30_antibiyotikler

ANTİBİYOTİKLER BÖLÜM 30 305

• Kemoterapide temel amaç konakçýda mümkün olan en az hasarý yapan bir kimyasal madde ile organizma üzerine yeterli etki oluþtumaktýr ki bu kavram selektivite olarak tanýmlanýr. Penisilinler en selektif ilaçlardýr. Bakterisid etkinlikleri oldukça iyi olmasýnýn yanýsýra konakçý hücrelerinde toksik etkisi yok denecek kadar azdýr. Buna karþýlýk *tetrasiklinler selektivitesi en düþük antibiyotiklerdir.

Bakteriyostatik etkili ilaçlar:

ì SPECIAL KUTU

Bakteriyostatik etkili ilaçlar:Ýlaçlar için bakteriyostatik etki gücü kültürde saptananan minimum inhibitör konsantrasyon (MÝK) deðeridir. Bu deðer küçüldükçe ilacýn bakteriyostatik etkisi güçlenir.

Etambutol, Kloramfenikol, Klindamisin, Makrolidler, Metronidazol, Nitrofurantoin, Novobiosin,Sülfonamidler, Tetrasiklinler, Trimetoprim

Bakterisid etkili ilaçlar : n Minimum bakterisid konsantrasyon (MBK) : Kültür ortamýnda bakterilerin tamamýný öldüren minimum ilaç

konsantrasyonudur. Ýlacýn bakterisid gücünün bir göstergesidir. n Bakterisid etkili ilaçlar:

Penisilinler Fluorokinolonlar

Sefalosporinler Metronidazol,ornidazol, tinidazol

Aminoglikozidler Amfoterisin B

Vankomisin Polimiksin B, basitrasin, tirotirisin

Rifampin Ýzoniazid, pirazinamid

Ýlaçlarýn etki gösterebilmeleri için plazma konsantrasyonlarý MÝK ve MBK’nýn üzerinde olmalýdýr. • Geniþ spektrumlu antibiyotikler (tetrasiklin, imipenem, kloramfenikol gibi) etkenin tam olaraksaptanamadýðý infeksiyonlarda tedavide tercih edilir. Ancak bazý önemli sakýncalarý vardýr:- Bakterilerde direnç geliþmesine neden olurlar.- Barsakta florayý bozarak süperinfeksiyon oluþma riskini artýrýrlar (örnek: Candida).

Antibiyotiklerin etki mekanizmalarý:1. Bakterilerin hücre duvarýnýn sentezini inhibe edenler (penisilin, sefalosporin, klavulonik asit, sulbaktam

,imipenem, aztreonam, vankomisin, sikloserin, teikoplanin, fosfomisin, basitrasin):• Bu ilaçlar genellikle bakterisid etkilidir.• Sadece geliþmekte olan bakterilere etkilidir, çünkü geliþmesini tamamlamýþ olanlarda hücre duvarý sentezi

de tamamlanmýþtýr. 2. Sitoplazma membranýnýn geçirgenliðini artýrarak etki gösterenler (polimiksinler, siklosporin A,

gramisidin, amfoterisin B, nistatin, katyonik deterjanlar): • Bu ilaçlar sitoplazmada bulunan amino asid ve nukleotidler gibi önemli bileþiklerin hücre dýþýna çýkmalarýna

neden olur ve bakterisid etki gösterir. 3. Protein sentezini inhibe edenler:

Bakterilerin ribozomlarý 70 S ribozomudur ve insanlardaki 80 S ribozomuna göre antibiyotiklere duyarlýlýðý daha fazladýr. 70S ribozomunda 23 S, 16 S ve 5 S proteinleri bulunur ve 70 S protein sentezi sýrasýnda 30 S ve 50 S alt birimlerine ayrýlýr. • 30 S alt ünitesine baðlananlar: Aminoglikozidler, tetrasiklin. • 50 S alt ünitesine baðlananlar: Kloramfenikol, tiamfenikol, eritromisin, azitromisin, spiramisin, klaritromisin

klindamisin, linkomisin• Aminoglikozidler dýþýndakiler bakteriyostatiktir.

30 ANTİBİYOTİKLER

BÖLÜM 30 ANTİBİYOTİKLER 306 ANTİBİYOTİKLER BÖLÜM 30 307

ì SPECIAL KUTU

30 TAS su ile 50 KEL yıkanır! B mnemonte ile 303 ve SOS’e bağlanan önemli antibiyotikleri hatırlamak daha kolay değil mi?

Bu gruptaki ilaçlar memeli hücrelerinin mitokondrilerinde bulunan 55S ribozomlarý aracýlýðýyla meydana gelen protein sentezini inhibe eder (en etkilisi kloramfenikoldür) ancak sitoplazmada bulunan 80S ribozomlarýndaki protein sentezine etkili deðildir.

4. DNA veya mRNA sentezini bozanlar: • Antineoplastikler (mitomisin, aktinomisin, daunorubisin, doksorubisin)• Aktinomisinler ve rifamisinler: DNA’ya baðýmlý RNA polimeraz enzimini inhibe ederek mRNA sentezini

(transkripsiyon) önler. • Kinolonlar (nalidiksik asid, fluorokinolonlar): DNA jiraz enzimini inhibe ederek, bakterinin ölümüne neden

olurlar. • Mitomisinler: DNA zincirini alkilleyerek DNA moleküllerinin birbirinden ayrýlmasýný önler. Böylece DNA

replikasyonu durur.

5. Bakterinin metabolizmasý için gerekli maddelerin sentezini önleyenler:

• Sülfonamidler, sülfonlar, trimetoprim, p-aminosalisilik asid, izoniazid .

BETA LAKTAM ANTİBİYOTİKLER

PENÝSÝLÝNLER• Özellikle penisilin G antibakteriyel gücü en yüksek olan antibiyotiklerdir. Tüm penisilinlerin temel yapýsý 6-

aminopenisilanik asid (6-APA) dir. 6-APA tiazolidin halkasýyla bu halkaya baðlý durumdaki dörtlü bir beta-laktam halkasýndan meydana gelmektedir.

Penisiloik asidin antibakteriyel etkisi yoktur. Vücutta penisilinlere karþý antikor oluþmasý ve alerjik reaksiyondan sorumludur. Penisiloik asidin bazý peptidlerle yaðyýðý bileþikler cilt testi materyali olarak kullanýlýr.

- Etki mekanizmasý:Bakterilerde hücre duvarýnýn sentezini inhibe ederek bakterisid etki gösterir. Bu etkilerini iki þekilde oluþturur: - Penisilin ve sefalosporinler asil-D-alanil D-alanin grubunun yapýsal analoðu olduðu için, transpeptidaz

enzimi üzerinden hücre duvarý sentezini transpeptidasyon aþamasýnda inhibe ederek hücre duvarýnýn yapýsýna katýlan peptidoglikan sentezini önler. Penisilin ve sefalosporinler bu enzime geri dönüþsüz (kovalent) olarak baðlanýr.

- Penisilinler tarafýndan inhibe edilen transpeptidazlar da penisilin baðlayan proteinlerin bir alt grubunu oluþturur(PBP 1a ve 1b). Penisilinler genellikle PBP1 ve PBP3’e baðlanýr.

- Hücre duvarýnda bulunan otolitik enzimleri (murein hidrolazlar) inhibe eden faktörleri inaktive ederek hücre duvarýnýn erimesine neden olurlar.

Farmakokinetik Özellikleri: Penisilinlerin çoðu böbrek yoluyla vücuttan atýlýr, nafsilin, oksasilin ve penisilin V safra yoluyla itrah edilir. Özellikle nafsilin safrada çok yüksek konsantrasyonlara ulaþýr.

Penisilin G (benzilpenisilin) • 1. tercih olarak kullanýldýðý durumlar: Strep. pneumonia, strep. pyogenes, neisseria meningitidis, Cl.

perfiringens, Cl. tetani, bacillus antracis ve treponema pallidum (sfiliz), aktinomikozis, tetanos,leptospirozis, Vincent anjini.

Mide asidine duyarlý olmasý nedeniyle sadece parenteral yoldan (i.v. veya i.m.) kullanýlýr. Beta laktamza da duyarlýdýr.


ì SPECIAL KUTU

Gravimetrik gücü en yüksek penisilin türevidir.

Depo preparatlarý:** Sadece i.m. olarak kullanýlýr. - Prokain penisilin G: Pnömokoksik pnömoni, streptokokal anjin ve gonorede tercih edilir. - Takviyeli prokain-penisilin G (Pronapen, Devapen, Procilin): Kristalize penisilin ile prokain penisilin

G (oran 1/3) karýþýmýdýr. - Benzatin penisilin G (Penadur, Pentin LA, Deposilin) : Streptokokal anjin, gonore ve romatik ateþ geçirenlerde

nüksleri önlemek için kullanýlýr. * En uzun etkili penisilindir.

Aside dayanýklý penisilinler (penisilin V, azidosilin, propisilin, fenetisilin, propisilin)

Oral yoldan kullanýlabilirler.

Beta-laktamazlara dayanýklý penisilinler

Sadece penisilin G’ye dirençli Staph. aureus ve Staph. epidermidis infeksiyonlarýnda kullanýlýrlar. Metisiline dirençli staph.aerus infeksiyonlarýnda vankomisin tercih edilir.

Oral yoldan kullanýlanlar: Kloksasilin, dikloksasilin, fluoksasilin ( bu grupta en uzun etkili ve biyoyararlanýmý en yüksek- Floksin) **

Parenteral yoldan kullanýlanlar: Metisilin, nafsilin, oksasilin, temosilin

Temosilin beta-laktamaz üreten bakterilerden sadece gram-negatif olanlara etkilidir.

Etki spektrumu geniþçe olan penisilinler-aminopenisilinler(Amoksisilin, ampisilin, bakampisilin, siklasilin, pivampisilin)

Ampisilin (Alfasilin, Ampisina, Topsilin)- Bakteriyel menenjit olgularýnda etken belli deðilse tek baþýna veya kloramfenikolle birlikte kullanýlýr. Eðer

menenjit etkeni menengokok veya pnömokok ise penisilin G tercih edilir.

ì SPECIAL KUTU

Ýnfeksiyoz mononükleozlu hastalarda, KLL, böbrek yetmezliði ve hiperürisemi olgularýnda makülopapüler döküntüye neden olmaktadýr. ****Psödomembranöz kolite yol açar

Amoksisilin (Alfoxil, Amoksina)

Bakampisilin (Penbak)- Ön ilaçtýr, vücutta ampisiline dönüþerek etkinlik gösterir.

Geniþ spektrumlu (antipsödomanal) penisilinler• Ampisilin ve amoksisiline üstünlükleri P. aeruginosa, Serratia, Ýndol-pozitif proteus türleri,

Klebsiella (mezlosilin ve piperasilin etkili) ve Bacterioides fragilis’e karþý etkili olmalarýdýr. Ýki grupta incelenirler: a) Karboksipenisilinler: Karbenisilin (Geopen), tikarsilin, karindasilin, karfesilin b) Asilüreidopenisilinler: Azlosilin, mezlosilin (Baypen), piperasilin (Pipraks) : karboksipenisilinlere göre beta

laktamazlara daha duyarlýdýr. • i.v. veya i.m. yoldan kullanýlýrlar, sadece karindasilin ve karfesilin oral yoldan kullanýlabilir

ì SPECIAL KUTU

• **Psödomanaslara karþý etkinliði en düþük olan: karbenisilin• **Psödomanaslara karþý etkinliði en güçlü olanlar : azlosilin ve piperasilin • ***Ayný bakterilere etkili aminoglikozidlerle beraber uygulanacaklarý zaman ayný sývý içerisinde verilmemelidir, çökmeye neden olurlar (farmasötik etkileþme için bir örnektir)


Penisilinlerin yan etkileri: • Penisilin kullanan bir hastada en sýk görülen yan etki aþýrý duyarlýlýk reaksiyonlarýdýr• Anaflaktik reaksiyonlar prokain-penisilin alanlarda diðer penisilin türevi ilaçlarý kullananlara göre daha

sýktýr.• Diðer yan etkileri:

Nörolojik bulgular (baþ dönmesi, görme ve duyma bozukluðu): prokain-penislin G

Diare: Ampisilin

Hepatit: oksasilin, karbenisilin Ýnterstisiyel nefrit: metisilin, oksasilins

Nötropeni: nafsilin

Antiagregan etki: karbenisilin, tikarsilin, piperasilin, penisilin G. Vaskülit, trombositopeni, Coombs testi (+)’leşmesi, Hipernatremi ve hipopotasemi: karbenisilin, tikarsilin.

BETA-LAKTAMAZ ÝNHÝBÝTÖRLERÝ (Klavulanik asid, sulbaktam, tazobaktam)• Klavulanik asid, sulbaktam, tozabaktam enzime irreversibl olarak baðlanýr. Kendi baþlarýna antibakteriyel

etkinlikleri az olduðu için penisilin türevleri ile kombine preparatlar halinde kullanýlýr.

SEFALOSPORİNLEREtki mekanizmasý: Transpeptidaz enzimlerini inhibe ederek peptidoglikan çapraz baðýnýn oluþmasýný inhibe eder.**Temel yapýsý 7 aminosefalosporanik asit (7 ASA)tir.

1. JenerasyonGram (+) koklara (staph. aerus, staph. epidermidis, strep. pnömonia, anaerob streptokoklar) ve enterobakterlere (klebsiella, E.coli, proteus KEP) etkilidir.

• ***Sefazolin cerrahide proflaksi amacýyla tercih edilen sefalosporindir.

2. jenerasyonOral kullanýlanlar: Parenteral kullanýlanlar: Oral ve parenteral

Sefaklor (Ceclor, Kefsid) Sefamandol Sefuroksim (BOS’a geçer)(Zinnat, Cefatin)

Seftibuten Sefoksitin (Mefoxin) Sefetamet

Sefiksim (Fiksoral, Suprax) Sefotetan

Sefprozil (Serozil) Sefonisid

Lorakarbef (Lorabid) Sefmetazol

Sefotiam• 1. jenerasyondan farklarý H. Ýnfluenza, Enterobakter aerogenes ve gram (-) koklar (Neisseria HEN) türlerinde

de etkili olmalarýdýr. Tüm 2. jenerasyon sefalosporinlerin gram (+)’lere etkinliði 1. jenerasyona göre daha düþüktür.

H.influenzaya etkili olanlar: Sefuroksim, sefaklor, sefamandol, sefonisid. Penisiline dirençli H. influenza ve Klebsiella infeksiyonlarýnda özellikle sefuroksim tercih edilir.

Sefoksitin beta laktam antibiyotikler arasýnda bacteroides fragilis’e en fazla etkinlik gösteren ilaçtýr. Beta laktamazlara dirençli tek 2.jenerasyon sefalosporindir. (B. Fragilise etkili diðer sefalosporinler: Sefmetazol, sefotetan).

3. jenerasyonParenteral uygulananlar: Seftazidim (Fortum, Seftaz), sefoperazon (Sefobid, Primasef), sefsulodin, sefotaksim (Claforan, Sefoksim), seftizoksim (Cefizox), seftriakson (Rocephin, Uracefin), moksalaktam, sefpirom, sefmenoksim, sefozidim.

Oral uygulananlar: Sefprozil, sefpodoksim proksetil


ì SPECIAL KUTU

Penisiline dirençli N.gonorrhoeae olgularýnda seftriakson ve sefiksim kullanýlýr.

Asinetobakter’e karþý sefotaksim, Serratia’ya karþý seftizoksim en güçlü etkiyi gösterir.

Antipsödomonal etkililer:Seftazidim (psödomanaslara karþý en güçlü, beta laktamaza en dirençli 3. jen)

Sefsulodin

Sefaperazon

4. jenerasyon: SefepimSefepim (Sefepim)

• Özellikle hastane infeksiyonlarýnýn tedavisinde kullanýlýr.

ì SPECIAL KUTU

SEFALOSPORÝNLERÝN GENEL ÖZELLÝKLERÝ :• Branhamella catarrhalis’e etkili olanlar: Sefaklor, sefuroksim• H. influenza’ya baðlý otitis media: Sefaklor• Salmonella infeksiyonlarýnda kullanýlan: Seftriakson• Nefrotoksik etkisi olmayan: Sefalotin• Cerrahi giriþimlerden önce proflaktik olarak kullanýlanlar: Sefazolin, sefoksitin

FARMAKOKÝNETÝK- Plazma proteinlerine yüksek oranda baðlananlar: **Sefazolin (en fazla), sefoperazon, seftriakson,

sefoksitin.- Dokulara geçiþ özelliði en yüksek olan (sanal daðýlým hacmi en yüksek olan): Sefpirom- Sefazolin: Kemik dokusuna geçiþi iyidir ve stap.aerusa karþý etkilidir. - Enterohepatik siklusa giren, böbrekle atýlmayan, safrada birikme özelliði olan ve bu nedenle

safra yolu infeksiyonlarýnda tercih edilen: sefaperazon- En uzun etkili sefalosporin: Seftriakson- Safra yoluyla itrah edilmeleri nedeniyle böbrek yetmezliði olgularýnda tercih edilenler: Sefiksim,

seftibuten, sefaperazon, seftriakson.

SEFALOSPORÝNLERÝN YAN ETKÝLERÝ: • Alerjik reaksiyonlar: **En sýk görülen yan etkilerdir. Makülopapüler döküntü, eozinofili ve ürtiker þeklinde

görülür. Penisilinlere çapraz alerji görülür. Penisilinlere duyarlý kiþilerde görülen reaksiyon çok þiddetli deðilse, sefalosporin verilebilir.

• **Alkol alanlarda disülfiram benzeri reaksiyon: Moksalaktam, sefamandol, sefaperazon • Hipoprotrombinemi ve kanama: Moksalaktam (Toksik etkileri nedeniyle kullanýlmýyor), sefaperazon,

sefamandol, sefotetan, sefmetazol. Bu ilaçlarý kullanacaklara K vitamini proflaksisi uygulanýr.• GÝS bozukluklarý: ** En fazla diyare yapan seftriaksondur. • Nefrotoksik (sefaloridin) ve hepatotoksik etki görülür.• Safra kesesinde çökelti (psödolitiazis, safra çamuru) yapan: Seftriakson ve seftazidim• Süperinfeksiyon • Sefaklor: Serum hastalýðý benzeri tabloya neden olur..• i.m. uygulama lokal irritasyon ve aðrýya (sefazolin ile bu durum görülmez), i.v. uygulama tromboflebite

neden olabilir.

Penisilin ve sefalosporinler antibiyotikler içerisinde en çok ilaca baðlý ateþin en sýk görüldüðü gruptur.

1. D. KARBAPENEMLER

Ýmipenem (Tienam)Etki spektrumu en geniþ beta laktam antibiyotikdir.


Ýmipenem dihidropeptidaz enzimi tarafýndan metabolize edildiðinden, etkinliðini artýrmak için bu enzimi inhibe eden silastatin ile beraber kullanýlýr.

Meropenem(Meronem)Dihidropeptidaza dayanýklýdýr. Etki spektrumu benzer süresi daha uzundur. Febril nötropenide kullanýlýr.

1.E. MONOBAKTAMLAR (Aztreonam-(Azactam)Parenteral yolla kullanýlýr. Anaerob ve gram (+)’lere etkisizdir, gram (-)’lere karþý kullanýlýr. Beta laktamazlara dayanýklýdýr.

Diðer beta laktam antibiyotiklere çapraz alerji geliþtirme potansiyeli azdýr.

II. MAKROLÝDLER (eritromisin, klaritromisin, azitromisin, spiramisin, diritromisin, roksitromisin)

Eritromisin (Eritrocin)• Etki mekanizmasý: Bakterilerin ribozomlarýnýn 50 S alt birimine geri dönüþsüz baðlanarak buraya aminoasil

tRNA molekülünün polipeptid zincirine baðlanmasýný, protein zincirinin uzamasýný ve protein sentezini inhibe eder (bakteriyostatik etki).

• Kloramfenikol ve linkozamidler eritromisinin bu bölgeye baðlanmasýný kompetetif olarak inhibe ettiði için bu üç ilaç birlikte kullanýlmamalýdýr.

• Diðer makrolidlerle arasýnda çapraz direnç söz konusudur. Linkozamid ve benzer etki mekanizmasýna sahip olan Streptotogramin B’ye de çapraz direnç görülür (MLS tipi rezistans)

En kýsa yarý ömürlü makrolid antibiyotikdir. Eliminasyon yarý ömrü 1-3 saattir.

1. tercih olduðu durumlar:- Lejyoner hastalýðý (Legionella pneumophila pnömonisi, tek baþýna veya rifampin ile beraber) - Difteri, difteri portörü tedavisi - Mycoplazma’nýn meydana getirdiði atipik pnömoni (mycoplasma pneumonia’nýn hücre duvarý yoktur). - Boðmaca - Bebeklerde klamidya pnömonisi, gebelikte klamidyalarýn oluþturduðu pelvik infeksiyon- Penisiline dirençli staphylococcus, streptococcus ve pnemococcus infeksiyonlarý.

Proflaktik olarak verildiði durumlar: - Kalýn barsaða uygulanacak cerrahi giriþimlerden önce neomisin ile beraber.- Romatik ateþ geçiren veya kalp kapakçýk bozukluðu olan penisiline alerjisi olan kiþilerde diþ çekimi ve benzeri

cerrahi giriþimlerden önce bakteriyel endokardit geliþimini önlemek amacýyla.

Ýlaç etkileþimleri:Karaciðerde mikrozomal enzim inhibisyonu yapmasý nedeniyle çeþitli ilaçlarýn (teofilin, karbamazepin, siklosporin, azatiopürin) plazma düzeylerini yükseltir.

Böbrek yetmezliði olan hastalarda rahatlýkla kullanýlýr.

Yan etkileri: Kolestatik hepatit, reversibl iþitme kaybý, ateþ, eozinofili, i.v. uygulamada tromboflebit, süperenfeksiyona baðlý enterokolit.

Eritromisin gastrointestinal düz kaslarda motilin reseptörlerini uyarýr ve motiliteyi artýrýr.

Klaritromisin (Klacid)Eritromisinden farký M.avium intercellülare, M.leprae, H.pylori ve toksoplazmozis infeksiyonlarýnda etkili olmasýdýr. Streptokok ve stafilokoklara karþý da eritromisinden daha etkilidir.

Eritromisine benzer biçimde fagositler içine giriþi iyidir. Aktif metaboliti 14-hidroksiklaritromisin dir.

Azitromisin(Zitromax)Eritromisin ve klaritromisinden farklarý Klamidya, H.influenzae, Leigonella enfeksiyonlarýnda oldukça etkili olmasý ve mikrozomal enzimleri inhibe etmemesidir.

Spiramisin (Rovamycine, Azacid, Azitro)

En uzun yarý ömürlü makroliddir. Gram (+) kokuslara etkilidir.

RoksitromisinAntibakteriyel spektrumu eritromisine benzer. Hücre içine giriþi diðer makrolidlere göre daha iyidir. Yarý ömrü 11 saattir.


III. LÝNKOZAMÝDLER (Linkomisin (Lincocin, Ýncosilin), Klindamisin (Klindan,Cleocin)

Etki mekanizmasý: Bakterilerin ribozomlarýnýn 50 S alt birimine baðlanarak protein sentezini durdurur (bakteriyostatik).

Etki spektrumu: Gram (+) bakterilerin çoðuna ve gram (-) anaerob bakterilerin bazýlarýna karþý etkilidir. Klindamisin özellikle Bacteroides fragilise karþý oldukça etkilidir ve buna baðlý karýn ve pelvis içi infeksiyonlarda kullanýlýr. Dar spektrumlu antibiyotiklerdir.

Yan etkileri : - Bulantý, diyare, kusma (en sýk bu üç belirti)- Psödomembranöz kolit. Sýk olarak psödomembranöz kolit yapan diðer antibiyotikler ampisilin ve

sefalosporinlerdir. Hastalarda sulu, bazen mukuslu ve kanlý diyare, kolik tarzda karýn aðrýsý, ateþ, lökositoz gibi belirti ve bulgulara rastlanýr. Enterotoksijenik Cl. difficile’nin salgýladýðý toksine baðlý olarak geliþen bir tablodur. Tedavide metronidazol ilk tercihtir.

TETRASİKLİNLEREtki mekanizmasý: Bakteri hücresinde ribozomlarýn 30S alt ünitesine baðlanarak, ribozomlarýn 50 S alt birminin akseptör noktasýna aminoaçil t RNA’nýn baðlanmasýný önler (bakteriyostatik).

Protein sentezini inhibe eden antibiyotikler içerisinde ise selektivitesi en düþük olanlardýr. Ýnsan hücrelerindeki ribozomlarda da protein sentezini inhibe edip azot dengesini negatifleþtirebilir.

• 1. tercih olarak kullanýldýðý durumlar:

- Brucella (rifampisin veya streptomisin ile) - Ureoplasma uretriti

- Vibrio cholera - Pseudommonas mallei

- Klamidya (psitakoz, trahom, lenfogranuloma venorum)

- Pseudomonas pseudomallei - Riketsiya (tifus, Q ateþi)

- Granuloma inguinale (calymmatobacterium granulomatis)

- B. recurrentis - Whipple hastalýðý (intestinal lipodistrofi) - Veba (Streptomisin, gentamisin veya rifampin ile birlikte kullanýlýr)- Ýnflamatuar nitelikte akne vulgaris olgularýnda aðýzdan kullanýlýr. Diðer tercihler eritromisin, klindamisin. - Plasmodium falciparum sýtmasýnda kinin sülfatla kombine olarak akut ataklar sýrasýnda kullanýlýr.

Demeklosiklin özellikle anaeroblara baðlý enfeksiyonlarda tercih edilir.

Etki sürelerine göre sýnýflama: • Kýsa etkililer: tetrasiklin (Tetralet, Tetra), oksitetrasiklin (Terramycin, Geotril), klortetrasikilin• Orta etkililer: demetilklortetrasiklin, metasiklin• Uzun etkililer: doksisiklin (Tetradox, Monodoks, Doksin), minosiklin

Ýlaç etkileþimleri: Tetrasiklinlerin emilimini azaltanlar: • Besinler içerisinde bulunan metal bileþikleri (aluminyum, magnezyum, kalsiyum, çinko, demir)

GÝS’te tetrasiklinlerle çelat yaparak bu ilaçlarýn emilimini azaltýr. Uzun etkili penisilinlerin (minosiklin, doksisiklin) emilimi gýda alýmýyla deðiþmez. • Antiasid ilaçlar (sodyum bikarbonat hariç). • Demir preparatlarý Yýkýmýný hýzlandýranlar: Karbamazepin, fenitoin, barbitüratlar. Nefrotoksik etkiyi artýranlar:Metoksifluran, furosemid. *Tetrasiklinler oral kontraseptif ve penisilinlerin etkinliðini azaltabilir.

Kontrendikasyonlarý: Tetrasiklinler, gebelerde 4. aydan sonra, bebeklerde ve 8 yaþýn altýndaki çocuklara verilmemelidir.


Yan etkileri:- Bulantý, kusma, anoreksi, ishal - Aðýzda hoþ olmayan tat- Barsak florasýnýn bozulmasýna baðlý olarak enterokolit, stomatit (oral kandidiyazis), vulvovajinit gibi

süperinfeksiyonlar. - Diþ ve kemiklerde renk bozukluðu, diþlerde mine tabakasýnda hipoplazi, kemik geliþmesinde bozukluk.

Ultaviyole ýþýðý altýnda diþlerde fluoresans görülür. - Nefrotoksik etki: Demeklosiklin: Reversibl nefrojenik diabetes insipidusa neden olur. Uygunsuz ADH

salýným sendromunun tedavisinde kullanýlýr.

Doksisiklin: Böbrek yetmezliði olanlarda kullanýlabilecek tek preparattýr. Safra ile atýlýr. - Allerji - Fotosensitivite: Güneþ ýþýnlarýna aþýrý duyarlýlýk geliþtirirler. En fazla fotosentiviteye yol açan

demeklosiklindir.- Yeni doðan ve bebeklerde kullanýldýðýnda pseudotumor cerebri’ye yol açabilir.- Fanconi sendromu (böbrekte proksimal tübül disfonksiyonu)- i.v yoldan uygulandýðýnda tromboflebit geliþir. - Barsak florasýný bozarak K vitamini sentezini azaltýr ve oral antikoagülanlarýn etkinliðini artýrýr.

Minosiklin: Kan beyin bariyerini geçebilen tek tetrasiklin. Vestibüler bozukluk: Denge bozukluðu, baþ dönmesi, kulak çýnlamasý, ataksi.

AMFENİKOLLER Kloramfenikol (Kemicetine, Armicetine)

Etki mekanizmasý: Bakteri ribozomlarýnýn 50 S alt birimine baðlanarak peptidil transferaz enzimini ve peptid baðý oluþumunu ve protein sentezini inhibe eder, bakteriyostatik etkilidir. Tetrasiklinler gibi geniþ spektrumludur.

Endikasyonlarý:- Salmonella typhi infeksiyonudur (tifo). - H. influenza menenjitinde ampisilin ile beraber kullanýlýr. - Neisseria veya strep. pneumoniae’ya baðlý menenjitlerde penisilin G’ye alerjisi olanlarda kullanýlýr. - Riketsiya infeksiyonlarýnda gebelik, 8 yaþýn altýndaki çocuklar gibi tetrasiklinin kontrendike olduðu durumlarda

tercih edilir.- Bacteroides fragilis’in oluþturduðu beyin abselerinde tek baþýna, gram (-) bakterilerle rol oynadýðý karýn veya

pelvis içi infeksiyonlarda bir aminoglikozid ile beraber kullanýlýr.- Göz infeksiyonlarýnda sistemik olarak kullanýlýr.- Yersinia enterocolitica sepsisi - Aplastik anemi riski nedeniyle proflaksi amacýyla kullanýlmasý tercih edilmez.

Farmakokinetik özellikleri :Lipid çözünürlüðü en yüksek olan ve kan-beyin bariyerini en rahat geçen antibiyotiktir .

Dokulara ve vücut sývýlarýna (örn. Göz içi sývýsý) çok rahat geçer.

Kloramfenikol, Strep. pneumonia ve H. influenza’ya karþý bakterisid etki gösterir.

Yan Etkileri:- Kemik iliði depresyonu: Ýki þekilde meydana gelir: a) Doza baðýmlý olarak ortaya çýkar, reversibldir, anemi, serum demir düzeyi ve demir baðlama kapasitesinde

artma þeklinde kendini gösterir. Kemik iliðinde kan hücrelerinin yapýmýyla ilgili ana hücrelerin ribozomlarýnda protein sentezinin inhibisyonuna baðlýdýr.

b) Aplastik anemi: Duyarlý kiþilerde ilk dozdan sonra bile ortaya çýkabilir. Ýrreversibldir. Göze lokal uygulamadan sonra da ortaya çýkabilir. Aplastik aneminin arkasýndan lösemi geliþebilir.

- Gri sendrom: Prematüre ve yeni doðanlarda görülen hipotermi, cildin gri renk almasý, solunum ve dolaþým depresyonu ile karakterli bir tablodur. Bu nedenlerle prematürelerde ve iki haftalýktan küçük bebeklerde kloramfenikol kontrendikedir.

- Nörotoksik etki: Baþaðrýsý, depresyon.


- GÝS bozukluklarý: iritasyon ve süperinfeksiyon görülebilir. - Herxheimer reaksiyonu: Tifoda yüksek dozda kloramfenikolün etkisiyle tifo basillerinden ortaya çýkan

endotoksine baðlý olarak geliþen dolaþým yetmezliði tablosudur. Tedavide glukokortikoid uygulanýr.- Aþýya karþý immün cevabý azaltýr.

Ýlaç Etkileþimleri: Kloramfenikol mikrozomal enzimleri inhibe ederek tolbutamid, fenitoin ve varfarinin etkinliðini artýrýr. Asetaminofen kloramfenikolün inaktivasyonunu yavaþlatýr.

AMİNOGLİKOZİDLERGentamisin (Genta, Gentamin), streptomisin, kanamisin (Kanamycin), tobramisin (Nebcin, Tobel), amikasin (Amiklin, Mikasin), sisomisin, netilmisin (Netromycine), neomisin (Cebemyxine, Neosporin, Thiocilline), paromomisin, viomisin, netilmisin)• Lipofilik özellikleri en az olan, mide-barsak kanalýndan emilimi çok az olan ve bu nedenle çoðunlukla parenteral

olarak uygulanan antibiyotiklerdir. Bazik özellik gösterir.

• Farmakokinetik özellikleri: BOS’a geçemezler. Plazma proteinlerine hiç baðlanmazlar. Streptomisin dýþýndakiler safra içerisine geçemez. Sadece ekstraselüler sývýda daðýlýr.

Etki mekanizmasý: Ribozomlarda 30S alt ünitesine irreversibl olarak baðlanýr ve bakterisid etki gösterir. Bu þekilde mRNA’nýn 30 S alt ünitesine baðlanmasý bozulur ve bakterisid etki gösterirler. Streptomisin dýþýndaki aminoglikozidler 50 S e de baðlanýr.

Endikasyonlarý: a) En fazla gram (-) aerobik basillere etkilidir. Bunlar: - Enterobacteriaceae türleri: E.coli, proteus, klebsiella, shigella, erratia, salmonella. - Pseudomonas aeruginosa - Brucella - Yersinia tularensis (tularemi), yersinia pestis (veba), haemophilus influenza b) Mycobacterium tuberculosisde de oldukça etkilidir. (streptomisin)- En geniþ spektrumlu olan ve aminoglikozidlere dirençli olgularda kullanýlan: Amikasin (Hastane infeksiyonlarýnýn

tedavisinide kullanýlýr). • Spektinomisin: Penisiline dirençli N. gonorrhoae olgularýnda kullanýlýr. • E. histolytica ve tenyalara karþý etkili olan tek aminoglikozid : paramomisin• Brucella, yersinia, m. tuberculosis’e en fazla etkili olan: streptomisin• Pseudomonas aeruginosa’ya en güçlü etki gösterenler amikasin, tobramisin ve gentamisindir. Bu ilaçlar

antipsödomonal penisilinlerle (karbenisilin) beraber kullanýlýr. Birlikte kullanýldýklarýnda beta laktam antibiyotiklerin etkinliðini artýrýr.

• Hepatik ansefalopatide barsakta amonyak yapýmýný azaltarak hepatik komayý önlemek içinkullanýlan: Neomisin.• Kolorektal cerrahi öncesinde proflaksi için: eritromisin + neomisin • Brucella ve veba: streptomisin tedavide ilk tercihtir. Gerekirse tetrasiklinle kombine kullanýlýr.

Yan etkileri:

1. Reversibl nefrotoksisite: Proksimal tübül hasarýna neden olur. Akut tübüler nekrozu taklit eden bir klinik tablo oluþturur. - en az nefrotoksik etki gösteren: streptomisin- en güçlü nefrotoksik: neomisin. Nefrotoksik etkisi güçlü olan diðer ilaçlar: tobramisin, gentamisin.- Sefalosporinler, metoksifluran, polimiksin B, ve vankomisin aminoglikozidlerin nefrotoksik etkisini artýrýr.

- Ýdrarda N-asetil-b-glukozaminidaz bulunmasý nefrotoksisitenin habercisidir.

2. Nöromüsküler blok: - Tedavi: i.v. kalsiyum glukonat, kolinesteraz inhibitörleri (fizostigmin)- en güçlü nöromuskuler blok: neomisin- en zayýf nöromuskuler blok: gentamisin ve tobramisin

3. Ototoksik etki : - Bazen irrerversibldýr.


- Ýþitme ve denge bozukluðu yapabilir.- en güçlü ototoksik: neomisin. Diðerleri: kanamisin, amikasin. - en zayýf ototoksik: netilmisin - vestibülotoksik etkisi en güçlü olanlar: streptomisin, gentamisin.

POSTANTÝBÝYOTÝK ETKÝ: Antibiyotiðin ortamda olmamasýna ya da konsantrasyonunun yetersiz olmasýna karþýn bakterinin çoðalmasý hala inhibe olmaktadýr. Aminoglikozidlerin postantibiyotik etkisi çok uzundur. Bu nedenle günde 1 veya 2 kez verilebilir.

FLUOROKİNOLONLAR• Ofloksazin (Tarivid, Girasid) Fleroksasin Enoksasin (Comprecin) Nalidiksik asid

Norfloksasin (Noroxin) Pefloksasin (Peflacine) Dikloksasin Levofloksazin (Cravid)

Siprofloksasin (Ciproxin) Amifloksasin Pipedimik asid

Etki mekanizmasý: Bakterilerde DNA jiraz (topoizomeraz II) enzimini inhibe ederek, DNA replikasyonunu ve transkripsiyonunu bozar. Bakterisid etkilidir.

Farmakokinetik :- Yarý ömrü en kýsa olan: Siprofloksasin- Yarý ömrü en uzun olan: Rufloksasin - Etkinliði en düþük olan: Norfloksazin- Etkinliði en yüksek olan: Sparfloksazin

1. tercih olduðu durumlar:• Salmonella ve shigella enteriti ile bakteriyel gastroenteriti olan hastalarda etken saptanana kadar

kullanýlýr. • Gram (-) bakterilere baðlý idrar yolu infeksiyonlarýnda tercih edilir (Norfloksasin ve orfloksasin).Nadiren

direnç geliþmesi avantajlarýdýr.• Penisiline dirençli N. gonorrhoeae, N. meningiditis, Vibrio cholera, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma

pneumonia ve Mycobacterium tuberculosis’de etkilidir. • Levofloksazin Gram (+) lere etkili olmasý nedeniyle en geniþ etki spektrumuna sahip olan

fluorokinolondur Fluorokinolonlar anaeroblara karþý etkisizdir.

Yan etkileri:• GIS belirtileri (en sýk): bulantý,kusma, iþtahsýzlýk, diyare, karýn aðrýsý.• Cildin ýþýða duyarlýlýðýný artýrýr (fotosensitivite). • Aðýzda metalik tat býrakýr.• Candida infeksiyonu geliþebilir• Eklem harabiyeti (12 yaþýn altýndakiler, gebeler ve emziren kadýnlarda kontrendike). • Konvülziyon görülebilir.

Ýlaç etkileþimleri:- Teofilin ve kafeinin metabolizmasýný yavaþlatýr ve toksisitesini artýrýr. - Antasid ve demirle beraber alýndýgýnda etkinliði azalýr. - Simetidinle beraber alýndýðýnda etkinlik artar.

Novobiosin: Asidik bir antibiyotikdir. DNA jirazýn B alt ünitesini inhibe eder. Klinikte kullanýlmaz.

SULFONAMİDLER Ýlk kullanýma giren antibiyotiklerdir.

dihidropteorat dihidrofolat dihidrofolat

sentetaz sentetaz redüktaz PABA+pteridin Dihidropteorik asid Dihidrofolik asid Tetrahidrofolik asid.


Etki mekanizmasý: Bakterilerde dihidropteorat sentetaz enzimini inhibe ederek Para amino benzoik asit (PABA) ten folik asid sentezini bozar (bakteriyostatik). Memeli hücrelerinde bu enzim bulunmadýðýndan, sulfonamidler selektif etki gösterir.

• Farmakokinetik: Sülfonamidler karaciðerde n-asetilasyon yoluyla metabolize edildiði için etkinlikleri kiþiden kiþiye farklýlýk gösterir. Bazý depo sulfonamidler asetillenmenin dýþýnda glukroink asidle konjugasyona da uðrayabilir.

1. Kýsa ve orta etkili sülfonamidler (Sulfadiazin, Sulfizoksazol, Sulfametoksazol): • Üriner sistem infeksiyonlarýnýn tedavisinde tercih edilir. Bu ilçlar metdana gelebilecek kristalüriyiönlemek için hastalarýn bol su içmesi önerilir. • BOS içine en fazla geçen sulfadiazindir. • Sistemik infeksiyonlarýn ve idrar yolu infeksiyonlarýnýn tedavisinde en çok tercih edilen sulfonamid:

Sulfizoksazol.

2. Uzun etkili (depo) sulfonamidler:• Genellikle kullanýlmazlar, sadece sulfadoksin (en uzun etkili) klorokine dirençli falciparum sýtmasýnda tercih

edilir (pirimetamin ile kombine uygulanýr).

3. Lokal kullanýlanlar:• Yanýk tedavisinde: Gümüþ sulfodiazin, Mafenid (***diðerlerinden farký etkisinin PABA tarafýndan antagonize

edilmemesidir; en önemli yan etkisi metabolik asidozdur ). • Ülseratif kolit, Crohn hastalýðý, romatoid artrit tedavisinde: Sulfasalazin (5-aminosalisilat ile sulfapiridine

metabolize olur.- Salazoprin tablet). • Sulfapiridin dermatitis herpetiformis e karþý etkili tek ilaçtýr. • Sülfonamidler Nocardia infeksiyonlarýnda sýklýkla tercih edilir. Trahom ve inklüzyon konjuktivitinde tetrasiklinin

alternatifidir.

Yan etkileri:1. Allerjik reaksiyonlar: Ürtiker, makülopapüler döküntü, Steven-Johnson sendromu, hepatit, interstisiyel

nefrit., myokard bozukluðu. 2. Ýdrar yollarýnda çökme: Kristalüri, hematüri. Sulfonamidler böbrek yetmezliði olgularýnda

kullanýlmamalýdýr. 3. Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliðine baðlý hemolitik anemi4. Kemik iliði depresyonu: lökopeni, agranülositoz. 5. Duyarlý kiþilerde methemoglobinemi6. Doðuma yakýn dönemde alýndýðýnda kernikterus riskini artýrýr. ** Doðumdan soraki ilk 2 ay bebeklerin

ve emziren annelerin sulfonamid kullanmasý sakýncalýdýr. 7. Baþ aðrýsý, baþ dönmesi.

KO-TRÝMAKSAZOL (Bactrim, Kemoprim, Septrin)• Trimetoprim-sulfametoksazol (1/5) kombinasyonudur. Bu kombinasyon bakterisid etkilidir.

Endikasyonlarý: - Ýmmünsupresif hastalarda görülen Pneumocystis carinii infeksiyonunda 1. tercihtir. - Turist diyaresinin proflaksi ve tedavisinde kullanýlýr.- Shigella flexneri gastroenteritinde fluorokinolonlar ile beraber en fazla tercih edilen ilaçtýr. - Kronik rekurrent idrar yolu infeksiyonlarý

Sulfonamidlere dirençli bakteriler Ko-trimoksazole duyarlý olabilir.

A grubu streptokoklar ile oluþan farenjit ve tonsillitte kontrendikedir. Penisilinlere ve eritromisine göre etkisi daha geç ortaya çýkabilir veya etkisiz kalabilir.

Pseudomonas aeruginosa, anaerob bakteriler ve Treponema pallidum ko-trimoksazole karþý dirençlidir.

Yan etkileri: - En sýk görülen yan etkisi deri lezyonlarýdýr (kaþýntý, makülopapüler döküntü). - Folik asit eksikliðine baðlý megaloblastik anemidir. Tedavi sýrasýnda bu etkiyi önlemek için folinik asid

verilebilir.


DAR SPEKTRUMLU ANTİSTAFİLOKOKAL İLAÇLAR:Vankomisin (Vancocin)

Etki mekanizmasý: Bakteri hücre duvarýnda fosfolipidlerin sentezini ve asil-D-alanil-D-alanin e baðlanarak peptidoglikan polimerizasyonunu bozarak bakterisid etki gösterir.

Endikasyonlarý:Dar spektrumlu bir antibiyotikdir. - Psödomembranöz kolit (metronidazolün alternatifidir)- Stafilokoklara baðlý kolit- Aðýz içerisine cerrahi giriþim uygulanacak olgular• Oral yoldan verildiðinde emilimi olmadýðý için sadece Cl.difficile kolitinin tedavisinde oral yoldan kullanýlýr.

Yan etkileri: - Ýþitme kaybý (irreversibl olabilir)- Nefrotoksik etkisi vardýr. - i.v. uygulama sonrasý yüzde, boyunda kýzarma (red-neck sendromu) - ilaç ateþi.

Teikoplanin (Targocid)• Etki spektrumu ve mekanizmasý vankomisine benzer. Gram (+) bakterilere etkilidir, gram (-) leri etkilemez. • Eliminasyon yarý ömrü çok uzundur.

Mupirosin (Bactroban)• Etki mekanizmasý: Ýzolözil tRNA sentetaz enzimini inhibe eder.• Metisiline duyarlý veya dirençli S aureus ve streptokok infeksiyonlarýnda (ekzema, impetigo) topikal

uygulanýr.Fusidik asid (Fucidine)- Steroid yapýsýndaki tek antibiyotiktir.

POLİPEPTİD YAPILI ANTİBİYOTİKLER (POLİMİKSİN B, BASİTRASİN, TİROTRİSİN, KOLİSTİN- POLİMİKSİN E)

• Katyonik (bazik) deterjan özelliðindeki bu maddeler, bakteri hücresinin sitoplazmik membranýnýn permeabilitesini artýrarak bakterisid etki gösterir.

Polimiksin B• Toksisitesi en düþük olan polipeptid antibiyotiktir. • Yan etkileri: Görme bozukluðu, nöromuskuler blok, hematüri, proteinüri.

ANAEROBİK BAKTERİLERE ETKİLİ İLAÇLARMetronidazol (Flagyl, Nidazol)

• Bakterisid etkilidir.

Etki mekanizmalarý: a) DNA sentezinin inhibisyonu: 5-nitroimidazol grubu ilaçlara duyarlý hücrelerin özelliði anaerobik olamalarý ve

elektron taþýyýcý protein içermeleridir. Bu proteinler nitroimidazol grubu ilaçlarý indirgeyerek onlarý etkin ara metabolitlere ve serbest radikallere dönüþtürürler. Bu radikaller DNA sentezini inhibe ederek hücre ölümüne neden olur. b) Hücrede elektron transport zincirini bozarak NADH ve NADPH eksikliðine neden olurlar.

Endikasyonlarý: Bacterioides, Clostridium perfiringens (gazlý gangren),

Fusobacterium türleri (Vincent anjini)


T.vaginalis, E. histolytica

BOS’ a rahat geçer (Beyin absesi ve B. fragilis menenjitinde tercih edilir).

Cl. diffisile’nin neden olduðu psödomembranöz kolitte ilk tercihtir

Metronidazolün yan etkileri:• **GÝS belirtileri (en sýk): bulantý, kusma. • Aðýzda metalik tat.

• Oral Candida infeksiyonu, glossit, stomatit • Periferik nöropati, ensefalopati

• Ýdrarda renk deðiþikliði • Reversibl nötropeni • Tinidazol ve metronidazol alkol kullananlarýn bazýlarýnda disülfiram benzeri reaksiyon görülür (Ornidazol bu

etkiyi oluþturmaz). Tinidazol (Fasigyn)

• BOS’a geçiþi metronidazole göre daha iyidir.

ÜRİNER SİSTEM ANTİSEPTİKLERİMetenamin, nitrofurantoin: Sistit ve pyelonefrit gibi üriner sistem infeksiyonlarýnda kullanýlýr.

Metenamin (Helpa, Purinol)• Ýdrar pH’sý 5.5’in altýna indiðinde antibakteriyel bir madde olan formaldehite dönüþür. • Proteus idrarý alkalileþtirdiði için bu ilaca karþý dirençlidir.

Nitrofurantoin (Piyeloseptil, Furacin)• Asit idrarda etkinliði daha fazladýr. • Bir kür 14 günden fazla sürmemeli ve kürler arasýnda 4 hafta býrakýlmalýdýr. • Yan etkileri: - Ýþtahsýzlýk, bulantý, kusma - Sinir liflerinde demyelinizasyon ve dejenerasyon yapar buna baðlý polinörit oluþabilir.

- Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliðinde hemolitik anemi yapar. - Böbrek yetmezliðinde kontrendikedir.

Nöromuskuler blokaja yol açan antibiyotikler

- Aminoglikozidler - Tetrasiklinler

- Polimiksin B - Linkomisin

30_antibiyotikler

Documents