Komutacija je:

Uspostavljanje, na zahtjev, pojedinane veze izmeu eljenog ulaza i eljenog izlaza, iz

skupa ulaza i izlaza, u vremenu dranja potrebnom za prenos informacije (ITU-T).ITU-T definicija komutacije:

Uspostavljanje na zahtjev pojedinane veze od eljenog ulaza do eljenog izlaza komutacionog sistema iz skupa ulaza i izlaza za vrijeme eljenog prenosa informacija.

Pretplatnika petlja digitalne centrale

4.2.1.3 Analogni Z interfejs na ISDN centrali

Jo uvijek je najmasovniji pristup ISDN centrali putem analogne parice. Osnovna struktura ovog interfejsa je prikazana na slici 4.14. Na jednu linijskoj tampanoj ploi tipino se nalazi 16 ili 32 ovakvih linija na koje se veu pretplatnike parice putem razdjelnika.Osnovne funkcije linijske opreme se esto objedinjuju akronimom BORSCHT (Batery

feed, Overvoltage protection, Ringing, Supervision, Codec, Hybrid, Test).

Baterijsko napajanje se vri preko razdvojenih zavojnica transformatora za prenos govora.Preko naponska zatita (munja, uticaj energetskih vodova) uglavnom se baziraju na

odvodnim osiguraima instalisanim na razdjelniku MDF (Main Distribution Frame).

Zatvoreni gasni odvodnici odvode iskru napona oko 300 volti izmeu ica ili od ice ka

zemlji Ne-linearni seriijski otpornici ograniavaju velike skokove struje. Otpornici sa pozitivnim temperaturnim koeficijentom PTC (Positive Temperature Coefficient) koji koriste provodne polimerne plastike slue takoe za ograniavanje strujnih skokova.

Struja zvona od zajednikog generatora zvona preko elektro-mehanikog releja spaja se na tip & ring ice parice.

Supervizija (otkrivanje istosmjerne struje nakon dizanja slualice) se vri preko razliitih

metoda:

- Navoj releja za otkrivanje u seriji sa pretplatnikom petljom. Struja petlje aktivira

odvojene kontakte releja.

- Ne-linearni magnetni materijal (zasitljivo magnetno jezgro) sa jednim navojem unutar

strujne petlje i navojem za otkrivanje.

- Struja petlje koja mijenja ponaanje take magnetizacije.

CODEC (COder/DECoder) vri operacije:

- NF filter za govor na anaolgnoj strani A/D konverzije

- Aktivni RC filter, prekidaki kondenzator filter, ili niz dioda CCD (charge control

diode). Priguuje audio snagu iznad 3.5 kHz

- Zatim odmjerava napone, 8000 uzoraka/s za kodiranje

- Kodira svaki uzorak napona kao binarnu predstavu komprimirane amplitude prema dva

zakona: -zakon aproksimativno logaritamsko pravilo kompresije koristi se u Sjevernoj

Americi i Japanu i A-zakon log-linearno pravilo kompresije koristi se u ostalim

nacionalnim PSTN mreama.

- Digitalno/Analogna konverzija se vri u obrnutom smjeru

- Hibrid ili usmjerivaka spojnica je analogni ureaj koji koristi viestruke navoje na

transformatorima, skupa sa prilagodnom mreom otpornika i kondenzatora. Hibrid

razdvaja dolazne i odlazne elektrine signale u 2-inoj preplatnikoj petlji u odvojene

jednosmjerne signale sa dobrom ali ne perfektnom tanou. Obezbjeuje da potpuno

digitalni prenos kroz digitalnu komutaciju ide po dva odvojena jednosmjerna puta signala, kao na slici 4.15.

Organizacija ISDN mree

Javna ISDN centralaSve funkcije jedne ISDN centrale podjeljene su u tri kategorije:

- Funkcije upravljanja:One se odnose na upravljanje vezama i slubama i pri tome

obuhvataju funkcije: posluivanja veza, obrade slube i signalizaciju. Kada se primi

zahtjev za nekom slubom, onda se koristi funkcija obrade slube za identifikaciju vrste

veze koja odgovara zahtjevanoj slubi, a onda se veza uspostavi preko funkcije

posluivanja veza i resursa.

- Funkcije veze: direktno se odnose na putanju kojom se veza realizuje kroz centralu.

- Funkcije eksploatacije i odravanja:za razliku od predhodno navedenih funkcija koje

slue za uspostavljanje poziva,ove se funkcije odnose na eksploataciju,upravljanje i

odravanje,tj. vri se kontrola,nadgledanje i teatiranje.;

Postoji takoe jo nekoliko funkcija ISDN centrala od kojih su najvanije:

- generisanje i distribucija takta i sinhronizacije sa ostalim sistemima u mrei;- prijem, prenos i interpretacija kako impulsne i DTMF signalizacije od/do krajnjeg

korisnika;

- pored standardne komutacije kanala podrana je i komutacija paketa;

Na slici 4.3 je dat ematski prikaz funkcionalne strukture ISDN centrale.U pogledu

hardvera, u principu, digitalnoj centrali treba se dodati sljedee:- module baznog pristupa (jedan modul uglavnom ima 8xBA) sa funkcijama linijskih

zavretaka LT i baznog pristupa na prvom nivou OSI sistema kao i obradom signalizacije

na drugom OSI sloju;

- module primarnog pristupa sa funkcijama potrebnim za prikljuivanje V3 ili V5

interfejsa i sve funkcije primarnog pristupa na prvom OSI nivou;

- poseban modul PH koji obezbjeuje funkcije paketskog prenosa;

- izlazni modul i dodatni hardver potreban za funkcionisanje koje obezbjeuju zajedniki

rad(inter working functions) i povezivanje kako jedne ISDN mree sa drugom,tako i ISDN mree sa posebnim mreama kao to su: PSTN, privatne mree i IP mree. Da bi se omoguilo povezivanje zajednikih terminala u razliitim mreama, postoje sljedeiparametri koji obezbjeuju:

- adaptaciju protoka;

- konverziju protokola;

- rukovanje signalizacijom koja obezbjeuje zajedniki rad;

- numeraciju i naplatu u sluaju zajednikog rada;

- specijalne algoritme rutiranja;

Hardver za funkcionisanje paketskog PH prenosa moe biti dislociran izvan lokalne javne ISDN centrale. Softversko proirenje treba da obezbjedi:- obradu DSS 1 na treem OSI sloju;

- korisniki dio SS7 signalizacije za ISDN-ISUP;

- upravljake funkcije, nadzor i administraciju;

Pored navedenog za funkcionalnu strukturu ISDN centrale treba omoguiti i sljedee:

- analizu signala biranja i selekciju pravca;

- uspostavljanje i raskidanje poziva;

- kontrolu pristupa i upravljanje dodatnim ISDN slubama;

- registrovanje saobraajnih podataka;

- definisanje zone, registrovanje i obraun tarifnih podataka;

- zatitno kodovanje;

- funkcije odravanja;

4.1.2.1 Interfejsi ISDN centrale

Interfejsi ISDN centrale se dijele na:

1. Interfejse ka drugim centralama:

- interfejs A predstavlja digitalni interfejs koji omoguava povezivanje na prvom nivou digitalne hijerarhije prenosa ISDN centrale sa drugim centralama.Ovom interfejsu odgovara karakteristika primarnog digitalnog signala protoka 2048 Kbit/s,a preko interfejsa A se moe vriti povezivanje izdvojenog stepena sa matinom centralom;

- interfejs B predstavlja digitalni interfejs koji omoguava povezivanje na drugom nivou digitalne hijerarhije prenosa ISDN centrale sa drugim centralama. Interfejsu B odgovara karakteristika digitalnog protoka signala od 8448 Kbit/s;

- interfejs C je analogni interfejs koji se rijetko koristi za povezivanje ISDN centrale sa analognim centralama;

2. Interfejse ka pretplatnicima.

Sa slike 4. uoava se da u zavisnosti od implementacije pristupnog CE, postoji vie

konfiguracija V referentne take. Realizuje se pet osnovnih konfiguracija pristupnog CE:

- pasivni pristup koji koristi samo medijum prenosa za povezivanje interfejsa korisnik-mrea UNI sa ET funkcijom lokalne centrale;

- direktni pristup koji povezuje UNI sa LE preko pojedinane pristupne digitalne sekcije koristei sistem prenosa;- udaljeno povezan direktni pristup koji povezuje UNI sa LE preko pojedinane pristupne digitalne sekcije koristei sistem prenosa;

- udaljeni pristup koristi lananu vezu V referentnih taaka, i baziran je na funkcionalnoj hijerarhiji referentnih taaka.Treba rei da ovakav prilaz dodjeljuje Vreferentne take integrisanoj klasi pristupa to obezbjeuje strukturu koja je multipleks

vie razliitih ili istih tipova pristupa;

- udaljeno povezan udaljeni pristup isti je kao i udaljeni pristup, samo je pristupna mrea udaljeno povezana sa LE preko transparentne digitalne sekcije;

- interfejs Z je definisan kao osnovni analogni interfejs sa druge strane centrale analognog pretplatnikog voda, a slui za povezivanje pretplatnikog terminala;

- interfejs V1 je digitalni interfejs koji se koristi u V referentnoj taki za povezivanje ISDN digitalne sekcije baznog pristupa, to daje mogunost pojedinanog baznog pristupa;- interfejs V2 je opti digitalni interfejs koji se koristi za povezivanje udaljenog ili lokalnog digitalnog pretplatnikog ureaja ili vie ureaja preko digitalne sekcije. On moe posluiti i za povezivanje izdvojenog pretplatnikog stepena ili koncetratora na lokalnu centralu;

- interfejs V3 je digitalni interfejs namjenjen za povezivanje digitalnih pretplatnikih ureaja preko ISDN digitalne sekcije primarnog pristupa;

- interfejs V4 je digitalni interfejs za spregu sa digitalnim vodom koji obuhvata statiki multiplekser sa nekoliko digitalnih sekcija baznog pristupa;

- interfejs V5 je digitalni interfejs baziran na protokolu od 2.048 Kbit/s i koristi se za povezivanje pristupne mree sa LE. On podrava sljedee vrste pristupa i prikljuenja: - vie ISDN BA i analognih linija preko multipleksera;- vie ISDN PRA i/ili BA kao i analognih linija preko koncetratora;Pristupna mrea se definie kao sistem implementiran izmeu LE i korisnika i pri tome

zamjenjuje cijelu ili dio lokalne distributivne mree. AN moe sadrati multipleksne,

cross-conect i prenosne funkcije.

to se tie pristupa preko V5 interfejsa, taj pristup koristi fleksibilni informacioni kanal sa upotrebom koncentratora ili bez njih.Treba rei da V5.1 interfejs podrava protok od 2.048 Kbit/s, dok je V5.2 umnoak ovog osnovnog protoka. Vano je spomenuti da V5 interfejs ne zavisi od koritenog medijuma prenosa unutar pristupne mree.V5.1 podrava razliite slube:

- slube na zahtjev prolaze kroz V5.1 interfejs, a podrana su dva tipa: PSTN ili PABX i ISDN BA;- permanentna linija(PL) sa upotrebom jednog ili oba B kanala ISDN BA, ne prolazi kroz lokalnu centralu;

- semipermanentna iznajmljena linija prolazi kroz V5.1 interfejs, i moe se koristiti jedan ili dva B kanala,analogna ili digitalna;

- slube permanentne iznajmljene linije ne prolaze kroz lokalnu centralu (premoten LE) i nemaju efekta na V5.1 i linije mogu biti analogne ili digitalne;V5.2. interfejs podrava sve slube kao i V5.1 a pored ISDN BA podrava i ISDN PRA u svim predhodno navedenim slubama.

4.2 Osnovna struktura ISDN telefonske centrale

Telefonska centrala se sastoji iz tri osnovna dijela: pretplatnikog stepena, komutacionog

polja i upravljakog dijela. Posljednja dva dijela se zajedniki nazivaju grupni stepen. U

poglavlju 4.1.2 data je organizacija centrale sa stanovita njene uloge u mrei. U glavi 2 su date organizacije komutacionih polja (komutatora). U javnoj mrei se primjenjuje neka od kombinacija vremensko prostornih komutatora, dok se kod privatnih telefonskih centrala PABX (Private Automatic Branch Exchange) uglavnom koristi vremenska komutacija.

U nastavku e se sagledati struktura pretplatnikog stepena i upravljanja telefonske

centrale.

4.2.1 Pretplatniki stepen ISDN centrale

Pretplatnika petlja je bazirana na nekoliko vrsta dostupa:

- konvencionalna simetriana parica za analogni govorni kanal 3-4 Khz ili ISDN 2B+D

kanala, te razliiti oblici irokopojasnog DSL kanala.

- radio link za analogni ili digitalni govorni kanal (NMT, DECT, GSM) ili podataka

(GSM, GPRS, EDGE, WLL, UMTS).

- E1, E3 linije za poslovne korisnike sa vie govornih kanala.

Za vezu sa drugim telefonskim centralama se koriste prenosnici. Najii su:

- standardne PCM PDH multipleks grupe (E1, , E4)

- standardne SDH grpe (STM-1, ..., STM-16) koje prenose standardne PDH/PCM signale.

Prenosniki interfejs ima slijedee funkcije:

- tajming i sinhronizacija (bit i byte nivo) ka liniji putem clock signala od centrale ili iz mree;

- genersanje i alociranje okvira;

- multipleksiranje/demultipleksiranje.

Pretplatniki stepen telefonske centrale je oragnizovan u vie pretplatnikih koncentratora koji koncenriu pretplatnike prema ulazu u komutacionog polja. Oni mogu biti lokalni ili geografski izdvojeni RSM (Remote Subscriber Module). Izdvojeni pretplatniki stepen koji je karakteristika sistema sa digitalnom komunikacijom se koristi u cilju ekonominije izgradnje pretplatnike mree. On se povezuje sa grupnim stepenom digitalnim sistemima prenosa, dok se pretplatniki kablovi polau samo u okolini izdvojenog stepena to donosi utede u paricama. U njemu se vri koncentracija saobraaja od korisnika ka voru.

Ponekad izdvojeni pretplatniki stepen obavlja i funkcije lokalne komutacije. U zavisnosti od tih funkcija ovaj stepen moe biti ili linijski koncentrator ili komutacioni blok. Ako je potrebno vie blokova na istoj lokaciji izdvojeni pretplatniki stepen se moe organizovati kao sistem sa vie blokova.U sluaju prekida veza izmeu centrale i izdvojenog pretplatnikog stepena mogu se

uspostavljati pozivi unutar izdvojenog stepena koji se tada ne tarifiraju.

Vidi se da i pretplatniki stepen moe imati upravljaki dio, pa ponekad i komutaciju.

Meutim on se uglavnom sastoji od linijskih oprema, rasporeenih na tampanim ploama, na koje se veu pretplatnike parice.

Organizacija upravljanja pretplatnikih koncentratora je specifina za digitalne telefonske

centrale raznih proizvoaa, meutim, V5.2 interfejs, sa standardnim upravljanjem koje

koriste svi proizvoai, omoguava realizaciju koncentratora sa vie hiljada pretplatnika,

koncenrisanih na 16 E1 primarnih grupa prema grupnom stepenu.

Pretplatnike parice mogu prenositi analogni i digitalni signal do linijskih oprema

pretplatnikog stepena. Analogni pristup je jednostavan dok je sloeni digitalni pristup

zahtjevao izuzetno sloenu standardizaciju.

Referentna konfiguracija digitalnog pristupa je put od krajnjeg ureaja korisnika do krajnje centrale. Referentne take se po dogovoru oznaavaju slovima od R do V.

Svaka dionica treba da sadri odreeni broj funkcija. Referentna konfiguracija ISDN-a

sadri sljedee pristupne take (Sl. 4.7):

- referentne take T i S(omoguavaju pristup u slube nosioce koje podrava ISDN);-

referentna toka R(pristupna taka u drugim standardizovanim slubama);

- referentna taka U(pristupna taka za transmisionu liniju);

- referentna toka V(mreni interfejs na strani javnog komutacionog sistema);

Slika 4.7

Prema definisanim strukturama pristupa kod bazno pristupa BRA (Basic Rate Access) su

na interfejsu raspoloiva dva B kanala od po 64 Kbit/s za prenos informacija i D kanal od

16 Kbit/s za signalizaciju,dok kod primarnog pristupa PRA (Primary Rate Access)

postoji 30 B kanala i jedan D kanal.

U ISDN mreama razlikujemo dva tipa interfejsa:

- interfejsi komutacionog sistema ili ISDN centrale koji se nalaze sa strane ISDN centrala;

- korisniki interfejs koji se nalazi sa strane korisnika.Na korisnikom interfejsu moe se

oekivati pristup:

- pojedinanog ISDN ili ne ISDN terminala;

- korisnike instalacije sa vie ISDN i ne-ISDN terminala;

- korisnike ISDN centrale;

- lokalne raunarske mree;

Detaljno su standardizovana dva korisnika interfejsa:

- interfejs baznog pristupa (BRA) i interfejs primarnog pristupa (PRA).

4.2.1.1 Bazni pristup

Osnovna namjena ovog interfejsa je da korisnikim terminalima omogui pristup u baznu

strukturu kanala u referentnoj taki S tj. T. Neke varijante baznog pristupa su date na slici

4.8.

Slika 4.8

Kod pristupa (1) (taka-taka) se moe samo jedan vienamjenski funkcionalni terminal

direktno prikljuiti u referentnu taku T. Funkcije zavretka mree NT2 u ovom sluaju ne postoje.Varijante pod (2) i (3) su poznate pod nazivom (taka-vie taaka).

Za varijantu (2) je primjenjena konfiguracija koja se zove pasivna magistrala kod koje je mogue prikljuiti do 8 terminala paralelno na instalaciju korisnika. Pomenimo samo da varijanta (2) ima ogranienja u duini kablova u odnosu na varijantu (1).

Takoe postoje dvije podvarijante poznate pod nazivima kratka pasivna magistrala i

produena pasivna magistrala.U varijanti (3) se upotrebljava i NT2, od kojeg se oekuje da pristup u mreu omogui terminalima veeg broja korisnika i ovakva varijanta je poznata kao aktivna magistrala.

Ona se primjenjuje za manje saobraajne kapacitete.

U ovoj verziji ulogu NT2 najee vri ISDN pretplatnika centrala (ISPBX). NT2 je

inteligentni ureaj koji obavlja funkcije na sva tri prva OSI nivoa i to:

- komutaciju i koncentraciju;

- rukovanje protokolima na drugom i treem sloju;

- multipleksiranje na drugom i treem OSI nivou;

- funkcije odravanja;

- funkcije zavretka interfejsa;

NT1 za bazni pristup

Operatori ISDN mrea imaju podjeljeno miljenje o tome gdje se zavrava ISDN mrea u

njihovoj nadlenosti a odakle poinje pretplatnika instalacija. Zavretak mree NT1,

pored funkcija na prvom nivou slui i za pretvaranje signala u referentoj taki T ili S/T u

signale koji se koriste za prenos od referentne take U po mrei, tj. pretplatnikim

vodovima.

Referentna taka S se kod baznog pristupa u konfiguraciji taka-taka naziva prikljuno mjesto S0.

Kada se na prikljuno mjesto S0 treba prikljuiti vie od jednog korisnikog terminala,

onda se magistrala baznog pristupa naziva S0 magistrala. NT1 se locira izmeu referentnih taaka S/T i U.

Na slici 4.9 je dat prikaz prikljuenja NT1: na jednoj strani su parice pretplatnike

instalacije spojene na prikljuno mjesto S0 (taka S/T), preko S0 interfejsa a sa druge

strane je mrea,odnosno pretplatniki pristupni kabl spojen na U interfejs NT1.Na slici se

jo vidi:

- da su pretplatniki terminali prikljueni na NT1 preko pretplatnike instalacije koja sadri

dvije simetrine parice (4-ina veza) i to jedna za predaju a druga za prijem;

- dok pretplatniki vod ima jednu simetrinu paricu (2-ina veza) za prikljuenje na NT1;

Slika 4.9

Signali se grupiu po principu vremenskog multipleksa u kanale 2B+D sa protokom od

2x64Kbit/s+16Kbit/s=144 Kbit/s za 2B+D i dodatni sistemski kanal sa definisanim

funkcijama (formiranje rama i sinhronizacija,odravanje i nadzor pristupa) protoka 48

Kbit/s to daje ukupni protok od 192 Kbit/s.

Za prenos signala po pristupnom vodu sa jednom paricom, od interfejsa U do lokalne

ISDN centrale, u upotrebi je nekoliko linijskih kodova a najbolje se pokazao kvarternarni

linijski kod 2B1Q koji omoguava protok od 160 Kbit/s u dupleksu. Od 48 Kbit/s koji su

razervisani za dodatni sistemski kanal stvarno se koristi samo 16 Kbit/s pa se po

pristupnom vodu bazna struktura realizira sa protokom od 144 Kbit/s+16 Kbit/s=160

Kbit/s. NT1 ima najee sopstveno napajanje tako da sa njim prua napajanje po S0

magistrali za do 4 prikljuena ureaja. NT1 je ureaj koji obavlja funkcije na prvom OSI

nivou i to:

- zavretka prenosa po liniji;

- funkcije odravanja linije i testiranje povratne petlje;

- multipleksiranja na prvom OSI nivou;

- kontrole vremenskih funkcija;

- funkcije napajanja ili prenosa napajanja od mree do terminala;

- zavretka interfejsa;

- konverzije dva razna formata;

Kroz D kanal se prenosi signalizacija i pri tome signalizacija ima apsolutni prioritet. Od

osam krajnjih ureaja koje je mogue prikljuiti na S0 magistralu samo jedan od njih moe pristupiti D kanalu u odgovarajuem trenutku.

Na slici 4.10 pokazana je blok shema NT1. On se sastoji od 3 integralna kola (U-interfejs i S-interfejs transivera i mikrokontrolera) i nekoliko diskretnih kola za otkrivanje strujnih

impulsa i optoizolatora za konverziju visokonaponskih istosmjernih impulsa na TTl nivo

za obradu u mikrokontroleru.

Slika 4.10 NT1

Blok shema tipinog ISDN terminala prikazana je na slici 4.11 (proitvoa National

Semiconductors). Interfejs NSC TP3420 je implementacija S interfejsa (SID) sa

funkcijama funkcija fizikog nivoa prema ITU-T I.430.Interfejs odrauje sve algoritme

aktivacije i pristupa D kanalu. Mikrokontroler sa 16-bit CPU sadri i interne periferale,

kao 2 HDLC i 4 DMA kontrolera, puni UART, 4 tajmera i serijski dekoder.

Mikrokontroler obrauje signalizaciju po D kanalu, kao i razliite protokole adaptacije

brzine kao X.25.

Slika 4.11 ISDN terminal

Ako je prenos signala izmeu lokalne centrale i NT1 onemoguen zbog velikih udaljenosti onda se ubacuje regenerator baznog pristupa negdje na trasi voda. On se obino smjeta u podzemni kanal ili se direktno na mjestu produavanja uliva u zatitni omot kabla kako ne bi dolo do oteenja. Ubacivanjem regeneratora se moe poveati domet ali je ogranien otpor tako dobijene dionice. Kao prelazno rjeenje proizvoai nude ureaj NT+TA iliNT+ab.4.2.1.2 Primarni pristup

Na korisnikom interfejsu primarnog pristupa moe se oekivati prikljuenje:

- korisnike instalacije sa vie ISDN i ne-ISDN terminala;

- korisnike ISDN centrale;

- lokalne raunarske mree;

U ISDN konceptu je izraena tenja da se irok spektar slubi podrava ogranienim

brojem interfejsa. Do sada su standardizovana dva interfejsa:interfejs baznog pristupa(BRI) i interfejs primarnog pristupa (PRI). U evropi primarni pristup sadri 30B kanala,gdje svaki ima brzinu prenosa od 64 Kbit/s i jedan D kanal.

Sjeverno amerika hijerarhija je bazirana na digitalnom sistemu sa protokom od 1,544

Mbit/s. Evropska hijerarhija je bazirana je na digitalnom sistemu sa protokom od 2,048

Mbit/s. Ova istorijska razlika u hijerarhiji digitalnih sistema je zadrana i u ISDN-u.

Struktura kanala primarnog pristupa pored B i D kanala ima i nov tip kanala, H kanal

protoka nx64 Kbit/s. I za H kanale je predviena signalizacija po D kanalu.Postoje 4 tipa H kanala:

- H0 brzine 384 Kbit/s;

- H10 brzine 1.472 Kbit/s;

- H11 brzine 1.536 Kbit/s;

- H12 brzine 1.920 Kbit/s;

Varijante primarnog pristupa

Osnovni zadatak primarnog pristupa je da velikom broju korisnikih terminala omogui

korienje primarne strukture kanala u referentnoj taki S, tj. T. Neke varijante primarnog

pristupa su prikazane na slici 4.12.U varijanti (1) u referentnoj taki T je sadrana primarna struktura kanala ime se obezbjeuje vei saobraajni kapacitet zavretka mree NT2 i mogunost prikljuenja veeg broja terminala.U referentnoj taki S koristi se bazna struktura kanala u point-to-point konfiguraciji.

Slika 4.12

U varijanti (2) funkcije kraja mree NT1 i NT2 su objedinjene u istom ureaju.Varijante

(1) i (2) su teorijskog tipa dok varijante (3) i (4) imaju praktinu primjenu.Varijanta (3)

predstavlja primarni pristup paketske mree PN realizovan prikljuenjem rutera ili

serverske kartice u taki S.Varijanta (4) predstavlja nain prikljuenja pretplatnike

centrale velikih mogunosti. NT2 je inteligentni ureaj koji obavlja funkcije na sva tri OSI

sloja i to:

- komutaciju i koncentraciju;

- rukovanje protokolom na drugom i treem sloju;

- multipleksiranje na drugom i treem sloju;

- funkcije odravanja;

- funkcije zavretka interfejsa i druge funkcije na prvom OSI nivou;

Za razliku od baznog pristupa, PRI se moe realizovati samo u konfiguraciji taka-taka jer je bitski interval za red veliine krai od ong u baznom pristupu.

NT1 za primarni pristup

Struktura primarnog pristupa je 30B kanala i jedan zajedniki D kanal. Ukupni protok

primarnog pristupa je: 2.048 Mbit/s to se u Evropi oznaava kao E1. Pristupna taka S/T

ili T kod primarnog pristupa se naziva S2M.

NT1 je ureaj koji obavlja funkcije na prvom sloju i to:

- zavretka prenosa po liniji;

- funkcije odravanja linije i testiranje povratne petlje;

- multipleksiranje na prvom OSI nivou;

- kontrole vremenskih funkcija;

- zavretka interfejsa;

NT1 koji je prikazan na slici 4.13 za primarni pristup ima u pristupnoj taki S2M interfejs

S2M. Prenos se ostvaruje po principu dualnog simpleksa u pristupnoj taki U postoji

interfejs UK2 kada se pretplatniki vod sastoji od dvije parice,ili u pristupnoj taki U ima

interfejs UG2 kada se pretplatniki vod sastoji od dva optika vlakna.

Slika 4.13

Kada se prenos signala od NT1 do lokalne ISDN centrale vri parom optikih kablova u

referentnoj taki U koristi se binarni linijski kod.

NT1 za primarni pristup najee ima takvo kuite da se lako montira kao komponenta, tj. zauzima jedan slot u zajednikom telekomunikacionom ormanu. NT1 se u ovom sluaju ne

napaja od strane krajnje centrale a ni korisniki ureaji.