8/3/2019 09 - Z

1/6

zZ, z deveto slovo nae irilice, dvadeset devetonae latinice (Z, z); astr. Z = poloajzenita, z

= zenitna daljina; mat. z = trea oca uprostornom pravolinijskom koordinatnomsistemu, oca aplikata.

zabejizam v. sabejizam.zabijcipl. v. sabejci.zavije (arap.) osama, samica, isposnika elija,

manastir; sirotinjski dom kod muslimana.zagar (tur. zagar, ma. agar) lovaki pas, hrt,

ogar.zaira (arap. dahira, tur. zahire) hrana, rezervna

hrana.zajim (tur. zaim voa) v.zijamet.zak (hol. Zak, nem. Sack) stara holandska

mera za ito = 83,4 1; holandski naziv zahektolitar.

zalf(arap.) v.zarf.zambo (p. zambos) melez od amerikeCrnkinje i amerikog Indijanca.

zamet (tur. zahmet) nevolja, tekoa, napor,trud, muka.

zampt (tur.) naziv u nekim naim krajevima zaarapsku gumu.

zanana (pere. zananeh) odeljenje za ene ukui obinih Persijanaca.

zanat (arap. san'at, tur. sanat) majstorija,vetina; obrt.

zani (ital. zanni) lakrdija, pajac, opsenar (uital. komediji); v. bufon.

zapateado (p. zapateado) prilino slobodanpanski ples, pri kome se takt udara cipelom.

zapt (arap. dapt, tur. zapt) l. stega, disciplina; 2.zaustavljanje daha u prsima kod astmatiara;3.prav. sekvestriranje, za-plenjivanje.

zaptija (arap.) v.zapija.zapija (tur. zaptiye, arap. dabtiyya) upravnik,

guverner; onaj koji odrava red i disciplinu,straar, redar;zaptija.

zar (arap. izar, tur. zar koica, opna) 1. veo,koprena koju u nekim krajevima nose prekolica muslimanske ene; zavesa, zastor; 2.kocka u nekim igrama; srea u igri.

Zaratustra (stpers. Zarathustra) uitelj mudrostikod starih Persijanaca i osniva jednedualistike religije (660 oko 580 g. pren.e.); postoje dva principa, dva duha:

dobri duh (Ahrimarazde) i zli duh(Ahriman) Ahrimarazdeu pomae est dobrihduhova: Istina, Dobrota, Mudrost, Vlast,Zdravlje i Dugovenost, a Arimanu dva: La iGnev. Njegovo uenje odralo se do danas kod

Rebara u Persiji i Indiji:Zoroaster, Zerdut.zarzuela (p. zarzuela) starinski pozorini

komad u kome se smenjuju govorne imuzike take, vrsta operete.

zarf (arap. zarf, tur. zarf posuda) duh, vetina,otroumnost; elegancija; korice, zamotak;ukraena metalna aica u kojoj, prisluenju kafe, stoji fildan.

zahmet (tur. zahmet, arap. zahma) trud, muka.zbaljo (ital. sbaglio) trg. omaka, greka;

pogreka u raunanju; popravka grekedavanjem odtete.

zbien (rus. zbitenB) rusko narodno pie odvode, meda i karanfilia, koje se pije kao aj.

zborzirati (ital. sborsare) trg. isplatiti, poloitinovac, akoktirati.

zborzo (ital. sborso) trg. izdatak, isplata,uzimanje unapred, akonto.

zvekir (tur. zekir) metalni predmet za lupanje uvrata, obino u obliku prstena, alke, koluta.

zgvardio (ital. sguardio) najvii sud redamaltekih vitezova, kome je podloan i samveliki majstor.

zgrafito (ital. sgraffito) molovanje gre-benjem na golom kreu ili gipsu.

zgura (ital. scoria) ljaka.zdenjozo (ital. sdegnoso) muz. prkosno, srdito,

neraspoloeno; kon zdenjo.zdruolando (ital. sdrucciolando) muz. klizei

preko dirki.

Zebaot (hebr. zebaoth) pl. nebeske ete, tj. svanebeska tela, zvezde, svet; otuda: Bog Zebaot(kod, nas, po staroslovenskom i novo-grkomizgovoru: Savaot).

zebra (p., port. zebra, ital. zebro)zool. ivotinjaiz roda konja, sa lepim prugama po telu, iviu Africi, afriki magarac; zebra-drvopalmovo drvo sa arama.

zebu istonoindijska i afrika vrsta domaegbivola; Indusi ga potuju kao svetu ivotinju.

zevzek (tur. zevzek) blesavko, glupak.

8/3/2019 09 - Z

2/6

Zevs 313 zefir

Zevs (gr. Zeus) mit. najstariji i najpotova-nijibog kod starih Grka, otac bogova i ljudi, bogneba, nebeske vatre (munje) i svetlosti,ozbiljni, svemoni i sveznajui gospodarsveta, praizvor pravde i poretka, zatitnik

doma, grada i gostoprim-stva, spasilac iosloboditelj od zla (kod Rimljana:Jupiter).Zedekilj (hebr. Zedekiel) mit. aneo boanske

pravde kod Jevreja.zeilitoid (gr. zeia ito, lithos kamen, eidos vid,

oblik) itni kamen, tvrda materija koja sespravlja od ita i od koje se, rastvaranjem iprekuvav anjem, dobiva pivo.

zein (gr. zeia ito) hem. osoben biljni sasto-jak,dobiva se od semena zea mays (kukuruza).

zejtin (arap. zaytun, tur. zeytin) maslina, ulje.zejtinlik (arap.-tur. zeytinlik) maslinjak; kraj

kod Soluna sa grobljem srpskih vojnika,umrlih i poginulih u borbama na solunskomfrontu, 19151918.

zekat (arap. zaka(t)) v.zekijat.zekijat (arap. zaka(t)) etrdesete deo prihoda u

novcu i svaki etrdeseti komad sitne stokekoji, po propisima Korana, treba davati napomaganje sirotinje, vrsta muslimanskogverskog poreza;zekat.

zelenkada (pere.-arap., tur. zerrin kadehzlatna aa) vot. batenske lukovina biljkalevkastih, miriljavih cvetova, belih i utih;narcis.

zeloza (gr. zelos, zelosis) revnost, usrdnost,marljivost, vrednoa, ar.

zelozo (ital. zeloso, gr. zelos) muz. usrdno, saarom, vatreno.

zelot (gr. zelotes takmac, podraavala) lanekstremne jevrejske narodne stranke koja se,izmeu 6670. n.e., pobunila protiv Rimljana;

fig. onaj koji s netrpeljivo-u prima suprotnomiljenje, naroito u religijskim i drugimpitanjima.

zelotizam (gr. zelotes) preterana revnost,netrpeljivost (naroito u verskim i crkvenimstvarima); up. zelot.

zelotipija (grp. zelotypia) ljubomora, zavist;strasna revnost, preterana revnost,netrpeljivost.

zelotian (gr. zetotos) preteran u verskimpitanjima, preterano revnostan u vrenjuverskih obreda itd.

zeman (arap. gamap, tur. zeman) vreme; vek,stolee; smrt, umiranje.

zembil (pere. zenbil, tur. zembil) torba izraenaod rogoza, trske, platna, koe i sl., kojaobino slui za noenje namirnice.

Zemzem (arap. Zamzam) sveti bunar u Mekikoji je, po prastaroj arabljanskoj legendi, samBog stvorio; muslimani smatraju vodu sa togabunara udotvornom.

Jemstvo (rus. zemstvo) oblasna ili sreskaskuptina u carskoj Rusiji, ustanovljenareformom od 1864. god.

zenana (pere. zenaneh) v.zanana.zen-budizam v. zenizam.zend (pere. zend) stari persijski jezik, onaj kojim

je napisanaZend-Avesta, najstariji iranskijezik (spada u grupu arijskih jezika).

Zend-Avesta (pere. zend vasta) iva re",sveta knjiga zendskog naroda, tj. starihPersijanaca i njihovih potomaka Par-za iRebara, u kojoj je izloeno reli-giozno-filozofsko uenjeZaratustre.

zonil (tur. zengin) imuan, bogat.zeniluk (tur. zenginlik) bogatstvo, blagostanje.zenit (arap. samt) najvia taka na nebu, ona

koja stoji vertikalno nad temenomposmatraevim; fig. najvia taka, vrhunacega; supr. nadir.

zenitalan (arap.) koji se nalazi u zenitu, tj. tanonad temenom posmatraa, npr. zenitalnazvezdi.

zenitizam (zen japanski izgovor kineskeideogramske transkripcije sanskrtskogtermita dhyana - na kineskom 'an - kojioznaava meditaciju, samoponiranje)filozofija jedne, u V veku u Kini osnovane, au H presaene u Japan, budistike sekte,koja spaja u sebi taoistike i budistike ideje;odbacivanje knjikog znanja i, naroito,naglaavanje razmiljanja; svaki ovek nosiboanstvo u srcu.

zeoliti (gr. zeo, kljuam, lithos kamen)pl. min.grupa veinom belih, sjajnih i lisnatihminerala, uglavnom silikati sa vodom,natrijumom i kalijumom; zeolitne ploe gra.nezapaljive ploe za pokrivanje graevina.

zera (tur. zerre, arap. darra, fr. zero) nekiveoma mali mrav; siuni deli, truni-ca;kod nas: neto vrlo malo i sitno; nema ni

zere, nema nita.zerdav (tur. zerdeva, pere. zerd)zpol. samur.zerdast (pere. zerd) ut, plave kose, bled,

afranaste boje.zerdenlija (tur. zerdali) vrsta sitne i slatke kajsijesa gorkom jezgrom.

Zerdut (pere.) v.Zaratustra.zero (fr. zero) nula, nitica.zetetika (gr. zeteo traim, istraujem; pitam)

vetina da se pomou vetog po-stavljanjapitanja doe do istine (metod Sokratov).

zetetian (gr. zetetikos) koji trai, koji pita,ispitivaki, istraivaki.

zeugma (gr. zeugma most, uprija; jaram) ret.figura pri koj oj se j edan pr edikat (glagol),koji zapravo pripada samo jednom subjektu,odnosi na vie subjekata, ili kad se subjekatkoji pripada samo jednom predikatu odnosi nadva ili vie predi-kata, npr.: Moje oi gledajuna pravedni-ke, a ui na njihove vapaje."

Zeus (gr. Zeus) mit. v. Zevs.zefir (gr. zephyros) zapadni vetar, blag iprohladan vetri, povetarac (vesnik pro-

8/3/2019 09 - Z

3/6

zefiri 314 zicflaj

lea); mit. bog vetra kod starih Grka, sinAstrejai boginje os(kod Rimljana: Favo-nijus); trg.fina muselinska tkanina, naroito za koulje;voj. v.zefiri.

zefiri (fr. zephyrs) pl. nekadanji rod lako

naoruane francuske vojske u Aliru.zeher (pere. zehr, tur. zehir) otrov.Zigija (gr. Zygos) kit. boginja braka kod starih

Grka, nadimak Junonin.zigoza (gr. zygosis)zool. sljubljivanje.zigoma (gr. zygoma) znat. jabuna kost, jago-

dina kost, jagodinjaa.zigomatian (gr. zygoma) znat. jagodinja-ni,

jagodnjani, koji pripada jabunoj ilijagodinoj kosti.

zigomorfan (gr. zygos jaram, morphe oblik)znat. ovako se naziva graa nekog organizmakada se moe samo jednom ravni podeliti nasimetrine polovine, npr. kod zmije, listaljubiice i dr.; zigomorfan cvet bog. simetriancvet.

zigostat (gr. zygostateo terazijama merim) onajkoji meri, koji ispituje teinu metalnog novca.

zigostatian (gr. zygostateo) terazijamaizmeren, odmeren, ispitan merenjem, odreen.

zigot (gr. zygon spoj, veza) fiziol. oploeno jaje,koje postaje spajanjem jajne elice ispermatozoida, odnosno spajanjem mukog ienskog gameta.

zigurat (asirsko-vavilonski zikkuratu vrh,vrhunac) vrsta stepenaste piramide-hra-magraene u starom Vavilonu; jedna od takvihpiramida poznata je kao Vavilon-ska kula.

zijamet (tur. ziamet, arap. zaa'ma) vojnikifeud sa godinjim prihodom od 2000 asprinajmanje; sopstvenik takvog feuda zove se

zajim.zijafet (tur. ziyfet), arap. diyafa) gostoljubi-vost,

doek gosta, gozba, ast; kad mu vidi kijafetdao bi mu zijafet, kad ga vidi kako je lepo

odeven, primio bi ga u ku

u kao gosta (tj.:prevario bi se ovek kada bi nekoga ceniosamo po spoljanjem izgledu).

zikr (tur. zikir, arap. dikr) spominjanje Bogakod muslimana; verski obredi dervia.

zile (pere., tur. zil) l. dve okrugle ploice, uobliku tanjiria, koje zvee udaranjem jedneo drugu; slue kao sastavni delovi defa idaira, ili kao samostalni muziki instrument;inele, kastanjete;2. praporac, zvonce.

zima (gr. zyme) kvasac, kiselo testo.zimaza (gr. zyme) biol. skup fermenata koji

izazivaju anaerobni raspad ugljenih hi-drata(pri vrenju i glikolizi).

zimian (gr. zymoo meam sa kvascem,zyme kvasac) koji je nastao usled previ-ranja,kiseo, uskisao.

zimogen (gr. zyme, -genes, gignesthai roditi se,

nastati) koji stvara i izaziva vrenje, kojiproizvodi vrenje.

zimoza (gr. zyme) hem promenjivanje organ-skih tela pod uticajem fermenata, vrenje;

fermentacija.zimoze (gr. zymosis vrenje)pl. hem. v. encimi.zimozismetar (gr. zyme metron mera)

instrument za merenje razliitih stepenavrenja (fermentacije).zimologija (gr. zyme, logia) hem. nauka o

vrenju, tj. o rastvaranju organskih supstancijau jednostavnije spojeve pod uticajem

fermenata (mikroskopski sitnih gljivica kojesvojim razvijanjem prouzro-kuju vrenje).

zimoma (gr. zymoma) pl. hem. sredstva zaizazivanje vrenja; fermenti, encimi.

zimoskop (gr. zyme, skopeo gledam) aparatza ispitivanje kvasca.

zimotehnija (gr. zyme, tehne) v.zimoteh-nika.zimotehnika (gr. zyme, tehnike) vetina

izazivanja i iskoriavani vrenja, nauka oprivrednom iskoriavanju vrenja ilifermentacije, npr. u proizvodnji piva,pirituse, sireta i dr.

zimotehniar (gr. zyme, technikos) poznavalacvrenja, onaj koji se bavi privrednimiskoriavanjem vrenja.

zimotikum (gr. zyme) hem. sredstvo zaizazivanje vrenja,fermenat, encim.

zimotian (gr. zymotikos) koji izazivavrenje; zimotine bolesti raniji est naziv zainfekcione bolesti.

zimurgija (gr. zyme, zymurgia) hemija vre-nja,nauka o vrenju.

zindan (tur. zindan, pere. zindan) tamnica.zindikiti (arap.) pl. slobodoumnici i atei-sti kod

muhamedanaca.zip (eng. zip) v. rajsferlus.ziratiti (arap. ziraa') obraivati zemlju, orati.ziratni (arap.) zemljoradniki, oraki, za oranje;

ziratna zemlja zemlja dobra za oranje,oranica.

zitogala (gr

. zythos je

meno pivo, galamleko) hem pivska i siretna surutka.zitopeja (gr. zythos, polem praviti) spravljanje

piva, kuvanje piva.zitos (gr. zythos) pie spravljeno putem

vrenja, pivo; sire.zitotehnika (gr. zythos technike vetina)

vetina kuvanja piva, kuvanje piva.zift (tur. zift) crna gar od duvana na unutranjoj

strani ibuka, lule, mutikle i sl.ziher (nem. sicher siguran) pouzdan, siguran.zihera (nem. sicher) naziv za nekog koji ide

nasigurno, bez rizika.ziherica (nem. sicher siguran) v.zihernadla.zihernadla (nem. Sicherheitsnadel) spuani-ca,

spualjka, spua, skopanica, igla osiguraa,osiguraica.

zicer (nem. Sitzer) polozsaj u igri bilijara izkojeg se moe postii siguran pogodak.zicflaj (nem. Sitzfleisch) fig. strpljenje, dugo

naporno uenje ili drugi rad.

8/3/2019 09 - Z

4/6

315 zooloki

zlot (polj. zlot) novana jedinica Poljske = 100groa.

zoantropija (gr. zoon ivotinja, anthroposovek) med. vrsta ludila u kojem ovekuobraava da se pretvorio u neku ivotinju.

zograf(gr. zographos) v.zoograf.zografija (gr. zographia) v.zoografija.Zodijak (gr. zodion ivotinjica; slika, lik)

astr. ivotinjski krug": ovako se zovu, jood najstarijih vremena, zvezde koje senalaze na ekliptici i koje su podeljene nadvanaest jata u tom krugu, nazvana veinomivotinjskim imenima (Ovan, Bik, Blizanci,Rak, Lav, Devica, Terazije, korpija, Strelac,Kozorog, Vo-dolija, Ribe).

zodijaki ivotinjskog kruga; vZodijak.zoetrop (gr. zde ivot, trope obrt) opt. v.zootrop.zoidiofilija (gr. zoidion ivotinjica, phileo

volim) vot. prenoenje polena pomouivotinja (insekata);zoidiofilne biljke one ijipolen prenose ivotinje, naroito insekti.

zoizam (gr. zoe ivot) ivot ivotinja, ivotniproces kod ivotinja.

Zoilos (gr. Zoilos) grki govornik iz Amfi-pola,u Trakiji, iveo u veku pre n.e., poznat kaopakostan kritiar Homerovih pesama, zbogega se i danas njegovim imenomobeleava pakostan kritiar i kudilac.

zoian (gr. zoikos ivotinjski) ivotinjski, kojipotie od ivotinja; ivotni, koji odravaivot, koji hrani.

zojater (gr. zoon ivotinja, iatros lekar)marveni lekar, veterinar.

zojatrija (gr. zoon, iatreia leenje) marvenolekarstvo, leenje ivotinja, veterinar-stvo.

zojatrika (gr. zoon, iatreia) v.zojatrija.zona (gr. zone) pojas", svaki deo loptine

povrine koji je zatvoren izmeu dvaparalelna kruga; naroito: klimatske zoneZemljine povrine koje su zatvorene izmeu

uporednika (arka, umerena, hladna,suptropska zona); krug, oblast; drutvenaklasa; med. pojavljivanje sitnih me-huriasamo na jednoj polovini tela ili du pojedinihnerava, praeno svrabom i neuralginimbolom.

zonar (gr. zone, zonarion) pojas od crnekoe koji su Jevreji i hriani morali nositioko tela da bi se mogli razlikovati od Turaka.

zonian (gr. zone) pojasni, koji se tieZemljina pojasa, koji je u vezi sa Zemlji-nimpojasom; v.zona.

zoo- (gr. zoon ivotinja) 1. predmetak usloenicama sa znaenjem: ivotinja,ivotinjski.

zoo (gr. zoon ivotinja) 2. skraen naziv zazooloki vrt.

zoogeja (gr. zoon, ge zemlja) ivotinjskazemlja, kao konaan proizvod (produkat)raspadanja i truljenje ivotinjskih tela.

zoogen (gr. zoon, genes, gignesthai roditi se,nastati) pihtijasta masa (elatin)ko]a se dobiva

iz kostiju hemijskim putem.zoogenija (gr. zoon, genos, gignesthai roditi se,nastati, postajati) nauka o postojanju ivihbia; up. filogenija.

zoogenij(um) (gr. zoon, genos) v.zoogen.zoogeografija (gr. zoon, geographia) grana

geografije ili zoologije koja prouava iopisuje rasprostranjenost ivotinja na Zemlji.

zooglifit (gr. zoon, glypho dubem, izdubem,ureem) geol. kamen u obliku ivotinje,ivotinjski otisak u kamenu;zoomorfit.

zoogonija (gr. zoon, gignomai raam se,nasta jem) raanje ivih mladunaca.

zoograf (gr. zoon, grapho opisujem) opisi-valac ivotinja; slikar ivotinja, ivo-pisac;

zograf.zoografija (gr. zoon, grapho piem) opisivanje

ivotinja, prouavanje ivotinja; slikanjeivotinja; pr. zoografski.

zoodinamija (gr. zoon, dynamis sila, snaga,mo) ivotna sposobnost i mo organizma.

zooemija (gr. zoon, naima krv) epidemijakod ivotinja; up. endemija.

zooerastija (gr. zoon, egab udim, elim) v.sodomija.

zooza (gr. zoosis) oivljavanje; spasavanje iliodravanje ivota.

zoozofija (gr. zoon, sophia znanje) v. zoolo-gija.

zooid (gr. zoon, eidos vid, oblik) jedinka uivotinjskim kolonijama.

zoojazis (gr. zoon, iasis leenje) v.zojatrija.zoojatrika (gr. zoon, iatreia) v.zojatrija.zooksantela (gr. zoon, xantos ut) zool. v.

zoohlorela.

zookultura (gr

. zoon, cultura) gajenjeivotinja.zoolater (gr. zoon, latreuo oboavam,

potujem) oboavalac ivotinja, potovalacivotinja.

zoolatrija (gr. zoon, i resa oboavanje)religiozno potovanje izvesnih ivo-tinja(kod veine mnogoboakih naroda),zasnovano na verovanju da se u njima krijuduhovi predaka.

zoolit (gr. zoon, lithos kamen) geol. okamenjenaivotinja, ostatak fosilnih ivotinja.

zoolog (gr. zoon, logos) poznavalac i uiteljnauke o ivotu i prirodi ivotinja.

zoologija (gr. zoon, logia) nauka o ivotinjamas obzirom na njihovu spoljnu i unutranjugrau, na njihove meusobne odnose i odnoseprema ostalom svetu;zoozofija.

zooloki (gr. zoon, logos) zoologijski, koji seodnosi na nauku o ivotinjama; zoolo-kastanica zavod za ispitivanje i prouavanjeivotinjskog sveta, naroito mor-

8/3/2019 09 - Z

5/6

zoomagnetizam 316 zoofor

skih ivotinja; zooloki vrt vrt u kojem sepodiu i taje ivotinje, radi posmatranja iprouavanja.

zoomagnetizam (gr. zoon, magnes magnet)ivotni magnetizam, tobonji uticaj ivanog,

nervnog ivota jednog oveka na ivani,nervni ivot nekog drugog oveka u ciljuleenja; zove sei biomagne-tizamkmagnetoterapija.

zoomorfav (gr. zoon, morphe oblik) koji imaoblik ivotinje.

zoomorfi (gr. zoon, morphe oblik) pl. tvo-revine (ili: stvari) izraene u obliku ivotinja.

zoomorfizam (gr. zoon, morphe) zami-ljanje i predstavljanje u obliku ivotinja.

zoomorfit (gr. zoon, morphe) v.zooglifmt.zoomorfoze (gr. zoon, morphe oblik) pl. geol.

okamenjene ivotinje iz ranijih geolokihperioda.

zoon (gr. zoon) ivotinja.zvonim (gr. zoon, onoma ime) lkngv. ime koje

nosi ivotinjska vrsta.zoonoze (gr. zoon, nosos bolest)pl. med. zarazne

bolesti domaih ivotinja koje mogu prei ina ljude koji dolaze u dodir s njima ili sanjihovim izmetinama (bed-renica, besnilo,sakagija i dr.).

zoonozologija (gr. zoon, nosos, logia nauka)nauka o ivotinjskim bolestima.

zoonomija (gr. zoon, nomos zakon) nauka oivotu, o zakonima i naelima kojih se trebadrati da bi se ouvala ivotna sposobnost.

zoopaleontologija (gr. zoon, palaios star,drevni, on, ontos bie, logia) v. paleozoo-logija.

zooparaziti (gr. zoon, parasitos gotovan) pl.ivotinjskiparaziti.

zoopark (gr. zoon, eng. park) zooloka bata,zooloki vrt.

zoopatologija (gr. zoon, pathos bol, logia) v.

zoonozologija.zooplanktoni (gr. zoon, planktos koji lutatamo-amo) ivotinjski organizmi koji plutajupo vodi noeni strujama

zooplast (gr. zoon, plasso uobliavam,izraujem) onaj koji ume da izraujeivotinjske oblike.

zooplastian (gr. zoon, plasso) koji se tieradova zooplasta, koji sadri radove zoo-

plasta, npr. zooplastini kabinet ili muzejzbirka ispunjenih ivotinja.

zoopsija (gr. zoon, opsis vienje) med. privi-anje ivotinja.

zoopsihologija (gr. zoon, psyche dua,logia) nauka o duevnim pojavama kodivotinja.

zoosperma (gr. zoon, sperma seme) fiziol.ivotinjske seme, semena elija.

zoospora (gr. zoon, sporos seme, plod, usev)fiziol. bespolne elije koje vre umnoa-vanje.

zooteizam (gr. zoon, theos bog) v.zoolatrija.

zooterapija (gr. zoon, therapeia leenje)nauka o leenju ivotinja.

zootehnika (gr. zoon, techne vetina) nauka ogajenju domaih ivotinja i njihovomprilagoavanju odreenim potrebama.

zootipoliti (gr. zoon, typos otisak, lithoskamen)pl. kamenje sa ivotinjskim otiscima.zootokija (gr. zoon, tikto raam, tokos

raanje) raanje sivih mladunaca, npr. kodsisara itd.

zootoksin (g r. zoon, toxikon otrov zastrele) otrov koji lue ivotinje vieg reda(zmije, pele, muve, korpioni i dr.).

zootomija (gr. zoon, teme seenje, rezanje)ivotinjska anatomija, anatomija ivotinja.

zootrop (gr. zoon, trope obrt, povrat) opt. ivitoak, aparat osnovan na naeluzakanjavanja svetlosnih utisaka: naunutranjoj povrini jednog doboa nalazi seniz slika koje predstavljaju razne uza-stopnepoloaje jednog tela koje se kree (npr. konjau trku). Kada se dobo brzo okree, pa segleda kroz proreze na toj povrini uunutranjost, izgleda kao da se to telo zaistakree: stroboskop.

zootropejon (gr. zoon, trepho hranim) mestogde se podiu i taje ivotinje.

zoofag (gr. zoon, phagem jesti) onaj koji sehrani mesom, mesoder.

zoofagija (gr. zoon, phagem) hranjenjemesom, mesoderstvo.

zoofagian (gr. zoon, phagem) koji jedemeso, koji se hrani mesom.

zoofarmakologija (gr. zoon pharmakon lek,logia) nauka o sredstvima za leenje bolestikod ivotinja.

zoofenomenologija (gr. zoon, phainomenonpojava, logia) nauka o ivotnim pojavamakod zdravih i bolesnih ivotinja.

zoofizika (gr. zoon, physis priroda) nauka o

hemijskim svojstvima u ivotinja.zoofiziologija (gr. zoon, physis, logia) naukao ivotnim pojavama u ivotinjskom iovejem telu.

zoofilan (gr. zoon, philos prijatelj) koji se radohrani krvlju ivotinja (npr. komarci).

zoofilija (gr. zoon, phileo volim) spolnanaklonost prema ivotinjama; sluaj kadmilovanje ivotinja izaziva spolni na

8/3/2019 09 - Z

6/6

zoohemija 317 zuher

zoohemija (gr. zoon, chemeia) nauka o hemij-skim materijama u ivotinjskom telu, tj.nauka koja ispituje hemijske procese uivom organizmu.

zoohigijena (gr. zoon, hygiainein biti zdrav)

nauka koja prouava uslove ivota domaihivotinja, njihovu ishranu i kori-enje radibolje zdravstvene zatite, odgajivanja,rasploavanja i dr.

zoohirurgija (gr. zoon, cheirurgia) vetinaleenja ivotinjskih rana.

zoohlorela (gr. zoon, chloros otvorenozelen.zelenout) biol. jednoelijska alga koja ivi usimbiozi sa ivotinjama;zooksan-tela.

zoohrezija (gr. zoon, chresis upotreba) nauka ostoarstvu, stoarstvo.

zor (tur. zor, pere. zor, zur) sila, snaga, mo;nasilje, bes.

zoran (pere., tur.) silan, snaan, moan,napastan, besan.

zorba (tur. zorba, pere. zor sila, bahtenigrati) buna, ustanak; nasilje.

zorli (tur.-pere.) jako, snano, silno, silovito,estoko.

Zoroaster (gr. Zoroastres) grko ime za Zaratustru.

zort (tur. zort, arap. dart) strah, plalji-vost.zotika (gr. zotike, sc. dynamis) ivotna

snaga ivotinja.zotian (gr. zotikos ivotvoran; iv,

'ivotinjski) koji ivi, koji unapreuje ivot,koji se tie ivota.

Zohar (hebr.) Knjiga Svetlosti, najvanijaknjiga Kabale. Isto se ime odnosi na sveezoterike knjige koje ovu dopunjuju.

Zuavi (arap. Zwawa, tur. zuaf, fr. zouave) pl.stanovnici okruga Zuavije u pokrajiniKonstantini koji su nekada za novac stupali uvojnu slubu gospodara Alira, Tunisa iTripolisa; po njima svojevreme-

no nazvana francuska kolonijalna peadija uAliru.

zubun (tur. zibin, arap. gubba) gornja haljina sakratkim rukavima ili bez rukava, sastoji se odtri dela, razne veliine i sa ukrasima.

zulkade (arap., tur. zilkade) ime jedanaestogmeseca po muslimanskom kalendaru.zulum (arap zulm, tur. zuliim) nasilje,

ugnjetavanje; tiranski postupak.zulumar (pere.-tur. zulumkar) nasilnik,

tlailac, ugnjeta.zulumariti (tur. zuliim) initi zulum, nasilje,

ugnjetavati, tlaiti, tiranisati.zulufi (tur. zilliif, pere. zulf) pl, kudrava kosa

koja visi niz uvo, uvojci, zulovi.zulhide (arap., tur. zilhicce) ime dvanaestog

meseca po muslimanskom kalendaru.zum (eng. zoom zujati, brzo se pribliavati i

udaljavati) fot. pribliavanje i udaljavanjeobjekta pomou soiva.

zumba (pere. sunbe, tur. zimba) sprava zaponitavanje taksenih maraka buenjem.

zumbul (pere. sunbul, tur. sumbul) bog. divlja ibatenska lukovina biljka, najee bele,ruiaste ili plaviaste boje, vrlo miriljavecveta, Hyacinthus arientalis.

zurle (pere. surna, tur. urna) muz. narodnidrveni duvaki muziki instrument sadvostrukim jezikom; svira se obino uzpratnju tupana.

zurne v.zurle.zuher (nem. suchen traiti, Sucher) l. astr. sa

velikim dogledom za posmatranje spojen i snjim paralelan mali dogled sa velikim vidnimpoljem (slui za traenje npr. jedne zvezde,koja se, kad je ovaj mali pronae, pojavi uvelikom); 2. na foto-grafskim aparatima:ogledalu slina na-prava koja predmetsnimanja jako umanjuje i pomae da aparat,pri snimanju, bude u pravilnom poloaju.