1

2

1. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті

ӘЗІРЛЕГЕН ЖӘНЕ ҰСЫНҒАН.

2. ҚҰРАСТЫРҒАНДАР:

Таубаева Ш.Т. – п.ғ.д., профессор

Мұратбаева Г.А. – п.ғ.д., доцент

Есеева М.Т. – п.ғ.к., доцент м.а.

3. ПІКІР ЖАЗҒАНДАР:

Иманбаева С.Т. – п.ғ.д., Абай атындағы Қазақ Ұлттық

педагогикалық университетінің профессоры.

Жиенбаева С.Н. – п.ғ.д., Қазақ мемлекеттік қыздар

педагогикалық университетінің профессоры.

4. Республикалық оқу-әдістемелік жоғары және жоғары оқу

орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2016 жылғы 30

маусымдағы мәжілістің № 2 хаттамасының шешімімен

БЕКІТІЛДІ ЖӘНЕ ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ.

5. Республикалық оқу-әдістемелік жоғары және жоғары оқу

орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2014 жылғы 22 қазандағы

мәжіліс хаттамасының шешімімен бекітілген базалық және

кәсіби пәндердің типтік оқу бағдарламалары ОРНЫНА

ЕНГІЗІЛГЕН.

6. Типтік оқу бағдарламасы Республикалық оқу-әдістемелік

жоғары және жоғары оқу орынан кейінгі білім беру кеңесінің

2016 жылғы 30 маусымдағы мәжілістің № 2 хаттамасының

шешімі негізінде бекітілген типтік оқу жоспарына сәйкес

әзірленген.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің

рұқсатынсыз осы типтік оқу бағдарламасын көбейтуге және

таратуға болмайды.

3

ТҮСІНДІРМЕ ХАТ

«Педагогикалық өлшемдер» магистрлік білім беру

бағдарламасындағы «Педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы

және әдістемесі» атты курсының мақсаты келесіге бағдарланған:

білім беру саласындағы практикалық міндеттерді шешудің аса

тиімді тәсілдерін, ғылыми іздеуге қойылатын әдіснамалық

талаптарды магистранттардың меңгеруі; психологиялық-

педагогикалық зерттеу әдістерін меңгеру; педагогикалық

зерттеудің алуан түрлері мен сапалы спецификасын, олардың

әртүрлі білім беру мекемелерінде, болашақ мамандықтың –

педагогикалық өлшемдер бойынша маманның кеңістігінде

нәтижелерін түсіну.

Аталған курстың мәні, магистранттардың әдіснамалық

білімінің матрицасын, жүйелі тұғырдың, зерттеу мәселесін

шешудің алгоритмін, алуан түрлі педагогикалық

тұжырымдамалар мен теорияларды жүйелеудің технологиясын,

оқыту мен өзіндік ресурстарды жұмсаудың дара траекториясын,

жобалау тәжірибесін меңгерудің қажеттілігімен өзекті

саналады. Осыған байланысты, магистратура деңгейінде

зерттеу іс-әрекетінің әдіснамасын меңгеру , кәсіби даярлықтың

ең маңызды және жүйе құраушы негізі. Себебі, магистранттың

жеке тұлғасын тиімді дамытудың мақсаты ғана емес құралы.

Педагогикалық зерттеудің әдіснамасы және әдістемесін

игеру, зерттеу іс-әрекетінің әдіснамасын меңгеруді;

педагогикалық өлшем қолжазбасындағы педагогикалық

зерттеуге қойылатын әдіснамалық талаптарда еркін бағдарлану

қабілетін қалыптастыруды; зерттеу міндеттерін қою және

шешуде, аса тиімді әдістерді іздеу және табу қабілетін

қалыптастыруды қамтиды.

Аталған пәнді оқытудың алдында оқытылатын пәндер

тізімі-педагогикалық циклдағы бірқатар пәндер: «Жоғары

мектеп педагогикасы», «Ғылыми зерттеулер әдістемесі»,

«Салыстырмалы педагогика».

Оқытылатын пәнді меңгеруге қажетті білім, білік және

дағдыларды қамтитын пәндер тізімі: «Педагогикалық

өлшемдердің теориялық негіздері».

4

Пәнінің тақырыптық жоспары

«ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ӘДІСІ МЕН

ӘДІСНАМАСЫ»

1 . Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері

1.1. Педагогикадағы әдіснамалық білімнің құрылымы және

функциялары

1.2. Педагогика әдіснамасын дамытудың генезисі

1.3. Педагогикалық құбылыстар мен үдерістерді зерттеудегі

әдіснамалық принциптер мен тұғырлар

1.4. Кәсіби іс-әрекет үшін ғылыми-зерттеу құзыреттілігінің мәні

2 . Педагогикалық зерттеудің логикасы және құрылымы

2.1. Педагогикалық зерттеудің ғылыми және ұғымдық

аппараты.

2.2 . Зерттеу логикасы (алгоритмі)

2.3. Зерттеудің шығармашылық өзегі: идея, ой және болжам.

2.4. Педагогикалық жобалау

3. Педагогика саласындағы әдістеме және зерттеу

тәжірибелері

3.1. Педагогикалық зерттеудің әдістері және әдістемесі

3.2. Зерттеудің теориялық және эмпирикалық әдістері

3.3. Озат педагогикалық тәжірибені зерттеу және жалпылау

3.4. Ғылыми-педагогикалық зерттеудегі статистикалық әдістер

және формализация құралдары

3.5. Педагогикалық зерттеудің нәтижелерін апробациялау және

ендіру

3.6. Педагогикалық зерттеудің нәтижелерін талдау. Біліктілік

бітіру жұмысын (ғылыми) орындаудағы критерийлер және

бағалау

5

КІРІСПЕ

«Педагогикалық зерттеулердің әдісі мен әдіснамасы» пәнін

оқытудың мақсаты – магистранттардың ғылыми құзыреттілігін

қалыптастыру, оларды ғылыми-зерттеу жұмысына баулу,

ғылыми ізденіс саласында зерттеушілік біліктерін меңгеру

қабілетін қалыптастыру.

Курстың міндеттері:

- білім беру мәселелері бойынша, қазіргі заманғы ғылыми

зерттеудің сипаттамасын анықтайтын негізгі ұғымдардың мәнін

ашу;

- ғылыми зерттеудің қисыны және «Педагогикалық өлшемдер»

мамандығы бойынша зерттеудің мазмұнын терең талдау;

- педагогикалық зерттеуге қойылатын негізгі әдіснамалық

талаптарды және оны бағалаудың критерийлерін меңгеруді

қамтамасыз ету;

- педагогика мәселесі бойынша зерттеу нәтижелерін және

ғылыми ізденісті әдіснамалық талдау дағдыларына баулу;

- педагогикалық зерттеудің әдіснамалық мәдениетін дамытуға

ықпал ету;

- педагогтардың ғылыми ізденісінің нәтижесін талдау және

бағалауда, өзбетінше ғылыми-педагогикалық ұстаным

қалыптастыруға ықпал ету.

Курсты оқыту нәтижесінде магистрант білуі керек;

- педагогикалық зерттеудегі жалпығылыми тұғырларды;

- педагогикалық зерттеудің негізгі элементтерін,

категориялық аппаратты;

- педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздерін;

- педагогикалық зерттеудің жіктелулері және негіздерін;

- зерттеу әдістерінің жіктелулері мен сипаттамасын;

- ұсынылған болжалды эксперименттік тексеру

әдістемесін және ғылыми зерттеудің нәтижелерін практикалық

іс-әрекетке ендіру әдістемесін.

Курсты оқыту нәтижесінде магистрант меңгеруі керек:

- категориялық аппараттың құрамдастарын анықтауды;

- педагогикалық құбылыстарды зерттеудің әртүрлі

әдістерін практикада таңдау мен қолдануды негіздеуді;

6

- педагогикалық экспериментті ұйымдастыруды және

алынған нәтижелерді практикалық іс-әрекетке ендіруді;

- ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауды (жоба

қорғау, мақала, диссертация жазу).

Курсты оқыту нәтижесінде магистрант танысуы керек:

- ғылыми критерийлерімен;

- қазіргі заманғы педагогикалық зерттеудің басым

бағыттарымен.

Қазіргі кезде «Педагогикалық зерттеудің әдіснамасы және

әдістемесі» пәні педагогика саласында магистранттарды

даярлауда маңызды. Аталған пәннің мазмұны, нысаны және

әдістері «Педагогикалық зерттеудің әдіснамасы және

әдістемесі» оқу курсына сүйене отырып құрастырылады, оның

нысаны ретінде педагогика ғылымы алынады.

Педагогика ғылымының әдіснамасы педагогикалық

білім туралы, оны меңгеру үдерісі, түсіндіру тәсілдері

(тұжырымдаманы құрастыру), жеке тұлғаны оқыту, тәрбиелеу

және дамыту жүйесін қайта құру немесе жетілдіру үшін

тәжірибеде қолданудың құралдары мен процедурасы туралы

ілім. Педагогикалық зерттеудің әдіснамасы өзінің құрамына

келесі қағидаларды қамтиды:

- педагогикалық білімнің құрылымы мен функциялары

туралы ілім;

- бастапқы, тіректі, іргелі педагогикалық қағидалар

(теориялар, тұжырымдамалар, болжамдар);

- педагогикалық зерттеудің логикасы және әдістері туралы

ілім;

- практиканы жетілдіру үшін бұрын жинақталған және

қайта алынған білімді қолданудың тәсілдері туралы ілім

(В.И.Загвязинский).

Ғылымда әдіснама иерархиясы танылған. Әдіснамалық

білімнің құрылымында төрт деңгей анықталған: философиялық,

жалпығылыми, нақты-ғылыми және технологиялық.

Педагогикалық зерттеудің әдістемесі – педагогикалық

зерттеуді ұйымдастыру және реттеудің тәсілдері мен

жолдарының реттелген жиынтығы, белгілі ғылыми мақсатқа

7

жетуде алынған нәтижелерді қолдану және

интерпретациялаудың тәртібі.

Педагогикалық зерттеудің әдістерін әдіснамалық негіздеуде

қолданылатын тұғырлар: іс-әрекеттік, тұлғалық, жүйелі.

Негізгі бөлім

«ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ӘДІСНАМАСЫ

МЕН ӘДІСТЕМЕСІ»

пәнінің типтік оқу бағдарламасының мазмұны

1. Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері.

Педагогикадағы әдіснамалық білімнің құрылымы және

функциялары

Негізгі ұғымдар: ғылыми таным, зерттеудің әдіснамасы,

таным функциясы, әдіснамалық принциптер, жалпығылыми

тұғырлар.

Педагогикадағы әдіснамалық білімнің құрылымы және

функциялары. Ғылыми танымның ерекшеліктері. «Педагогика

ғылымының әдіснамасы» ұғымының мәні. Әдіснамалық

білімнің функциялары: танымдық, сыни, рефлексивті.

Жалпығылыми принциптер. Ғылыми-педагогикалық зерттеудің

әдіснамалық принциптері: педагогикалық құбылыстардың

объективтілігі және негізделуі; құбылыстар мен үдерістерді

зерттеудегі тұтастық принципі; құбылысты басқа

құбылыстармен байланыста және өзара әрекетте зерттеу;

құбылысты оның дамуында зерттеу. М.Н. Скаткин, В.И.

Журавлев, Ю.К. Бабанский, В.И. Загвязинский, Б.С.

Гершунский, Е.В. Бережнова және т.б. еңбектеріндегі

педагогикалық зерттеудің әдіснамасы және әдістемесі

мәселелерін интрепретациялау. Педагогикалық практикадағы

ғылыми зерттеулер жүйесі және зерттеу материалдарын ғылыми

баяндаудың формалары.

2. ПЕДАГОГИКА ӘДІСНАМАСЫНЫҢ ДАМУ ГЕНЕЗИСІ

Негізгі ұғымдар: философиялық ілімдер, әдіснамалық

білімнің деңгейлері.

8

Педагогика ғылымының құрылуы, дамуы және

қалыптасуына философияның әсерінің мәні. Әдіснамалық

білімнің даму тарихы. Алуан түрлі адамтану ғылымдарының

әдіснамасы ретінде болатын философиялық ілімдер, соның

ішінде, педагогиканың әдіснамасы ретінде болатын ілімдер:

экзистенциализм, неотомизм, неопозитивизм, прагматизм,

диалектикалық материализм және т.б. Әдіснамалық білімнің

деңгейлері: философиялық, жалпығылыми, нақты-ғылыми және

технологиялық. Зерттеудегі жалпығылыми тұғырлар:

құрылымдық, функционалды, жүйелі, алгоритмдік, мүмкін

боларлық, ақпараттық. Ғалымдар Б.С. Гершунский, Н.Д.

Никандров, В.В. Краевский, В.И. Загвязинский және т.б.

әдіснама ұғымындағы тұғырлары.

3. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАР МЕН ҮДЕРІСТЕРДІ

ЗЕРТТЕУДЕГІ ӘДІСНАМАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕР МЕН

ТҰҒЫРЛАР

Негізгі ұғымдар: педагогикалық зерттеу,

әдіснамалық принциптер: антропологиялық,

мәдениеттанушылық, этникалық, тұлғалық тұғыр принципі,

әрекеттік тұғыр принципі, жүйелі тұғыр принципі, ақпараттық

тұғыр принципі.

Педагогикалық зерттеудің сипаты: теориялық және

тәжірибелік-эксперименттік; педагогикалық зерттеудің

бағыттылығы: іргелі, қолданбалы, жобалар. Педагогикалық

құбылыстар мен үдерістерді зерттеудегі әдіснамалық

принциптер: антропологиялық принцип, мәдениеттанушылық

принцип, этникалық принцип, тұлғалық тұғыр принципі,

әрекеттік тұғыр принципі, жүйелі тұғыр принципі, ақпараттық

тұғыр принципі. Педагогикалық зерттеудегі қиындықтар.

4. КӘСІБИ ІС-ӘРЕКЕТ ҮШІН ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ

ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІНІҢ МӘНІ

Негізгі ұғымдар: әдіснамалық мәдениет, әдіснамалық

құзыреттілік, әдіснамалық рефлексия.

«Әдіснамалық мәдениет» ұғымы. Әдіснамалық ілім және

әдіснамалық мәдениеттің өзара байланысы. Әдіснама – ғылыми-

9

педагогикалық зерттеулердің сапасын бағалау, оның

бағдарламасы, логикасы және әдістерін негіздеу және алынған

білім бойынша арнайы танымдық іс-әрекет ретінде (М.А.

Данилов, В.В. Краевский). Әдіснамалық мәдениетті реттейтін

зерттеушінің құндылық бағдарлары. Зерттеушінің процессуалды

аспектісі - әдіснамалық құзыреттілік ретінде. Ұғымдардың мәні:

деңгей, жоғары даму, білік, шеберлік, біліктілік, жетілдіру,

кәсібилік. Зерттеу іс-әрекеті тәжірибесі және оның рефлексиясы.

2-бөлім. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ

ЛОГИКАСЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМЫ

1-ТАҚЫРЫП. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ

ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ ҰҒЫМДЫҚ АППАРАТЫ. ҒЫЛЫМИ

ЗЕРТТЕУДІҢ ЛОГИКАСЫ (АЛГОРИТМІ)

Негізгі ұғымдар: ғылыми аппарат, зерттеу логикасы,

зерттеу үдерісінің циклограммасы, зерттеу кезеңдері, зерттеу

міндеттері.

Педагогикалық зерттеудің ғылыми және ұғымдық

аппараты. Пәндік сала. Ғылыми-педагогикалық зерттеудің

негізгі компоненттері: тақырыбы, нысаны, пәні, мәселесі,

мақсаты мен міндеттері, идеясы, болжамы; зерттеудің ұғымдық

аппараты. Ғылыми зерттеудің алгоритмі. Зерттеудің

технологиялық картасы: дайындық кезеңі, ақпаратты жинаудың

бастапқы диагностика кезеңі, модельдеу және жобалау кезеңі,

тәжірибелік-эксперименттік жұмыс кезеңі, қорытынды

диагностика, аяқтау кезеңі. Зерттеу логикасын құрастыру

кезеңдері: қою кезеңі, өзіндік-зерттеу кезеңі, қорытынды кезеңі

(безендіру-ендіруші).

2-ТАҚЫРЫП. ЗЕРТТЕУДІҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ

ЯДРОСЫ: ЗЕРТТЕУ ИДЕЯСЫ, ОЙЫ ЖӘНЕ БОЛЖАМЫ

Неігзгі ұғымдар: дерек, идея, ой, болжам.

Деректі ғылыми түсіндіру. Теориялық платформаны анықтау

(тұжырымдамалы база). Идея – бастапқы жағдаятты

жоспарланатын жағдаятқа қайта құрудың жолы және тәсілі. Ой

– жүзеге асушы. Зерттеу болжамы – болашақ ғылыми білімнің

10

моделі. Болжамға қойылатын негізгі талаптар. Функционалды

және теориялық болжам. Зерттеу тұжырымдамасын құрастыру.

3-ТАҚЫРЫП. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

Негізгі ұғымдар: жобалау, болжау, модельдеу.

Педагогикалық жобалау – нәтижеге қарай қозғалыстың

траекториясын құру ретінде. Болжау. Модельдеу процедурасы.

Модельдің мазмұны: сипаттаушы, құрылымдық, функционалды

немесе функционалды-динамикалық, эвристикалық,

интегративті. Модельді құруға қойылатын талаптар. Жобалау

принциптері.

3-бөлім. ПЕДАГОГИКА САЛАСЫНДАҒЫ ӘДІСТЕМЕ

ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ ТӘЖІРИБЕСІ

1-ТАҚЫРЫП. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ

ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕСІ

Негізгі ұғымдар: талдау, біріктіру, индукция, дедукция,

абстракция, нақтылау, жіктеу.

Педагогикалық зерттеудің әдістері және әдістемесі.

Қайта құрушы кезеңнің инструментарийі. Зерттеу ізденісінің

әдістемесі. Кешенді әдістемелер: эталондар негізінде жаңа

тәжірибені құру, тәжірибелік-ізденістік жұмыс, әлеуметтік-

педагогикалық эксперимент. Зерттеу әдістерін таңдау

принциптері. Әдістердің әдіснамалық негіздемесі: әрекеттік,

тұлғалық, жүйелі. Педагогикада қолданылатын жалпы ғылыми

әдіс топтары: жалпы теориялық, әлеуметтанушылық,

әлеуметтік-психологиялық, математикалық. Педагогикалық

зерттеу әдістерінің топтары.

2-ТАҚЫРЫП. ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ

ЭМПИРИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ

Негізгі ұғымдар: талдау, біріктіру, салыстыру,

абстракциялау, нақтылау, жалпылау, модельдеу, индукция,

дедукция; бақылау, әңгімелесу, сауалнама, тест, педагогикалық

эксперимент, бағалау; зерттеу әдістерін таңдаудың

критерийлері.

11

Ғылыми таным әдістері ұғымы. Ғылыми танымның әдістерін

классификациялау. Ғылыми таным әдістерінің сипаттамасы.

Танымның эмпирикалық және теориялық деңгейдегі әдістері.

Танымның теориялық әдістері: индукция және дедукция; талдау

және біріктіру; салыстыру; классификация; абстракциялау және

нақтылау; модельдеу; қиялданған (ойша) эксперимент.

Зерттеудің эмпирикалық әдістері: педагогикалық құжаттаманың

мазмұнын және іс-әрекет нәтижелерін талдау. Педагогикалық

бақылау, сауалнама (әңгіме, сауалнама, тест); сараптамалық

бағалау; педагогикалық эксперимент. Педагогикалық

эксперимент – зерттеудің негізгі әдістерінің бірі ретінде.

Педагогикалық эксперименттің классификациясы және түрлері.

3-ТАҚЫРЫП. ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУДЕГІ

СТАТИСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕР ЖӘНЕ ФОРМАЛИЗАЦИЯ

ҚҰРАЛДАРЫ

Негізгі ұғымдар: өлшем мәселесі; мониторинг;

критерийлер; параметрлер; көрсеткіштер, шәкілдеу;

математикалық модельдеу.

Педагогикадағы сандық және сапалық белгілерді өлшеу

мәселесі. Зерттеудің мәліметтерін өңдеу үшін, математикалық

мағлұмат және статистиканың жалпы теориясының әдістерін

қолдану.

Педагогикалық өлшемнің әдіснамалық негіздері.

Диагностика. Параметрлер. Көрсеткіштер. Шәкілдеу түрлері.

Тіркеу. Реттеу. Аралық өлшем және эталонның рөлі. Алынған

ақпаратты машинамен өңдеуге даярлау. Есептеу техникасы

және оның мүмкіндіктері. Математикалық модельдер.

Педагогикадағы математикалық модельдеу.

4-ТАҚЫРЫП. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ

НӘТИЖЕЛЕРІН АПРОБАЦИЯЛАУ ЖӘНЕ ЕНДІРУ

Негізгі ұғымдар: зерттеу нәтижелерін талдау; зерттеу

нәтижелерін сипаттау; ендіру; қолдану; ғылыми-педагогикалық

зерттеудің сапасы; сараптама; сараптамалық бағалау.

Зерттеу нәтижелерін апробациялаудың функциялары және

түрлері. Баяндау логикасының зерттеу логикасынан

12

айырмашылығы. Баяндау логикасының нұсқалығы.

Баяндалатын материалдың мазмұнына қойылатын талаптар.

Баяндаудың түрлері. Апробацияның және ендірудің жолдары.

Педагогика ғылымының жетістіктерін ендіру бойынша,

мұғалімнің білімі мен білігінің құрылымының сипаттамасы.

Сараптамалық бағалау.

5-ТАҚЫРЫП. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

НӘТИЖЕЛЕРІН ТАЛДАУ

БІЛІКТІЛІК БІТІРУ ЖҰМЫСЫН (ҒЫЛЫМИ) ОРЫНДАУ

БОЙЫНША КРИТЕРИЙЛЕР МЕН БАҒАЛАУ

Негізгі ұғымдар: зерттеу нәтижелерін талдау; зерттеу

нәтижелерін сипаттау; ғылыми-педагогикалық зерттеудің

сапасы; сараптама; сараптамалық баға.

Жалпы ережелер. Ғылыми жұмысты жазуға берілетін нұсқау.

Жұмыстың құрылымы. Жұмысты безендіру. Ғылыми жұмысты

қорғауға дайындық және жұмысты қорғау. Педагогика бойынша

біліктілік бітіру жұмысының (ғылыми) тақырыптары.

Тақырыптың құрастырылу дәрежесі. Ғылыми әдебиеттермен

толық қамтылу. Ғылыми жаңалықтың деңгейі. Жұмысты

жазудағы шығармашылық тұғыр. Тұжырымдардың дұрыстығы

және ғылыми негізделуі. Баяндау стилі және жұмыстың

безендірілуі.

13

Семинар сабақтарының үлгі тізімі:

1. Ғылыми таным ерекшеліктері және ғылымилықтың

критерийлері.

2. Педагогикалық зерттеудегі жалпығылыми тұғырлар.

3. Зерттеу материалдарын ғылыми баяндаудың формалары

және педагогикалық практикадағы ғылыми зерттеулер

жүйесі

4. Педагогикалық зерттеудің логикалық құрылымы,

зерттеудің шығармашылық өзегі және мониторингісі

5. Ғылыми-педагогикалық зерттеудегі технологияның мәні

6. Ақпарат көздерін зерттеу және педагогикалық әдебиетті

талдау.

7. Ғылыми таным әдістерін классификациялау

8. Зерттеудің теориялық және эмпирикалық әдістері

9. Зерттеудің статистикалық әдістері

10. Педагогикалық өлшемнің негіздері

11. Зерттеу нәтижелерін апробациялаудың функциялары

және түрлері

12. Біліктілік бітіру жұмысын бағалаудың критерийлері

14

Практикалық сабақтардың үлгі тізімі:

1. Зерттеу іс-әрекеті әдіснамасының мәні және мазмұны

2. Зерттеу ізденісін ынталандырудың факторлары.

3. ҒЗЖ негізгі ережелерін қорғау процедурасы және

көпшілік алдында сөйлеу мәдениеті

4. Зерттеу жмұыстарын безендіру және презентациялау

5. Зерттеу ізденісінің жетістігінің критерийлері

6. Зерттеу нәтижелері және үдерісін мониторингілеу

7. Идея, ой, болжам – зерттеудің теориялық өзегі ретінде

8. Тест жүргзіу және оған қойылатын талаптар

9. Бақылау және оның зерттеу мүмкіндіктері

10. Дара оқу-зерттеу тапсырмалары

15

Курстық жұмыстардың ақырыптық үлгі тізімі:

1. Әдіснама ғылым ретінде. Негізгі ұғымдар және деңгейлер.

2. Білім беру жүйесіндегі және үдерісіндегі ғылыми-зерттеу

жұмысы.

3. Педагогикалық зерттеудегі негізгі әдіснамалық принциптер

және тұғырлар.

4. Педагогикалық зерттеудің ғылыми аппараты – бастапқы

ұғымдардың жүйесі ретінде.

5. В.В. Краевскийдің ғылыми еңбектерінің маңызы.

6. В.М. Полонскийдің еңбектеріндегі әдіснамалық бағдарлар.

7. Болжам, оның ғылыми білімді дамытудағы түрлері мен

функциялары.

8. Педагогикалық ізденістің әдістері және кешенді әдістемелер.

9. Ізденіс нәтижелерін бағалау, интерпретациялау және

қолдану.

10. Зерттеу және жобалау әрекетіндегі модельдерді қолданудың

жетістіктері мен шектеулері.

11. Педагогтің әдіснамалық мәдениеті.

12. Педагогикалық зерттеудегі математикалық статистика

әдістері.

13. Зерттеудің эмпирикалық әдістері.

14. Педагогикалық зерттеудегі теориялық және салыстырмалы-

тарихи әдістер.

15. Педагогикалық зерттеудің принциптері.

16. Зерттеушінің ғылыми этикасы. Плагиат ұғымы.

16

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиеттер:

1. Загвязинский, В. И. Методология и методы психолого-

педагогического исследования: учебное пособие для

студентов высших учебных заведений /В.И.

Загвязинский, Р. Атаханов. – М.: Академия, 2006.– 208 с.

2. Краевский В.В. Методология научного исследования. –

СПб., 2001.

3. Краевский, В.В., Бережнова Е.В. Методология

педагогики: новый этап: учебное пособие для студентов

высших учебных заведений /В.В. Краевский, Е.В.

Бережнова. – М.: Академия, 2006. – 400 с.

4. Гершунский Б.С., Никандров Н.Д. Методологическое

знание о педагогике. -М., 1986.

5. Скаткин М.Н. Методология и методика педагогических

исследований. - М.1986.- 150с.

6. Полонский В.М. Типология педагогических

исследований //Методологические ориентиры

педагогических исследований: Материалы

Всероссийского методологического семинара: В 2 т. Т.1

/под ред. Н.В.Бордовской. СПб.: Изд-во СПбГУ, 2004. с.

43-49.

7. Полонский В.М. Оценка качества научно-

педагогических исследований. - М.: Педагогика, 1987. –

144 с.

8. Исследовательская деятельность: Словарь /Авт.- сост.

Е.А.Шашенкова. – М.: УЦ «Перспектива», 2010.- 88с.

9. Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной

подготовки учителя. - Алматы: Гылым, 1998. - 320 с.

10. Таубаева Ш.Т. Исследовательская культура учителя:

методология, теория и практикаформирования. -

Алматы: Алем, 2000. -380 с.

11. Таубаева Ш.Т. Введение в методологию и методику

педагогического исследования: учебное пособие. -

Туркистан: 2007. -190 с.

17

12. Кусаинов А.К., Есеева М.Т. Учебное пособие

«Методология и методика сравнительной педагогики», -

Алматы, -2008. - 92 с. (на русском и казахском языках).

13. Булатбаева А.А. Методология исследовательской

деятельности магистранта: теория и практика.

Монография. - Алматы: ВИ КНБ РК, 2009. – 216 с.

14. Тұрғынбаев Ә.Х., Кенжебаев С.Ж., Есімханов Т.

Ғылым тарихы мен философиясы. - Алматы: «Білім»

баспасы, 2006.-288 бет.

15. Аубакирова Р.Ж., Нұрбекова М.А. Педагогикалық

зерттеу әдістемесі: Оқу құралы. – Астана: Фолиант,

2008. – 128 б.

16. Асқаров Е.С., Балапанов Е.Қ., Қойшыбаев Б.Ә. Ғылыми

зерттеулердің негіздері: Оқу-әдістемелік құрал. –

Алматы: ЖТИ, 2004. -182 б.

Қосымша әдебиеттер:

1. Смышляева, Л.Г. Методология и методы педагогических

исследований /Л.Г. Смышляева, А.Г., Яковлева, Л.А.

Сивицкая. – Томск: изд-во ТГПУ, 2007. – 240 с.

2. Яковлева А.Г., Смышляева Л.Г. Методология и методы

педагогических исследований: выполнение выпускной

квалификационной работы по специальности

«Социальная педагогика»: практикум /А.Г. Яковлева,

Л.Г. Смышляева. – Томск: изд-во ТГПУ. – 2007. – 124 с.

3. Бережнова Е.В. Педагогическое исследование:

социально-гуманитарный аспект /Е.В. Бережнова

//Педагогика. – 2005. – № 6. – С. 23-30.

4. Бордовская, Н.В. Системная методология современных

педагогических исследований / Н. В. Бордовская

//Педагогика. – 2005. – № 5. – С. 21-29.

5. Валеев, Г.Х. Постановка проблемы педагогического

исследования /Г.Х. Валеев //Педагогика. – 2001. – № 1. –

С. 19-23.

18

6. Валеев, Г.Х. Объект, предмет и тема научного

исследования /Г.Х. Валеев //Педагогика. – 2002. – № 2. –

С.

7. Давыдов, В.П. Методология и методика психолого-

педагогического исследования / В.П. Давыдов, П.И.

Образцов, А.И. Уман.– М.: Логос, 2006. – 128 с.

8. Гмурман В.Е. Методологические проблемы педагогики:

Сб. науч. трудов /под общ.ред. В.Е. Гмурмана. М., 1977.

9. Загвязинский, В. И. Стратегические ориентиры и

реальная политика развития образования / В. И.

Загвязинский // Педагогика. – 2005. – № 6. – С.10-14.

10. Загвязинский В.И. Методология и методика

дидактического исследования. - М., 1982.-160с.

11. Краевский, В. В. Общие основы педагогики [Текст]:

учебное пособие для вузов / В. В. Краевский. – 3-е

изд., стереотип. – М.: Академия, 2006. – 254 с.

12. Кочетков, М.В. Теоретико-методологические основания

и организационно-педагогические условия развития

творческой личности преподавателя и студента

[Монография] / М. В. Кочетков. – М. : РАО, 2004. – 264

с.

13. Новиков, А.М. Количество и качество педагогических

исследований в России / А. М. Новиков // Педагогика. –

2004. – № 6.

14. Новожилов, Э.Д. Научное исследование (логика,

методология, эксперимент) / Э.Д. Новиков. – М., 2005. –

363с.

15. Ушаков, В. М. Основы научных исследований: учебное

пособие /В.М. Ушаков, Д.В. Озеркин, С.Л. Миньков. –

Томск, 2002.

16. Филонов, Г. Н. О достоверности педагогических

исследований /Г.Н. Филонов //Педагогика. – 2004. – №

6.

19

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ

РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

ТИПОВАЯ УЧЕБНАЯ ПРОГРАММА

MMPI 6301

МЕТОДОЛОГИЯ И МЕТОДИКА

ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ

6М012400 – Педагогические измерения

2 кредита

Алматы, 2016 г.

20

1. РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским государственным

женским педагогическим университетом.

2. СОСТАВИТЕЛИ:

Таубаева Ш.Т. – д.п.н., профессор

Муратбаева Г.А. – д.п.н., доцент

Есеева М.Т.– к.п.н., и.о. доцента

3. РЕЦЕНЗЕНТЫ:

Иманбаева С.Т. – д.п.н., профессор Казахского национального

педагогического университета имени Абая.

Жиенбаева С.Н. – д.п.н., профессор Казахского

государственного педагогического университета.

4. УТВЕРЖДЕНА И ВВЕДЕНА В ДЕЙСТВИЕ протокольным

решением заседания Республиканского учебно-методического

совета высшего и послевузовского образования № 2 от 30 июня

2016 года.

5. ВВЕДЕНА ВЗАМЕН типовой учебной программы цикла

базовых и профилирующих дисциплин, утвержденной и

введенной в действие протокольным решением заседания

Республиканского учебно-методического совета высшего и

послевузовского образования от 22 октября 2014 года.

6. Типовая учебная программа разработана в соответствии с

типовым учебным планом, утвержденным протокольным

решением заседания Республиканского учебно-методического

совета высшего и послевузовского образования № 2 от 30 июня

2016 года.

Настоящая типовая программа не может быть тиражирована и

распространена без разрешения Министерства образования и

науки Республики Казахстан.

21

ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА

В магистерской образовательной программе

«Педагогические измерения» назначение курса «Методология и

методика педагогических исследований» ориентировано на:

освоение магистрантами методологических требований к

научному поиску наиболее эффективных способов решения

практических задач в сфере образования, методов психолого-

педагогического исследования; понимание разновидностей и

качественной специфики педагогического исследования, их

результатов в различных образовательных учреждениях в

пространстве будущей профессии – специалиста по

педагогическим измерениям.

Значение данного курса актуализируется необходимостью

усвоения магистрантом матрицы методологических знаний,

системного подхода, алгоритма решения исследовательских

проблем, технологий систематизации различных

педагогических концепций и теорий, опыта проектирования

индивидуальной траектории обучения и распределения своих

ресурсов. В этой связи на уровне магистратуры овладение

методологией исследовательской деятельности становится

одной из важных и системообразующих профессиональной

подготовки, так как является не только целью, но и средством

эффективного развития личности магистранта.

Изучение методологии и методики педагогического

исследования предполагает овладение методологией

исследовательской деятельности; формирование способности

свободно ориентироваться в методологических требованиях к

педагогическому исследованию в контексте педагогических

измерений; формирование способности искать и находить

наиболее эффективные методы при постановке и решении

исследовательских задач.

Перечень дисциплин, предшествующих изучению данной

дисциплины: ряд предметов педагогического цикла:

«Педагогика высшей школы», «Методика научных

исследований», «Сравнительная педагогика».

22

Тематический план дисциплины

«Методология и методика педагогических исследований »

1. Методологические основы педагогических исследований

1.1 Структура и функции методологического знания в

педагогике

1.2 Генезис развития методологии педагогики

1.3 Методологические принципы и подходы к исследованию

педагогических явлений и процессов

1.4 Значение научно-исследовательской компетенции для

профессиональной деятельности

2. Логика и структура педагогических исследований

2.1 Научный и понятийный аппарат педагогического

исследования

2.2 Логика (алгоритм) исследования

2.3 Творческое ядро исследования: идея, замысел и гипотеза

исследования

2.4 Педагогическое проектирование

3. Методика и исследовательские практики в области

педагогики

3.1. Методы и методики педагогического исследования

3.2. Теоретические и эмпирические методы исследования

3.3. Изучение и обобщение передового педагогического опыта

3.4 Статистические методы и средства формализации в научно-

педагогическом исследовании

3.5 Апробация и внедрение результатов педагогического

исследования

3.6 Анализ результатов педагогических исследований. Критерии

и оценки по выполнению выпускной квалификационной

(научной) работы

23

Содержание дисциплины

ВВЕДЕНИЕ

Целью изучения дисциплины «Методология и методика

педагогических исследований» является формирование научной

компетенции магистрантов, приобщение их к научно-

исследовательской работе, способности овладению

исследовательскими умениями в области научного поиска.

Задачи курса:

- раскрыть сущность основных понятий, которые в

совокупности определяют характеристику современного

научного исследования по проблемам образования;

- раскрыть логику научного исследования и проанализировать

предметное содержание исследований по специальности

«Педагогические измерения»;

- обеспечить усвоение основных методологических требований

к педагогическому исследованию и критериев его оценки;

- привить навыки методологического анализа научных поисков

и результатов исследований по проблемам педагогики;

- способствовать развитию методологической культуры

педагогического исследования;

- содействовать становлению самостоятельной научно-

педагогической позиции в анализе и оценке результатов

научного поиска педагогов.

В результате изучения курса магистрант должен знать:

- общенаучные подходы к педагогическому исследованию;

- основные элементы педагогических исследований,

категориальный аппарат;

- методологические основы педагогических исследований;

- классификацию и основы педагогических исследований;

- классификацию и характеристики методов исследования;

- методику экспериментальной проверки выдвинутой гипотезы

и внедрения результатов научного исследования в

практическую деятельность.

24

ДОЛЖЕН УМЕТЬ:

- определять составляющие категориального аппарата;

- обоснованно выбирать и использовать в практике различные

методы исследования педагогических явлений;

- организовывать педагогический эксперимент и внедрять

полученные результаты в практическую деятельность;

- выполнять научно-исследовательскую работу (написание

рефератов, статей, выпускных квалификационных работ);

ДОЛЖЕН ОЗНАКОМИТЬСЯ:

- критериями научности;

- приоритетными направлениями современных педагогических

исследований.

В настоящее время дисциплина «Методология и методика

педагогических исследований» занимает важное место в

подготовке магистрантов в области педагогики. Содержание,

объект и методы данной дисциплины разрабатываются с опорой

на учебный курс «Методология и методика педагогического

исследования», объектом ее является сама педагогическая

наука.

Методология педагогической науки представляет собой

учение о педагогическом знании, о процессе его добывания,

способах объяснения (создании концепции), инструментах и

процедурах его практического применения для преобразования

или совершенствования системы обучения, воспитания и

развития личности. Методология педагогического исследования

включает в себя следующие положения:

- учение о структуре и функциях педагогического знания;

- исходные, ключевые, фундаментальные педагогические

положения (теории, концепции, гипотезы);

- учение о логике и методах педагогического

исследования;

- учение о способах использования накопленных ранее и

полученных вновь знаний для совершенствования практики.

(В.И.Загвязинский).

25

В науке признано существование иерархии методологий. В

структуре методологического знания выделяют четыре уровня:

философский, общенаучный, конкретно-научный и

технологический.

Методика педагогических исслледований -

упорядоченная совокупность приемов, способов организации и

регуляции педагогического исследования, порядок их

применения и интерпретации полученных результатов при

достижении определенной научной цели.

Методологическим обоснованием методов педагогического

исследования являются подходы: деятельностный,

личностный, системный.

Основная часть

Содержание типовой учебной программы дисциплины

«МЕТОДОЛОГИЯ И МЕТОДИКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ

ИССЛЕДОВАНИЙ»

1. МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ

ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. СТРУКТУРА И

ФУНКЦИИ МЕТОЛОГИЧЕСКОГО ЗНАНИЯ В

ПЕДАГОГИКЕ

Основные понятия: научное познание, методология

исследования, функция познания, методологические принципы,

общенаучные подходы.

Структура и функции методологического знания в

педагогике. Специфика научного познания. Сущность понятия

«методологии педагогической науки». Функции

методологического знания: познавательная, критическая,

рефлексивная. Общенаучные принципы. Методологические

принципы научно-педагогического исследования:

объективность и обусловленность педагогических явлений;

целостный подход в изучении явлений и процессов; изучение

явления в его связях и взаимодействии с доугими явлениями;

изучения явления в его развитии. Интерпретация вопросов

методологии и методики педагогического исследования в

трудах М.Н. Скаткина, В.И. Журавлева, Ю.К. Бабанского, В.И.

26

Загвязинского, Б.С. Гершунского, Е.В. Бережновой и др.

Система научных исследований в педагогической практике и

формы научного изложения материалов исследования.

2. ГЕНЕЗИС РАЗВИТИЯ МЕТОДОЛОГИИ ПЕДАГОГИКИ

Основные понятия: философские учения, уровни

методологического занания.

Значение влияния философии на формирование, развитие и

становление педагогической науки. История развития

методологического знания. Философские учения, выступаюшие

в качестве методологии различных человековедческих наук, в

том, числе и педагогики: экзистенциализм, неотомизм,

неопозитивизм, прагматизм, диалектический материализм и др.

Уровни методологического знания: философский,

общенаучный, конкретно-научный и технологический

Общенаучные подходы к исследованию: структурный,

функциональный, системный, алгоритмический, вероятностный,

информационный. Подходы к понятию методологии – ученых:

Б.С. Гершунского, Н.Д. Никандрова, В.В. Краевскского, В.И.

Загвязинского и др.

3. МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПРИНЦИПЫ И ПОДХОДЫ К

ИССЛЕДОВАНИЮ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ЯВЛЕНИЙ И

ПРОЦЕССОВ

Основные понятия: педагогическое исследование,

методологические принципы: антропологический,

культурологический, этнический, принцип личностного

подхода, деятельностного подхода, системного подхода,

информационного подхода.

Характер педагогического исследования: теоретический и

опытно-экспериментальный; Направленности педагогического

исследования: фундаментальные, прикладные, разработки.

Методологические принципы к исследованию педагогических

явлений и процессов: антропологический принцип,

культурологический принцип, этнический принцип, принцип

личностного похода, принцип деятельстного подхода, принцип

27

системного подхода, принцип информационного подхода.

Сложности педагогического исследования.

4. ЗНАЧЕНИЕ НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКОЙ

КОМПЕТЕНЦИИ ДЛЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Основные понятия: методологическая культура;

методологическая компетентность; методологическая культура;

методологическая рефлексия.

Понятие «методологическая культура». Взамосвязь

методологических знаний и методологической культуры.

Методология как специальная познавательная деятельность по

получению знаний и обоснованию программ, логики и методов,

оценке качества научных педагогических исследований.

(М.А.Данилов, В.В. Краевский). Ценностные ориентиры

исследователя, регулирующие методологическую культуру.

Процессуальный аспект исследователя как методологическая

компетентность. Сущность понятий: уровень, высокое развитие,

умение, умелость, квалификация, совершенство,

профессионализм. Опыт исследовательской деятельности и ее

рефлексия.

2. ЛОГИКА И СТРУКТУРА ПЕДАГОГИЧЕСКОГО

ИССЛЕДОВАНИЯ

1-ТЕМА. НАУЧНЫЙ И ПОНЯТИЙНЫЙ АППАРАТ

ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ИССЛЕДОВАНИЯ. ЛОГИКА

(АЛГОРИТМ) НАУЧНОГО ИССЛЕДОВАНИЯ

Основные понятия: научный аппарат, логика

исследования, циклограмма процесса исследования, этапы

исследования, исследовательские задачи.

Научный и понятийный аппарат педагогического

исследования. Предметная сфера. Основные компоненты

научно-педагогического исследования: тема, объект, предмет,

проблема, цели и задачи, идея, гипотеза; понятийный аппрат

исследования. Алгоритм научного исследования.

Технологическая карта исследования: подготовительный этап,

этап исходной диагностики сбора информации, этап

28

моделирования и проектирования, этап опытно-

экспериментальной работы, итоговая диагностика,

завершающий этап. Этапы конструирования логики

исследования: постановочный, собственно-исследовательский,

итоговый (оформительско-внедренческий).

2-ТЕМА. ТВОРЧЕСКОЕ ЯДРО ИССЛЕДОВАНИЯ: ИДЕЯ,

ЗАМЫСЕЛ И ГИПОТЕЗА ИССЛЕДОВАНИЯ

Основные понятия: факт, идея, замысел, гипотеза.

Научное понимание факта. Определение теоретической

платформы (концептуальной базы). Идея - путь и способ

преобразования исходной ситуации в планируемую. Замысел –

инструментированная идея. Гипотеза исследования – модель

будущего научного знания. Ряд основных требований к

гипотезе. Гипотеза функциональная и теоретическая.

Формулирование концепции исследования.

3-ТЕМА. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕРЕНИЯ

Основные понятия: проектирование, прогнозирование,

моделирование.

Педагогическое проектирование как разработка траектории

движения к результату. Прогнозирование. Процедура

моделирования. Содержание модели: описательная,

структурная, функциональная или функционально-

динамическая, эвристическая, интегративная. Требования к

построению модели. Принципы проектирования.

3. МЕТОДИКА И ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЕ ПРАКТИКИ В

ОБЛАСТИ ПЕДАГОГИКИ

ТЕМА 1. МЕТОДЫ И МЕТОДИКИ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ

ИССЛЕДОВАНИЙ

Основные понятия: анализ, синтез, индукция, дедукция,

абстракция, конкретизация, классификация.

Методы и методики педагогического исследования.

Интрументарий преобразующего этапа. Методика

исследовательского поиска. Комплексные методики: создание

нового опыта на основе эталонов, опытно-поисковая работа,

29

социально-педагогический эксперимент. Принципы отбора

методов исследования. Методологическое обоснование методов:

деятельностный, личностный, системный. Группы общенаучных

методов, используемых в педагогике: общетеоретические,

социологические, социально-психологические, математические.

Группы методов педагогического исследования.

ТЕМА 2. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ЭМПИРИЧЕСКИЕ

МЕТОДЫ ИССЛЕДОВАНИЯ

Основные понятия: анализ, синтез, сравнение,

абстрагирование, конкретизация, обобщение, моделирование,

индукция, дедукция; наблюдение, беседа, анкетирование,

тестирование, педагогический эксперимент, оценивание;

критерии выбора методов исследования;

Понятие методов научного познания. Классификация методов

научного познания. Характеристика методов научного

познания. Методы эмпирического и теоретического уровней

познания. Теоретические методы познания: индукция и

дедукция; анализ и синтез; сравнение; классификация;

абстрагирование и конкретизация; моделирование;

воображаемый (мысленный) эксперимент. Эмпирические

методы исследования: анализ содержания педагогической

документации и результатов деятельности. Педагогическое

наблюдение, опрос (беседа, анкетирование, тестирование);

экспертная оценка; педагогический эксперимент.

Педагогический эксперимент как один из основных методов

исследования. Классификация и виды педагогического

эксперимента.

ТЕМА 3. СТАТИСТИЧЕСКИЕ МЕТОДЫ И СРЕДСТВА

ФОРМАЛИЗАЦИИ В НАУЧНО-ПЕДАГОГИЧЕСКОМ

ИССЛЕДОВАНИИ

Основные понятия: проблема измерений; мониторинг;

критерии; параметры; показатели; шкалирование;

математическое моделирование.

Проблема измерения количественных и качественных

признаков в педагогике. Применение методов общей теории

30

статистики и математической статистики для обработки данных

исследования.

Методологические основы педагогического измерения.

Диагностика. Параметры. Показатели Виды шкал. Регистрация.

Упорядочивание. Интервальное измерение и роль эталона.

Подготовка полученной информации к машинной обработке.

Вычислительная техника и ее возможности. Математические

модели. Математическое моделирование в педагогике.

ТЕМА 4. АПРОБАЦИЯ И ВНЕДРЕНИЕ РЕЗУЛЬТАТОВ

ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ИССЛЕДОВАНИЯ

Основные понятия: анализ результатов исследования;

описание результатов исследования; внедрение; использование;

качество научно-педагогического исследования; экспертиза;

экспертная оценка.

Функции и виды апробации результатов исследования. Отличие

логики изложения от логики исследования. Вариативность

логики изложения. Требования к содержанию излагаемого.

Виды изложения. Пути апробации и внедрения. Характеристика

структуры знаний и умений учителя по внедрению достижений

педагогической науки. Экспертное оценивание.

ТЕМА 5. АНАЛИЗ РЕЗУЛЬТАТОВ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ

ИССЛЕДОВАНИЙ. КРИТЕРИИ И ОЦЕНКИ ПО

ВЫПОЛНЕНИЮ ВЫПУСКНОЙ КВАЛИФИКАЦИОННОЙ

(НАУЧНОЙ) РАБОТЫ

Основные понятия: анализ результатов исследования;

описание результатов исследования; качество научно-

педагогического исследования; экспертиза; экспертная оценка.

Общие положения. Руководство по написанию научной

работы. Структура работы. Оформление работы. Подготовка к

защите и защита научной работы. Тематика выпускной

квалификационной (научной) работы по педагогике. Степень

разработки темы. Полнота охвата научной литературы. Уровень

научной новизны. Творческий подход к написанию работы.

Правильность и научная обоснованность выводов.

31

Примерный перечень семинарских занятий

1. Специфика научного познания и критерии научности.

2. Общенаучные подходы к педагогическому исследованию.

3. Система научных исследований в педагогической практике

и формы научного изложения материалов исследования.

4. Логическая структура педагогического исследования,

творческое ядро и мониторинг исследования.

5. Сущность технологии научно-педагогического

исследования.

6. Изучение информационных источников и анализ

педагогической литературы.

7. Классификация методов научного познания.

8. Теоретические и эмпирические методы исследования.

9. Статистические методы исследования.

10. Основы педагогического измерения.

11. Функции и виды апробации результатов исследования.

12. Критерии оценки выпускной квалификационной работы.

32

Примерный перечень практических занятий

1. Сущность и содержание методологии исследовательской

деятельности.

2. Факторы стимулирования исследовательского поиска.

3. Культура публичного выступления и процедура защиты

основных положений НИР.

4. Оформление и презентация исследовательских работ.

5. Критерии успешности исследовательского поиска.

6. Мониторинг процесса и результатов исследования.

7. Идея, замысел, гипотеза как теоретическое ядро

исследования.

8. Тестирование и требования к проведению тестирования.

9. Наблюдение и его исследовательские возможности.

10. Индивидуально учебно-исследовательские задания.

33

Примерная тематика курсовых работ

1. Методология как наука. Основные понятия и уровни.

2. Научно-исследоваиельская работа в системе и процессе

образования.

3. Основные методологические принципы и подходы в

педагогическом исследовании.

4. Научный аппрат педагогического исследования как

система исходных понятий.

5. Значение научных трудов В.В.Краевского.

6. Методологические ориентиры в трудах В.М.Полонского.

7. Гипотеза, ее виды и функция в развитии научного

знания.

8. Методы и комплексные методики педагогического

поиска.

9. Оценка, интерпретация и использование результатов

поиска.

10. Достоинства и ограниченность использований моделей в

исследовательской и проектной деятельности.

11. Методологическая культура педагога.

12. Методы математической статистики в педагогическом

исследовании.

13. Эмпирические методы исследования.

14. Теоретические и сравнительно-исторические методы

педагогического исследования.

15. Принципы педагогического иссследования.

16. Научная этика исследователя. Понятие плагиата

34

Список рекомендуемой литературы

Основная литература:

1. Загвязинский, В. И. Методология и методы психолого-

педагогического исследования: учебное пособие для

студентов высших учебных заведений / В. И.

Загвязинский, Р. Атаханов. – М. Академия, 2006. – 208 с.

2. Краевский В.В. Методология научного исследования.

СПб, 2001.

3. Краевский, В. В., Бережнова Е. В. Методология

педагогики: новый этап: учебное пособие для студентов

высших учебных заведений / В. В. Краевский, Е. В.

Бережнова. – М. : Академия, 2006. – 400 с.

4. Гершунский Б.С., Никандров Н.Д. Методологическое

знание а педагогике.-М., 1988.

5. Скаткин М.Н. Методология и методика педагогических

исследований.- М. 1986.- 150с

6. Полонский В.М. Типология педагогических

исследований // Методологические ориентиры

педагогических исследований: Материалы

Всероссийского методологического семинара: В 2 т. Т.1

/ под ред. Н.В.Бордовской. СПб.: Изд-во СПбГУ, 2004. с.

43-49.

7. Полонский В.М. Оценка качества научно-

педагогических исследований.- М.: Педагогика, 1987. –

144 с.

8. Исследовательская деятельность: Словарь / Авт.- сост.

Е.А.Шашенкова. – М.: УЦ «Перспектива», 2010.- 88с.

9. Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной

подготовки учителя.- Алматы: Гылым, 1998.- 320 с.

10. Таубаева Ш.Т. Исследовательская культура учителя:

методология, теория и практикаформирования.- Алматы:

Алем, 2000.-380 с.

11. Таубаева Ш.Т. Введение в методологию и методику

педагогического исследования: учебное пособие.-

Туркистан: 2007.-190 с.

35

12. Кусаинов А.К., Есеева М.Т. Учебное пособие

«Методология и методика сравнительной педагогики», -

Алматы, -2008.- 92 с. (на русском и казахском языках).

13. Булатбаева А.А. Методология исследовательской

деятельности магистранта: теория и практика.

Монография.- Алматы: ВИ КНБ РК, 2009. – 216 с.

14. Давыдов, В.П. Методология и методика психолого-

педагогического исследования / В.П. Давыдов, П.И.

Образцов, А.И. Уман.– М.: Логос, 2006. – 128 с.

15. Новиков, А.М. Количество и качество педагогических

исследований в России / А. М. Новиков // Педагогика. –

2004. –

16. Филонов, Г. Н. О достоверности педагогических

исследований /Г.Н. Филонов //Педагогика. – 2004. – № 6.

Дополнительная литература:

1. Смышляева, Л. Г. Методология и методы

педагогических исследований / Л. Г. Смышляева, А. Г.,

Яковлева, Л. А. Сивицкая. – Томск : изд-во ТГПУ, 2007.

– 240 с.

2. Яковлева А. Г., Смышляева Л. Г. Методология и методы

педагогических исследований: выполнение выпускной

квалификационной работы по специальности

«Социальная педагогика» : практикум / А. Г. Яковлева,

Л. Г. Смышляева. – Томск : изд-во ТГПУ. – 2007. – 124 с

3. Бережнова, Е. В. Педагогическое исследование :

социально-гуманитарный аспект / Е. В. Бережнова //

Педагогика. – 2005. – № 6. – С. 23-30.

4. Бордовская, Н. В. Системная методология современных

педагогических исследований / Н. В. Бордовская //

Педагогика. – 2005. – № 5. – С. 21-29.

5. Валеев, Г. Х. Постановка проблемы педагогического

исследования / Г. Х. Валеев // Педагогика. – 2001. – № 1.

– С. 19-

36

6. Валеев, Г. Х. Объект, предмет и тема научного

исследования / Г. Х. Валеев // Педагогика. – 2002. – № 2.

– С. 27-31.

7. Давыдов, В. П. Методология и методика психолого-

педагогического исследования / В. П. Давыдов, П. И.

Образцов, А. И. Уман.– М. : Логос, 2006. – 128 с.

8. Гмурман В.Е. Методологические проблемы педагогики:

Сб. науч. трудов / под общ.ред. В.Е. Гмурмана. М., 1977.

9. Загвязинский, В. И. Стратегические ориентиры и

реальная политика развития образования / В. И.

Загвязинский // Педагогика. – 2005. – № 6. – С.10-14.

10. Загвязинский В.И. Методология и методика

дидактического исследования.- М., 1982.-160с.

11. Краевский, В. В. Общие основы педагогики [Текст] :

учебное пособие для вузов / В. В. Краевский. – 3-е изд.,

стереотип. – М. : Академия, 2006. – 254 с.

12. Кочетков, М. В. Теоретико-методологические основания

и организационно-педагогические условия развития

творческой личности преподавателя и студента

[Монография] / М. В. Кочетков. – М. : РАО, 2004. – 264 с

13. Новиков, А. М. Количество и качество педагогических

исследований в России / А. М. Новиков // Педагогика.

– 2004. – № 6.

14. Новожилов, Э. Д. Научное исследование (логика,

методология, эксперимент) / Э. Д. Новиков. – М., 2005. –

363с.

15. Ушаков, В. М. Основы научных исследований: учебное

пособие /

В. М. Ушаков, Д. В. Озеркин, С. Л. Миньков. – Томск,

2002.

16. Филонов, Г. Н. О достоверности педагогических

исследований / Г. Н. Филонов // Педагогика. – 2004. – №

6.

37

МАЗМҰНЫ

СОДЕРЖАНИЕ

1. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ

ӘДІСНАМАСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ........................1

2. МЕТОДОЛОГИЯ И МЕТОДИКА

ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ..............19