1 besİyerlerİ ve boyalar
TRANSCRIPT
![Page 1: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/1.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 1
KAYNAKLAR
• Temel ve Klinik Mikrobiyoloji
Editör: Prof. Dr. Şemsettin USTAÇELEBİ
• Temel Mikrobiyoloji ve Bağışıklık Bilimi
Editör(ler): Prof. Dr. Hakkı BİLGEHAN
• Klinik Mikrobiyolojik Tanı
Editör(ler): Prof. Dr. Hakkı BİLGEHAN
![Page 2: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/2.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 2
• Temel ve Klinik İmmunolojiProf. Dr. Yıldız CAMCIOĞLUProf. Dr. Günnur DENİZ • Genel VirolojiProf. Dr. Şemsettin USTAÇELEBİProf. Dr. Dürdal Us• Tıbbi ParazitolojiYazar : Prof.Dr. Kürşat Altıntaş
![Page 3: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/3.jpg)
BESİYERLERİ ve
BOYALARDoç Dr Esra KOÇOĞLU
AİBÜ Tıp Fakültesi
Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD
![Page 4: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/4.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 4
• Mikrobiyolojik tanıda morfolojik incelemeler önemlidir– Lepra “aside rezistan bakteriler”– Primer sifiliz “karanlık saha mikroskobu”
(spiralli ve hareketli bakteriler)– KUDUZ MSS dokusunda “negri cisimcikleri”
![Page 5: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/5.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 5
• Morfolojik incelemeye ek olarak – mikroorganizmaların üremesi, – metabolizması, – antijenik ve virülans özellikleri önem taşır
![Page 6: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/6.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 6
Boyasız preparatlar
• Bakteri hareketlerinin görülmesi
• Karanlık alan incelemeleri
• Materyaldeki hücrelerin incelenmesi
• Parazit yumurtalarının incelenmesi
![Page 7: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/7.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 7
Boyalı Preparat HazırlanmasıPreparat hazırlama
• Lam temiz olmalı• Sıvı örnekler direkt olarak lama aktarılır
• Yarı katı- katı örnekler homojenizasyonun sağlanabilmesi için serum fizyolojikle sulandırılır 1-2 cm çapında bir alana yayılır
• Hazırlanan tüm preparatlar havada kurutulur
(Ya da çok acilse etüvde tutularak kurutulur)
![Page 8: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/8.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 8
Tesbit yöntemleri:• Tesbit işlemi hazırlanan preparatın lama tam olarak
yapışması için yapılır• Böylece boyama işlemi sırasında yerlerinden
oynamazlar
1. Havada kurutularak tesbit (2-3 hatta 18 saat)
2. Alevde tesbit
3. Kimyasal maddelerle tesbit
![Page 9: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/9.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 9
• Kimyasal maddelerle tesbit:– Metil alkol ile tesbit: (saf alkolde 3 dk tutulur)– Etil alkol ile tesbit: (saf alkolde 8-10 dk tutulur)– Aseton ile tesbit. Özellikle floresan
mikroskopisi için hazırlanan preparatlar asetonda 5 dk bekletilir)
![Page 10: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/10.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 10
Bazik ve Asit boyalar
• Boyanma olayı, boya içindeki kimyasal maddelerin m.o. ve hücrelerin yapılarındaki madde ve parçacıklarla verdiği kimyasal ve fiziksel tepkimelere bağlı bir olaydır
• Bazik boyalar: boyayıcı kısımları katyonda bulunan tuz şeklindeki boyalar (daha çok nükleik asitlerle sıkı bileşikler yaparak boyarlar, çekirdek boyaları)
• Asit boyalar: boyayıcı kısımları anyonda bulunan tuz şeklindeki boyalar
![Page 11: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/11.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 11
BOYALARMikrobiyolojide kullanılan boyama yöntemleri 2 gruptur:1. Basit boyamalar: Bu tarz boyamada, preparatlardaki
mikroorganizmalar hakkında kısa süre içinde bilgi edinmek için tek boya solusyonu kullanılır. Boya, preparata bir defa uygulanır ve bakteriler boyaların karakterine göre boyanırlar. Bu amaçla karbol fuksin, kristal viyole ve metilen mavisi gibi genellikle bazik boya solusyonlarından birisi seçilir.
2. Bileşik boyamalar: Birden fazla boyanın iştiraki ile yapılan boyama yöntemleridir. Bunlar arasında:
a) Diferensiyel boyamalar: Mikroorganizmaları birbirinden ayırmada kullanılır (Gram, Ziehl-Neelsen).
b) Structural boyamalar: Bakterilerin iç ve dış yapıları hakkında bilgi edinmek için kullanılan bileşik boyama yöntemleridir (spor, kapsül, flagella, çekirdek, lipid, v.s.).
![Page 12: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/12.jpg)
Basit Boyamalar
![Page 13: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/13.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 13
Metilen mavisi ile boyama
• Preparat tesbit edilir
• Üstüne boya dökülür
• 30-60 sn bekletilir, musluk suyu ile yıkanır
• Kurutulur, immersiyon objektifi ile incelenir
• Görünüm: Preparatta bulunan herşey mavi renge boyanmıştır
• Corynebacteriumlardaki metakromatik cisimcikler daha koyu mavi olarak boyanır
![Page 14: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/14.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 14
Sulu Fuksin ile Boyama
• Preparat tesbit edilir
• Üstüne boya dökülür
• 20-30 sn bekletilir, musluk suyu ile yıkanır
• Kurutulur, immersiyon objektifi ile incelenir
• Görünüm: Preparatta bulunan herşey pembe-kırmızı renge boyanmıştır
![Page 15: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/15.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 15
Negatif preparat
• Bu yöntemde boyanması zor olan m.o ların görülebilmesi için lam boyanır ve mikroskopta boyasız mo ların izdüşümleri izlenir
– Çini mürekkebi (koruyucu olarak %0.03 trikrezol)– Nigrosin eriyiği (koruyucu olarak %40 formalin)Prosedür: 1. İncelenecek materyal lam üzerine konur2. Hemen yanına boya damlatılır3. Lamel yardımıyla ince bir tabaka olacak şekilde
yayılır4. Zeminde renksiz boşluklar izlenir
![Page 16: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/16.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 16
Negatif boyamaNegatif boyama
![Page 17: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/17.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 17
İyot boyama• Barsak protozoonları ve helmint yumurtaları
iyot boyama ile incelenir• İyot, nükleusları ve intrasitoplazmik organelleri
boyar• Hareketleri durdurur
Prosedür:1. Lam üzerine bir damla iyot eriyiği bırakılır
2. Az miktarda dışkı bu damla içinde ezdirilerek yayılır
3. Üzerine lamel kapatılır
4. Mikroskopta incelenir
![Page 18: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/18.jpg)
Bileşik Boyamalar
![Page 19: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/19.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 19
![Page 20: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/20.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 20
• Peptidoglikan: Gram pozitif mikroorganizmalarda miktarca çok fazla, Gram negatiflerde ise çok azdır
• Gram pozitiflerde hücre duvarında teikoik asit vardır
![Page 21: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/21.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 21
![Page 22: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/22.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 22
Gram tekniği, mikrobiyolojide çok kullanılan bir boyama yöntemi olup mikroorganizmaların klasifikasyonunda ve identifikasyonunda da yararlanılır:
• Gram pozitif mikroorganizmalar
• Gram negatif mikroorganizmalar
![Page 23: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/23.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 23
Gram Boyama Tekniği
a) Preparat hazırlanır, kurutulur ve tespit edilirb) Kristal violet (veya metil violet) solusyonu ile 1 dk
boyanır.c) Boya dökülür ve preparat üzerine lugol solusyonu
konarak 1 dk beklenir. Lugol solusyonu dökülür.d) Alkolde dekolore edilir (alkol renksiz akıncaya dek).e) Su ile yıkanır.f) Safranin (veya eosin, sulu fuksin) ile 15 sn boyanır.g) Su ile yıkanarak boya giderilir.h) Kurutma kağıdında (veya havada) kurutulur. i) İmmersiyon objektifi ile incelenir.*Bu yöntemle mor görülen mikroorganizmalar Gram pozitif
ve pembe görülenler de Gram negatif olarak değerlendirilirler.
![Page 24: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/24.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 24
![Page 25: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/25.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 25
![Page 26: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/26.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 26
Asidorezistans Etkenleri Boyama Tekniği
• Tuberküloz etkenleri boyamak için önceleri kullanılan Ehrlich (1882) metodu sonradan Ziehl-Neelsen tarafından değiştirilmiştir.
• Mikroorganizmaların etrafında balmumu tabakası var. Kolay boyanmaz....– Bu nedenle boya içine fenol konur ve alttan hafifçe
ısıtılarak balmumu tabakası yumuşatılır.
• Böylece boyayı kolayca alan balmumu tabakası, asit-alkolde dekolore olmaz ve boyayı bırakmaz.
![Page 27: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/27.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 27
Ehrlich-Ziehl - Neelsen (EZN) Mikobakterileri boyama yöntemi
1. Preparat hazırlanır, kurutulur ve tespit edilir
2. Lam üzerine ve bütün lâmı kaplayacak tarzda karbol füchsin
solusyonu konur
3. Preparat alttan 4-5 dakika ve aralıklı olarak hafifçe ısıtılır. Preparatın
yanmamasına ve kabarcıkların çıkmamasına dikkat edilir (preparat
üzerinden hafif buharlar çıkabilir)
4. Boya dökülür, preparat asit-alkolde (alkol + HCI asit) dekolore edilir
(1 dk)
5. Su ile yıkanır
6. Preparat üzerine metilen mavisi solusyonu konur ve 10-15 saniye
boyanır
7. Boya dökülür ve su ile yıkanır
8. Kurutulur ve immersiyonla muayene edilir
![Page 28: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/28.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 28
![Page 29: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/29.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 29
*Mikobakteriler (veya asidorezistens mikroorganizmalar) pembe kırmızı renkte, diğer mikroorganizmalar ise mavi renkte görülürler
![Page 30: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/30.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 30
SPOR BOYASI
1- Alevde tesbit edilmiş preparat 5 dk karbolfuksin ile hafifçe ısıtılarak boyanır.
2- Su ile yıkanır.3- %0,5 Sülfirikasit ile renk giderilir.4- Su ile yıkanır.5- Zıt boya olarak % 1 lik metilen mavisi ile 3 dk
boyanır.6- Su ile yıkanır. • Sporlar (varsa) KIRMIZI olarak görülür.
![Page 31: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/31.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 31
![Page 32: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/32.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 32
Kapsül Boyama
• Çok temiz ve yağsız bir lam üzerine
bir öze dolusu nigrosin veya çin
mürekkebi konur
• Katı kültür besiyerinden alınan koloni
ile suspansiyon yapılır veya sıvı
kültürden bir öze dolusu konarak
boya solusyonu ile karıştırılır
• Üzerine lamel kapatılır.
• Karanlık alan mikroskobunda
mikroplar ve etrafındaki kapsül açık
renkte görülür.
![Page 33: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/33.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 33
Laktofenol pamuk mavisi ile boyama:
a) Lam üzerine bir damla alkol konur.b) Üzerine iğne ile alınmış mantar elementi konur ve yayılır.c) Alkolün uçması beklenir.d) Bir damla boya solusyonu (laktofenol pamuk mavisi) konur ve öze ile hafifçe yayılır.e) Üzerine lamel kapatılır ve hafifçe bastırılır ve yayılma sağlanır.f) Boyanın etkilemesi için 10 dakika beklenir ve mikroskop altında muayene edilir.
![Page 35: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/35.jpg)
BESİYERLERİ
![Page 36: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/36.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 36
• Canlı üretme ortamları– Döletli yumurta– Doku kültürleri– Deney hayvanları
• Cansız ortamlar– Bakterilerin büyük bir çoğunluğu ve mantarlar
cansız ortamlarda üretilebilmektedirler...
![Page 37: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/37.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 37
Besiyeri nedir?• Mikroorganizmaların
– Gelişmeleri ve üremeleri için gerekli besin maddelerini içeren,
– Koloni ve biyokimyasal özelliklerinin incelenmesi ve biyolojik ürünlerinin elde edilmesi için
– Onları, organizmanın dışında üretmek amacı ile kullanılan cansız ortamlara ‘besiyeri’ denir.
![Page 38: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/38.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 38
• Kimyasal yapıları bilinen sentetik besiyerleri• Genel üretim besiyerleri
– Temel besiyerleri (basit besiyerleri)– Zenginleştirilmiş besiyerleri
• Özel besiyerleri– Özgül besiyerleri– Seçici (seçerek üretici) besiyerleri– Ayırtıcı besiyerleri– Ayıraçlı besiyerleri
![Page 39: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/39.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 39
KULLANIM AMAÇLARINA VE İÇERİKLERİNE
GÖRE BESİYERLERİ:
1.SENTETİK BESİYERLERİ:
Belli miktarlarda saf kimyasal maddeler kullanılarak hazırlanan, yapısı ve içeriği tam olarak bilinen besiyerlerine sentetik besiyerleri denir
![Page 40: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/40.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 40
2. GENEL ÜRETİM BESİYERLERİ:Rutin laboratuar çalışmalarında
mikroorganizmaları üretmek için, doğal ürünlerden yararlanılarak hazırlanan ‘genel üretim besiyerleri (amprik besiyerleri)’ kullanılır
Besiyerlerine ilave edilen doğal ürünler: Et suyu Et ekstratı Pepton Maya esktratı Kan Serum Süt
![Page 41: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/41.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 41
Temel besiyerleri:a. Su+pepton +tuz= peptonlu sub. Et suyu +pepton +tuz= buyyonc. Buyyon +agar= adi agar (jeloz)
Zenginleştirilmiş besiyerleri:Temel besiyerlerine kan, haben sıvısı, yumurta gibi besleyici maddeler ilave edilerek hazırlanırlar
![Page 42: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/42.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 42
3. ÖZEL AMAÇLI BESİYERLERİ:a) Özgül besiyerleri: yalnız bir çeşit ya da sınırlı
sayıda mo üretilmesi için hazırlanırlar. Mycobacterium tuberculosis için kullanılan besiyeri gibi
b) Selektif (seçerek üretici) besiyerleri: Bu tür besiyerleri özellikle birden fazla mikrorganizma içeren dışkı, mide biopsi materyali, balgam, abse eksudası gibi klinik materyallerden materyalde az sayıda olan patojenin izolasyonunda yararlıdır. Bazen besiyerlerine antibiyotikler ilave edilerek, besiyeri o antibiyotiğe dirençli bakteriler için selektif hale getirilebilir.
![Page 43: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/43.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 43
c) Ayırt edici besiyerleri: İçlerindeki ayıraçlar aracılığıyla benzer mikroorganizmaların farklı görünümde koloniler oluşturmalarını sağlayarak ayırt etmeye yarayan besiyerleridir. Örneğin;--Bakterinin hemolitik olup olmadığını ayırt eden “kanlı agar”--Laktoza etki eden barsak bakterileri etmeyenlerden ayıran EMB agar
![Page 44: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/44.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 44
d) Ayıraçlı besiyerleri: Mikroorganizmaların metabolizmalarına bağlı biyokimyasal özelliklerini incelemek amacıyla besiyerlerine çeşitli maddeler ve onları parçaladıklarını gösteren ayıraçlar eklenerek hazırlanan besiyerleridir.
Örnek: Şekerli (TSI agar), brom timol mavili (Citrat agar) ya da fenol kırmızılı (Üre agar) besiyerleri
![Page 45: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/45.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 45
Besiyerlerinin hazırlanmasında kullanılan temel maddeler
• Su: damıtık su kullanılmalıdır• Et ve et yerine kullanılan maddeler: Et suyu
(sığır ve at etinden elde edilir), et özütü, et ekstratı kullanılabilir
• Peptonlar: proteinlerin pepsin, tripsin, papain gibi enzimlerle hidrolize edilmeleri sonucunda, suda kolayca eriyen ve ısıtıldığında koagüle olmayan; polipeptid, dipeptid, aminoasit gibi maddelerin karışımını içeren maddelerdir. Bakteriler azot kaynağı olarak kullanır.
![Page 46: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/46.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 46
• Kimyasal maddeler ve Tuzlar:• Zenginleştirici maddeler
– Kan– Serum– Haben sıvısı– Safra– Maya özütü
![Page 47: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/47.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 47
-Besiyerinin hazırlanması sırasındaki aşamalar nelerdir?
*Tartım ve eritme *pH ayarlama *Katkıların ilavesi *Otoklav, benmari vb. *Petri, şişe vb.’ye döküm *Kurutma *Depolama *Besiyeri kalite kontrolleri
![Page 48: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/48.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 48
Eosin Metilen Blue Agar
İçerik• Jelatin pankreatik pepton 5 g/l, • pepton 5 g/l, • laktoz 5 g/l, • sükroz 5 g/l, • dipotasyum hidrojen fosfat 2 g/l, • eozin Y 0,4 g/l, • metilen mavisi 65 mg/l, • agar agar 13,5 g/l
![Page 49: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/49.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 49
X ve V FAKTÖRÜ
MANNİTOL SALT AGAR
![Page 50: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/50.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 50
![Page 51: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/51.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 51
Löwenstein Jensen besiyeri
![Page 52: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/52.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 52
Figures ‘A’ and ‘B’ show typical Beta-hemolysis. In ‘A’, the zone of hemolysis lies near bacterial growth whereas in ‘B’, hemolysis extends significantly further into the medium. ‘C’ shows the typical greenish-brown
coloration of alpha-hemolysis.
![Page 53: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/53.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 53
![Page 54: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/54.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 54
BESİYERLERİNİN YAPIMI
• Besiyerleri katı, yarı katı, sıvı olabilir. Besiyerini katılaştırmak için deniz yosunundan elde edilen bir polisakkarit olan agar kullanılır.
• Sıvı besiyerlerine eklenen %1.5-2.0 oranındaki agarla katı besiyerleri elde edilir.
• Agar, 100°C’de şeffaf bir eriyik halindeyken 40-42°C’de katılaşır. (Kanlı agar, EMB agar, vb.)
![Page 55: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/55.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 55
• Sıvı besiyerlerine %0.3- 0.5 oranında agar ilave edilerek yarı-katı besiyerleri hazırlanabilir
• (Craigie besiyeri, bakterilerin hareket muayenesi için kullanılan yarı-katı besiyeri).
![Page 56: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/56.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 56
• Besiyerlerinin pH’ı sterilizasyondan önce ayarlanmalı, sonra kontrol edilmelidir. Gerekirse NaOH ve HCl ile ayarlanmalıdır.
![Page 57: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/57.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 57
BAZI BESİYERLERİNİN YAPIMLARI-
KULLANILDIĞI YERLER
BUYYON
Etsuyu + %1 oranında pepton + %0.5 oranında NaCl otoklavlanır.
Besiyerinde çökmüş olabilecek fosfatları gidermek için filtre kâğıdından süzülüp uygun kaplara dağıtıldıktan sonra tekrar otoklavlanır.
Çoğaltım besiyeri olarak kullanılır.
![Page 58: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/58.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 58
ADİ AGAR
Buyyon içine %1.5-2 oranında agar ilave edilerek hazırlanır.
Besiyeri önce 100 °C civarındaki su banyosunda bekletilerek agarın erimesi beklenir, sonra otoklavda steril edilir.
Steril tüp veya petrilere dağıtılarak dondurulur.
![Page 59: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/59.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 59
KANLI AGARAdi agar sterilize olduktan sonra 45-50°C’ye kadar
soğutularak içine %5-7 oranında defibrine steril kan konulur.
Steril petrilere dağıtılıp dondurulur. Genel kullanım besiyeri olarak ve daha çok hemoliz ayrımında kullanılır.
Konulan kanın at, insan, koyun vb. değişmesiyle gözlemlenecek özellikler değişir. Örneğin;koyun kanı konulan agarda hemolizleri daha iyi görülebilir.
![Page 60: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/60.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 60
ÇİKOLATAMSI AGAR
Zengin, Hemofilus’lar dahil birçok bakterinin üretilmesinde kullanılır.
Kanlı agar hazırlanırken agar 70°C’deyken içine %5-7 kan konulursa kanın içindeki eritrositleri parçalanarak kahve rengi hal alır, x ve v faktörleri açığa çıkar.
![Page 61: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/61.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 61
EMB (Eozin ve Metilen Blue)İçinde eozin ve metilen mavisi boyaları ile gram
olumlu bakterilerin üremesini inhibe eder. Özellikle Enterobacteriacae ve benzer bakterilerin ayırımında kullanılan ayırt edici besiyeridir.
Laktoz ve sükroz üzerine etki eden bakteriler asit oluştururlar. Sonuç olarak Escherichia coli gibi laktozu fermante eden bakteriler madeni parlaklık veren yeşil-siyah renkli koloniler yaparlar.
Salmonella, Shigella ve Proteus gibi bu şekerleri fermante etmeyenler saydam renksiz koloniler oluştururlar.
![Page 62: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/62.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 62
MUELLER HİNTON BESİYERİ
Bu besiyeri genel kullanım için olup hazırlanan plaklara antibiyogram duyarlılıklarına bakılacak bakterilerin ekimleri yapılır.
![Page 63: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/63.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 63
SS (SALMANELLA-SHİGELLA) AGAR
Salmonella ve shigellaların üremesine olanak verdiği halde koliformların çoğu ve diğer birçok bakterilerin üzerindeki inhibitör etkisi ile yüksek derecede “seçici besiyeri”dir.
H2S yapan Salmonella’ların kolonileri
ortalarında siyah benekli renksiz koloniler oluştururlar. Shigellaların bazısı inhibe olabilir, kolonileri renksizdir.
![Page 64: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/64.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 64
• Salmonella türü bakterilerin SS agardaki görüntüsü
![Page 65: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/65.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 65
MANNİTOLLU TUZLU (CHAPMAN)AGAR
Karışık bakteri florası içeren materyalden stafilokokların soyutlanması için kullanılan ayırtıcı ve seçici bir besiyeridir.
İçerisindeki mannitolü fermante eden S.aureus, fenol kırmızısını sarıya çevirir.
![Page 66: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/66.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 66
CAMPYLOBACTER KANLI AGAR(CAMPY-BAP)
Başta Campylobacter jejuni olmak üzere bu genus içindeki bakterilerin dışkıdan soyutlanmasında kullanılan besiyeridir.
![Page 67: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/67.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 67
SABOURAUD- DEXTROSE AGARMantarların klinik örneklerden üretilmesinde
kullanılan genel bir besiyeridir. Besiyeri içerisine eklecek Cycloheximide ile
kontaminant mantarların, Chloramphenicol ile de bakterilerin izolasyonunu sağlayarak seçici hale gelir.
![Page 68: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/68.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 68
SELENİT F BUYYONU
Karışık floralı dışkı gibi örneklerden Salmonella’ların çoğalmasını sağlayarak elde edilmelerini kolaylaştırır.
Enterokoklar ve dışkı florasının üremesini baskılar. Sıcak su banyosunda ısıtılarak eritilir.
Steril sıkı tıkaçlı tüplere en az 6 cm yükseklik olacak şekilde dağıtılır. Otoklavlanmaz.
Şüphelenilen dışkı 35°C’de 8-12 saat bekletilir ve ayırıcı besiyerine pasajlanır.
![Page 69: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/69.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 69
TSI- ÜÇ ŞEKERLİ DEMİRLİ AGAR
Gram negatif bakterilerin glikoz, laktoz ve sükroz üzerindeki etkilerini ve H2S oluşumlarını araştırıldığı besiyeridir.
Besiyerinde glikozun on katı kadar laktoz ve sükroz bulunmaktadır. Glikozu fermante eden bakteriler oluşturdukları asit ile fenol kırmızısı ayracını etkileyerek sarıya dönüştürür.
Fermantasyon sırasında gaz oluşturması besiyeri içinde gaz kabarcıklarının varlığı veya besiyerinin parçalanması ile anlaşılır.
![Page 70: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/70.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 70
TSI- ÜÇ ŞEKERLİ DEMİRLİ AGAR (devam)
Tiyosulfat’ın üzerine etki ederek H2S oluşturan bakteriler bu maddenin ferrik amonyum sulfat üzerine etkisi ile siyah renkli ferrosülfit yapar.
Besiyerinin dip kısmının siyahlaşması H2S oluştuğu anlamına gelir. Bazen bu siyahlık tüm besiyerini kaplar. Bu şekilde olduğunda sarı renk görülmese de Tiyosulfat üzerine etki ancak asit ortamda oluşabileceğinden glikozu da kullandığı anlamına gelir.
![Page 71: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/71.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 71
![Page 72: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/72.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 72
![Page 73: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/73.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 73
URE AGARBakterinin üreyi
hidrolize edip etmediğinin araştırılmasında kullanılır.
Üreyi kullanan bakteriler sarı renkli agarı kırmızı-pembeye dönüştürür.
![Page 74: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/74.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 74
SİTRAT AGAR (Simons)Sitratları tek karbon kaynağı
olarak kullanan bakterilerin incelenmesinde kullanılan besiyeri içindeki Bromtimol mavisi( yeşilimsi) 24-48 saatte 37°C’de Prusya mavisine dönüşür.
![Page 75: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/75.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 75
![Page 76: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/76.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 76
LÖWENSTEİN-JENSEN BESİYERİ
Mycobacterium’ların üretilmesinde en çok kullanılan yumurta, patates ve malaşit yeşili içeren zenginleştirici besiyeridir.
![Page 77: 1 BESİYERLERİ VE BOYALAR](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022061605/5571fafd497959916993ad31/html5/thumbnails/77.jpg)
21.09.2010 BESİYERLERİ ve BOYALAR 77
TAŞIMA BESİYERİAlınan sürüntü örneği taşıma besiyerleri içinde
laboratuvara gönderilmelidir. Böylelikle hem materyalin kuruması önlenmiş hem de mikroorganizmalar üretilmeden muhafaza edilir.
Rutin laboratuarlarda en sık kullanılan taşıma besiyerleri: -Stuart’s -Amies -Cary-Blair besiyerleridir.
Böylece örnek 24 saat kalabilir.