·i

.. : Yayin Yonetmeni

Prof. Dr. Muzaffer ~EKER · Necmettin Erbakan Oniversitesi Rektorii

Prof. Dr. Ramazan ALTINTA~ Necmettin Erbakan Oniversitesi ilahiyat Fakiiltesi

Yayina Hazulayanlar Dr. ismail KURT - Seyit Ali TUZ

islam.i ilimler Ara~trrma Vak.6.

Editorler Yrd. Doc;. Dr.Murat AK, Ar~. Gor. Hasan CANSIZ

Necmettin Erbakan Oniversitesi ilahiyat Fakiiltesi

Grafik&Tasarrm Merve BULBUL

Mtistafa ALTINTEPE Uzm. Serpil YAKUT

Fotograf Murat AKTEKE

Baslo-Cilt GULER OFSET I Mehmet Giller

Fevzi

iSLAM YORUMLARINDA HZ. PEYGAMBER'iN ve SUNNETiN YERi:

SUNNE'fiN GEREKLiLiGi ve ONEMi

Fikret KARA.PINAR 1

islam, Kur'an ve Hz. Peygamber'in siinneti olmak iizere temel iki kaynaga dayanmaktadrr. Allah, Kur'an'1 gonderirken Peygamberini de bu dinin insanlar tarafindan nastl ya~anacagm1 gostermesi iyin gorevlendirmi~tir. Siinnet dinin insan ya~anuna formiile edilmi~ biyirnidir. "$ii.phesiz sen bii.yii.k bir ahlaka sahipsin."2 hitab1yla Allah Tea.Ia Eferidirnizi taltif etmi~tir. Aynca, ''Allah ve Elfisi bir konuda hii.kii.m verdikten sonra mii.'min bir erkek ve mi/min bir kadmm, k?ndileriyle ilgili hususlarda arttk bajka sefenekleri yoktur. (Bu hakkz kendinde gorerek) Allah'a ve Blfisi'ne isyan eden kimse, ~ii.phesiz apapk bir sapkmlzga d~mii.~ olur."3 ayeti, tartI~mali bir nieselenin y6ziimiinde temel bir ilke olarak Kur'an ve siinnetin hakernligme ba~vurulmas1 gerektigini ogretir.

Raslliullah'a (s.a.v.) itaat, O'nun getirdigi ve uyulmas1m emrettigi biitiin prensipleri yerine getirmeyi gerektirir. Kur'andaki pek yOk ayet ya dogrudan ya da dolayli olarak Peygambere itaat edilmesini ve ona kar~1 gelinmemesini emretmektedir. 4~ ·

· ''A.llah'a itaat edin, Rasul'e de itaat edin ve kar~z gelmekten sakmm."4; "Resul size neyi verdiyse onu aim, size ne yasakladiysa ondan da sakimn."5; "De ki: Eger Allah'z seviyorsanzz bana uyun ki Allah da sizi sevsin

[1] Prof. Dr., Necmettin Erbakan Oniversitesi ilahiyat FakGltesi, fkarapinar@hotmail. com

[2} el-Kalem 68/4.

[3] el-Ahzab 33/36.

[4] el-Maide 5/92.

[5} el-Ha~r 59/7.

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlart

ve giinahlarm1z1 bag1~laszn.''6; "De ki: Allah'a. ve Resul'e itaat edin.'17•

Hz. Peygamber'in siinnetinin vahiy olup olmachgi tarih boyunca devam eden bir tartl§ma konusudur. Konu hakkmdaki gorU.§ler, "siinnetin tamam1 vahiydir veya degildir yahut bir kzsmi vahiydir" §eldinde ii

yapilim~tlr.11 Siinneti olu~tµran muhtevamn hangi kismmm . vahiy, hangi ktsmmm iftihat iiriinii oldugunu gosteren bazi ipuflan olsa da bunu kesin olarak bilmek pek miimkiin degildir. Ancak b}:l gorii~ sahipleri, vahyin kontroliinde olan bir Peygamberin soz konusu oldugunu ve O'nun rey ve is;tihatlannrn da srradan bir insanrn reyve is;tihatlanndan farkl.J. oldugnnu vurgulamayi ihmal etrnemi~l~rdir. Nitekiin Dihlevi Raslllullah'rn is;tihadrnrn vahiy mesabesinde · oldugunu kabul etmektedir.12 Bununla birlikte rey ve is;tihat kavramlarrnrn Raslllullah'rn (s.a.v.) hadisleri is;in kullamlmas1 ne kadar uygundur? Durum boyleyken Efendimiz'den sadrr olan hadis ve siinnetler zaman zaman sahabe tarafrndan farkh yorumlanabilmi~tir: "Kafirlere benzememek ifin agaran saf ve sakalm kma ile boyanmasi" orneginde oldugu gibi kimi sahabiler sas; ve sakahru boyarru~; Hz. Ali ve Enes gibi kimi sahabiler de boyamam1~hr. Allah Raslllii. (s.a.v.) her iki uygulamaya miisaade etrni~tir." i~te bu durum, siinnetin baglayicillgi ile yorum arasrndaki ili~kiye as;tkhk getirmekle birlikte daha sonra yaptlacak olan yorumlara da as;tl

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

birlikte, anlama sorununu da beraberinde getirmi~tir. ilahl kelam olan Kur'an'1 anlamak ve ilahl murada ula~mak i

i~in ba~langic1 ve sonucu" anlamma gelen e-v-1 koki.inden tiiremi~ olup "dondiirmek, c;e~itli anlanilan olan sozii ac;tl

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

ile hadisin yorumunu birbirinden ayrrarak Kur'an'm yorumu ic;:in genellikle tefsir ve te'vil terimlerini kullarurlarken had.is i

"Felsefe -ozellikle mantzk-, psikoloji ve sosyoloji'yi bir yana bzraktzgzmzzda soz!lafiz fenomeni bizzat dilbilim (gramer alanlarz, morfoloji, sentaks ve semantik) ve retorik (belagat) (ilm-i beyan, uslup bilim, edebiyat) alanlan gibi ~e?itli bilgi alanlanmn konusu" oldugunu dile getirerek biitiin bu alanlarda yaptlan ara~trrmalarm merkezini, anlam probleminin olu~turdugnnu dile getirmekteclir.33 Anlarna ve yorumlamaya

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

meydana gelir. Eksistensiyal olarak anlama, yapabildigimiz §eyin neligi olarak

on-kavrayi~trr ve bizim kendi onyargtlarnmzdan kaynaklanan ~eydir. Gramatik yorumlar, on-anlamarun bile~enleri durumundadrr.44

Yorum

Yorwn, . "bir yazlillil veya bir soziin, anla~tlmas1 gii

Anlama ile Yorumlama Arasmdaki Fark

Anlamanm tasarlaru.m1 kendini te~ekkiil ettirme gibi bir zati imkana sahiptir. Anlamanm te~ekkiiliine yorum (tefsir) diyoruz. Yorumla (tefsirle) birlikte anlama, anladigr ~eyl{~ahlayarak kendine mal eder. Yorumla anlama ba~ka bir ~eye donii~mez, kendisi olur. Yorum eksistensiyal baknndan anlama iizerine temellenir tersi degil. Yorum anla~tlmi~ olarun tasdiken ilami demek olmayip anlama srrasmda

(44] Hirsch, E.D., "Gadamer'in Yorum Teorisi", ~ev. Ramazan Ertiirk, islami Ara~tlrmaJar, C. 16, S. 3, s. 412-415.

(45] TDK, http://tdkterim.gov.tr/bts (eri~im: 31.07.2013).

(46] http://interpretation.askdefine.com/ (eri~im: 28.03.2014).

[47] Bk. Razi, Fahruddin EbO Abdiilah, et-Tefsfru'l-Kebfr, (Mefiitihu'l-Gayb), Daru'l-Fikr, Beyrut 1981, XXVI!, 96. Aynca bk. Oztl.irk, Mustafa, Kur'an ve A.5m Yorum Tefsirde Batmi-lik ve Batmf Te'vil Gelenegi, Kitabiyat, Ankara 2003, s. 140-141.

[48] Bk. Zerke~i, Burhdn, 11, 156.

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlari

tasarlanan imkaruarm

~eklinde yanb~ anladtl

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

~ekillendiricidir. Biz ise onun kar~1smda- nesne ve onu anlamaya ve yorumlamaya c;ah~an edilgen ve uygulayan konumunda olmahyiz. Nitekim islam alimlerinin metinleri anlarken, inetne balo.~ ~ekilleri bu minval iizeredir ve bu tutum oldukc;a onemlidir. Bu bala.~ ~eklinin aymc1 ozelligi, metin ile aralarmda ozel bir ili~kinin ortaya c;ikmas1 ve bunun neticesinde ortaya ~Ikan ~erh veya yorumun bir insan :fiili olarak goriilmesidir. Yani onlar, her metni, ozellikle de ayet ve hadisleri, ayet ve hadisi soyleyenin yani Allah (c.c) ve Rasftlii'niin bir :fiili (emri-talebi) olarak algilayip, kendileri de buna kar~illk bir fiilde bulunduklarmda, bu fiil sonucu ortaya c;ikan eylemleri, kendi yorumlar1 olarak gormeleridir. Boyle olunca, ayet ve hadislerin yorumlar1, hirer insan fiili olarak, bir fiilin ta~unas1 gereken biitiin ozellikleri ta~unaktadrr. Her ~eye ragmen yaptlan veya yaptlacak olan bu yorum, ~ogu kez gizli kalmaya ve izafi olmaya malikfundur.

Nass/metin ozne, yaptlan yorum ise nesne olduguna gore; nass/ me tin nesneldir (obj ektif), yaptlan yo rum ( ~erh/tefsir) ise oznel ( siibj ektif) dir. Yani nass/metin astldir, anlam ve yorum ise izafi/gorecelidir.

Burada zikredilen her bir konunun miistakil olarak ele alm1p geni~c;e irdelerunesi gerekmektedir. Aynca bunlara ilave edilni.esi gereken mevzular da vardrr. Bunlar tarih boyunca yazar-metin-yorum/anlam baglammda tart1~tlan ve iizerinde kafa yorulan konulardrr. Burada meseleye kisaca dikkat c;ekmeye ve nasslar ile baglanttlar kurulmaya c;ah~tlm1~tlr.

Biitiin bu ili~kiler yumag1 hakkmdaki kanaatirniz ve durdugumuz yer, ayru zamanda bizlerin Kur'an ve hadis/siinnete bfil>i~llillZl ve ona kaq1 tutum ve duru~umuzu ortaya koymaktadrr. Metnin katl.ffilzdaki degeri ve yeri buna bagh olup metinden c;ikartlacak sonuc; da ona gore ~ekil almaktadrr.

Hermenotige gore anlama ve yorumlama, okurun veya yorumcunun kendi ya~adiklarma, birikimine, c;evresine, ~artlarma vs. bagh olarak gerc;ekle~en bir eylemdir. Aynca hermonetige gore yorum, bireylere gore degi~en ve her biri dogru kabul edilen yakla~unlardrr. Oysa islfun, bireylerin nefislerini degil, nasslar1 merkeze almaktadrr. islfunaa nasslarm ~ekillendirdigi birey, toplum ve ortam onemlidir. islfun'm degi~mez ilkeleri yam ma yoruma ac;ik hiikiimleri vardrr. Hermenotigin ise degi~mezleri, sabiteleri yoktur.

Bat1 yorum gelenegi, usul koymak yerine onu yandan dola~arak bir nevi reddetmi~ ve smrrs1zhk boyutuna gec;mi~ ve boylece insana neredeyse sonsuz bir yetki tanlffil~trr. Dolayis1yla Hrristiyanligi yani dini a~rru~tlr. Bu da anlam1 ve yorumu adeta buharla~trrrm~trr. Hermenotik bir anlama yorumlama arayi~1/ c;abas1drr. Bitmi~, tamamlanm1~ bir siirec; degildir, devam etmektedir.

!~\ ( 128 J ""-.. ~~

Ban kiiltiiriinde dini metinlerin anhuru., buharla~tJ.nlmak istenirken bizler anlamaya, yorumlamaya, iiretmeye s:ah~rm~izdir. Ancak bizde duraganhk, tamamlaruru~hk. oigiiveni .var. Buna itiraz eden Nasr Ebu Zeyd, "Tefsir ve Hadis usuliiniin yetersizligini tedvin edildigi donemde ve di~ etmende aramak lazun:'57 der. Onun bu soziinii; usullerde degil bizlerin tembelligi ve yetersizligmde aramak lazundrr. Oysa biz de Kur'an-1 Kerim ve siinneti anlamaya, yorumlamaya ve yorurnu giincellemeye devam etmeliyiz. Sus: metllin ve ge

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

Yahya b. Main (6. 233/847), "$ayet biz bir hadisi otuz vecihten yazmazsak, onun ne ifade ettigini anlayamazdik."59 Ali ibnii'l-Medini (6. 234/848), "Bir konudaki butun tarikler bir araya getirilmeden bir rivdyetin hatasz anl~zlmaz."60 Ah.med b. Hanbel (6. 241/855), "Bir hadisin butUn tarlklerini bir araya getirmediginiz surece onu anlayamazsmiz, zira hadisin farklz tarlkleri birbirini teftir eder ve apklar."61 Kadi Iyaz (6. 544/1149), "Hadislerin baz1s1 bazisma hukmeder ve mUfesseri, mii~kilini a~zklar." Yine "Hadisin bazisz bazzsmz apklar ve miifesseri, miite~abih ve mucmelinden i~kali kaldzrzr."62 ibn Dakiki'l-id (o. 702/1302) de "Dogru olan, farklt vecihlerini birbiriyle denetlemek ifin aym hadisin butUn tarlklerini toplamaktzr. j~te o zaman hadisten kastedilen mdnd ortaya pkar."63

Hadisleri degerl~ndirirken bir yapboz misali, rivayet farkltltldanru64 bir araya getirip her parcrayi yerine yerle~tirerek metnin biitiiniinii g6riip oyle incelemek, hadislerin saghkh anla~tlmas1 ve _ yorumlarunas10a onemli katk:I saglayacaktir. Biiyiik bir croguruugu mana ile rivayet edilen hadislerin tariklerinin croklugu, sarularun aksine bir problem degil bir zenginlik olarak goriilmelidir.

Hadislerin tariklerini birlikte ele almak, hadis metinlerinin kopukluklarlll gidermeye, kapah noktalarrm as:Ikliga kavu~turmaya, metnin anlamrnm daralmas1 veya geni~lemesi noktasmda suurlarma, gerekcrelerine, kusurlarma, ortamlarma ve amacrlarrna, kisaca metnin anla~tlmasma 1~ik tutabilir. Dolayis1yla tariklerden birinin rivayet etmedigi veya dikkat crekmedigi bir kism1, 6teki nakletmi~ olabilir ki, bu da hadisin anla~tlmasllll hem kolayla~nrabilir hem de murad-1 nebiyi tespitte daha isabetli olmayi saglayabilir. Bunun 6nemine Ali b. el-Medini: "Hadisin mdndlarmz anlamak/kavrayabilmek ilmin yansz, ricali/ ravileri tammak da diger yanstdir."65 soziiyle dikkat crekmi~tir.

[59] Hatib el-Bagdadi, el-Cami' Ii Ahlaki'r-Ravi ve Adabi's-Sami', thk. Mahmud et-Tah-han, Riyad 1403, II, 212.

(60] Hatib el-Bagdadi, a.g.e. II, 212.

(61] Hatib el-Bagdadi, a.g.e. II, 212.

[62] Huseyin b. Muhammed e~-~ewat, Menheciyyetu Ftkhi'l-Hadis inde'l-Kadi lyad Ji ikmali'l-Muallim bi Fevaidi Sah/hi Muslim, Daru lbn Affan, el-Huber 1993, s. 193. ·

(63] lbn Dakiki'l-ld Takiyyudin Ebu'l-Feth, ihkdmii'l-Ahkam Serhu Umdeti'/-Ahkdm, Da-ru'l-Kitabi'l-Arabi, Beyrut ty. I, 16.

[64] Konu hakkmda bilgi i~in bkz. Ag1rman, Cemal, "Rivayet Farkhhklan ve Hadislerin Anla~ilmasmda Rivayet Farkhhklannm RolU", GUniimiizde Siinnetin Anla~1/mas1 Sempoz-yumu -20-30 May1s 2004 Bursa-, Kur'an Ara~rmalan Vakfl Kurav Yaymlan, Bursa 2005, s.117-139.

[65] RamehGrmGzi, el-Hasan b. Abdirrahman, el-Muhaddisu'/-Fas1/ Beyne'r-Ravi ve'l-Vdi, thk. Muhammed Accac el-Hatib, Ill. bs. Beyrut 1984, s. 320.

Hadis,Kur'an-1Kerim'in Tefsiridir, Yorumudur,Apklamasuhr.

Hadis ve si.innetin bizatihi kendisi hem astl hem de anlama ve yorwn faaliyetidir. Hadis/siinnet, Kur'an-1 Kerim'in yorumudur. Hz. Peygamber, nasslan dogru yorumlama yontemini de boylece iimmetine gostermi§tir.

el-Mikdam b. Ma'dikerib'den (r.a) naklen; RasfilUllah (s.a.v.) ~oyle buyurdu: "Dikkat edin! Bana Kitap ve O'nunla birlikte O'nun bir misli (sunnet) verildi. Haberiniz olsun! Karni tok birinin, kendisine benim bir hadisim ula~ttgt zaman koltuguna kurularak: '$u Kurtin size yeterlidir-Onda neyi helal bulursaniz onlan helal, neyi de haram bulursanzz onlan haram saymzz' diyecegi zaman yakmdtr. Dikkat edin! Ehli ~egin eti, vah~i hayvanlardan parfalay1c1 di~i olanlar, antl~malt olanlarm yitikleri de size helal degildir. Ancak ~ya sahibinin terkettigi mustesna. Bir kimse bir kavme ugradigmda, onu agirlamak, o kavme vacib olur. Eger agirlamazlarsa, o kimse, agzrlama mislince onlan cezalandtrtr.''«>

Hassan b. 'At1yye'nin (6. 120?/737) "Cebrail (a.s), Rasulullah'a (s.a. v.) Kuran'1 indirdigi gibi sunneti de indirirdi ve ona Kuran't ogrettigi gibi sunneti de ogretirdi."67 haberinden anla§tlan Hz. Peygarnber'in temel gorevlerinden biri Kur'an1, islam'1 dogru anlamayi ve yorumlamayi ogretmektir. .

"Bir ~ey hakkmda ihtilafa d~erseniz, Allah'a ve ahiret gunune inaniyorsamz onu Allah'a ve Rasulune goturun." (en-Nisa,-4/59) ayetiyle ilgili olarak Meymll.n b. Mihran'm ':A.llah'a gotiirmekten maksat, O'nun kitabma ba~vurmaktrr. Rasul!'llah'a goturmekten murad ise, sagltgmda bizzat kendisine, oliimunden sonra da sunnetine b~vurmak" oldugunu soyledigi rivayet edilmi§tir.68 .

"(Ramazan ayz) oyle bir aydir ki Allah size orucunu (Kuran'da) farz k1ld1. Ben de (teravihle geceleri) ihyasint siinnet krldim".69 islam . ba§ka bir ifadeyle §eriat bir kisnn Kur'an'dan diger.bir kism1 ise siinnetten

"1 . olu§maktadrr. ..,

Hz. Omer ~oyle der: "Size birtakim insanlar Kuran'm miit~abih ayetleriyle mucadele etmeye gelecekler. Siz de onlara kar~1 sunnetleri ele alarak kar~t koyun.

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlari

bilenlerdir."7° Kur'an'1 yiicelterek ona uyrnaya c;agrran Hariciler, Kur'an'a aykm oldugu gerekc;esiyle bazt hadisleri (recm vb.) reddederek siinnetten uzakla~mt~lardir. Bunun iizerine Hz. Ali (r.a) kendisini temsilen onlara yolladtgi ibn Abbas' a: "Onlarla Kuran uzerinden tarti~ma.

onun mi.i.kafatidrr" demi~lerdir. Ebu Hanife ve ·$afii gibi dii~iinmeyen miictehidler bunu, devlet ba~kanhgi s1.fatlna bagladtl

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

islam dii~iincesinin geli~tirdigi usul gelenegi, yon tern belirlemeye c;ali~rru~tlr. Bizdeki usul ise belirli gruplar veya ekoller etrafmda insanlar1 birle~tirmi~ ve lasmi farkl.I.W

(o. 150/767) ilim meclisinde yamna yakla~Ir - ve ona "$u hadisleri birak!" der. Bunun iizeririe Ebu Hanife adam1 uyanr ve ''Eger siinnet olmasaydi, hifbirimiz Kuran't anlamazdik! -hisanlar, halihaztrda hadis ogrenen/ara~tiranlarm varligmm devamltltgt sayesinde dogru-diizgiin kalmaktadular. I:Iadis olmakstztn ilim ogrenmeye kakt~ttklarmda ise ifsat olurlar" diyerek tepki gosterir.85 •

Risalet siirecinde daima vahiyle muhatap olan Hz. Peygamber, her ~eyden once bir insan olup be~erin soz ve fiillerinin ozelliklerini ta~rmakta

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlar1

Muhammed'e (s.a.v.) yiiklenen sorumluluklan ise ~u dart ana ba~hk altmda toplamak mfunkiindiir:

a. Teblig

Allah el

oldugunu soyleyen filimler vardrr. ''Allah sana kitabi ve hikmeti indirmi?, bilmedigin ?eyleri ogretmi?iir." (Nisa: 113) ayeti, kitapla indirilen hikmetin siinnet olduguna i~aret saytlm1~trr. ·

- Miicmel Ayetleri Apklamak

Kur'anda namaz kilmak, oruf tutmak, zekat vermek ve hacc ile ilgili emirler vardrr. Fakat bu emirlerin ~ekil ve tatbikatlill gosteren siinnettir. Nitekim namazlarm vakitleri ve rekatlan, orucun ~ekli, zekatm nisab1, haccm eda ~ekli hep siinnetle ortaya konniu~ ve boylece Kur'andaki emirlerle ilgili mana, had.islerle ortaya

Gelenek ve Modernite Arasmda islam Yorumlari

Allah'a ve ahiret giiniine kavu~mayt umanlar ve Allah'i fOk ananlar ifin, Allah elr;isinde en giizel ornek(ler) vardn:" (Ahzab: 21)

Kur'an'm emirlerini ~ahsmda tatbik etmek/ornek olmak: Allah elc;:isinin ikinci gorevi, Allah'tan ald1g1 emirlere, bizatihi kendisi uyarak iimmete ornek olmaktrr. 0, iisve-i hasene, numfrne-i imtisaldir.

d. Kuran'da Bulunmayan Hiikiimler Koymak: Te~ri' Yetkisi

Kur'anm hie;: temas etmedigi, herhangi bir hi.ikiim veya diizenleme getirmedigi bir mevzuda siinnetin hiik:iim ortaya koymas1 demektir.

Allah Rasfilii, Kuran'da bulunmayan bazz hiikiimler de koymu$tur. Zaten Kur'an ona helal ve ha.ram koyma yetkisi vermi~tir.

Rasfilullah'm (s.a.v.) te~ri yetkisi, Kur'anm ~u ac;:ik beyanma dayanrr: "O Peygamber ki, k~ndilerine iyiligi emreder, kotiiliikten men'eder, onlara giizel $eyleri helal, firkin $eyleri haram ktlar."91

"Kendilerine kitap verilenlerden Allah'a ve ahiret giiniine inanmayan Allah'm ve Rasulii'niin haram ktldigtm haram saymayan ve hak dinini din edinmeyen kimselerle, boyun egip kendi elleriyle cizye verecekleri zamana kadar sava$m."92 ayeti bunu ifade etmektedir.

Ebtl Rafi'(r.a) ve digerlerinden naklen; Rasfilulla.h (s.a.v.): "Sizden birini, kendisine emrettigim yahut nehyettigim bir $ey gelir de, koltuguna kurularak, 'Bilmem! Allah'm kitabmda ne bulursak ona tabi oluruz' derken bulmayayzm."93 buyurmu~tur. Ornegin:

L Denizin suyu terniz ve oliisii helaldir. Bu hiik:iim deniz ve yaratiklar1 ic;:in Kur'anda bulunmayan bir hi.ikiimdiir. Deniz yaratiklarmdan midye ve istiridye Hanefilere gore tahrimen mekruh saytlm1~tlr.

2. Bogazlanan hayvanm karnmdan c;:ikan yavrunun helal olu~u, anneye ta bi olu~undandu. Oysaki bu konuda Kur'anda bi! hiik:iim bulunmamaktadu.

3. Yrrtm ve kopek di~li hayvanlarm etlerinin haram olu~u da aym ~ekilde siinnetle sabit bir husustur.

4. Reem Meselesi: Zina eden c;:iftlerin evli olduklar1 takdirde recm edilmesi de siinnetle sabit bir tatbikattlr. Asr-1 saadette bunun uygulamalar1 vardu. Vakia recm ile ilgili bir ayetin nazil oldugunu ve bunun lafzmm neshedilerek hiikmiiniin baki kaldigm1 soyleyen ilimler de vardu.·Am~ her haliikarda "recm" siinnetle sabit bir olaydu.

5. Nineye ve baba tarafi.ndan akrabaya dii~ecek miras,

[91] el-A'raf 7 /157.

[92] et-Tevbe 9/29.

[93] Darimi, Mukaddime, 49; ibn Hanbel, IV,132; Tirmizi, ilim, 10; ibn Mace, Mukad-dime, 2.

6- $iif 'a hakk.i ile ilgili hiikiimler

Kur'an'da yer almamasma ragmen, bizzat siinnet tarafmdan belirtilir. Nitekim ibn Kuteybe (o. 276/889), "Dikkat edin, bana kitap ve O'nunla birlikte benzeri (sunnet) verildi" hadisinde ge