1

บทท บทท 3 3 หล กฐานหล กฐานการสอบบญชการสอบบญช

บทท บทท 3 3 หล กฐานหล กฐานการสอบบญชการสอบบญช

1.1. ความหมายและประเภทของหล กฐานความหมายและประเภทของหล กฐาน

2.2. ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและเหมาะสมปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและเหมาะสม

ของหล กฐานของหล กฐาน

3.3. ปจจ ยทผ สอบบ ญชต องพจารณาในการวางแผนเพอปจจ ยทผ สอบบ ญชต องพจารณาในการวางแผนเพอ

รวบรวมหล กฐานรวบรวมหล กฐาน

4.4. ความส มพ นธ ระหวางว ตถประสงค การตรวจสอบก บความส มพ นธ ระหวางว ตถประสงค การตรวจสอบก บ

หล กฐานการสอบบ ญชหล กฐานการสอบบ ญช

5.5. วธการรวบรวมหล กฐานการสอบบ ญชวธการรวบรวมหล กฐานการสอบบ ญช

6.6. กลยทธ ทผ สอบบ ญชใชในการตรวจสอบงบการเงนกลยทธ ทผ สอบบ ญชใชในการตรวจสอบงบการเงน

ความหมายของหล กฐานการสอบบญช

หล กฐานการสอบ

บญช

ขอสรปเกยวก บ

ความถกต อง

ความเหนตอ

งบการเงน

ความหมายของหล กฐานการสอบบญช

เปนขอเทจจรงทผ สอบบญชไดรบ หรอรวบรวมจากการ

ใชวธการตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญชทรบรองทวไป

เพอใหไดขอมลทใชสนบสนนขอสรปผลการตรวจสอบ และใช

ขอสรปนนเปนเกณฑอยางเหมาะสมในการแสดงความเหน

ของผ สอบบญช

2

ประเภทของหลกฐานการสอบบญช

เกณฑวธการตรวจสอบเกณฑแหลงทมาเกณฑความเกยวของทาง

บญช

1. การตรวจ

2. การสงเกตการณ

3. การสอบถาม

4. การขอคายนยน

ยอด

5. การคานวณ

6. การวเคราะห

1. หลกฐานภายใน

กจการ

2. หลกฐานภายนอก

กจการ

3. หลกฐานทไดมา

จากการปฏบตงาน

อสระ

1. หลกฐานทางบญช

2. หลกฐานประกอบ

ตาง ๆ

เกณฑความเกยวข องทางบญช

หลกฐานทางการบญช

-สมดบญช

-บนทกทางการบญช

-เอกสารประกอบรายการบญช

หล กฐานประกอบตาง ๆ

-หลกฐานจากการสอบถาม

-คายนยนจากบคคลภายนอก

-หลกฐานการตรวจนบ

+

เกณฑแหลงทมาของหล กฐาน

หลกฐานภายในกจการ

-กจการจ ดทาข น เชน ใบสงของ

-กจการได ร บจากบคคลภายนอก

-การบนทกผลโดยกจการจ ดทาข น +

หลกฐานทได จากการปฏบตงานของ

ผ สอบบญช

-ใบตรวจนบเงนสด สนค า

สนทรพย

-ผลการวเคราะห เปรยบเทยบ

-ใบบนทกการส มภาษณผ ท

เกยวของ

หล กฐานภายนอกกจการ

-หนงสอตอบคายนยนยอดจาก

บคคลภายนอก

-หนงสอตอบขอซกถามของผ สอบ

บญชจากบคคลภายนอก

+

เกณฑวธการตรวจสอบ

หลกฐานจากการตรวจ

- ตรวจเอกสาร + ตรวจสนทรพย

ถาวรหล กฐานจากการส งเกตการณ

- ส งเกตการตรวจนบสนค าคงเหลอ

หล กฐานจากการสอบถาม

- สอบถามโดยวาจา + ลายล กษณอ กษรหลกฐานจากการวเคราะห เปรยบเทยบ

- เปรยบเทยบการเพม/ลดของกาไร

หล กฐานจากขอคายนยอด

- คายนยนยอดลกหน+เงนฝาก

ธนาคารหลกฐานจากการคานวณ

-สอบทานการบวกเลข + คานวณ

3

ทาไมตองทราบประเภทของหลกฐาน

• เพราะหลกฐานการสอบบญชมหลายประเภท แตละประเภทมคณภาพและความเหมาะสมท แตกตางก น ผ สอบบญชจงต องใช ดลยพนจในการเลอกใช หลกฐานเพ อการตรวจสอบแตละบญชให เพยงพอและเหมาะสมมากท สด

คณลกษณะทดของหลกฐาน

1) มความเพยงพอของหลกฐาน

2) มความเหมาะสมของหลกฐาน

เปนหลกฐานทดทง

ปรมาณ และ คณภาพ

ปรมาณบญชทให

ตรวจสอบ

100%

1. ความเพยงพอของหลกฐานการสอบบญช

- ปรมาณและขนาดของหลกฐานการสอบบญช

ปจจยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ

เหมาะสมของหลกฐานการสอบบญช

ขนาดตวอยางท

เลอกตรวจสอบ

40 %

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (

ความเพยงพอของหล กฐาน ข นอยก บความเพยงพอของหล กฐาน ข นอยก บ

ปรมาณ/จานวนหล กฐาน ขนาดของตวอยาง

1.1. ความเสยงทประเมนไดความเสยงทประเมนได

2.2. ระบบการควบคมภายในระบบการควบคมภายใน

3.3. ขอผดพลาดทผ สอบบ ญชยอมร บไดข อผดพลาดทผ สอบบ ญชยอมร บได

4.4. ขนาดของประชากรขนาดของประชากร

4

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

2.2.ความเหมาะสมของหล กฐานการสอบบญชความเหมาะสมของหล กฐานการสอบบญช

หมายถง คณภาพของหลกฐาน

1.1. ความเกยวพนของหล กฐานความเกยวพนของหล กฐาน

2.2. แหลงทมาของหล กฐานแหลงทมาของหล กฐาน

3.3. เวลาทรวบรวมหล กฐานไดเวลาทรวบรวมหล กฐานได

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

2.2.ความเหมาะสมของหล กฐานการสอบบญชความเหมาะสมของหล กฐานการสอบบญช

หมายถง คณภาพของหลกฐาน

1.1.ความเกยวพ นของหล กฐานความเกยวพ นของหล กฐาน

2.2.แหลงทมาของหล กฐานแหลงทมาของหล กฐาน

3.3. เวลาทรวบรวมหล กฐานไดเวลาทรวบรวมหล กฐานได

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..11 ความเกยวพ นของหล กฐานความเกยวพ นของหล กฐาน

คอหล กฐานการสอบบ ญชทไดจากวธการตรวจสอบทมประสทธภาพ

สามารถพสจนสงทผ บรหารให การร บรองไว เกยวก บงบการเงนได

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..11 ต วอยางความเกยวพ นของหล กฐานต วอยางความเกยวพ นของหล กฐาน

การตรวจสอบ

ความมอยจรง

ของสนคาคงเหลอ

ตรวจสอบใบสงของจากผขาย

ตรวจตดยอดซอสนคา ณ วนสนงวด

ผสอบบญชเขาสงเกตการณการตรวจนบ

สนคาคงเหลอ

5

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..11 ต วอยางความเกยวพ นของหล กฐานต วอยางความเกยวพ นของหล กฐาน

การตรวจสอบ

ความครบถวนของ

บญชซอสนคา

ตรวจสอบใบสงของจากผขาย

ตรวจตดยอดซอสนคา ณ วนสนงวด

ผสอบบญชเขาสงเกตการณการตรวจนบ

สนคาคงเหลอ

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..11 ต วอยางความเกยวพ นของหล กฐานต วอยางความเกยวพ นของหล กฐาน

การตรวจสอบ

ราคาทนของสนคา

คงเหลอ

ตรวจสอบใบสงของจากผขาย

ตรวจตดยอดซอสนคา ณ วนสนงวด

ผสอบบญชเขาสงเกตการณการตรวจนบ

สนคาคงเหลอ

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..11 ต วอยางความเกยวพ นของหล กฐานต วอยางความเกยวพ นของหล กฐาน

การตรวจสอบ

กรรมสทธในทดน

ณ ว นสนงวด

ตรวจสอบสญญาซอขายทดน

ตรวจสอบโฉนดทดน

ผสอบบญชเขาตรวจสอบ ณ สถานท

ตามโฉนด

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..2 2 แหลงทมาของหล กฐานการสอบบญชแหลงทมาของหล กฐานการสอบบญช ((พจารณาความนาเชอถอของหล กฐานพจารณาความนาเชอถอของหล กฐาน))

หลกฐานชนดเดยวกน สามารถรวบรวมมาไดจากหลายแหลง

หลกฐานจากแหลงเดยวกน

สามารถหาหลกฐานไดหลายประเภท

6

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

22..22 แหลงทมาของหล กฐานการสอบบ ญชแหลงทมาของหล กฐานการสอบบ ญช

หลกฐานทผ สอบบญช

ได ร บโดยตรง

หลกฐานจากภายนอก

กจการ

หล กฐานจากภายใน

กจการ

นาเชอถอมากทสด

นาเชอถอปานกลาง

นาเชอถอนอย

22..22 แหลงทมาของหลกฐานการสอบบญช แหลงทมาของหลกฐานการสอบบญช ((ตอตอ))

กจการทมระบบการ

ดควบคมภายในท

หล กฐานทเปน ลาย

ล กษณอ กษร

หลกฐานท ชดเจนใน

ตวเอง

กจการทมระบบการ

ไมดควบคมภายในท

หล กฐานทเปนวาจา

หล กฐานทต องใชดลยพนจ

ในการพจารณา

นาเชอถอกวา

นาเชอถอกวา

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

นาเชอถอกวา

22..22 แหลงทมาของหลกฐานการสอบบญช แหลงทมาของหลกฐานการสอบบญช ((ตอตอ))

รายงานการตรวจนบ

สนค าของกจการ

จดหมายยนยนยอดเงน

ฝากธนาคาร

ใบตรวจนบสนค าของ

ผ ชวยผ สอบบญช

งบกระทบยอดบญชเงนฝาก

ธนาคารของลกค า

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

คายนยนยอดจากลกหน

สงให ผ สอบบญชโดยตรง

ใบเสรจร บเงนยนยนการรบ

ชาระเงนภายหลงวนทในงบดลVS

VS

VS

22..33 เวลาททาการตรวจสอบเวลาททาการตรวจสอบ

รายการในงบดล ณ วนทส นงวดหรอใกล

ว นส นงวดมากทสด

รายการใน

งบกาไรขาดทนครอบคลมตลอดงวดบญช

ควรจะรวบรวมหลกฐานในชวง

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)

7

หลกฐานทจะให ข อสรปได

จะต อง เพยงพอและเหมาะสม

วธการได มาซงหล กฐานการสอบบญช

ม 6 วธเพอให ได หล กฐานทเพยงพอ

และเหมาะสม

ผ สอบบญชต องพจารณาและตดสนใจ

เกยวหล กฐานการสอบบญชอยาง

รอบคอบ

ผ สอบบญชต องใช

ปจจ ยทใชในการพจารณาความเพยงพอและ เหมาะสม

ของหลกฐานการสอบบญช (ตอ)การตดสนใจเกยวก บหล กฐานการสอบบญช

ชวงเวลาททาการ จ งหวะเวลาทตรวจสอบ

• ตรวจสอบกอนว นส นงวด

• ตรวจสอบ ณ ว นส นงวด

ตรวจสอบรายการทเลอกมา บญชไหนทจะเลอกมาตรวจ

ขนาดของตวอยาง ปรมาณของหล กฐาน

การสอบบญช

วธการตรวจสอบ วธการไดมาซงหล กฐานการ

สอบบญช

ตวอยางแนวการตรวจสอบ

• การตรวจสอบกอนวนสนงวด– การทดสอบการควบคมระบบ

การจายเงน

– เลอกรายการจายเงน 50 รายการจากแฟมใบสาคญจาย สาหรบ

เดอนมกราคม ถง เดอนสงหาคม โดย”การเลอกตวอยางแบบ

เปนระบบ” แลวตรวจสอบลายเซนการอนมตโดยผมอานาจ

ชวงเวลาทตรวจสอบ

ขนาดตวอยาง

รายการทเลอกมาตรวจสอบวธการตรวจสอบ

ตวอยาง แนวการตรวจสอบ

การตรวจสอบบญชลกหนการคา

เลอกรายการลกหนการคารายทมจานวนคงเลอกรายละมากกวา 50,000

บาท รวมทงสนเปนสดสวน 56% ของบญชลกหนการคา

ขอรายละเอยดลกหนการคา ณ วนทในงบดล

ตรวจสอบยอดรวมตรงกบบญช สงหนงสอยนยนยอดลกหน

การคา ตรวจสอบงบวเคราะหอายหน ตรวจสอบดวยวธอน

สาหรบลกหนทไมไดรบคายนยน

8

การตรวจสอบ (Audit Test)

วตถประสงคการตรวจสอบ

ตรวจสอบสงทผบรหารรบรองไวในงบการเงน

สงทผ บรหารรบรองไวในงบการเงน

เกดขนจรงสทธและภาระ

ผกพน

ความมอยจรง ม 7 อยาง

การแสดง

รายการและการ

เปดเผย

การวดมลคาการแสดงมลคา/

การตราคา

ความครบถวน

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช

1.1 การตรวจสอบทมตวตน (Physical Examination) เปนการตรวจสอบเพอให ได เกยวกบ

1.การตรวจ Inspection(

• ความมอยจรงของสนทรพย

• ปรมาณของสนทรพย

•สภาพของสนทรพย

วธการได มาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

เอกสาร บญช

1.2 ตรวจบนทกทางการบญชและเอกสาร )Documentation

เนนความมอยจรง (Vouching)

เนนความครบถ วน (Tracing)

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

ต วอยาง

- การส งเกตการณการตรวจนบสนค าคงเหลอ

- การส งเกตการณปฏบ ตงานตามระบบการควบคมภายใน

เปนการดข นตอนการทางานเพอรวบรวมข อมลใหม ๆ ซงม

ข อจาก ดทสาค ญคอ ไมให ข อมลทสมบรณในตวเอง จงต องใช

รวมก บวธการอนเพอให ได หล กฐานทพอเพยงและเหมาะสม

2. การส งเกตการณ

9

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

เปนการหาข อมลจากบคคลภายในและภายนอกกจการ ซงอาจทา

เปนลายลกษณอ กษรหรอวาจากได

ต วอยาง

- การส มภาษณพนกงานการจายเงน เพอสอบทานระบบการ

ควบคมภายใน

- การสงจดหมายสอบถามข อมลจากทนายความเกยวก บคดความ

ฟองร องของกจการ

3. การสอบถาม

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

เปนการขอคาตอบจากบคคลภายนอกแบบเปน “ลายล กษณอ กษร”

เกยวก บการยนยนความถกต องของข อมลทางการบญช

ต วอยาง

- การสงหนงสอยนยนยอดเงนฝากธนาคาร

- การสงหนงสอยนยนยอดลกหน การค า เจ าหน การค า

- การสงหนงสอยนยนยอดสนค าคงเหลอทสงไปฝากขาย

4. การขอคายนย น

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

ตวอยาง

- การทดสอบการคานวณคาเสอมราคาตามวธเส นตรง

- การทดสอบการคานวรบญชดอกเบ ยค างจาย

- การทดสอบการบวกเลขยอดรวมของรายละเอยดประกอบ

เปนการตรวจสอบความถกต องของตวเลขในเชงคานวณโดย

ผ สอบบญช

5. การคานวณ

วธการไดมาซงหล กฐานการสอบบญช (ตอ)

เปนนาเทคนคการวเคราะหงบการเงนมาชวยในการวเคราะหหา

จดออน ข อผดพลาดและความเสยงในงบการเงน เชน

• อ ตราสวนทางการเงนทสาค ญ (Financial Ratio)

• เปอร เซนต แนวโนมทสาค ญ (Trend Analysis)

• การเปรยบเทยบความสมพ นธ และการเปลยนแปลงข อมล ตาง ๆ วาเปนไปตามทคาดการณไว หรอไม

• เชน อ ตรากาไรขนต น การเพมข น/ลดลงของคาใชจาย

6. การวเคราะหเปรยบเทยบ

10

กลยทธ การตรวจสอบงบการเงน

ผ สอบบญชสามารถกาหนดกลยทธ การตรวจสอบงบการเงนได

2 ประเภท คอ

1. การทดสอบการควบคม (Test of Control)

2. การตรวจสอบเน อหาสาระ (Substantive Procedures)

•การทดสอบรายละเอยดของรายการและยอดคงเหลอ

•การวเคราะหเปรยบเทยบ

การทดสอบการควบคมTest of control

เปนการตรวจสอบเพอ

1.พจารณาวาระบบการควบคมภายในออกแบบมาดหรอไม

2.พนกงานของกจการปฏบ ตตามระบบการควบคมภายในอยาง

สมาเสมอหรอไม

Q หากระบบการควบคมภายในออกแบบมาดและมการปฏบ ตตามระบบอยางมประสทธภาพจะสงผลดอยางไรตอกจการ

การตรวจสอบเน อหาสาระ

เปนการตรวจสอบททาให ผ สอบบญชพบการแสดงข อมลทข ดตอ

ข อเทจจรงอ นเปนสาระสาค ญในงบการเงน

ซงจะชวยให ผ สอบบญชบอกได วางบการเงน “ถกต อง” ปราศจาก

ข อผดพลาดทร ายแรงได มากนอยเพยงใด