หนาท 1

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

สรปรายงานผลการดาเนนงานโครงการเขอนขนดานปราการชล

อาเภอเมอง จงหวดนครนายก 1. พระราชดาร เมอวนท 4 ธนวาคม 2536 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานพระราชดารใหดาเนนการกอสรางอางเกบนาทแมนานครนายก ซงกรมชลประทานไดพจารณาวางโครงการกอสรางเขอนคลองทาดานทบานทาดานตาบลหนตง อาเภอเมอง จงหวดนครนายก เพอบรรเทาปญหาอทกภยในเขตจงหวดนครนายก เปนแหลงเกบกกนาเพอการเกษตรและอปโภค-บรโภค รวมทงชวยแกไขปญหาดนเปรยว โดยคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 13 กมภาพนธ 2539 และวนท 18 พฤษภาคม 2547 เหนชอบโครงการกอสรางเขอนคลองทาดานอนเนอง มาจากพระราชดาร ป 2540-2546 ในวงเงน 10,193 ลานบาท พรอมทงอนมตแผน ปฏบตงานปองกนแกไขและตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมโครงการฯ ป 2540-2551 ในวงเงน 990 ลานบาท ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดเสดจพระราชดาเนนทรงวางศลาฤกษเขอนขนดานปราการชล เมอวนท 2 มถนายน 2544 2. ผลการดาเนนงาน 2.1 งานกอสรางเขอนหวงานและอาคารประกอบพรอมสวนประกอบอน

เขอนขนดานปราการชล เปนเขอนคอนกรตบดอด (RCC DAM) ทใหญทสดในประเทศไทย มความสง 93 เมตร ยาว 2,594 เมตร ระดบสนเขอน +112 เมตร ทระดบนาทะเลปานกลาง พนทผวอาง 3,087 ไร สามารถเกบกกนาได 224 ลาน ลบ.ม. ปจจบนไดดาเนนการแลวเสรจสมบรณทงหมดและเรมเกบกกนาตงแตเดอนตลาคม 2547 โดยระดบนาเกบกก ณ วนท 28 กรกฎาคม 2550 ปรมาณ 109 ลาน ลบ.ม. หรอรอยละ 49 ของปรมาณการเกบกกสงสด 2.2 งานกอสรางระบบสงนาและระบบระบายนา

พนทรบประโยชนโครงการเขอนขนดานปราการชล รวมทงสน 185,000 ไร แยกเปน • โครงการทาดานเดมและสวนขยายจานวน 20,000 ไร ไดดาเนนการกอสรางคลองสงนา รวม

ยาว 41.44 กม. และคลองระบายนา รวมยาว 22.41 กม. และอาคารในคลองสงนาและคลองระบายนา จานวน 260 แหง ดาเนนการแลวเสรจในปงบประมาณ 2549

หนาท 2

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

• โครงการสงนาและบารงรกษานครนายก จานวน 165,000 ไร จะเรมดาเนนงานกอสรางในปงบประมาณ 2549-2551

2.3 งานแกไขปญหาดนเปรยว

ดาเนนการสารวจและแกไขปญหาดนเปรยว โดยการชะลางดนและใชปนมารลแกปญหาดนเปรยวในพนทโครงการทาดานเดมและสวนขยาย จานวน 20,000 ไร โดยใชนาตนทนจากเขอนขนดานปราการชลในการชาระลางดนเปรยว ดวยการสงนาเขาสพนทเพาะปลกในเขตชลประทาน ทาใหดนมความชมชนสงขน สารประกอบไพไรทในดนไมสมผสอากาศและไมเกดกรดกามะถน ดนมสภาพดนเปรยวปานกลางสามารถปรบปรงบารงดนเพอลดความเปนกรดและเพมความอดมสมบรณ โดยใชปยพชสดทาใหสามารถทาการเพาะปลกได สาหรบในปจจบนไดดาเนนการสารวจพนทดนเปรยวในขนรายละเอยดใหสอดคลองกบการดาเนนการกอสรางระบบกระจายนา ซงสวนใหญอยในพนทตอนลางบรเวณพนทโครงการสงนาและบารงรกษานครนายก จานวน 165,000 ไร โดยพนทสวนใหญจะเปนดนทมปญหาเปรยวจดปานกลาง 2.4 งานพฒนาและสงเสรมอาชพ

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (สานกงาน กปร.) รวมกบจงหวดนครนายกและหนวยงานตางๆ ทเกยวของ รวมกนวางแผนการใชประโยชนจากโครงการเขอน ขนดานปราการชล ใหสอดคลองกบแผนบรหารจดการนา โดยไดจดทา “แผนพฒนาและสงเสรมอาชพในพนทรบประโยชนโครงการเขอนขนดานปราการชลอนเนองมาจากพระราชดาร พ.ศ. 2549-2553” ซงครอบคลมพนทดาเนนการจานวน 185,000 ไร ใน 3 อาเภอ 15 ตาบล 96 หมบาน 9,104 ครวเรอน โดยมกจกรรมดาเนนงานดานการพฒนาสงเสรมอาชพทงในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตร การแกไขปญหาดนเปรยว การพฒนาโครงสรางพนฐาน การพฒนาและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาการทองเทยวเชงนเวศน และการพฒนาคณภาพชวต ปจจบนอยในระยะแรกของการดาเนนงานตามแผน 2.5 งานกอสรางปรบปรงเสนทางคมนาคม ดาเนนการกอสรางขยายเสนทางคมนาคมเปน 4 ชองจราจรทางหลวงแผนดนหมายเลข 3049 (นครนายก-นาตกนางรอง) ระยะทาง 18.249 กโลเมตรแลวเสรจ และดาเนนการกอสรางขยายเสนทางคมนาคมทางหลวงชนบทดานทายเขอนสายนางรอง-ทาดาน ระยะทาง 1.700 กโลเมตรแลวเสรจ 2.6 งานปรบปรงภมทศนดานทายเขอน

ดาเนนการกอสรางและจดภมทศนบรเวณพนทดานทายเขอนเสรจเรยบรอยประกอบดวย กลมอาคารรบเสดจฯ ปรบปรงลาดยางผวจราจร ปรบปรงลานาเดมดานทายเขอน และงานปรบพนทจดภมทศนบรเวณทายเขอน

หนาท 3

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

2.7 งานกอสรางพพธภณฑเขอนขนดานปราการชล กรมศลปากรรบผดชอบดาเนนการกอสรางอาคารพพธภณฑเขอนขนดานปราการชล และจดทาเนอหา

สาระการจดแสดงนทรรศการตามแนวพระราชดารของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โดยสานกงาน กปร. สนบสนนงบประมาณในการดาเนนงาน ปจจบนไดกอสรางอาคารพพธภณฑแลวเสรจและอยระหวางการตบแตงภายในและปรบปรงภมทศนโดยรอบอาคาร 3. ผลประโยชนทไดรบ 3.1 ดานการเกษตร

สงนาเพอการเกษตรใหกบพนทรวม 185,000 ไร (พชฤดฝน 185,000 ไร พชฤดแลง 62,000 ไร) มเกษตรกรไดรบประโยชนจานวน 96 หมบาน 9,104 ครวเรอน ประกอบดวย 1) พนทการเกษตรในโครงการทาดานเดมและสวนขยาย จานวน 20,000 ไร ดาเนนการกอสรางระบบสงนาและระบบระบายนาแลวเสรจ มปรมาณนาทใชในฤดฝนประมาณ 3.5 ลาน ลบ.ม. และในฤดแลงประมาณ 16.5 ลาน ลบ.ม. โดยมแผนการปลกพช ดงนคอ ขาว 19,719 ไร ไมผล 5,691 ไร (สมโอ , มะปราง ชมพ,มะมวง , มะยงชด ฯลฯ) และพชไรพชผก 196 ไร (ออย ขาวโพดหวาน , บวบ , พรก , คะนา ฯลฯ) ทงนมการปลกซาในพนท 2) พนทการเกษตรโครงการสงนาและบารงรกษานครนายก จานวน 165,000 ไร อยระหวางดาเนนการกอสรางระบบสงนาและระบบระบายนา แผนการดาเนนงานจะแลวเสรจในป 2551 ทงนมแผนการบรหารจดการนาเพอใชประโยชนในฤดฝน ในพนท 165,000 ไร จานวน 60 ลาน ลบ.ม. และในฤดแลงในพนท 42,000 ไร จานวน 70 ลาน ลบ.ม. ปจจบนการทาการเกษตรสวนใหญอาศยนาธรรมชาตยงไมสามารถใชนาจากเขอนขนดานปราการชลไดเตมศกยภาพ เนองจากการกอสรางระบบกระจายนายงไมแลวเสรจ 3.2 ดานการอปโภค-บรโภค

นาใชเพอการอปโภค-บรโภค ของประชาชนในเขตเมองนครนายก และเขตพนทสงนาของโครงการฯ จานวน 16 ลาน ลบ.ม.ตอป และนาใชสอยสาหรบหนวยงานตาง ๆ จานวน 5 ลาน ลบ.ม.ตอป 3.3 การแกไขปญหาดนเปรยว

การแกไขปรบปรงดนเปรยวโดยวธการใชนาจากเขอนขนดานปราการชล สงตรงไปยงเขอนนครนายกและทาการทดนาเขาระบบคลองชลประทาน กระจายนาเขาสพนทเพาะปลกของเกษตรกร ซงสวนใหญอยในพนทโครงการสงนา และบารงรกษานครนายก 165,000 ไร พรอมทงทาการขงนาทผวดนไวใหนานทสดเพอใหดนชมชน สารประกอบไพไรทในดนไมสมผสอากาศ และไมเกดกรดกามะถน การใชนาชะลางความเปนกรดออกจากดนเมอลางดนเปรยวใหคลายลงแลวดนจะมคา pH เพมขนอก ทาใหดนเปรยวเจอจางลง ทงนหากมการเตมนา และระบายออกอยางตอเนอง ความเปนกรดในดนกจะลดลงเปนลาดบจนถงระดบทสามารถปลกพชได

หนาท 4

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

3.4 การปองกนบรรเทาปญหาอทกภย รกษาระบบนเวศนและผลกดนนาเคม

ในชวงฤดแลงระหวางเดอนมนาคมถงตนเดอนพฤษภาคม เขอนขนดานปราการชลมแผนการระบายนาประมาณวนละ 1.5-2.0 ลาน ลบ.ม. เพอชวยเหลอ การเกษตรในพนทสองฝงแมนานครนายก และระบายนาประมาณ 20 ลาน ลบ.ม. ตอป เพอแกไขปญหาภยแลงและชะลางดนเปรยว สวนปรมาณนาอกประมาณ 60 ลาน ลบ.ม. ตอป ใชในการรกษาระบบนเวศนและผลกดนนาเคมทรกเขามาทางแมนาปราจนบร ใหไหลกลบไปแมนาบางปะกงลงทะเลทจงหวดฉะเชงเทรา และเมอเขาสชวงฤดฝนประมาณเดอนพฤษภาคม จะมปรมาณนาเหลออยในอางเกบนาประมาณรอยละ 40 ของความจของอางเกบนา หรอประมาณ 90 ลาน ลบ.ม. ซงนาจากอทยานแหงชาตเขาใหญจะเรมทยอยไหลเขาเขอนเพมขนอยางตอเนอง จนเตมเขอนทความจ 224 ลาน ลบ.ม. ในชวงฤดฝนประมาณเดอนมถนายนถงเดอนกนยายนทกป โดยเขอนขนดานปราการชลสามารถควบคมปรมาณนาไดประมาณ 23 % ของปรมาณนาเฉลยทงหมดของลมนานครนายก และบรหารจดการนาไมใหไหลไปรวมกบนาหลากในลานาสาขาอน ๆ ในชวงเวลาเดยวกน เปรยบเสมอนเปนพนทแกมลงรองรบปรมาณนาหลากในฤดฝน ซงสามารถบรรเทาปญหาอทกภยในพนทสองฝงแมนานครนายกไดรอยละ 35 ทงนในป 2549 จงหวดนครนายกรอดพนวกฤตการณนาทวมทงจงหวด 3.5 การเพมขนของปรมาณนาใตดน พนทโครงการทาดานเดมและสวนขยาย (20,000 ไร) มปรมาณนาใตดนเพมขน โดยบอนาทใชเพอการเกษตรและอปโภค – บรโภค ในครวเรอน ปจจบนมนาตลอดปจากเดมทจะแหงในชวงฤดแลง และจากการศกษาการเปลยนแปลงระดบนาใตดนพบวาในพนทอาเภอองครกษและอาเภอเมองบางสวนมระดบนาใตดนอยตากวาผวดนทวไปประมาณ 1-1.5 เมตร ซงสงผลดตอการแกไขปญหาดนเปรยว 3.6 แหลงเพาะพนธสตวนาและประมง เขอนขนดานปราการชลจะเปนแหลงเพาะพนธสตวนาขนาดใหญ ไดแก ปลาชนดตาง ๆ และกงกามกราม โดยตงแตป 2548 ถงปจจบนไดปลอยสตวนาไปแลวมากกวา 10 ลานตว ซงจะใหผลผลตสงถงประมาณ 58,000 กโลกรมตอป (58 ตน) สงผลใหประชาชนมรายไดเพมขนจากอาชพการทาประมงนาจด 3.7 สนบสนนการอตสาหกรรม นาจากเขอนขนดานปราการชลใชสนบสนนโรงงานอตสาหกรรมในบรเวณพนทสองฝงแมนานครนายกประมาณ 4 ลาน ลบ.ม.ตอป 3.8 การพฒนาและสงเสรมการทองเทยว การระบายนาของเขอนคลองทาดานลงลานาเดมในปรมาณนาประมาณปละ 1 ลาน ลบ.ม. สงผลประโยชนตอการพฒนาและสงเสรมดานการทองเทยวของจงหวดนครนายก โดยเขอนขนดานปราการชลจะเปน

หนาท 5

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

แหลงนาทองเทยวใหม ทมภมทศนทสวยงามและเปนสถานทพกผอนหยอนใจ โดยปจจบนนกทองเทยวสามารถลองแกง ในลานาไดตลอดป สงผลใหประชาชนมรายไดเพมขนจากการทองเทยว

การบรหารจดการนาเพอการใชประโยชน โครงการเขอนขนดานปราการชลอนเนองมาจากพระราชดาร

• พนทผวอางฯ ทระดบเกบกก 3,087 ไร • ปรมาณฝนเฉลย (6 เดอน) 2,500 มม./ป • ปรมาณนาทาเฉลย 337 ลาน ลบ.ม./ป

ความชมชนผนปาเขาใหญ

แหลงเพาะพนธสตวนา

ลด/บรรเทาปญหาอทกภย รอยละ 35

เขอนคลองทาดาน ความจ 224 ลาน ลบ.ม.

(เดอนตลาคม 2547 แลวเสรจ และเรมเกบกกนา)

ระบายลงลานาเดม โครงการสงนาฯ นครนายก

(165,000 ไร) 78 หมบาน 6,787 ครวเรอน

โครงการสงนาและบารงรกษา เขอนคลองทาดานฯ (20,000 ไร)

18 หมบาน 2,317 ครวเรอน

การเกษตร • ฤดฝน 165,000 ไร

60 ลาน ลบ.ม. • ฤดแลง 42,000 ไร

70 ลาน ลบ.ม.

แกปญหาดนเปรยว

สนบสนนการทองเทยว 1 ลาน ลบ.ม.

การเกษตร (20,000 ไร) • ฤดฝน 3.5 ลาน ลบ.ม. • ฤดแลง 16.5 ลาน ลบ.ม.

อปโภค-บรโภค / ประปา 16 ลาน ลบ.ม. / ใชสอยของหนวยงานตาง ๆ 5 ลาน ลบ.ม.

รกษาระบบนเวศน/ไลนาเคมนาเสย (ม.ค.-เม.ย.)

60 ลาน ลบ.ม. แมนาบางปะกง

เหนอเขอน ทายเขอน

เหนอเขอน ทายเขอน

สนบสนนโรงงาน อตสาหกรรม 4 ลาน ลบ.ม.

หนาท 6

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

การกอสรางระบบสงนาและระบบกระจายนา

พนทรบนาเขอนขนดานปราการชล 185,000 ไร

ดาเนนการแลว 20,000 ไร (ระบบสงนาและระบายนา)

โครงการทาดานเดม(6,000 ไร) ป 2549 กอสรางระบบกระจายนาเขาพนท

การเกษตร 5,000 ไร (คนคนา) จดตงกลมผใชนา/กลมการเกษตร ขดบอนา/สระนา ป 2550 ดาเนนการตอเนอง

โครงการทาดานสวนขยาย (14,000 ไร) ป 2549 สารวจออกแบบการกอสรางระบบกระจายนาเขาพนทการเกษตรและประชาสมพนธ ป 2550 กอสรางระบบกระจายนาเขาพนทการเกษตร จดตงกลมผใชนา/กลมการเกษตร ขดบอนา/สระนา

แผนการปลกพช

อยระหวางดาเนนงานกอสรางระบบสงนาและระบบระบายนา 165,000 ไร (โครงการสงนาและบารงรกษานครนายก ดาเนนงาน ป 2549-2550)

การดาเนนงานหลงป 2550 การกอสรางระบบกระจายนาเขาพนท

การเกษตร ประชาสมพนธ/จดตงกลมผใชนา ขดบอนา/สระนา แผนการปลกพช (เดม)

หนาท 7

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

การกอสรางระบบสงนาและระบบกระจายนา 1. พระราชดาร

เมอวนท 10 เมษายน 2540 ณ พระตาหนกจตรลดาโหฐาน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชกระแสกบนายสเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา และเจาหนาททเกยวของถงแนวทางการแกไขปญหาดนเปรยวในทดนมลนธชยพฒนา ตาบลบานพรก อาเภอบานนา จงหวดนครนายก สรปความไดดงน

“ใหใชวธการทางธรรมชาตในการแกปญหาดนเปรยวดวยการใชเพยงนาฝนชะลางความเปรยวของดนโดยการขดบอ 2 บอตรงกลางพนทไมใหลกเกน 4 เมตร เกบนาฝนทในพนททง 50 ไร และใหทาทางใหนาไหลทง 2 บอ ขด 6 ไร ใหนาดนทขดไดเกลยดานบนใหทวบรเวณพนททง 50 ไร แตเนองจากดนทขดไดเปนดนเลนจงตองลอกเอาหนาดนออกและกองเกบไวกอนแลวจงเอาสวนทเปนดนเปรยวเกลยใหเตมพนททางดานลาง จากนนจงเอาหนาดนมากลบทบคนจะไดระดบพนทสงขนอก 1 เมตร และบอจะไดความลก 5 เมตร ใหบอท 1 เกบนาใหเตมแลวสบนาเปรยวไปลงบอท 2 เมอความเปรยวของนาในบอท 2 เปรยวมากขนกใหใสสารบาบด แตไมใหใสใน

ประชาสมพนธ สรางความร ความเขาใจ

วางแผนบรณาการ หนวยงานตาง ๆ กลมผใชนา เกษตรกร

แผนการปลกพช (ขาวนาป,ไมผลฯ พชผก)

แผนการระบายนาจากเขอนฯ

แผนการสงนาเขาพนท การเกษตร (หลงการใชนาฝน)

ชแจงเกษตรกร ใหเกษตรกรมสวนรวม รบฟงความคดเหน

แผนการปลกพช พนทเปาหมาย ชวงเวลา ชนดพช

(ขาวนาปรง,ไมผล พชไร, พชผก)

วางแผนแบบบรณาการ หนวยงานตางๆ เกษตรกร

แผนการระบายนาจากเขอน และมาตรการควบคมการใชนา

พชฤดฝน 185,000 ไร (พฤษภาคม-ตลาคม)

พชฤดแลง 62,000 ไร (พฤศจกายน-เมษายน)

หนาท 8

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ระยะแรกทงนยงไมใหมการนานาจากภายนอกมาชวยชะลางความเปรยวหรอระบายนาออกสพนทราษฎรขางเคยง และใหมการตรวจสอบวเคราะหคณภาพดนและนาอยางสมาเสมอ นอกจากนใหทดลองปลกพชเพยงเฉพาะหญาแฝกรอบ ๆบอดวาจะขนหรอไม ถา 2-3 ปแลวใชไมไดกใหนานามาใสและปลกพชทเหมาะสมกบดน” เมอวนท 27 ตลาคม 2540 ไดพระราชทานพระราชดารเพมเตมพอสรปไดดงน

(1) ทดนจานวน 50 ไรเศษ (แปลงท1) ใหดาเนนการตอไป โดยใชวธทางธรรมชาตอาจใชเวลา 2-3 ป (2) ทดนทซอเพมเตม จานวน 31 ไรเศษ (แปลงท2) ใหนาวธการแกไขดนเปรยวจดแบบบานยโย มา

ดาเนนการในพนท โดยนานาจากนอกโครงการมาแกไขดนเปรยวไดและใหขดสระ 2 สระ แตไมตองกวางและไมตองลกมากนก รวมทงใชปนแกไขดนเปรยวได แตปนทใชอาจจะแตกตางจากทยโยไดคอ บรเวณตามแนวขอบสระ (slope) ใหใชปนมารลเปนกอนขนาดใหญเรยงตามแนว ทงนเพอใหปนละลายไดชา ๆ

(3) ทดนทจะซอเพมเตมอก จานวน 40 ไรเศษ ใหดาเนนการเปนศนยฝกอาชพและใหนานาทไดรบการบาบดจากทแปลงท 2 มาใชประโยชนในพนทนน

(4) การดาเนนการในแตละแปลงใหจดบนทกคาใชจายตางๆ ทงหมดไวโดยละเอยด

เมอวนท 26 พฤศจกายน 2540 สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดาเนนทอดพระเนตรการดาเนนงาน โครงการศกษาทดลองการแกไขปญหาดนเปรยวฯ ไดพระราชทานพระราชดารเพมเตม ดงน

- ใหพจารณาทดลองปลกตนเสมดขาวในลกษณะ “ปาเสมด” ในพนทโครงการบรเวณทลมมนาขง ในศนยฝกอาชพทจดตงขนใหทดลองปลกกก กระจด ปรอ และพชนา ซงทาไดผลดทศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ เพอสงเสรมอาชพและเพมรายไดแกราษฎรในพนทตอไป

- ใหทดลองปลกพนทเปนพนธไมในปาพร ในลกษณะเดยวกบทจดทาแบบจาลองปาพรขนทศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชดาร

ตอมาทางสานกนายกรฐมนตร จงหวดนครนายก และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดจดทา “โครงการพลกแผนดนถวายในหลวง” โดยนาเถาลกไนทจากโรงไฟฟาลกไนทจงหวดลาปาง มาใชปรบปรงดนเปรยวในแปลงเกษตร ในเขตจงหวดนครนายก เพอใชปลกขาวในชวงเดอนสงหาคม พฤศจกายน 2542 ผลการดาเนนงานปรากฎวาไดผลผลตเพมขนจากเดมมากกและเมลดขาวดเยยม คณะทางานจงไดขอพระราชทาน ทลเกลาฯ ถวายรายงานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอทรงทราบฝาละอองธลพระบาท ในการนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชดารใหมลนธชยพฒนาศกษาผลกระทบทมตอนา พช สตวและสงแวดลอมจากการใชเถาลกไนท ซงการศกษาผลกระทบดงกลาว จาเปนตองมการจดทาแปลงทดสอบการใชเถาลกไนทในมลนธชยพฒนา ซงเปนดนเปรยวจด เพอใชทาการเกษตรในรปแบตางๆ

หนาท 9

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

เมอวนท 6 ตลาคม 2544 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชดารเพมเตมเมอเสรจพระราชดาเนนโรงเรยนเทศบาลเขาเตา และโครงการอางเกบนาเขาเตา อาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ใหปรบสภาพคณภาพนาสระทขดแปลงทหนง โดยใหใช ปนมารลเพอปรบคา pH เพยงเลกนอยและแลวใสปยยเรย เพอเรงการเจรญเตบโตของสารายในนา เมอสาหรายในนาเจรญเตบโตงอกงามจะชวยทาใหความเปนกรดของนาลดลง ในการสนองพระราชดารดงกลาว ทางกรมพฒนาทดน ไดรบมอบหมายจาก มลนธชยพฒนาและสานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (สานกงาน กปร.) ใหเปนผรบผดชอบโครงการและเปนผประสานงานกบหนวยงานตางๆ อาท กองพนทหาร ชางท2. รอ. กรมวชาการเกษตร กรมปาไม กรมชลประทาน กรมปศสตว กรมสงเสรมการเกษตร สนง. จงหวดนครนายก และจฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอดาเนนการศกษาทดลองในรปแบบตางๆ ตามแนวพระราชดารสบตอไป 2. วตถประสงคโครงการ

2.1 โครงการทพระราชทานแนวทางการแกไขปญหาดนเปรยว

2.1.1 เพอศกษาทดลองหาวธการทางธรรมชาตในการแกไขดนเปรยวและนาเปรยวดวยการใชนาฝนชะลางดนและนาในสระตามพระราชดาร ซงทรงเรยกวาเปนทฤษฏขนตน (Pre-newtheory) ในทดนมลนธชยพฒนา

2.1.2 เพอศกษาทดลองการจดทาแปลงเกษตรตามแนวทฤษฏใหมบนพนทดนเปรยวจดในพนทโครงการ โดยใชรปแบบการปลกพชและสดสวนการใชทดนแตกตางกน

2.1.3 เพอใหทราบแนวทางในการจดการทดนและนาทเหมาะสมสาหรบการปลกพชในพนทดนเปรยวจด โดยยดแนวพระราชดารเปนหลก

2.1.4 เพอจดทาศนยฝกอาชพ เพอเสรมรายไดใหแกเกษตรกรและเปนศนยถายทอดเทคโนโลยทางดานการพฒนาการจดการดนเปรยว

2.1.5 เพอจดทาเปนศนยรวมดานวชาการ และเปนศนยสาธตการแกไขปญหาดนเปรยวของภาคกลางและภาคอนๆ

2.2 โครงการศกษาทดลองการใชเถาลกไนท

2.2.1 เพอทดสอบประสทธภาพของเถาลกไนท ในการแกไขปญหาดนเปรยวจด และเพอเพมผลผลตของพชเศรษฐกจและสตวนา

2.2.2 เพอศกษาคณสมบตของเถาลกไนททมผลกระทบตอสภาพดนทเปนดนเปรยวจด และสภาพนาซงเปนนาเปรยว

2.2.3เพอศกษาผลกระทบของการใชเถาลกไนททมตอดน นา พช สตว และสงแวดลอมบรเวณใกลเคยง ทงระยะสนและระยะยาว

หนาท 10

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

3. สถานทดาเนนการ ทดนมลนธชยพฒนาบานหนองคนจาม หมท 1 ตาบลบานพรก อาเภอบานนา จงหวดนครนายก เนอท

ประมาณ 120 ไร

4. ผลการดาเนนงาน

4.1 ดานการศกษาการทดลองการแกไขปญหาดนเปรยวจดตามแนวพระราชดาร ไดดาเนนงานในแปลงท 1 และ 2 ดงน

1) แปลงท 1 ( เนอท 50 ไร ) ไดดาเนนการแกไขปญหาดนเปรยวและนาเปรยว โดยใชวธธรรมชาตททรงรบสงวา เปนทฤษฎใหมขนตน หรอเปน Pre-new-theory วธการคอใหขดสระ 2 สระ สระละ 6 ไร แตละสระใหเกบกกนาฝนใหเตม จากนนใหถายนาทเปนกรด หรอนาเปรยวจากสระหนง ไปยงอกสระหนง โดยทาซาหลาย ๆ ครง พรอมกบใหมการตรวจสอบคณภาพดนและนาในสระอยางสมาเสมอ เพอตดตามการเปลยนแปลงความเปนกรดของนาและดนพรอมกบทดลองปลกพชวาขนไดหรอไม

หลงจากการดาเนนงานดงกลาวไปแลวเปนเวลาประมาณ 3 ป คณภาพนายงคงเปนกรดอยจงไดใสปนมารลประมาณ 12 ตน ในสระท 2 ทาใหดนเปนกรดนอยลงมคา pH ประมาณ 3.7 จากนนจงใสปยยเรยประมาณ 120 กก. ลงไปในสระดงกลาว เพอเรงการเจรญเตบโตของสาหรายในนาตามแนวพระราชดาร ผลการทดลองสรปไดวาคา pH ของนายงเปรยวเหมอนเดมและสาหรายมขนนอยมาก

หนาท 11

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ในขณะเดยวกนบรเวณพนทรอบสระไดมการทดลองปลกพชโดยไมใชสารบาบด (ปน) เพอทดสอบวาพชชนดใดสามารถทนเปรยวไดด พชททดลองปลกไดแก มะละกอ กระทอน มะมวง ขนน สบปะรด เสาวรส หนอไมฝรง ชะอม และแฝก เปนตน

2) แปลงท 2 (เนอท 31 ไร) ไดดาเนนการทดลองปรบปรงสภาพดนและนาโดยใชสารบาบด (ปน) เพอปลกพชตามแนวทฤษฎใหม โดยแบงออกเปน 3 แปลงยอย แปลงละ 6 , 8 และ 10 ไร ตามลาดบ แตละแปลงยอยประกอบดวย พนทสระ นาขาว แปลงไมผล ทอยอาศย และผกสวนครว โดยมอตราสวนแตกตางกน ไปตามความเหมาะสม ในขณะเดยวกน จะมสระใหญ 2 สระ เพอรบนาจากคลองชลประทาน ทสงนาเขามายงพนทโครงการ สาหรบพนททเหลอไดทาการทดลองปลกพชสมนไพรพนบาน เพอรวบรวม พนธตลอดจนไดปลก ดาหลา กก และมการเลยงปลาในสระนาตาง ๆ ควบคกน ไปดวย

4.2 ดานการสงเสรมอาชพไดดาเนนการแปลงท 3เนอท 40 ไรไดดาเนนการดงน 1) ไดจดทาแปลงไมดอกไมประดบ จานวนประมาณ 8 ไรพรอม เรอนเพาะชา 1 หลง เพอเตรยมขยายพนธและเพอใชเปนอปกรณในการฝกอบรมการประกอบอาชพดานไมดอกไมประดบพรอมกนนนไดจดทาแปลงทดลองปลกกก กระจด และพชนาอนๆเพอใชเปนวสดในการฝกอาชพดวย

หนาท 12

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

2) ไดดาเนนการฝกอบรมอาชพเสรมตางๆ ใหแกเกษตรกรโดยทาง สนง.จงหวด และสนง.เกษตรจงหวด เปนผประสานงานและจดสงเกษตรกรจานวนประมาณ 300 รายตอป มาเขารบการฝกอบรม และมผเขาเยยมชมทงชาวไทยและตางประเทศ ปละประมาณ 1,000 คน

4.3 ดานการศกษาทดลองการใชเถาลกไนทเพอการแกไขปญหาดนเปรยวจดและเพอศกษา

ผลกระทบทมตอสภาพแวดลอม ไดดาเนนการในแปลงท 3 โดยจดทาแปลงทดลองจานวน 10 ไร โดยแบงเปนแปลงทดลองสาหรบขาว 4 ไร หญาเลยงสตว 1 ไร ไมผลและพชผก 3 ไร เลยงปลา 1 ไร ผลการดาเนนงานสรปวา การใชเถาลอยลกไนทปรบปรงดนเปรยวและนาเปรยวไมได 4.4 ดานการทาแบบจาลองปาพร ไดดาเนนการในแปลงท 2 มเนอท 8 ไร

โดยการนาไมจากปาพรจงหวดนราธวาสมาทดลองปลก ผลการดาเนนงานพบวาไมเสมดขนไดด พชอนสวนมากตายหรอไมเจรญเตบโต

5. ระยะเวลาดาเนนการ

6 ป (พ.ศ. 2541-2546) และหลงจากนนเปนการดแลรกษาอยางตอเนอง 6. หนวยงานรบผดชอบ

มลนธชยพฒนา 7. หนวยงานสนบสนน

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการพระราชดาร (สานกงาน กปร.) กรมพฒนาทดน กรมชลประทาน กรมวชาการเกษตร กรมปศสตว กรมสงเสรมการเกษตร กรมปาไม กรมประมง สานกงานเกษตรและสหกรณจงหวดนครนายก สานกงานจงหวดนครนายก สานกงานพฒนาชมชนจงหวดนครนายก และจฬาลงกรณมหาวทยาลย 8. ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. จะไดรปแบบการแกไขปญหาดนเปรยวเพอไปปรบใชบรเวณพนทดนเปรยว ในพนทโครงการเขอนคลองทาดาน อนเนองมาจากพระราชดาร ซงมเนอทนบแสนไร และในทองทอน ๆ ของภาคกลาง

หนาท 13

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

2. จะไดวธการปรบปรงดนและนาทเหมาะสม สาหรบใชกบแปลงเกษตรทฤษฎใหมในพนทดนเปรยวจด 3. จะไดวธการควบคมนาและจดการนาทเหมาะสม เพอลดการเกดกรด 4. เปนแหลงศกษาดงานของเกษตรกรและผสนใจทวไป 5. เพมประสทธภาพในดานการผลต และดานการใชวสดทเหมาะสมในการปรบปรงดนเปรยว เพอใหเกด

การใชประโยชนในทดนอยางยงยน การทาการเกษตรตามแนวทฤษฎใหม บนพนทดนเปรยว

การทาการเกษตรตามแนวทฤษฎใหม บนพนทดนเปรยว ดนเปรยวทพบในพนทราบลมชายฝงทะเลของประเทศไทยบรเวณภาคกลาง ภาคตะวนออก หรอภาคใต ถามการจดการทเหมาะสมสามารถนามาใชในการทาการเกษตรตามแนวทฤษฎใหมไดในทานองเดยวกนกบดนบรเวณทราบลมอนๆ ทมใชดนปญหา โดยเฉพาะอยางยงถามระบบชลประทานสนบสนนจะชวยทาใหการเกษตรตามแนวทฤษฎใหม ประสบผลสาเรจมากขนเนองจากนาเปนปจจยสาคญยงในการแกไขปญหาความเปรยวของดน วธการจดการดนเปรยวเพอนามาใชทาการเกษตรตามแนวทฤษฎใหมทจะกลาวตอไปในทน เปนวธการทไดดาเนนการมาแลวในพนทโครงการศกษาทดลองการแกไขปญหาดนเปรยวอนเนองมาจากพระราชดาร ในทดนมลนธชยพฒนา บานหนองคนจาม ตาบลบานพรก อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ซงไดดาเนนการตงแตป พ.ศ.2542 ขณะนยงดาเนนการอย และประสบผลสาเรจเปนอยางด

หนาท 14

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ดนเปรยวคออะไร กอนทจะกลาวถงวธการทาการเกษตรตามแนวทฤษฎใหม ในบรเวณพนทดนเปรยว อยากใหผอานไดทาความรจกกบดนเปรยวโดยสงเขปวามลกษณะอยางไร เพอเปนพนฐานความรเบองตน อนจะนาไปสการกาหนดแนวทางในการจดการดน ใหเหมาะสมสาหรบพนทแตละแหง ดนเปรยวในทนเปนดนทมกรดจด มคาความเปนกรดดางหรอคา พเฮช (pH) ซงเปนหนวยวดความเปนกรดหรอเปนดางนอยกวา 4.5 กรดดงกลาวเปนกรดกามะถนทเกดมาจากสารประกอบกามะถนในดนทเรยกวาสารประกอบไพไรท (FeS2) สมผสกบอากาศเมอดนแหง ถาดนเปยกตลอดเวลาสารประกอบไพไรทในดนกจะไมถกกบออกซเจนในอากาศ กรดกามะถนกจะไมเกด ดนจงไมเปนกรด สารประกอบไพไรทในทน เปนสารประกอบทเกดเองตามธรรมชาต และเกดมานานแลวนบเปนพนๆ ปพบอยทวไปในบรเวณทเกดจากตะกอนนาทะเลตามทราบลมตลอดแนวชายฝงทะเลของประเทศ แตมปรมาณมากนอยแตกตางกนตามสภาพพนท ถาดนมสารประกอบไพไรทมากเมอดนแหงโอกาสทจะเกดกรดกามะถนกจะมมาก

ดนเปรยว หรอดนสมฝาด เปนศพททเกษตรกรนยมเรยกกนในภาคกลางและภาคใต ถาเปนศพททางวชาการเรยกวาดนเปรยวจดหรอดนกรดกามะถนหรอทบศพทวาเปนดนแอซดซลเฟตซอย (acid sulfate soil) การสงเกตงายๆ วาดนนนเปนดนเปรยวหรอไม ใหดดงน

1. เนองจากดนเปรยวจดเปนดนทเกดจากตะกอนนาทะเล ดงนนจงมกพบดนเลนทะเลสเทาปนนาเงนในระดบความลกไมเกน 2 เมตร ดนเลนดงกลาว เมอดมดมกไดกลนเหมอนไขเนา (เกดจากกาซไฮโดรเจนซลไฟด หรอกาซไขเนา) เนองจากมสารประกอบกามะถนอยในดน

2. ชวงระดบความลกไมเกน 1.5 เมตร มกพบสารประกอบเปนจด ๆ สเหลองเหมอนฟางขาว หรอสเหลองเหมอนกามะถนกระจดกระจายอยทวไป พบมากในระดบความลกประมาณ 50 ซม. ถง 125 ซม. สารประกอบนเปนสารประกอบจาโรไซท (jarosite : KFe3(SO4)2(HO)6)

3. นาในบอหรอนาในคทขดจะใส ชมดนาจะมรสกรอยหรอเปรยว 4. พชพรรณธรรมชาตทขนมกเปน เสมด กระจด หรอกก

หนาท 15

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ทมาแหงพระราชดาร “ทฤษฎใหม” แรงดลพระราชหฤทยในเรองทฤษฎใหมเกดจากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจพระราชดาเนนทรงเยยมราษฎรทกภมภาค ทรงพบวาปญหาสาคญในการเกษตรคอการขาดแคลนนา โดยทรงยกตวอยางพนทบานกดตอแกน ตาบล กดสมคมใหญ อาเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ ซงทรงเสดจพระราชดาเนนไปทรงเยยมพนท เมอวนท 25 พ.ย. 2535 และในเวลาตอมาไดพระราชทานพระราชดารใหทาการทดลอง “ทฤษฎใหม” ณ วดมงคลชยพฒนา ตาบลหวยบง อาเภอเมอง จงหวดสระบร โดยเรมดาเนนการตงแตป พ.ศ.2536 เรอยมาจนถงปจจบน และประสบผลสาเรจเปนอยางด วธการดาเนนงานแนวทฤษฎใหม การดาเนนงานแนวทฤษฎใหม สามารถกาหนดเปนขนตอนทสาคญได 3 ขนตอนคอ ขนตอนท 1 ใหแบงพนทถอครองทางการเกษตร ซงโดยเฉลยแลวเกษตรกรไทยมเนอทดนประมาณ 10 – 15 ไรตอครอบครว แบงออกเปนสดสวนคอ สวนท 1 : รอยละ 30 เนอทเฉลย 3 ไร ใหทาการขดสระกกเกบนาไวใชในการเพาะปลกโดยมความลกประมาณ 4 เมตร ซงจะสามารถรบนาไดถง 19,000 ลกบาศกเมตร โดยการรองรบจากนาฝน ราษฎรจะสามารถนานานไปใชในการเกษตรไดตลอดป ทงยงสามารถเลยงปลาและปลกพชนา พชรมสระเพอเพมรายไดใหกบครอบครวอกทางหนงดวย ดงพระราชดารสในวโรกาสเสดจพระราชดาเนนทอดพระเนตรการดาเนนงานโครงการพฒนาพนทวดมงคลชยพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร เมอวนท 25 มกราคม พ.ศ. 2536 ความตอนหนงวา “...การเลยงปลาเปนรายไดเสรม ถาเลยงปลาไมกเดอนกมรายได...” สวนท 2 : รอยละ 60 เนอทเฉลยประมาณ 10 ไร เปนพนททาการเกษตร ปลกพชตาง ๆ โดยแบงพนทนออกเปน 2 สวนคอ

หนาท 16

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

• รอยละ 30 ในสวนทหนง : ทานาขาว ประมาณ 5 ไร • รอยละ 30 ในสวนทสอง : ปลกพชไรหรอพชสวนตามแตสภาพของพนทและภาวะตลาดประมาณ 5 ไร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงคานวณโดยใชหลกเกณฑเฉลยวาในพนททาการเกษตรนตองมนาใชในชวงฤดแลง ประมาณ 1,000 ลกบาศกเมตรตอไร ถาหากแบงแตละแปลงใหมเนอท 5 ไร ทง 2 แหงแลว ความตองการนาจะตองใชประมาณ 10,000 ลกบาศกเมตร ทจะตองเปนนาสารองไวใชในยามฤดแลง

สวนท 3 : รอยละ 10 เปนพนททเหลอมเนอทเฉลยประมาณ 2 ไร จดเปนทอยอาศย ถนนหนทาง คนคดนหรอคคลอง ตลอดจนปลกพชสวนครวและเลยงสตว

ขนตอนท 2 เกษตรกรตองรวมพลงในรปกลม หรอสหกรณรวมแรงใจเพอดาเนนการดาน 1. การผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประทาน ฯลฯ) 2. การตลาด (ลานตากขาว ยง เครองสขาว การจาหนายผลผลต) 3. การเปนอย (กะป นาปลา อาหาร เครองนงหม ฯลฯ) 4. สวสดการ (สาธารณสข เงนก) 5. การศกษา (โรงเรยน ทนการศกษา) 6. สงคมและศาสนาดวยความรวมมอของหนวยราชการ มลนธ และเอกชน ขนตอนท 3 ตดตอกบแหลงเงน (ธนาคาร) และ กบแหลงพลงงาน (บรษทนามน) ตงและบรหารโรงส (2*) ตงและบรหารรานสหกรณ (1*,3*) ชวยการลงทน (1*,2*) ชวยพฒนาคณภาพชวต (4*,5*,6*) ทงน ทงฝายเกษตร และฝายธนาคารและบรษท จะไดรบประโยชนคอ

หนาท 17

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

• เกษตรกรขายขาวในราคาสง (ไมถกกดราคา) ธนาคารกบบรษทซอขาวบรโภคในราคาตา (ซอขาวเปลอกตรงจากเกษตรกรมาสเอง) : (2*)

• เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคในราคาตา (เปนรานสหกรณ ราคาขายสง) : (1*,3*) ธนาคารกบบรษท จะสามารถกระจายบคลากร

**หมายเลขอางองตามหวขอยอยทกลาวไวใน “ขนท2”

การทาทฤษฎใหมบนดนเปรยว เนองจากดนเปรยวเปนดนทมปญหา ตงแตระดบผวดนจนถงระดบดนลางรวมทงนาในดน ซงเปนนาเปรยว ดงนนจงตองการการจดการดนและนา เพอแกไขปญหาโดยวธพเศษ ไมเหมอนกบวธการทใชในการจดการดนทวๆ ไป จากการดาเนนการจดทาแปลงทฤษฎใหมในพนทโครงการศกษาทดลองการแกไขปญหาดนเปรยว ในทดนมลนธชยพฒนา อาเภอบานนา งหวดนครนายก พบวาการดาเนนการดงกลาวควรทาในลกษณะ “เศรษฐกจพอเพยง”ตามแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยทาในลกษณะครอบครว หรอใชแรงงานในครอบครว ดวยเหตดงกลาวจงไมอาจทาเปนแปลงขนาดใหญ ยงไปกวานนดนยงเปนดนเปรยวทตองการการลงทนตาง ๆ เพอแกไขปญหา ดงนนขนาดของแปลงทเหมาะสมตอครอบครว ควรมขนาดประมาณ 6 –10 ไร และทสาคญคอการมนาชลประทานเพอนามาใชในการจดการดนเปรยว การทาทฤษฎใหมบนดนเปรยว เนองจากดนเปรยวเปนดนทมปญหา ตงแตระดบผวดนจนถงระดบดนลางรวมทงนาในดน ซงเปนนาเปรยว ดงนนจงตองการการจดการดนและนา เพอแกไขปญหาโดยวธพเศษ ไมเหมอนกบวธการทใชในการจดการดนทวๆ ไป จากการดาเนนการจดทาแปลงทฤษฎใหมในพนทโครงการศกษาทดลองการแกไขปญหาดนเปรยว ในทดนมลนธชยพฒนา อาเภอบานนา จงหวดนครนายก พบวาการดาเนนการดงกลาวควรทาในลกษณะ “เศรษฐกจพอเพยง”ตามแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยทาในลกษณะครอบครว หรอใชแรงงานในครอบครว ดวยเหตดงกลาวจงไมอาจทาเปนแปลงขนาดใหญ ยงไปกวานนดนยงเปนดนเปรยวทตองการการลงทนตาง ๆ เพอแกไขปญหา ดงนนขนาดของแปลงทเหมาะสมตอครอบครว ควรมขนาดประมาณ 6 –10 ไร และทสาคญคอการมนาชลประทานเพอนามาใชในการจดการดนเปรยว

หนาท 18

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ขนตอนในการดาเนนการจดทาทฤษฎใหมบนดนเปรยวจด 1. การเตรยมพนท แบงแปลงออกเปนสดสวนตามแนวทฤษฎใหม อาจยดหลก 10-30-30-30 ตามเกณฑมาตรฐาน คอ เปนทอยอาศยรอยละ 10 สระนารอยละ 30 ปลกขาวรอยละ 30 และปลกพชไรหรอพชสวนโดยการยกรองปลกอกรอยละ 30 ถาสามารถนานาชลประทานเขามาใชไดอาจลดขนาดของสระนาลงเหลอรอยละ 15 หรอ 20 แลวเอาสดสวนทเหลอไปเพมเปนพนทปลกพช อาจเปนขาว พชไร หรอพชสวนกได เชนอาจเปนพนทอยอาศยรอยละ 10 พนทปลกขาวรอยละ 45 พนทปลกพชไร หรอไมผลรอยละ 30 และเปนพนทสระนารอยละ 15 เปนตน 2. การทาคนรอบนอก เพอปองกนนาทวม เมอไดสดสวนการแบงพนทแลว จาเปนตองมการทาคนดนรอบนอกเพอปองกนนาทวม คนดนรอบนอกควรมขนาดสงพอทไมใหนาทวม อาจจะประมาณ 1.5 หรอ 2 เมตร แลวแตสภาพพนทและการคาดคะเนจากระดบนาทเคยทวม การทาคนดนทาโดยใชดนในครอบแปลงทขดขนมา ขนาดของคนดนอาจกวางประมาณ 1.5 – 2 เมตร พอทจะใหรถไถเดนตาม หรอรถบรรทกขนาดเลกวงบนคนดนได และขนาดของคนดนควรมปรมาณดนพอดกบดนในคนาทขดขนมา เพอจะไดไมตองไปซอดน ระหวางการทาคนดนควรมการบดอดควบคไปดวยเพอปองกนนาซม คนารอบแปลงทงหมด สามารถใชเปนทงคเพอนานาชลประทานเขามาและเปนคสาหรบระบายนาออกเมอเกดปญหาเรองนาทวม ดงนนการตดตงเครองสบนาถาวรจงเปนสงจาเปน เครองสบนาอาจใชเครองยนตดเซลขนาด 100 แรงมาฉดหรอใชเครองไถเดนตาม โดยมปมสบนาหรอใชแบบเครองสบนาทเรยกวาทอพญานาคกได โดยทอสบนาเขา – ออก ควรมขนาดประมาณ 8 นวถง 12 นว เมอขดครอบนอกเสรจแลว ใหโรยวสดปนรอบคและกนบอ ปนทใชอาจเปนปนมารล (marl) หรอหนปนฝน (lime dust) ซงเปนวสดเหลอทงจากการโมหนปนเพอใชทาถนน อตราการใชปนประมาณ 3-4 ตน/ไร จากนนใหรบสบนาชลประทานเขามาเกบไวในคเพอปองกนมใหดนในคแหง

หนาท 19

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

3. การขดสระ

เนองจากมคนดนรอบนอกแลว สระทขดไมจาเปนตองมขอบบอสงเทากบคนดน หรออาจมความสงเพยงครงหนงของคนดนกพอ กอนขดสระถาเปนไปไดควรปาดเอาหนาดนทเปนสคลาหรอสดาออกไปกองไวตางหาก จากนนใชรถแบคโฮขดดนขนมาเพอใหเปนสระ ความลกขอบสระโดยทวๆ ไปควรอยประมาณ 2 เมตร ขนาดของสระผนแปรไปแลวแตวาพนทนนมนาชลประทานหรอไม แตอยางนอยตองมสดสวนไมนอยกวารอยละ 15 ของพนททงหมด สาหรบความลาดเอยงของขอบสระควรเปน 1 : 2 หรอมความลาดเอยงประมาณ 20-25 องศา ไมควรลาดชนมาก เพราะจะทาใหขอบสระพงทลายลงมางาย เนองจากสภาพดนในระดบความลก 1.5 เมตรลงไป สวนใหญเปนดนเลน สาหรบหนาดนทปาดออกไปกอนขดสระ อาจนามาใชถมคนดนหรอเอาไปถมแปลงทจะใชปลกพชบรเวณทอยอาศย หลงจากขดสระแลวใหโรยปน ปนทใชควรหางายและราคาถกในพนท เชนถาเปนภาคกลางควรใช ปนมารล มราคาประมาณ 600 บาท/ตน สงถงแปลง หรอเปนภาคอนอาจใชหนปนฝน ซงเปนวสดเหลอทงจากการโมหนปน ราคาประมาณ 400-500 บาท/ตน อตราการใชปนโรยกนบอและขอบบอประมาณ 4-5 ตน/ไร จากนนใหรบสบนาจากคลองชลประทานเขามาเกบไว ตรวจสอบคา pH ของนาในสระด ถาประมาณ 5-6 ถอวาใชได 4. การทารองสวน เนองจากดนเปรยวเปนดนเหนยว นาซมผานไดยาก และมกเปยกแฉะเมอฝนตก ดงนนการยกรองสวนจงเปนวธทนยมใชกนอยทว ๆ ไป ถาจะใชปลกพชไรหรอไมผล แตการยกรองปลกพชใหไดผล จาเปนตองมแหลงนาชลประทาน เพอใชขงในรองและถายเทนาได เมอนาในรองเปนกรดจด วธการขดทองรองจาเปนตองทราบเสยกอนวาพนทดนดงกลาวมชนดนเลนอยในระดบใด เมอทราบแลวใหขดลกเพยงแคระดบดนเลนซงโดยทว ๆไปแลวคาดวาคงขดไดในระดบความลกประมาณ 125 ซม. สาหรบขนตอนในการขดรองสวนพอสรปไดดงน (ดภาพประกอบ)

หนาท 20

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ขนตอนท 1 วางแนวรองใหเหมาะสมกบชนดของพชทจะปลกซงโดยทว ๆ ไป สนรองสวนจะกวางประมาณ 6 – 8

เมตร สวนทองรองกวางประมาณ 1-1.5 เมตร ขนตอนท 2 ระหวางรองทจะขดค ใหใชแทรคเตอรปาดหนาดนมาวางไวกลางสนรอง หนาดนของดนเปรยวจด สวนใหญจะมอนทรยวตถสงและคอนขางรวนซย จงมประโยชนมากหากจะนามาวางไวกลางสนรอง มฉะนนหนาดนดงกลาวจะถกดนทขดขนมาจากคซงเปนดนไมดกลบเสยหมด

หนาท 21

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

ขนตอนท 3 ขดดนจากคทวางแนวไวมากลบบรเวณขอบสนรอง ซงหนาดนถกปาดออกไปแลว การทาเชนนจะทาใหเกดสนรองสงอยางนอย 50 ซม. เหมาะทจะปลกไมผลหรอไมยนตนตาง ๆ ขนตอนท4 ปรบดนบนสนรองใหเรยบรอยพรอมยอยดนใหมขนาดเลกเหมอนการเตรยมดนสาหรบการปลกพชทวๆไป จากนนใหหวานปนมารลหรอหนปนฝนในอตราประมาณ 2-3 ตน/ไร ใหทวแปลง เพอแกไขความเปนกรดของดน ในขณะเดยวกนควรมการใชปยอนทรย เชนปยคอกหรอปยหมกในอตราประมาณ 3-4 ตน/ไร คลกเคลาใหเขากบดน จากนนขดหลมปลกพช ตามวธการทใชปลกพชโดยทวๆ ไป นาทใชรดพชเปนนาในครองสวน ถานาเปนกรดจดอาจตองถายนาออก แลวนานาเขามาใหม หรออาจแกไขโดยการใสปน ระดบนาในรองควรอยประมาณ 50 ซม.จากขอบรอง เพอปองกนไมใหดนลางแหง เพราะเมอดนแหงกจะมการเกดกรดขนมาใหม 5. การเตรยมแปลงปลกขาว หรอการทานา การทานาบนดนเปรยวในพนทภาคกลางนยมทาเปนนาหวาน อาจเปนนาหวานสารวย หรอนาหวานนาตมกไดแลวแตความตองการ ซงการปลกขาวในดนเปรยวจดนนมขนตอนตาง ๆ เหมอนกบการทานาโดยทวไป เพยงแตวากอนทจะทาการปลกขาวลงในแปลงจะตองแกไขความเปนกรดของดนใหลดลงจนถงระดบทไมเปนอนตรายตอตนขาวทปลก ซงควรดาเนนการดงน ก) ปรบระดบพนทกระทงนาและคนนา เพอใหสะดวกในการขงนาและการระบายนา การปรบระดบพนทพยายามปรบระดบใหนอยทสด เพอมใหหนาดนสดาถกปาดออกไปมากเกนความจาเปน สาหรบการลาดเอยงของพนทไมจาเปนตองลาดเอยงมากนก แตใหเพยงพอสาหรบระบายนาออกไดสะดวกกพอ ข) ใชหนปนฝน หรอปนมารล เพอปรบปรงดน โดยใชอตราประมาณ 1.5-2.0 ตน/ไร สาหรบดนทมคา pH นอยกวา 4.0 สวนดนทมคา pH ระหวาง 4.0-4.5 ใชในอตรา 1-1.5 ตน/ไร หลงจากหวานปนแลวใหทาการไถแปร จากนนปลอยใหนาแชขงในนาประมาณ 10 วน แลวระบายออก เพอชะลางสารพษหรอใหกาซไขเนาสลายตวแลวคอยขงนาใหม เพอใชทาเทอกและรอการหวานหรอปกดา การดแลขาว ทาตามวธการปกตรวมทงการใสปยบารงดนทว ๆ ไป หลงจากปลกขาวและเกบเกยวผลผลตแลว หากนาในสระยงมมากพอ กสามารถใชพนทมาปลกพชลมลกหรอพชไรอายสน เพอไวบรโภคหรอเสรมรายได พชทแนะนาใหปลกหลงการทานาไดแกถวตาง ๆ ขาวโพดหวาน และขาวโพดฝกออน เปนตน และควรยกรองใหสงประมาณ 30 ซม. เพอปองกนไมใหนาแฉะถามฝนหลงฤดถาไมปลกพชลมลกควรปลกพชปยสด เชน โสนอฟรกน แลวไถกลบเพอบารงดน

หนาท 22

สอมวลชนสญจร โครงการเฉลมพระเกยรต “80 พรรษา ปวงประชาเปนสขศานต”

6. การเตรยมแปลงปลกพชผกสวนครว บรเวณทอยอาศย พนททจะใชปลกพชรอบบาน ควรยกแปลงใหสงประมาณ 30 ซม. พรอมยอยดนใหเปนกอนดนขนาดเลกและมความรวนซย จาเปนตองมการใชปน ไมวาจะเปนปนขาว ปนมารล หรอหนปนฝนกไดในอตราประมาณ 1.5-2.0 กก. ตอตารางเมตร ตากดนประมาณ 1 สปดาห แลวใสปยอนทรยผสมคลกเคลาเขากบดน หลงจากนนกปลกพชผกสวนครวได บรเวณทอยอาศยนอกจากจะใชปลกพชผกสวนครวแลว ควรมการเลยงสตว เชน เปด ไก หรอสกรควบคกนไปดวย เพอเปนอาหารและเปนรายไดเสรม 7. พชทแนะนาใหปลก

ดนเปรยวหากไดรบการปรบปรงโดยใชปน มศกยภาพเหมาะในการทจะใชปลกพชตาง ๆ ตามความตองการไดเปนอยางด อยางไรกตามถาปลกพชทพอจะทนเปรยวไดบางกจะทาใหงายในการจดการ

ตวอยางรายชอพชททนเปรยวไดพอประมาณ ขาว ไดแก ขาวหอมมะล 105 ปทมธาน 1 สพรรณบร 90 กข 21 กข 23 และ กข 7 เปนตน พชลมลก ไดแก ผกทกชนด พรก มะเขอ แตงทกชนด ถวตาง ๆ ขาวโพดฝกออน สบปะรด ชะอม และ

ผกหวาน เปนตน ไมผล ไดแก มะมวง ขนน กระทอน ฝรง สมตาง ๆ มะกอกนา และเสาวรส เปนตน 8. พนธปลาทแนะนาใหเลยง

หลงจากปรบความเปรยวของนา โดยใชปนจนมคา pH ประมาณ 6-7 ปลาทแนะนาใหเลยงในสระนาทขดไดแก ปลาดกอยเทศ ปลานล ปลาไน ปลาทบทม ปลาแรด และปลาตะเพยนขาว เปนตน การเลยงปลาในระยะแรก อาจมปญหาเรองการเปลยนแปลงความเปนกรดของนา ซงอาจจาเปนตองมการถายนาออกแลวนานาใหมเขามา พรอมใสปนเพอแกไขความเปนกรดของนาเปนระยะ ๆ แตหลงจากนนนาจะมสภาพดขน สามารถใชเลยงปลาไดอยางยงยน การดแลและใหอาหารปลา ทาในลกษณะเหมอนการเลยงปลาทว ๆ ไป

----------------------------------