155 kapital 01 11 2010

Makpetrol ja namali zagubata, Tikve{ i Makedonija turist so dobivka� STRANA 9

Vladata }e gradi podzemna garaà kaj MOB� STRANA 4

NA ZATVORAWE, PETOK, 29.10.2010, 13.00~.

MBI 10 0,44%MBID 0,21%OMB 0,15%

EVRO/DENAR 61,57DOLAR/DENAR 44,43EVRO/DOLAR 1,38

NAFTA BRENT 83,25EURORIBOR 1,54%

2.108

2.113

2.118

2.123

2.128

2.133

2.138

25.10 26.10 27.10 28.10 29.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (29.10)

� STRANA 2-3

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

ponedelnik

pone

deln

ik 1

.noe

mvr

i. 2

010

| br

oj 1

55 |

godi

na 1

| ce

na 2

0 de

n. |

tel.

2 5

5 14

41

| fa

ks. 2

58

14 4

0

PO BARAWE NA GRCIJA

SLOVENIJA POVLEÊ OD PRODA@BA MAKEDONSKO VINO!� STRANA 11

KAKO SE PRAVDA DR@AVATA ZA OPASNITE RUDNICI

NEDOSTIGALE PARI I ZAKONI ZA DA SE ELIMINIRAAT “@E[KITE TO^KI”� STRANA 11

KAKO RABOTAT I SORABOTUVAAT MAKEDONSKITE PRATENICI?

BAVNO ODI ISPLATATA NA SUBVENCIITE ZA ZEMJODELSTVOTO

ZA 10 MESECI PODELENI 45 MILIONI EVRA, A ZA DVA TREBA DA SE PODELAT 55 MILIONISPORED PODATOCITE NA MINISTERSTVOTO ZA ZEMJODELSTVO, CELOSNO SE ISPLATENI SUBVENCIITE ZA TUTUNOT I PRVATA RATA OD SUBVENCIITE ZA MLEKOTO. TEÊ ISPLATATA NA VTORATA RATA

SO NAVREDI I KAVGI "RASPRAVAAT" ZA ZAKONITE

� STRANA 6-7

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

JAS I “VIME”!?� STRANA 4

VOVEDNIKKATERINA POPOSKA

NEMA ALIBI ZA EKOLO[KA KATASTROFA� STRANA 2

0

83

KOLUMNAKIRIL NEJKOV

SEDUM STANDARDI ZA KORPORATIVNO UPRAVUVAWE ZA NEKOTI-RANITE KOMPANII� STRANA 8

KOLUMNAILIJA DIMOVSKI

OBVRSKI ZA SITE� STRANA 8

INTERVJUDARIO SKANAPIEKOPOTPRETSEDATEL NA EVROPSKATA INVESTICISKA BANKA

NAMALUVAWETO NA NEVRABOTE-NOSTA E NAJGOLEM PREDIZVIK!� STRANA 10

00

00

NAVIGATOR2 01.11.2010 PONEDELNIK

Ako sega Makedonija ne vloì 80 milioni dolari za da gi otstrani ̀ e{kite ekolo{ki to~ki, koi gi zra~at jalovi{tata na rudnicite i industris-kiot otpad, vo idnina }e treba da potro{i sto-tici milioni dolari za da gi sanira {tetite. A, {tetite se nekolkukratni – ovie opasni industriski lokacii gi zagaduvaat po~vata, vodata i vozduhot, gi trujat gra|anite, pre-dizvikuvaat kancerogeni zaboluvawa, uni{tuvaat celi generacii. [tetite gi pla}aat gra|anite, no i dràvata preku s$ pogolemite odvojuvawa za zdravstvoto.No, nadle`nite o~igledno ìveat so narodnata “S$ {to nema da se doznae, kako i voop{to da ne se slu~ilo”. No, dali taka se odnesuvaat seriozni dràvi i institucii?! Zatoa {to vo Makedonija, i voop{to na Balkanot, ekolo{kite katastrofi i opasnosti se tretiraat non{alantno, Obedine-tite nacii neodamna n$ {okiraa so podatoci koi se “̀ e{kite to~ki” na Bal-kanot koga e vo pra{awe industriskiot otpad i otvorenite rudnici. Duri 20 opasni rudni-ci i industriski otpad gi trujat makedonskite gra|ani - otvoreniot rud-nik Lojane vo Kumanovsko, pro~ueneta vele{ka to-pilnica, rudnikot Jugohrom vo Jegunovce, hemiskata industrija OHIS, sta-cionirana vo makedon-skata metropola i u{te nekolku drugi. Kanceroge-niot arsen, olovo, kadmium u{te nekoj “blagoroden

se skladirani, kako {to ve-lat ekspertite, okolu 30.000 toni opasni hemikalii, domi-nantno lindan. Zemja za-gadena so ìva i fabriki kontaminirani od opasni hemikalii. Ubavini...!Po ovie frapantni podatoci treba da proraboti griàta na ministerot za ìvo-tna sredina, na premierot, no i na kompaniite, deka so vakva “kvazi” politika nikoj nema posre}na idnina. Ne vredi nitu “alibito” deka mnogu pari trebaat za da se spre~i ekolo{kata katastrofa. To~no e deka industrija-lizacijata sama po sebe nosi i {tetni posledici dokolku nema kontrola od nadle`nite. Taa si napla}a danok od ̀ ivotnata sredina. No, razvojot na ekonomiite ne treba da se kosi so odr`liviot razvoj. Investi-torite, a pred s$ dràvata, mora da vodat smetka kako }e ìveat gra|anite utre. Griàta za ìvotnata sre-dina ne e dobra volja, tuku obvrska. Dràvata ne smee da se pravda deka poradi namaleniot buxet, poradi nemaweto dovolno inspektori ili, pak, poradi doverbata vo investitorite ne moè da se prezeme mnogu koga e vo pra{awe ìvot-nata sredina i odgovornoto rabotewe.

NEMA ALIBI ZA EKOLO[KA KATASTROFA

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

PONEDELNIK 01 NOEMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

KATERINA [email protected]

Za deset meseci se isplate-ni 45% od subvenciite za zemjodelcite godinava. Toa zna~i deka od vetenite 100 milioni evra, Ministerstvoto za zemjodelstvo dosega ima isplateno 45 milioni evra. Do krajot na godinata ostanu-vaat samo u{te dva meseci, a toa zna~i deka na zem-jodelcite odedna{ }e treba da im bidat isplateni 55 milioni evra. Spored podatocite na Min-isterstvoto za zemjodelstvo, celosno se isplateni sub-venciite za tutunot i prva-ta rata od subvenciite za mlekoto. Te~e isplatata na vtorata rata.

“Najgolem del od sub-

BAVNO ODI ISPLATATA NA SUBVENCIITE

Zvenciite se ispla}aat vo noem-vri i vo dekemvri i do krajot na godinata }e bidat isplateni 95% od predvidenite pari”, tvr-di Perica Ivanovski, zamenik-minister za zemjodelstvo.Od Plate`nata agencija za finan-siska poddr{ka na zemjodel-stvoto potenciraat deka nema pozna~aen zastoj vo isplatata na subvenciite.“Isplatata od programata za finansiska poddr{ka na zem-jodelstvoto za 2010 godina te~e najnormalno i do krajot na godinata }e bide isplatena celokupnata predvidena suma”, veli Toni Dimovski, direktor na Agencijata.Toj dodava deka ima docnewe za nekoi proizvodi, no toa

metal” so decenii gi trujat gra|anite, a na dràvata oko ne & trepnuva. Zarem s$ pogolemata smrt-nost na vele{ani, s$ pogole-miot broj zaboleni od rak kaj najmladite ne e alarm za nadle`nite deka sostojbata ve}e odamna izlegla od kon-trola?! Koja e opravdanosta? [to u{te treba da se slu~i za dràvata seriozno da se posveti na za{titata na ìvotnata sredina? Zarem treba da ni se povtori scenarioto na vele{kata topilnica za da se razbudat nadle`nite?!Sostojbata e alarmantna! Olovoto od topilnicata vo Veles ne is~ezna so is~eznuvaweto na sopstve-nicite. Gra|anite s$ u{te jadat i pijat proizvodi “zbo-gateni” so olovo, kancerogen element koj predizvikuva rak, mozo~ni i srcevi udari. Zdravstveni problemi i mutirani novoroden~iwa be{e epilogot od negriàta na investitorite, no i na dràvata. Poradi te{kite metali koi se osloboduvaa od topilnicata, zemjata vo okolinata na fabrikata s$ u{te e zagadena. Ne pomalku zastra{uva~ka e i sostojbata so otvoreniot rudnik vo Kumanovsko, Lo-jane. Arsen, antimon i hrom se sekojdnevie na naseleni-eto. Za da bide katastrofata pogolema, do otvoreniot rudnik ima u~ili{te, rastat deca ~ii beli drobovi se polnat so arsen... Pove}e od eden milion toni arsen, antimon i drugi opasni materii se rasfrlani vo de-ponijata golema kolku 15 fud-balski igrali{ta. Za onie koi ne znaat, arsenot spa|a me|u najpoznatite otrovi. Negovoto vlijanie moè da predizvika leukemija, srcevi zaboluvawa, rak na koàta, belite drobovi, crniot drob i limfnite `lezdi. I skopjani ne se po{tedeni od otrovite. Re~isi vo cen-tarot na Skopje e hemiskata industrija OHIS, kade {to

A

Spored podatocite na Ministerstvoto za zemjodel-stvo, celosno se isplateni subvenciite za tutunot i prvata rata od subvenciite za mlekoto. Te~e ispla-tata na vtorata rata

e namalena doverbata kaj potro{uva~ite vo oktomvri godinava. Spored Dràvniot zavod za statistika, na-maluvaweto e rezultat na nepovolnite o~ekuvawa za finansiskata sostojba na doma}instvata, ekonomskata sostojba na doma}instvata, verojatnosta vo pogled na {tedeweto vo slednite 12 meseci, kako i ocenkata za nevrabotenosta.Spored anketeta na Zavodot, o~ekuvawata za verojat-nosta vo pogled na {tedeweto vo slednite 12 meseci, vo oktomvri 2010 godina se ponepovolni vo sporedba so o~ekuvawata od prethodniot mesec.O~ekuvawata za finansiskata sostojba na doma}inst-vata vo slednite 12 meseci, vo oktomvri 2010 godina se ponepovolni vo sporedba so nivnite o~ekuvawa od prethodniot mesec, kako i vo odnos na o~ekuvawata od oktomvri 2009 godina.Vo oktomvri 2010 godina doma}instvata ocenile deka ekonomskata sostojba na dràvata, kako i nevrabotenosta za slednite 12 meseci, }e bidat ponepovolni.

3,7%

TONI DIMOVSKIDIREKTOR NA AGENCIJATA ZA FINANSISKA PODDR[KA NA ZEMJODELSTVOTO I RURALNIOT RAZVOJ“Isplatata od programata za finansiska

poddr{ka na zemjodelstvoto za 2010 godina te~e najnormalno i do krajot na godinata

}e bide isplatena celokupnata predv-idena suma.”

GORAN [email protected]

ZA 10 MESECI P45 MILIONI EVTREBA DA SE PO

Sporeedd pppppooooodddddaaattocite na Ministestvo celosno se isplateni sub

rstvo, celosno se isplateni subvenciite za tutunot i

3NAVIGATOR 01.11.2010PONEDELNIK

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

DOBRITE BIZNIS-LIDERI SOZDAVAAT VIZIJA, JA [IRAT VIZIJATA, STRASNO JA POSEDU-VAAT VIZIJATA I ODLU^NO JA VODAT KON ISPOLNUVAWE.

XEK VEL^PORANE[EN DIREKTOR NA XENERAL ELEKTRIK

bilo poradi prolongirawe na rokovite za prijavuvawe za dobivawe subvencii.

ZEMJODELCITE BARAAT POBRZA ISPLATA NA SUBVENCIITE

Zemjodelcite se nezadovolni od dosega{nata dinamika na isplata na subvenciite i baraat konkretnite rokovi za isplata da bidat to~no definirani i da ne se docni.Od Federacijata na farmeri na Makedonija potenciraat deka vo programata za finan-siska poddr{ka mora da ima kratkoro~ni i dobro definirani merki.“Podgotvuvame predlog-programa za subvencionirawe za 2011 godina. Ona {to bi moèle da istakname kako na{a kritika

e deka treba da se napravat izmeni vo odnos na rokovite za isplata na subvenicite i Agencijata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto da se pridrùva kon postavenata ramka za navremena isplata na subvenciite”, veli Andrija Sekulovski, pretsedatel na Federacijata.

TIE [TO DOBILE SUB-VENCII SE ZADOVOLNI

Zemjodelcite koi primile subvencii se zadovolni, a na tie {to ne se ofajdile od dràvnata poddr{ka im osta-nuva da ja zavr{at procedu-rata i da ~ekaat. Vo najlo{a sostojba se lozarite, i pokraj vetuvawata na ministerot za zemjodelstvo deka tie }e imaat prioritet vo isplatata na subvenciite.Qup~ o Ari z ano v , pretsedatel na zdru-ènieto na lozari Agrotikve{ija, poten-cira deka dosega ne primile ni denar za ovaa godina.“Minatata nedela bev-me na sostanok kaj ministerot za zemjodel-stvo i ni veti deka vo najbrz moèn rok }e ni

ZA ZEMJODELSTVOTO

�

�

Germanskata kancelarka, An-gela Merkel, povtorno dokaà deka so upornost i istrajnost moàt da se ostvarat celite. Po dolgite i te{ki diskusii za vreme na sredbata na visoko nivo vo Brisel, kade {to se utvrduvaa merkite i sankciite za finansiskata diciplina na zemjite-~lenki na EU, evropskite lideri se soglasija da po~nat konsultacii za promena na nekoi stavki od Lisabonskiot dogovor. Normalno, ovaa ideja ja “na~na” samata Merkel, so edin-stvenata i postojana poddr{ka od nejziniot sosed Sarkozi. Baraa da se vovede mehanizam koj }e gi vklu~i i bankite i investiciskite fondovi koi zarabotuvaat pari na visokite kamati koi, pak, im se namet-nuvaat na dràvite koi imaat te{kotii. Merkel bara{e i dano~nite obvrznici da ne bidat edinstveni koi }e pla}aat za nivnite lo{i procenki.

ANGELA MERKEL

od kazneno-popravniot dom vo Veles. Samo posledniot obid za begstvo na dvajca zatvorenici od Idrizovo zavr{i neslavno, bidej}i obezbeduvaweto gi fatilo kako ja preka~uvaat ogradata. Ministre, sostojbata vo zatvorite ne se podobruva, tuku naprotiv, zatvorenicite vi begaat! Gra|anite se upla{eni za svojata bezbednost, bidej}i taze izbeganite vedna{ po~naa da operiraat po nivnite dvo-rovi baraj}i avtomobili ili motori za da si go olesnat begstvoto. Ministre, negiraweto na prob-lemite ne vodi kon re{enie. Kako {to znaete sekoga{ koga se postavuva nov kolektor, kame-ra, pa duri i nova re{etka da gi {etate zatvorite, taka i sega o~ekuvame da gi pra{ate va{ite podredeni za prob-lemite i da stavite red onamu kade {to ima nered!

Nitu za~estenite pro{etki na ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, niz makedonskite zatvori i negovite izjavi deka tie funkcioniraat po evrop-ski standardi ne se dovolni za da ja ubedat makedonskata javnost deka sostojbata vo za-tvorite e podobrena. Vestite {to gi slu{ame denovive go dokaùvaat tokmu sprotivnoto. Samo za nekolku dena, pove}e zatvorenici izbegaa od zat-vorite vo Bitola, Tetovo, [tip i Veles. Nekoi od niv gi napu{tile zatvorite za da sreduvaat doma{ni problemi, so vetuvawe deka sami dobro-volno }e se vratat za da ja odleàt kaznata. Druga grupa zatvorenici go iskoristi mo-mentot koga nemalo struja vo tetovskiot zatvor i im pobeg-nala na ~uvarite od pred o~i. Dodeka site spiele, pobegna i gotva~ot od {tipskiot zatvor, a trojca maloletnici “kidnaa”

MIHAJLO MANEVSKI

Glavna cel na izmenata na Lisabonskiot dogovor e da se sozdade postojana mreà za bezbednost na zemjite od ev-rozonata, koi se soo~uvaat so pogolemi te{kotii po kolapsot na gr~kata ekonomija.Merkel bara postrogi kazni za vladite koi preterano se zadolùvaat, vo koi bi se vklu~ilo i ukinuvaweto na pravoto na glas vo Sovetot na Evropa, a toa podrazbira voveduvawe promeni vo dogo-vorot. Germanija, isto taka, bara i fiksna procedura za zemjite na koi im se za-kanuva bankrot, eventualno i vklu~uvawe na postapkata “kontroliran bankrot”, poradi {to isto taka treba da se vove-dat promeni vo Lisabonskiot dogovor.

UPORNA I ISTRAJNA VO NAMERITE

G

� GUBITNIKMINISTRE, VI BEGAAT ZATVORENICI!

N

� MISLA NA DENOT

KOCE TRAJANOVSKI

Taman go pofalivme bidej}i ZELS otvori kancelarija

vo Brisel, vedna{ stigna razo~aruvawe – izborot na {eficata na ovaa kancelarija

MILE JANAKIESKI

Analizata za toa kolku (ne) se efektuiraat kaznite za

prekr{oci vo patniot prevoz e odli~na ideja za da se stavi kraj na {tetnite sudski odluki

FATMIR SEJDIU

Se raspadna Demokratski-ot sojuz na Kosovo, za

{to golem pridones ima porane{niot pretsedatel na dràvata i lider na ovaa partija

GLIGOR BI[EV

Gra|anite vo zemjava kone~no dobija mo`nost

preku bankomatite da vlo-ùvaat pari i da pla}aat smetki, a ne samo da povle-kuvaat pari

45%od subvenciite za 2010 godina, utvrdeni na 100

milioni evra, se isplateni dosega

115milioni evra

se predvideni za zemjodelstvoto vo narednata godina

QUPÔ ARIZANOVPRETSEDATEL NA ZDRU@ENIETO NA LOZARI AGROTIKVE[IJA“Minatata nedela bevme na sostanok kaj ministerot za zemjodelstvo i ni veti deka vo najbrz moèn rok }e ni gi

isplati subvenciite za odrùvawe na postojnite lo-zovi nasadi i za podigawe novi. Na po~etokot od godinata zapi{uvavme subvencii za odrùvawe na lozovite nasadi i dràvata treba da ni isplati po 40.000 denari za hektar.”

PERICA IVANOVSKIZAMENIK-MINISTER ZA ZEMJODELSTVO“Najgolem del od subvenciite se ispla}aat vo noemvri i vo dekemvri i do krajot na godinata }e bidat ispla-teni 95% od predvide-nite pari.”

gi isplatat subvenciite za odrùvawe na postoe~kite lozovi nasadi i za po-digawe novi. Na po~etokot na godinata zapi{uvavme subvencii za odrùvawe na postoe~ki lozovi nasadi i dràvata treba da ni is-plati po 40.000 denari za hektar”, veli Arizanov.Toj dodava deka za sub-venciite od dva denari za kilogram predadeno grozje, koi dopolnitelno gi veti Vladata, s$ u{te trae predavaweto na kantar-nite bele{ki, a kraen rok za ovaa procedura e 15 noemvri. Do Nova Godina o~ekuvaat da bidat isplate-ni i ovie subvencii.Pari nema i za golemite proizvoditeli na hrana vo zemjava. Izvori za “Kapi-tal”, koi sakaa da ostanat anonimni, izjavija deka dosega nemaat primeno pari za subvencii, no deka o~ekuvaat vo dekemvri da bidat isplateni.S$ u{te trae i rokot za pod-nesuvawe na barawa za sub-

vencii vo ov~arstvoto. “Dosega nemame dobieno subvencii, no nema osnova da ja obvinuvame Vladata za subvenciite, bidej}i rokot za podnesuvawe na baraweto e do 15 noemvri, taka {to duri potoa }e gi o~ekuvame parite za subvenciite”, veli Todor Mu{evski, sopstvenik na stado od [tipsko.Toj dodava deka o~ekuva isplata na subvenciite do krajot na Nova Godina. Spored programata za finansiska poddr{ka na zemjodelstvoto za 2010 godina, se ispla}aat sub-vencii od 900 denari za ovca. Najdobro pominaa tutunarite, kade {to ce-losno e isplaten tutunot od minatogodi{nata re-kolta.Spored vladinata pro-grama, za godinava se predvideni da se isplatat okolu 100 milioni evra za subvencii vo zemjodel-stvoto. Za narednata go-dina se planira iznosot za subvencii za zemjodel-stvoto da se zgolemi na 115 milioni evra.

NEMA DA SE MENUVA MODELOT NA SUBVENCIONIRAWEOd Ministerstvoto za zemjodelstvo tvrdat deka vo 2011 godina }e nema promeni na modelot na finan-sirawe, a deka sumata e zgolemena poradi zgolemu-vaweto na proizvodstvoto. Vo narednata godina }e bide donesena i trigodi{nata detalna programa za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto, kade {to to~no }e se definiraat merkite i sumata so koja dràvata }e ja pravi poddr{kata vo idniot period.

IK

ANGELA MERKEL

lideri se soglakonsultacii zanekoi stavki oddogovor. Normal“na~na” samata Mstvenata i postood nejziniot sBaraa da se vovkoj }e gi vklu~investiciskitezarabotuvaat pakamati koi, paknuvaat na dràte{kotii. Merdano~nite obvrznedinstveni koi nivnite lo{i p

� GUBGUBQUPÔ ARIZANOVPRETSEDATEL NA ZDRU@ENIETO

PODELENI VRA, A ZA DVA

ODELAT 55 MILIONI

900denari po ovca se predvi-

deni vo programata za poddr{ka na zemjodelstvoto

za godinava

d rdo

MIHAJLO MANEVSKI

IKIKTTKK

rogovor.

KK

4 NAVIGATOR01.11.2010 PONEDELNIK

U[TE EDEN OBJEKT VLEZE VO MAL RING �

VLADATA ]E GRADI PODZEMNA GARA@A KAJ MOB

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

1,5% PORASNALA MESE^NATA BRUTO-PLATA VO AVGUST, SPOREDENO SO IS-TIOT MESEC LANI

PORASNALA PROSE^-NATA ISPLATENA NE-TO-PLATA PO VRABO-TEN VO AVGUST 2010 GODINA, SPOREDENO SO ISTIOT PERIOD MINATATA GODINA

3,4%335 EVRA IZNESUVA

PROSE^NATA NETO-PLATA ISPLATENA VO AVGUST 2010 GODINA

e moàm da gledam vo staklena topka, no poznati se prediz-vicite za Makedonija, a toa se reformata na javnata admin-istracija, proce-sot na reformi vo pravosudstvoto,

kako i slobodata na mediumite. Vladata toa go znae i toa verojatno }e se notira vo izve{tajot koj }e bide fer i praveden, kako i sekoga{, i }e ja odrazuva realnosta, izjavi ambasadorkata na Holandija vo Makedonija, Simone Filipini, vo presret na objavuvaweto na izve{tajot za napredokot na zemjata od Evropskata komisi-ja. Spored nea, procesot na pristapuvawe ne se odnesuva samo na zakonite i legislati-vata, tuku i na nivnata imple-mentacija vo praktika.

QUPÔ ZIKOV

16...POGLED NA DENOT...

JAS I “VIME”!?

D

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

N

eneska }e pro~itate za jadnite tezi vo nedelnikot “Globus” na Vasil Mickovski, tamo{en komen-tator. Lice so inicijali VM (vo ponatamo{niot tekst za nego }e go koristam psevdonimot “Vime”)...Ovoj lik nikoga{ ne sum go razbiral {to saka da kaè vo sopstvenite tekstovi (ne{to

kako srpskiot Dobrica ]osi}, koj treba{e da izigruva sovesta na Slobodan Milo{evi} vo devedesettite, no nikoj ne go razbira{e {to zboruva), me prikaàl na slika, vo posledniot broj na “Globus”, na strana 43 i 44, i toa vo tekst so naslov – “VMRO go promovira{e svojot NEP”! Krajno nekorektno od negova strana, oti stanuva zbor za insinuacija...! Mora da se branam...Pi{uva za najnovata inicijativa na biznisot (Stopan-skata komora na Makedonija, i na Kapital). Vadi insinuacija deka biznisot se dogovoril so Vladata na {teta na gra|anite!? Eve...Prvo: “Vime” veli: ...Ona {to gi obedinuva vo momentov biznis-zaednicata i Vladata e stavot deka na Makedoni-ja & treba razvojna politika, koja poleka, no sigurno stanuva parola na denot...(!?)Jas velam: ... tezata e stupidna sama po sebe. Pra{uvam: a {to & treba na Makedonija ako ne razvojna politika!? Zarem potrebata za razvojna politika ne treba da gi obedinuva site targeti vo makedonskoto op{testvo – partiite (Vladata kako najodgovorna, opozicijata kako mnogu odgovorna, biznisot, mediumite i nevladiniot sektor...)?Vtoro: “Vime” veli: ...Biznismenite, a i site nie (!?), so pravo se pra{uvame {to e celta na ova novo sojuzni{tvo, i kako seto toa }e zavr{i...?Jas velam: ... Vime, i da ti kaème {to e celta, nema da razbere{ (!?) ...zatoa, ne ma~i se prijatele (!?) ...Uìvaj vo tvojata smirenost, i dlaboka misla so nejasen pogled vo dale~ina, sekako... I ]osi} zboruva{e vaka, ama nikoj ne razbira{e {to kaùva...

Treto: “Vime” veli: ...Ne e tajna deka nekoi biznis-grupi postojano lobiraat za napu{tawe na politikata na precenet denar. Ne sum kompetenten da procenuvam kakva politika na denarot treba da se vodi, no mis-lam deka vo sega{niot moment e krajno opasno da se vpu{tame vo nekoi opasni eksperimenti... (!?)Jas velam: Tuka Vime e sosema vo pravo – ne e kompe-tenten! Bi dodal - ...i aber nema...!? A toa deka “toj ne bi se vpu{tal vo takvi eksperimenti”... E, toa odamna go znaeme, oti kompletnata mentalna matrica od koja “niknal”, sevo ova vo Makedonija bi go zadràle vaka kako {to e... Tie dlaboko ja razbiraat i politikata na ovaa Vlada po site op{testveni pra{awa!? Edinstveno so {to ne moàt da se soglasat e faktot {to tie ne se na vlast... I, eve, za kraj, kako “Vime” se izdemantira sebesi vo sopstveniot tekst... Toa e koga ne razbira{, a frla{ ~atal...êtvrto: “Vime” veli ...“Prerodbata” ja zagubila bit-kata so realnosta i sega mora da se prisposobuva na isklu~itelno nepovolnite sostojbi vo realniot i vo finansiskiot sektor... Potoa, “Vime” citira u~esnik na debatata na Kapital i Stopanskata komora na Make-donija: ...”Na{ata industrija e svedena na manufak-tura, a ma{inskiot park soodvetstvuva na tehnologi-ite od pred 150 godini. Nema da bide {teta ako site tie ma{ini zavr{at vo Skopskata èlezarnica na topewe. Golemo pra{awe e dali vo idnina }e imame yidari i drugi majstori so sega{nata politika site da studiraat. Vo industrijata denes rabotat samo okolu sto iljadi vraboteni (trojno pomalku od porano), na ~ij tovar ìveat dvojno pove}e administrativci i drugi vraboteni koi ne sozdavaat profit...”.Jas velam: Bravo, barem dobro ste slu{ale na de-batata, ako ve}e ni{to ne ste razbrale... Se soglasuvam - “Prerodbata” e vo kriza so tolkava silina kolku {to se ne~ujni i “Re{enijata za Makedonija”! A, bre, “Vime” – pa, ba{ zaradi ova {to go citira{ od tribinata nie i predlagame “Nov model za ekonomski razvoj”! Ti teknuva li sega? A?

Kaj Makedonskata opera i balet }e se gradi nova podzemna garaà, koja }e se protega do kejot na Vardar na povr{ina od 20.000 metri kvadratni, a predvideno e da bide na dve nivoa

V

SIMONE FILIPINI �ambasadorka na Holandija vo MakedonijaIZVE[TAJOT OD EK ]E JA ODRAZUVA REALNOSTA

Vladata }e gradi podzemna garaà vo Mal ring, vo centarot na Skopje. Na mestoto na sega{nata podzemna garaà koja se nao|a vo Makedonskata opera i balet (MOB) predvideno e da se izgradi nova, koja }e bide pro{irena do kejot na Vardar i }e bide na dve nivoa na vk-upna povr{ina od 20.000 metri kvadratni. Za taa cel, Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti na Vladata bara kompanija koja }e dostavi najdo-bar i najevtin proekt za izgradba na podzemnata garaà.Spored Vase Donevski, direktor na Slu`bata za op{ti i zaedni~ki

raboti, izgradbata na novata garaà bi treba-lo da po~ne vo januari slednata godina, otkako }e zavr{i tenderskata postapka. “Grade`nata povr{ina na garaàta e 10.000 me-tri kvadratni, no bidej}i e predvideno podzemnata garaà da bide na dve nivoa, vkupniot prostor na koj }e bide izgradena }e bide 20.000 metri kvadratni, a nejzinata izgradba bi trebalo da po~ne vo januari slednata godina”, veli Donevski.Od Vladata velat deka ne moàt u{te sega da kalkuliraat so brojki za toa kolku }e ~ini izgradbata na podzem-nata garaà, nitu, pak, kolku parking-mesta }ebidat otvoreni, bidej}i

toa najmnogu zaviselo od proektite koi }e gi dostavat zainteresiran-ite kompanii.“Ova e prettenderska faza vo koja kompaniite }e treba da gi dosta-vat svoite proekti, a potoa }e bide raspi{an tender, vo koj to~no }e bidat navedeni uslovite i }e imame proekcija pribli`no kolku }e ~ini izgradbata na podzem-nata garaà”, objasnuva Donevski.Spored javnata nabavka koja ja objavi vladi-nata Slu`ba vo Slu`ben vesnik, se bara kom-panija za izveduvawe na grade`ni i grade`no-zanaet~iski raboti za izgradba na podzemno parkirali{te Mal ring.Lokacijata predvidena za izgradba, spored in-

formaciite od Slu`ben vesnik, se nao|a vo centralnoto gradsko podra~je. Zainteresiran-ite kompanii ponudite treba da gi dostavat najdocna do 3 dekemvri godinava. Objektot za izgradba e od ~etvrta kategorija, a eden od uslovite koi treba da bidat staveni vo proek-tite e da bide garaà na dve nivoa, niz koja }e pominuva soobra}ajnica koja }e gi opsluùva okolnite objekti so podzemnite nivoa. Od levata strana na rekata Vardar pred MOB, spored vladiniot proekt “Skopje 2014”, e prevideno da se izgradat nekolku novi zgradi na dràvni institucii, a nekoi od niv ve}epo~naa da se gradat. Vo edna zgrada }e bidat smesteni Ustavniot sud, Dràvniot arhiv i Arheolo{kiot muzej, a se gradat i novi zgradi na Javnoto obvinitelstvo i na Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.

ALEKSANDRA [email protected]

“...so deca na bawa }e ode{, sapuno }e ti izedat...”!?

10.000 metri e grade`nata povr{ina na garaàta,

no na dve nivoa }e ima vkupen prostor od 20.000 metri kvadratni

5POLITIKA 01.11.2010PONEDELNIK

Branko Naumovski od deneska e nov pre-tsedatel na Ustavniot

sud. Na peto~nata sednica, so tajno glasawe, Nau-movski dobi dvotretinska poddr{ka od svoite kolegi. Toj go nasledi dosega{niot pretsedatel, Trendafil Ivanovski, no istovremeno }e go nasledi i pritisokot od vlasta koja vo izminatiot period ne {tede{e kritiki kon Ustavniot sud. Kako {to mu pora~a na zaminuvawe negoviot prethodnik, priti-soci vrz Sudot imalo i }

e ima vo idnina, no celta na pretsedatelot, a i na site sudii, trebalo da bide profesionalno i eti~ki da si ja izvr{uvaat svojata rabota, bez razlika na nadvore{nite vlijanija. Od VMRO-DPMNE velat deka imaj}i ja predvid profesionalnata biografija na Naumovski, o~igledno e deka toj e prodolèna raka na Branko Crvenkovski. Spored niv, so izborot na Naumovski, Sudot i ponatamu }e prodolèl da funkcionira vo nasoka na interesite na SDSM, a ne vo interes na

gra|anite. Od SDSM, pak, odgovaraat deka izborot na pretsedatel na Ustaven e vo nadle`nost na ovaa insti-tucija. Tie pora~uvaat deka e krajno vreme Gruevski i familijata da gi trgnat rac-ete od makedonskiot praven sistem i Ustavniot sud. Naumovski doa|a vo vreme koga s$ u{te ne se stivnati reakciite za ukinuvaweto na nekolku zakoni, kako veronau-kata, treto dete, penziite na policajcite i mnogu drugi koi Vladata gi turka{e kako svoi prioriteti.

Makedonija ne moè da se integrira vo NATO pode-lena ili, pak, samo Al-

bancite da bidat del od NATO i EU. Tokmu zaradi ova, nie ne sakame da bideme faktor {to }e gi predizvikuva gra|anite i }e sozdava jazovi me|u dvata najgolemi entiteti, Makedoncite i Albancite vo Makedonija, izjavi pretsedatelot na DUI, Ali Ahmeti, vo intervju za Radio Slobodna Evropa. "So golema odgovornost se zala-game ova pra{awe da ne go oboime etni~ki i partiski, tuku

da se tretira kako zna~ajno pra{awe {to bara re{enie i seta na{a politi~ka ener-gija i kadrovski potencijal se naso~eni kon nao|awe zaedni~ki prifatlivo re{enie me|u dvete strani", veli Ahmeti vo intervjuto. Liderot na DUI naveduva deka negov ideal e da ja vidi svojata dràva bogata, sigurna, stabilna, kako del od obedineta Evropa, no za toa, veli toj, potrebna e pogolema angaìranost od site strani."Jas imam pro{etano vo re~isi

site evropski dràvi i Ameri-ka i velam deka navistina sme privilegirani, bidej}i na{ata zemja e mnogu ubava i bogata, no treba pove}e angaìranost od site nas, po~nuvaj}i indi-vidualno, pa s$ do instituci-ite koi treba da se svesni za odgovornosta {to ja imaat vo vrska so idninata na dràvata", izjavi Ahmeti.Vo odnos na popisot, Ahmeti poso~i deka toa e u{te edno pra{awe {to ne smee da se politizira ili, pak, da se problematizira.

BRANKO NAUMOVSKI, NOV PRETSEDATEL NA USTAVNIOT SUD

AHMETI: MAKEDONIJA NE MO@E VO EU I VO NATO PODELENA

Ne moàm da predvi-dam {to }e sodrì izve{tajot na Evrop-

skata komisija, no mislam deka }e bide naveden napredokot vo odredeni oblasti i }e bide dadeno pozitivno mislewe za ona {to e postignato, izjavi evroambasadorot Ervan Fu-ere vo presret na objavu-vaweto na noviot izve{taj za napredokot na Make-donija od EK. Spored nego, }e se naglasat i slabostite

vo odredeni oblasti na koi Vladata }e treba pove}e da se fokusi-ra, bidej}i s$ u{te se potreb-ni reformi i ima mnogu rabota {to treba da se zavr{i za prosperi-tetot na gra|anite.Za poslednata tet-a-tet sredba na premierot Nikola Gruevski i negoviot gr~ki kolega, Jorgos Papan-dreu, minatata nedela vo Brisel, veli deka e dobro da se odrùvaat sredbi i

deka toa e pozitiven razvoj na nastanite."Faktot deka tie se sretnaa e vaèn, bidej}i postoi di-jalog zasnovan na doverba. Kolku pove}e ima dijalog, tolku pove}e ima doverba. Se nadevame deka ova }e rezultira so re{enie {to e mo`no poskoro. Dobro e {to se sre}avaat i na toa treba da se fokusirame. Ova e pozitiven razvoj na nastanite", istakna evroam-basadorot Fuere.

Makedonija treba vedna{ da vleze vo NATO, poten-

cira Daniel Server, pretsedatel na Institutot za mir vo Va{ington, pozdravuvaj}i go pis-moto od devetnaesette amerikanski kongresmeni i senatori upateno do pretsedatelot Barak Obama vo koe tie baraat pogolem anga`man za Makedonija kako rezultat na seto toa {to Make-donija go ima napraveno

kako strate{ki partner na SAD i na NATO. Server vo intervjuto ja potvrduva golemata poddr{ka na Va{ington kon Makedonija, no poso~uva deka gr~koto ~lenstvo vo NATO i vo EU & go dava pravoto na veto. "Patot na kone~noto re{enie na sporot vrvi niz Skopje i Atina", ukaùva amerikanskiot analiti~ar. Pra{an dali NATO i

EU, dokolku sakaat izlez od "}orsokakot”, treba da ja imaat kako osnova Privremenata spogodba od 1995 godina, Server podvlekuva deka ovaa spogodba treba da se po~ituva dokolku ofici-jalno Skopje toa go saka. Toj smeta deka Makedoni-ja treba da vodi mudra politika i da ne go upo-trebuva pra{aweto za imeto za, kako {to veli, pottiknuvawe na etni~ki-nacionalni strasti.

VO IZVE[TAJOT ]E BIDE NAGLASEN NAPREDOKOT, NO I SLABOSTITE

MAKEDONIJA TREBA DA VLEZE VO NATO!

OPOZICIJATA OBVINUVA

PARLAMENTOT GO PLA]A, VLADATA GO KONTROLIRA SOBRANISKIOT KANAL�� Opozicijata tvrdi deka Vladata go zloupotrebuva Sobraniskiot kanal za "bildawe" na svojot rejting,

prenesuvaj}i gi otvorenite vladini sednici. Za MRT i za vladeja~koto mnozinstvo toa e samo u{te eden dokaz za transparentnosta na Vladata

MAKSIM [email protected]

Prateni-cite od vladeja~koto mnozinstvo koi ~lenuvaat vo Sovetot na Sobraniskiot

kanal na Makedonskata televizija rabotat po vladin diktat, obvinuva opozicijata i povikuva na doprecizirawe na regu-lativata za dozvolenite programski sodrìni na Sobra-niskiot kanal."@alno e {to Vladata gi vle~e koncite i vo Sobraniskiot kanal, koj treba da bide servis na Parlamentot. Za da se pokaè kolku raboti Vla-data, duri i za vikendi i praznici se emituvaat vladini sednici. Ova e klasi~na zloupotreba", tvrdi prateni~kata na LDP, Roza Topuzova-Ka-revska, ~len na Sovetot na Sobraniskiot kanal. Deka Zakonot za radio-difuzna dejnost ostava prostor za razli~ni tolkuvawa pokaùvaat i postojanite opomeni od Sovetot za radiodifuzi-ja, koj postojano predu-preduva deka zakonot se prekr{uva so emituvawe na vladini sednici na Sobraniskiot kanal. ^lenovite na Sovetot na Sobraniskiot kanal od vladeja~koto mnozinstvo, pravdaj}i go emituvaweto na vladinite sednici, se povikuvaat na ~lenot od Spogodbata za zaedni~ko koristewe na mreàta na MTV, so koj se dozvoluva emituvawe drugi sodrìni na Sobraniskiot kanal,

za radiodifuzna dejnost", veli â{ule.Vo MRT, prenosite na vladinite sednici gi pravdaat i so stavot deka frekvencijata na Sobraniskiot kanal ne e rezervirana samo za Sobranieto."Koga odi logoto na so-braniskiot kanal se emi-tuva isklu~ivo sobranis-ka programa, a koga odi logoto na MTV se emituva programa isplanirana od programskite koor-dinatori na MTV", veli Veli~kovska. Za Ben-devska, emituvaweto programa pod logoto MTV na Sobraniskiot kanal e nedozvoleno, za{to Par-lamentot pla}a za da ima svoj televiziski kanal.Na prigovorot deka emi-tuvaweto na odredeni, a ne na site vladini sednici e vo kolizija so zalo`bata za pogolema transparentnost na Vladata i im dava za pravo na obvinuvawata od opozicijata koja tvrdi deka se emi-tuvaat samo sednicite pogodni za "bildawe" na rejtingot na Gruevski, Veli~koska veli: "Ne sme vo mo`nost da gi emituvame site vladini sednici poradi obemnata rabota na Parlamentot. Za celosno pokrivawe na plenarnite sednici, koi ne retko doìvuvaat pove}e prodolènija, vo perspektiva bi trebalo da se razmisluva i za Sobraniski kanal plus".Vo Evropa, praktika za televizisko prenesuvawe na vladinite sednici ima edinstveno vo Litvanija.

vo otsustvo na sobraniski aktivnosti. Za opozicijata e neprifatlivo odredba od spogodba da se stava nad Zakonot. "Spogodbite ne se povi-soki od zakonite. Zakonot za radiodifuzna dejnost mu nametnuva obvrska na javniot radiodifuzer, {to osobeno vaì za Sobraniskiot kanal, da ne emituva programa pod vlijanie od vlasta", veli prateni~kata na SDSM, Vesna Bendevska.

Glavnata uredni~ka na So-braniskiot kanal, Gordica Veli~kovska, e decidna deka opozicijata ne treba da ja problematizira Spogodbata za funkcioni-rawe na Sobraniskiot kanal, za{to e donesena vo vreme koga SDSM bila na vlast."Spogodbata za funkcioni-rawe na Sobraniskiot kanal, koja e potpi{ana vo vreme na Gordana Sto{i} i Qup~o Jor-danovski, sega ne &

odgovara na opozicijata. Izgleda mislele deka ve~no }e vladeat", veli Veli~kovska.Za ~lenot na Sovetot na MRT, Slobodan â{ule, opomenite od SRD se u{te edna aktivnost na opozici-jata za namaluvawe na doverbata na gra|anite kon aktuelnata vlast. "Sovetot za radiodifuzija go kontrolira opozici-jata i se obiduva da sozdade u{te edna to~ka na nedoverba kon vlasta

kaj neupatenite. Gra|anite samo dobivaat so trans-parentnosta na ovaa Vlada, za razlika od vladite na SDSM za koi javnosta nema{e pret-stava kako rabotat. SRD nema pravo da se me{a i nepotrebno gi pra}a opomenite do MRT i So-braniskiot kanal, za{to SRD nema nadle`nost nad organot {to go sozdal, a toa e Sobranieto. So-branieto, ako saka, moè i da go izmeni Zakonot

FOKUS: KAKO RABOTAT I SORABOTUVAAT MAKEDONSKITE PRATENICI?6 01.11.2010

EDEN KUP GAFOVI NA AKTUELNIOT PRAStankovi} od SDSM mu se obra}a na spikerot Trajko Veqanovski.“Vie ste sitno, malo, bezna~ajno vojni~e!”. Vesna Bendevska so “ep-iteti” za spikerot Veqanovski.“Vie ste palja~o vo racete na Gruevski”, Goran Min~ev za Trajko Veqanovski, na {to dobiva replika od Aneta Stefanovska - “Od vas popalja~o, zdravje”.“Ne go ~epkajte premierot, toj si e doma}in ~ovek”, Aneta Stefanovska za Nikola Gruevski.“O~igledno Vam vi e potrebna stru~na pomo{ od nekoja nepoliti~ka institucija”, Emilijan Stankovi} od SDSM ja “dijagnosticira” potpretse-datelkata na Sobranieto, Svetlana Jakimovska.

“Nema potreba da cenite komu kakva institucija mu e potrebna za da go vidi negovoto zdravje” odgovara Silvana Boneva, VMRO–DPMNE.“Ve znam vas site mnogu dobro. Vie site rabotite za CIA”, Amdi Ba-jram, Sojuz na Romite, im se obra}a na novinarite koi ~ekaat izjava vo sobraniskiot pres-centar. “Se pravi restavracija na zatvor-ite”, prateni~kata Sowa Delova go brani ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, na sednicata za negova interpelacija, a misli na renovirawe.“Da napravime reverzija na nas-tanite”, “opasen” predlog na Sowa Cvetkovska od VMRO–DPMNE koja misli na revizija na skandalot od

1 juni vo Sobranieto.“Se isplukavme site {to se is-plukavme, i opozicijata i nie, site zaedno, ajde sega povle~ete go ovoj predlog {to ste go dale za da ne bidete sega nadglasani i pak da bidete qubomorni”, re~e Amdi Bajram.“Me stavija na slika na naslov-na, demek me zamaglile malku, i so pra{awe “Koj go {titi ovoj kodo{?”, ama, ete, mi se potsme-vaa site. Site me poznaa po ova belovo na kosava {to go imam”, Boris Stojmenov, ~ie ime se vrte{e po odredeni mediumi kako eden od kodo{ite, àli {to kosata go izdala.“Jas ne sum ni pravnik, ni ekono-

mist, ama moàm da iskomentiram”, Flora Kadriu od ND, na {to Qubislav Ivanov Yingo & veli: ”Vie ste, kole{ke, ona najubavoto”.“Kolegata Dragan~o }e odgovori...” go gre{i Yingo imeto na kolegata - pratenik Marjan~o Nikolov od SDSM, na {to ~ovek od slu`bite dofrla: “Toa e Nikolov, Nikolov”, pa Yingo se “poprava”: ”Vo red gos-podine Nikola” za na ova i samiot Nikolov da izreagira: “Gospodine Yingo, nitu sum Dragan~o, nitu sum Nikola. Jas sum Marjan~o”, pa Yingo veli: “Aaaaa, e, pa, dobro de, jas taka vi velam od {to ste mi drag”. “Ve molam, gospo|o Bendevska, da ne gi diskreditirate li~no Stavreski,

na~inot na koj {to funkcionira zakonodavniot dom. Zakonite se iz-glasuvaat so minimalnoto potrebno mnozinstvo, otkako koordinatorite na partiite } e s e ra -zyvonat po pratenicite za da se po-javat vo sal-

ata i da glasaat, oti najgolemiot del od niv ednostavno se otsutni. Su{tinska rasprava ne nedostiga, tuku ne ni postoi, za{to sednicite se koristat za me|usebni prepuku-vawa, a za nivoto na politi~ka kultura i vulgarnostite {to se kaùvaat od govornicata moè da se napi{e cel

roman. Pratenici – slika bez ton! Tuka se za vo funkcija na partijata {to im ja ovozmoìla udobnata fotelja da pritisnat kop~e koga za toa }e dojde vreme. Kolku pove}e se izolirani i skrieni vo sopstvenata anonimnost, tolku podobro! Zasramuva

podatokot {to ~etvrtina od niv nikoga{ ne se javile za zbor, a u{te tolku se javile edna{ i l i dvapati.

Vo situacija koga ne diskutiraat, sose-ma legitimno se postavuva pra{aweto dali na{ite narodni iz-

BU^KOVSKI I JANKULOVSKAGordana Jankulovska, minister za vnatre{ni raboti i Vlado Bu~kovski, pratenik na SDSM, diskutiraat {to e reper za uspe{en “prv poli-

caec”:Jankulovska: “Da gi potsetam pratenicite na SDSM deka Branko Crvenkovski e edinstveniot makedonski pretsedatel koj bez posledici za negovoto zdravje go zavr{i svojot mandat”.Bu~kovski: “Gospod da ~uva. Velite, vi go vrativme Branko zdrav i ìv, zna~i, mnogu dobro ste rabotele. Pa, {to treba{e ministerke, da go ubiete?”

Majko, soprugo, babo, svekrvo, {to e prob-lemot so tebe, {to e taa agresivnost da tepa{ maì po Sobranieto?.

Vaka prateni~kata Aneta Stefanovs-ka od VMRO–DPMNE & se obrati na koordinatorkata na SDSM, Cvetanka Ivanova, na sednicata za interpelacija na spikerot Trajko Veqanovski.“Dosta zbori{, odi ra|aj deca”, & re~e Aneta Stefanovska na svojata kole{ka Radmila [e}erinska, koja vo devettiot mesec od bremenosta se obrati od sobraniska govornica.“Dve èni napastvuvaat maì po Sobranieto”. Vasko [utarov od VMRO – DPMNE se ~udi na “damskite” maniri na prateni~ki na SDSM. “Ja propu{tivte mo`nosta da stanete vistinski ma`!”. Emilijan

na~inot na koj {to funkcionirazakonodavniot dom. Zakonite se iz-glasuvaat so minimalnoto potrebno

ata i da glasaat, oti najgolemiot del od niv ednostavno se otsutni. Su{tinska rasprava ne nedostiga,

roman.Pratenici – slika bez ton! Tukase za vo funkcija na partijata

podatokot {to ~etvrtina od nivnikoga{ ne se javile za zbor,a u{te tolku se javile edna{

RODI ME MAJKO SO K’SMET DA STANAM PRATENIK!


Prateni~kata funkci-ja vo Makedonija moèbi e edinst-vena vo svetot od koja nema da dobi-ete otkaz, duri i ako so meseci ne

se pojavite na svoeto rabotno mesto, nikoga{ ne zemete zbor (za {to ste prateni i izbrani od gra|anite), a ne ste nitu na nivo na zada~ite i odgovornosta {to gi bara rabotnoto mesto. Makedonskite pratenici (so ~esni isklu~oci) funkcion-iraat po principot “ni{aj vrata –zemaj plata”, a so-braniskite sednici, osobeno vo posledniot period, li~at na razgovor na sosedi na pazar. Dovolno e da se sledi edna plenarna sednica za da se v~udovidite od

701.11.2010PONEDELNIK

RATENI^KI SOSTAVîngovski, Zdravev, Gruevski, koga Vie i Va{iot soprug vo Bitola prodavavte vleznici za koncert na Lepa Brena i

del od parite kojznae kaj zavr{ija”, Jani Makraduli dava ocenka za “prostite pratenici na VMRO–DPMNE”.

dinite politiki vo uslovi koga maka ma~at i so izvr{uvaweto na osnovnata funkcija {to ja imaat – zakonodavnata.

NARODOT NE GI KAZNUVA NA IZBORI!

Na~inot na koj funkcioniraat pratenicite ne gi ~udi politi~kite analiti~ari. “Partiite izbiraat {to poposlu{ni, poneobrazovani i ponekulturni pratenici. Samo takvite kadri bez

problem go sproveduvaat ona {to im se naloùva vo partiskite {tabovi, kolku i da e toa neprifatlivo za lu|e so dostoinstvo”, izjavi analiti~arot Kim Mehmeti.

ALEKSANDAR NIKOLOVSKI I TITO PETKOVSKIAleksandar Nikolovski i Tito Petk-ovski na raspravata za simnuvawe na petokrakata od grbot na MakedonijaNikolovski: “Va{ata generacija na politi~ari, vo periodot koga se udiraa temelite, sozdade kilava dràva. Na novata generacija politi~ari im gi ostavivte grbot i imeto. I sega u{te kritikuvate. Os-tavete n$ da rabotime, da pokaème {to znaeme”.Petkovski: “Dodeka nekoj vo ova Sobranie gi udira{e temelite na dràvata, vie kako pripadnik na “pampers” generacijata, pred Sobrani-eto, vo {atori protestiravte zaedno so Vlatko \or~ev i izvikuvavte “gasni komori za [iptarite””.

VESNA BENDEVSKAPRATENIK NA SDSM“Ova {to se slu~uva vo posled-niot period e samo kulminacija na strategijata na VMRO–DPMNE, koja ja sproveduva ve}e ~etiri godini, za devalvirawe na funkcijata na zakonodavniot dom. Cel im e sudskata i zakonodavnata vlast da bidat celosno vo senka i direktno instruirani od partiskiot centar. Zatoa nema debata i borba na ar-gumenti, a ima napi{ani govori, pa i repliki.”

BRISEL REAGIRA ZA DIJALOGOT VO PARLAMENTOTPo posledniot skandal vo makedonskoto Sobranie od prvi juli, Evropskata komisija reagira{e deka e zagrièna za vlo{uvaweto na politi~kata klima vo zemjava. Od kabinetot na evrokome-sarot za pro{iruvawe, [tefan File, gi povikaa site politi~ki akteri da generiraat podobra klima i da izgradat zaemna doverba, pritoa ocenuvaj}i deka e krajno nedozvoleno manifestirawe politi~ka nekultura.

“Politi~kiot dijalog e zaedni~ka odgovornost na vladeja~kata partija i na opozicijata, preku koj treba da se demonstrira konstruktivnost i iskrena zalo`ba. Brisel ova }e go prenese i do Gruevski i do Crvenkovski, za{to imame jasni o~ekuvawa za zrelosta i funkcio-nalnosta na demokratskite institucii od edna zemja koja saka da napreduva na integraciskata agenda na EU”, stoi vo soop{tenieto od kabinetot na File.

branici voop{to gi ~itaat zakonite koi potoa ni go upravuvaat ìvo-tot i dali voop{to znaat za {to glasaat “za” ili “protiv”.Mnogu poverojatno e deka koga ve}e vo partiskite {tabovi im se gotvat ne samo govorite, tuku i replikite

branici voop{to gi ~itakoi potoa ni go upravutot i dali voop{to zn

Vo uslovi koga vo Sobranieto pratenicite komuniciraat me|usebno na najni-sko mo`no nivo, a namesto su{tinski raspravi imame plasti~no ~itawe na odnapred napi{ani govori i repliki, se postavuva pra{aweto kakvi zakoni ja upravuvaat ovaa dràva, koga i tie {to gi glasaat malku gi razbiraat

��

BISERI OD USTITE NA MAKEDONSKITE PRATENICI

“IMBECILU”“SMRDENA NEKAPENA SVIWO”

“KODO[I” “VOLOVI EDNI” “TELETABISI” “TAFTABITI”

(!), odlukata dali }e poddràt nekoj predlog ja nosat partiskite “bos-ovi”, koi potoa davaat direktivi. Poznava~ite velat deka vo sekoja dràva e normalno pratenikot da ja zastapuva i propagira sopstve-nata politi~ka opredelba, no za demokratija apsolutno e nepri-fatlivo koga pratenicite se nemi i gluvi za glavnite op{testveno-politi~ki slu~uvawa! A treba da bidat korektiv na potezite na Vladata! Da gi “~e{laat” vla-

VLATKO \ORÊV I VLADO BU^KOVSKIVlatko \or~ev i Vlado Bu~kovski na Komisijata za zdravstvo ja zasenija su{tinskata rasprava za izme-nite na Zakonot za pu{ewe. \or~ev: “Da se dozvoli da se pu{i vo polovina ka-fule, a vo drugata polovina ne, e isto kako vo bazen vo eden del da se mokri, a vo drug ne”.Bu~kovski: “Ako si ti mo~ko, ne gi diskriminiraj site pu{a~i, mo~ko eden!” \or~ev: “Ne sakam da bidam staven vo ist }o{ so nekulturni i nevospitani kako vas”.

ALEKSANDAR SPASENOVSKIPRATENIK NA VMRO–DPMNE“Sobranieto, sepak, e arena za demokratska rasprava me|u pratenicite. Ubeden sum deka po sekoj nov sobrani-ski sostav, nivoto na debatata, argu-mentiranosta na diskusiite, kulturata na dijalog i me|usebnoto po~ituvawe dobivaat nov kvalitet. S$ u{te postoi prostor za podobruvawe na sostojbite, a pratenicite na VMRO–DPMNE davaat isklu~itelen primer vo taa nasoka.”

ja bara vo toa {to glasa~ite potfrlaat kako korektiv, koj na izbori treba da gi kazni za nedostoinstvenoto i nesovesnoto vr{ewe javni funkcii.“Za niskoto nivo na politi~ki dijalog vo Makedonija vo momentov ima dve glavni pri~ini. Prvata e {to parti-ite se vo seriozna kriza i od toa gi fa}a histerija, poradi koja komunikacijata ja prefrlaat vo za niv kom-fornata zona, {to podraz-bira grubi napadi, plukawe, diskreditacii. No, glavnata pri~ina za vulgariziraweto na komunikacijata e {to, za àl, takvoto odnesuvawe na partiite pominuva kaj narodot. Glasa~ite ne gi kaznuvaat politi~arite {to i da napravat. Namesto po neverojatnite ispadi na nekoi politi~ari gra|anite da im ja zakopaat politi~kata kariera, nie sme svedoci deka takvite politi~ari pominuvaat kako da pod`drignale i ni{to pove}e i na slednite izbori dobivaat nov mandat. Toa e taka za{to politi~arite se supstrat na narodot koj gi glasa. No, ne moème da gi obvinime gra|anite za{to tie ne se nositeli na javni funkcii. Toj {to nosi javna funkcija, mora da se izdigne nad vakviot nizok prosek”, veli Arsovski.

“ZAKONITE SE KAKO KOLBASI, PODOBRO DA NE ZNAETE KAKO SE PODGOTVUVAAT”

OTO FON-BIZMARK:

Spored nego, vo Makedonija narodot ne gi bira svoite pretstavnici vo Sobranieto, bidej}i lu|eto na izbori biraat partija, a ne pratenici. “Taka, so aktuelniot izboren model, partiite, odnosno partiskite lideri, mu gi biraat pratenicite na narodot”, veli Mehmeti, potvr-duvaj}i go misleweto na ekspertite za politi~ki sistem, koi na sli~en na~in go objasnija odbivaweto na golemite makedonski partii da prifatat voveduvawe otvoreni glasa~ki listi na izbori. Komunikologot Petar Arsovski glavnata pri~ina {to politi~arite ~esto ne se pridrùvaat nitu do osnovnite pravila na pristojnost

XEVAD ADEMIPRATENIK NA DUI“Vlijanieto na partiskite lideri vrz pratenicite e neblagodarno da se komentira, za{to direktno zasega vo nivniot integritet. Sporen e moralniot standard na politi~kiot subjekt koj e podgotven od prate-nikot da napravi instrument. Fakt e deka padot na kulturata na odnesu-vawe na pratenicite go kontaminira celokupnoto na{e kulturno milje. Politi~arot e slika i prilika na narodot i odraz na nivoto na zrelost na demokratijata.”

8 KOMENTARI I ANALIZI01.11.2010 PONEDELNIK

OBVRSKI ZA SITEOvie denovi so ogromno

vnimanie ja sledam jav-nata debata za slobodata

na mediumite i slobodata na izrazuvaweto. Po malku se trudam i da u~estvuvam vo nea. Ovaa tema e edna od onie koi najmnogu go privlekuvaat moeto vnimanie, poradi obvrskite {to gi imam vo mojata partija, no i li~no, poradi moite ubeduvawa. Edna dràva kako Makedonija, koja pominala dolgi godini niz nedemokratsko op{testveno ureduvawe i koja so sebe gi vle~e site traumi na tranzi-ciskiot period, vo najlo{a forma, mora da bide pozitiven primer za sproveduvaweto na demokratskite i slobodarskite vrednosti. Toa mora da e taka i za ~ovekovite, gra|anskite, mal-cinskite prava, no naj-mnogu za pravata povrzani so slobodata na izrazuvawe i slobodata na govorewe.Ovaa bitka koja treba da se izvojuva ne e bitka za edna no}. Ne e mo`no edna tradicija pre-nesena od prethodniot sistem, koga mediumite bea sostaven del na sistemot na upravuvawe so dràvata, seriozno nadgradena za vreme na tranzicijata, koga, kako {to vele{e ôkrevski, mediumite bea vo administra-tiven brak so politi~arite i policijata, tolku lesno da se postavi vrz zdravi temeli i os-novi. Sepak, mora da priznaeme, edna sitna, no ne i bezna~ajna karakteristika e i mentalitetot i navikite koi sekoj od nas gi nosi niz ìvotot i rabotniot

vek. Zatoa, treba da bideme svesni deka ima i pozitivni i negativni primeri od, uslovno kaàno, dvete strani, kaj novi-narite i politi~arite. Ima i dobri, izvonredni primeri, no ima i takvi koi se sram za svojata profesija.@alam {to ovaa debata za slobodata na izrazuvawe i za slobodata na mediumite se vodi po malku dirigirana i iskoristena od strana na eden politi~ki centar vo opozici-jata. Taka se deformira i se zloupotrebuva. Taka, efektite nema da se plodotvorni za onaa kategorija na lu|e na koi naj-mnogu im se potrebni. Efektite, bilo pozitivni ili negativni, vo vaka postavena debata moè da gi imaat samo partiite i politi~arite. Za volja na vis-tinata, del od takanare~enite nezavisni intelektualci i novi-nari zdu{no pomagaat ovaa debata da bide iskoristena kako pamflet vo opoziciskiot front. Vpro~em, toa i im go pi{uva vo strategijata NADE@. Bruka e kako si dozvoluvaat.No, koi se dilemite koi se nametnuvaat vo posledno vreme. Slu{am deka slobodata na go-vorot vo Makedonija bila dove-dena vo pra{awe. Slu{am deka lu|eto se pla{ele da zboruvaat protiv vlasta. Slu{am deka ovaa vlast bila reìm i toa totalitaristi~ki i fa{isti~ki. I ova go slu{ame ili ~itame sekoj bo`ji den. E, sega, vaka, edna logi~na dilema. Zarem moè da bide fa{isti~ki i

totalitaristi~ki ovoj reìm, a sekoj den da se nao|a po nekoj kvaziekspert ili kva-ziaktivist koj }e kaùva deka reìmot e takov? Zarem nema{e da bide zagrozena slobodata na sekogo koj }e prozbore{e protiv reìmot? Zarem vo totalitaristi~ki i fa{isti~ki reìmi im e dozvoleno na lu|eto da zboruvaat negativno? Ne, po~ituvani. No, ona {to e najsme{no, onie koi go velat ova slobodno pi{uvaat kolumni vo najtira`nite vesnici, gostuvaat na debati na najgledanite tele-vizii, moète da gi vidite sekoj den vo vestite kako eksperti po "sva{tarija' i vi izleguvaat od friìder ako zaboravite da pu{tite televizija. Toa, onaka, rekreativno, za da ve potsetat deka VMRO e najgolemoto zlo na Makedonija. Bedni se. Gi fatija ìvi kako malo del~e od eden plan za ru{ewe na vlasta. NADE@, po~ituvani, NADE@. Ne znam kade im e dostoinstvoto, vero-jatno vo ne~ija bankarska smetka.No, àlno e {to vakvi tipovi se nametnuvaat i ja diktiraat debatata za edno mnogu bitno pra{awe kako {to e slobodata na izrazuvawe i slobodata na mediumite. Namesto za toa da debatiraat lu|e koi navistina se zainteresirani i koi imaat dovolno kredibilitet da stojat na svoite stavovi, kaj nas se izvrtea rabotite, pa za sloboda na izrazuvawe debatiraat poli-cajci, biv{i ~lenovi na CK na

SKM i sli~ni na niv. Da potsetam deka dràvata treba da ja postavi zakonskata ramka za funkcionirawe na mediumite. Kaj nas, taa e iz-vonredno meka i labava. Nema prestroga i preobemna regu-lacija na rabotata na mediu-mite. So isklu~ok na zakonite koi go reguliraat dejstvuvaweto vo pravniot promet kako firma, so site obvrski i prava, danoci i sli~no, za mediumite vo Make-donija postoi samo eden zakon i toa onoj za radiodifuzija. No, za volja na vistinata, ovoj Zakon e prili~no dobro i visoko ocenet. Za pe~atenite mediumi i za nivnite standardi vo rabotata ne postoi zakonska regulacija. Vakvata sostojba e dobra, no nametnuva dopolnitelni obvrski za site u~esnici na pazarot, a najmnogu za onie koi treba da se izborat za svoite prava. Zatoa, vo vakva situacija e neophodno da postoi silen sindikat i silni zdruènija na novinari. Tie sami }e sozdadat normi za demokratsko, fer, balansirano i slobodno novinarstvo.Vo toj duh, ne pomalku bitno e da se za~uva dostoinstvoto i na mediumite i na novinarite. Ne bi trebalo da bidat doveduvani vo situacija da izrabotuvaat politi~ka agenda na svojot gazda. Ne e dobro za onie novinari koi vo edna godina menuvaat di-optrija na gledawe samo zaradi toa {to nivniot gazda ja smenil. Zamislete kolkav intelektualen pritisok ~uvstvuvaat vrz sebe onie novinari koi do pred edna

godina gi falea proektite vo zemjodelstvoto, spomenicite, pa-triotskata politika na Vladata, namaluvaweto na dano-cite i buxetskata politika, a sega mora da postapuvaat obratno. Dali bile vo pravo pred edna godina ili sega, samo tie si znaat.Vo Makedonija nikoga{ po-ve}e ne smee da se dozvoli formirawe na grupi i grupacii, dobro plateni od dràvni fon-dovi, koi }e rabotat na ubedu-vawe i lobirawe za imixot na politi~arite. Ne smee da se dozvoli da postoi somne`. Ne smee da ni se slu~uvaat nitu FABRIKI, nitu NADE@. Ako nekoj saka da plati, neka plati od svoj xeb, no neka ne go pravi toa na {teta na interesite na svojata dràva.Vo Makedonija ne smeeme da gi zloupotrebuvame nevladinite organizacii i da im go ru{ime kredibilitetot, ne smeeme da terame partiska agenda preku niv, ne smeeme da dozvolime emituvawe na politi~ki spo-tovi so niski moralni i eti~ki karakteristiki, ne smeeme da gi delime novinarite, ne smeeme da gi prioretizirame, ne smeeme da im davame obuki na edni, a na drugi ne, ne smeeme da dozvolime NVO aktivistite da stojat vo prv red na partiskite mitinzi, ne e dobro da gi pret-stavuvame sinovite na visoki funkcioneri vo partiite kako nezavisni eksperti. Vo Makedonija ne smee da se slu~uva da se izvestuva za nastani na koi ste moèle, no

ILIJA DIMOVSKIdirektor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE i pratenik vo sobranieto na RM

ne ste prisustvuvale, ne smee da se izvestuva za nastani koi s$ u{te ne se slu~ile, ne smee da ne se objavuvaat demanti i ispravki, ne smee vo na{ite mediumi da se koristi akronimot FYROM koga nema potreba, ne smee da se izvestuva od edni, a da ne se izvestuva od drugi pres-konferencii. Vo Makedonija ne e dobro da ni se povtoruvaat javu-vawa vo kontaktni emisii od dràvni telefoni vo Ministerstvoto za odbrana, ne e dobro sekojdnevno da letaat zakani so tu`bi protiv mediumi, vesnici i novinari, ne e dobro eden medium za ednata partija da izvestuva s$ crno, a za drugata s$ belo.Koga ova }e go nau~ime, }e bideme vo prvite zemji na site rang-listi za demokratija i sloboda. No, ovde, pogore, ima obvrski za site.

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravu-vawe na Me|unarodnata finansiska korporacija (IFC) vo Makedonija

KIRIL NEJKOVRakovoditel na Proektot za korporativno upravu-

rza korporativno upravu-vawe na Me|unarodnatafinansiska korporacija

u rfinansiska korporacija (IFC) vo Makedonijjaf r r(IFC) vo Makedonija(IFC) vo MakedonijafDobroto korporativno upra-

vuvawe e pove}e od zakon-ski i regulativni odredbi

(doneseni na nivo na praven poredok) i od politiki i pro-ceduri (vospostaveni na nivo na kompanija). Toa se bazira prvo i osnovno na pravilni – stavovi. Postoi obratna proporcional-nost – kolku e poslab dosegot na zakonskite i regulativnite odred-bi, tolku e pogolema va`nosta na stavovite. Takva e situacijata vo nekotiranite kompanii. I za ovie kompanii, do koi naj~esto ne dopiraat pravilata za kota-cija i kodeksite za korpora-tivno upravuvawe na berzite, i koi naj~esto ne gi ispolnuvaat minimalnite odrednici za da spadnat pod regulativata na komisiite za hartii od vrednost, postojat minimum standardi za upravuvawe koi treba da bidat zemeni predvid.Ovie standardi treba da bidat primeneti na na~in {to }e bide proporcionalen i realisti~en i taka }e pridonese kon profe-sionalizmot i efektivnosta na nekotiranite kompanii. Edna{ koga }e se donese odluka da se primenuvaat dobrite praktiki na korporativnoto upravuvawe, kompanijata toa treba toa da go pravi so visoko nivo na disci-plina i konzistentnost, so {to }e se gradi i nejzinata kredi-bilnost. Klu~nite koncepti na do-broto korporativno upravuvawe za nekotiranite kompanii se: delegiraweto na odlu~uvaweto; postoeweto na kontrolni me-hanizmi; ot~etnosta; profesio-nalizacijata na upravuvaweto; transparentnosta; konfliktot na interesi i vo naso~uvaweto na potticite.Prviot ~ekor na voveduvawe na vistinsko upravuvawe vo

kompanii koi proizlegle od pretpriema~kiot uspeh na osnova~ot e postepeno delegi-rawe na odlu~uvaweto. Mo`ni se nekolku pristapi, od koi najdobar e onoj na postepeno prenesuvawe na odlu~uvaweto na telata na kompanijata. Naj-golemiot del od operativnite odluki treba da bidat ostaveni na menaxmentot, pomal del od odlukite {to imaat posilno sistemsko zna~ewe za biznisot treba da bidat rezervirani za odborot na direktori, a samo za mnogu mal broj odluki treba da bide nu`no informiraweto na ili odobruvaweto od osnova~ot. Kompanijata treba da vovede jasni finansiski koti koi }e razgrani~uvaat vo koja grupa e opredelena odluka.Vtorata alka e postoeweto na kontrolni mehanizmi. Dobroto ko-rporativno upravuvawe vo sekoja kompanija, od multinacionalnite javno poseduvani do lokalnite semejni kompanii, se zalaga da ne postoi eden poedinec koj ima ne-prikosnoveno pravo da odlu~uva. Pri~inite za ova se objektivni i subjektivni. Vo prvite spa|a fizi~kata nemo`nost na koj bilo poedinec na informirana osnova da nosi odluki za site pra{awa vo moment koga opse-got na biznis-potfatot e realno narasnat za da ima potreba za voveduvawe na principi na upravuvawe. Vo vtorite spa|a za{titata od ~ove~kite nedosta-toci – zatoa {to sekoj poedinec, pa duri i najsposobniot, pravi gre{ki ili na momenti ja gubi sposobnosta nepristrasno da analizira opredeleni pra{awa. Re{enieto leì vo voveduvawe na opredelena "kontrola na treta strana” na sekoja odluka. Toa podrazbira sekoj korpora-

tiven faktor (vraboten, menaxer, direktor) da ima obvrska da gi obrazloì i da gi brani svoite odluki pred povisoka instanca. Voobi~aeni primeri na postoewe na kontrolnite mehanizmi se razdeluvaweto na funkciite na glaven izvr{en direktor i pret-sedatel na odborot na direktori ({to makedonskiot zakon go bara po definicija, tokmu kako del od zakonskiot aspekt na vovedu-vaweto na dobrite praktiki na korporativno upravuvawe), ili voveduvaweto na principot na "~etiri o~i” pri potpi{uvaweto na dogovori koi poseriozno ja obvrzuvaat kompanijata ili, pak, imaweto na nadvore{na revizija, ili ultimativniot (vo momentov) kontrolen mehani-zam – postoeweto na nezavisni direktori vo odborot.Tesno povrzano so principot na kontrolni mehanizmi e principot na ot~etnost. Toj podrazbira postoewe na hierarhija na mo} i odgovornosti vo kompanijata. Vrabotenite imaat obvrska da davaat ot~et na menaxmen-tot; menaxerite na odborot na direktori; direktorite na sopstvenicite i na po{irokata javnost, t.e. na zainteresiranite strani. Za lu|eto koi rabotat na sekoe nivo na hierarhijata na mo} i odgovornost da moè da dadat razumen ot~et tie treba dobro da go razbiraat opfatot na svojata odgovornost. Obvrska, pak, na sekoe nadredeno nivo e da obezbedi nivnite kolegi od nivoto pod niv da imaat jasni zada~i po koi }e rabotat i za koi treba da izvestat. Osnovite na ot~etnosta leàt vo eti~kite kodeksi i kodeksite za korporativno upravuvawe. Ovie dokumenti treba da bidat doneseni na nivo na odbor na

direktori, da vaàt za site vo kompanijata – od vrvot do osnovata na piramidata - i da bidat potpora za sekogo vo mo-menti na nedoumica kako da se postapi vo koja bilo situacija na profesionalen ili moralen predizvik.Profesionalizacijata na up-ravuvaweto se odnesuva na formiraweto na efektiven odbor na direktori. Dolg e pa-tot od grupa na visokosposobni poedinci do efektiven odbor na direktori. Toj pat go pominuva odborot na sekoja kompanija i brzinata na patuvaweto zavisi pred s$ od pretsedatelot na odborot, koj po funkcija ima obvrska da obezbeduva konsenzus me|u razli~nite pogledi, i toa vo atmosfera na iskrena razmena na mislewa. Koga od uspe{ni menaxeri stanuvaat neizvr{ni direktori, lu|eto li~no minuvaat niz zna~ajna promena: tie ve}e ne odgovaraat operativno za del od aktivnostite na kompanijata, tuku odgovaraat kolektivno, kako telo, za celokupniot uspeh na firmata. Vo toa im treba pomo{, i taa tranzicija treba da bide potkrepena so specijaliziran profesionalen trening.Transparentnosta e vtoroto ime na korporativnoto upravuvawe za kotiranite kompanii. No, dali e toa va`no i vo kon-tekst na nekotiranite ili vo golem broj sistemi nare~eni i “zatvoreni kompanii”? Da, zatoa {to transparentnosta e razli~na vo zavisnost od celta {to se postignuva so nea. Kaj kotiranite kompanii taa postoi zaradi za{tita na integritetot na pazarot na kapital vo celina. Kaj nekotiranite kompanii taa postoi za da se zgolemi “reputa-cioniot kapital” na kompanijata.

Ne e sekoga{ to~na, no osnov-nata pretpostavka na javnosta e deka tajnovitite organizacii imaat ne{to da krijat. Ova e op{testven stav koj nitu nekoti-ranite kompanii ne moè da si dozvolat da go ignoriraat. I tuka postepeniot pristap na “~ekor-po-~ekor” }e dade najdobri re-zultati. Najdobro e kompanijata da po~ne prvo so imenuvawe na nadvore{ni menaxeri, pa da vovede nadvore{na revizija, pa da po~ne da izgotvuva javno dostapni godi{ni izve{tai i na krajot da imenuva nezavisni ~lenovi vo svojot odbor na direktori.Konfliktot na interesi podraz-bira zabrana na koj bilo po-edinec koj nosi odluki vo edna kompanija da raboti vo svoj interes, namesto vo interes na kompanijata. Ova se odnesuva i na osnova~ite na kompaniite koi treba da razberat, vo re-alnost, deka kompanijata ne e prodolènie na li~niot imot. Taa e posebno lice i nejzinite interesi ne se sekoga{ identi~ni so interesite na nejziniot sop-stvenik. Upravuvaweto so kon-fliktite na interesi e sloèn proces, so golem broj detali, no osnovite se slednive: sekoj {to u~estvuva vo donesuvaweto na edna odluka ima obvrska sam da ukaè na postoeweto na konflikt na interesi vo daden slu~aj; toa lice ne smee da vlijae vrz donesuvaweto na odlukata vo toj slu~aj; toa lice treba da zamine od kompanijata dokolku konflik-tot na interesi e strukturalen i dokolku so toa moè da bide od opredeluva~ko zna~ewe za uspehot na kompanijata. Kone~no, posledniot princip se odnesuva na usoglasuvawe na potticite za rabota na poed-

SEDUM STANDARDI ZA KORPORATIVNO UPRAVUVAWE ZA NEKOTIRANITE KOMPANII

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

inci so uspehot na kompanijata. Kratkoto ime na ovoj princip e – politika za nagraduvawe. Vo najgolem del, iako ne celosno, direktorite i menaxerite na edna kompanija se pottiknuvaat da rabotat vo nejzin interes preku toa {to }e bidat soodvetno nagradeni so plata, bonusi i dolgoro~ni pottici vo vid na akcii ili opcii. Za politikata za nagraduvawe da rezultira so posvetenost i lojalnost na menaxerite i direktorite kon kompanijata taa mora da bide kredibilna i transparentna. I treba da dava dobar odgovor na slednive pra{awa: Koi se kriteriumite za nagraduvawe? Koj odlu~uva za nagraduvaweto? Vo kolkav del informaciite povrzani so nagraduvaweto na nekotiranite kompanii treba da bidat dostapni na javnosta?Promenite za podobruvawe na korporativnoto upravuvawe ne se cel sama za sebe. Tie se alatka za dodavawe na vrednost i obezbeduvawe na kontinuitet, osobeno za kompaniite koi nemaat obvrska kon nadvor, tuku èlba i interes od vnatre da bidat dobro upravuvani.

�� Pred izvesno vreme se osvrnavme na celite poradi koi bea doneseni "Nasokite i principite na korporativnoto upravuvawe na nekotiranite kompanii”. Denes se osvrnuvame na nivnata su{tina i na sedumte principi sodràni vo niv

Proektot za korporativno upravuvawe e poddràn od [vajcarskiot sek-retarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupacijata na Svetska banka. Iznesen-ite stavovi se na avtorot i ne gi odrazuvaat nu`no stavovite na IFC.

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 01.11.2010PONEDELNIK

2,36milioni evra neto-zagu-bata pred odano~uvawe

ostvari Makpetrol

253iljadi evra neto-dobivka-

ta po odano~uvawe ost-vari Tikve{ za 9 meseci

2,39milioni evra neto-dobivka-ta po odano~uvawe eviden-

tira Makedonija turist

Makpetrol ostvari dobiv-ka od okolu 3 milioni evra so {to kompanijata

uspea da ja namali akumulira-nata zaguba od po~etokot na godinata do iznos od 2,36 mil-ioni evra. Pozitivniot rezul-tat od tretiot kvartal se dolì na zgolemenite prihodi na kom-panijata od prodadeni nafteni derivati. Samo za sporedba, zagubata na Makpetrol istiot period lani iznesuva{e 3,12 milioni evra. “Pri~ina za vakviot finan-siski rezultat vo ovoj kvartal e zgolemeniot promet so de-rivati vo odnos na prethod-nite kvartali, {to dovede do zgolemuvawe na delovnite prihodi. Pokraj delovnite pri-hodi, vo ovoj kvartal zgolemeni se i drugite prihodi, dodeka, pak, namaleni se delovnite i drugite rashodi”, se veli vo obrazloènieto na Makpetrol za postignatite rezultati vo ovoj period od godinata.Od finansiskiot izve{taj na kompanijata za prvite devet meseci od godinata moè da se zabeleì rast od 24% kaj ostvarenite operativni pri-hodi. Za ovoj period vkupnite operativni prihodi na kom-panijata dostignaa iznos od okolu 246,8 milioni evra, za razlika od lani koga istite iznesuvaa okolu 198,3 milioni evra. Sepak, re~isi identi~en

BERZANSKI INFORMACII

2.110

2.115

2.120

2.125

2.130

2.135

2.140

25/10/10 26/10/10 27/10/10 28/10/10 29/10/10

MBI 10

2.355

2.360

2.365

2.370

2.375

2.380

25/10/10 26/10/10 27/10/10 28/10/10 29/10/10

MBID

111,60

111,80

112,00

112,20

112,40

112,60

25/10/10 26/10/10 27/10/10 28/10/10 29/10/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 29.10.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.636,81 390,18 9,32 0,83

BESK (2009) 54.562 6.500,00 341,43 19,04 0,19

GRNT (2009) 3.071.377 469,21 105,83 4,43 0,47

KMB (2009) 2.014.067 3.138,00 533,81 5,88 0,91

MPT (2009) 112.382 21.500,00 / / 0,60

REPL (2009) 25.920 37.500,00 5.625,12 6,67 0,75

SBT (2009) 389.779 2.451,00 211,39 11,59 0,56

STIL (2009) 14.622.943 156,06 0,11 1.411,29 2,18

TPLF (2009) 450.000 3.115,68 61,42 50,73 0,91

ZPKO (2009) 271.602 1.900,00 / / 0,25

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 29.10.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 9.593 8 -2,38

обични акции 27.129 42 -39,12

Вкупно Официјален пазар 36.722 50 -32,48

обични акции 37.290 30 1.008,53

Вкупно Редовен пазар 37.290 30 -35,43

ВКУПНО 189.966 81 228,94

29.10.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

ОХИС Скопје 120,00 14,29 19.200

Макошпед Скопје 210,00 5 6.300

Машинопромет Скопје 255,00 2 15.300

Македонски Телеком Скопје 438,78 1,33 107.500

Алкалоид Скопје 3.636,81 1,02 450.965

Доматти Свети Николе 350 -27,08 8.750

ОКТА Скопје 1700 -2,86 90.100

Гранит Скопје 469,21 -2,21 543.350

Охридска банка Охрид 1810 -1,63 18.100

РЖ Услуги Скопје 216,70 -1,50 29.255

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Стопанска банка Скопје 189 -0,53 899.262

Тутунска банка Скопје 3305,74 0,17 760.320

Гранит Скопје 469,21 -2,21 543.350

Алкалоид Скопје 3636,81 1,02 450.965

Раде Кончар Скопје 1.850,00 0,00 229.400

29.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

29.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 29.042.394,89 0,51% -2,15% -10,48% -5,76% -16,82% 27.10.2010

ILIRIKA GRP 25.376.789,30 -0,36% 6,73% 1,75% 6,32% 3,99% 27.10.2010

Иново Статус Акции 17.086.146,08 -1,65% -6,80% -13,89% -18,40% -33,58% 28.10.2010

KD Brik 24.657.543,04 1,24% 2,66% 3,05% 8,57% 16,05% 28.10.2010

KD Nova EU 22.978.180,59 1,30% 1,58% -6,00% -3,65% -21,20% 28.10.2010

КБ Публикум балансиран 28.408.071,46 1,60% 0,73% -4,12% -1,16% -2,17% 28.10.2010

29.10.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok - 29.10.2010)

METODI [email protected]

MAKPETROL JA NAMALI ZAGUBATA, TIKVE[ I MAKE-DONIJA TURIST SO DOBIVKA

FINANSISKI REZULTATI ZA PRVITE 9 MESECI

Makpetrol ostvari dobivka od okolu 3 milioni evra vo tretiot kvartal od 2010 godina so {to ja namali zagubata od prethodniot period. Tikve{ i Makedonija turist objavija pozitivni finansiski rezultati za celiot period od devet meseci

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

PO^NUVA JAVNATA BERZANSKA AUKCIJA NA AKCII I UDELI OD PIOM

Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe na Make-donija (PIOM) po~nuva da gi prodava akciite i udelite {to gi poseduva vo akcionerskite dru{tva. Denes na

Berzata }e bidat ponudeni akcii i udeli vo nominalna vrednost od okolu 20,21 milioni evra. Vo prviot krug PIOM planira da prodade obi~ni akcii vo devet akcionerski dru{tva, prioritetni akcii vo 39 i udeli vo 15 dru{tva. Od akciite, najmnogu pari, vo nominalen iznos od 6,11 milioni evra, se o~ekuva da bidat inkasirani od proda`bata na prioritetni akcii na Fondot vo Arcelormittal (HRM), kade {to poseduva 10,03% od kapitalot na dru{tvoto. Kaj udelite, najgolema suma, vo nominalen iznos od 2,14 milioni evra, se o~ekuva da bide inkasirana preku proda`bata na 15% od kompanijata Servis hartija od Skopje. Minatata nedela Makedonskata berza ja odbeleàa dvete oddelni blok-transakcii so akciite na Komercijalna banka vo vkupna vrednost od 14,7 milioni denari. Berzanskiot promet za minatata nedela dostigna iznos od 55,1 milioni denari, za razlika od prethodnata nedela koga istiot ima{e vrednost od 94,87 milioni denari. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 beleì nedelen rast od 1,22%, dostignuvaj}i vrednost od 2.136,07 indeksni poeni, a so nedelen rast od 0,63% i 112,54 indeksni poeni zavr{i i OMB indeksot. Za razlika od niv, MBID indeksot beleì pad od 0,27% na vrednosta.Kaj berzite vo regionot, Belgradskata berza beleì rast na berzanskiot indeks *Belex15 za 2,16%, dostignuvaj}i vrednost od 635,49 indeksni poeni. Vkupniot promet na ovaa berza za minatata nedela iznesuva 6,05 milioni evra i e za 26,2% ponizok vo odnos na prethodnata nedela. Kaj evropskite pazari na kapital, panevropskiot berzanski indeks FTSEurofirst 300 zabeleà rast za 0,1% na krajot od nedelata, dostignuvaj}i vrednost od 1.086,61 indeksni poeni. Na aziskite berzi, japonskiot berzanski indeks Nikkei 225 se spu{ti na vrednost od 9.202,45 indeksni poeni, beleèj}i pad na nedelno nivo od 2,4%, odnosno 1,8% vo oktomvri.Soliden rast vo oktomvri evidentiraa berzanskite indeksi na berzata vo Wujork. Dow Jones nedelata, a so toa i mesecot gi zavr{i so vrednost od 11.118, 49 indeksni poeni, {to e porast od 3,1% na mese~no nivo. S&P 500 dostigna vrednost od 1.183,26 indeksni poeni, beleèj}i nedelen rast od 0,02%, dodeka na mese~no nivo ovoj indeks porasna za 3,7%. So rast od 1,1% na nedelno nivo i Nasdaq indeksot }e ja zavr{i ovaa nedela i toa na nivo od 2.507,41 indeksni poeni.

rast od 24% beleàt i opera-tivnite rashodi na kompanijata koi godinava dostignaa iznos od 251,2 milioni evra, vo sporedba so lani koga istite iznesuvaa 202 milioni evra.

TIKVE[ I MAKEDONIJA TURIST SO DOBIVKA ZA TRITE KVARTALI

Pozitivni rezultati vo rabo-teweto za prvite devet meseci od godinava objavija vinarska-ta vizba Tikve{ i Makedonija turist. Finansiskite izve{tai za ovoj presmetkoven peri-od pokaùvaat deka Tikve{ uspeal da ostvari neto-dobivka po odano~uvawe vo iznos od okolu 253.000 evra. Sepak, ovaa dobivka, sporedena so dobivkata koja kompanijata ja ostvarila lanskata godina, beleì pad za 2%. U{te eden podatok koj ne odi vo prilog na ostvareniot finansiski re-

zultat na kompanijata se nega-tivnite rezultati na Tikve{ od tretiot kvartal od 2010 godina. Podatocite pokaùvaat deka vinarskata vizba vo toj period ostvarila zaguba od 149.000 evra. Minatata godina vo tretiot kvartal kompanijata ostvarila dobivka od 88.000 evra.Tikve{ za prvite devet meseci od godinata beleì i namalu-vawe od 12% kaj ostvaren-ite prihodi od proda`ba, so {to na krajot od ovoj period tie iznesuvaat 11,7 milioni evra, za razlika od lani koga dostignale 13,2 milioni evra. Najgolem pad od 18% e evidentiran kaj proda`bata na stranskite pazari. Od iz-vozot na vino Tikve{ ostvaril prihodi od proda`ba vo iznos od 5,3 milioni evra, dodeka, pak, lani prihodite po taa

osnova iznesuvale okolu 6,5 milioni evra. I Makedonija turist, isto taka, beleì pozitivni fin-ansiski rezultati vo prvite tri kvartali od 2010 godina. Kompanijata ostvarila dobivka od 2,4 milioni evra, {to e za 10% pove}e vo odnos na istiot period lani. Vkupnite prihodi za ovoj period dostignale vrednost od 6,4 milioni evra i istite se za 1% pomali vo odnos na lani. Namaluvawe vo identi~en procent vo odnos na lani ima i kaj vkupnite tro{oci na kompanijata koi iznesuvaat 4 milioni evra. Planovite na kompanijata za narednite tri meseci se naso~eni kon zadrùvawe na istiot trend na rabotewe, so ogled na toa {to ne se o~ekuva podobruvawe nitu do krajot na godinata.

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII01.11.2010 PONEDELNIK

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,95% 3,85% 4,78% 5,64%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,5725 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 44,4342 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 70,7405

Швајцарија франк 45,0487

Канада долар 43,3762 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 43,4895 61,6 44,8 70,2 46Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

Stapka na nevrabotenost od 32% e mnogu visoka, a borbata protiv toa e olesnuvawe na soz-davaweto mali i sredni pretprijatija

Evropskata inves-ticiska banka (EIB) planira da ja zgolemi finansiskata poddr{ka za

Makedonija so finansir-awe na nekolku klu~ni infrastrukturni proekti, na koi ~ekame so godini. Potpretsedatelot na EIB, Dario Skanapieko, vo intervju za “Kapital” zboruva za planovite na bankata za Makedonija i za najgolemite predizvici

ALEKSANDAR [email protected]

{to & stojat na zemjata na patot kon EU.Koi proekti ste podgotveni da gi finansirate i kolku pari planirate da inve-stirate vo zemjava?Zainteresirani sme da investirame vo ~etiri oblasti. Vo sferata na infrastrukturata se vr{i procenka na proektot za izgradba na Koridorot 10 i ako s$ odi spored planiranoto, o~ekuvame na krajot od ovaa ili po~etokot na slednata godina da ja slu{neme odlukata na bordot na direktori na EIB. Ovoj proekt treba brzo da ja

podobri sostojbata so patnata infrastruktura. Se razgleduva fizibiliti studijata za Koridorot 8, za èlezni~kiot soobra}aj. Vo energetikata posto-jat procesi za gasifikaci-jata, koja e mnogu va`na za zemjata, kako i za iz-voz od hidroelektri~niot potencijal. Tretiot element e postojanata poddr{ka na malite i srednite pretprijatija. Ovie kompanii se ’rbetot na ekonomijata i moè da sozdavaat rabotni mesta, {to e osnova za namaluvawe na nevrabote-nosta. Vo taa nasoka e i kreditnata linija od 100

milioni evra. Nie sme podgotveni da investirame i vo ~ove~kiot kapital, odnosno vo obrazovani-eto, obukata, nau~noto istraùvawe.Moè li da napravite procenka kolku pari planira da investira EIB vo naredniot period vo Makedonija?Navistina ne se raboti za pari, tuku za proekti. Treba da bide jasno deka postoi ograni~uvawe vo odnos na finansiraweto, a ovoj limit doa|a od situacijata so javnite fi-nansii. Osobeno za vreme na krizata, javnite finan-sii se izvr{uvaa so gole-ma disciplina i, spored toa, novite investicii moè da se napravat bez vlo{uvawe na sostojbata so javnite finansii.Podolgo vreme se o~ekuva gasifikacijata na Make-donija. Kolku vredi celata investicija i so kolkav del vo izgradbata }e par-ticipira EIB?EIB voobi~aeno finan-sira do 50% od tro{ocite za proektot, no ova e sloèn proekt. Ve}e ja razgleduvame fizibiliti sudijata, so {to po~na konkretna i efikasna procedura. S$ u{te ima raboti koi treba da se dopreciziraat, a se odne-suvaat na finansiskata struktura. [tom se razjas-nat, }e prodolìme so novi idei za procenka na proektot, kako i odobru-vawe na pari od EIB. Smetate li deka Makedoni-ja ima institucionalen kapacitet za da gi real-izira kapitalnite inves-ticii {to gi planirate, so ogled na toa {to duri i ministerot za finansii prizna deka toa e glaven problem sekoja godina, pa ne moè da se investiraat nitu parite predvideni vo dràvniot buxet?Vrskite so administraci-jata se mnogu dobri i sekoga{ koga barame informacii, gi dobivame.

Pra{aweto koe e mnogu va`no i koe ne e prob-lem samo so va{ata zemja e podgotovkata na proektite. Poradi ova, minatata godina go pro-moviravme sozdavaweto investiciska ramka za Zapaden Balkan. Vo ovaa oblast se davaat site pridonesi od razli~ni finansiski institucii od Evropskata komisija i od zemjite-~lenki so cel da se finansira i poddrì tehni~kata podgotovka na proektite, po {to s$ odi kako podma~kano. Bidej-}i go znaeme proektot, toa ni dava pove}e infor-macii i gi olesnuva site podocne`ni aktivnosti na bankata. Kreditnata linija od 100 milioni evra {to ja obez-bedivte za poddr{ka na malite i srednite pret-prijatija e samo polovi~no iskoristena. Dali e problemot vo kvalitetot na proektite ili kompani-ite nemaat interes za ovie krediti?Vakviot stepen na ap-sorpcija na zaemot e normalen. Dosega isko-ristenosta e 55%-60%. Nie sme zadovolni i ne gledame razlika vo isko-ristuvaweto na ovoj zaem vo sporedba so drugite zaemi vo regionot. Spored poslednite podatoci, 202 mali i sredni pretpri-jatija koristat zaemi i blagodarenie na kredit-nata linija se sozdadoa 1.006 rabotni mesta. U{te 11 firmi ~ekaat re{enie za dobivawe na zaem. O~ekuvame zabrzuvawe na procesot, bidej-}i modificiravte odrede-ni tehni~ki delovi. Nie sme podgotveni i ponatamu da go poddrùvame razvo-jot na malite i srednite pretprijatija i razmis-luvame za nova kreditna linija otkako }e bide iskoristena postojnata.Glaven problem vo make-donskata ekonomija sega e nelikvidnosta, za {to pri-

donesuva i dràvata, koja ne gi pla}a redovno svoite obvrski, a bankite, pak, go namalija kreditiraweto. Koi moè da bidat pos-ledicite vrz ekonomijata?Problemot so odloènoto pla}awe na dràvata kon privatniot sektor e voobi~aen za mnogu zemji i ne e ni{to novo. Problemot so likvid-nosta e povrzan i so rizikot. Bankite baraat povisoki kamatni stapki, bidej}i rizicite sega se gledaat od druga gledna to~ka. Pred krizata nikoj ne obrnuva{e vnimanie na ona {to go govorea menaxerite za rizik, no sega bankarite stanaa premnogu vnimatelni. Zatoa i }e go prodolìme zaemot za malite i sredni pretprijatija. Na{ata kreditna linija moè da pomogne vo slu~aj na ne-likvidnost, bidej}i moè da se koristi i za obrten kapital.Kakvi se va{ite procenki za ekonomskite dvièwa vo naredniot period?Te{ko e da se predvidi. Postojat mnogu inicijativi za da se poddrì rastot, a produktivnosta mora da raste. Prognozite se pozi-tivni i o~ekuvame zemjite koi }e go zgolemat izvozot pobrzo da zakrepnat i da se razvijat. Va{ata zemja }e se dviì kako {to }e se dviì ekonomijata vo regionot. Optimisti sme.[to treba da bide na-jgolem predizvik za Vla-data vo naredniot period?Najgolem predvizvik za va{ata zemja e borbata protiv nevrabotenosta. Stapkata na nevrabotenost od 32% e mnogu visoka, a borbata protiv toa e ole-snuvawe na sozdavaweto mali i sredni pretpri-jatija. Klu~en predizik za Makedonija e i zgolemu-vaweto na konkurentnosta na zemjata preku zajaknu-vawe na obrazovanieto i transportnata infrastruktura.

ALEKSANDAR JANEV{to & stojat na zemjata napatot kon EU

podobri sostojbata so patnata infrastruktura

gasifikacijdonija. Kolkinvesticijadel vo izgraticipira EIEIB voobi~asira do 50%za proektotsloèn proerazgleduvamsudijata, sokonkretna iprocedura. raboti koi doprecizirasuvaat na fstruktura. [nat, }e prod

NAMALUVAWETO NA NEVRABOTENOSTA E NAJGOLEM PREDIZVIK!

DARIO SKANAPIEKOPOTPRETSEDATEL NA EVROPSKATA INVESTICISKA BANKA

17.03.2010 11


Regulativata na EU, so koja se harmoniziraat balkanskite zakonodavstva, e jasna – odgovornost snosi sopstvenikot na fabrikata ili na rudnikot. No, ovde ima eden drug problem - dràvata be{e sopstve-nik na re~isi site fabriki koi se privatiziraa

Praznite op{tinski kasi i slabata implementacija na zakonite bile glavnite pri -~ini poradi koi

dràvata i investitorite so decenii neve{to se spravu-vaat so “ekolo{kite bombi” predizvikani od otvorenite rudnici i industriskiot otpad vo zemjava. Analiti~arite velat deka nepo~ituvaweto na zakonite i deklarativnata politika od nadle`nite nema da gi re{i problemite so industriskiot otpad, zakana koja so godini ja demne Make-donija.Deka op{tinite imaat prob-lemi so dràvata koga e vo pra{awe za{titata na ìvotnata sredina prizna i gradona~alnikot na op{tina Bosilovo.“Jas sum svesen deka op{tinite vo zemjite na EU na nivnite ìteli im ovozmoùvaat zdrava i bezbedna ìvo-tna sredina, so cel da se postigne pokvaliteten ìvot. Vo na{iot region s$ u{te naporno se raboti za da se postigne razbiraweto na edno po{iroko i povisoko nivo, za da se odbere vistinskiot pat za postignuvawe na sevk-upniot pozitiven napredok za

KAKO SE PRAVDA DR@AVATA ZA OPASNITE RUDNICI I INDUSTRISKIOT OTPAD

NEDOSTIGALE PARI I ZAKONI ZA DA SE ELIMINIRAAT “@E[KITE TO^KI”


Slovene~kata Vla-da povle~e od proda`ba vino na

~ija etiketa pi{uva "makedonsko vino", pi{uvaat hrvatskite mediumi. Pri~ina za povlekuvaweto bila reakcijata na Grcija zaradi upotrebata na imeto "makedonsko" na etiketata na vinoto. "Kapital" se obide da dobie oficijalno objas-nuvawe od Slovene~kata ambasada vo Make-donija, no ottamu zasega

ne komentiraat. Os-tanuva dilemata dali makedonskoto vino }e moè da se prodava na slovene~kiot pazar kako makedonsko?! Pretstav-nicite na vinarnicite ne znaat i se zate~eni od odlukata na Sloveni-ja da go povle~e na{eto vino od nivniot pazar. Del od niv komenti-raa deka od pred eden mesec primile pisma od nivnite partneri od EU deka zemjava treba da go re{i problemot so

deklariraweto na na{eto vino.Grcija u{te vo 1989 godina vo EU go ima registrirano nazivot "makedonsko vino" samo za vinoto koe doa|a od regionot Makedonija vo Grcija i so toa im onevozmoùva na osta-natite zemji kade {to pripa|a regionot Make-donija da go koristat nazivot "makedonsko vino". Od Minister-stvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodosto-

panstvo istaknuvaat deka podolgo vreme pra-vat napori da go re{at ovoj problem vo ramkite na zaedni~kite komiteti na Makedonija i EU, no zasega toa e bezuspe{no.So toa, vinarnicite od Makedonija se staveni vo nezavidna polo`ba, bidej}i so vakvi prob-lemi moàt da se soo~at i na drugite pazari od EU, kade {to se izve-zuva makedonskoto vino. Najgolem del od make-donskoto vino zaminuva

na pazarite vo EU, vo ramkite na bescarin-skata kvota od 33 mili-oni litri koja ja ima zemjava so EU. Najgolem del od ovaa kvota se prodava kako nalivno i okolu 95% odi na ger-manskiot pazar, dodeka kvotata za proda`ba na vino vo {i{iwa sekoja godina ostanuva neisko-ristena. Poznava~ite na sostojbite komentiraat deka }e nastane golem problem dokolku istoto go napravi i Germanija.

SLOVENIJA POVLEÊ OD PRODA@BA MAKEDONSKO VINO

kvalitetna idnina na na{ite gra|ani. Se nadevam deka in-stituciite na nacionalno nivo imaat jasni informacii za krupnite ~ekori i zada~i koi treba da gi prezememe”, veli Qup~o Kolev, gradona~alnik na Bosilovo.

NAMALEN BUXETKolku odvojuva dràvata za da go re{i problemot za olovoto, arsenot, kadmiumot, hromot i jaglerod dioskidot vo zemjata, vodata, vozduhot, a so toa i vo ~ove~kiot or-ganizam, pokaùva i namale-niot buxet za 2011 godina na Ministerstvoto za za{tita na ìvotnata sredina. Iako ova Ministerstvo za 2010 godina dobilo buxet od 7,9 milioni evra, a za slednata godina 7,1 milioni evra, nema najavi deka so tie pari }e se sanira otvoreniot rudnik vo Lojane, okolinata na vele{kata to-pilnica ili jalovi{teto na rudnikot Jugohrom. Od Dràvniot inspektorat za ìvotna sredina alarm-iraat deka dràvata mora {to pobrzo da se osvesti vo odnos na posledicite so koi moè da se soo~i Makedonija ako navreme i soodvetno ne gi tretira potencijalnite ekolo{ki bombi.“Treba dopolnitelen napredok, osobeno koga e vo pra{awe vloùvaweto vo ìvotnata sredina. Ima podatoci deka koga }e zavr{i vekot na REK

Bitola, }e bidat potrebni okolu 180 milioni evra za remedijacija. Otstranuvaweto na “è{kite to~ki” vo zemjava e dolg proces. Dràvata mora da gi sproveduva zakonite”, veli Darko Blinkov, dràven inspektor za ìvotna sre-dina. Nezadovolna od toa kako zemjava se spravuva so indus-triskiot otpad e i zamenik-ministerkata za ìvotna sredina.“Ne sum zadovolna. Mnogu malku e napraveno dosega. Treba site subjekti da bi-dat op{testveno odgovorni, i centralnata i lokalnata vlast i stopanstvenicite. Koga ekonomijata i ekologijata }e odat raka pod raka, toga{ moème da zboruvame za ce-lokupen napredok. Jas pravam malku po malku, kako zamenik-ministerka. So~uvstvuvam i so stopanstvenicite, no nikako ne smee da se zane-mari efektot na industrijata vrz gra|anite i ìvotnata sredina“, objasnuva Sowa Lepitkova, zamenik-minister za ìvotna sredina.

@IVOTNATA SREDINA - @RTVA NA POLITI^KI I FINANSISKI PROBLEMI

Ekspertite se decidni deka politi~kite, socijalnite i finansiskite problemi vo izminatite 20 godini go za-bavija tempoto na odr`liv

razvoj.“Zemjite od Zapaden Balkan se nao|aat vo tranzicija, a vo proces se i na pridruùvawe kon EU. Regulativata na Unija-ta so koja se harmoniziraat i balkanskite zakonodavstva e jasna - odgovara sopstvenikot na fabrikata ili na rud-nikot. No, ovde ima eden drug problem - dràvata be{e sopstvenik na re~isi site fabriki koi se privatiziraa. Dràvata im dade grejs-peri-od na novite sopstvenici za da gi otstranat {tetite koi prethodno & bile naneseni na ìvotnata sredina. Toa

se gleda i vo nekoi primeri na neuspe{na privatizacija, kade {to neuspe{nite sopst-venici povtorno na dràvata & prepu{taat da se soo~uva so {tetite od jalovi{tata, otvorenite rudnici ili in-dustriskiot otpad. Na kraj, gra|anite se tie koi ìve-at vo neposredna blizina na fabrikite”, veli Radoje Lau{evi}, zamenik-izvr{en direktor na Regionalniot ekolo{ki centar.Spored nego, edinstvenoto re{enie za dràvite i loka-lnata samouprava da gi sani-raat “è{kite industriski

to~ki” e da se vospostavi sovremeno zakonodavstvo koe }e se primenuva. Toj dodava i deka parite ne se glavniot problem koj dràvite i investitorite go naveduvaat kako “alibi” za{to nedovolno se griàt za za{tita na ìvotnata sredina. “Parite sekoga{ }e dojdat na ovoj ili na onoj na~in koga celiot sistem }e se postavi na zdrava osnova. No, samiot vlez vo EU ni{to nema da re{i. Toa go gledame i od neodamne{niot primer vo Ungarija”, istaknuva toj.

OHIS 2-20REK BITOLA 180MHK ZLETOVO 5.7 RUDNIK JEGUNOVCE 2.5 RUDNIK LOJANE 4.2 REK OSLOMEJ 7

PROCENKI ZA REMEDIJACIJA NA

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII01.11.2010 PONEDELNIK

@ito Luks dodeli ~etiri stipendii na dva fakulte-

ti. Dve stipendii na Tehnolo{ko-tehni~kiot fakultet vo Veles i dve na Fakultetot Sveti Kliment Ohridski vo Bitola, oddel za nutricionizam. Finan-siski poddràni do krajot na nivnoto studirawe.“Obrazovanieto e klu~ za otvorawe na ~ove~kiot potencijal. Steknuvaweto

na ve{tini i znaewa im ovozmoùva na lu|eto da gi ostvarat svoite celi i da gi nadminat problemite so koi se soo~uvaat. Sre-}ni sme {to kako kompani-ja moème da im pomog-neme na ovie idni nutri-cionisti, bidej}i cvrsto veruvame deka vo na{ata dràva nutricionizmot, kako granka, doprva treba da se razviva. Tuka leàt odgovorite za toa {to e

kvalitetna i bezbedna hra-na i kako taa moè da se iskoristi za odrùvawe na ~ovekovoto zdravje”, izjavi Lidija Trajkovska, menaxer vo sektorot za marketing.Dekanot Dragan Dam-janovski e zadovolen {to od godina vo godina e s$ pogolem brojot na studenti koi sakaat da studiraat na ovie fakulteti i {to @ito Luks veruva vo potenci-jalot na mladite.

Koi }e bidat potrebite na kompanii te za èlezni~ki transport

na stoki za slednata godina, usoglasuvawe na rabotno-to vreme na inspekciskite slu`bi koi se prisutni na grani~nite premini so cel da bide sinhroniziran i zabrzan prevozot, bez dopolnitelni zastoi na grani~nite prem-ini, bea del od pra{awata za koi minatata nedela diskutiraa ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, direktorot na AD M@-Transport”, Oliver Derkoski i pretstavnici na kompanii koi gi koristat usl-

ugite za èlezni~ki prevoz.Kako {to informiraat od Ministerstvoto za transport i vrski, na sostanokot bile prisutni pretstavnici od Okta, Makstil, Feni industri-ja, Mital stil, cementarnica USJE, Skopski leguri, kako i pretstavici na {pediterskite kompanii Developulos, Pro-dos, Kampakis od Republika Grcija i Fer{ped."Na sostanokot se razgovara{e za potrebite na kompani-ite za koristewe na kargo-transportot koj go koristat, kako i nivnite proekcii za proizvodstvo i potrebite za transport za slednata

godina, so cel da se utvrdi potrebniot obem na transport i da se sozdadat preduslovi za negovo nepre~eno funk-cionirawe. Pred prisutnite pretstavnici na kooperantite na AD M@-Transport i {pediterskite kompanii be{e pretstaven proektot za nabavka na 36 novi plato-vagoni za tova-ren prevoz vo ramkite na proektot za reforma na èleznicata vo sorabotka so Svetska banka, so {to se o~ekuva podobruvawe na prevozot na surovini i gotovi proizvodi", informiraat od Ministerstvoto.

Semos Edukacija, kako avtoriziran Oracle Sun, odrùva kursevi za

izu~uvawe na programskiot jazik Java po cena koja e za 30% poniska od drugite ovlasteni Oracle Sun trening-centri vo svetot. Diplomata koja se dobiva e diploma od Oracle Sun i vaì sekade vo svetot. “Zlatnoto partnerstvo na Se-mos Edukacija so ovaa kom-panija e dokaz za kvalitetot

na obrazovanieto koe ovoj edukativen centar vo Make-donija go sproveduva celi 15 godini, a za slu{atelite zna~i diploma koja gi zado-voluva site svetski krite-riumi i uslovi za edukacija: originalni knigi, cedea so ve`bi, originalen svetski priznaen sertifikat, kako i besplaten konsalting od strana na trenerite. Oracle izbira isklu~ivo partneri koi }e obezbedat obuki koi

gi ispolnuvaat site strogo definirani uslovi za da ponudat visok kvalitet vo realizacijata na eduka-tivnite uslugi”, informiraat od Semos Edukacija.Partnerite na Oracle koi se steknuvaat so titulata Oracle Gold Partner se partneri od najvisoko nivo i preku nea na svoite klienti im ovozmoùvaat pristap do celata paleta na proizvodi na Oracle.

@ITO LUKS STIPENDIRA ÊTIRI STUDENTI

JANAKIESKI SLU[NA [TO IM TREBA NA KOMPANIITE ZA PROBLEMITE SO @ELEZNICATA

VO SEMOS EDUKACIJA KURSEVI ZA JAVA PO 30% PONISKI CENI OTKOLKU VO REGIONOT

MAKPROGRES PU[TI DVE NOVI PROIZVODSTVENI LINII

3 MILIONI EVRA INVESTICIJA ZA 100 NOVI RABOTNI MESTA

Jubilejot od 20 godini postoewe Makprogres Vinica go odbeleùva so investicija od 3 milioni evra vo dve novi proizvodstveni linii za proizvodstvo na slatki konditorski proizvodi pod brendot Vin~ini fajnest i linija za soleni konditorski proizvodi Armonia

MARINA [email protected]

Dve novi linii za proizvod-stvo na hrana, magacinski i deloven pros-tor se smesteni

vo noviot administrativ-no-deloven objekt {to go otvori vini~kata fabrika Makprogres. Celata in-vesticija vredi 3 mil-ioni evra i se o~ekuva deka so toa }e se otvorat 100 novi rabotni mesta. Pri~inata poradi koja osnova~ot na kompanijata, Aleksandar Cvetanov, se odlu~il za nova inves-ticija e zajaknuvawe i pro{iruvawe na proiz-vodstveniot kapacitet.“Minatata nedela pu{tivme vo upotreba dve novi proizvodstveni linii za proizvodstvo na slatki konditorski proizvodi pod brendot Vin~ini fajnest i linija za soleni konditorski proizvodi Armonia, koi

se smesteni vo novata administrativno-delovna zgrada. Sakame da go zgolemime proizvodstvoto . Planirame do krajot na godinava da proizvedeme 10 iljadi toni. Dosega proizveduvavme osum toni hrana”, izjavi Aleksan-dar Cvetanov, osnova~ na Makprogres.Novite dve proizvodst-veni linii }e proizvedu-vaat 4.000 toni hrana godi{no, a za potrebite na noviot kapacitet }e bidat vraboteni dopol-nitelni 100 lica. “Se odlu~ivme da vo-vedeme linija koja }e raboti vrz baza na spon~ (pandi{pani), {to }e bide osnova za ostanatite proizvodi koi }e proi-zlezat od ovoj proizvod. Vakva oprema najb-lisku do Makedonija se proizveduva{e vo Ital-ija. Za prv pat zedovme kredit od Kreditna banka od Bitola od 200.000 mar-ki, ja plativme opremata, no ni se pojavi problem so nejziniot transport vo

K O M E R C I J A L E N O G L A S

Makedonija. Ni trebaa sedum kamioni za prenos na opremata, a toga{ ima{e voen konf-likt. No, nie nemavme 10.000 marki za osiguru-vawe na opremata. Im

dadovme samo mobilni telefoni na voza~ite i trgna opremata kon Make-donija. Po dva dena pat stignaa vozilata od Italija so site ma{ini, “ìvi i

zdravi”. Ova mi be{e najgolemoto isku{enie od postoeweto na Makpro-gres”, izjavi Cvetanov vo neodamne{noto intervju za nedelnikot "Kapital".Proizvodite na Makpro-

gres moè da se najdat na pet kontineti.Inaku, Makrporgres duri 75% od svoeto godi{no proizvodstvo go izv-ezuva i go plasira na 29 pazari niz celiot svet.


Finansiskata funkcija igra strate{ka uloga vo namaluvaweto na

tro{ocite, pa zatoa finan-siskite menaxeri i analiti~ari mora svoite biznis-perfor-mansi da gi naso~at kon na-maluvawe na tro{ocite, bez pred toa da go naru{at rastot na kompanijata, kvalitetot na proizvodite i uslugite {to gi prodavaat. Spored Endrju Vilman, koj vaì za vode~ki ekspert za finansii,

inteligentnoto upravuvawe so tro{ocite treba da bide vo centarot na vnimanieto u{te podolg vremenski period. Vilman stava akcent na foku-siraweto na menaxerite na produktivnosta na vrabotenite vo kompanijata, koj e moèbi i najte{kiot tro{ok za sledewe i upravuvawe. Kako glavni dvigateli vo kompanijata koi se najmnogu pogodeni od krizata se mar-ketingot i informati~kata

tehnologija. Glaven predizvik spored nego, za vreme na fin-ansiska kriza e da se namali tro{okot za informati~ka tehnologija, no i da se zgolemi vlogot vo razvojot na novi proekti", veli Vilman. Guruto za finansii, pre-pora~uva kreirawe na poli-tikata za namaluvawe na tro{ocite na kompaniite, so koi }e se soo~uvaat vo idnina, a ne re{avawe na problemite so minatite tro{oci.

Kompanijata za me|una-rodna i vnatre{na {pedicija so javni i

carinski skladi{ta, Fer{ped od Skopje, prvite devet mese-ci od godinata gi zavr{i so dobivka po odano~uvawe od 1,62 milioni evra. Taa e za 30% pomala vo odnos na do-bivkata ostvarena vo istiot period lani. Kumulativno, od po~etokot na godinata do krajot na septemvri, kompanijata ost-

varila prihodi od proda`ba vo iznos od 44,61 milioni evra, za razlika od lani koga iznesuvale 45,17 mil-ioni evra. Za ovoj period kompanijata beleì rast od 10% na prihodite od proda`ba vo stranstvo, a prihodite na doma{niot pazar se namaleni za 4%.Neto-dobivkata po odan-o~uvawe na grade`nata kompanija Beton za prvite devet meseci od godinava

iznesuva 466.422 evra i vo odnos na lani e pogolema za 28%. Beton ostvari osobeno dobri rezultati vo tretiot kvartal. Dobivkata za ovoj kvartal iznesuva 210.000 evra, a lani vo ovoj period iznesuva{e 51.544. Operativnite prihodi beleàt pad od 23%. Vkupno ostvaren-ite operativni prihodi na Beton za godinava iznesuvaat 21,94 milioni evra, a lani bile 28,71 milioni evra.

FER[PED I BETON SO DOBIVKAZA TRITE KVARTALI GODINAVA

INTELIGENTNOTO UPRAVUVAWE SO TRO[OCITE - STRATE[KI PRIORITET

PRAKTIKANSTVOTO VO VISOKOTO OBRAZOVANIE STANA ZADOL@ITELNO

DEKANI BARAAT STUDENTITE NA PRAKSA DA SE PLA]AAT

Od Stopanskata komora na Makedonija se soglasuvaat firmite da im pla}aat simboli~en nadomest na studentite, no baraat toj da bide osloboden od danoci

VIKTORIJA [email protected]

Dekanite na nekolku fakulte-ti baraat zadolìtelnata praksa na studen-tite da im bide

platena od firmite vo koi }e prakticiraat 30 dena vo godinata. Zadolìtelnata praksa e zakonska obvrska so cel studentite da dobijat i prakti~no iskustvo, osven teoretsko znaewe, pred da izlezat od studentskite klupi.“Dobro bi bilo da go zememe kako primer SAD, kade {to letnata prakti~na nastava se pla}a. Koga }e odat na{ite studenti, da ne dremat i da redat fascikli vo arhivite, tuku da im se dade mo`nost da re{avaat predmeti i simboli~no da bidat nagradeni. Taka }e se vidi dvojniot benefit i kaj firmite i kaj mentorot, pa i kaj studentot. Minis-terstvoto treba da napravi ne{to da gi animira i tie {to davaat praksa, a i stu-dentite", veli Bor~e Davit-kovski, dekan na Pravniot fakultet vo Skopje.Toj smeta deka, vo spro-tivno, prakti~nata nastava }e bide proforma, kako {to

funkcionirala i dosega.I Dekanot na Elektrotehni~kiot fakultet vo Radovi{, Todor Deli-petrov, potencira deka praksata na Zapad e platena, no ne e siguren kako kaj nas }e profunk-cionira voveduvaweto na zadolìtelna praksa."Ja poddrùvam praksata vo visokoto obrazovanie, no toa e ne{to {to treba{e da se forsira porano. Sega, svetskite elitni univer-ziteti pove}e se svrtuvaat kon teorijata. Kako i da e, smetam deka kaj nas ne postoi stopanstvo koe bi moèlo da gi apsorbira site studenti", izjavi toj.

MINISTEROT NE GLEDA PRIÎNA ZA PLA]AWE

Od Ministerstvoto za obrazovanie potvrdija deka studentite koi godinava se zapi{aa na fakultet se obvrzani zadolìtelno da posetuvaat prakti~na nas-tava vo nekoja od privat-nite ili dràvnite firmi i institucii. No, ne smetaat deka anga`manot na studen-tite treba da bide finan-siski nadomesten."Samata praksa zna~i mnogu za eden student. Go pravi stru~en vo oblas-ta koja ja izu~uva i vo golema mera mu ja olesnuva mo`nosta da se vraboti po

zavr{uvaweto na studiite. Zatoa, ne gledam potreba za dopolnitelen pari~en nadomest", veli ministerot za obrazovanie, Nikola Todorov.Spored nego, vo vreme na kriza toa bi pretstavuvalo dopolnitelen finansiski to-var za sekoja firma koja gi otvorila vratite za mladi praktikanti.Od Stopanskata komora na Makedonija se soglasuvaat firmite da im pla}aat simboli~en nadomest na studentite, no baraat toj da bide osloboden od danoci."Pla}aweto na praktikan-tite pretstavuva ne samo dopolnitelna finansiska implikacija za firmite, tuku }e treba da se postavi i rakovodno lice koe }e bide so studentite. Sepak, ne sme protiv pari~en nadomest, no barem da bide osloboden od danok", veli Jadranka Arizankovska od Komorata.

FIRMITE SE “ZA” ZADOL@ITELNA PRAKSA

Firmite ja poddrùvaat inicijativata za zadolìtelna praksa, a del se podgotveni da izdvojat i simboli~en nadomest za praktikantite.Od EVN Makedonija velat deka kaj niv ve}e doa|aat

studenti na trening-sesii. Spored niv, toa e odli~na mo`nost za polesno vrabotuvawe na studentite."Del od praktikantite vo EVN, koi pokaàa najdobri rezultati, po zavr{uvaweto na fakultetot stanaa na{i kolegi", veli Atanas Kova~evski od EVN. Vo EVN smetaat deka e ko-rektno praktikantite da do-bivaat soodveten nadomest, barem za pokrivawe na tro{ocite. Ovaa kompanija go prak-tikuvala toa, a sorabotu-va so fakultetite za

elektrotehni~ki nauki od Skopje i od Bitola.Generalno, site dekani se “za” praktikantska rabota na studentite."Na Pravniot fakultet ima praktikantska rabota ve}e 60 godini. Vo delot na gra|anska i krivi~na postapka, ve`bite se sproveduvaat vo sudovite i zatoa sega e mnogu lesno da se prilagodime na ovaa zakonska obvrska. Sepak, strav mi e ova da ne se svede samo na gola forma, pa studentite da odat kade bilo samo za da dobijat

potvrda za staìrawe", veli Davitkovski.Ministerstvoto za obra-zovanie e podgotveno da prima studenti na praksa. I Stopanskata komora os-tanuva otvorena za prak-tikanti, a dosega sorabotu-vale so nekoi fakulteti."Na{ite ~lenki velat deka im se potrebni navis-tina podgotveni studenti za da vlezat vo procesot na rabota, namesto po zavr{uvaweto na studiite da im bidat potrebni duri i po {est meseci za adapt-acija", veli Arizankovska.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA01.11.2010 PONEDELNIK

Potpretsedatelot na srpskata Vlada, Boìdat \eli}, izjavi

deka Vladata }e bara do-polnitelni garancii pri proda`bata na Telekomot.Spored nego, od noviot sopstvenik }e se bara na gra|anite da im garan-tira odredeno nivo na uslugi. Toj precizira{e deka pokraj postignuvaweto dobra i povolna cena na tenderot, potrebno e da se

vodi smetka i za obezbedu-vawe na dobra socijalna i investiciska programa, no i garancii koi od niv }e bidat pobarani.Ministerstvoto za finansii na Srbija na 20 oktomvri objavi tender za proda`ba na 51% od akciite na Telekom Srbija, a rokot za prijavuvawe na zain-teresiranite kupuva~i e 26 noemvri. Procenetata vrednost na Telekomot

e 2,4 milijardi evra, a dràvata na tenderot pro-dava 51% po po~etna cena od 1,4 milijardi evra.

DOPOLNITELNI GARANCII ZA SRPSKI TELEKOM

Krizata vo Hrvatska bila tri pati poskapa otkolku vo evro-zonata, istakna guvernerot na

Hrvatskata nacionalna banka (HNB), @eqko Rohatinski.Vo 2009 i 2010 godina bruto-doma{niot proizvod (BDP) padnal na 7,5%, vrabotenosta padnala na 8,5%, a padot na investiciite iznesuval 22%, re~e Rohatinski.Toj istakna deka Hrvatska trebala da go povika Me|unarodniot monetar-en fond (MMF).

“I Vladata i HNB donesoa odluka deka ne ni e potrebna pomo{ od ovaa me|unarodna insti-tucija i deka moème da se izvle~eme so sopstveni sili, no o~igledno zgre{ivme”, prizna hrvatskiot guverner.

ROHATINSKI: HRVATSKA TREBA[E DA POBARA POMO[ OD MMF

Biznismenite od regionot smetaat deka balkanskite zemji s$ u{te ne se izlezeni od

ekonomskata kriza, a prog-noziraat deka standardot na gra|anite drasti~no }e pa|a. Spored niv, krizata s$ u{te go nema dostig-nato dnoto.“Se pla{am deka ni ekonomijata, ni standardot na gra|anite s$ u{te ne gi odrazuvaat vistinskite problemi. Moème da bi-

deme sre}ni ako naredna-ta godina potro{uva~kata ostane na sega{noto nivo”, veli Emil Tedeski, pretsedatel na Atlantik grupa.Pesimist e i biznismenot Mujo Selimovi}, sopst-venik na najgolemata bosanska kompanija, MIMS grupa, koja se zanimava so maloproda`ba i proizvod-stvo na hrana i pijalaci. Toj o~ekuva krizata vo regionot da potrae u{te najmalku dve godini.Hrvatskata kompanija Agrokor pred krizata ima{e prose~na stapka na rast od 20%, no krizata

ja natera na restruk-turirawe i namaluvawe na tro{ocite.“Agrokor prv ja po~uvstvuva krizata i po~na da predupreduva za nea. Do momentot na krizata imavme dobra zaliha na rast od pre-thodnite godini”, iz-javi izvr{niot direktor, Qerka Puqi}.

TE@OK UDAR IDNATA GODINA

Ekonomistite od Srbijapredupreduvaat deka gra-|anite i ekonomijata na-rednata godina }e doì-veat najteòk udar od kri-zata poradi padot na di-narot i platite i rastot na cenite. Biznismenite i analiti~arite smetaat deka s$ u{te nema vidli-vi znaci za zazdravuvawei se pla{at od finansis-ka i ekonomska propast nazemjata vo 2011 godina.Tie stravuvaat od popu-listi~kite merki koi moè da gi prezeme Vladata, a koi bi bile naso~eni samo za vrabotenite vo javnata administracija i penzion-erite, {to nema da prido-nese za ekonomski razvoj.“Situacijata e o~ajna i me pla{i {to nema jasni znaci na zazdravuvawe. Rastot na industriskoto proizvodstvo e mal, nevrabotenosta e visoka i raste, devizniot kurs

dramati~no se zgolemuva, a ni doa|a i predizborna godina”, izjavi srpskiot ekonomist Vladimir Vu~kovi}.

TADI]: OD KRIZATA ]E IZLEZEME DO 2013 GODINA

Srpskiot pretsedatel, Boris Tadi}, e vozdràn vo procenkite za izlez na Srbija od krizata, no o~ekuva 2011 i 2012 da

bidat dobri. Spored nego, samo preku izvoz moè da se podigne ìvotniot standard na gra|anite, a subvenciite koi gi dava dràvata, kako i dano~nata politika, bile mnogu atraktivni za stran-skite investitori.Deblokiraweto na Srbija na patot kon evropskite integracii, spored Tadi}, go podignuva rejtingot i

kredibilitetot na zemjata, a gi zgolemuva i {ansite za investicii.“Bez investicii ne moème da go podigneme proiz-vodstvoto vo Srbija, nitu da go zgolemime bruto-doma{niot proizvod (BDP), a bez zgolemuvawe na BDP ne moème da obezbed-ime podobar standard za na{ite gra|ani”, izjavi Tadi}.

KRIZATA VO REGIONOT ]E TRAE U[TE DVE GODINI

PESIMISTI^KI OÊKUVAWA NA BALKANSKITE BIZNISMENI

Ekonomistite od Srbija predupreduvaat deka gra|anite i ekonomijata narednata godina }e doìveat najteòk udar od krizata poradi ponatamo{niot pad na dinarot i platite i rastot na cenite

��

VESNA [email protected]

SEGA TREBA DA SE INVESTIRAOp{tata ocenka na biznismenite e deka celiot re-gion ima ogromen potencijal vo zemjodelskoto proiz-vodstvo, a tokmu agrobiznisot e ozna~en kako oblast koja }e go pottiknuva rastot vo idnina. Se predvidu-

va do 2050 godina vo svetot da ìveat devet milijardi lu|e i }e treba dvojno da se zgolemi zemjodelskoto proizvodstvo. “Toa ne moè da se slu~i preku no}. Za da go zgolemite zemjodel-skoto proizvodstvo, mora da razmisluvate tri do pet godini

odnapred. Udvojuvaweto na zemjodel-skoto proizvodstvo do 2050 godina

mora da po~ne u{te denes”, istakna srpskiot biznismen Miodrag Kosti}, sopstvenik na MK grupa.

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 01.11.2010PONEDELNIK

Od den na den e s$ pogolemo vlijanieto na Kina na Bal-kanot, kako i na

evropskiot pazar. Na ev-ropskite zemji im trebaat pari, a novata svetska sila gi nudi so povolni kamati. Kina ja iskoristi krizata vo koja se nao|a evropskata industrija i gi potisna evropskite kompanii od zemjite na Sredna i Isto~na Evropa, a o~igledno e i nejzinoto zakotvuvawe na Balkanot.Na zemjite koi se silno pogodeni od ekonomskata kriza, kako na primer Grcija, kineskite inves-ticii im se dobredojdeni, osobeno vo vreme koga interesot na investitorite od Zapadot s$ pove}e se namaluva. Kineskiot premier, Ven Xiabao, minatiot mesec vo Atina najavi po~etok na ambiciozen kineski proekt vo Evropskata unija. Kineskiot dràven brodski prevoznik COSCO (China Ocean Shipping Group Company) ja prezema kontrolata nad gr~koto pristani{te vo Pirea za slednite 35 godini.Vo Grcija bi trebalo da se napravat moderni

centrali za transport i logistika za kineskata stoka brzo i ednostavno da pristigne na evrop-skiot pazar. Ovoj proekt so krediti, isto taka, go poddrùva i Evropskata investiciska banka (EIB). Kineskite planovi se od pristani{teto Pirea da napravat transporten centar za uvoz na svo-jata stoka vo Evropa, a toa predizvika panika kaj Turcite. Najgolema pri~ina za zagriènost

ima tekstilnata indus-trija. Okolu 50% od tekstilnite proizvodi na evropskiot pazar poteknu-vaat od Kina. Turcija ve-}e so godini so seta sila se trudi da go zadrì svojot del od kola~ot - okolu 8% od pazarniot udel. “Na turskite tekstilci im se zakanuva golema opasnost dokolku kineskite kompanii vo Grcija navis-tina otvorat i proizvod-stveni pogoni za final-

izacija na tekstilnite poluproizvodi”, smeta pre-tsedatelot na Zdruènieto na istanbulskata tekstilna industrija (ISKIB), Hikmet Tanriverdi. Kina e aktivna i vo Srbi-ja. Vo april 2011 godina treba da po~ne izgradbata na most preku Dunav vo Belgrad, za {to 85% od sredstvata se obezbedeni so krediti od Kineskata narodna banka. Taa obezbedi i milion-ski krediti za izgradba

na brodovi vo Crna Gora, dodeka vo Hrvatska e dogovorena zaedni~ka izgradba na aerodrom vo Zagreb. Vo Bugarija treba da bide izgradena kineska industriska zona. Kineski firmi }e bidat ohrabreni da investiraat vo indus-triska zona blizu Sofija. Dvete zemji potpi{aa memorandum za unapredu-vawe na bilateralnata i ekonomskata trgovska sorabotka.“Izgradbata na bugarsko–

kineskata industriska zona e mnogu va`na i pretstavuva konkreten ~ekor kon efikasnoto privlekuvawe na ki-neskite investicii”, izjavi bugarskiot minister za ekonomija, energija i tur-izam, Trajko Trajkov.Kina ja zacvrsti svojata pozicija i vo Turcija. Neodamna, {efot na tur-skata èleznica objavi deka Kina }e investira 28 milioni dolari vo izgrad-bata na nova infrastruk-tura. Vo Romanija dosega se prisutni re~isi 10.000 kineski kompanii, a Mol-davija potpi{a dogovor za kreditirawe so Kina vo visina od edna mili-jarda dolari, {to e duri 10% od bruto-doma{niot proizvod (BDP) na ovaa dràva. I Polska, koja ima najsilna ekonomija vo Isto~na Evropa i ~ij BDP minatata godina porasna, se bori so s$ pogolema nevrabotenost. Zatoa se pove}e od dobredojdeni biznis-ponudite od Kina vo ovaa zemja.

KINESKITE KOMPANII GO ZAZEMAAT MESTOTO NA EVROPSKITE

KINA VO OSVOJUVA^KI POHOD NA BALKANOT

VESNA [email protected]

Za zemjite koi se silno pogodeni od ekonomskata kriza, kako na primer Grcija, investiciite od novata svetska sila zna~at mnogu za ekonomijata, osobeno vo vreme koga e namalen interesot na investitorite od Zapadot

��

� Kineskiot dràven brodski prevoznik COSCO ja prezema kontrolata nad gr~koto pristani{te vo Pirea za slednite 35 godini

50% od tekstilnite

proizvodi na evropskiot pazar poteknuvaat

od Kina

Noviot direktor na Majkrosoft za Cen-tralna i Isto~na

Evropa, Don Grantam, najavi deka ovaa kom-panija do 2013 godina }e angaìra 9.000 eksperti vo informati~kiot sektor vo Bugarija.Toj naglasi deka kompani-jata ima namera do 2013 godina brojot na novi rabotni mesta da bide vo

porast od najmalku 4,3% na godi{no nivo.Majkrosoft vo Bugarija dosega ima investirano pove}e od 1,2 milijardi dolari, a ima vraboteno pove}e od 12.000 rabotnici i do 2013 godina planira prihodite vo prosek da rastat za 7,5% na godi{no nivo. Osven informaciski tehnologii, prioriteti na Majkrosoft vo Bugarija se

i obrazovanieto i socijal-nata sfera.

MAJKROSOFT ]E VRABOTI 9.000 EKSPERTI VO BUGARIJA

Albanija izdade emisija na ob-vrznici od 300

milioni evra so kamatna stapka od 7,5%, objavi albanskoto Ministerstvo za finansii. Emisijata na petgodi{ni obvrznici vo Albanija so koi upravuvaat Doj~e Bank i JP Morgan e prva od toj vid.“Izdavaweto na ev-

roobvrznici so kamatna stapka od 7,5% ja potvrdi ekonomskata stabilnost na Albanija”, izjavi albanskiot minister za finansii, Ridvan Bode.Albanija minatata godina ne uspea da izdade ob-vrznici vo evra poradi ekonomskata kriza vo Grcija, koja predizvika zna~itelen rast na kamat-nite stapki.

ALBANIJA IZDADE OBVRZNICI OD 300 MILIONI EVRA

16 SVET BIZNIS POLITIKA01.11.2010 PONEDELNIK

Kandidatite za izbor na Pretstavni~kiot dom na amerikanskiot

Kongres i Senat sobrale rekordni sredstva za ovogodine{nata kampawa i za prv pat o~ekuvaat da potro{at pove}e od dve milijardi dolari, velat novite podatoci na Sojuz-nata izborna komisija. Ako se presmetuva poedine~no za sekoe zastapni~ko mesto vo Kongresot, }e se potro{at okolu ~etiri milioni

dolari. Istraùvaweto na zdruènieto na gra|ani Public Campaign Action Fund predviduva deka samo kandidatite za Pretstavni~kiot dom, kade {to se izbiraat site 435 mesta, moè da potro{at re~isi 1,5 milijardi dola-ri do denot na izborite, dodeka kandidatite od Senatot, kade {to se iz-bira edna tretina od 100 mesta, moè da potro{at pove}e od 550 milioni dolari. So toa, vkupnata

potro{uva~ka za vreme na predizbornata kampawa }e ja nadmine sumata od dve milijardi dolari.Na kongresnite izbori za 2010 godina moè da nastane presvrt, ne samo zaradi promenata na vladeja~koto mnozinstvo, tuku i zaradi koli~inata na sredstva potro{eni za kampawata. Na prethod-nite pretsedatelski izbori Obama i Mekkejn za kam-pawa potro{ile vkupno 1,8 milijardi dolari.

ZA PREDIZBORNATA KAMPAWA VO SAD SE IZDVOJUVAAT DVE MILIJARDI DOLARI

Deset zemji-~lenki na Evropskata unija zastanaa zad barawe-

to na premierot Dejvid Kameron i na britanskata Vlada za pomal rast na buxetot na EU za slednata godina.Vkupno 11 zemji od 27-te ~lenki na Unijata, me|u koi i Francija i Germani-ja, mu ispratile pismo na pretsedatelot na EU, Herman van Rompuj, vo koe baraat evropskiot buxet za 2011 godina da ne bide

pogolem od 2,9%.Prethodno, britanskiot premier vo London iz-javi deka buxetot na EU treba da se “zamrzne” na sega{noto nivo i da po~ne da se namaluva, onaka kako {to toa go pravat pove}eto evropski dràvi. No, takvata ideja na Kam-eron ne be{e poddràna od nikogo vo Brisel.Reakcijata na Velika Britanija i na ostana-tite deset zemji-~lenki doa|a po re{enieto na

evropskiot Parlament za zgolemuvawe na buxetot na EU za idnata godina od 5,9%. Evropskata komisija vo Brisel go poddrùva vakvoto re{enie na evro-pratenicite. Velika Britanija }e treba da dade okolu 900 milioni funti pove}e za evrop-skata zaedni~ka kasa, a 435 milioni funti (okolu polovina milijarda evra) dokolku pomine baraweto za limitiran rast na bux-etot od 2,9%.

DESET ZEMJI GO PODDR@AA BARAWETO NA VELIKA BRITANIJA ZA POMAL RAST NA BUXETOT NA EU

Svetskata banka vo petokot ja lansira{e programata naso~ena

kon pomagawe na zemjite da ja odredat vrednosta na nivnite prirodni resursi, kako {to pravat preku presmetuvaweto na bruto-doma{niot proizvod, i da pridonese kon naporite dase zapre uni{tuvaweto na {umite, mo~uri{tata i mor-skite grebeni. Petgodi{ni-ot pilot-proekt koj go pod-dràa Indija, Meksiko i

u{te mnogu drugi zemji imaza cel da gi vklu~i prirod-nite resursi vo nacional-nite smetki na zemjite za da se opfati celokupnata korist od uslugite kako za{-tita na bregovite so man-gova {uma, odnosno re~nite podra~ja koi gi snabduvaat gradovite so voda i go poddrùvaat razvojot na zemjodelskite kulturi.“Se sobravme tuka za da se obideme da napravime ne{to {to nikoj dosega ne

se obidel da go napravi, a toa e globalno partnerstvo koe od temel moè da gi izmeni na~inite na vrednu-vawe na nacionalnite eko-sistemi”, veli pretsedatelot na Svetskata banka, Robert Zerlik, na pres-konferenci-jata za novinari vo Nagoja. Pove}e od 100 ministri se sretnaa vo Nagoja na kon-ferencijata na ON so cel da se postigne istoriski dogovor za novite celi za 2020 godina.

SVETSKATA BANKA JA STARTUVA PROGRAMATA ZA UTVR-DUVAWE NA VREDNOSTA NA PRIRODNOTO BOGATSTVO

Pretsedatelot na Evropskata unija, Herman van Rompuj, vo petokot, na pres-konferencija vo

Brisel, izjavi deka liderite na zemjite-~lenki na Unijata se soglasile za “ograni~ena izmena” na Lisabonskiot

dogovor, uslov postaven od Germanija so cel da ja pri-fati reformata na evrozonata po gr~kata kriza.“Po te{ki diskusii za vreme na sredbata na visoko nivo vo Brisel, evropskite lideri se soglasija so tekstot koj predviduva po~nuvawe konsul-tacii za podgotovka na prom-enata”, re~e Van Rompuj.Toj dodade deka kone~nata odluka za ova pra{awe }e bide donesena na sledniot samit vo dekemvri, so cel izmenata na Lisabonskiot dogovor da zavr{i do sre-dinata na 2013 godina. Glavnata cel na izmenata e sozdavawe postojana mreà za bezbednost na zemjite od evrozonata koi se soo~uvaat so golemi te{kotii po kolapsot na gr~kata ekonomija i smiru-vawe na pazarite. Takov fond za poddr{ka be{e sozdaden vo juni, no samo za tri godini, do sredinata na 2013 godina.

Liderite na EU vo petokot popladneto go po~naa dvodnevniot samit vo Brisel, na koj Germanija i Fran-cija }e se obidat

da gi uverat ostanatite part-neri za potrebata od promena na Lisabonskiot dogovor, so {to bi se ovozmoìlo vospostavuvawe postojani mehanizmi za re{avawe na dol`ni~kite krizi. German-skata kancelarka, Angela Merkel i francuskiot pretse-datel, Nikola Sarkozi, pred deset dena se soglasija deka e neophodno da se promeni Lisabonskiot dogovor, koj stapi na sila na 1 dekemvri minatata godina. Germanija saka da vospostavi mehanizam za restrukturirawe na dolgot na nesolventnite zemji, so {to vladite i doveritelite }e gi natera na pogolema finansiska disciplina.

USLOVENA POMO[Sega{niot fond za finan-siska stabilnost na evroto e vospostaven spored ~lenot 122 od Lisabonskiot dogovor, koj dozvoluva da se dade itna pomo{ na nekoi od zemjite-~lenki koi se nao|aat vo “isklu~itelni okolnosti koi se nadvor od nivna kontrola”. Kancelarkata Merkel insisti-ra na toa, bidej}i znae deka germanskiot ustaven sud ne bi odobril prodolùvawe na toj mehanizam ili na koj bilo

drug koj vklu~uva davawe itna pomo{ na tovar na dano~nite obvrznici, ako za vozvrat ne postoi odredba za restruk-turirawe na dolgot.

FRANCIJA I GERMANIJA SAKAAT “SPROVEDLIVI SANKCII”

Angela Merkel izjavi deka e potreben mehanizam koj gi vklu~uva odredbite deka i bankite koi im pozajmuvaat pari na dràvite mora da podnesat del od tovarot vo slu~aj na nemo`nost za ot-plata na dolgot. “Potreben ni e mehanizam koj gi vklu~uva i bankite i investiciskite fondovi koi zarabotuvaat pari na visokite kamati koi im se nametnuvaat na dràvite. Ne treba da pla}aat samo dano~nite obvrznici”, na-glasi Merkel.Ostanatite ~lenki od EU predupreduvaat deka ba-raweto na Francija i na Germanija ne e potrebno. Za dogovorot, koj centralizirano im ovozmoì pogolema mo}-na evropskite institucii, bea potrebni osum godini za da se dovr{i. Ostanatite lideri pra{uvaat zo{to da se pottiknuva “dol-

gotrajno cenkawe i voskresnu-vawe na starite problemi”, a nekoi od niv smetaat i deka planot za sankcionirawe nema da funkcionira. Merkel i Sarkozi baraat potrogi ka-zni za vladite koi preterano se zadolùvaat, poradi {to bi ostanale i bez pravo na glas vo Sovetot na Evropa. Germanija bara i fiksna procedura za zemjite na koi im se zakanuva bankrot, even-tualno i vklu~uvawe na post-apkata “kontroliran bankrot”, za {to treba da se promeni Lisabonskiot dogovor.Sarkozi se soglasi so postrog-ite sankcii, bidej}i Merkel, vo zamena za francuskata poddr{ka, prifati povtorno da im dade na vladite pogo-lemo vlijanie za voveduvawe na sankciite.Ovoj germansko-francuski dogovor pretstavuva u{te eden ~ekor pona tamu vo procesot na kaznuvawe. Vladite koi gi prekr-

{uvaat pravilata }e dobijat{est meseci za da pokaàt kako napreduvaat vo popra-vaweto na gre{kite. Pred-logot gi zbunuva ostanatite lideri od zemjite-~lenki na EU, bidej}i nekoi od nivgledaat samo arsenal od san-kcii koi nikoga{ nema da bidat sprovedeni, tuku se samo dogovor me|u Germani-ja i Francija za zaemna poddr{ka.

LISABONSKIOT DOGOVOR ]E SE MENUVA

PREZADOL@ENITE ZEMJI VO EU ]E OSTANAT BEZ PRAVO NA GLAS?!

Zaradi voveduvawe na sankcii za finansiska nedisciplina na zemjite-~lenki na EU, Francija i Ger-manija baraat povtorno otvorawe na Lisabonskiot dogovor

��

VASE [email protected]


HERMAN VAN ROMPUJPRETSEDATEL NA EU

ANGELA MERKEL KANCELAR NA GERMANIJA

17SVET BIZNIS POLITIKA 01.11.2010PONEDELNIK

� SVET 0-24 �

...SÈ U[TE VO ZATVOR Protesti za osloboduvawe na “nobelovecot za mir”

Ju`nokorejski i kineski aktivisti protestiraa vo Seul, baraj}i itno osloboduvawe na kineskiot disident Li

Sjaboa, koj voedno e i ovogodi{en dobitnik na Nobelovata nagrada za mir.

...POVTORNO TENZII Severna Koreja otvori ogan na Ju`na Koreja

Severnokorejski vojnici otvorija ogan na granicata vo pravec na Ju`na Koreja od pograni~no naseleno mesto na

okolu 90 kilometri severoisto~no od Seul, so {to povtorno eskaliraa tenziite me|u ovie dve dràvi.

...ZA VALUTITE I MJANMAR Po~na godi{niot regionalen Aziski samit

Raste~kite valuti od nekoi zemji od Azija i pretstojnite izbori vo Mjanmar }e bidat vo centarot na vnimanieto

na godi{niot regionalen Aziski samit vo Vietnam.

SAD na svojata crna lista dodade u{te 37 kompanii i pet fizi~ki lica koi ja pomagaat

iranskata nuklearna pro-grama. Amerikanskata vlast navede deka toa se fik-tivni firmi, registrirani vo Germanija, Malta i na Kipar, koi sluàt kako paravan na iranskata trgovska flota. Amerikanskoto Minis-terstvo za finansii vo septemvri 2008 godina gi zamrzna bankarskite smetki na iranskata trgovska flota i na amerikanskite gra|ani im zabrani da sklu~uvaat zdelki so nea. Vo soop{tenieto na Ministerstvoto stoi deka site kompanii koi se vo sopstvenost na Islam-skata Republika Iran ili ispora~uvaat pratki za nea, toa go pravat vo ko-rist na iranskata nuklear-na programa.Ovaa crna lista e najnova-ta akcija na SAD i e name-neta protiv pro{iruvaweto na nuklearnata programa na Iran. Merkite na SAD treba da izvr{at pritisok vrz Teheran da se soglasi da dokaè deka ne pravi bombi so nuklearnata programa.

Ekspertite, generalno, se soglasile deka so smestu-vaweto na ovie kompanii na crnata lista na SAD se pravi udar vrz Iran, no se somnevaat deka }e se izvr{i pritisok vrz Teheran za da gi sprovede barawata i da se otkaè od nuklearnite ambicii.Oficijalni pretstavnici od

Iran velat deka nuklear-nata programa e za “mirni nameni”, no SAD i ostana-tite smetaat deka so ovaa programa Iran ima namera da proizvede oru`je.Portparolot na Stejt de-partmentot na SAD, Pi-Xej Krouli, izjavi deka Iran ja prifatil ponudata od komesarot za nadvore{ni raboti i bezbednost na EU, Ketrin E{ton, da se sretnat vo sredinata na 10 noemvri vo Viena i da razgovaraat za “nuklear-nite pra{awa”. Na ovaa sredba }e u~estvuvaat i SAD, Velika Britanija, Kina, Francija, Rusija i

Germanija. “]e prodolìme da gi obe-lodenuvame i elaborirame taktikite koi Iran gi upotrebuva da gi za{titi svoite prevozni linii od me|unarodniot nadzor, za da moè da prodolì so nedozvolenata trgovija”, veli Stjuart Levi, zamenik-sekretar za terorizam i finansiska inteligencija.So ovoj model se predu-preduvaat ostanatite kompanii od privatniot sektor da odbijat biznis-sorabotka so Iran i da ne rizikuvaat da bidat involvirani vo negovata nuklearna programa.

Celta e da se zapre pro{iruvaweto na nuklearnata programa na Iran. Merkite na SAD treba da izvr{at pritisok vrz Teheran da dokaè deka ne pravi bombi so nuklearnata programa

��

VO OBID DA SE IZVR[I PRITISOK VRZ IRAN

SAD DODADE 37 KOMPANII NA CRNATA LISTA

� DVA, TRI ZBORA“Direktnite pregovori se edinstveniot pat za mir na Bliskiot Istok. Sekoj obid da se izbeg-nat direktni pregovori so ape-lirawe do me|unarodnite tela nema voop{to da pomogne vo napredokot na vistinskiot miroven proces me|u Izrael i Palestina.”

BENJAMIN NETANJAHUpremier na Izrael

“Lukoil ima namera vo slednite tri godini da investira pove}e od 100 milioni dolari vo razvojot na biznisot vo Turcija. Kompanijata go pro{iruva petrohemiskiot sektor vo Turcija, privlekuva novi dileri i gi pro{iruva i modernizira fabrikite za maslo i masti.”

VAGAT ALEKPEROVpretsedatel na Lukoil

“Japonija i Kina se soglasija da gi podobrat svoite odnosi vo pogled na idninata. Liderite na dvete zemji }e imaat bilater-alna sredba na kuloarite na azisko-tihookeanskiot forum vo Hanoj.”

SEIXI MAEHARAminister za nadvore{ni raboti na Japonija

VASE [email protected]

37 kompanii i

pet fizi~ki lica se dodadeni na crnata lista

na SAD

� Teheran

18 FEQTON 01.11.2010 PONEDELNIK

Pr o b i v o t n a pazarot za bat-erii primarno e zavisen od advertajzingot.

Karakteristi~niot dizajn na bateriite “durasel” (Duracell) so bakarna i crna boja postoi pove}e od tri dekadi, pa po mnogubrojnite reklami vo tekot na godinite ovoj brend neizbe`no }e stane eden od najpoznatite vo svetot. Kompanijata {to gi proizveduva, Durasel (Duracell), e svetski vode~ki proizvoditel i prodava~ na alkalni baterii so visoki performansi. Eden od najnovite proizvodi na kompanijata e USB polna~ot na obnovlivite baterii, koj moè da se koristi i vo avtomobil dokolku imate vgraden ured so USB port, kako {to se najnovite modeli na radio. Po os-novaweto vo 1935 godina i so decenii poznata kako P.R.Mejlori, kompanijata go usvoi imeto Durasel vo 1978 godina, koga be{e prezemena od Dart Indus-tris. Denes, prihodite od proda`bata na baterii gi broi Prokter i Gembl, ot-kako pred pet godini stana nejzin sopstvenik.

BURNOTO MINATOFilip Roxers Mejlori so negovite osnovni biznis-postulati, “investiraj vo istraùvawe” i “klientot e kral”, gi postavil temelite na Durasel vo 1935 godina, koga ja osnoval kompanijata P.R.Mejlori. Nezavisniot pronao|a~, Semjuel Ruben, vo kadarot }e se pojavi vo 1944 godina i zaedno so Mejlori }e ja pretstavat prvata amalgamska bat-erija vo svetot, prethod-nik na alkalnite baterii. Inovacijata se pojavila kako zamena {to }e ponudi podobri performansi od cink-karbonskata baterija, koja amer-ikanskata vojska ja koristela za opremata vo Vtorata svets-

NAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI DURACELL

ka vojna. Vo povoeniot period bi-znisot na Mejlori rapidno porasnal, {to se dolèlo na bumot vo ekonomijata i porastot na pazarot so elektronski aparati vo toa v r e m e . Vo ranite 60-ti

godini Durasel }e gi pret-stavi alkalnite baterii so golemina AA, a vo 1964 godina imeto Du-rasel za prvpat }e bide upotrebeno kako brend za bateriite na Mejlori.Iako prihodite ras-tele, kompanijata, is to taka , vni -matelno go sledela delovniot ciklus, poradi toa {to proda`bata na ba-teriite zavisela od milosta na kupuva~kata sila, koja, pak, od svoja strana, ja kontro-lirale platite i zarabotuva~kata. No , i po kra j p o r a s t o t n a proda`bata do sredinata na 70 - te godini , vo profitot na kompanijata se reflektirala i recesijata {to se pojavila vo vtorata polov-ina na {estata dekada od vekot. A so po~etokot na dlabokata re-cesija od sredi-nata na 1973 godina, zarabotuva~kata na

kompanijata po~nala ostro da se namaluva.

Vo 1978 godina Dart Indas-tris go kupuva biznisot na Mejlori, a so toa po~nuvaat i burnite dekadi na akvizicii i spojuvawa niz koi }e mine Durasel. Zad akvizicijata stoel izvr{niot direktor na Dart, Robert Kider, koj vo kompanijata do{ol po prethodnite anga`mani vo Ford Motors. Mejlori od-bival da ja prodade kompani-jata, no otkako ponudata na Dart bila postavena na 46 dolari za akcija, totalnata akvizicija dostignala 215 milioni dolari. Od druga strana, i rivalstvoto

�� Vo 1944 godina Durasel ja pretstavi prvata amalgamska baterija vo svetot, pre-thodnik na alkalnite baterii. Inovacijata se pojavila kako zamena {to }e ponudi podobri performansi od cink-karbonskata baterija, koja amerikanskata vojska ja koristela za opremata vo Vtorata svetska vojna

PRIKAZNI OD WALL STREET

Avtomobilskiot gigant Ford denovive ob-javi deka neto-zarabotuva~kata

za tretiot kvartal poras-nala za celi 68% kako rezultat na podobroto pozicionirawe i zemawe na pogolem del od pazarot na avtomobili vo SAD, no i kako rezultat na faktot {to kupuva~ite se zain-teresirani da pla-

}aat pove}e za visokoran-giranite avtomobili, no i kamioni na kompanijata.Vakviot rezultat vo ovoj kvartal e najdobriot koj go ima postignato kompanijata na kvartalno nivo od 1990 godina pa navamu, vooedno odbeleùvaj}i ja sopstve-nata profitabilnost za poslednite {est kvartali posledovatelno. Alan Mulali, glavniot izvr{en direktor na Ford, veli

deka blagodarenie na s$ pogolemata popularnost na novite vozila, kako {to se “ford fiesta supkompakt” kako i karavanot “ford ex”, zaedno so agresivnata strategija na namaluvawe na tro{ocite, se sozdadoa uslovi za kompanijata da pravi profit i pari i vo period na namalena proda`ba na globalno nivo.Predviduvawata na kom-panijata se deka godinava }e ja zavr{i so dovolna suma pari, kolku {to izne-suva nivniot dolg, i toa za edna godina pobrzo otkolku {to bea nivnite prvi~ni predviduvawa.Od kompanijata Ford, koja pred ~etiri godini gi stavi pod hipoteka

PETAR [email protected]

�� Profitot koj go ostvari kom-panijata vo iznos od pove}e od 1,7 milijardi dolari gi nadmina i predviduvawata na finansiskite analiti~ari od Vol Strit

FORD OBJAVI PORAST OD

IMPERIJATA NA BAKARNO-CRNITE

� “Kvalitetot na na{ite proizvodi e glavniot “Kvalitetot na na{ite proizvodi e glavniot dvigatel na na{ite uspe{ni rezultati.” dvigatel na na{ite uspe{ni rezultati.”

19FEQTON 01.11.2010PONEDELNIK

“Kapital” zapo~na so serija napisi za toa kako nasta-nale i se razvivale najgolemite svetski brendovi-kompanii. Doznajte gi prika-znite za nivnite podemi i padovi, za toa koi se tajnite {to gi odrùvaat na vrvot na ska-lata na najpoznati i najomileni svetski brendovi so decenii

svoite fabriki, sinoto ovalno logo kako i drugi sredstva so cel da bidat obezbedeni fondovi za golemo restrukturirawe na kompanijata, velat deka dosega imaat isplateno 2 milijardi dolari dolg vo tekot na tretiot kvartal, a se o~ekuva dopolnitelno da bidat isplateni u{te 3,6 milijardi dolari vo fondot za zdravstveno i penzisko osiguruvawe do petok ovaa nedela. Otkako }e bide napravena i ovaa posledna isplata, vkup-niot dolg na kompanijata }e iznesuva 22,8 mili-jardi dolari. Momentalno, spored izve{taite, kom-panijata na svojata smetka ima ke{ vo iznos od 20,3 milijardi dolari.

Isto taka, od kompani-jata objavija deka ve}e napravile ponuda, ~ija va`nost zavr{uva na 23 noemvri ovaa godina, za konverzija na 3,5 milijardi dolari dolg vo zaedni~ki akcii na kom-panijata.Fordovata zarabotuva~ka vo iznos od pove}e od 1,7 milijardi dolari gi nadmina i predviduva-wata na finansiskite analiti~ari od Vol Strit (Wall Street), {to e ednakvo na zarabotuva~ka od 43 centi za akcija. Dokolku kompanijata se odlu~e{e da ne go prodava Vol-vo, zarabotuva~kata po akcija na Ford }e iznesuva{e duri 48 centi. Analiti~arite, spored

anketata sprovedena od strana na Rojters, pred-viduvaa zarabotuva~ka vo iznos od 38 centi za akci-ja. Za istiot ovoj kvartal lani zarabotuva~kata na Ford iznesuva{e okolu 1 milijarda dolari, odnosno 26 centi za akcija.Vo tekot na site tri kvartali od godinata vkupnata zarabotuva~ka na Ford iznesuva okolu 6,4 miljarda dolari, a o~ekuvawata se deka site regioni kade {to e prisutna kompanijata }e bidat profitabilni i vo tekot na ovoj ~etvrti kvartal odnosno kom-panijata o~ekuva profit-abilnosta da se odrì i vo tekot na celata 2011 godina.Sepak, za ovoj tret

kvartal evropskite oper-acii na Ford rezultiraa so zaguba vo vrednost od 196 milioni dolari, za razlika od lanskata godina koga vo ovoj region Ford ostvari profit od 131 milioni dolari. Vsu{nost, evropskiot re-gion, vo odnos na drugite regioni, e edinstveniot koj & donese zagubi na kom-panijata vo ovoj kvartal.Glavniot finansiski direktor na Ford, Luis But, veli deka i pokraj ovie dobri rezultati i is-plati na dolgovi, kompani-jata }e mora i ponatamu da raboti naporno so cel da ja podobri slikata na svojot bilans.“Kvalitetot na na{ite proizvodi e glavniot dvi-

gatel na na{ite uspe{ni rezultati”, veli But.Isto taka, spored nego, kompanijata e zado-volna od cenata po koja se prodavaat vozilata koi taa gi proizveduva. Toa osobeno se odnesuva na novite modeli koi postojano izleguvaat od fabrikite na Ford. Sepak, spored nego, problemot so koj momentalno se borat e rastot na tro{ocite za surovini koi porasnaa na 1 milijarda dolari vo tekot na ovaa godina, za razlika od nivnite predviduvawa za daleku ponizok rast na istite.Spored analiti~arite na Kredit Suis (Credit Suisse), Ford se soo~uva i so u{te eden problem

vo pogled na kompani-skiot globalen penziski fond. Vo tekot na mina-tata godina toj se soo~i so nedostig od sredstva vo iznos od 12 milijardi dolari, a, spored niv, sostojbata vo tekot na ovaa godina moè da bide u{te polo{a i na istiot da mu falat sredstva vo iznos od 17,5 milijardi dolari.Vo odnos na ovoj prob-lem, od Ford velat deka do krajot na ovaa godina, kako i narednata, }e napravat isplati na penzii vo iznos od 1,5 milijardi dolari, poradi {to ne o~ekuvaat deka ovie sumi }e imaat nekoe zna~itelno vlijanie vrz kompaniskata zarabotka.

�� Od osnovaweto i so decenii poznata kako P.R.Mejlori, kompanijata go usvoi imeto Durasel vo 1978 godina, koga be{e akvizirana od Dart Indus-tris. Denes, pri-hodite od proda`bata na baterii gi broi Prokter i Gembl, otkako pred pet godi-ni stana nejzin sopstvenik

D 68% NA ZARABOTKATA ZA TRETIOT KVARTAL

ZA BATERIITE AAA NA DURASELVo 50-te godini na minatiot vek pronao|a~ot Semjuel Ruben se zanimaval so podobruvawe na al-kalnite baterii, so cel da gi napravi pokompaktni i podolgotrajni od dotoga{. Vo isto vreme, Istman Kodak ja pretstavil kam-erata so vgraden blic, koja barala pove}e energija od taa {to moàt da ja dadat cink-karbonskite. Potrebna bila i nova dimenzija na bateriite. Taka, se rodila goleminata AAA koja kompanijata na Mejlori ja licencirala, a pod nejzina licenca ja prodavale drugite kompanii, bidej}i vo toa vreme tie ne se zanimavale so proda`ba.

ROZEVOTO ZAJAÊ NA DURASEL Zaja~eto na Dura-sel e edno antro-pomorfno rozevo zaja~e koe se na-pojuva so bateri-ite na Durasel i koe be{e iskoris-teno za promocija na kompanijata i nejzinite proiz-vodi. Vo reklamata se pojavuvaat nekolku vakvi zaja~iwa, no samo toa gi koristi bateriite na Durasel. Drugite koi gi “tro{at” bateriite na rivalskite kom-panii po kratko vreme prestanu-vaat da rabotat, a zaja~eto na Dura-sel prodolùva i ponatamu, so {to se sozdava aluzija za dolgiot vek na bateriite.

od Enerxajzer i Panasonik dopolnitelno go pritisnale Mejlori da se otkaè od biznisot so baterii. Inaku, Robert Kider vo Dart Industris do{ol na mestoto zamenik-pretsedatel za plan i razvoj i vedna{ dal predlog kompanijata da go kupi Mejlori, so cel da ja zgolemi listata na proizvodi so koi Dart }e bide poblizok do mu{teriite. Po prezem-aweto, toj prodal nekoi od dopolnitelnite biznis-granki na Mejlori, no Durasel go zadràl i osobeno go pro-moviral. Za kratko vreme, Kider stanal zamenik-pretsedatel na evropskata divizija na

Durasel, koja beleèla baven kompaniski rast. Za edna godina Kider bil unapreden vo zamenik-pretsedatel na proda`ba i marketing na Durasel vo SAD. Se razbira,

vakvite tituli ne do{le tukutaka. Koga Kider videl deka pazarot so baterii vo golema mera }e zavisi od proizvoditelite na elek-tronski aparati koi }e gi

koristat, toj se vloìl vo barawe biznis-strategija so koja }e uspee da gi dobie ovie proizvoditeli. Taka, uspehot na Durasel vo 80-te i 90-te godini utvrdeno stanal zavisen od inovaciite vo elektronikata. Vo 1988 godina, Kolbert Kravis Roberts go kupi Du-rasel od Kraft, kompanijata kon koja se pripoi Dart i u{te slednata godina kom-panijata be{e stavena na berzata.

NOV VEK, NOV GAZDAUspe{niot internacionalen prodava~ @ilet (Gillette) ja napravi svojata najvredna zdelka na denot koga go pr-ezede Durasel vo 1996 godina za pove}e od 7 milijardi dolari. Odedna{, bateri-ite stanaa vtora vode~ka

proizvodna linija, vedna{ zad ìletite i se~ilata. @ilet planira{e da gi pro-bie proizvodite na Durasel preku nivnite proda`ni ka-nali koi bea rasprostraneti niz pove}e od 200 zemji vo svetot. Spored magazinot “For~n”, u{te vo prvata polovina na 90-te godini kompanijata @ilet barala zajaknuvawe na biznisot so konzumentski proizvodi. Me|u uspe{nite proizvodi na @ilet, Durasel se pojavi kako dobra cel. Prihodite na @ilet vo 1995 godina dostig-naa 6,8 milijardi dolari.Baterijata “durasel ultra” be{e pretstavena vo 1998 godina, pa kompanijata go naso~i svoeto vnimanie vo promocija na taa poska-pa proizvodna linija so

napredni performansi. @ilet predviduva{e deka svetot }e gi prifati ovie podobri i poskapi baterii, isto kako i inovaciite vo preparatite za bri~ewe. No, vo april 2000 godina magazinot “Boston gloub” go objavi intervjuto so berzan-skiot analiti~ar na @ilet, Toni Vento, koj }e izjavi: “Konzumentite, globalno, ne se kupuva~i na alkalnite baterii vo taa mera vo koja o~ekuvav”. Iako proda`bata na “durasel ultra” navistina porasna vo 1999 godina, toa be{e na smetka na niv-nata regularna proda`ba na alkalnite baterii, {to rezultira{e so vkupna zagu-ba. Zgora na toa, Durasel, za razlika od @ilet, ima{e ri-val koj lansira{e proizvodi koi konkuriraa na nivnite inovacii. Enerxajzer ja pret-stavi nivnata dolgotrajna baterija za da go dobie vod-stvoto nad “durasel ultra”. Ni zaklu~okot na magazinot “Kunsjumer riports” (Consum-er Reports) deka povisokata cena na “durasel ultra” e opravdana od beneficiite na performansot ne pomogna mnogu vo posledicite za kompanijata.Vo 2000 godina Durasel drè{e re~isi 30% od vk-upnata proda`ba na @ilet, no operativniot profit na proizvoditelot na baterii padna za 28%. Za 2001 godina @ilet napravi plan za vra-}awe na poevtinite modeli, so podobreni performansi, novo pakuvawe i vra}awe na televiziskite reklami.Tro{eweto vo promo -cija prodolì i vo 2002 godina, koga Durasel go sponzorira{e Svetskiot kup i novata kampawa “Trusted Everywhere”. Kompanijata isto taka implementira{e kratewe na cenite vo vreme koga se zasili konkurenci-jata. I pokraj vakvite tak-tiki, slednata godina udelot na Durasel na pazarot na baterii padna na 45%. So po~etokot na 2005 godina Prokter i Gembl oficijalno go soop{tija planot za kupu-vawe na @ilet i do krajot na godinata akvizicijata be{e kompletirana. Kom-biniraweto na biznisite kreira{e kompanija koja zarabotuva pove}e od 60 mil-ijardi godi{no. Vo sledniot broj na “Kapital” }e ~itate kako od legendarniot krem Nivea izgradi kozmeti~ko carstvo

20 01.11.2010 PONEDELNIK RABOTA / IT / PRODA@BA / ZDRAVSTVO / SMETKOVODSTVO

SMETKOVODSTVO I REVIZIJAIzvor: Dnevnik

Objaveno: 22.10.2010-05.11.2010EL-TE inènering ima potreba od: Smetkovoditel CV, kratka biografija i fotografija ispratete na e-mail:[email protected] i [email protected], ili na adresa:ul.@elevo br.2/2-10 Skopje. Tel.022033453,2033473 i faks 2033-454 Kraen rok na dostavuvawe na dokumenti: 05.11.2010 god.

JAVEN SEKTOR, NVOIzvor: Dnevnik Objaveno: 29.10.2010Kancelarijata na UNHCR Skopje go objavuva slednoto rabot-no mesto, Pomo{nik Rakovoditel na Oddelot za za{tita/Pravni raboti. Zavr{niot datum za primawe na aplikacii e 4 Noemvri 2010(inkluzivno). Aplicirajte elektronski preku imejl na: [email protected]

MA[INSTVO , METALURGIJA, RUDARSTVOIzvor: Dnevnik Objaveno: 29.10.2010Toplifikacija Inènering Skopjeraspi{uva oglas za vrabotuvawe: 2(dva) diplomirani ma{inski inèneri nasoka termotehnika/termoenergetika Zainteresiranite kandidati moàt da dostavat biografija do Toplifikacija Inènering DOOEL-Skopje, ul.Londonska bb,Skopje, najdocna do 08.11.2010.

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: VremeObjaveno: 22.10.2010Avon ima potreba od: Kreativen preveduva~ na tekstovi i slogani na na{ite pe~ateni materijali. Ispratete go va{eto CV so motivacisko pismo na angliski jazik, ne podocna od 5-ti noemvri 2010 na e-mail:[email protected]

ITIzvor: Vreme

Objaveno: 27.10.2010 - 05.11.2010ONE Telekomunikaciski uslugi AD raspi{uva otvoren oglas za pribirawe na aplikacii za slednite rabotni pozicii: Biling Inèner; Softver Inèner; Ekspert za informa-ciska bezbednost i Agent za delovna proda`ba. Detalnite informacii se navedeni vo oglasot objaven vo Vreme na 27.10.2010 koj trae do 05.11.2010god.

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010JZU Centar za javno zdravje Veles raspi{uva: Javen Konkurs za imenuvawe na direktor na JZU Centar za javno zdravje Veles kako rabotodaven organ Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavuvaat do JZU Centar za javno zdravje Veles ul.„Lazo Osmakov” br.14 Veles, so naznaka „Za Komisija za sproveduvawe na postapka za imenuvawe na direktor, vo rok od 15 (petnaeset) dena, smetano od nared-niot den od denot na objavuvaweto.

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010-04.11.2010JZU „Centar za javno zdravje” [tip raspi{uva konkurs za imenuvawe na direktor na JZU „Centar za javno zdravje” [tip Rok za podnesuvawe na prijavite e 15 dena od denot na objavuvawe na konkursot vo dnevnite vesnici.Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavat do JZU „Centar za javno zdravje” [tip, ul.Hristijan Karpo{ bb [tip so naznaka za konkursna komisija

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

R � ABOTATENDERI �

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �

SOOPШT � ENIJAPO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

2101.11.2010PONEDELNIKOBUKI / EU / IT / FINANSII I SMETKOVODSTVO

Na 12.11.2010 godina prezentacija na belgiskata kompanija „KOVANER„ vo Stopanskata komora na Makedonija

SOVREMEN ALAT NA IDNINATAStopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so makedonsko-belgiskata kompanija „Kovaner Balkan„ DOOEL, koja e del od belgiskata kompanija „KOVANER„ organizira prezentacija na ra~en alat so vrven kvalitet. Ovoj alat nao|a primena vo grade`ni{tvoto, drvnata industrija, obrabotkata na mermer i kamen i kaj zanaet~iskite raboti.

Prezentacijata, na koja{to }e bidat postaveni alatite i }e bide objasneta nivnata primena, }e se izvr{i pod mototo „Sovremen alat na idninata”. Predvidena e interaktivna razmena na iskustva i soznanija od primena na ra~niot alat.

Prezentacijata }e se odrì na 12.11.2010 godina, so po~etok vo 10:00 ~asot, vo Stopanska komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Od 11– do 11.30 ~asot }e ima koktel-pauza, a potoa se predvideni bilateralni razgovori.

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site makedonski kompanii zainteresirani za u~estvo na prezentacijata da go prijavat svoeto u~estvo najdocna do 3.11. 2010 godina.

Prijavniot list moè da se prezeme od veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mk

KONTAKT:

Mirjana KocevaE-adresa: [email protected]:3244-035; Faks: 3244-088

EDNODNEVEN SEMINAR NA TEMA„E-BIZNIS STRATEGII ZA

PODOBRUVAWE NA EFIKASNOSTA I EFEKTIVNOSTA VO RABOTEWETO NA KOMPANIITE VO GLOBALNOTO

OKRUЖUVAWE”3 noemvri 2010 godina (sreda)

Stopanska komora na Makedonija, sala 3 na 3 kat 9:30-16:00 ~asot

Konkurentnosta na makedonskata ekonomija e 79-ta od 139 ekonomii. Spored apsorbcijata na tehnologiite od strana na kompaniite Makedonija e na 113-to mesto, spored sofisticiranost na proizvodniot proces na 90-to mesto, a spored sofisticiranosta na biznisot na 96-to mesto od 139 ekonomii vo svetot. (http://www.weforum.org/).

PREDAVA^ NA SEMINAROT:MIJALE SANTA, � Ekonomski fakultet pri Univerzitet „Sv. Kiril i Metodij„ vo Skopje.

Izlagawa na pretstavnici na firmi koi �implementirale elektronski biznis.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar moàt da se prijavat najdocna do 1 noemvri 2010 godina.

Poop{irno na veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija, od kade {to moè da se prezeme i prijavniot list: www.mchamber.mkKONTAKT:Len~e Zikova Elizabeta Eftimova: tel: 02 32 44 054 tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ÂSA)Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvali-fikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS.Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: [email protected];

[email protected] www.kds.com.mk

Online kursevi po angliski jazik non stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarOnline kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Psihodramavo tek400 ~asa

Trinova MPMObuka za Eklekti~na psihologijavo tek400 ~asaTrinova MPMPodgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarKorporativno Op{testvena Odgovornost01.11 – 02.11.10CS Global

Trgovija i marketing menaxment02.11. 1030 ~asa/ 2 mesKosmo Inovativen CentarGermanski jazik02.11. 1060 ~asa/ 4 mesKosmo Inovativen CentarUspe{ni sostanoci04.11.10CS GlobalBrzo ~itawe (Power Reading)05.11 – 10.11.10In Optimum Makedonija

Stres i upravuvawe so stresot05.11.10ESPStrate{ko upravuvawe so ~ove~ki resursi06.11. 1013.11. 1016 ~asa/2 denaKosmo Inovativen CentarEfektivna komunikacija pri proda`ba06.11 - 07.11.10CS GlobalLeaders in PR and Communication

08.11.1009.00 – 18.00 ~Leoron Group

Upravuvawe so ~ovekovi resursi (osnovno nivo)08.11.10CS GlobalInteligenten Deloven Angliski Jazik09.11 - 30.12.10Klu~ - Konsalting i trening centarSeminar za vnatre{na revizija, smetkovodstvo i danoci11.11 - 13.11.10

SFIDObuka za deloven asistent11.11.10CS GlobalUpravuvawe so konfliktni situacii12.11 - 13.11.10ESPObuka za izrabotka na Ekolo{ki dozvoli12.11 - 14.11.10Klu~ - Konsalting i trening centar

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

SEMINARUSPE[NO UÊSTVO NA 7.

RAMKOVNA PROGRAMA NA EUSkopje, petok 19 noemvri 2010 godina

Vo ramkite na evropskiot proekt WBC-INCO.NET, Slovenian Business & Research Association, SBRA od Brisel, organizira seminar na tema: Kako da se pridobijat sredstva od 7. ramkovna programa za istraùvawe i razvoj na EU (FP7)?. Se pokanuvaat site zainteresirani pretstavnici na pretprijatijata, nau~nite ustanovi, lokalnite zaednici i nevladinite organizacii, da ja iskoristat mo`nosta, besplatno da se informiraat za prednostite na EU-programata i uslovite, kako da bidat uspe{ni na konkursite. FP7 programata }e trae u{te 3 godini, me|utoa ve}e zapo~naa prvite diskusii za predlozite za 8. OP – za {to isto taka }e bidete informirani. Na seminarot, pokraj makedonskite pretstavnici, }e zemat u~estvo i zainteresirani od sosednite zemji vo regionot na JI Evropa.

Vo organizacijata na seminarot sorabotuvaat ECPD Regionalniot institut za razvojni studii od Skopje, i Stopanskata komora na Makedonija, vo ~ii prostorii i }e se odrùva seminarot. Raboten jazik e angliskiot na koj treba da se popolnat i prijavite.

Zainteresiranite se povikuvaat da se prijavat na slednata e-adresa [email protected] so kopija do [email protected] do 3 noemvri 2010 godina.

KONTAKT:Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected]

OBUKA ZA APLIKACIJA NA EU FONDOVIEU - otvoren pazar koj gi o~ekuva Va{ite proizvodi.

Sekojdnevno iljadnici proekti apliciraat za finansiska poddr{ka vo fondovite na EU.

Nekoi ja dobivaat, nekoi ne. Samo mal del od proektite se realiziraat i privlekuvaat povtorni investicii od donatorite.

Kako va{ata ideja da ja napravite uspe{en �i konkreten proekt?[to e RSM – rakovodewe so proekten ciklus �– cel i znaewe?Kako da podgotvite proekt koj }e gi zadovoli �EU standardite?Koj treba da ja poseti obukata? �

Proekt menaxeri i IT menaxeri, �menaxment konsultantiInèneri koi prevzemaat menaxerski obvrski, �vraboteni vo dràvna i op{tinska administracijaSite koi sakaat da apliciraat za dobivawe na sred- �stva od pretpristapnite fondovi na EU

Po~etok: 4 Noemvri 2010

Trener: Irena BojaxievaVremetraewe 16 [email protected] 02/ 24 61 477

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

22 01.11.2010 PONEDELNIK TENDERI

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Javno soobra}ajno 1. pretprijatie SKOPJE

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAdelovi za klipen kompresor �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=a3e63d25-096a-48cc-ae85-0492-da3b8b7e&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: AD MEPSO1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKARezervni delovi za ispitna oprema �

Pove}e informacii na : https://e-nabavki.gov.mk/ �eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=3b54fa58-4010-4ffe-96-db-b6fd5a80bde1&Level=2



PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAUslugi na carinsko zastapuvawe - {pediterski �uslugiLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=889f598a-2958-42ab-b86e-c9d0ac166b38&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Ministerstvo za 1. vnatre{ni raboti na RM

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAUslugi, ~istewe na sneg i odr`uvawe na proodnost �na pati{tata vo zimski uslovi za potrebi na MVRLimk: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=b038a679-f5aa-4156-8a7a-c2b22ff8b020&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: 1. Tehnolo{ko-metalur{ki Fakultet

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAnabavka na kompjuterski sitemi i kompjuterska �opremaLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=870a5710-242d-412e-9390-f4490bb62d6e&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: OU Dedo Iqo 1. Male{evski – Berovo

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Izgradba na u~ili{te vo selo Ma~evo �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=5abe1e31-8da5-423c-a075-b28966b4abab&Level=2


DOG0OVOREN ORGAN

Naziv na dogovorniot organ: AD MEPSO1. PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Servisirawe na elektronski broila i modemi �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=81bbe90f-01d2-4019-a841-7-d15089463a7&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: OU „Hristijan 1. Todorovski- Karpo{“- Rankovce

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAograduvawe na dvorno mesto vo Ou,,H.T.Karpo{,, �

Pove}e informacii na : � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=6521ee36-a6be-4da7-8b09-02-b07fb292f5&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Op{tina Vasilevo1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAizveduvawe grade`ni raboti na lokalen pat i �ulica vo naseleno mestoLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=abc3b964-6add-4718-9a43-0-cb49e0d3544&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JZU Op{ta bolnica Veles1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAGorivo za vozila �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=0bebcd3c-f77e-4f4f-b872-a7a6543c8f85&Level=2


DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Ministerstvo za transport i vrski

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Sanacija na o{teten yid na pristani{teto i pod- �logata na rampata za spu{tawe na plovni objekti vo voda na gradskoto pristani{te vo OhridLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=b6017370-1-ea9-473c-8f53-18e0a8d25479&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JOUD - Detska 1. gradinka „Olga Miceska„ - Ki~evo

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka na patni~ko motorno vozilo-kombi �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=795be1ab-825b-497e-9975-077e1ae48fb2&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JZU Op{ta bolnica 1. „Kumanovo„

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAmedicinski potro{en materijal za hemodijaliza i �dijalizeriLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=b00f46dd-f494-4551-a8e5-0-cfd7c648c7a&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: JZU Gradska op{ta 1. bolnica „8-mi Septemvri” Skopje

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAPrehranbeni proizvodi �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=05b3c0ec-6bac-40db-932e-c723c68ae63e&Level=2



PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAInstrumenti i alat za DV �

Link:: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=9e176f53-0381-47ef-9d7f-72-b2183e83f4&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: NU Nacionalna 1. i univerzitetska biblioteka Sv. Kliment Ohridski

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAIzbor na najpovolen pe~atar so grafi~ka i �tehni~ka podgotovka za pe~atewe na 130 toma makedonska kni`evnost na angliski jazikLimk: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=4ca37398-4444-4bbb-b358-c4aa73652191&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Op{tina Aerodrom1.

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKAIzbor na firma za izgradba na novi linii za �javno osvetluvawe na teritorija na Op{tina AerodromLink: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=c4f7f4f1-cb41-4580-86db-86-fba687bd72&Level=2


DOGOVOREN ORGANNaziv na dogovorniot organ: Slu`ba za op{ti 1. i zaedni~ki raboti na Vladata na Republika Makedonija

PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKANabavka na suvomesnati proizvodi. �

Link: � https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosi-eRPP.aspx?EntityId=c60b05a1-259e-44f3-806d-f2c96b9b1839&Level=2

KAPITAL TENDERI

KAPITAL TENDERI

OSVE@ETE GI VA[ITE INFORMACII! PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

2301.11.2010PONEDELNIKKONFERENCII

24 01.11.2010 PONEDELNIK KONFERENCII I SAEMI

Od 10 do 13.11.2010 godina vo Republika BugarijaINTERFOOD & DRINK

VO SOFIJA

Od 10 do 13 noemvri 23010 godina vo Sofija vo prostoriite na Inter Ekspo Centarot }e se odr`i saemskata manifestacija INTERFOOD & DRINK.

Vo nejziniot sklop }e ima posebni specijalizirani izlo`bi kako MESOMANIJA, SVETOT NA VINOTO, BULPEK, SALON NA VINOTO I HRANA I PIJALOCI.

Detalni informacii kako i prijavuvawe (vklu~itelno i formulari i uslovi za prijavuvawe) mo`e da se dobijat na oficijalnata veb strana na saemot

- http://www.iec.bg/ i vo Stopanskata komora na Makedonija.

KONTAKT LICE :Vasko Ristovski Tel: (02) 3244014 Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veru-vame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105

e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

25FUN BUSINESS 01.11.2010PONEDELNIK

Najpopularnite kostumi za Haloween godinava obi~no se inspirirani od poslednite nastani,

filmovi i mediumski poznati li~nosti. No}ta na ve{terkite 2010 godina ne e isklu~ok so raznite “zastra{uva~ki“ kos-tumi so koi barem za moment }e napravat da se ~uvstvuvate kako Lejdi Gaga, Hari Poter, Avatar i da izbegate od dos-adnoto sekojdnevie.

“MESNIOT” KOSTUM NA LEJDI GAGA

Kontroverznata Lejdi Gaga, poznata po svoite ekscentri~ni kostumi, be{e dobra inspiracija za kostum za Halloween. Tie ne se “{ablon”, tuku se mnogu raznovidni i ostavaat prostor da se iskoristi imaginacijata, a, sepak, da se ~uvstvuvate kako vo nejzina koà. Eden od nejzinite najpopularni kostumi e fustanot so par~iwa od meso so koj se pojavi na MTV Video Music Awards, i toa be{e odli~na ideja koja moè da se realizira samo

so obi~en list crvena hartija. Iako amerikanskite mesarnici imaa navalica od “dizajneri” od slavenici na koi ne im smeta{e neprijatniot miris na surovoto meso.

ZOMBI Kostimite na zombi so godini nanazad se edni od najpopu-larnite, bidej}i se interesni i ednostavni za podgotovka i dozvoluvaat golem broj kom-binacii. Tie isto taka se i odli~ni grupni kostumi so koi moè{ da se “glupira{“ i cela ve~er da se {eguva{ so tvoite prijateli za va{ite krvavi mozoci. Dovolno e da se vklu~i imaginacijata i da se napravi odli~en zombi-kostum so pomo{ na raznobojna {minka, crvena boja koja }e simbilizira krv i dolga zamastena perika.

KOSTUMI OD VAMPIRSKI-OT FILM “SAMRAK”

Edvard Kalen s$ u{te e “èòk” kostum za Halloween, posebno koga se planira sredba so “vampirkata” od soni{tata,

Bela. Kako kaj site vampiri, beleg na kostumot be{e blediot izraz na tvoeto lice, napraveno so bela pudra vo prav. Neizbeèn del e neurednata frizura, belite vampirski zabi, obi~na bela maica so sivo ili teget palto i zadolìtelno indiferent-niot laden misteriozen pogled koj budi “strav” i ja privlekuva Bela.

“VOLШEBNITE” KOSTUMI NA HARI POTER

Promoviraweto na u{te eden film na Hari Poter vo noemvri s$ pove}e go zgolemi prisustvoto na ve{terkite i vol{ebnicite na Halloween koi izleguvaat od “sobata na tajnite” na Hari Poter. Halloween e {ansa za pravewe na s$ u{te neotkrienite magii i borbata so vol{ebnikot od Azkaban.

AVATAR Filmot “Avatar” s$ u{te ima{e golemo vlijanie vrz odlukata za kupuvawe kostum za Halloween godinava. S$ {to be{e potrebno e sinata boja so koja se boi te-loto, ~evli, par~e platno, nakit i, {to e najva`no, lak i strela so cel da se dobie originalen “avatar” izgled.

NAJZASTAPENI HALLOWEEN KOSTUMI

Sekoj desetti mil-ijarder na pla-netata ìvee vo [va j cari j a , a 210.700 lu|e im-

aat pove}e od eden milion dolari, pokaàlo najnovoto istraùvawe na tim od sociolozi od Univerzitetot Bazel. Tie go istraùvale bogatstvoto i mo}ta na dràvata, nivnata po-vrzanost so op{testvoto i jazot me|u bogatite i siroma{nite.Spored ekspertite, za li~nosta da se smeta bogata potrebno e da ima naj-malku 30 milioni {vaj-carski franci, a pove-}e od 100 milioni za da se smeta za ekstremno bogata. Minatata nedela ja izdadoa knigata “Kako razmisluvaat i se odnesuvaat bogatite” (How the rich think and act), vo koja se analizira koi se tie lu|e i kako ìve-at. Predvid se zema i va`nosta na bogatstvoto vo op{testvoto i ekonomijata. Se gleda nivniot na~in na ìveewe, od toa kade gi pra}aat svoite deca na u~ili{te i {to pravat vo nivnoto slobodno vreme. Istraùvaweto potvrduva deka bogatstvoto i mo}-ta odat raka pod raka.“Poseduvaweto kapital zna~i i poseduvawe mo}”, veli eden profesor od Univerzitetot.Me|u drugoto, bogatstvo-to vo [vajcarija e kon-centrirano na sledniot na~in: 3% od naseleni-eto ima bogatstvo kolku {to imaat ostanatite 97%. Taka e sozdadeno edno malcinstvo koe uìva vo site beneficii, {to e nes-razmerno so Zakonot za nasledstvo, koj naj~esto isklu~uva direktni nasled-nici od danok i niski neto-

vrednosti na danok. Potoa, neizbe`no e pra{aweto kako ovie odluki pominalе preku glasa~kite kutii i kako glasalo naseleni-eto za toa? I ova e tema na istraùvaweto koe go sprovele profesorite. Boga-tite lu|e pra{uvale zo{to mnozinstvoto saka da se oslobodi od danokot za nasledstvo koga toa moè da pomogne na 80% od popu-lacijata? “Postoi nade`ta deka ako na bogatite im odi dobro, }e ima i po nekoja tro{ka za ostanatite od op{testvoto. Lu|eto s$ u{te veruvaat deka od kel-ner moè da se stane mi-lioner”, velat ekspertite. Seto toa na bogatite im dava golem legitimitet vo op{testvoto, socijalnata neednakvost e prifatena, koja za mnogumina e ne-razbirliva.[vajcarija e relativno bogata zemja i pokraj toa {to nema nekoi golemi prirodni resursi. Eksper-tite velat deka toa ne e razultat na rabotlivosta i skromnosta na narodot. Spored niv, [vajcarija,

iako ne bila kolonijal-na sila, stanala boga-ta preku kolonijalizam. Tie velat deka golem broj [vajcarci bogatst-voto go steknale preku iskoristuvawe na sred-stvata na ju`nata hemis-fera. Golema uloga ima i ne-utralnosta na zemjata. Taa se drì nastrana od konflikti i ima kontinu-itet na bogatstvoto, {to ne e slu~aj so Germanija. Neizbe`no e da se spomene deka bazite na multinacio-nalnite kompanii, kako Nes-tle (Nestle) i Novartis (No-vartis) se od golemo zna~ewe. Nivnata nadvore{na rabot-na sila mnogu pridonesuva za gradeweto na bogatstvo-to. Isto taka, za [vajcarija moè da se kaè deka e eden od najgolemite prof-iteri na globalizacijata, koja ne se pokaàla kako “zlatna guska” za sekogo. Od sredinata na 70-te godini jazot me|u bogatite i siroma{nite e vo po-rast i pokraj toa {to se ~inelo deka op{testveno-socijalnite tro{oci se ka~ile.

SEKOJ DESETTI MILIJARDER VO SVETOT E [VAJCAREC

BOGATI, POBOGATI I NAJBOGATI


FAKTI ZA BOGATATA [VAJCARIJAEdna desettina od svetskata populacija koja �poseduva pove}e od eden procent od globalniot bruto-doma{en proizvod ìvee vo [vajcarija;Zemajta e rangirana na 20-to mesto vo svetot vo �odnos na izvozot, a na 19-to vo odnos na uvozot;210.700 lu|e od 7,5 milioni ìteli na dràvata �raspolagaat so pove}e od eden milion dolari. 3% od dano~nite obrznici imaat tolkavo bogatstvo kako ostanatite 97%;85% imaat pomalku od 100 iljadi franci, {to e �6% od celoto bogatstvoSpored magazinot “Bilans”, bogatstvoto na 300 �najbogati lu|e vo zemjata se zgolemilo od 86 milijardi franci na 449 milijardi franci;[vajcarija e najgolem “of-{or” finansiski cen- �tar na globalno nivo so pazaren udel od 27%, a ostvarile bogatstvo od 2,1 milijardi dolari.

Razni kostumi inspirirani od tikvi, ~udovi{ta, vampiri, ve{terki, vol{ebnici i duhovi bea simbolite na Halloween. Praznikot za koj lu|eto se podgotvuvaat re~isi celo leto se slave{e vo nedelata (31 oktomvri) nasekade vo svetot, a posebno vo Amerika

��

FUN BUSINESS

filli~f

201raztumir

}e nkakokako Lejdi Gaga, Hari Poter, Avatadno

“MNA

Kontpoznakostumkostumi, be{e dobra inspiracija za ko

uza kostum za za kostum za

u

ne seraznoda se r

sepaksepak, da se ~uvstvuvate kako vo nejzinnajpo

j

so paj

pojavii toa

j

moè

N

��

PO

tekostumot a tvoeto

u

o belalice, napraveno so bela zbeèn pudra vo prav. Neizbeèn izura, abi,ur

belite vampirski zabi, belite vampirski zabi, u

a soto ient-zen v” i pogled koj budi “strav” i

u{te eden vo noemvri u

prisustvoto {ebnicite r u

na ve{terkite i vol{ebnicite na ve{terkite i vol{ebnicite u

eguvaat od na Hari u

{ansa za eotkrienite ol{ebnikot

rmagii i borbata so vol{ebnikot

{te ima{e odlukata za golemo vlijanie vrz odlukata za

Halloweenu

Halloweene potrebno se boi te-

re sinata boja so koja se boi te-

atno, nakit loto, ~evli, par~e platno, nakit ak i strela i, {to e najva`no, lak i strela originalen

r

a, aa ,

o ee aa

CARSTVOTO NA TEMNINATA

FAN BUSINESS26 01.11.2010 PONEDELNIK

Pokraj na jmod-ernata i na -jskapa pateka za odrùvawe na trkite vo For-

mula 1, emiratskata pres-tolnina Abu Dabi denovive go dobi i najgolemiot za-tvoren zabaven par vo svetot. Tematskiot park na Ferari e grandiozen objekt izgraden na povr{ina od 200.000 kvadratni metri, a se nao|a na ostrovot Jas, vo neposredna blizina na avtodromot.Objektot go ima oblikot na logoto na Ferari, a sekoj panoramski pogled kon pokrivot na parkot pre-dizvikuva vozdi{ki i kaj najprebirlivite qubiteli na arhitekturata.Sumata potro{ena na izgradbata iznesuva 180 milioni evra, investici-ja koja vo italijanskiot proizvoditel na motorni vozila smetaat deka }e bide vratena vo narednite ~etiri godini.Posetitelite na parkot moàt da se zabavuvaat na “luda ̀ eleznica”, roloko-steri, no i na vistinski

testovi za izdr`livost na otporot na zemjinata teà, koi dosega bea privilegija edinstveno za voza~ite vo Formula 1, kako i mehani~arska rabotilnica, preslikana od pitstopot na Ferari, kade {to pose-titelite imaat mo`nost da menuvaat pnevmatici ili da polnat gorivo vo

originalnite modeli na Fe-rari. Postaveni se i razni varijacii na simulatori od bolidite na Ferari, no i unikatna pateka, koja e delumno vo zatvoreniot del od parkot, no i dobar del vo predvorjeto, a na koja se podgotveni nekolku mo}ni karting-vozila, {to potsetuvaat na modelite

od F1.So ovoj proekt, Abu Dabi go zacvrsti svojot status na vistinski raj za fanovite na Formula 1. Patekata vo ovoj grad, Jas Marina, e najskapiot proekt nekoga{ izveden vo ramkite na ova natprevaruvawe. Avtodro-mot vreden 1,5 milijardi evra e vistinsko arhitek-

tonsko ~udo, koe vo kombi-nacija so zabavniot park na Ferari se nametnuva

kako najposakuvanata des-tinacija vo “cirkusot na ~etiri trkala”.

OKTANSKIOT CIRKUS STANUVA VISTINSKI

OTVOREN ZABAVNIOT PARK NA FERARISo ovoj proekt, Abu Dabi go zacvrsti svojot status na vistinski raj za fanovite na Formula 1. Patekata vo ovoj grad, Jas Marina, e najskapiot proekt nekoga{ izveden vo ramkite na ova natprevaruvawe. Avtodromot vreden 1,5 milijardi evra e vistinsko arhitektonsko ~udo, koe vo kombinacija so zabavniot park na Ferari se nametnuva kako najposakuvanata destinacija vo “cirkusot na ~etiri trkala”

��

� Najgolemiot zatvoren zabaven park vo svetot e otvoren za posetitelite na Abu Dabi

VINO I KAFE

INVESTICIJA ZA NAREDNITE POKOLENIJA

�

So pojavata na USB (stik za nadvore{na memorija), prem-nogu se olesni rabotata so

kompjuterite i informaciite. No, poradi toa {to ovaa aparat~e e mnogu malo, ~esto se gubi, osobeno vo temnica. Ovoj nov USB stik e vo forma na lego-kocka, a poleznosta kaj nego e vo toa {to sveti vo temnica. Na toj na~in, nema da go izgubite, a }e imate i mnogu interesen model na nadvore{na memorija. Go ima vo pove}e golemini - od 2 do 16 gigabajti memorija.

GADGETS

USB KOE SVETI VO TEMNICA

NAJDOBRO TAKSIWWW.POTRCKO.MK

DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA

Pretsedatel na firmata-}erka Gruppo Illy, koja se zanimava so

vinarstvo, e 55-godi{niot Rikardo Ilaj, vnuk na osnova~ot na kompani-jata koja na po~etokot proizveduvala samo kafe i ~okoladni zakuski. Tatkoto na Rikardo, Ernesto, vo profilot na kompanijata go dodava i ~ajot, a od pred dve godini Rikardo, zaedno so svojot brat Fran~esko, go zakupuvaat Mastro-jani, lozje so zvu~no ime koe se nao|a vo oblasta

Toskana.“Koga }e pogledneme nanazad, zemaj}i predvid mnogu aspekti, moèbi toa ne be{e dobro vreme za eden vakov ~ekor, me|utoa, ne se àlam”, izjavil Rikardo Ilaj za Rojters. Poteknuva od semejstvo vo koj sekoj e qubitel na vino i e oènet so poznat somelier, taka {to {to toj i brat mu ne se pre-

misluvaat od odlukata da po~nat so odgledu-vawe na sortnoto grozje “brunelo”.Zo{to “brunelo”? Pred s$, stanuva zbor za edna od najpopular-nite sorti. Se prodava niz celiot svet i trae 10 do 20 godini. Proizvodstvoto na vino e dolgoro~na obvrska. Ne e investicija za tri meseci, za pet godini, tuku investicija za edno celo pokolenie, izjavil Rikardo.Kako menaxeri na lozjeto Mastrojani se postaveni Andrea Ma-keti i enologot Mau-ricio Kasteli. Kaùva deka ima re~isi isti pretprimeni~ki gledi{ta kako i Voren Bafet, {to se odnesuva na pridobivkite od eden proekt. “Sekoga{ se trudam da bidam {to povni-matelen kon osnova~ot, semejstvoto ili menax-mentot na kompanijata so koj {to rabotam sekojdnevno”.Rikardo e re{en da ne proizveduvaat pove}e od 80.000 {i{iwa godi{no. “Kvalitet namesto kvantitet. Toa e na{eto gledi{te za ne{tata koi gi pra-vam, bez razlika dali stanuva zbor za kafe ili za vino”, potencira Rikardo.

�� Kafe, ~aj, ~okolado ili vino? Italijanskata kompanija Illycafe prodolùva so svoeto razvivawe vo najrazli~ni bran{i, za poleka no sigurno da se vpu{ti i vo edna nova granka - proizvodstvo na nekoi od najpoznatite italijanski vina

� Nivnata deviza: Kvalitet namesto kvantitet

27

SPORTSPORTSPORT 01.11.2010PONEDELNIK


Alen Ajverson od narednata nedela i oficijalno }e im se stavi na

raspolagawe na lu|eto od stru~niot {tab na turskiot tim Be{ikta{, otkako negoviot menaxer potvrdi deka e postig-nat dogovor me|u dvete strani.“Alen e premnogu vozbuden i presre}en od faktot {to lu|eto vo Turcija navistina sakaat da go vidat kako nastapuva vo nivnata liga. Svesen e deka lu|eto vo ovaa zemja imaat isten~eno ~uvstvo za ko{arka i edvaj ~eka da dopatuva”, izjavi me-naxerot na Ajverson.Porane{niot MVP i nekolku kraten #ol-star# na po~etokot od godina-va be{e soo~en so bank-rot. I pokraj toa {to se nude{e na re~isi site ekipi od NBA ligata, nikoj ne saka{e da potpi{e so 35-godi{en ko{arkar, koj, pokraj toa {to e vo poodmi-nati godini, poseduva i mnogu nezgoden karak-ter. Za popularniot AI se vrzani golem broj kontroverzni situacii, a

u{te pred da vleze vo profesionalnite vodi odleà nekolku meseci vo zatvor. Vo prvata sezona vo timot na Filadelfija ednostavno ne saka{e da igra zae-dno so Xeri Stakhaus, a podocna ima{e konflikt so sekoj od trenerite so koi {to rabote{e.Pred dva meseci toj pregovara{e so nekolku kineski ekipi, no pregovorite propad-naa otkako toj navodno pobaral premnogu pari. Vo Be{ikta{ vo narednite dve sezoni }e dobie dva milioni dolari. Iako toa e samo eden mal del od platata {to ja zema{e pred desetina godini, sepak, ovoj dogovor moè da go spasi od finansiski kolaps.

SR\AN IVANOVI][email protected]

Fudbalskite klubo-vi od angliskata Premier liga gi poseduvaat najdobrite spon-zorski dogov-ori koga e vo

pra{awe brendiraweto na dresovite. Premierliga{kite klubovi godinava }e inkasir-aat vkupno 128 milioni evra od otstapuvaweto na pravata na svoite sportski mai~ki na zainteresiranite sponzori.Spored izve{tajot na interna-cionalnata marketing-agencija Sport+Markt, zgolemuvawe na sponzorskite dogovori, se raz-bira, koga e vo pra{awe re-klamiraweto na dresovite, e zabeleàno vo {este najsilni evropski ligi, kade {to klubo-vite pred po~etokot na sezonata gi zaka~ile logoata na kom-paniite na gradite na svoite fudbaleri za vkupna suma od 470 milioni evra, {to e za duri 18% pove}e od sumata vo minatata godina.“Petnaeset evropski klubovi go podobrija svojot prihod od reklamiraweto na dresovite. Tri od pette kluba so najdobri dogovori se od Anglija”, obelo-deni direktorot na angliskata filijala na Sport+Markt, Geret Mur.Istiot izvor tvrdi deka najskapi se #dilovite# na Man~ester Ju-najted i Liverpul, koi od AON, odnosno Standard, dobija po 23,6

Organizator na ev-ropskoto prvenstvo vo rakomet vo 2012 godina e Srbija, no mo`no e del

od sredbite da se odràt i na teritorijata na Hrvatska. Gradot Osijek e najseriozen kandidat za realizacija na ovaa regionalna sorabotka, od koja i dvete zemji sakaat da profitiraat.Srpskiot rakometen sojuz (SRS) na Evropskata rakometna fed-eracija (EHF) za gradovi-doma}ini na prvenstvoto & gi predloì Belgrad, Novi Sad, Vrbas i Ni{. No, spored pos-lednite izve{tai, izgradbata na salata Car Konstantin vo Ni{ ne se odviva spored planiranoto tempo i ve}e e izvesno deka vo ovoj grad nema da se igraat natprevarite od evropskiot {ampionat.“Vo razgovorot so ~elnicite na Hrvatskiot rakometen sojuz ni be{e ponudeno natprevarite od edna grupa od evropskoto prvenstvo da se igraat vo Osijek. Zvu~i neverojatno, no Hrvatite sakaat da ni go otsta-pat Osijek, kade {to ima nova sala, hoteli i gi ispolnuva site uslovi. Se razbira deka tie ne go objavija toa javno, nitu, pak, pratija oficijalen dopis, tuku vo razgovorot {to go vodevme

REGIONALNA SORABOTKA

KO[ARKA

EVROPSKOTO PRVENSTVO SRBITE ]E GO ORGANIZIRAAT I VO OSIJEK?

neodamna be{e spomenato kako ideja od nivna strana”, izjavi pretsedatelot na SRS, Velimir Marjanovi}.Osijek be{e del od orga-nizacijata na Svetskoto ra-kometno prvenstvo koe vo se odrà na teritorijata

AJVERSON I OFICI-JALNO VO BE[IKTA[

Nekoga{ �najbaraniot ko{arkar vo svetot karierata ja prodolùva vo Turcija

Petnaeset evropski klubovi go podobrija svojot prihod od reklamiraweto na dresovite. Tri od pette kluba so najdobri dogovori se od Anglija, obelodeni direktorot na angliskata filijala na Sport+Markt, Geret Mur

Arenata Car Konstantin vo Ni{ e proektirana spored najmodernite standardi, no, iako izgrad-bata e po~nata od minatata godina, a zad fin-ansiskata konstrukcija stoi Vladata na Srbija, sepak, malkumina veruvaat deka objektot }e bide zavr{en pred po~etokot na natprevarite

milioni evra za brendirawe na dresovite po sezona. Inaku, na vtoro mesto na listata najlukrativni dresovi se klubovite od germanskata Bundes liga. Tamu godinava }e se sleat 118 milioni evra, {to e re~isi vkupnata suma koja sezonava e aktuelna vo itali-janskoto i {panskoto prvenstvo. To~no e deka Germancite imaat daleku poslaba, no i pomalku gledana liga od Italijancite i [pancite, no ova visoko vtoro mesto se dolì pred s$ na germanskata ekonomija koja, pak, e daleku posuperiorna od konkurentskite. Normalno e golemite germanski kompanii najmnogu da se reklamiraat vo doma{nite klubovi, naj~esto vo gradovite od kade {to i samite poteknuvaat.Vo italijanskata Serija A posledniot izve{taj govori

za prihod od sponzorite od 65 milioni evra. Situacijata na Apeninskiot Poluostrov moèbi }e se podobri vo pretstojniot period, bidej}i dve vode~ki ekipi na tabe-lata, Lacio i Fiorentina, s$ u{te gi nemaat brendirano dresovite.Interesno e toa {to fran-cuskite klubovi so 58 milioni evra }e ostvarat pogolem

FUDBAL I MARKETING

NAJDOBRO SE REKLAMIRA SO DRESOVITE VO ANGLIJA

128milioni evra im

pla}aat sponzorite na premierliga{ite

za nivnite logoa da se najdat na dresovite

od minatata godina, a zad finansiskata konstrukcija stoi Vladata na Srbija, sepak, malkumina veruvaat deka ob-jektot }e bide zavr{en pred po~etokot na natprevarite, koi }e po~nat na po~etokot od 2012 godina.

b

Zamislata e grandiozna, no salata Car Konstantin vo Ni{ te{ko �deka }e bide izgradena navreme za vo nea da se igra rakomet

na Hrvatska vo 2009 godina, a gradskite tatkovci na ovoj grad se pogriìja da izgradat navistina moderna sala.Arenata Car Konstantin vo Ni{ e proektirana spored najmodernite standardi, no, iako izgradbata e po~nata

Za da se bide na dresot na“crvenite|avoli” �potrebno e da se izdvojat 23 milioni evra

prihod od {panskite. Iako timovite od Primera divizion vaàt za edni od najkvalitet-nite vo Evropa, sepak, spored ovaa marketin{ka aktivnost zaostanuvaat zad konkurenci-jata. Holandskiot {ampionat, koj ve}e nekolku godini e {estorangiran na Stariot kontinent, moè da se pofali so prihod od respektabilni 42 milioni evra.

TOP 100

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: [email protected] tel: 02 2551 441lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva vtorata godi{na edicija KAPITAL 100.Po nekolkute uspe{ni edicii posveteni na bankite, izvoznicite, kompaniite, podgotvuvame nova edicija koja }e bide posvetena na liderite na makedonskata ekonomija.

Vo edicijata }e bidat vklu~eni pove}e rangirawa i analizi:� 100 najgolemi kompanii vo

Makedonija za 2009 � 100 najprofitabilni kompanii

vo Makedonija za 2009 � Koi se najgolemite rabotodava~i

vo Makedonija� Najgolemite problemi vo vremena

kriza i kako da se re{at� O~ekuvawa na najgolemite za 2011 godinaSite rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revidirani podatoci obezbzedeni od oficijalni institucii.

19. NOEMVRI, NOVA EDICIJA

Vo edicijata vo posebni tekstovi }e bidat analizirani nekolku sektori preku obrabotka i izjavi na najgolemite i najsupe{nite kompanii koi rabotat vo slednive sektori:� Energetika i nafta i nafteni derivati

� Crna i oboena metalurgija � Telekomunikacii � Grade`na industrija i grade`ni materijali

� Prehranbena industrija � Trgovija

Vo ramki na rangiraweto }e bidat vklu~eni u{te dve rangirawa:� TOP 100 najgolemi kom-

panii vo Adriatik re-gionot (rangirani spored vkupni prihodi ostvareni vo 2009) i

� TOP 100 najgolemi kompanii vo Central-na Evropa (rangirani spored vkupni pri-hodi ostvareni vo 2009).

KAPITAL 100 NAJGOLEMILiderite na makedonskata ekonomija

TOP 100

OVAA ESEN ^ITAJTE VOSPECIJALNI PRILOZI

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA:TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKIILI ISPRATETE E-MAIL NA: [email protected] KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

155 kapital 01 11 2010

Documents