การประเมิ�นค่�าการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�นการประเมิ�นค่�าการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�นโดิยใช�เทค่น�ค่ไอโซโทป โดิยใช�เทค่น�ค่ไอโซโทป 137137 Cs Cs

แล้ะค่�ณภาพัของดิ�น บนพั!"นท#$สู&งในแล้ะค่�ณภาพัของดิ�น บนพั!"นท#$สู&งในจจ..เช#ยงใหมิ� แล้ะพั!"นท#$ดิอน จเช#ยงใหมิ� แล้ะพั!"นท#$ดิอน จ..ขอนแก�นขอนแก�น

Assessment of Soil Erosion by using 1 3 7 Cs Isotope Technique a nd Soil Quality

on High Land in Chiangmai Province And on Upland in Khon Khen Province

ดิร�ณ# ช�ยโรจน) จ�ราวุ�ฒิ� เวุ#ยงวุงษ์)งามิ ล้ล้�ดิา ช�ยเนตร แล้ะ สู�นต� ร�ตนอาน�ภาพัดิร�ณ# ช�ยโรจน) จ�ราวุ�ฒิ� เวุ#ยงวุงษ์)งามิ ล้ล้�ดิา ช�ยเนตร แล้ะ สู�นต� ร�ตนอาน�ภาพั

สู.าน�กวุ�ทยาศาสูตร)เพั!$อการพั�ฒินาท#$ดิ�นสู.าน�กวุ�ทยาศาสูตร)เพั!$อการพั�ฒินาท#$ดิ�น

Radionuclides as TracersRadionuclides as Tracers Caesium – 137Caesium – 137 ไมิ�เก�ดิข0"นเองในธรรมิชาต� ไดิ�มิาจากการทดิล้องอาวุ�ธน�วุเค่ล้#ยร) ปล้�อย ไมิ�เก�ดิข0"นเองในธรรมิชาต� ไดิ�มิาจากการทดิล้องอาวุ�ธน�วุเค่ล้#ยร) ปล้�อย 137137CsCs

สู&�บรรยากาศ ช�"นสู&�บรรยากาศ ช�"นStratosphere Stratosphere ซ0$งจะผสูมิรวุมิต�วุก�บบรรยากาศแล้ะไหล้เวุ#ยนซ0$งจะผสูมิรวุมิต�วุก�บบรรยากาศแล้ะไหล้เวุ#ยนไปท�$วุโล้ก ฝนจะชะพัาสู&�พั!"นดิ�นไปท�$วุโล้ก ฝนจะชะพัาสู&�พั!"นดิ�น

Lead-210Lead-210 เป4นสูารก�มิมิ�นตร�งสู#ท#$เก�ดิข0"นไดิ�เองตามิธรรมิชาต� มิาจากการสูล้ายต�วุของ เป4นสูารก�มิมิ�นตร�งสู#ท#$เก�ดิข0"นไดิ�เองตามิธรรมิชาต� มิาจากการสูล้ายต�วุของ

238238U U ซ0$งสูล้ายต�วุมิาจากก5าซ ซ0$งสูล้ายต�วุมิาจากก5าซ 222222Rn Rn โดิย โดิย 222222RnRn ท#$อย&�ในดิ�นจะแพัร�กระจายเข�าสู&�ท#$อย&�ในดิ�นจะแพัร�กระจายเข�าสู&�บรรยากาศ แล้ะสูล้ายต�วุเป4นบรรยากาศ แล้ะสูล้ายต�วุเป4น 210210Pb Pb แล้ะตามิมิาดิ�วุยการตกสู&�พั!"นโล้กแล้ะตามิมิาดิ�วุยการตกสู&�พั!"นโล้ก

Beryllium-7Beryllium-7 เป4นสูารก�มิมิ�นตร�งสู#ท#$เก�ดิข0"นไดิ�เองตามิธรรมิชาต�เช�นก�น เก�ดิจากการระเบ�ดิเป4นสูารก�มิมิ�นตร�งสู#ท#$เก�ดิข0"นไดิ�เองตามิธรรมิชาต�เช�นก�น เก�ดิจากการระเบ�ดิ

ของช�"นบรรยากาศโล้ก โดิยร�งสู#ค่อสูมิ�กจะปล้�อย ของช�"นบรรยากาศโล้ก โดิยร�งสู#ค่อสูมิ�กจะปล้�อย O & N atom O & N atom ในในช�"นช�"นtroposphere troposphere แล้ะ แล้ะ stratosphere stratosphere

จากการวุ�ดิปร�มิาณของ จากการวุ�ดิปร�มิาณของ 77Be, Be, 137137Cs, Cs, แล้ะแล้ะ 210210Pb Pb ท#$ต�ดิมิาก�บดิ�น จะให�ข�อมิ&ล้ ท#$ต�ดิมิาก�บดิ�น จะให�ข�อมิ&ล้ เป4นระยะสู�"น เป4นระยะสู�"น (<30 (<30 วุ�นวุ�น ) ) ระยะปานกล้าง ระยะปานกล้าง (-40 (-40 ป6ป6 ) ) แล้ะ ระยะยาวุแล้ะ ระยะยาวุ (- 100 (- 100 ป6ป6 ) )ตามิล้.าดิ�บตามิล้.าดิ�บ

วุ�ตถุ�ประสูงค่)วุ�ตถุ�ประสูงค่) เพั!$อประเมิ�นค่�าการชะล้�างพั�งทล้ายแล้ะท�บถุมิเพั!$อประเมิ�นค่�าการชะล้�างพั�งทล้ายแล้ะท�บถุมิ

ของดิ�น แล้ะล้�กษ์ณะการแพัร� กระจายของดิ�นบนของดิ�น แล้ะล้�กษ์ณะการแพัร� กระจายของดิ�นบนพั!"นท#$สู&งแล้ะพั!"นท#$ดิอน ท#$มิ#การใช�ท#$ดิ�นแบบต�างๆพั!"นท#$สู&งแล้ะพั!"นท#$ดิอน ท#$มิ#การใช�ท#$ดิ�นแบบต�างๆ

เพั!$อหาค่วุามิสู�มิพั�นธ)ระหวุ�างล้�กษ์ณะการแพัร�เพั!$อหาค่วุามิสู�มิพั�นธ)ระหวุ�างล้�กษ์ณะการแพัร�กระจายของดิ�นก�บค่�ณภาพัดิ�น ภายใต�การใช�ท#$ดิ�นกระจายของดิ�นก�บค่�ณภาพัดิ�น ภายใต�การใช�ท#$ดิ�นแบบต�างๆแบบต�างๆ

หล้�กการหล้�กการ ต�ดิตามิการแพัร�กระจายของ ต�ดิตามิการแพัร�กระจายของ 137137CsCs

เปร#ยบเท#ยบระหวุ�างปร�มิาณ เปร#ยบเท#ยบระหวุ�างปร�มิาณ 137137 Cs Cs ในแต�ล้ะจ�ดิท#$เก9บต�วุอย�างดิ�นในแต�ล้ะจ�ดิท#$เก9บต�วุอย�างดิ�น ก�บ ปร�มิาณ ก�บ ปร�มิาณ 137137 Cs Cs ในพั!"นท#$อ�างอ�งในพั!"นท#$อ�างอ�ง

ระยะเวุล้าดิ.าเน�นการระยะเวุล้าดิ.าเน�นการ เร�$มิต�นเดิ!อน ต�ล้าค่มิ พั. ศ . 2 5 4 9 สู�"นสู�ดิเดิ!อนก�นยายน พั. ศ . 2 5 5 1

สูถุานท#$ดิ.าเน�นการสูถุานท#$ดิ.าเน�นการ 1. พั!"นท#$สู&ง ณ ศ&นย)พั�ฒินาโค่รงการหล้วุงหนองหอย บ�านหนองหอย

ต.แมิ�แรมิ อ.แมิ�ร�มิ จ.เช#ยงใหมิ�

2. พั!"นท#$ดิอน ณ บ�านโนนต��น ต.หนองแวุง อ.พัระย!น จ.ขอนแก�น

อ�ปกรณ)อ�ปกรณ)

แบบจำ��ลอง Diffusion and migration model และ Mass Balance Model ll

วุ�ธ#การวุ�ธ#การ

ผลก�รวิ�จำ�ยและวิ�จำ�รณ์�ผลก�รวิ�จำ�ยและวิ�จำ�รณ์�

CRF-REF-4 in Chiangmai Proveince

0 5 10 15 20

25-30

15-20

5-10

Dept

h (cm

.)

Cs-137 (Bq/m2)

CRV-2-REF-2 in Chiangmai Province

0 5 10 15 20

25-3020-2515-2010-155-100-5

Dept

h (cm

.)

Cs-137 (Bq/m2)

0 50 100 150 200

20-30

10-20

0-10

Cs -137 (Bq/m2)

dep

th (cm

.)

REF-KK-P-3 in Khon Khen Province

Ref. Inventory = 83 Bq/m2 Ref. Inventory = 77 Bq/m2

Ref. Inventory = 339 Bq/m2

ผล้การวุ�จ�ยผล้การวุ�จ�ย

พื้��นที่��ป่��EL ~ 1,201-1,340 MSlope ~ 15-240 Tex ~ cl,scl,lDb ~ 0.8-0.9 g/cm3

Por ~ 66-72%pH ~ 4.2-4.5OM ~ 3-8 %P - mod.K - vHCa&Mg - vlSoil Ero ~ 7.9 t/ha/y-low

พื้��นที่��ป่ล�กผ�กEL ~ 1,222-1,323 MSlope ~ 18-33 %Tex ~ scl, l, clDb ~ 0.9-1.0 g/cm3

Por ~ 59-64 %pH ~ 4.7-6.0OM ~ 1.6-8.3%P&K ~ vHCa&Mg ~ l-mod.Soil Ero ~ 70 t/ha/y severe

แล้ะวุ�จารณ)แล้ะวุ�จารณ)

5

EL 186m, Tex ~ lsEL 186m, Tex ~ ls137137Cs ~ 338.75Bq/mCs ~ 338.75Bq/m22

OM ~ 1.9OM ~ 1.9%%

P&K ~ mod-HP&K ~ mod-H

EL ~ 174-176mEL ~ 174-176mSoil Ero ~ 27t/ha/y, Soil Ero ~ 27t/ha/y, modmod

EL ~ 162-183 mEL ~ 162-183 mSoil Ero ~ 5-100 t/ha/ySoil Ero ~ 5-100 t/ha/ySoil Dep ~ 5-23 t/ha/ySoil Dep ~ 5-23 t/ha/y

Sl ~ 2-3Sl ~ 2-300 Tex ~ sTex ~ sDb ~ 1.4-1.5 g/cmDb ~ 1.4-1.5 g/cm33

Por ~ 42-48%Por ~ 42-48%pH ~ 4.5-5.5pH ~ 4.5-5.5OM ~ 0.3-0.8%OM ~ 0.3-0.8%P ~ lP ~ lK ~ l-vHK ~ l-vHCa&Mg ~ lCa&Mg ~ l

Ref. AreaRef. Area

RuziRuzi

Para-rubber AreaPara-rubber Area

Exp. AreaExp. Area

0.02.04.06.0

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90SOC

(%)

Cs inventory (Bq/m2)

Cs 137 Inventory VS SOC on Forest Landควิ�มสั�มพื้�นธ์�ระหวิ#�งล�กษณ์ะก�รแพื้ร#กระจำ�ยของดิ�นก�บค'ณ์ภ�พื้ดิ�น ภ�ยใต้+ก�รใช้+ที่��ดิ�นแบบต้#�งๆ ควิ�มสั�มพื้�นธ์�ระหวิ#�งล�กษณ์ะก�รแพื้ร#กระจำ�ยของดิ�นก�บค'ณ์ภ�พื้ดิ�น ภ�ยใต้+ก�รใช้+ที่��ดิ�นแบบต้#�งๆ ควิ�มสั�มพื้�นธ์�ระหวิ#�งล�กษณ์ะก�รแพื้ร#กระจำ�ยของดิ�นก�บค'ณ์ภ�พื้ดิ�น ภ�ยใต้+ก�รใช้+ที่��ดิ�นแบบต้#�งๆ

ค่วุามิสู�มิพั�นธ)ระหวุ�างล้�กษ์ณะการแพัร�กระจายของดิ�นก�บ ค่วุามิสู�มิพั�นธ)ระหวุ�างล้�กษ์ณะการแพัร�กระจายของดิ�นก�บ ค่�ณภาพัของดิ�นภายใต�การใช�ท#$ดิ�นแบบต�างๆค่�ณภาพัของดิ�นภายใต�การใช�ท#$ดิ�นแบบต�างๆ

พั!"นท#$ป:า ปร�มิาณ พั!"นท#$ป:า ปร�มิาณ - Cs Inventory- Cs Inventory มิ#ค่วุามิสู�มิพั�นธ)ในเช�งเสู�นตรง ก�บ มิ#ค่วุามิสู�มิพั�นธ)ในเช�งเสู�นตรง ก�บ ปร�มิาณอ�นทร#ย)ค่าร)บอน ปร�มิาณอ�นทร#ย)ค่าร)บอน

- - % OC = 0 .2 7 5 7 + 0 .5 9 6 (Cs Inventory), r - - % OC = 0 .2 7 5 7 + 0 .5 9 6 (Cs Inventory), r 09 5 09 5

สูร�ปสูร�ป พั!"นท#$สู&ง จ.เช#ยงใหมิ� พั!"นท#$ป:า มิ#ค่วุามิล้าดิช�น - 1524 องศา มิ#เน!"อดิ�นเป4นดิ�นร�วุนเหน#ยวุ มิ#อ�ตราการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�นเฉล้#$ย ประมิาณ 7 .9 ต�น/เฮกแตร) / ป6 หร!อ 126 ต�น/ไร�/ป6 (ระดิ�บต.$า ) แล้ะไดิ�ค่วุามิสู�มิพั�นธ)ระหวุ�างปร�มิาณ 137Cs ท#$สูะสูมิในช�"นหน�าต�ดิดิ�น - (Cs Inventory) ก�บปร�มิาณอ�นทร#ย)ค่าร)บอน ในพั!"นท#$ป:าธรรมิชาต� ดิ�งน#"

พั!"นท#$ปล้&กผ�ก มิ#ค่วุามิล้าดิช�นประมิาณ - 1833 องศา

มิ#เน!"อดิ�นเป4นดิ�นร�วุนเหน#ยวุ มิ#อ�ตราการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�นเฉล้#$ยประมิาณ 700

ต�น/เฮกแตร)/ป6 หร!อ 112. ต�น/ไร�/ป6 (ระดิ�บร�นแรง)

-%OC= 0 .2 7 5 7 +0 .5 9 6 (Cs- Inventory,Bq/m2 ), r = 0 .9 *

สูร�ปสูร�ป พั!"นท#$ดิอน จ.ขอนแก�น พั!"นท#$ปล้&กหญ้�าร&ซ# มิ#ค่วุามิล้าดิเทประมิาณ - 2 3 องศา มิ#เน!"อดิ�นเป4นดิ�นทราย

มิ#อ�ตราการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�น ประมิาณ 27 ต�น/เฮก แตร)/ป6 หร!อ 4 .3 2 ต�น/ไร�/ป6 (ระดิ�บปานกล้าง)

พั!"นท#$ปล้&กยางพัารา

มิ#ค่วุามิล้าดิเทประมิาณ - 2 3 องศา มิ#เน!"อดิ�นเป4นดิ�นทราย

มิ#อ�ตราการชะล้�างพั�งทล้ายของดิ�น ประมิาณ - 5100 ต�น/เฮก แตร)/ป6 หร!อสู&งกวุ�าน#" แล้ะอ�ตราการท�บถุมิดิ�น ประมิาณ - 523

ต�น/เฮกแตร)/ป6

ค่.าขอบค่�ณค่.าขอบค่�ณ ทบวุงการพัล้�งงานปรมิาณ&ระหวุ�างประเทศ ทบวุงการพัล้�งงานปรมิาณ&ระหวุ�างประเทศ (IAEA) (IAEA) สูน�บสูน�นดิ�านวุ�ชาการ สูน�บสูน�นดิ�านวุ�ชาการ

กรมิพั�ฒินาท#$ดิ�น แล้ะสูถุาบ�นวุ�จ�ยแห�งประเทศฝร�$งเศสูกรมิพั�ฒินาท#$ดิ�น แล้ะสูถุาบ�นวุ�จ�ยแห�งประเทศฝร�$งเศสู (IRD) (IRD) สูน�บสูน�นค่�าใช�จ�ายในการดิ.าเน�นงานสูน�บสูน�นค่�าใช�จ�ายในการดิ.าเน�นงาน

ขอบค่�ณท�กท�านท#$มิ#สู�วุนช�วุยให�งานน#"สู.าเร9จขอบค่�ณท�กท�านท#$มิ#สู�วุนช�วุยให�งานน#"สู.าเร9จ