ค าน า -...

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | ก

ชดกจกรรมการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รายวชา ว21101 วทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท 1 หนวยการเรยนร เรอง สารรอบตว ชดท 1 เรอง สถานะของสาร จดท าขนเพอใชประกอบการจดเรยนรรายวชาวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนรอยเอดวทยาลย อ าเภอเมอง จงหวดรอยเอดน โดยเนนนกเรยนเปนส าคญ นกเรยนสามารถเรยนร และปฏบตกจกรรมดวยตนเอง มกจกรรมการเรยนเปนอยางเปนระบบ เปดโอกาสใหนกเรยนไดแลกเปลยนความร ไดฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะการคด ทกษะการแกปญหา และเสรมสรางใหนกเรยนมจตวทยาศาสตร เพอใหนกเรยนเกดความรความเขาใจตามวตถประสงคการเรยนร ชดกจกรรมทสรางขนประกอบดวย แบบทดสอบกอนเรยน ใบความร แบบฝกหด ใบกจกรรม แบบทดสอบหลงเรยน และแนวทางเฉลย ผจดท าหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการเรยนรน จะเปนประโยชนตอการจดการเรยนรรายวชาวทยาศาสตรพนฐาน ซงจะชวยยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน สงเสรมคณภาพการจดการศกษาใหดยงขน และนกเรยนสามารถน าความรไปใชในชวตประจ าวนไดอยางถกตองตอไป วทยา ภาวะล คร โรงเรยนรอยเอดวทยาลย

ค าน า

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | ข

ชดกจกรรมการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รายวชา ว21101 วทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท 1 หนวยการเรยนร เรอง สารรอบตว ชดท 1 เรอง สถานะของสาร ใชเวลาในการศกษา 2 ชวโมง 1. ครศกษาแผนการจดการเรยนร การจดกจกรรม และศกษาชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจกอนโดยละเอยดและรอบคอบ กอนด าเนนกจกรรมการเรยนร 2. ครจดชดกจกรรมการเรยนรตามจ านวนนกเรยน โดยนกเรยน 1 คนตอ 1 ชด 3. ครเตรยมวสดอปกรณตามทระบไวในชดกจกรรมการเรยนร (ถาม) ใหพรอมตามจ านวนนกเรยน 4. กอนการจดกจกรรมการเรยนร ครควรเนนใหนกเรยนเขาใจบทบาทของตนเองโดยใหอานค าชแจง ชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน แนะน าขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร แนวปฏบตระหวางการด าเนนการเรยนร แลวจงใหท าแบบทดสอบกอนเรยน 5. ในการท ากจกรรมกลมใหแบงกลมนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน จ านวนกลมขนอยกบจ านวนนกเรยนในชนเรยนและดลพนจของคร ใหคละนกเรยนเกง ปานกลาง และออน โดยสมาชกในกลมแบงหนาทหวหนากลม รองหวหนา กรรมการและเลขานการ และเปลยนแปลงหนาทของสมาชกกลมในชวโมงถดไป

6. ครใชกระบวนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (Inquiry Process, 5E) ในการท ากจกรรมการเรยนร ดงน

6.1 ขนสรางความสนใจ (Engagement) 6.2 ขนส ารวจและคนหา (Exploration) 6.3 ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation) 6.4 ขนขยายความร (Elaboration) 6.5 ขนประเมน (Evaluation) 7. ขณะนกเรยนท ากจกรรม ครมหนาทใหค าแนะน าและเปนผอ านวยความสะดวกในการจดกจกรรม

การเรยนร เนนย าใหนกเรยนปฏบตกจกรรมดวยความตงใจ ซอสตย มความรบผดชอบ และรวมมอกนท างานภายในกลม จงจะท าใหการเรยนรโดยใชชดกจกรรมการเรยนรนเกดประโยชนสงสด

8. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมครบถวน ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน พรอมทงเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและหลงเรยนวามความกาวหนามากเพยงใด

9. หากนกเรยนบางคนเรยนไมทนในเนอหาบางบทเรยน ครควรใหค าแนะน า มอบหมายใหศกษาเพมเตมเวลาวางหรอในคาบเสรม

ค าชแจง

ค าแนะน าในการใชส าหรบคร

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | ค

1. นกเรยนอานค าชแจงและปฏบตตามอยางระมดระวง 2. นกเรยนควรตงใจเรยนจากชดกจกรรมการเรยนรอยางจรงจง โดยไมชวนเพอนคยออก นอกเรอง 3. นกเรยนตองใชชดกจกรรมการเรยนรอยางระมดระวง ไมใหมการฉกขาด ถามการช ารดให แจงครผสอนโดยทนท 4. นกเรยนตองปฏบตตามขนตอน ดงน 4.1 นกเรยนศกษาสาระและมาตรฐานการเรยนร ตวชวด จดประสงคการเรยนร และ สาระส าคญ 4.2 นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน โดยไมตองดเฉลย แลวตรวจแบบทดสอบ 4.3 นกเรยนศกษาสวนทเปนเนอหาจากใบความรท 1 เรอง ความหมายและ สถานะของสาร และใบความรท 2 เรอง การเปลยนแปลงของสาร 4.4 นกเรยนท ากจกรรมท 1 เรอง ของแขง ของเหลว และแกส 4.5 นกเรยนท าแบบฝกหด โดยทนกเรยนจะตองพยายามฝกท าดวยตนเอง แลวตรวจ แบบฝกหด 4.6 นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน แลวตรวจแบบทดสอบหลงเรยนทายเลม เปรยบเทยบคะแนนระหวางกอนเรยนกบหลงเรยน ถาพบวาคะแนนหลงเรยน สงกวากอนเรยนมาก แสดงวานกเรยนมความรความเขาใจในเนอหาเปนอยางด ถาไดคะแนนทดสอบหลงเรยนนอยกวาหรอเทากบคะแนนทดสอบกอนเรยนให นกเรยนศกษาเนอหาดวยตวเองใหมอกครงจนกวาจะเขาใจ

ค าแนะน าในการใชส าหรบนกเรยน

หากนกเรยนมขอสงสยในระหวางการศกษาชดกจกรรมการเรยนร นกเรยนสามารถขอค าแนะน าเพมเตมจากครไดทนทครบ

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | ง

อานค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบกอนเรยน พรอมทงตรวจค าตอบหลงท าเสรจ บนทกคะแนน

ศกษาเรยนรจากชดกจกรรมการเรยนร เรอง สถานะของสาร

ท าแบบทดสอบหลงเรยน พรอมทงตรวจ

ค าตอบหลงท าเสรจ บนทกคะแนน

ประเมนผลการเรยนร

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

ศกษากจกรรมการเรยนรฯ หนวยการเรยนร เรอง สารรอบตว ชดท 2

เรอง ความหนาแนนของสาร ตอไป

ขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | จ

เรอง 1. ค าน า 2. ค าชแจง 3. สารบญ 4. สาระและมาตรฐานการเรยนร และตวชวด 5. จดประสงคการเรยนร 6. สาระส าคญ 7. แบบทดสอบกอนเรยน 8. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 9. ใบความรท 1 เรอง ความหมายและสถานะของสาร 10. ใบความรท 2 เรอง การเปลยนแปลงของสาร 11. กจกรรมท 1 เรอง ของแขง ของเหลว และแกส 12. แบบฝกหดท 1 13. แบบฝกหดท 2 14. เฉลยกจกรรมท 1 15. เฉลยแบบฝกหดท 1 16. เฉลยแบบฝกหดท 2 17. แบบทดสอบหลงเรยน 18. เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 19. บรรณานกรม

หนา ก ข จ 1 2 3 4 6 7

11 14 16 17 18 19 20 21 23 24

สารบญ

ชดกจกรรมการเรยนรฯ ชดท 1 เรอง สถานะของสาร | 1

ตวชวด

สาระและมาตรฐานการเรยนร

สาระท 3 สารและสมบตของสาร มาตรฐาน ว 3.1 เขาใจสมบตของสารความสมพนธระหวางสมบตของสาร กบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตรสอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน

ว 3.1 ม. 1/1 ทดลองและจ าแนกสารเปนกลม โดยใชเนอสารหรอขนาดอนภาคเปนเกณฑ และอธบายสมบตของสารในแตละกลม ว 3.1 ม. 1/2 อธบายสมบตและการเปลยนสถานะของสาร โดยใชแบบจ าลองการจด อนภาค ของสาร


เพอใหนกเรยนสามารถ

จดประสงคการเรยนร

เขาใจคะ เขาใจครบ

1. อธบายความหมายของสสารและสาร พรอมทงยกตวอยางสารในชวตประจ าวน 2. ระบสถานะของสาร พรอมทงยกตวอยางสารในสถานะตางๆ

ดานความร

1. ส ารวจ ตรวจสอบ ทดลองและอภปรายการจดเรยงอนภาคของสาร

ดานทกษะกระบวนการ

1. น าความรเกยวกบสถานะของสารไปใชประโยชนในชวตประจ าวน 2. มความสามคค ความรบผดชอบ และใฝเรยนร 3. มความเปนประชาธปไตย และยดหลกเศรษฐกจพอเพยง

ดานคณลกษณะอนพงประสงค


สาระส าคญ

สสาร (Matter) หมายถง สงทมมวล มตวตน ตองการทอยอาศยและสมผสได มทงสงทมชวตและไมมชวต เชน คน พช สตว รถยนต โตะ เกาอ และอากาศ เปนตน สสารทกชนดจะประกอบไปดวยสาร ซงสสารบางชนดอาจประกอบดวยสารเพยง 1 ชนด แตบางชนดอาจประกอบดวยสารมากกวา 1 ชนดกได เชน อากาศประกอบดวยแกสไนโตรเจน แกสออกซเจน แกสอารกอน แกสคารบอนไดออกไซด และแกสอนๆ สารแบงออกเปน 3 สถานะ คอ ของแขง ของเหลว และแกส ซงสารแตละชนดจะมสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมทอาจเหมอนหรอตางกน


แบบทดสอบกอนเรยน

รายวชา ว21101 วทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท 1 หนวยการเรยนร สารรอบตว เรอง สถานะของสาร ค าสง : นกเรยนท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบทนกเรยนเหนวาถกตองทสด

เพยงค าตอบเดยว (10 คะแนน)

1. ขอใดคอความแตกตางทเดนชดทสดของสมบตทางกายภาพระหวางถานกบเกลอแกง ก. การละลายน า ข. จดหลอมเหลว ค. จดเยอกแขง ง. จดเดอด 2. ขอใดแสดงสมบตทางเคมของสาร ก. น าแขงละลายในแกวน า ข. น าคนจากดอกอญชนเปนสารสน าเงน ค. น าบรสทธมจดเดอดท 100 ๐C ง. เตาถานเกดเปลวไฟ ความรอน และขเถาถาน 3. ขอใดกลาวถงการระเหดถกตองทสด ก. กระบวนการทท าใหของแขงกลายเปนของเหลว ข. กระบวนการทท าใหของเหลวกลายเปนของแขงแลวกลายเปนไอ ค. กระบวนการท าใหของแขงกลายเปนไอโดยไมเปลยนเปนของเหลวกอน ง. กระบวนการควบแนนสารทเปนไอใหกลายเปนของแขงโดยไมตองเปน ของเหลวกอน 4. ขอใดไมจดเปนสาร ก. ปากกา ข. เสยงดนตร ค. เกาอ ง. กระดาษ


5. สารชนดหนง มแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยมาก และมชองวางระหวางอนภาค มากทสด เปนสมบตของสารในสถานะใด ก. ของไหล ข. ของแขง ค. ของเหลว ง. แกส 6. ขอใดเปนสมบตทางกายภาพของสาร ก. การเกดสนมเหลก ข. การเผาไหมของขยะ ค. การละลายน าของน าตาลทราย ง. การตดไฟของกระดาษ 7. ขอความใดแสดงลกษณะของสารไดถกตอง ก. อากาศจะเปลยนรปราง เมอถกปลอยออกจากลกโปง ข. น าจะเปลยนปรมาตร เมอเทจากแกวใสกระตก ค. แกวจะเปลยนรปราง เมอใสน าลงไป ง. หนจะมรปรางเปลยนไป เมอหยบจากพนใสกลอง 8. ขอใดกลาวถงสมบตทางเคมของสาร ก. หนปนเมอท าปฏกรยากบกรดจะมฟองแกสเกดขน ข. น าตาลมลกษณะเปนของแขง สขาวใส ค. เกลอแกงมลกษณะเปนของแขงสขาวขน ละลายน าได ง. เอทานอลเปนของเหลวใส ไมมส 9. อณหภมมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสารอยางไร ก. เมออณหภมเปลยนไป สารจะอยในสถานะแกส ข. ถาอณหภมสงกวาจดเดอด สารจะมสถานะเปนแกส ค. ทอณหภมต ากวาจดหลอมเหลว สารจะอยในสถานะของเหลว ง. ทอณหภมสงกวาจดหลอมเหลว สารจะอยในสถานะของแขง 10. การกระท าในขอใดท าใหสารเกดการเปลยนแปลงทางเคม ก. บดเกลอเมดใหเปนเกลอปน ข. ดดลวดท าเปนโครงรปสตว ค. เปาลมหายใจลงในน าปนใส ง. การท าน าเชอม


เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ขอ ค าตอบ 1 ก 2 ง 3 ค 4 ข 5 ง 6 ค 7 ก 8 ก 9 ข 10 ค

เย! ฉนท าขอ 9 ถกดวย ฉนได 5 คะแนน พวกเธอไดเทาไหร

เราได 3 เอง

รายวชา ว21101 วทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท 1 หนวยการเรยนร สารรอบตว เรอง สถานะของสาร


สสาร (Matter) หมายถง สงทมตวตน มมวลหรอน าหนก ตองการทอยและสามารถสมผสได เชน ดน หน น า อากาศ พช และสตว ทกสงทกอยางทอยรอบๆ ตวเรา จดเปนสสารทงสน สสารเปนค าทมความหมายครอบคลมสารทกชนด สารแตละชนดมสมบตแตกตางกน แตสามารถเปลยนแปลงสถานะได เชน เหลก สงกะส เปนตน การทสารมสมบตแตกตางกน และมความสามารถในการเปลยนแปลงสถานะไดแตกตางกนน ถอวาเปนลกษณะเฉพาะของสาร แตละชนด สาร (substance) คอ เนอของสสารซงทราบองคประกอบทแนนอนแลว สารจะมองคประกอบทเปนอยางเดยวกน ท าใหมสมบตเฉพาะ ไมสามารถเปลยนหรอท าใหเปนสารอนได สงทท าใหสารชนดหนงแตกตางจากสารอกชนดหนงกคอ สมบตของสาร

สถานะของสาร สามารถแบงออกเปน 3 สถานะ คอ

สารทมรปรางและปรมาตรทแนนอน ไมเปลยนแปลงตามภาชนะ อนภาคชดกนเปนระเบยบ แตละอนภาคจะมการสนและมแรงยดเหนยวซงกนและกนสง ดวยเหตนจงท าใหของแขงคงรปรางอยไดเปรยบเสมอนกบกองเชยรนกกฬา ททกคนนงในต าแหนงทแนนอนไมมการเคลอนทแตมการยกมอโบกไปมา อนภาคของแขงมความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลสงกวาของเหลวและแกส ในการท าใหของแขงเปลยนสถานะจะตองเพมพลงงานเขาไป จนแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลลดต าลง เกดการหลอมเหลว เรยกอณหภมนวา จดหลอมเหลว ในบางกรณ ของแขงจะเปลยนสถานะจากของแขงเปนแกสโดยไมผานสถานะของเหลว เรยกวา การระเหด เชน การบร แนฟทาลน พมเสน และเกลดไอโอดน เปนตน

ก. แบบจ าลองอนภาคของของแขง ข. กองเชยรกฬา

ภาพท 1 แบบจ าลองและการเปรยบเทยบอนภาคของของแขง (สสวท, 2558)

ใบความรท 1

เรอง ความหมายและสถานะของสาร

ของแขง (Solid)

1

สถานะของสาร


สารทมปรมาตรแนนอน แตมรปรางไมแนนอนเปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจ อนภาคอยใกลเคยงกนแตไมเปนระเบยบ มการชนกนตลอดเวลา อนภาคของของเหลวทมการสนสะเทอนและเคลอนทเปลยนต าแหนงไปทวของเหลว แตละอนภาคของของเหลวทอยใกลกน จงมแรงยดเหนยวซงกนและกน แตนอยกวาของแขง ดงนนของเหลวจงมรปทรงตามภาชนะทบรรจอย อนภาคของของเหลวมความหนาแนนสงกวาแกส ถาของเหลวมการลดอณหภม เกดการคายพลงงาน แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมากขน เรยกอณหภมนวา จดเยอกแขง

ก. แบบจ าลองการจดเรยง ข. การเคลอนทของฝงคนทเดน อนภาคของของเหลว เปลยนขบวนรถไฟฟา

ภาพท 2 แบบจ าลองและการเปรยบเทยบอนภาคของของเหลว (สสวท, 2558)

สารทมรปรางและปรมาตรไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจเพราะมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอยมาก อนภาคของแกสซงอยหางกนมากและมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอย อนภาคนอยเคลอนทเปลยนต าแหนงตลอดเวลาอยางรวดเรว จงท าใหแกสเกดการฟงกระจายเตมภาชนะ และเมอเปดฝาภาชนะ อนภาคของแกสกฟงกระจายออกสอากาศภายนอกภาชนะ เปรยบเสมอนฝงนกทโบยบนอยางอสระ

ก. แบบจ าลองการจดเรยง ข. ฝงนกนางนวลโบยบนอยางอสระ อนภาคของแกส

ภาพท 3 แบบจ าลองและการเปรยบเทยบอนภาคของแกส (สสวท, 2558)

ของเหลว (Liquid) 2

แกส (Gas) 3


ตารางท 1 ความแตกตางของสารในสถานะตางๆ

ของแขง ของเหลว แกส 1. ไมเปลยนแปลงรปราง 1. มรปรางตามภาชนะทใส 1. มรปรางกระจายเตมภาชนะท

บรรจ 2. อยกบท 2. ไหลได

2. ฟงกระจายอยางรวดเรว 3. ทะลผานไดยาก 3.ทะลผานได 3.ทะลผานไดงายมาก 4. บบอดใหเลกลงไมได 4.บบอดใหเลกลงได 4.บบอดใหเลกลงไดงาย

ลกษณะทใชจ าแนก

ของแขง ของเหลว และแกสออกจากกนคอสงใด


สารตางๆ อาจอยในสถานะแกส ของเหลว หรอของแขงกได ขนอยกบชนดของสาร สารแตละชนดจะมจดเดอดและจดหลอมเหลวตางกน ซงเปนคณสมบตเฉพาะตวของสาร การเปลยนแปลงอณหภมจะมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสาร โดยพจารณาตามหลกการ ดงภาพ ของแขง ของเหลว แกส จดหลอมเหลว จดเดอด

ภาพท 4 การเปลยนสถานะของสาร สมบตของสาร (Properties of matter) หมายถง ลกษณะเฉพาะของสารแตละชนด เชน สถานะ ส กลน รส การละลาย จดเดอด การน าไฟฟา การเกดสนม และการเผาไหม เปนตน เนองจากสารแตละชนด มสมบตแตกตางกน การทดสอบสมบตของสาร จงเปนการพสจนและจ าแนกสารแตละชนดได สมบตของสาร แบงเปน 2 ประเภท ไดแก สมบตของสารทสามารถสงเกตไดจากลกษณะภายนอก หรอจากการทดลองทไมเกยวของกบปฏกรยาเคม เชน สถานะ เนอสาร ส กลน รส ความหนาแนน จดเดอด จดหลอมเหลว การน าไฟฟา การละลายน า ความแขง และความเหนยว เปนตน สมบตเฉพาะตวของสารทเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคม ตวอยางของการเปลยนแปลงทางเคม ไดแก โลหะโซเดยมท าปฏกรยากบน า ไดสารใหม คอ โซเดยมไฮดรอกไซด และแกสไฮโดรเจนการเผาไหมของลกเหมน ไดสารใหม คอ แกสคารบอนไดออกไซด และน า การเกดสนมเหลก ไดสารใหม คอ ออกไซดของเหลก การเผาไหมของไม ไดสารใหม คอ น า และ คารบอนไดออกไซด โดยทวๆ ไป การเปลยนแปลงของสาร มทงการเปลยนแปลงทางกายภาพและการเปลยนแปลงทางเคมควบคกนไป

การเปลยนสถานะของสาร

สมบตของสาร

สมบตทางกายภาพ (Physical properties)

1

สมบตทางเคม (Chemical properties) 2


Vascular cambium Cork cambium

กรอบท 2 (ตอ)

การเปลยนแปลงทเกยวของกบสมบตทางกายภาพของสาร เชน การเปลยนสถานะ การเดอด และการละลาย เปนตน การมรปรางเปลยนไป หลงจากการเปลยนแปลงตอง ไมเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคมและไมมสารใหมเกดขน สมบตทางเคมของสารยงคงเหมอนเดม แตสมบตทางกายภาพบางอยางอาจเปลยนไป ตวอยางการเปลยนแปลงทางกายภาพ 1. การระเหดของลกเหมน เปนการเปลยนแปลงจากของแขงกลายเปนไอ 2. การละลายน าของเกลอแกง เปนการเปลยนแปลงจากของแขงเปนของเหลว 3. การระเหยของน า เปนการเปลยนแปลงจากของเหลวกลายเปนไอ

ก. การระเหดของลกเหมน ข. การฉกกระดาษ

(http://www.fisheries.go.th/cf-chan/Paper/ (http://artkidgraphic.blogspot.com/ Napthalene-page-pic.htm) 2012/09/blog-post_9.html)

ภาพท 5 การเปลยนแปลงทางกายภาพ

ใบความรท 2

เรอง การเปลยนแปลงของสาร

การเปลยนแปลงทางกายภาพ


การเปลยนแปลงทเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคม หลงจากการเปลยนแปลงมสารใหมเกดขน ซงสารทเกดขนใหมนมองคประกอบและสมบตทางเคมแตกตางจากสารเดม ไมสามารถทาใหกลบไปสสภาพเดมได หรอท าไดยาก เชน การเกดสนมเหลก และการลกไหมของไสเทยน เปนตน

ตวอยางการเปลยนแปลงทางเคม 1. โลหะโซเดยมท าปฏกรยากบน า ไดสารใหม คอ โซเดยมไฮดรอกไซดกบแกสไฮโดรเจน 2. การเผาไหมของลกเหมน ไดสารใหม คอ แกสคารบอนไดออกไซดกบน า 3. การเผาไหมของไม ไดสารใหม คอ แกสคารบอนไดออกไซดกบน า

ก. การเกดสนมเหลก ข. การทอดไขดาว

ภาพท 6 การเปลยนแปลงทางเคม

โดยทวไป การเปลยนแปลงของสารสามารถมทงการเปลยนแปลงทางกายภาพและการเปลยนแปลงทางเคมควบคกนไป

การเปลยนแปลงทางเคม


ขอเปรยบเทยบระหวางการเปลยนแปลงทางกายภาพและเคม

การเปลยนแปลงทางกายภาพ การเปลยนแปลงทางเคม 1. ไมเกดปฏกรยาเคม 1. ไมเกดปฏกรยาเคม 2. ไมมสารใหมเกดขน 2. ไมมสารใหมเกดขน 3. ภายหลงการเปลยนแปลงองคประกอบและสมบตทางเคมของสารเหมอนเดม แตรปรางภายนอกอาจะแตกตางจากเดม

3. ภายหลงการเปลยนแปลงองคประกอบ และสมบตทางเคมของสารเหมอนเดม แตรปรางภายนอกอาจะแตกตางจากเดม

4. ท าใหกลบคนสสภาพเดมไดงาย 4. ท าใหกลบคนสสภาพเดมไดงาย


เพอใหนกเรยนสามารถทดลองและอธบายแบบจ าลองอนภาคของ ของแขง ของเหลว และแกสได

รายการ ปรมาณตอกลม 1. ขวดพลาสตก ขนาด 500 ลกบาศกเซนตเมตร 1 ขวด 2. เมดโฟม ขนาดเสนผานศนยกลาง 5-10 มลลเมตร 1 ถง 3. ทอน าแกส 1 เสน

1. น าขวดพลาสตก ขนาด 500 ลกบาศกเซนตเมตร ทกนขวดเจาะร ขนาดเสนผานศนยกลาง 1 มลลเมตร ประมาณ 10-15 ร บรรจเมดโฟม ขนาดเสนผานศนยกลาง 5-10 มลลเมตร ลงในขวดใบนประมาณ 80 ลกบาศกเซนตเมตร ปดปากขวดดวยจกยางทมทอน าแกส 1 ทอเสยบอย (ดงภาพ) 2. คว าปากขวดลง จากนนเปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางชาๆ เบาๆ สงเกตการเคลอนตวของเมดโฟม บนทกผล 3. คอยๆ เปาลมใหแรงมากขนเรอยๆ จนถงแรงทสด สงเกตการเคลอนตวของเมดโฟม บนทกผลการเปลยนแปลงทกครงทเปาลมลงไปในขวด

กจกรรมท 1

จดประสงคของกจกรรม

วสดอปกรณและสารเคม

วธการท ากจกรรม

ของแขง ของเหลว และแกส


ผลการท ากจกรรม

สรปผลการท ากจกรรม

การเปาลมสในขวดพลาสตกดวยก าลงลมทแรงแตกตางกน ท าใหเมดโฟมเคลอนทแตกตาง

กนอยางไร

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

.............. ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


ค าชแจง : นกเรยนจงตอบค าถามตอไปน แลวเตมค าตอบลงในชองวางใหถกตอง (10 คะแนน)

การเปลยนแปลงตอไปนจดเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพหรอการเปลยนแปลงทางเคม เพราะเหตใด

การเปลยนแปลงของสาร ประเภทของการเปลยนแปลง เหตผล 1. หลงคาสงกะสเกดสนม 2. ไอศครมหวานเยน 3. การหลอเทยนพรรษา 4. การเกดฟองแกส เมอเทกรด HCl ลงบนกระเบองหนปน

5. การระเหยของน ากลายเปนไอ 6. การระเหดของลกเหมนในตเสอผา

7. การฉกกระดาษหนงสอพมพ 8. การเกดฝาขาวของน าปนใส 9. เกลอละลายในน าเปลา 10. ดางทบทมละลายน า

แบบฝกหดท 1

คดสกนด


ค าชแจง : นกเรยนจงน าค าทก าหนดใหไปเตมลงในชองวางใหถกตอง สมบรณ (10 คะแนน)


การเกดสนมเหลก

สาร สมบตทางเคม แกส

สมบตของสาร

จดเดอด สสาร

ของแขง

ของเหลว

อณหภม

(1) ..................หมายถง สงทมตวตน มมวลหรอน าหนก ตองการทอยและสามารถสมผสได เชน ดน หน น า อากาศ พช และสตว ทกสงทกอยางทอยรอบๆ ตวเรา ถาเราศกษาเฉพาะเจาะจงถงองคประกอบ เรยกวา (2) ...................... ซงแตละชนดมสมบตเฉพาะตว เรยกวา (3) .......................... จ าแนกได 2 ลกษณะ คอ 1.สมบตทางกายภาพ เชน (4) ................. ส กลน รส เปนตน และ 2. (5) …................. ซงเปนการเปลยนแปลงองคประกอบของสาร หรอการเกดปฏกรยาเคมของสาร เชน (6) ............................... การลกไหมของไสเทยน เปนตน สารตางๆ อาจอยในสถานะตางๆ ดงน (7) …..............……. (8) ………………… และ (9) ………..………ซงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยทสด ขนอยกบชนดของสาร การเปลยนแปลง (10) ……………จะมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสาร

ใชสมอง

นงสมาธ


เฉลยกจกรรมท 1

สรปผลการท ากจกรรม

อนภาคของของแขงทเรยงชดตดกนและมต าแหนงทแนนอน แตละอนภาคจะมการสนและมแรงยดเหนยวซงกนและกนสง ดวยเหตนจงท าใหของแขงคงรปรางอยได อนภาคของของเหลว แตละอนภาคของของเหลวทอยใกลกน จงมแรงยดเหนยวซงกนและกน แตนอยกวาของแขง ดงนนของเหลวจงมรปทรงตามภาชนะทบรรจอย อนภาคของแกสมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอย อนภาคนอยเคลอนทเปลยนต าแหนงตลอดเวลาอยางรวดเรว จงท าใหแกสเกดการฟงกระจายเตมภาชนะ

1. เมอเปาลมเบาๆ เมดโฟมในขวดจะเกดการสนสะเทอน แตยงคงอยในต าแหนงเดม เปรยบเสมอนอนภาคของของแขงทเรยงชดตดกนและมต าแหนงทแนนอน แตละอนภาคจะมการสนและมแรงยดเหนยวซงกนและกนสง ดวยเหตนจงท าใหของแขงคงรปรางอยได 2. เมอเปาลมใหแรงขนเมดโฟมเกดการเคลอนทเปลยนต าแหนง เกดระยะหางของเมดโฟมมากขน แตยงคงตกอยทกนภาชนะ เปรยบเสมอนอนภาคของของเหลวทมการสนสะเทอนและเคลอนทเปลยนต าแหนงไปทวของเหลว แตละอนภาคของของเหลวทอยใกลกน จงมแรงยดเหนยวซงกนและกน แตนอยกวาของแขง ดงนนของเหลวจงมรปทรงตามภาชนะทบรรจอย 3. เมอเปาลมใหแรงมากๆ เมดดฟมจะเคลอนทเรวและกระจายเตมภาชนะ เกดระยะหางของเมดโฟมมาก เปรยบเสมอนอนภาคของแกสซงอยหางกนมากและมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอย อนภาคนอยเคลอนทเปลยนต าแหนงตลอดเวลาอยางรวดเรว จงท าใหแกสเกดการฟงกระจายเตมภาชนะ และเมอเปดฝาภาชนะ อนภาคของแกสกฟงกระจายออกสอากาศภายนอกภาชนะ

ผลการท ากจกรรม


ค าชแจง : นกเรยนจงตอบค าถามตอไปน แลวเตมค าตอบลงในชองวางใหถกตอง (10 คะแนน)

การเปลยนแปลงตอไปนจดเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพหรอการเปลยนแปลงทางเคม เพราะเหตใด

การเปลยนแปลงของสาร ประเภทของการเปลยนแปลง เหตผล 1. หลงคาสงกะสเกดสนม การเปลยนแปลงทางเคม มสารใหมเกดขน 2. ไอศครมหวานเยน การเปลยนแปลงทางกายภาพ เกดการละลาย 3. การหลอเทยนพรรษา การเปลยนแปลงทางเคม มสารใหมเกดขน 4. การเกดฟองแกส เมอเทกรด HCl ลงบนกระเบองหนปน

การเปลยนแปลงทางเคม มสารใหมเกดขน

5. การระเหยของน า การเปลยนแปลงทางกายภาพ กลบสสภาพเดมไดงาย 6. การระเหดของลกเหมนในตเสอผา

การเปลยนแปลงทางกายภาพ กลบสสภาพเดมไดงาย

7. การฉกกระดาษหนงสอพมพ การเปลยนแปลงทางกายภาพ องคประกอบไมเปลยนแปลง

8. การเกดฝาขาวของน าปนใส การเปลยนแปลงทางเคม มสารใหมเกดขน 9. เกลอละลายในน าเปลา การเปลยนแปลงทางกายภาพ เกดการละลาย 10. ดางทบทมละลายน า การเปลยนแปลงทางกายภาพ เกดการละลาย

ถกสกครงหนงไหมนะ !!!

เฉลยแบบฝกหด



ค าชแจง: นกเรยนจงน าค าทก าหนดใหไปเตมลงในชองวางใหถกตอง สมบรณ (10 คะแนน)


(1) สสาร หมายถง สงทมตวตน มมวลหรอน าหนก ตองการทอยและสามารถสมผสได เชน ดน หน น า อากาศ พช และสตว ทกสงทกอยางทอยรอบๆ ตวเรา ถาเราศกษาเฉพาะเจาะจงถงองคประกอบ เรยกวา (2) สาร ซงแตละชนดมสมบตเฉพาะตว เรยกวา (3) สมบตของสาร จ าแนกได 2 ลกษณะ คอ 1.สมบตทางกายภาพ เชน (4) จดเดอด ส กลน รส เปนตน และ 2. (5) สมบตทางเคม ซงเปนการเปลยนแปลงองคประกอบของสาร หรอการเกดปฏกรยาเคมของสาร เชน (6) การเกดสนมเหลก การลกไหมของไสเทยน เปนตน สารตางๆ อาจอยในสถานะตางๆ ดงน (7) ของแขง (8) ของเหลว และ (9) แกส ซงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยทสด ขนอยกบชนดของสาร การเปลยนแปลง (10) อณหภม จะมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสาร


แบบทดสอบหลงเรยน


ค าสง : นกเรยนท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบทนกเรยนเหนวาถกตองทสด เพยงค าตอบเดยว (10 คะแนน)

1. ขอใดกลาวถงสมบตทางเคมของสาร ก. เกลอแกงมลกษณะเปนของแขง สขาวขน ละลายน าได ข. น าตาลมลกษณะเปนของแขง สขาวใส ค. หนปนเมอท าปฏกรยากบกรดจะมฟองแกสเกดขน ง. เอทานอลเปนของเหลวใส ไมมส 2. อณหภมมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสารอยางไร ก. เมออณหภมเปลยนไป สารจะอยในสถานะแกส ข. ถาอณหภมสงกวาจดเดอด สารจะมสถานะเปนแกส ค. ทอณหภมตากวาจดหลอมเหลว สารจะอยในสถานะของเหลว ง. ทอณหภมสงกวาจดหลอมเหลว สารจะอยในสถานะของแขง 3. การกระท าในขอใดทาใหสารเกดการเปลยนแปลงทางเคม ก. บดเกลอเมดใหเปนเกลอปน ข. ดดลวดท าเปนโครงรปสตว ค. เปาลมหายใจลงในน าปนใส ง. การท าน าเชอม 4. สารชนดหนง มแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยมาก และมชองวางระหวางอนภาค มากทสด เปนสมบตของสารในสถานะใด ก. ของไหล ข. ของแขง ค. ของเหลว ง. แกส


5. ขอใดไมจดเปนสาร ก. ปากกา ข. เสยงดนตร ค. เกาอ ง. กระดาษ 6. ขอใดเปนสมบตทางกายภาพของสาร ก. การเกดสนมเหลก ข. การเผาไหมของขยะ ค. การตดไฟของกระดาษ ง. การละลายน าของน าตาลทราย 7. ขอความใดแสดงลกษณะของสารไดถกตอง ก. อากาศจะเปลยนรปราง เมอถกปลอยออกจากลกโปง ข. แกวจะเปลยนรปราง เมอใสน าลงไป ค. น าจะเปลยนปรมาตร เมอเทจากแกวใสกระตก ง. หนจะมรปรางเปลยนไป เมอหยบจากพนใสกลอง 8. ขอใดคอความแตกตางทเดนชดทสดของสมบตทางกายภาพระหวางถานกบเกลอแกง ก. การละลายน า ข. จดหลอมเหลว ค. จดเยอกแขง ง. จดเดอด 9. ขอใดแสดงสมบตทางเคมของสาร ก. น าแขงละลายในแกวน า ข. น าคนจากดอกอญชนเปนสารสน าเงน ค. น าบรสทธมจดเดอดท 100 ๐C ง. เตาถานเกดเปลวไฟ ความรอน และขเถาถาน 10. ขอใดกลาวถงการระเหดถกตองทสด ก. กระบวนการทท าใหของแขงกลายเปนของเหลว ข. กระบวนการทท าใหของเหลวกลายเปนของแขงแลวกลายเปนไอ ค. กระบวนการท าใหของแขงกลายเปนไอโดยไมเปลยนเปนของเหลวกอน ง. กระบวนการควบแนนสารทเปนไอใหกลายเปนของแขงโดยไมตองเปน ของเหลวกอน


เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ค าตอบ 1 ค 2 ข 3 ค 4 ง 5 ข 6 ง 7 ก 8 ก 9 ง 10 ค


คะแนนเปนยงไงกนบางครบ ถาไมเขาใจเนอหาตรงไหนสามารสอบถาม

ครเพมเตมไดเลยนะครบ


ประดบ นาคแกว และ ดาวลย เสรมบญสข. 2558. วทยาศาสตร ม. 1. ส านกพมพ แมค. พฒนาคณภาพวชาการ, สถาบน. 2557. คมอครวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. สถาบนพฒนาคณภาพ วชาการ: กรงเทพฯ. พมพนธ เตชะคปตและคณะ. 2558. วทยาศาสตร ม.1. สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ: กรงเทพฯ. สมพงศ จนทรโพธศร. 2558. คมอเตรยมสอบวทยาศาสตรเลมรวม ม.1.บรษทไฮเอดพบลชชง จ ากด. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. 2558. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร วทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. โรงพมพครสภาลาดพราว: กรงเทพฯ. _______. 2558. คมอครรายวชาพนฐานวทยาศาสตร วทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. โรงพมพครสภาลาดพราว: กรงเทพฯ. เสยง เชษฐศรพงศ. 2558. คมอวทยาศาสตร ม.1 เลม 1. โรงพมพพฒนาศกษา.

บรรณานกรม

ค าน า -...

Documents