIKI-TIMet slechts 12 plaatsenis dit de kleinste, maar

meest authentieke Tiki bar van L.A.

Open sinds 1961 ennooit gemoderniseerd.

4427 Sunset Blvd,Los Angeles tiki-ti.com

TONGA HUTTonga Hut is gebouwd

in 1958, maar werd een ordinaire bar toen

Tiki in verval raakte. Recent heringericht in de stijl van toen.

12808 Victory Blvd,North Hollywood

tongahut.com

LE TIKI LOUNGEHet bewijs dat

de revival van Tiki ooktot het Europese vaste-land is doorgedrongen.

Fijne bar in hartje Montmartre.

26 Rue de la Fontaineau Roi, Parijstiki-lounge.fr

TRADER VIC'SDe enige keten die

de Tiki-hype overleefde.De zaak in München, in de kelder van een

chic hotel, is ongewijzigd sinds 1972.

Schuhstraße 31,München

tradervics.com

21

Het enorme restaurantThe Kahiki in Columbus,Ohio, kreeg de vorm van een Polynesische gevechtsboot. Uiteraard ontbreken de Moai-hoofden niet.

© S

ve

n K

irst

en

/TA

SC

HE

N

DEMORGENMAGAZINE

TikiMania

The DrifterOudburg 47, Gent

thedrifter.be

Klassieke Mai TaiDe Mai Tai was dé cocktail van de Tiki-generatie. Bedacht

door Trader Vic in 1944 met de slagzin: ‘Mai Tai roa ae’, Tahitiaans voor ‘niet van deze wereld’.

30 ml Jamaicaanse bruine rum 30 ml Puerto Ricaanse witte rum

15 ml overproof rum 15 ml sinaasappellikeur (Cointreau, Ferrand of triple sec)

15 ml amandelsiroop 30 ml limoensap

Shake en strain in een lowball glas met crushed ice.Serveer met schijfje limoen en 2 korte rietjes.

“Tiki-cocktails zijn een menge-ling van rum en vaak vruchten-sappen”, zegt mixologist MarcMathieux. Dit voorjaar was hijbartender van de intussengesloten pop-up Tiki Bar inAntwerpen. Mathieux: “Tiki ischill, je moet er je tijd voor ne -men. Het gaat ook om de showerrond. De sfeer van zo’n bar isuniek, de dranken worden ge -serveerd in keramieken bekersdie een Tiki-god afbeelden of ineen bowl met vuur. Het wauw-effect is deel van de ervaring.”Midden vorige eeuw warenTiki-restaurantketens als Donthe Beachcomber en Trader

Vic’s bijzonder populair in deVS. “De mensen die daar toenwerkten, hebben de basis vande cocktails bedacht. Toen wa -ren de recepten geheim, elkebar had zijn specialiteit. Van -daag kan iedereen ze maken,met een eigen touch. Zo doe ikeen beetje zout in de Mai Tai.Die wordt in België al te vaakverpest door ze veel te zoet temaken.”De succesvolle pop-upbar inAntwerpen krijgt voorlopiggeen concrete navolging, maarde interesse is wel gewekt. InGent is al de eerste échte Tiki-bar van België opengegaan.

De smaak van exotisme

De koele blikken van deMoai houden het Paaseiland

veilig, en uw cocktail fris.Stone Cold-ijsblokjes, 10,99euro bij www.suprabazar.be

Cult-rum van de Fiji-eilanden, vernoemdnaar zeven heroïsche

Tiki-zeevaarders,22 euro

Waarom een pokerface opzetten als je pret kuntzaaien met een Tiki-face?Cocktailglas, 8,95 euro bijwww.thingsfordrinks.com

Bowlen maar: iedereen eenrietje en de vulkaan wordtmet alcohol aangestoken.Volcano Bowl, 275 euro,www.shagthestore.com

Eenvoudig accessoire,groot aloha-effect.Rietjes, 8,50 euro,

www.kikkerlandeu.com

Het Belgische Flap maaktde ideale mokken voor eenklassieke Mai Tai. Manuia!

(Oftewel santé!)flapstikis.blogspot.be,

45 euro

Zin in de vibe, maar niet in de roes? Coco Juicemaakt exotische sapjes op basis van biologisch

kokosnootwater.2,99 euro

Blouse, Magdalena, 127 euro

DEMORGENMAGAZINE

Vijf nummers als perfecte

soundtrack bij eenavondje cocktailslurpen. Terug

te vinden op ‘The Sound of Tiki’,gecompileerd door

Sven Kirsten.

MARTIN DENNYTiki

Denny bedacht de klankvan het exoticagenre.

Inclusief zelfgefabriceerdedierengeluiden.

THE SHADOWSKon-Tiki

Nummer één hit van de Britse gitaarhelden, als hommage aan de

gelijknamige expeditie.

ANDY WILLIAMSHouse of BambooPopulaire crooner

bezingt de inrichting van elke klassieke

Tiki-lounge: bamboe.

LES BAXTERBird of ParadiseInspiratie van vele

exotica-artiesten. Met destem van de onbekende

zangeres... Tiki.

DON HOHawaii Five-O/Quiet Village

Medley van post-Tiki tv-tune ‘Hawaii Five-O’

en exotica hymne ‘Quiet Village’.

The Sound of Tiki, uitgegeven bij Bear Family

Records, 16,49 euro Meer info: bear-family.de

TikiMania

Zijden tuniek van Verso, 231 euro via

www.net-a-porter.com

Pumps met Tiki-patroon op hak, 83 euro,

www.pinupgirlclothing.com

Rok met zigzagpatroon,Pepe Jeans, 69,95 euro

Short met palmenmotief,Franklin & Marshall, 65 euro

Doen je oren swingen ophet ritme van de golven.

Oorbellen, 7,95 euro, H&M

Leren palmbomenclutch,Kenzo, 73,50 euro

Happy Hula Feet met dezesokken van Happy Socks,

8 euro

Rok vooraan en short achteraan, maar

tropisch overal.Skort, Topshop, 44 euro

Tiki-tronies voor de sleutelbos, 4,50 euro bij

klangundkleid.de

Pet, Sacha, 12,95 euro