emunhak.comemunhak.com/chart/90_11_kimay.pdf · 2021. 4. 16. · 주제어:숭양별곡,...
TRANSCRIPT
.
() , ,
. (), ()
, ()·() (
) . 1823( 23)
7 25 () ()·() ,
1824( 24) 2 ()
, · (), ()
19 . (
), () ,
·
.
326 90
: , , , , · , ,
() ()
.1) ()2) · ,
1824( 24) 2 () 3)
. ,
19
1) , , , ,
, , , , ,
, , , , , ,
, , ,
, ( 26, 1823( 23) 7 25 );
( 80, 5, 1823( 23) 7)
2) (http://kyu.snu.ac.kr/) ‘’ .
“=“” ”(, (),
, , 1996, p.550 1) ,
. , “ .”(, ()
, 24, ,
2019, p.8 1) . ,
‘’ .
3) , , 101,
, 2007, p.207.
.
(http://kyu.snu.ac.kr/)
.4)
, 4 1 116 . , <>
5), 17 6),
7), (http://www.krpia.co.kr/) 8) .
, ··
· ,
83~85 “
/ /
” 113 . , 1991 113
9)
.
. ,
. , . ,
4) , , pp.13b-16b, , http://kyu.
snu.ac.kr/( : 2020 7 1)
5) , <> , 6, , 1991,
pp.443-451.
7) , (), , , 1996, pp.550-556.
8) , (), , 2005, ,
http://www.krpia.co.kr/( : 2020 7 1)
9) , .
“<>
”10) . ,
11), .12)
() (, 1596~1673) 13),
1668( 9) .14)
. , ( ) , ,
215) , , 76 “() () ( ) ” “()” ()
“
” .16) ,
17 17 , .17)
10) , , p.443.
11) , (), , 2005,
, http://www.krpia.co.kr/( : 2020 7 1)
12) , (), , , 1996, p.550.
13) , , p.454.
14) , , p.456.
15) () 2 “ /
/ .”( , , , 1991, p.140) “
/ /
.”(, , , 1991, p.164)
. () .
16) , , pp.453-456.
1823 · () 329
, 1668( 9) .
‘’(48), ‘’(10), ‘’(11), ‘’(11) .
() 39 , ()
.18) 1673( 14)
.
. 76 “
” “()” () . 76 “ ” (, 701~762) () 13 “ ,
(, )”19) . ( , 32~92) () ()
, () () () (),
() ()
100() ( ) .20)
17) , , 17 , , 2001, pp.244-250.
18) (: )( , 39,
27, <>, ‘’, )
19) , 161, , (https://ctext.org /quan
-tangshi /161/zh#n136390( : 2020 7 1)
20) , , , , , ,
, , , ,
, , , , ,
, , , , .
330 90
()21) , ( ) . , 76
75 “
”. 75 “” ( ) ()·() ()·() ()· () () . ·
··· 4 () ‘’ . , 76 “
” [] ,
. ‘’, ‘’, ‘’
() . () ( ) () 1740( 16) 8 29
9 5 .22) () ( ) 72
, () . 1740 9 1 () ()
(), () 72 , 72
, , (, 72, , , https://ctext.org/han-shu/wang-gong-liang-gong-
bao-zhuan/zh( : 2020 7 1)
, (, 72, , , https://ctext.org/han-shu/wang-gong-liang-gong-bao-zhuan/zh(
: 2020 7 1)
1823 · () 331
.23) 72
,
. “
.
,
.”24) .
‘’, ‘’, ‘’
, 1740
. ,
,
.
,
. ,
, 116
.
23) , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , ,
, , , , ,
( 52, 1740( 16) 9 2 )
24) , , 46
, , 2017, p.77.
332 90
1823 · , 1824
. () () 1823 7 25 , () () (, 1741~ 1826) (, 1758~1829) ‘
()’ 1824 25) 17 26) , () 1825( 25) 6 2
25) , , 14, <>, ‘’, 001,
DB, https://db.itkc.or.kr/dir/item?itemId=BT#/dir/node?dataId=I
TKC_BT_0576A_0200_000_0270&solrQ=query%E2%80%A0%EC%88%A
D%EC%96%91%EB%B3%84%EA%B3%A1$solr_sortField%E2%80%A0%E
A%B7%B8%EB%A3%B9%EC%A0%95%EB%A0%AC_s%20%EC%9E%90%
EB%A3%8CID_s$solr_sortOrder%E2%80%A0$solr_secId%E2%80%A0BT_
AA$solr_toalCount%E2%80%A01$solr_curPos%E2%80%A00$solr_solrId%
E2%80%A0BD_ITKC_BT_0576A_0200_000_0270( : 2020 11 1
)
26) () ‘()’ 51 ‘ ()’
“ ,
. ‘()’ ()
, (, , ,
, , (, , 12, <>, ‘’ (: ).” .
.
, () “ ,
.
.
.
.”(, 18
, 89, ,
2015, p.62) . , ‘ (
1823 · () 333
() () () , () 1826( 26) 11 20 () () , () 1826 11
23 .
) () 1 5 ()
() , () ()
.
,
. ,
, .
5()
() 13
,
, () (
)
() ()
.
, , ,
() () .”
)’ 17 1824
,
()
. ,
.
334 90
, .27)
,
() () () (). (
) () ()
() , ()
. ,
‘()’ () (
) ,
.28)(: )
, ,
) ,
()
27) , ,
, , , , ,
, , , , ,
, , ,
23) 7 25 )
28) , , , , ,
, , , ,
, , , (, , 14, , <>)
1823 · () 335
. ?
()
.
() () ,
.
() ()
,
,
. ()”29)
“() ()
. (
) () ,
() , ()·
() ()·()
.
,
[]
()
, . , ()
() ‘() ’ ,
29) , () , ,
, , , ,
, , , ,
, , , , , ,
, , , , , , ()( 27, 1825( 25) 6 2 )
336 90
.
, “ 3()
,
.” . ‘3 ’
,
(). …… ()
……
, ···
.
, ()
() .”30)
() ,
,
()
.
,
30) , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , ,
, , , , ,
, …… () …… , , ,
··, , , ,
, , ( 28, 1826( 26) 11 20 )
1823 · () 337
. () “
.” .
,
, .”
.31)
, ()~() , ·
‘3 ()’
. · ··
· . ()
() 32)
,
. ()
() .
() ,
()·() ,
. 17 , ()
. 33)
31) , , , , , ,
, , , ,
, , , , , ,
, , , ( 28, 1826
( 26) 11 24 )
32) , , , ,
2009, p.192.
338 90
1823 · . () ,
(), () 1 5 “ ”,
· , . · , ( )
()
, (), ()
· 10 , .34)
1824 2 () .
.
, · ,
· , 35) () . () “”, 1824
.36)
33) 17 , , 41·42,
, 1999, pp.659-675 .
34) , , , , ,
, , , , , ,
( 1, ) 35) · ··
1823 8 18 , () ( 26, 1823( 23) 8 18 ). ,
1824 4 9 ,
1824 4 15 ( 27, 1824(
24) 4 9 ; 27, 1824( 24) 4 15 ).
1823 · () 339
() · . · ,
‘3 ’ () “
” . () ‘3 ’ 1
. 1825 6 2 () () ‘’
, [()].
‘’ ‘3 ’. , 1826 11 20
‘3 ’ () ()
() , ‘3 ’
[()]. 1826 11 24
‘3 ’ ,
36) 1824 4 4 ( )
“()
,
, .
() () , ()
. ()
‘
().’ ,
? ()
, ()(, ,
, , , ,
, , , , ,
, , , , ,
, , ( 27, 1824( 24) 4 4
).” . , 27, 1824( 24) 4 4 ; 27, 1825( 25)
4 19 ; 27, 1825( 25) 4 26 ; 27, 1825( 25) 6 2 .
340 90
[()]. , 1825, 1826 ‘3 ’ . 1832( 32)
() () 1824
()
37) . ‘3 ’ “
()” “()” [()], ‘3 ’
.
[()], ‘3 ’ ‘3
’ [()] () , · ,
. , () ‘ ’ 1824
, ‘ ’ ,
1824 2
.
‘()’
37) , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , ( 1, )
1823 · () 341
‘()’ ,
.
, 1823 · , 1824
, ·
19 .
. ()
,
· .
, .
.
.
1. ()
.1 . <>
.
342 90
1 1~12 · : · :
2 13~23
3 24~63
4 64~111 38) , ·
· : · :
5 112~116 · 39)
· : 4 · : 100
<> , 5
. 5 1 , 2~4 , 5
. 1 ,
.
38) 71 “ ”,
.
2 386, 387
, 387
(, (http:// encykorea. a
ks.ac.kr/Contents/SearchNavi?keyword=&ridx= 0&tot=418,
2020.8.17.); , (http://encykorea.aks.ac. kr/Contents/S
39) 115 “ ” ()
. 1563( 18) ()
() . “ 4 10
100
.”(, 5 ,
, , 2016, p.36) .
100 ,
4 .
//
/ /
/ /
/ /
/
( ) . , .
,
()
72 () , []·
. 1 ···
, . 2.
/ /
/ /
/ /40)
() , , ()·
40) () () 34. 23 “” “” () .
344 90
()
() . () ( ) () ,
() (), ()
, 5 () () . 1388 ( 14) () ()
() [] ()
, ()
. 2 ,
,
. 3.
/
/ /
//
/ /
/ /
/ /
/ /
41)/ /
41) 39 “”
“ .”(
, , p.446 ) . 34
(), () , 36 ()
(), . 37~39
, ‘’, ‘’
1823 · () 345
//
/ /
/ /
//
//
/ /
/ /
, [] ,
. ··
, (···
· )·(····· )
. ( )·()·() ()
. · , .
, ()
(37),
(39) . “”
() ‘’ .
346 90
. 4.
/ /
/ /
() ……//
/ /
/ /
/ /
/ /
/
() .
, . , ()·() ( ) () () 1
1823 · () 347
,
.
, . 1392( 1) 1470( )
42), () ( ), () .43) () (, 3) (, 3)·(, 4)·
(, 5) ,
()·() . ,
42) , , , (:
), (, () 1, <>); , (:
)(, () 1, <>).
43) (), (), (), (
) · .
1 135
(), (),
(), (), () 5 ,
(, , p.60 12 ).
, 130. ,
1 , , pp.56-60 < 1>
. , , 1515
( 10) () 1892( 29)
() 377
130. 0.352,
14,620 0.89%
. 101,
() 1,395 (, () 6, <>; , () 6, <>),
13.8 .
348 90
. 5.
/
///
.
.
. ,
,
,
·
.
2. ()
.2 ‘ ’
“ ‘()’
, .”44)
, .
44) , , , , ,
, , , ,
, , , (, , 14, , <>)
1823 · () 349
, ()~()
. () 3 .
() /…… () ……/
/…… () ……/
() [], []
. ,
.45) 1572(
5) 9 28 46),
[] . ·
, ·
. ()
. () 3 .
() /
45) , , , , 2009, p.185.
46) , , , , , ,
, , , , , ,
, , , , ( 6, 1572( 5) 9 28 )
350 90
() .
,
. 1800( ), 1801 ( 1), 1803( 3), 1805( 5) 47)
.48) “
” ,
.
() 3 .
()
() “ ”
“”, “”.
1823 7 25 ·
47) 1, 1800( ) 11 24 ; 3, 1801
( 1) 6 22 ; 5, 1803( 3) 2 27 ; 7, 1805( 5) 6 4 .
48) () 1802( 2) 12 28 “ ()
()
( ( 1861
, 1802( 2) 12 28 ))” ()
. , () 1
() . () , 1800
( ) 54,663, 1801( 1) 51,635, 1803( 3)
62,143, 1805( 5) 68,970(, 5, <>, ‘
’). 1 51,635,
68,970 59,352.75. ,
.
1823 · () 351
() 49)
,
. () 4 .
() /
/ /…… () ……/
/ /
/ /
//
1810( 10) 6 25 , 1811( 11) 3 15 ()
.50) 1811(
11) 4 14 ,
.51) 1820( 20) 6 21
() 9 ,
.52) ·
, · . , “ ”
49) 26, 1823( 23) 7 25 .
50) 13, 1810( 10) 6 25 ; 14, 1811(
11) 2 27 ; 14, 1811( 11) 3 15 .
51) 286, 1811(11) 4 14 .
52) 23, 1820( 20) 6 21 .
352 90
, ·
. “”, “ ” . “” 2
() 2 (), “ ” 2·3 , 2 “”, “
” . “” ()
, “ ”, 2 ·3
. , · 2
, ,
. · , ·
.
,
[] .
· , ,
·
,
. “” [], [] ,
[], []53)
.
53) “” “” ().
1823 · () 353
‘· ’
, , , ,
. , · ,
(),
. . () 4 .
() /
/ / /
/
/ /
/ /
/ /
() ,
, ·
. 1470 , · .
.
,
.
354 90
() /
() · ,
. () ( ), () (),
() (), () . ()
1784( 8) () 9 () ()
, 1792( 16) () ,
() () ,
()·()·()·
·()·()··()· . ()
, () (),
(), ().
1790( 14) ,
, ···()·
·()·()·()
. () ,
, · ,
· ,
1823 · () 355
. ,
,
,
, ·
,
. 3·4·5
. · ,
. ·
,
· .54) ,
, · ,
.
1824 ,
,
·
, .
, , 19
.
.
54) , , p.216.
356 90
.
17
. . ,
, ·
. 1823( 23) 7
25 · ,
1824( 24) 2 ,
,
,
, ·
19 , 1824
2 . ,
, ,
,
· . , 19
.
.
19
.
.
1823 · () 357
, (http://www.krpia.co.kr/)
: , , pp.13b-16b,
(http://kyu.snu.ac.kr/)
(http://www.krpia.co.kr/)
: , (), , , 1996,
pp.550-556.
1973.
, 39, 1908, (https://www.nl.go.kr/)
, , DB(http://db.itkc.or.kr/)
shi /161/zh#n136390)
-shu /wang-gong-liang-gong-bao-zhuan/zh)
, (http://encykorea.aks.ac.kr/)
pp.443-460.
, , 41·42,
, 1999, pp.641-692.
, , 101,
, 2007, pp.191-225.
, 2016.
, , 30,
, 2004, pp.61-98. (UCI : G704-000303.2004..30.004)
, , 43, ,
2013, pp.179-203. (UCI : G704-SER000000776.2013.43..008)
, 18 , 89,
, 2015, pp.55-84. (UCI : G704-000956.2015..89.016 )
, , 46,
, 2017, pp.51-85.
24, , 2019, pp.7-27. (DOI : 10.22866/poeun.2019.24..7)
1823 · () 359
Abstract
Critical Gasa Sungyangbyeolgok
Kim, A-yun
The purpose of this paper is to examine creation background and the nature of Sungyangbyeolgok. This paper can be summarized as follows. The genre of Sungyangbyeolgok without any known author is like Travel Gasa and Education Gasa on the surface, it compose about experience Sungyang(the old name for ‘Gaeseong’) travel and encourage learning for achieving fame and prestige to student of Confucianism at Gaeseong Seonggyun-gwan Academy and Confucian Scholar at Jaha-dong and Chaha-dong. But it is set in the time of a merger between Poongdeok-bu and Gaeseong-bu(1823) to replenish Gaeseong-bu’s budget and abolition of Poongdeok Confucian School(1824), criticizes prime minister Nam, Gong-cheol and the Gaeseong governor Kim, Yi-jae who led the merger of Poongdeok-bu and Gaeseong-bu as a 19th century Critical Gasa. This unique nature of it is understood as a result of the political participation and criticism of the author, which is believed to be a Confucian Scholar or a student of Confucianism who participated in the Rebuilding Movement of Poongdeok Confucian School.
Key Word : Sungyangbyeolgok, Critical Gasa, Sungyang, Gaeseong, a merger between Poongdeok-bu and Gaeseong-bu, abolition of Poongdeok Confucian School, the Rebuilding Movement of Poongdeok Confucian School
360 90
2020 12 15
2020 12 18 .
() , ,
. (), ()
, ()·() (
) . 1823( 23)
7 25 () ()·() ,
1824( 24) 2 ()
, · (), ()
19 . (
), () ,
·
.
326 90
: , , , , · , ,
() ()
.1) ()2) · ,
1824( 24) 2 () 3)
. ,
19
1) , , , ,
, , , , ,
, , , , , ,
, , ,
, ( 26, 1823( 23) 7 25 );
( 80, 5, 1823( 23) 7)
2) (http://kyu.snu.ac.kr/) ‘’ .
“=“” ”(, (),
, , 1996, p.550 1) ,
. , “ .”(, ()
, 24, ,
2019, p.8 1) . ,
‘’ .
3) , , 101,
, 2007, p.207.
.
(http://kyu.snu.ac.kr/)
.4)
, 4 1 116 . , <>
5), 17 6),
7), (http://www.krpia.co.kr/) 8) .
, ··
· ,
83~85 “
/ /
” 113 . , 1991 113
9)
.
. ,
. , . ,
4) , , pp.13b-16b, , http://kyu.
snu.ac.kr/( : 2020 7 1)
5) , <> , 6, , 1991,
pp.443-451.
7) , (), , , 1996, pp.550-556.
8) , (), , 2005, ,
http://www.krpia.co.kr/( : 2020 7 1)
9) , .
“<>
”10) . ,
11), .12)
() (, 1596~1673) 13),
1668( 9) .14)
. , ( ) , ,
215) , , 76 “() () ( ) ” “()” ()
“
” .16) ,
17 17 , .17)
10) , , p.443.
11) , (), , 2005,
, http://www.krpia.co.kr/( : 2020 7 1)
12) , (), , , 1996, p.550.
13) , , p.454.
14) , , p.456.
15) () 2 “ /
/ .”( , , , 1991, p.140) “
/ /
.”(, , , 1991, p.164)
. () .
16) , , pp.453-456.
1823 · () 329
, 1668( 9) .
‘’(48), ‘’(10), ‘’(11), ‘’(11) .
() 39 , ()
.18) 1673( 14)
.
. 76 “
” “()” () . 76 “ ” (, 701~762) () 13 “ ,
(, )”19) . ( , 32~92) () ()
, () () () (),
() ()
100() ( ) .20)
17) , , 17 , , 2001, pp.244-250.
18) (: )( , 39,
27, <>, ‘’, )
19) , 161, , (https://ctext.org /quan
-tangshi /161/zh#n136390( : 2020 7 1)
20) , , , , , ,
, , , ,
, , , , ,
, , , , .
330 90
()21) , ( ) . , 76
75 “
”. 75 “” ( ) ()·() ()·() ()· () () . ·
··· 4 () ‘’ . , 76 “
” [] ,
. ‘’, ‘’, ‘’
() . () ( ) () 1740( 16) 8 29
9 5 .22) () ( ) 72
, () . 1740 9 1 () ()
(), () 72 , 72
, , (, 72, , , https://ctext.org/han-shu/wang-gong-liang-gong-
bao-zhuan/zh( : 2020 7 1)
, (, 72, , , https://ctext.org/han-shu/wang-gong-liang-gong-bao-zhuan/zh(
: 2020 7 1)
1823 · () 331
.23) 72
,
. “
.
,
.”24) .
‘’, ‘’, ‘’
, 1740
. ,
,
.
,
. ,
, 116
.
23) , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , ,
, , , , ,
( 52, 1740( 16) 9 2 )
24) , , 46
, , 2017, p.77.
332 90
1823 · , 1824
. () () 1823 7 25 , () () (, 1741~ 1826) (, 1758~1829) ‘
()’ 1824 25) 17 26) , () 1825( 25) 6 2
25) , , 14, <>, ‘’, 001,
DB, https://db.itkc.or.kr/dir/item?itemId=BT#/dir/node?dataId=I
TKC_BT_0576A_0200_000_0270&solrQ=query%E2%80%A0%EC%88%A
D%EC%96%91%EB%B3%84%EA%B3%A1$solr_sortField%E2%80%A0%E
A%B7%B8%EB%A3%B9%EC%A0%95%EB%A0%AC_s%20%EC%9E%90%
EB%A3%8CID_s$solr_sortOrder%E2%80%A0$solr_secId%E2%80%A0BT_
AA$solr_toalCount%E2%80%A01$solr_curPos%E2%80%A00$solr_solrId%
E2%80%A0BD_ITKC_BT_0576A_0200_000_0270( : 2020 11 1
)
26) () ‘()’ 51 ‘ ()’
“ ,
. ‘()’ ()
, (, , ,
, , (, , 12, <>, ‘’ (: ).” .
.
, () “ ,
.
.
.
.”(, 18
, 89, ,
2015, p.62) . , ‘ (
1823 · () 333
() () () , () 1826( 26) 11 20 () () , () 1826 11
23 .
) () 1 5 ()
() , () ()
.
,
. ,
, .
5()
() 13
,
, () (
)
() ()
.
, , ,
() () .”
)’ 17 1824
,
()
. ,
.
334 90
, .27)
,
() () () (). (
) () ()
() , ()
. ,
‘()’ () (
) ,
.28)(: )
, ,
) ,
()
27) , ,
, , , , ,
, , , , ,
, , ,
23) 7 25 )
28) , , , , ,
, , , ,
, , , (, , 14, , <>)
1823 · () 335
. ?
()
.
() () ,
.
() ()
,
,
. ()”29)
“() ()
. (
) () ,
() , ()·
() ()·()
.
,
[]
()
, . , ()
() ‘() ’ ,
29) , () , ,
, , , ,
, , , ,
, , , , , ,
, , , , , , ()( 27, 1825( 25) 6 2 )
336 90
.
, “ 3()
,
.” . ‘3 ’
,
(). …… ()
……
, ···
.
, ()
() .”30)
() ,
,
()
.
,
30) , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , ,
, , , , ,
, …… () …… , , ,
··, , , ,
, , ( 28, 1826( 26) 11 20 )
1823 · () 337
. () “
.” .
,
, .”
.31)
, ()~() , ·
‘3 ()’
. · ··
· . ()
() 32)
,
. ()
() .
() ,
()·() ,
. 17 , ()
. 33)
31) , , , , , ,
, , , ,
, , , , , ,
, , , ( 28, 1826
( 26) 11 24 )
32) , , , ,
2009, p.192.
338 90
1823 · . () ,
(), () 1 5 “ ”,
· , . · , ( )
()
, (), ()
· 10 , .34)
1824 2 () .
.
, · ,
· , 35) () . () “”, 1824
.36)
33) 17 , , 41·42,
, 1999, pp.659-675 .
34) , , , , ,
, , , , , ,
( 1, ) 35) · ··
1823 8 18 , () ( 26, 1823( 23) 8 18 ). ,
1824 4 9 ,
1824 4 15 ( 27, 1824(
24) 4 9 ; 27, 1824( 24) 4 15 ).
1823 · () 339
() · . · ,
‘3 ’ () “
” . () ‘3 ’ 1
. 1825 6 2 () () ‘’
, [()].
‘’ ‘3 ’. , 1826 11 20
‘3 ’ () ()
() , ‘3 ’
[()]. 1826 11 24
‘3 ’ ,
36) 1824 4 4 ( )
“()
,
, .
() () , ()
. ()
‘
().’ ,
? ()
, ()(, ,
, , , ,
, , , , ,
, , , , ,
, , ( 27, 1824( 24) 4 4
).” . , 27, 1824( 24) 4 4 ; 27, 1825( 25)
4 19 ; 27, 1825( 25) 4 26 ; 27, 1825( 25) 6 2 .
340 90
[()]. , 1825, 1826 ‘3 ’ . 1832( 32)
() () 1824
()
37) . ‘3 ’ “
()” “()” [()], ‘3 ’
.
[()], ‘3 ’ ‘3
’ [()] () , · ,
. , () ‘ ’ 1824
, ‘ ’ ,
1824 2
.
‘()’
37) , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , ( 1, )
1823 · () 341
‘()’ ,
.
, 1823 · , 1824
, ·
19 .
. ()
,
· .
, .
.
.
1. ()
.1 . <>
.
342 90
1 1~12 · : · :
2 13~23
3 24~63
4 64~111 38) , ·
· : · :
5 112~116 · 39)
· : 4 · : 100
<> , 5
. 5 1 , 2~4 , 5
. 1 ,
.
38) 71 “ ”,
.
2 386, 387
, 387
(, (http:// encykorea. a
ks.ac.kr/Contents/SearchNavi?keyword=&ridx= 0&tot=418,
2020.8.17.); , (http://encykorea.aks.ac. kr/Contents/S
39) 115 “ ” ()
. 1563( 18) ()
() . “ 4 10
100
.”(, 5 ,
, , 2016, p.36) .
100 ,
4 .
//
/ /
/ /
/ /
/
( ) . , .
,
()
72 () , []·
. 1 ···
, . 2.
/ /
/ /
/ /40)
() , , ()·
40) () () 34. 23 “” “” () .
344 90
()
() . () ( ) () ,
() (), ()
, 5 () () . 1388 ( 14) () ()
() [] ()
, ()
. 2 ,
,
. 3.
/
/ /
//
/ /
/ /
/ /
/ /
41)/ /
41) 39 “”
“ .”(
, , p.446 ) . 34
(), () , 36 ()
(), . 37~39
, ‘’, ‘’
1823 · () 345
//
/ /
/ /
//
//
/ /
/ /
, [] ,
. ··
, (···
· )·(····· )
. ( )·()·() ()
. · , .
, ()
(37),
(39) . “”
() ‘’ .
346 90
. 4.
/ /
/ /
() ……//
/ /
/ /
/ /
/ /
/
() .
, . , ()·() ( ) () () 1
1823 · () 347
,
.
, . 1392( 1) 1470( )
42), () ( ), () .43) () (, 3) (, 3)·(, 4)·
(, 5) ,
()·() . ,
42) , , , (:
), (, () 1, <>); , (:
)(, () 1, <>).
43) (), (), (), (
) · .
1 135
(), (),
(), (), () 5 ,
(, , p.60 12 ).
, 130. ,
1 , , pp.56-60 < 1>
. , , 1515
( 10) () 1892( 29)
() 377
130. 0.352,
14,620 0.89%
. 101,
() 1,395 (, () 6, <>; , () 6, <>),
13.8 .
348 90
. 5.
/
///
.
.
. ,
,
,
·
.
2. ()
.2 ‘ ’
“ ‘()’
, .”44)
, .
44) , , , , ,
, , , ,
, , , (, , 14, , <>)
1823 · () 349
, ()~()
. () 3 .
() /…… () ……/
/…… () ……/
() [], []
. ,
.45) 1572(
5) 9 28 46),
[] . ·
, ·
. ()
. () 3 .
() /
45) , , , , 2009, p.185.
46) , , , , , ,
, , , , , ,
, , , , ( 6, 1572( 5) 9 28 )
350 90
() .
,
. 1800( ), 1801 ( 1), 1803( 3), 1805( 5) 47)
.48) “
” ,
.
() 3 .
()
() “ ”
“”, “”.
1823 7 25 ·
47) 1, 1800( ) 11 24 ; 3, 1801
( 1) 6 22 ; 5, 1803( 3) 2 27 ; 7, 1805( 5) 6 4 .
48) () 1802( 2) 12 28 “ ()
()
( ( 1861
, 1802( 2) 12 28 ))” ()
. , () 1
() . () , 1800
( ) 54,663, 1801( 1) 51,635, 1803( 3)
62,143, 1805( 5) 68,970(, 5, <>, ‘
’). 1 51,635,
68,970 59,352.75. ,
.
1823 · () 351
() 49)
,
. () 4 .
() /
/ /…… () ……/
/ /
/ /
//
1810( 10) 6 25 , 1811( 11) 3 15 ()
.50) 1811(
11) 4 14 ,
.51) 1820( 20) 6 21
() 9 ,
.52) ·
, · . , “ ”
49) 26, 1823( 23) 7 25 .
50) 13, 1810( 10) 6 25 ; 14, 1811(
11) 2 27 ; 14, 1811( 11) 3 15 .
51) 286, 1811(11) 4 14 .
52) 23, 1820( 20) 6 21 .
352 90
, ·
. “”, “ ” . “” 2
() 2 (), “ ” 2·3 , 2 “”, “
” . “” ()
, “ ”, 2 ·3
. , · 2
, ,
. · , ·
.
,
[] .
· , ,
·
,
. “” [], [] ,
[], []53)
.
53) “” “” ().
1823 · () 353
‘· ’
, , , ,
. , · ,
(),
. . () 4 .
() /
/ / /
/
/ /
/ /
/ /
() ,
, ·
. 1470 , · .
.
,
.
354 90
() /
() · ,
. () ( ), () (),
() (), () . ()
1784( 8) () 9 () ()
, 1792( 16) () ,
() () ,
()·()·()·
·()·()··()· . ()
, () (),
(), ().
1790( 14) ,
, ···()·
·()·()·()
. () ,
, · ,
· ,
1823 · () 355
. ,
,
,
, ·
,
. 3·4·5
. · ,
. ·
,
· .54) ,
, · ,
.
1824 ,
,
·
, .
, , 19
.
.
54) , , p.216.
356 90
.
17
. . ,
, ·
. 1823( 23) 7
25 · ,
1824( 24) 2 ,
,
,
, ·
19 , 1824
2 . ,
, ,
,
· . , 19
.
.
19
.
.
1823 · () 357
, (http://www.krpia.co.kr/)
: , , pp.13b-16b,
(http://kyu.snu.ac.kr/)
(http://www.krpia.co.kr/)
: , (), , , 1996,
pp.550-556.
1973.
, 39, 1908, (https://www.nl.go.kr/)
, , DB(http://db.itkc.or.kr/)
shi /161/zh#n136390)
-shu /wang-gong-liang-gong-bao-zhuan/zh)
, (http://encykorea.aks.ac.kr/)
pp.443-460.
, , 41·42,
, 1999, pp.641-692.
, , 101,
, 2007, pp.191-225.
, 2016.
, , 30,
, 2004, pp.61-98. (UCI : G704-000303.2004..30.004)
, , 43, ,
2013, pp.179-203. (UCI : G704-SER000000776.2013.43..008)
, 18 , 89,
, 2015, pp.55-84. (UCI : G704-000956.2015..89.016 )
, , 46,
, 2017, pp.51-85.
24, , 2019, pp.7-27. (DOI : 10.22866/poeun.2019.24..7)
1823 · () 359
Abstract
Critical Gasa Sungyangbyeolgok
Kim, A-yun
The purpose of this paper is to examine creation background and the nature of Sungyangbyeolgok. This paper can be summarized as follows. The genre of Sungyangbyeolgok without any known author is like Travel Gasa and Education Gasa on the surface, it compose about experience Sungyang(the old name for ‘Gaeseong’) travel and encourage learning for achieving fame and prestige to student of Confucianism at Gaeseong Seonggyun-gwan Academy and Confucian Scholar at Jaha-dong and Chaha-dong. But it is set in the time of a merger between Poongdeok-bu and Gaeseong-bu(1823) to replenish Gaeseong-bu’s budget and abolition of Poongdeok Confucian School(1824), criticizes prime minister Nam, Gong-cheol and the Gaeseong governor Kim, Yi-jae who led the merger of Poongdeok-bu and Gaeseong-bu as a 19th century Critical Gasa. This unique nature of it is understood as a result of the political participation and criticism of the author, which is believed to be a Confucian Scholar or a student of Confucianism who participated in the Rebuilding Movement of Poongdeok Confucian School.
Key Word : Sungyangbyeolgok, Critical Gasa, Sungyang, Gaeseong, a merger between Poongdeok-bu and Gaeseong-bu, abolition of Poongdeok Confucian School, the Rebuilding Movement of Poongdeok Confucian School
360 90
2020 12 15
2020 12 18 .