อากาศและมลพิษทางอากาศ

อากาศและมลพิษทางอากาศ

อากาศอากาศ

• สิ่�งจำ�าเป็�นอ�นดั�บแรก ในการดั�าเนนชี�วิตของมน!ษย์# น�บแต$วินาท�แรกของการเกดั และสิ่�งแรก ของการบ$งบอกถึ&ง การม�ชี�วิตแน$นอนท��สิ่!ดัคื(อ "การหาย์ใจำ" เพิ�ย์งเท$าน�*ก+คืงท�าให,เข,าใจำไดั,วิ$าอากาศม�คืวิามสิ่�าคื�ญต$อคืนเราอย์$างไรมากน,อย์เพิ�ย์งไร

ความสำ�าค�ญของอากาศ ความสำ�าค�ญของอากาศ 

• อากาศจั�ดเป็�นทรั�พยากรัธรัรัมชาติ�ท��ใช�แล้�วไม#หมดสำ�%น    แล้ะจั�ดเป็�นทรั�พยากรัท��ม�ความจั�าเป็�นติ#อการัด�ารังช�ว�ติของสำ��งม�ช�ว�ติท'กชน�ดอากาศ ม�อย)#ท� �วไป็ท'กหนท'กแห#งรัอบๆ ติ�วเรัาติล้อดจันติามท��ว#างติ#างๆ อากาศเป็�นสำ��งท��มองไม#เห,น ม�มวล้   น�%าหน�ก  ติ�องการัท��อย)#     ม�แรังกรัะท�าติ#อว�ติถุ'ได�ท'กท�ศท'กทาง     อากาศท��ห#อห'�มโล้กไว�เป็�นช�%นๆ ม�ความสำ)งจัากพ0%นผิ�วโล้กข2%นไป็ป็รัะมาณ  500 ก�โล้เมติรั   เรัาเรั�ยกช�%นของอากาศท��ห#อห'�มโล้กว#า  บรัรัยากาศอากาศเป็�นสำ��งท��จั�าเป็�นติ#อการัด�ารังช�ว�ติของคน   สำ�ติว4   แล้ะ พ0ช ถุ�าไม#ม�อากาศสำ��งม�ช�ว�ติติ#างๆ ก,ไม#สำามารัถุม�ช�ว�ติอย)#ได� คนเรัาสำามารัถุอดอาหารัได�หล้ายว�น   แติ#ถุ�าขาดอากาศหายใจัเพ�ยง   5-6 นาท�   เรัาสำามารัถุติายได�  

• อากาศท��อย)#รัอบติ�วเรัาน�%   ป็รัะกอบด�วยแก5สำหล้ายชน�ด   เช#น   แก5สำออกซิ�เจัน ไฮโดรัเจัน   ไนโติรัเจัน   คารั4บอนไดออกไซิด4   แล้ะแก5สำอ0�นๆ   นอกจัากน�%อากาศย�งม�สำ#วนผิสำมของไอน�%าฝุ่'9นล้ะออง   เขม#าคว�น   แล้ะเช0%อจั'ล้�นทรั�ย4ติ#างๆเจั0อป็นอย)#ด�วย  

• อากาศม�ความสำ�าค�ญติ#อสำ��งม�ช�ว�ติ   ด�งน�% 1. ม�แก5สำท��จั�าเป็�นติ#อการัม�ช�ว�ติของมน'ษย4 สำ�ติว4แล้ะพ0ช เช#น แก5สำออกซิ�เจัน แก5สำคารั4บอนไดออกไซิด4 แล้ะ แก5สำไนโติรัเจัน เป็�นติ�น 2. ม�อ�ทธ�พล้ติ#อการัเก�ด ป็รั�มาณ แล้ะค'ณภาพของทรั�พยากรัอ0�น เช#น ป็9าไม�แล้ะแรั#ธาติ' ท�าให�เก�ดล้มแล้ะฝุ่น                    

3. ช#วยป็รั�บอ'ณหภ)ม�ของโล้ก โดยเฉพาะไอน�%าแล้ะคารั4บอนไดออกไซิด4ซิ2�งจัะช#วยป็=องก�นการัสำ)ญเสำ�ยความรั�อนจัากพ0%นด�น ท�าให� ความแติกติ#างของอ'ณหภ)ม�รัะหว#างกล้างว�นก�บกล้างค0น แล้ะ ฤด)รั�อนก�บฤด)หนาวไม#แติกติ#างก�นมาก แล้ะท�าให�บรั�เวณผิ�วโล้กม�ความอบอ'#นข2%น 4. ม�ผิล้ติ#อการัด�ารังช�ว�ติ สำภาพจั�ติใจั แล้ะรั#างกายของมน'ษย4 ถุ�าสำภาพอากาศไม#เหมาะสำม เช#น แห�งแล้�งหรั0อหนาวเย,นเก�นไป็คนจัะอย)#อาศ�ยด�วยความยากล้�าบาก 5. ช#วยป็=องก�นอ�นติรัายจัากรั�งสำ�ของดวงอาท�ติย4 โดยโอโซินในบรัรัยากาศจัะกรัองหรั0อด)ดซิ�บรั�งสำ�อ�ล้ติรัาไวโอเล้ติ ซิ2�งท�าให�ผิ�วไหม�เกรั�ยม เป็�นโรัคมะเรั,งผิ�วหน�ง แล้ะโรัคติ�อกรัะจัก 6. ช#วยเผิาไหม�ว�ติถุ'ท��ติกมาจัากฟ้=าหรั0ออ'กกาบาติให�กล้ายเป็�นอน'ภาคเล้,กๆ จันไม#เป็�นอ�นติรัายติ#อมน'ษย4แล้ะทรั�พย4สำ�น

ช�%นบรัรัยากาศช�%นบรัรัยากาศ

ช�%นบรัรัยากาศ ค0อ   ช�%นของอากาศท��ล้�อมรัอบโล้กแล้ะด�วยแรังด2งด)ดของโล้กท�าให�ช� %นบรัรัยากาศคงสำภาพ อย)#ได�   ช� %นบรัรัยากาศม�ความหนารัวมแล้�วป็รัะมาณ 500 ก�โล้เมติรัจัากพ0%นโล้ก   อากาศในช�%นบรัรัยากาศแติ#ล้ะช�%นจัะแติกติ#างก�น   แติ#ในท'ก ๆ ช�%นล้�วนเป็�นสำ#วนสำ�าค�ญของทรั�พยากรัทางธรัรัมชาติ�ท�%งสำ�%น

มล้พ�ษทางอากาศ

สำาเหติ'การัเก�ดมล้พ�ษทางอากาศ

แหล้#งก�าเน�ดมล้พ�ษทางอากาศแบ#งออกได�เป็�น 2 ป็รัะเภท ใหญ# ค0อ

1.แหล้#งก�าเน�ดมล้พ�ษทางอากาศท��เก�ดข2%นเองติามธรัรัมชาติ� ( Natural Sources)      ป็รัากฏการัณ4ทางธรัรัมชาติ�

หล้ายอย#างท��เก�ดข2%น ม�สำ#วนท�าให�เก�ดมล้พ�ษทางอากาศได�แก# 1) ภ)เขาไฟ้รัะเบ�ด เม0�อเก�ดการัรัะเบ�ดของภ)เขาไฟ้จัะม�เถุ�าถุ#าน คว�น ฝุ่'9นล้ะอองฟ้' =งกรัะจัายออกสำ)#บรัรัยากาศเป็�นจั�านวนมาก ซิ2�งอน'ภาคสำารัเหล้#าน�%อาจัล้#องล้อยข2%นไป็ได�สำ)งมากเป็�นหม0�นฟ้'ติแล้ะคงอย)#ในอากาศได�นานน�บป็Aกว#าท��จัะติกกล้�บค0นล้งสำ)#พ0%นโล้ก 

2) อน'ภาคมล้สำารัติ#าง ๆ จัากด�น ล้มแล้ะพาย'สำามารัถุพ�ดพาเอาอน'ภาคมล้สำารัจัากผิ�วด�นให�ข2%นไป็แขวนล้อยอย)#ในบรัรัยากาศ โดยเฉพาะอย#างย��งถุ�าผิ�วด�นม�ล้�กษณะท��ไม#จั�บก�นแน#น เช#น ด�นท��เพ��งผิ#านการัครัาดไถุ ด�นท��ป็รัาศจัากติ�นไม�ใบหญ�าป็กคล้'ม หรั0อด�นท��ถุ)กกรัะบวนการัอ0�น ๆ รับกวน3) สำารัอ�นทรั�ย4ท��เน#าเป็B� อยผิ'พ�ง อ�นทรั�ย4ว�ติถุ'ติ#าง ๆ ท��ถุ)กท�%งหรั0อท�บถุมก�นอย)# เช#น ซิากพ0ชซิากสำ�ติว4 ขยะม)ล้ฝุ่อย เศษอาหารั ฯล้ฯ จัะถุ)กย#อยสำล้ายโดยจั'ล้�นทรั�ย4ในด�น  ท�าให�เก�ดแก5สำติ#าง ๆ   เช#น   แอมโมเน�ย แก5สำซิ�ล้เฟ้อรั4ไดออกไซิด4    แก5สำไฮโดรัเจันซิ�ล้ไฟ้ด4     ซิ2�งม�กล้��นเหม,นเป็�นท��รับกวนแก#ผิ)�อย)#อาศ�ยในบรั�เวณใกล้�เค�ยง     แล้ะพบว#าการัท��น�%าท#วมข�งไรั#นาเป็�นเวล้านาน     จัะก#อให�เก�ดแก5สำม�เทน   ซิ2�งเป็�นแก5สำท��ท�าให�เก�ดป็รัากฎการัณ4เรั0อนกรัะจัก

2.แหล้#งก�าเน�ดมล้พ�ษทางอากาศท��เก�ดจัากการักรัะท�าของมน'ษย4 ( Man-Made Sources) หรั0อก�จักรัรัมการัด�ารังช�ว�ติจัากการัคมนาคมติ#างๆ ท��ท�าให�ม�การัรัะบายสำารัมล้พ�ษออกสำ)#อากาศ โดยแบ#งออกได�เป็�น 2 ป็รัะเภท ค0อ(1) แหล้#งก�าเน�ดท��เคล้0�อนท��ได� ( Mobile Source) ได�แก# รัถุยนติ4 เรั0อยนติ4 เครั0�องบ�น เป็�นติ�น (2) แหล้#งก�าเน�ดท��อย)#ก�บท�� ( Stationary Sources) หมายถุ2ง แหล้#งก�าเน�ดท��ไม#สำามารัเคล้0�อนท��ได� เช#น โรังงานอ'ติสำาหกรัรัม ซิ2�งสำารัมล้พ�ษทางอากาศเก�ดจัากการัใช�เช0%อเพล้�งแล้ะเก�ดจัากกรัะบวนการัการัผิล้�ติติ#างๆ

การัแบ#งป็รัะเภทของมล้พ�ษทางอากาศ

• การัแบ#งป็รัะเภทของมล้พ�ษทางอากาศ สำามารัถุแบ#งติามกล้'#มของสำ#วนป็รัะกอบของสำารัท��เป็�นมล้พ�ษทางอากาศแล้ะติามแหล้#งก�าเน�ด ด�งน�%1. แบ#งติามกล้'#มของสำ#วนป็รัะกอบของสำารัมล้พ�ษทางอากาศ สำามารัถุแบ#งได�เป็�น 8 กล้'#ม ค0อ

1.1 กล้'#มคารั4บอนมอนอกไซิด4 เช#น คารั4บอนไดออกไซิด4 คารั4บอนมอนอกไซิด4     1.2 กล้'#มซิ�ล้เฟ้อรั4ออกไซิด4 เช#น ซิ�ล้เฟ้อรั4ไดออกไซิด4 ซิ�ล้เฟ้อรั4ไติรัออกไซิด4     1.3 กล้'#มไนโติรัเจันออกไซิด4 เช#น ไนทรั�ติออกไซิด4 ไนโติรัเจันไดออกไซิด4 ) ไนติรั�สำออกไซิด4

1.4 กล้'#มล้ะอองไอของสำารัป็รัะกอบอ�นทรั�ย4สำารั ( Volatile organic compounds) เช#น ม�เทน   โพรัเพน ครัอโรัฟ้ล้)ออโรัคารั4บอน ( Chlorofluor carbon : CFCs )                                    

1.5 สำารัแขวนล้อยในอากาศติ#างๆ ( Suspended particulate matter ) ได�แก# ฝุ่'9นล้ะอองติ#างๆ คว�น ไอของเอสำเบสำติอสำ( asbestos ) ติะก��ว ( lead ) เกล้0อของสำารัป็รัะกอบซิ�ล้เฟ้ติ ล้ะอองของกรัด ซิ�ล้ฟ้Eวรั�กสำารัไดออกซิ�นแล้ะยาฆ่#าแมล้งติ#าง

1.6 สำารัออกซิ�เดนท4จัากกรัะบวนการัโฟ้โทรัเคม�ค�ล้ ( Photochemical Oxidants ) เช#น โอโซิน ไฮโดรัเจันเป็อรั4

ออกไซิด41.7 สำารัก�มม�นติรั�งสำ� ( Radioactive substance )

เช#น เรันดอน ( Radon -222 ) ไอโอด�น ( Iodine -131 ) สำติรัอนเติ�ยม ( Strontium-90 ) แล้ะพล้)โติเน�ยม ( Plutonium-239 )

1.8 มล้สำารัทางอากาศท��เป็�นอ�นติรัายติ#อรั#างกายอ0�นๆ เช#น คารั4บอนเติรัทติรัะคล้อไรัด4เมทท�ล้คล้อไรัด4 ) แล้ะคล้อโรัฟ้อรั4ม 

• 2. แบ#งติามแหล้#งก�าเน�ด มล้พ�ษทางอากาศสำามารัถุแบ#งติามแหล้#งก�าเน�ด เป็�น 2 ป็รัะเภทด�งน�%     2.1 สำารัมล้พ�ษป็ฐมภ)ม� (Primary Air Pollutants)  เป็�นสำารัมล้พ�ษทางอากาศท��เก�ดข2%น แล้ะถุ)กรัะบายจัากแหล้#งก�าเน�ดโดยติรัง เช#นแก5สำซิ�ล้เฟ้อรั4ไดออกไซิด4 แก5สำคารั4บอนมอนอกไซิด4 ออกไซิด4ของไนโติรัเจัน ข�%เถุ�า แล้ะเขม#าคว�นด�าท��เก�ดจัากการัเผิาเช0%อเพล้�งในยานพาหนะ แล้ะเติาเผิาในโรังงานอ'ติสำาหกรัรัม เป็�นติ�น2.2 สำารัมล้พ�ษท'ติ�ยภ)ม� ( Secondary Air Pollutants) เป็�นสำารัมล้พ�ษทางอากาศท��ไม#ได�เก�ดแล้ะถุ)กรัะบายออกจัากแหล้#งก�าเน�ดใดๆ แติ#เก�ดข2%นในบรัรัยากาศท��วๆไป็ จัากป็ฏ�ก�รั�ยาเคม�รัะหว#างสำารัมล้พ�ษของอากาศป็ฐมภ)ม�ก�บสำารัป็รัะกอบอ0�นๆ ท��อย)#ในบรัรัยากาศ เช#น แก5สำโอโซิน ซิ2�งเก�ดจัากป็ฏ�ก�รั�ยาเคม� Photochemical Oxidation รัะหว#างออกไซิด4ของไนโติรัเจันก�บสำารัป็รัะกอบไฮโดรัคารั4บอนอ0�นๆ แล้ะสำารัมล้พ�ษทางอากาศท��เป็�นสำารัอน�นทรั�ย4 ( Inorganic) เช#น แก5สำไฮโดรัเจันซิ�ล้ไฟ้ด4 แล้ะฝุ่'9นติะก��ว เป็�นติ�น 

ผลกระทบจำากมลพิษทางอากาศ• ท�าให�การัเจัรั�ญเติ�บโติของพ0ชหย'ดชะง�ก• ท�าให�เก�ดป็รัากฎการัณ4เรั0อนกรัะจัก อ'ณหภ)ม�

ของอากาศจัะสำ)งข2%นเรั0�อย ๆ • ท�าให�บรัรัยากาศม0ดม�ว สำ�%นเป็ล้0องพล้�งงาน

ไฟ้ฟ้=า• ท�าให�เสำ0%อผิ�าสำกป็รัก อาคารับ�านเรั0อนผิ'กรั#อน

• ท�าให�การัเจัรั�ญเติ�บโติของพ0ชหย'ดชะง�ก• ท�าให�เก�ดป็รัากฎการัณ4เรั0อนกรัะจัก อ'ณหภ)ม�

ของอากาศจัะสำ)งข2%นเรั0�อย ๆ • ท�าให�บรัรัยากาศม0ดม�ว สำ�%นเป็ล้0องพล้�งงาน

ไฟ้ฟ้=า• ท�าให�เสำ0%อผิ�าสำกป็รัก อาคารับ�านเรั0อนผิ'กรั#อน

วิธี�ป็1องก�นและแก,ไขทร�พิย์ากรอากาศ• 1 ลดัป็รมาณก3าซเร(อนกระจำก เช#น ไม#เผิาป็9า ฟ้างข�าว หรั0อขยะ

ม)ล้ฝุ่อยเพ0�อล้ดป็รั�มาณก5าซิ คารั4บอนไดออกไซิด4 แก�ไขรัถุคว�นด�า เพ0�อล้ดป็รั�มาณก5าซิคารั4บอน-มอนอกไซิด4 ล้ดป็รั�มาณขยะ เป็Aยกแล้ะการัท�าให�เก�ดการัหม�กหมม ของซิากอ�นทรั�ยว�ติถุ'ซิ2�งท�าให�เก�ดก5าซิม�เทนแล้ะไม#ควรัใช�ป็'Iยไนโติรัเจันมากเก�นความจั�าเป็�นเพรัาะจัะท�าให�เก�ดก5าซิไนติรั�สำออกไซิด4

• 2 ลดัป็รมาณก3าซท��ท�าลาย์ชี�*นโอโซน ติามข�อติกล้งของป็รัะชาคมโล้กใน " พ�ธ�สำารัมอนทรั�ออล้ " ซิ2�งรัะบ'ว#าแติ#ล้ะป็รัะเทศจัะติ�องควบค'มการัใช�สำารัท��ม�ผิล้ท�าล้ายช�%นโอโซิน โดยล้ดการัใช�สำารัซิ�เอฟ้ซิ�

ติ�%งแติ# พ.ศ . 2542 แล้ะจัะติ�องเล้�กใช�ติ�%งแติ# พ.ศ .2553 เป็�นติ�นไป็ ป็รัะเทศไทยได�ติอบสำนองข�อติกล้งน�%เป็�นอย#างด� เช#น กรัะทรัวงพาณ�ชย4ได�ออกป็รัะกาศฉบ�บท�� 120 ก�าหนดม�ให�ผิ)�ใดน�าติ)�เย,นสำ�าเรั,จัรั)ป็ป็รัะเภทท��ใช�ในบ�านเรั0อน โดยใช�สำารัซิ�เอฟ้ซิ�ในกรัะบวนการัผิล้�ติเข�ามาในรัาชอาณาจั�กรั น�บติ�%งแติ#ว�นท�� 4 เมษายน 2542 เป็�นติ�น ในฐานะท��เรัาเป็�นสำ#วนหน2�งของสำ�งคมจั2งควรัให�ความรั#วมม0อด�วยการัเล้�กใช�ผิล้�ติภ�ณฑ์4ท��ม�การัใช�สำารัซิ�เอฟ้ซิ�ท'กชน�ด เช#น โฟ้ม กรัะป็Iองสำเป็รัย4 ครั�มโกนหนวด ใช�เครั0�องป็รั�บอากาศรัถุยนติ4ท��ใช�สำารั R134a แทนซิ�เอฟ้ซิ�ติล้อดจันผิล้�ติสำารัอ0�นเพ0�อใช�แทนซิ�เอฟ้ซิ�

3. อน!ร�กษ#ป็6าไม,เพิ(�อชี$วิย์ลดัป็7ญหาอากาศเสิ่�ย์และวิาตภั�ย์ ท�%งน�% เพรัาะติ�นไม�จัะใช�ก5าซิคารั4บอนไดออกไซิด4 เพ0�อการัสำ�งเครัาะห4แสำง การัม�ติ�นไม�มากจั2งช#วยล้ดป็Kญหาภาวะเรั0อน กรัะจักท��เก�ดจัากก5าซิน�%ได� นอกจัากน�% ติ�นไม�ย�งช#วยกรัองฝุ่'9นผิงแล้ะล้ะอองติ#างๆ ท��ท�าให�อากาศเสำ�ย รัวมท�%งช#วยป็ะทะแล้ะล้ดความรั'นแรังของล้มพาย'อ�กด�วย4. ตรวิจำสิ่อบอากาศเพิ(�อเตร�ย์มแก,ไขป็7ญหา การัติรัวจัสำอบค'ณภาพอากาศอย#างติ#อ-เน0�อง เพ0�อให�สำามารัถุทรัาบ แล้ะหาทางแก�ไขป็Kญหาได�รัวดเรั,วข2%น

การป็1องก�นและร�กษาการป็1องก�นและร�กษา• 1) การัป็=องก�นผิ�วหน�งไหม�หรั0อเห��ยวย#นเน0�องจัากแสำงแดด ใน

กรัณ�จัะติ�องอย)#กล้างแจั�งนานๆ ควรัใสำ#เสำ0%อผิ�าท��หนาแล้ะม�สำ�เข�มหรั0อสำวมหมวกป็Aกกว�างเพ0�อไม#ให�ผิ�วถุ)กแสำงแดดโดยติรัง ( แพทย4ผิ�วหน�งแนะน�าว#าหากติ�องการัป็=องก�นผิ�วหน�ง ซิ2�งได�แก# แสำงแดด ความรั�อน คว�น บ'หรั�� เหล้�า แล้ะสำารัเคม�ท��รัะคายผิ�ว )2) ป็=องก�นมะเรั,งผิ�วหน�ง- เล้0อกรั�บป็รัะทานอาหารัท��ช#วยป็=องก�นโรัค มหาว�ทยาล้�ยบ�ฟ้ฟ้าโล้ ป็รัะเทศสำหรั�ฐอเมรั�การัายงานว#าผิ)�ท��แพ�แดดง#าย ผิ�วขาวหรั0อผิ)�ท��ติ�องอย)#กล้างแจั�งเป็�นป็รัะจั�าควรับรั�โภคแติ#อาหารัท��ม�ไขม�นติ��า ผิ�กแล้ะผิล้ไม�ท��ม�ธาติ'เซิเล้เน�ยม (เช#น เห,ด ป็ล้าท)น#า แล้ะแป็=งข�าวสำาล้� ) เบติาแคโรัท�น (เช#น ห�วผิ�กกาดแดง พวกกะหล้��า แล้ะผิ�กขม ) แล้ะว�ติาม�นซิ� (สำ�มแล้ะมะนาว ) เพรัาะจัะช#วยป็=องก�นโรัคมะเรั,งผิ�วหน�งได�มากถุ2งรั�อยล้ะ 96

• - ใช�ครั�มทาก�นแดด เช#น ครั�มทาก�นแดดเบอรั4 15 แติ#จัะป็=องก�นใช�เฉพาะรั�งสำ�อ�ล้ติรัาไวโอเล้ติ เอแล้ะบ�เท#าน�%น โดยไม#อาจัป็=องก�นรั�งสำ�อ�นฟ้รัาเรัดท��ท�าให�รั) �สำ2กรั�อนได� การัสำวมเสำ0%อผิ�าหนาๆ แล้ะม�สำ�เข�มจัะช#วยป็=องก�นอ�นติรัายจัากแสำงแดดได�ด�กว#า3) สำ�งคมโล้กติ�องรั#วมม0อก�นอน'รั�กษ4อย#างจัรั�งจั�งแล้ะบ�งเก�ดผิล้อย#างช�ดเจัน โดยเหติ'ท��ป็รัากฏการัณ4เรั0อนกรัะจักแล้ะการัท�าล้ายช�%นโอโซินในบรัรัยากาศม�ผิล้กรัะทบติ#อช�วมณฑ์ล้หรั0อช�วาล้�ย ด�งน�%นจั2งจั�าเป็�นท��ท'กป็รัะเทศจัะติ�องช#วยก�นแก�ไขป็Kญหาน�%อย#างม�ป็รัะสำ�ทธ�ผิล้