1

-رویکرد انتقالی :1

طری�ق • از اس�تاد بن�ام نف�ر ی�ک توس�ط محت�وی آم�وزش جری�ان در

می داده انتق�ال فر�اگ�یران ب�ه ویک�س�و س�نت�ی ه�ای ر�وش یک�س�ری

ش�ودیعنی د�انش�جویان �دری�افت کن�ن�ده ی دانش ،ب�دون دخ�الت در فراین�د

ی�ادگی�ری �هستن�د ومع�لم ت�نها مسئ�ول� یاد�گیری �دانشجویان ا�ست .

-رویکرد اکتشافی :2

در این رویک�رد اس�اس آم�وزش ب�ه اندیش�ه وکش�ف مف�اهیم بن�ا ش�ده •

اس�ت� وتم�ام تالش� ه�ا� ب�رای� این �اس�ت ک�ه دانش�جویان ب�ا کم�ک وراهنم�ای

ط��رح ب�ص��ورت ل��ذاآم�وز�ش مف��ا�هی�م ��دس��ت ��یابن��د ب��ه خ��ود م�علم�

.محتوای ب�ود خواه�د ی�ادگیری� ب�ه �نت�ایج ور�س�یدن� مس�ئله �،پ�ژوهش

آ�موزش کم وس�ئوال �برانگ�یز می �باشد.

2

رویکردهای یاددهی-یادگیری

- رویکرد فرایندی وتعاملی:3

اس��تاد • وراهنم��ای ه��دایت ب��ا دانش��جویان

فع�الیت ه�ایی را ب�ه ص�ورت گ�روهی انج�ام می

دهن�د وفعاالن�ه تج�ارب ی�ادگیری وفرص�ت ه�ای

انج�ام ودرجری�ان کنن�د می تجرب�ه را تحقی�ق

ب�ه ی�ک س�ری مه�ارت ه�ا فع�الیت ه�ا دانش�جو

گ�را اس�تادنتیجه .توجه کنن�د پی�دامی دس�ت

مس�ئله درک ش�ناخت، بلک�ه نیس�ت ب�ودن

وفرایند حل مسئله است.

3

رویکردهای یاددهی-یادگیری

پزشکی آموزش های چالش

بیمار • توقعات در تغییرسالمت • خدمات ارائه در تغییرپزشکی • دانش در تغییرپزشکان • کار حجم در تغییردانشجویان • های نیاز در تغییر

ها راهکار

های • استراتژی با جدید درسی های برنامه تولیددنیا جدید (spices )آموزشی

spices

• student-centred ....teacher-centred • Problem based… ..information gathering• Integrated teaching …..discipline-based • Community –based …..hospital-based• Electives ……….standard• Systematic ……. opportunistic

آموزشی • جدید های محیط از استفادهآموزش • در کمکی های تکنولوژی از استفادهارزشیابی • جدید های روش از استفادهآموزشی • جدید های مدل از استفاده

طراحی آموزشی

طراحی آموزشی، پیش بینی و تنظیم •رویدادهای آموزشی بر اساس اهداف، محتوا و امکانات موجود با توجه به

ویژگیها و ساخت شناختی دانشجویان است.

معلم باید کل محتوای آموزشی را به •اجزای قابل تدریس که معموًال> به نام »جلسات درس یا تدریس« نامیده می

شود، تقسیم کند و مشخص سازد که بر اساس زمان منظور شده، چند جلسه یا ساعت در طول ترم و یا سال تحصیلی

تدریس خواهد داشت و در هر جلسه چه موضوعی و با چه اهدافی دنبال

خواهد شد.

مراحل طراحی آموزشی

هدف از طراحی آموزشی، فراهم •کردن امکانات یادگیری است

انتخاب فعالیت های یادگیری مؤثر و •مناسب، عامل مهمی در فرآیند طراحی

یک درس محسوب می شود.

قبل از شروع آموزش، معلم باید همه •چیز را پیش بینی و آماده کند و برنامه

ی خود را بنویسد؛ اما با توجه به این که فرآیند تدریس، هیچگاه نمی تواند

کامل باشد، برنامه های طراحی شده باید انعطاف پذیر، مرتب و به روز

گردند

در فرآیند طراحی می توان از •الگوهای مختلف استفاده کرد؛ اما در

تمام الگوها، حداقل چهار مرحله یا گام اساسی را باید مورد توجه قرار

داد

گام اول : تحلیل و تنظیم هدفهای •آموزشی

گام دوم : تحلیل هدفهای آموزشی•گام سوم : تحلیل و تعیین محتوا، روش و •

وسیله ی آموزشیگام چهارم : تحلیل و تعیین نظام •

ارزشیابی

گام اول : تحلیل و تنظیم هدفهای آموزشی

هدفهای خوب تنظیم شده حداقل باید دارای چهار ویژگی زیر باشند:

. فراگیران، محور باشند؛ یعنی بر 1اساس فعالیت های فراگیران تنظیم

شوند.. توصیفی از نتایج یادگیری باشند.2. صریح، روشن و قابل فهم باشند.3. قابل مشاهده و اندازه گیری باشند.4

اهداف یادگیری حيطه هاي

در Bloomبر حسب نظريه ي هدف یادگیری: هر •يكي از حيطه هاي زير قرار مي گيرد.

مشخص كردن اين حيطه ها در تعيين شيوه هاي •ارز يابي بسيار مهم است.

( يا cognitiveالف – حيطه ي شناختي )•مهارت هاي ذهني.

( يا مهارت هاي attitudeب– حيطه ي نگرش )•ارتباطي.

( يا psychomotorپ- حيطه ي رواني - حركتي )•مهارت هاي عملي.

حيطه در يادگيري سطوحشناختي

دانشدانشدركدرك

دانش

كاربردكاربرددرك درك دركدانش دانش دانش

كاربرد كاربردوتحليل وتحليل تجزيه وتحليل تجزيه تجزيه

تركيبتركيبارزشيابي

دانشدرك

كاربردوتحليل تجزيه

تركيب

ارزشيابي

حيطiه شiناختي آن دسiته از هiدفهاي و يiادآوري آموزشiي اسiت كiه مسiتلزم

از بازشناسiiي كiiه هاسiiت آموختiiه دانسiتنيهاي سiاده شiروع مي شiود وبiه .سطوح پيچيده تر مي رسد

دخiالت اينهiا در فهميiدن عامiل كiه هiاي آموختiه شiامل و دارد كمiتري

اسiت. كiه خiود نiيز ممكن حفظي پايiدارمثiل باشiد. مشiكل يiا سiاده اسiت دانسiتن معiني يiك لغت يiا دانسiتن يiك .تئوري يا جريان حوادث

مصادیق یادگیری در سطح »یادآوری«:•نام بردن•لیست کردن•

آن دسته از فعاليتهاي آموزشي آگاهي كه به درك بيشتري از

احتياج دارند در اين سطحي.طبقه قرار مي گيرند

فهميدن سبب مي شود يادگيري رضايت بخش و .معني دارشود

فهم مطالب سبب مي شود .ديرتر فراموش شود

آموخته هايي كه با فهم همراه است از حيث آسان و

مشكل بودن به درجاتي تقسيم ميشوند. مثل درك

معناي يك بيت شعر تا .فهميدن يك تئوري

مصادیق یادگیری در این

:سطحمثال زدن -

توضيح دادن - خالصه کردن -

آموخته ها در اين حيطه نسبت به پيدا مي عمق بيشتريحيطه قبلي

.كند:مصادیق در این حیطه

محاسبه کردن - تغيير دادن -

نمايش دادن -

تشكيل اجزاي به مطلب تقسيم تواناييرو اين از آن دهنده

را مطلب كل تركيبي ساخت تواند مي.شناخت

دخالت حيطه فهميدنميزان اين از زيادتردريك تحليل و تجزيه مثل است قبلي طبقه

تاريخي واقعهسطح این در یادگیری : مصادیق

دادن - نشان نمودار باکردن - اثبات

کردن - تقسيم اجزا به

• كه نحوي به اجزا، آميختن هم در توانايي شاملشود مي تشكيل جديدي كلي .ساخت

خالق رفتارهاي به يادگيري نتايج حيطه اين در . يك ارائه نطق، كردن ايراد مثل شود مي منتهي

بهداشتي طرح

حيطه اين در استفاده مورد رفتاري فعلهاي:شامل

كند - مي بندي طبقهكند - مي نظر تجديدكند - مي سخنراني

خود شكل كاملترين به ها آموخته اگرقدرت و توانايي خود داوريبرسد در

و قضايا مورد در تواند مي و آيد مي پديدبه ها .قضاوتپديده بپردازد

تفسير يا انتقادي مقاله يك نوشتن مثلادبي هاي سبك

: حیطه این در یادگیری مصادیقکردن - مقايسه

- کردن - نقد کردن انتقادکردن - تفسير

حيطه در يادگيري سطوحشناختي

دانشدانشدركدرك

دانش

كاربردكاربرد

درك درك دركدانش دانش دانش

كاربرد كاربرد

تجزيه وتحليلتجزيه وتحليلتجزيه وتحليل

تركيبتركيبارزشيابي

دانشدرك

كاربرد

تجزيه وتحليل

تركيب

ارزشيابي

بر شناختي حيطه تاثير حاصل عاطفي حيطهاست انسان .ذهن

فهميدن عمق و كيفيت شناختي حيطه در . ميزان عاطفي حيطه در ولي است مطرحآموختن اثر در كه احساس و عاطفه ، عالقه

باشد مي مطرح شود مي .ايجادتوصيه و راهنمايي مقررات رعايت مثل

تاثير از ناشي كه ديگران به مقررات رعايتاست آموخته .عاطفي

است مطرح مسايل به آگاهي و علم اولي دربر عالوه دومي آثار و ايمان آن در به پايبندي

. علم خانوادگي تربيت به كه است مطرح همدارد بستگي نيز فردي خصوصيات .و

حيطه در يادگيري سطوحعاطفي

آمادگيآمادگي

واكنشواكنش

آمادگي

گذاري ارزش

واكنش واكنش

آمادگي آمادگي

دهي دهي سازمان سازمان

شدن دروني

گذاري ارزش گذاري ارزش

Adopted from: Dr.A. Amini

فعاليتهiاي بiه منiدي عالقiه مiيزان و درجiات : طبقiه تiقسiيم مي شود5آموزشiي iو پرورشiيi بiه

نسبت به فعاليتهاي آغاز پيدا شدن عالقهيعني يادگيري

براي بيان هدف هاي رفتاري از افعال زير :استفاده مي شود

مي پرسد - دنبال مي كند -

مشخص مي كند - پاسخ مي دهد -

دانشجو در انجام فعالواكنش به شركت كاري اشاره مي كند مثل انجام تكليف درسي

يا شركت در بحث كالسميزان عالقه مندي نسبت به فعاليتهاي

يادگيري در اين طبقه بيشتر از طبقه قبلي .است

:برخي از فعلهاي اين طبقه عبارتند از جواب مي دهد -

بحث مي كند - طبقه بندي مي كند -

گزارش مي دهد - مي نويسد -

قايل يادگيري براي فراگير كه ارزشي و بها از عبارتند.است

عالقه ) مثل ارزش يك ساده پذيرش از طبقه اين ) پيچيده سطح تا كالس افراد تمام پيشرفت به مندي

است متغير تعهد احساس مثل .آن

شود مي زير مثالهای با را طبقه اين رفتاري هدفهايداد :نشان

كند - مي كاملكند - مي دنبال

دهد - مي تشكيلكند - مي دعوت

كند - مي پيشنهادكند - مي گزارش

از مختلف عبارتند روشهاي رفع ادغام بين تعارضات،نهادن بنا و نظام آنها پايدار يك و منسجم >. ارزشی مثال

را مربوطه ساعات است عالقمند مطالعه به كه فردياست تر ارزش با اجتماعي نظر از كه ديگري كار به

نمايد .صرفنظر از كه رفتارهايي برسد سطح اين به فردي اگر

او در است ارزش با و ومثبت مفيد تربيت و تعليمقبيل از شود مي : مشاهده

است انضباط با و منظم هميشهكند مي كوشش درسها تمام آموختن براي

است قايل احترام ديگران برايكند مي كوشش خود همكالسان پيشرفت براي

كند مي عمل سنجيده مسايل با برخورد در

داراي فرد عاطفي، حيطه از سطح اين از در نظاميمدت ارزشها براي را او اعمال و رفتار كه شود مي

. مثل دهد مي قرار تاثير تحت : طوًالنيبودن - مطالعه اهلبودن - ورزش اهلبودن - شناس وقتاز فعلهiاي رفتiاري زيiرين مي شiود بiراي بيiان اين

:حيطه استفاده كردعمل مي كند - بجا مي آورد - تحقيق مي كند - رسيدگي مي كند - مي پذيرد -

حيطه در يادگيري سطوحعاطفي

آمادگيآمادگي

واكنشواكنش

آمادگي

گذاري ارزش

واكنش واكنش

آمادگي آمادگي

دهي دهي سازمان سازمان

شدن دروني

گذاري ارزش گذاري ارزش

منظور مهارتهاي بدني و انجام دادن صحيح در .عمل مي باشد

هدفهاي حيطه حركتي به شكل زير طبقه بندي مي شود و از عمل ساده تقليد شروع شده و به تدريج به سطوح باًالتر به عمل كردن بدون كمك،

دقت در عمل كردن، هماهنگي حركات و عادي .شدن عمل مي رسد

آمادگي و تقليدآمادگي ذهنی -

آمادگي فيزيكي - آمادگي عاطفي -

)تبديل انجام دادن كار ساده و تكرار آنشدن رفتار نهان به رفتار آشكار(

قبلي مرحله از باًالتر اندكي عمل سطح . است مربوط اعمال آگاهانه اجراي با و استمرحله به و يابد مي افزايش تسلط رفته رفته . ندارد راهنمايي به نيازي ديگر كه رسد مي اي

: است فرعي سطح سه شامل كه - اجراي آگاهانه تر دستورالعمل ها

- انتخاب بهترين روشها - اجراي مكرر عمل بدون كمك گرفتن

و كار انجام سطح اين درو سرعت و دقت با آن تكرار . مثل است همراه ظرافتتغيير رانندگي بر تسلط

حركت جهت يا و سرعت

توانايي حركات هماهنگيكار چندين هماهنگ دادن انجام

كالچ از استفاده مثل هم بارانندگي موقع ترمز

يادگيري مرحله باًالترين سطح اين

طور به فرد يعني است حركتي حيطهو دقيق كارهاي دادن انجام به خودكارفكر به نياز و كند مي عادت موزونهماهنگ براي انرژي صرف و كردن . در مهارت مثل ندارد فعاليتها كردنموقع مناسب العمل عكس و رانندگي

خطر صحنه با برخورد

اهداف در :برنامه آموزشی

از حاصiiل نهiiايي نتiiايج هدفها، اسiiت يiiا آمiiوزش مiiدرس کiiه

منظiور بiه آموزشiي سiازمانهاي دسiتيابي بiه آنهiا آموزشiها را ارائiه

. مي کنند

تعريف هدف

اهداف تعیین :ضرورت

فعالیتها • دهی جهتفراگیر • و معلم فعالیتهای ارزشیابی امکانفراگیر • و معلم برای فعالیتها شفافیت•. شود می تر راحت مسیرها و روشها،ابزارها انتخاب

شود • می مشخص فراگیر و معلم از .انتظارات

هدفها انتخاب منابع

جامعه) - نیاز) درسي يادگيرنده رسالت موضوعمتخصصان دیدگاه

از نظر زمان: كوتاه مدت – ميان .مدت-بلند مدت

از نظر اشتراك:عمومي- اختصاصيازنظر سطح:كالن –خرد

طبقه بندي هدفهاي آموزشي

تعیین هدف یا هدف های کلی آموزشی

تبدیل اهداف کلی به اهداف جزئی

تبدیل اهداف جزئی به اهداف عینی و

قابل مشاهده )رفتاری(

مراحل نگارش هدف های آموزشی

: درسی و آموزشی کلی Goalesهدفهای

رفتار • در نظر مورد تغییر و آموزش پیامد کننده بیان. است فراگیران

دارند • ذهنی جنبه بیشتر

•. دارند الزم تحقق برای زیادی کوشش

،تسلط • آشنایی،شناخت نظیر مبهمی و کلی های واژه با. شوند... می بیان و

•. مخاطبند دارای

:مثال

آشنایی فراگیران با روشهای •کاهش وزن.

شناخت رژیمهای غذایی مجاز و •روشهای پیشگیری از سوء تغذیه

توسط فراگیران در پایان دوره.آشنایی فراگیران با ساختمان •

استخوانهای دراز.نمونه •

:فهمیدن،دانستن،بکار افعالبردن،درک کردن،دریافتن،نقد

کردن و...

جزئی Objectivesهدفهای

اهداف مرحله ای یا میانی اند. •از اهداف کلی درس یا دوره •

استخراج شده و نسبت به آنها عینی تر و محدود ترند.

دستیابی به اهداف کلی مستلزم •دستیابی به این اهداف است.

نزدیک به رئوس مطالب است.•

:مثال

شناخت رژیمهای غذایی هدف کلی:مجاز و روشهای پیشگیری از سوء

.تغذیه توسط فراگیران در پایان دوره:جزیی

فراگیر رژیمهای غذایی مختلف را با .هم مقایسه کند

فراگیر بتواند رژیم غذایی مناسب .سنین مختلف را تعیین کند

فراگیر بتواند علل اصلی بروز سوء .تغذیه در کودکان رابیان کند

برای نوشتن که افعال کلی تعدادی از•:اهداف کلی و جزئی به کار می روند

آشنا شدن / دوست داشتن / •دانستن / کسب کردن / ارزش گذاری

کردن / تمایل داشتنفهمیدن / باور کردن / تصدیق کردن /

یاد گرفتن / درک کردن

آيد .• مي بدست جزیی هدفهاي تجزيه از

گیری • اندازه قابل و عینی که رفتارهایی شاملآنرا آموزشی دوره جريان در فراگيران و بودهخود از زمان هر در است قادر و نموده کسب

. دهد بروز

هدف هاي رفتاري

مخاطب - محتوا1.

فعل رفتاري2.

شرايط فيزيكي و رواني كه براي انجام رفتار 3.

)عمل( الزم است

درجه و معيار مورد انتظار4.

:مثالدوره در دانشجو• نوزاد بتواند پایان در قد خوابیده را حد حالت با و

اکثرشرایط محتوی شرایط مخاطب

. خطا 1/0 کند گیری اندازهرفتاری فعل معیار

دوره در دانشجو• انسولین بتواند پایال انرژی را تزریق صرف بدونشرایط محتوی شرایط مخاطب

مستقل و ممکن عصبی زمان حداقل دهد در .انجامرفتاری فعل معیار

رفتاری اهداف :افعالخالقانه رفتار تغییر،پرسش،برنامه

ریزی،تبدیل،اصالح،تنظیم...

داوری و منطقی رفتار ارزیابی،مقایسه،مقابله،انتقاد،اثبات...

بررسی و پژوهش رفتار طبقه بندی،تالیف،تقسیم،پیشنهاد،کشف..

.

تشخیص رفتار توصیف،انتخاب،تفکیک،اشاره،فهرست...

ریاضی رفتار جمع،محاسبه،کنترل،استخراج،حل،... گیری اندازه

زبان به مربوط رفتار تلفظ،ترجمه،نوشتن،بیان،....

بدنی رفتار ... کردن کردن،دویدن،حمل صعود

اجتماعی رفتار دادن،شرکت پذیرش،پاسخ.... کردن کردن،دعوت

دانش ( knowledge )

نگرش ها (Attitudes)

مهارت هاي عملي (Skills)

توانايي هاي پاياني فراگيران اعم از

هد:ف

:اهداف رفتاریموافقان مخالفان

باره- 1 در کند می وادار را معلم. باشد دقیق شود بایدانجام آنچه

فعالیتها- 2 راحت تعیین

فعالیتها- 3 توالی و ترتیب

ها- 4 فعالیت بودن مشخص

5/ پایانی- تکوینی ارزیابی

و- 6 محتوا،روش انتخاب معیاروسیله.

انتظارات- 7 بودن مشخص

بودن- 1 گیر وقت

و- 2 صالحیتها ایجاد به منجر. شود می جزیی مهارتهای

3. کند- می محدود را خالقیت

غیر- 4 و غیرمنعطف را آموزش. سازد می انسانی

تمرکز- 5 معلوم امور و حقایق برعالی و پیچیده رفتارهای و نموده

. گیرد می نادیده را

آموزشی : موقعیت تحلیل دوم گام1. کنید- تعیین را یادگیری تجارب و وقایع

2. کنید- مشخص را هدفها بین رابطه3. کنید- بینی پیش را ورودی رفتار4. کنید- اجرا را تشخیصی ارزشیابی5. کنید- معین را آموزشی گام اولین

روش : محتوا، تعیین و تحلیل سوم گامآموزشی وسایل و

دانشجو • توانائی و رغبت عالقه میزان،علم • هر قوانین و اصول مفاهیم،مختلف • علوم ساختمطالب • توالی•

موضوع • تازگی•

آموزشی اهداف با روشهامتناسب و اساسی مفاهیم پروراندانروز • مسائل با ارتباطآموزش • زمان با انطباقمداوم • آموزش برای ای پایهگانه • چند های فعالیت برای مناسب فرصت

تدریس : روش

• . از است دانشجو یادگیری کلید استاد تدریس روش: تدریس گیهای ویژه مهمترین

نیازهای • به پاسخگو و پویا ، متقابل نظامدار، ، هدفدار. برد نام توان می را بودن فراگیران

و • اهداف با متناسب آموزشی استراتژی اساس براز مختلف روشهای از توان می آموزشی حیطه

جمله:مسئله، • حل ، گروهی بحث ، تعاملی سخنرانی

، پاسخ و گزارش clinical Demonstrationپرسش ، ....... نمود استفاده تدریس و صبحگاهی

آموزشی : وسائل

و • بهتر یادگیری به که امکاناتی و وسایل کلیهمینماید کمک مطالب تفهیم

نور • غیر و تاب نور آموزشی کمک وسایل انواع، تاب : اورهد پروژکتور ، ماکت ، موالژ تخته،

.......... و پروژکتور ویدیو اسالید، پروژکتور• 

تعیین : و تحلیل چهارم گامارزشیابی نظام

صورت- • به نظرچه مورد توانايي و تغییراتمعلم ذهن در چه و شده نوشته هدفهای

. شود تعریف ~ دقیقا باشدبایدی - 2• برا که يادگيرنده موفقیت معیار تعیین

قرار استفاده مورد او عملکرد درباره قضاوت. گرفت خواهد

• که -3 انتظاراتی به باتوجه باید، انجام سرمشخص را سوال نوع دارد، بازده از مدرس

کنیم

شناختی • حیطه های الیه اساس بر شناختی اهداف برای آزمون انواع. گردد می تدوین و انتخاب یادگیری عمق و

دانش- • (Tax1)آگاهی،•( گیری- نتیجه ؛ (Tax2تحلیلارزشیابی- )• ؛ (Tax3قضاوتبه • ساده از باشد؟ ی تعداد چه توکسونومی ازهر امتحان دریک

هدف با متناسب مشکلمیکنیم؟ • طرح سوال کسی چه برایشناختی • حیطه سواالت انواععینی :• سواالتای • گزینه -MCQچند غلط صحیح ،True False....... و ،انشایی • Essayسواالت

مهارتی حیطه آزمونهای

دانشجو • که است آزمونی چنان عملی آزمون یکدر را ای حرفه وظیفه یک کند می وادار را

باید که شرایطی با مشابه یا واقعی شرایطاجرا درآن آینده در را خود ای حرفه فعالیتهای

آزمونهای مانند دهد انجام را آن OSCE,OSPEکند•PMP ، Port folio ، .. Work sample ، Simulated

performance - عملکردی کتبی آزمون• performance- Test Paper and

pencil ............ ،

انتخاب • آزمون نوع ذیل معیارهای به توجه با کهمیگردد:

حائز- 1• مهارت از هایی جنبه چه گیری اندازهاست اهمیت

تصمیم • ه شد تعیین هدفهای تحلیل و تجزیه باکه کنید گیری

عنوان • به وقوع عین در نظرباید مورد کارکرد آیاشود ارزشیابی فرایند

قرار • توجه مورد فراورده یا نهایی نتیجه آیا؟ گیرد

اهداف باید به گونه ای تدوین

شود که معایب به حد اقل برسد.

با رعایت قواعد هدف نویسی