1

บทท 1

บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

ขาวโพดเลยงสตวจดเปนพชอาหารทใชเมลดทมความส าคญเปนอนดบสามของโลกรองจากขาวสาลและขาว ขาวโพดเลยงสตวมพนทปลกรอยละ 18 และผลผลตประมาณรอยละ 25 ของการผลตธญพชของโลก โดยมปรมาณการผลตในทวปเอเชยและภาคพนแปซฟครอยละ 15 (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2553) ขาวโพดเลยงสตวเปนพชเศรษฐกจของประเทศและเปนวตถดบหลกประเภทแหลงพลงงานทส าคญในอาหารสตว ประมาณรอยละ 95 ของผลผลตท งหมดถกใชในอตสาหกรรมอาหารสตว (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2553) จากสตรอาหารสตวมสวนประกอบของขาวโพดเลยงสตวในปรมาณสง โดยปรมาณการใชขาวโพดเลยงสตวมสดสวน ของสตรอาหารแตละชนดแตกตางกนไปตามประเภทสตวเลยง ยกตวอยางเชน ไกเนอประมาณรอยละ 40 ไกไขประมาณรอยละ 22 สกรประมาณรอยละ 36 และโคประมาณรอยละ 2 เปนตน (สมาคมผผลตอาหารสตว, 2553) โดยเฉพาะอาหารไกจะนยมใชมากเพราะนอกจากจะเปนแหลงทใหพลงงานสงแลวยงมแคโรทนอยด ซงสารนมคณสมบตทท าใหคณภาพของผลตภณฑสตวดขน ชวยท าไหสของเนอไกและไขแดงเขมขน

ในอดตทผานมาประเทศไทยไดพยายามสงเสรมและพฒนาใหอตสาหกรรมการเลยงสตวใหมการขยายตวเพอสอดคลองกบความตองการสงออกผลตภณฑในรปเนอสตวและแปรรปไปจ าหนายยงตางประเทศทเพมมากขน สงผลใหความตองการใชขาวโพดเลยงสตวเปนวตถดบอาหารสตวมเพมมากขนดวย ปรมาณความตองการใชขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพมขนอยางรวดเรวจนกระทงการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศมปรมาณทไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ ท าใหประเทศไทยตองพงพาการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศเพอแกปญหาการขาดแคลนผลผลตขาวโพดเลยงสตวนบต งแตป 2534 เปนตนมา ประกอบกบแนวโนมการลดลงของพนทเพาะปลกอยางตอเนองในปเพาะปลก 2533/2534 มพนทเพาะปลกเทากบ 10.91 ลานไร แนวโนมการลดลงของพนทเพาะปลกเฉลยรอยละ 1.62 ตอป ปจจบนพนทเพาะปลกเทากบ 7.20 ลานไร ในปเพาะปลก 2555/2556 ซงพนทเพาะปลกขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยในแตละปมความผนแปรไมแนนอนขนอยกบความผนแปรของปจจยตางๆ เชน สภาพภมประเทศในแตละพนท การตดสนใจ

2

ของเกษตรกร ความแปรปรวนของสภาพดนฟาอากาศ ไดแก การทงชวงของฝน ภาวะแหงแลงและภาวะน าทวม เปนตน รวมทงการแขงขนการใชพนทเพาะปลกของพชอนๆ ไดแก ออย มนส าปะหลง ถวเหลอง เปนตน นอกจากนยงมปจจยอนๆ ทมผลท าใหปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวของไทยมความผนผวนอกดวย เชน การระบาดของโรคและแมลง และนโยบายของรฐบาลในแตละป

ในดานการใชขาวโพดเลยงสตวในประเทศ ปเพาะปลก 2533/2534 ประเทศไทยมความตองการใชขาวโพดเลยงสตวรวม 2.48 ลานตน และเพมขนเปน 4.97 ลานตน ในปเพาะปลก 2555/2556 จะเหนวาระยะเวลา 22 ป ปรมาณการใชขาวโพดเลยงสตวเพมขนประมาณเกอบ 2 เทา แนวโนมการใชขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ซงโดยเฉลยปรมาณการใชขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพมขนเฉลยรอยละ 3.97 ตอป

ในดานการคาขาวโพดเลยงสตวกบตางประเทศ กอนป 2530 ประเทศไทยท าการสงออกขาวโพดเลยงสตวตด 1 ใน 5 ของทวโลกถงแมจะเปนสดสวนทคอนขางนอยเมอเทยบกบประเทศทท าการสงออกรายใหญ แตกเปนพชเศรษฐกจทท ารายไดใหประเทศเปนอยางมากมาตลอด ขาวโพดเลยงสตวเปนพชทไทยมศกยภาพในการผลตเพอแขงขน แตหลงจากความตองการใชภายในประเทศทเพมมากขนเปนอยางมากจนกระทงตองมการพงพาการน าเขา แนวโนมการสงออกขาวโพดเลยงสตวจงลดลงเรอยๆ อยางตอเนอง จนกระทงในป 2534 เปนตนมา ประเทศไทยกตองน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศนโยบายการคาขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยจะอยภายใตความตกลงการเขารวมเปนสมาชก โดยทส าคญไดแก ป 2535 ประเทศไทยผลกดนใหมการจดต งเขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) และเรมใชในป 2536 เปนตนมา ตอมาในป 2538 ประเทศไทยเขารวมด าเนนนโยบายตามขอตกลงขององคกรการคาโลกในเรองขาวโพดเลยงสตว ซงมขอผกพนคอตองปรบเปลยนมาตรการทมใชภาษศลกากรเปนมาตรการภาษ

อยางไรกตามจากการปฏบตตามนโยบายการคาทประเทศไทยเขารวมเปนสมาชก การน าเขาขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยในชวงป 2533-2555 อยภายใตการควบคมปรมาณการน าเขาของรฐบาล ซงมาตรการในการควบคมการน าเขาของรฐบาลมทงการตงก าแพงภาษ การควบคมระยะเวลาการน าเขา และโควตาการน าเขา แมมาตรการการควบคมการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของรฐบาลในทางทฤษฎจะมผลในทางชวยเหลอเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศใหสามารถผลตขาวโพดเลยงสตวเพอแขงขนกบตางประเทศ แตในทางปฏบตเกษตรกรยงคงประสบปญหาทงดานการผลตและการตลาด ท าใหไมสามารถผลตขาวโพดเลยงสตวไดเพ ยงพอตอการใชภายในประเทศ จงเกดประเดนค าถามทสนใจวา ประเทศไทยมความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขามากนอยขนาดใดและตลอดชวงเวลาทผานมามแนวโนมเปนเชนไรและ

3

เพราะเหตใด พรอมทงปจจยทมผลตอความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยเพอทดแทนการน าเขา การศกษาเพอตอบประเดนปญหาขางตนนจะน าไปสการปรบตวเพอใหมการผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขาทดขนและท าใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองในการผลตขาวโพดเลยงสตวไดในอนาคต

1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ

1. เพอทราบถงการผลต การตลาด และนโยบายการคาขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทย

2. เพอทราบถงความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยเพอทดแทนการน าเขา

3. เพอทราบถงปจจยทมผลตอความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยเพอทดแทนการน าเขา

1.3 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

ผลการศกษาสะทอนถงศกยภาพในการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทย พรอมทงเสนอปจจยทมผลตอความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขา สามารถลดการพงพาการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากการผลตภายในประเทศเอง แนวทางนกอใหเกดประโยชนในการวางแผนนโยบายการผลตภาคอตสาหกรรมของขาวโพดเลยงสตวใหเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ

1.4 ขอบเขตกำรศกษำ

การศกษาเรอง ความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยเพอทดแทนการน าเขา ใชขอมลทตยภมทถกเกบรวบรวมท งประเทศ ต งแตปเพาะปลก 2533/2534 ถงปเพาะปลก 2555/2556 ระยะเวลารวม 23 ป ศกษาเฉพาะความตองการของตลาดภายในประเทศของผลผลตขาวโพดเลยงในรปเมลดขาวโพดเลยงสตว ไมรวมการใชประโยชนจากสวนตางๆ ของขาวโพดเลยงสตว โดยจะแบงการศกษาออกเปนสองสวน คอความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา และความสมพนธของปจจยทมผลกระทบตอความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยเพอทดแทนการน าเขา

4

1.5 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

1.5.1 กำรทดแทนกำรน ำเขำ (Import Substitution)

การทดแทนการน าเขาเปนผลสบเนองจากการทมอตสาหกรรมทไดรบการสงเสรมการลงทนชนดใดชนดหนงเกดขนภายในประเทศ ท าใหเกดการผลตสนคาชนดเดยวกบทเคยน าเขามาแทน เปนการชวยลดการขาดดลการคาทางหนง อตราการทดแทนการน าเขาจงเปนตววดความเจรญเตบโตของอตสาหกรรมทไดรบการคมครองอยางหนง การทจะดผลของความคมครองทมตออตสาหกรรมวาไดผลประการใด กสามารถวดไดจากการค านวณหาอตราการทดแทนการน าเขา ซงเรยกวา degree of import substitution

Chenery (1960) เปนบคคลแรกทวเคราะหถงแหลงทมาของความเตบโตทางอตสาหกรรม มหวใจส าคญของการวเคราะหคอ การผลตเพอทดแทนการน าเขา ซงก าหนดใหเปนความแตกตางระหวางสนคาทน าเขาจรง (actual import) กบสนคาทคาดวาจะน าเขา (expected import) โดยสมมตวาสนคาทคาดวาจะน าเขาเปนปรมาณของการน าเขาทคงอตราสวนการน าเขาตอรายไดทเทาเดมโดยอตราสวนเดยวกบอปทานรวม (total supply) เรยกวาสดสวนอปทานคงท (constant supply share) (ชศกด, 2520)

สวน Akrasanee (1973) เสนอใหใชขอสมมตวาสนคาทคาดวาจะน าเขาเพมเปนอตราสวนเดยวกบความตองการภายในประเทศทงหมดและน าการสงออกสนคาเขามาคดในโมเดลดวย แตกมผ โตแยงวาอตราสวนของการน าเขาตออปสงค (demand) ยอมมการเปลยนแปลงถา demand และ supply ในประเทศเพมขนเทาๆ กน และเพมในอตราทสงมาก การทดแทนการน าเขาในกรณนจะเทากบศนย หมายถงการน าเขากเพมในอตราสงไปดวย แตตามขอเทจจรงแลวการเพมในอตราสงของ supply ในประเทศแบบผดปกตน อาจจะมการทดแทนการน าเขารวมอยดวย Vatter (1969) เสนอวาการน าเขาเกดจากความตองการบรโภคสนคาภายในประเทศเปนจ านวนมากแตภายในประเทศไมสามารถผลตสนคาไดอยางเพยงพอตอความตองการใชจงตองพงพาการน าเขาจากตางประเทศ การน าเขาสนคานท าใหเกดการขาดดลการคาของประเทศ การลดการน าเขาสนคาจากตางประเทศจงตองมการผลตทเพมมากขนใหเพยงพอตอความตองการภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา เรยกวา การผลตเพอทดแทน

Vatter (1969) ไดสรางแบบจ าลองเพอศกษาความสมพนธของการผลตเพอทดแทนการน าเขาอตสาหกรรมของอเมรกา เนองจากการพฒนาอตสาหกรรมอเมรกาในชวงระยะสงครามกลางเมองในศตวรรษท 20 โดยแบบจ าลองท าขนเพอจะน ามาใชในการดอตราความเจรญเตบโตของการผลตสนคา

5

อตสาหกรรมภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาของประเทศอเมรกาในชวงระยะเวลา 40 ป วาเปนอยางไร โดยสงเกตการเพมขนของการผลตภายในประเทศทมตอการบรโภคภายในประเทศ คาทประมาณออกมาไดจะแสดงถงการผลตทดแทนทงหมดทมตอการน าเขา ในการค านวณจะใชตวเลขการมลคาน าเขาสทธของสนคาอตสาหกรรมกบมลคาการบรโภคภายในประเทศทงหมดของสนคานน ซงผลทไดกคอมลคาการผลตเพอทดแทนการน าเขาจะเทากบมลคาเพมของสนคานนบวกดวยมลคาการน าเขาสทธของสนคานนลบดวยมลคาสนคาทสงออกไปขายยงตางประเทศโดยใชหลกของความตองการใชสนคาภายในประเทศทงหมดและสดสวนการน าเขาทลดลงเมอคงสดสวนการน าเขาเดมเมอเทยบกบความตองการใชของสนคาภายในประเทศสามารถดไดจาดกอตราการเจรญเตบโตของการผลตดงสมการตอไปน

𝐼𝑅t = 𝐺𝐼𝑆𝑡

(𝑌𝑖𝑡 − 𝑋𝑖

𝑡) − (𝑌𝑖0 − 𝑋𝑖

0) (1)

โดยท

GIS คอมลคาสวนเปลยนแปลงของการผลตเพอทดแทนการน าเขา

Yit คอมลคาการผลตภายในประเทศของสนคา i ในปท t, t=0 ส าหรบปฐาน

Xit คอมลคาการสงออกของสนคา i ในปท t, t=0 ส าหรบปฐาน

𝐺𝐼𝑆 = 𝐶𝑖

𝑡(𝑚𝑖𝑡 − 𝑚𝑖

0) (2)

Cit คอมลคาการบรโภคภายในประเทศของสนคา i ในปท t, t=0 ส าหรบปฐาน

mit คออตราสวนการน าเขาตอการบรโภคภายในประเทศของสนคา i ในปท t, t=0

ส าหรบปฐาน

𝑚it =

𝑀𝑖𝑡

𝐶𝑖𝑡 =

𝑀𝑖𝑡

𝑌𝑖𝑡 + 𝑀𝑖

𝑡 − 𝑋𝑖𝑡 (3)

Mit คอมลคาการน าเขาของสนคา i ในปท t

6

ส าหรบขนตอนการพจารณาความสามารถในการทดแทนการน าเขาสามารถท าการวเคราะหไดจากตวชวดใน 3 ลกษณะดงนและอธบายดงรปท 1.1 และ 1.2

1. ปรมำณกำรผลตเพอทดแทนกำรน ำเขำ (gross import substitution: GIS) พจารณาไดจากปรมาณการบรโภคขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ (C) และสวนเปลยนแปลงของอตราสวนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวตอการบรโภคภายในประเทศในชวงปทวเคราะหกบปฐาน (mt– m0) เพอศกษาวามปรมาณการบรโภคในสวนทสามารถทดแทนการน าเขามากนอยเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบปฐาน

2. อตรำสวนควำมสำมำรถในกำรผลตเพอทดแทนกำรน ำเขำ (import replacement ratio: IR) ไดมาจากสดสวนของปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหตอปรมาณผลผลตทเพมขนภายในประเทศปทวเคราะหเมอเทยบกบปฐาน เพอดวาปรมาณผลผลตทเพมขนภายในประเทศถกน าไปใชทดแทนการน าเขามากนอยเพยงใด

3.อตรำสวนควำมสำมำรถในกำรทดแทนกำรน ำเขำ (import substitution ratio: B) ไดมาจากสดสวนของปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหตอปรมาณการน าเขาทควรจะเปนหากอตราสวนการน าเขาเทากบในปฐาน

ในปฐานปรมาณการบรโภคภายในประเทศ (C0) เทากบพนท abcd ซงประกอบไปดวยสดสวนผลผลตทผลตไดเองภายในประเทศ (Y0 – X0) เทากบพนท abef การผลตภายภายในประเทศไมเพยงพอตอความตองการบรโภคท าใหตองพงพาการน าเขาผลผลต (M0) ในสดสวนเทากบพนท fecd สวนในปทวเคราะหเกดการเปลยนแปลงของปรมาณการบรโภคโดยรวมภายในประเทศอยท Ct เทากบพนท ABCD มการพ งพาการน าเขา Mt เทากบพนท JICD การวดความสามารถในการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาจะวดจากสวนเปลยนแปลงของอตราสวนปรมาณการน าเขาตอการบรโภคทงหมดภายในประเทศของปฐานกบปทวเคราะห เมอคงสดสวนการน าเขาตอการบรโภคทงหมดใหเทากบปฐาน พบวาการน าเขาในปทวเคราะหมสดสวนการน าเขาตอการบรโภคทงหมดลดลงเมอเทยบกบปฐาน ซงควรจะมสดสวนเทากบพนท FECD จะเหนไดวามการเพมขนของการผลตภายในประเทศทมตอการบรโภคภายในประเทศทเพมสงขนเพอทดแทนการน าเขาเทากบพนท FEIJ เรยกวาปรมาณการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา (GIS) โดยแสดงความสมพนธไดดงสมการ (4) –(11)

สมการบรโภคภายในประเทศ 𝐶 = 𝑌 + 𝑀 − 𝑋 (4)

7

สดสวนปรมาณการบรโภคภายประเทศ 𝐶

𝐶=

𝑌 − 𝑋

𝐶+

𝑀

𝐶 (5)

อตราสวนของปรมาณการน าเขาตอการบรโภค

𝑚 =𝑀

𝐶 (6)

ดงนน

1 =𝑌 − 𝑋

𝐶+ 𝑚 (7)

1 − 𝑚 =

𝑌 − 𝑋

𝐶 (8)

อตราสวนการน าเขาจากปฐาน (m0) เปนอตราสวนการน าเขาจากปวเคราะห (mt) ถา m0>mtอตราสวนการน าเขาในปทวเคราะหลดลง ดงนนปรมาณการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะห

𝐺𝐼𝑆𝑡 = 𝐶𝑡 (𝑌𝑡 − 𝑋𝑡

𝐶𝑡

−𝑌0 − 𝑋0

𝐶0

) (9)

แทนคา m เขาไปในสมการ 𝐺𝐼𝑆𝑡 = 𝐶𝑡(𝑚𝑡 − 𝑚0) (10)

𝐺𝐼𝑆𝑡 = 𝐶𝑡 (

𝑀𝑡

𝐶𝑡

−𝑀0

𝐶0

) (11)

ก าหนดให

C คอ ปรมาณการบรโภคขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ

Y คอ ปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ M คอ ปรมาณการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของประเทศ X คอ ปรมาณการสงออกขาวโพดเลยงสตวไปขายตางประเทศ GISt คอ ปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาในป

ทวเคราะหเมอเทยบกบปฐาน mt-m0 คอ สวนเปลยนแปลงของอตราสวนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวตอการบรโภค

ภายในประเทศในชวงปทวเคราะหกบปฐาน

8

ผลการวเคราะหในขนตอนนหากพบวาถา GISt< 0หมายความวา การผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศมปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขาเพราะเกดจากการทอตราสวนของการน าเขาในปทวเคราะห (mt) มคานอยกวาอตราสวนของการน าเขาในปฐาน (m0) ดงนน mt – m0 ออกมาเปนคาตดลบ ท าให GIS กตดลบดวยและหากพบวาถา GISt>0 หมายความวา การผลตขาวโพดเลยงสตวในปท t ไมมปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา หากแตเปนการน าเขามาทดแทนการผลตภายในประเทศเพราะเกดจากการทอตราสวนของการน าเขาในปทวเคราะห (mt) มคามากกวาอตราสวนของการน าเขาในปฐาน (m0) ดงนน mt – m0 ออกมาเปนคาบวก ท าให GIS กเปนบวกดวย

แนวคดอตราสวนความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะห (IRt) พจารณาจากความสมพนธของปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะห (GISt) ตอปรมาณผลผลตทเพมขนของผลผลตปทวเคราะหกบปฐาน [(Yt - Xt) – (Y 0 – X0)] อตราสวนดงกลาวจะแสดงใหเหนถงปรมาณของผลผลตภายในประเทศทถกน าไปใชในการทดแทนการน าเขาไดมากนอยเพยงใดโดยแสดงความสมพนธอตราสวนความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหไดสมการ (12)

𝐼𝑅𝑡 =𝐺𝐼𝑆𝑡

(𝑌𝑡 − 𝑋𝑡) − (𝑌0 − 𝑋0) (12)

ก าหนดให

IRt คอ อตราส วนความส าม ารถ ในการผ ลตขาวโพด เล ย งส ต ว

ภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาเมอเทยบกบปฐาน (Yt – Xt) – (Y0-X0) คอ ส วน เป ล ยนแปลงของป รมาณผลผล ตข าวโพดเล ยงส ตว

ภายในประเทศในชวงปทวเคราะหกบปฐาน

ผลการวเคราะหในขนตอนนแบงออกเปน2 กรณ คอ

1. ในกรณคา IR t มคาเปนลบ อาจเกดขนไดใน 2 กรณ คอ คา GISt เปนคาลบ และ (Y t – X t)> (Y0 - X0) แสดงวามการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของไทยในปทวเคราะหเมอเทยบกบปฐานหรอคา GIS t เปนคาบวก (Y t-X t)<(Y0 - X0)แสดงวาการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศในปทวเคราะหไมมความสามารถผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขานอยกวาเมอเทยบกบปฐาน

9

2. ในกรณคา IR t มคาเปนบวก อาจเกดขนไดใน 2 กรณ คอ คา GISt เปนคาลบ และ(Y t – X t) < (Y0 - X0) แสดงวาการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศในปทวเคราะหมความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขามากกวาเมอเทยบกบปฐานหรอคา GIS t เปนคาบวก (Y t – X t) > (Y0 - X0) แสดงวาการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศในปทวเคราะหไมมการผลตเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหเมอเทยบกบปฐาน

แนวคดอตราสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขา (B ) พจารณาจากความสมพนธของปรมาณการน าเขาทควรจะเปนตามสดสวนของการน าเขาเดม (Ct(m0)) ซงมพนทเทากบ FECD โดยประกอบไปดวยปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขา (GIS) และปรมาณการน าเขาในปวเคราะห (Mt) จะแสดงเหนสดสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขาจากมมมองทางดานปรมาณการน าเขารวมทควรจะเปนตามสดสวนในปฐาน วาถกทดแทนดวยปรมาณการผลตภายในประเทศไปมากนอยเพยงใด โดยแสดงความสมพนธอตราสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหไดสมการ (13) - (15)

𝐵𝑡 =𝐺𝐼𝑆𝑡

𝑚0𝐶𝑡

(13)

𝐵𝑡 =𝐶𝑡(𝑚𝑡 − 𝑚0)

𝑚0𝐶𝑡

(14)

𝐵𝑡 =𝑚𝑡 − 𝑚0

𝑚0

(15)

ก าหนดให

Bt คอ อตราสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวในปทวเคราะหเมอเทยบกบปฐาน

ผลการวเคราะหในขนตอนนแบงออกเปน 4 กรณดงน

1. คา Bt มคาเทากบ -1 แสดงวาประเทศไทยสามารถผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขาไดอยางสมบรณไมตองพงพาการน าเขาจากตางประเทศเลย

2. คา Btมคาอยในชวง -1<Bt< 0 แสดงวาประเทศไทยมความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขาเมอเทยบกบปฐานโดยพ งพาการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศนอยลง

10

3. คา Bt มคา Bt> 0 แสดงวาประเทศไทยไมมความสามารถในการผลตขาวโพดเลยงสตวเพอทดแทนการน าเขาเมอเทยบกบปฐานโดยตองพงพาการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศเพมมากขน

4. กรณคา Bt = 0 แสดงวาประเทศไทยไมมการผลตเพอทดแทนการน าเขาขาวโพดเลยงสตวเมอเทยบกบปฐาน

11

ทมำ: มะลลา, 2544

รปท 1.1 กรอบแนวคดสวนปรมาณการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา (gross import substitution: GIS) อตราสวนความสามารถในการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา (import replacement: IR) และอตราสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขา (import substitution: B) กรณปรมาณการบรโภคโดยรวมภายในประเทศเพมสงขน

(Y0-X0)

M0

C0

(Y0-X0)

Mt

Y t-X t (Y0-X0)’

GIS

ปฐาน ปทวเคราะห

a b

d c

e f

C D

G H

E F

I J

Ct

ปฐาน น าเขา (M0) = พนท fecd อตราสวนการน าเขา (m0) = พนท fecd / พนท abcd

ปทวเคราะห น าเขา (Mt) = พนท JICD อตราสวนการน าเขา (m t) = พนท JICD / พนท ABCD

ดงนนGISt = พนท JICD – พนท FECD หรอ Ct (m t- m0) หรอ Ct(Mt

Ct−

M0

C0)

ปฐาน ผลผลต (Y0 – X0) = พนท abef ปทวเคราะห ผลผลต (Y t – X t) = พนท ABIJ

ดงนน IRt= 𝐹𝐸𝐼𝐽

𝐴𝐵𝐼𝐽−𝑎𝑏𝑒𝑓หรอ =

𝐺𝐼𝑆𝑡

(𝑌𝑡−𝑋𝑡)−(𝑌0−𝑋0)

ปฐาน น าเขา (M0) = พนท fecd ปทวเคราะห น าเขา (Mt) = พนท JICD

ดงนน 𝐵𝑡 =𝐹𝐸𝐼𝐽

𝐻𝐺𝐶𝐷=

𝐺𝐼𝑆𝑡

𝑚0𝐶𝑡

C = Y – X + M

12

ทมำ: มะลลา, 2544 รปท 1.2 กรอบแนวคดปรมาณการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา (gross import

substitution: GIS) อตราสวนความสามารถในการผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขา (import replacement: IR) และอตราสวนความสามารถในการทดแทนการน าเขา (import substitution: B) กรณปรมาณการบรโภคโดยรวมภายในประเทศลดต าลง

(Y0 – X0)

M0

(Y0 – X0)

Mt

(Y t – X t) Ct GIS

C0

C = Y – X + M

ปฐาน ปทวเคราะห

a b

f e

d c

A B

D C

F E H G

J I

ปฐาน น าเขา (M0) = พนท fecd อตราสวนการน าเขา (m0) = พนท fecd / พนท abcd

ปทวเคราะห น าเขา (Mt) = พนท JICD อตราสวนการน าเขา (m t) = พนท JICD / พนท ABCD

ดงนนGISt = พนท JICD – พนท FECD หรอ Ct (m t- m0) หรอ Ct(𝑀𝑡

𝐶𝑡−

𝑀0

𝐶0)

ปฐาน ผลผลต (Y0 – X0) = พนท abef ปทวเคราะห ผลผลต (Y t – X t) = พนท ABIJ

ดงนน IR t=𝐹𝐸𝐼𝐽

𝐴𝐵𝐼𝐽−𝑎𝑏𝑒𝑓หรอ = 𝐺𝐼𝑆𝑡

(𝑌𝑡−𝑋𝑡)−(𝑌𝑜−𝑋0)

ปฐาน น าเขา (M0) = พนท fecd ปทวเคราะห น าเขา (Mt) = พนท JICD

ดงนน𝐵𝑡 =𝐹𝐸𝐼𝐽

𝐻𝐺𝐶𝐷=

𝐺𝐼𝑆𝑡

𝑚0𝐶𝑡

13

1.5.2 กำรวเครำะหกำรถดถอย (regression analysis)

การวเคราะหการถดถอย เปนการศกษาเกยวกบการหาฟงกชนหรอรปแบบความสมพนธเพอใชในการท านายคาของตวแปรทตองการศกษา ซงจะเรยกวาตวแปรตาม (dependent variable: Y) โดยอาศยความรเกยวกบคาของตวแปรทเกยวของหนงตวหรอมากกวา ซงจะเรยกวาตวแปรอสระ (independent variable: X) ในกรณทมตวแปรตนเพยงตวเดยว เรยกวา การถดถอยเชงเสนอยางงาย (simple linear regression) มความสมพนธดงสมการ (16) – (17)

𝑌 = 𝑓(𝑥) (16) 𝑌 = 𝛽0 + 𝛽1𝑥 + 𝜀 (17)

ก าหนดให

Y คอตวแปรตาม x คอตวแปรอสระ β คอคาสมประสทธการถดถอย ε คอคาความคลาดเคลอน

ทงนมขอตกลงเบองตน (assumption) การวเคราะหถดถอยดงน 1. ความคลาดเคลอน (ε)เปนตวแปรทมการแจงแจงแบบปกต 2. คาเฉลยของความคลาดเคลอนเปนศนย คอ E(ε) = 0 3. คาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนเปนคาคงทและไมทราบคาV(ε) = σ2 4. εi และ εj เปนอสระตอกน โดยท i ≠ jนนคอ covariance (εi, εj) = 0

ในกรณมตวแปรตน k ตว จะเรยกวา สมการถดถอยแบบพหคณเสนตรงหรอ multiple linear regression (MLR) คอ แบบจ าลองหาความสมพนธระหวางตวแปรตาม (Y) กบตวแปรอสระ (Xi) ทมากกวา 1 ตวขนไปทงนการวเคราะหสมการถดถอยแบบพหคณนนจะมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากกวาการวเคราะหดวยสมการถดถอยอยางงายหรอ simple linear regression (SLR) เพราะวาในโลกแหงความจรงการเปลยนแปลงคาของตวแปรทก าลงศกษาอยน นอาจจะมสาเหตหรอเปนผลกระทบอนเกดจากการเปลยนแปลงคาของปจจยหรอตวแปรหลายๆ ตวมาประกอบกน ยกตวอยางเชน การผลตทางการเกษตรผลผลตของเกษตรกรนอกจากจะขนอยกบการใชปยแลวยงอาจจะขนอยกบปรมาณน าทใหกบพชปรมาณการใชสารเคมเพอปองกนและก าจดศตรพชเวลาในการดแลรกษาและอนๆอกหลายชนดเปนตน

14

รปแบบของสมการถดถอยแบบพหคณเสนตรง

ถามตวแปรอสระ k ตว (X1, X2, …, Xk) ท มความสมพน ธกบตวแปรตาม Y โดยท มความสมพนธอยในรปเชงเสน จะไดสมการถดถอยแบบพหคณเสนตรง ซงแสดงความสมพนธระหวาง Y และ X1, X2, …, Xk ดงน ดงสมการ (18)

𝑌 = 𝛽0 + 𝛽1𝑋1 + 𝛽2𝑋2 + ⋯ + 𝛽𝑘𝑋𝑘 + 𝜀 (18)

ก าหนดให β0 คอ สวนตดแกน Y เมอก าหนดให X1 = X2 = … = Xk= 0 β1, β2, . . , βk คอ สมประสทธความถดถอยเชงสวน โดยท β เปนคาทแสดงถงการ

เปลยนแปลงของตวแปรตาม Y เมอตวแปรอสระ Xi เปลยนไป 1 หนวย โดยทตวแปรอสระ X ตวอนๆ มคาคงท

ε คอ ความคลาดเคลอน

1.5.3 กำรวเครำะหองคประกอบ (Factor Analysis)

การวเคราะหองคประกอบเปนเทคนคจบกลมหรอรวมตวแปรหลายตว (Multivariate statistical technique) ทมความสมพนธไวในกลมหรอ Factor เดยวกน ตวแปรทอยใน Factor เดยวกนจะมความสมพนธกนมาก (กลยา, 2551)

ประโยชนของการวเคราะหองคประกอบ

1. เพอลดจ านวนตวแปรโดยการรวมตวแปรหลาย ๆ ตวใหอยในปจจยเดยวกน ปจจยทไดถอวาเปนตวแปรใหม ทสามารถหาคาขอมลของปจจยทสรางขนได เรยกวา Factor Score จงสามารถน าปจจยดงกลาวไปเปนตวแปรส าหรบการวเคราะหทางสถตตอไป เชน การวเคราะหความถดถอย และสหสมพนธ (Regression and Correlation Analysis) การวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) การทดสอบสมมตฐาน t-test, Z-testการวเคราะหจ าแนกกลม ( Discriminant Analysis) เปนตน

2. ใชในการแกปญหาการทตวแปรอสระของเทคนคการว เคราะหความถดถอยมความสมพนธ (Multicolinearity) 3. ท าใหเหนโครงสรางความสมพนธขอตวแปรทศกษา เนองจากเทคนค Factor Analysis จะหาคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation) ของตวแปรทละคแลวรวมตวแปรทสมพนธกนกนมากไว

15

ในปจจยเดยวกน จงสามารถวเคราะหถงโครงสรางทแสดงความสมพนธของตวแปรตาง ๆ ทอยในปจจยเดยวกนได

4. ท าใหอธบายความหมายของแตละปจจยได ตามความหมายของตวแปรตางๆทอยในปจจยนน ท าใหสามารถน าไปใชในดานการวางแผนได

1.6 งำนวจยทเกยวของ

การศกษาครงนไดทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของตางๆ โดยแบงออกเปน 4 หวขอ ไดแก หวขอแรกการผลตขาวโพดเลยงสตว ไดกลาวถงสถานการณโดยรวมของการผลตและปญหาตางๆ ในการเพมศกยภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวในประเทศไทย ตนทนในการผลตขาวโพดเลยงสตว รวมทงโครงการตางๆ ทรฐบาลสงเสรมในการผลตขาวโพดเลยงสตว หวขอทสองการตลาดขาวโพดเลยงสตว ไดกลาวถงปจจยทมผลตออปสงคและอปทานขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทย หวขอทสามนโยบายการคาขาวโพดเลยงสตว ไดกลาวถงท งนโยบายการน าเขาและการสงออกขาวโพดเลยงสตวไดแก การเปดการคาเสร การเปดพนธกรณองคกรการคาโลก การเปดการคาเสรอาเซยน และยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอระวด-เจาพระยา-แมโขง หวขอทสงานวจยทเกยวของการทดแทนการน าเขา

1.6.1 กำรผลตขำวโพดเลยงสตว

ในประเทศไทยขาวโพดเลยงสตวเปนพชไรทมความส าคญทางเศรษฐกจ การใชขาวโพดเลยงสตวแตเดมนนผลผลตขาวโพดเลยงสตวถกผลตเพอสงออกเปนสวนใหญ จากนนเรมมความตองการใชทเพมขนจงใชเพอบรโภคภายในประเทศสวนทเหลอสงไปขายยงตางประเทศ แตในปจจบนปรมาณการผลตภายในประเทศไมเพยงพอตอความตองการท าใหตองมการน าเขาขาวโพดเลยงสตวขนเพอตอบสนองตอความตองการขาวโพดเลยงสตวทเพมมากขนตามการขยายตวของภาคปศสตวการศกษาวจยเกยวกบดานการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยนนมทงดานการผลตการตลาดศกษาไวหลายทาน ดานศกยภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวไดแก ศรณยและศานต (2540) พบวาเกษตรกรขาวโพดเลยงสตวทมแนวโนมปลกในพนทเทาเดมเนองจากเหตผลหลายประการ ประการแรกคอขอจ ากดดานทดนและแรงงานรอยละ 63.7 และประการทสองรองลงมาคอ ตนทนการผลตรอยละ 19 การเพมศกยภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวนน สรศกด (2543) พบวาขนาดของพนทเพาะปลกและปจจยทางธรรมชาตเปนปจจยส าคญในการผลตพรอมเสนอวาการสงเสรมและยกระดบการศกษาแกเกษตรกรใหสงขนเพอพฒนาความสามารถในการตดสนใจและการปรบตวในดานการเปลยนแปลงดานการผลต การตลาด และเทคโนโลยไดอยางรวดเรวขน ชวยเพมศกยภาพการผลต

16

ขาวโพดเลยงสตว อกงานวจยทสอดคลองกบงานวจยขางตนคอ เบญจพรรณและคณะ (2544) ท าการศกษาศกยภาพการผลตและความตองการของเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวในแหลงปลกส าคญของประเทศไทย ปการผลต 2543 ผลการศกษาสรปทงขอดและขอเสย พบวาการผลตขาวโพดเลยงสตวในพนทสงและอยหางไกลมขอเสยเปรยบในการผลตบนพนทราบหลายอยาง เชน ตองซอปจจยการผลตทแพงขน ขายผลผลตไดราคาต ากวา ไมไดรบหรอรบขาวสารดานวชาการผานทางเกษตรต าบล อ าเภอ หรอธนาคารเพอการเกษตรนอย ไดผลผลตต ากวาพนทราบอนเนองจากปญหาการพงทลายของหนาดน ท าใหการปลกขาวโพดเลยงสตวในพนทสงไดก าไรนอยกวาปลกในพนทราบ เบญจพรรณและคณะเสนอแนะเชงนโยบายใหเรงเพมผลตภาพของเกษตรกร มหกขอดงน ขอทหนง ควรมการพฒนาเมลดพนธใหเหมาะสมกบสภาพแตละพนท ลดตนทนการผลตของเกษตรกร ขอทสอง ลดอตราการใชเมลดพนธขาวโพดเลยงสตวจากปจจบน ท าใหประหยดทงตนทนเมลดพนธและแรงงานในการถอนตนขาวโพดเลยงสตวทง ขอทสาม แนะน าวธการใสปยเคมทถกตองแกเกษตรกรใหทวถง ขอทส สงเสรมการปลกพชหมนเวยนในพนทดนเสอม ขอทหา สาธตการอนรกษดนอยางจรงจงในพนทลาดชนปองกนการพงทลายของหนาดน และขอทหก ขยายวงเงนสนเชอดอกเบยต าแกเกษตรกรใหเพยงพอตอการผลต เพอลดปรมาณการกเงนภายนอกทดอกเบยสง ขอแนะน าทงหมดนลวนสงผลตอการเพมศกยภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยใหเพมสงขน

ดานตนทนการผลตขาวโพดเลยงสตว บษยา (2543) ศกษาเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนขาวโพดเลยงสตวพนธลกผสมและพนธสวรรณของ 3 ภาค ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในปการเพาะปลก 2539/2540 พบวาตนทนการผลตขาวโพดเลยงสตวพนธลกผสมจะสงกวาพนธสวรรณทง 3 ภาค เนองมาจากพนธลกผสมเปนพนธทมราคาเมลดพนธสงกวาพนธสวรรณมาก จงเปนผลท าใหตนทนผนแปรตอไรสงตามไปดวย ตนทนการผลตในภาคเหนอจะสงสด รองลงมาคอภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตามล าดบ โดยภาคเหนอ ตนทนการผลตทงหมดตอไรของพนธสวรรณและพนธลกผสมเทากบ 1,556.69 และ 1,923.46 บาทตอไรตามล าดบ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตนทนการผลตท งหมดตอไรของพนธสวรรณและพนธลกผสมเทากบ 973.17 และ 1,509.07 บาทตอไรตามล าดบ ภาคกลาง ตนทนการผลตทงหมดตอไรของพนธสวรรณและพนธลกผสมเทากบ 1,316.24 และ 1,861.59 บาทตอไรตามล าดบ ถาพจารณารายไดสทธตอไรพบวาพนธลกผสมรายไดสทธตอไรสงกวาพนธสวรรณ ยกเวนภาคเหนอทเกษตรกรผใชพนธสวรรณและพนธลกผสมมรายไดสทธตอไรเทากบ 454.93 และ 183.43 บาทตอไร ตางจากการผลตในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เกษตรกรจะมรายไดสทธจากพนธสวรรณและพนธลกผสมเทากบ -7.22 และ 840.71 บาทตอไร ในสวนของเกษตรกรภาคกลางผใชพนธสวรรณและพนธลกผสมมรายไดสทธตอ

17

ไรเทากบ 37.30 และ 2,196.04 บาทตอไร ในสวนของพนธลกผสมมรายไดสทธสงกวาพนธสวรรณ เนองจากพนธลกผสมใหผลผลตตอไรสงกวาพนธสวรรณนนเอง

เนองจากรฐบาลไดตระหนกเรองการขาดแคลนขาวโพดเลยงสตวจนตองมการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศไดมการมอบหมายใหกรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณก ากบดแลปญหาในดานนโดยตรง การแกปญหาของกรมสงเสรมการเกษตรคอการจดตงโครงการสงเสรมและพฒนาการผลต-การตลาดขาวโพดเลยงสตวขน ไดมงานวจยทศกษาประเมนผลของโครงการน โดยอาคม (2543) ศกษาปญหาและความตองการของเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวในจงหวดขอนแกนทไดเขารวมโครงการสงเสรมและพฒนาขาวโพดเลยงสตวของกรมสงเสรมการเกษตรตงแตป 2537 ศกษาจากการสมภาษณและท าการวเคราะห พบวาจงหวดขอนแกนมศกยภาพในการเพมผลผลตขาวโพดเลยงสตว แตกยงคงมปญหาในดานตางๆ ในสวนดานการสงเสรมการปลกขาวโพดเลยงสตวพบปญหาใหญในหกเรองไดแก ราคาประกนต า ไมมปยเคมในรปสนเชอ ไดรบเมลดพนธนอยเกนไป ขนตอนการจดซอผลผลตคนยงยาก การจดซอผลผลตคนลาชาไมทนฤดกาล และจ านวนครงในการตดตามงานของเจาหนาทนอยเกนไป ซงปญหาเหลานลวนเปนขอบกพรองทพบตองไดรบการแกไขเพอเปนแรงจงใจใหเกษตรกรทเขารวมโครงการในการเพมศกยภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวใหเพมสงขนตอมาฐตพล (2545) ศกษาผลการประเมนผลของโครงการสงเสรมและพฒนาการผลต การตลาดขาวโพดเลยงสตวในอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหมระหวางปเพาะปลก 2538/2539 และ 2543/2544 สรปผลของการด าเนนโครงการพบวาสวนใหญบรรลวตถประสงค ดานการเพาะปลกมแนวโนมทดขน แตยงพบปญหาทตองแกไขไดแก ดานการวางแผนการด าเนนโครงการมลกษณะคลายการฝากงาน ขาดการด าเนนงานอยางตอเนองและไมครอบคลมเปาหมายทตองการ ขาดบคลากรทท างานโดยเฉพาะโครงการ ดานการเพาะปลกและการตลาดหลงจากเขารวมโครงการพบวามปรมาณผลผลตเพมสงขน ตนทนตอหนวยลดลง ผลก าไรจากการขายผลผลตเพมขน สวนการด าเนนงานของโครงการไมมประสทธผลดานราคารบซอขาวโพดเลยงสตว เนองจากไมสามารถควบคมราคาขาวโพดเลยงสตวได เพราะอ านาจการก าหนดราคาขนอยกบผรบซอรายใหญเทาน น การด าเนนงานของโครงการยงไมจงใจใหเกษตรกรรกษาและพฒนาคณภาพของผลผลตเทาทควร ท าใหบางครงผลผลตขาวโพดเลยงสตวมความชนสงอาจท าใหถกกดราคาใหต าลง เนองจากขาดบคลากรทจะใหความรหรออบรมเกษตรกรอยางตอเนองและจรงจง

18

1.6.2 กำรตลำดขำวโพดเลยงสตว

การเพมศกยภาพการผลตจะมประสทธภาพตองรวมดวยการตลาดทมประสทธภาพดวย ท าใหดานการตลาดขาวโพดเลยงสตวมความส าคญเปนอยางมาก มผวจยศกษารายละเอยดหลายทาน ดงเชน เกรยงไกร (2546) ศกษาพฤตกรรมการเคลอนไหวของราคาและความเชอมโยงของตลาดขาวโพดเลยงสตวในระดบตางๆ พบวาราคาขาวโพดเลยงสตวมการเคลอนไหวตามฤดกาล คอราคาขาวโพดเลยงสตวจะสงในชวงเดอนมกราคมถงเดอนมถนายนและราคาจะต าในชวงเดอนกรกฎาคมถงเดอนธนวาคม ดานราคาขาวโพดเลยงสตวในทกตลาดมความเชอมโยงกนอยางมนยส าคญ พบวาตลาดขายสงทองถนมอทธพลตอการก าหนดราคาสงกวาตลาดในระดบอนๆ มการผกขาดซอขายผลผลตระหวางเกษตรกรและผรวบรวมในทองถน ท าใหเกดกลไกการตลาดอยางไมมประสทธภาพ การเคลอนไหวราคาในระยะยาวของราคาขาวโพดเลยงสตวเพมสงขน ลกษณะการเคลอนไหวตาม วฎจกรมระยะเวลาประมาณ 2 ป เกรยงไกรใหความเหนวาควรมการสงเสรมเกษตรกรรวมกลมจดตงองคกรเกษตรเพอสรางอ านาจตอรองราคาและสรางสถานทเกบผลผลตรวมกนเพอลดปญหาผลผลตลนตลาดในฤดเกบเกยว เชอมโยงกบงานวจยของพลศร (2546) ศกษาประสทธภาพทางดานราคาดวยการวเคราะหหาคาความยดหยนของการสงผานราคา และวเคราะหพฤตกรรมการเคลอนไหวของราคาขาวโพดเลยงสตวเพอสามารถใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบายและปรบปรงดานการตลาดใหเหมาะสมและถกทศทางตอไป โดยใชขอมลราคาขาวโพดเลยงสตวของตลาดแตละระดบตงแตตลาดระดบฟารมตลาดระดบขายสง และตลาดระดบสงออกตงแตป 2531 ถงป 2545 ผลการศกษาวเคราะหความสมพนธของราคาขาวโพดเลยงสตว ณ ตลาดระดบตางๆ ดวยการวเคราะหคาความยดหยนของการสงผานราคา พบวาการสงผานราคาจากตลาดขายสงกรงเทพฯไปสตลาดทเกษตรกรขายไดมคาความยดหยนของการสงผานราคาคอนขางสงเทากบ1.0694 เนองจากการกกตนขาวโพดเลยงสตวของพอคาทองถนแตเมอมการน าเขาขาวโพดจากตางประเทศการเกงก าไรของพอคาทองถนจะลดลงการดดซบราคาจงลดลงตามไปดวย สงผลใหความยดหยนของการสงผานราคาคอนขางจะสมบรณและการสงผานราคาขาวโพดระหวางตลาดสงออกไปสตลาดขายสงกรงเทพฯมคาเทากบ 0.9010 เนองจากการสงออกแตละปขนอยกบผลผลตและความตองการใชภายในประเทศท าใหผสงออกตองแขงขนกบการรบซอขาวโพดเลยงสตวของโรงงานอาหารสตวสงผลใหการสงผานราคาคอนขางจะสมบรณ ขอเสนอแนะในดานการผลตควรเรงหาแนวทางเพมผลผลตใหเพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศ และในดานการตลาดควรมการปรบปรงคณภาพของขาวโพดทกขนตอนเพอใหไดขาวโพดทมมาตรฐานด

19

เราท าการศกษาปจจยใดบางทมผลตออปสงคและอปทานเพอใหทราบวามปจจยใดบางทสงผลตอการผลตการตลาดขาวโพดเลยงสตวเพอดความสมพนธ ไดมผทศกษาหลายทาน ไดแก ชด (2544) ศกษาตวแปรทสามารถอธบายความเคลอนไหวของอปทานขาวโพดเลยงสตวอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก เนอทเพาะปลกปทผานมา ราคาขายสงขาวโพดเลยงสตวในปทผานมา รอยละของพนททใสปย รอยละของพนททเสยหาย เมลดพนธลกผสมทใชและน าเขา สวนตวแปรทสามารถอธบายความเคลอนไหวของอปสงคขาวโพดเลยงสตวอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก ราคาขายสงขาวโพดเลยงสตว ราคาสงออกไกสดแชแขง ปรมาณการผลตไกเนอ ปรมาณการสงออกขาวโพดเลยงสตวของอเมรกา และราคาซอขายขาวโพดลวงหนาในตลาดชคาโก พรอมทงหาความยดหยนเมอมการลดภาษศลกากรการน าเขาเหลอรอยละ 20 โดยใชปฐาน 2529-2531 มาค านวณ พบวามผลใหท าใหพนทเพาะปลกและผลผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศลดลงรอยละ 0.5402 และ 0.1485 ตามล าดบ สวนปรมาณการน าเขาและการบรโภคภายในประเทศเพมขนรอยละ 0.88 และ 77.15 ตามล าดบ ธระพงษ (2545) วเคราะหผลกระทบของการปฏบตตามพนธะกรณขอตกลงสนคาเกษตรตอความตองการขาวโพดเลยงสตวและอตสาหกรรมไกเนอในประเทศไทย พบวาผลการศกษาดานอปทานขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ พบวา ปจจยส าคญทเปนตวก าหนดอปทานขาวโพดเลยงสตวในประเทศคอ ราคาขายสงขาวโพดเลยงสตว ราคาเมลดถวเหลอง และนโยบายน าเขาขาวโพดเลยงสตวของไทย ดานอปสงคขาวโพดเลยงสตวในประเทศ ตวก าหนดอปสงคขาวโพดเลยงสตวในประเทศ คอ ราคาขายสงขาวโพดเลยงสตว และราคาน าเขาขาวโพดเลยงสตว ในขณะทอตราภาษการน าเขาเปนปจจยทไมมผลกระทบอยางมนยส าคญ ในสวนของการวเคราะหผลกระทบของการลดภาษน าเขาขาวโพดลงตามเงอนไขพนธะกรณทไทยท าไวกบองคการการคาโลกนน พบวาการยกเลกภาษน าเขาขาวโพดเลยงสตวไมไดท าใหเกดการเปลยนแปลงในปรมาณการผลตและบรโภคขาวโพดเลยงสตวและอตสาหกรรมไกเนอของไทย

1.6.3 นโยบำยกำรคำขำวโพดเลยงสตว

จากการขยายตวของอตสาหกรรมการเลยงสตวท าใหผลผลตขาวโพดเลยงสตวไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ ท าใหตองพงพาการน าเขาขาวโพดเลยงสตวจากตางประเทศ รปแบบของนโยบายการคาขาวโพดเลยงสตวมการเปลยนแปลงดวยขอตกลงตางๆ เชน การท าตามพนธะสญญาขององคการการคาโลก ขอตกลงการคาอาเซยน การเปดตลาดการคาเสร ขอตกลงหรอเงอนไขตางๆ ทรฐบาลในแตละปไดก าหนด เปนตน ลวนสงผลกระทบแตกตางกนออกไป ไดมผท าการศกษาเกยวกบนโยบายของขาวโพดเลยงสตวไดแก การเปดการคาเสร การเปดพนธกรณองคกรการคาโลก การเปดการคาเสรอาเซยน และยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอระวด-เจาพระยา-แมโขง

20

งานวจยของมนส (2540) ศกษาเกยวกบนโยบายการน าเขาวตถดบอาหารสตว โดยศกษาเฉพาะกรณการน าเขาขาวโพดเลยงสตว ป 2538-2540 เปนชวงระยะเวลาทไทยเปดตลาดขาวโพดเลยงสตวภายใตพนธกรณองคกรการคาโลก (WTO) เพอเปรยบเทยบกบระบบการน าเขาขาวเลยงสตวแบบเสรในชวงป 2533-2537 มนสไดสรปวาขอดของการใชระบบโควตา อตราภาษ และชวงระยะเวลาตามพนธกรณองคกรการคาโลกในชวงป 2538-2540 ในการน าเขาขาวโพดเลยงสตวกอใหเกดประโยชนและเปนการปกปองกลมเกษตรกรขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศมากทสดหากเปรยบเทยบกบการน าเขาแบบเสรในชวงป 2533-2537 รกษาระดบราคาขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศใหอยในระดบทเหมาะสมและจงใจใหเกษตรกรท าการเพาะปลกเพมขน ท าใหไดเปรยบดานศกยภาพการแขงขนในการสงออกเพมมากขนในอนาคต นโยบายมความคลองตวสง สวนดานขอเสยนนเนองจากนโยบายมความคลองตวสงสามารถปรบเปลยนตามความเหมาะสมท าใหการวางแผนการผลตในแตละปไมแนนอน ไมสามารถวางแผนระยะยาวได ตองอาศยขอมลดานการผลตและการตลาดในปจจบนซงอาจมความผดพลาดของขอมลได หรอจะเกดแนวโนมของระดบราคาขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศสงกวาราคาตลาดโลกท าใหตนทนภาคปศสตวสงขน รฐบาลมอ านาจตอการก าหนดนโยบายสงสด ถาวางแผนนโยบายไมตรงกบสถานการณทจะเกดขนหรอเออประโยชนใหแกฝายใดฝายหนงกจะเกดผลกระทบทางลบตอทกฝายทงเกษตรกรผปลกและผทใชขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ มนสยงไดเสนอแนะเพมเตมในดานการก าหนดนโยบายการน าเขาขาวโพดเลยงสตว ควรค านงเปาหมายการสงออกไกเนอเปนหลก คอก าหนดทศทางใหเปนไปในทศทางเดยวกนโดยลดการน าเขาขาวโพดเลยงสตวใหนอยทสดเทาทจะเปนไปได ปรบโครงสรางการผลตขาวโพดเลยงสตว เพมศกยภาพการผลตใหเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศเพอลดการพงพาและสงวนเงนตราของประเทศ

จตรลดา (2549) พจารณาผลกระทบของนโยบายในชวงป 2537-2546 ตอผผลตและผบรโภคในประเทศไทย ท าการศกษาวเคราะหผลกระทบของนโยบายของมนส าปะหลง ขาวโพดเลยงสตว และถวเหลองกรณของขาวโพดเลยงสตวสรปผลของนโยบายและมาตรการดานการผลตและการตลาดขาวโพดเลยงสตว จากการวดผลประโยชนจากนโยบายโดยพจารณาจากรอยละการประมาณการอดหนนผผลตและผบรโภค พบวาผผลตไดรบผลประโยชนคอไดขายในราคาทรฐบาลอดหนนทเปนราคาทผผลตไดรบผลประโยชนและผบรโภคสวนใหญเปนผเสยประโยชนรบภาระการถายโอนจากการอดหนนของรฐบาล สวนโครงการดานการสงเสรมการผลตขาวโพดเลยงสตวสวนใหญเปนระยะสนซงมโครงการอายไมเกน 2 สน ท าใหการสงเสรมขาวโพดเลยงสตวใหเกษตรกรเปนไปอยางไมตอเนองและไมทวถง จตรลดายงไดเสนอแนะวาจากเดมทรฐบาลอดหนนเพยงการตลาดขาวโพดเลยงสตวควรหนไปอดหนนดานการผลตและปจจยการผลตทเพมขน เรงประสทธภาพการผลตท

21

สงขนและพฒนาอยางจรงจง ถงแมจะมประสทธภาพการผลตทเพมขนอยางตอเนองแตผลผลตตอไรกยงต าอย

อจฉรา (2553) ศกษาผลกระทบของการเปดเสรทางการคาภายใตเขตการคาเสรอาเซยนตอสนคาขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยทงดานบวกและดานลบแกเกษตรกรและผบรโภค ดานผลกระทบทเกดกบเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวนน จะเหนวาราคาขาวโพดเลยงสตวในประเทศสงกวาราคาทน าเขาเฉลย แตอยางไรกตามสดสวนการน าเขานอยเมอเทยบกบผลผลตภายในประเทศ ท าใหผลกระทบไมสงผลตอเกษตรกรมากนกรวมทงรฐบาลมนโยบายปกปองลดผลกระทบตอของการเปดการคาเสร สวนดานอตสาหกรรมผใช ไดแก อตสาหกรรมผลตอาหารสตวและอตสาหกรรมการเลยงสตวไดรบประโยชนจากการเปดการคาเสรอาเซยน เนองจากสามารถน าเขาขาวโพดเลยงสตวไดถกลงมาเปนวตถดบควบคกบผลผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศ ขอดทเดนชดของขาวโพดเลยงสตวไทยมคณภาพทสงกวาคณภาพขาวโพดเลยงสตวทน าเขา ท าใหแนวทางการปรบตวของเกษตรกรควรเนนเรองคณภาพของขาวโพดเลยงสตวใหเพมขนเพอเปนจดแขงท าใหผลผลตขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทยไมเสยเปรยบในการเปดการคาเสรอาเซยน สวนใหญอตสาหกรรมตางๆทตองการใชขาวโพดเลยงสตวเหลานยงคงใหความส าคญกบคณภาพผลผลตขาวโพดเลยงสตวเปนหลกดวยเชนกน

สวนอกนโยบายหนงทรฐบาลไทยเขารวมเปนสมาชกคอ ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอระวด-เจาพระยา-แมโขง นนทวน (2552) ศกษาหาผลกระทบของนโยบายการคาเสรทมตอขาวโพดเลยงสตวภายใตกรอบองคการการคาโลก (WTO) และยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอระวด-เจาพระยา-แมโขง (ACMECS) ใชขอมลอนกรมเวลาต งแตป 2529-2550 สวน ACMECS เรมตงแตป 2546 ทไดเรมมการจดตงโครงการ ผลกระทบทไดจากการคาขาวโพดเลยงสตวตามขอตกลง WTO เมอมการลดภาษศลกากรน าเขาเหลอรอยละ 20 โดยใชขอมลปฐานของป 2532 -2537 พบวา เนอทเพาะปลกลดลงรอยละ 0.28 ผลผลตตอไรลดลงรอยละ 0.82 ปรมาณการน าเขาเพมขนรอยละ 52.30 และการบรโภคในประเทศเพมขนรอยละ 0.06 สวนACMECS เมอมการลดภาษศลกากรน าเขารอยละ 0 มผลกระทบท าใหเนอทเพาะปลกลดลงรอยละ 0.53 ผลผลตตอไรลดลงรอยละ 1.20 ปรมาณการน าเขาเพมขนรอยละ 56.32 และการบรโภคในประเทศเพมขนรอยละ 0.04 จะเหนวาACMECS ท าใหปรมาณการน าเขาเพมขนมากทสดและเพมมากกวา WTO สวนเนอทเพาะปลกและผลผลตตอไรลดลงกวา WTO ดาน WTO สงผลใหการบรโภคภายในประเทศเพมสงกวา ACMECS จะเหนวาทง WTO และ ACMECS เมอมการลดอตราภาษมผลท าใหปรมาณการน าเขาเพมสงขนอยางมาก พนทการเพาะปลกและปรมาณการผลตลดลง ดงนนนนทวนใหความเหนวารฐบาลจงควรใช

22

นโยบายภาษน าเขาปรบใหราคาภายในประเทศไมต ากวาราคาน าเขา ทงนเพอท าใหเกษตรกรยงคงเพาะปลกขาวโพดเลยงสตวไดตอไป

1.6.4 กำรทดแทนกำรน ำเขำ

ส าหรบงานวจยทศกษาไวแลวนน พบวามการใชแบบจ าลองการผลตทดแทนการน าเขาทแตกตางกนออกไป โดยมแบบจ าลองของ Chenery (1960) เปนแบบจ าลองแรกทมการใชในการศกษาการทดแทนการน าเขาซงแบบจ าลองดงกลาวมขอผดพลาด มผศกษาทใชแบบจ าลองของ Cheneryไดแก ชศกด (2520) และสภณา (2537) หลงจากนนกไดมการปรบปรงเรอยมาจนกระทงการศกษาของ Vatter (1969) ไดแก วโรจน (2540), มะลลา (2544) และสทชา (2550) ซงถอวาเปนแบบจ าลองทมความสมบรณแสดงความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาไดดกวาแบบจ าลองอนๆ

การศกษาในการหาความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาดวยแบบจ าลองของ Vatter น น วโรจนศกษาความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาของอตสาหกรรมยาในประเทศไทยและสทชาศกษาความสามารถในการผลตถวเหลองเพอทดแทนการน าเขาของประเทศไทย ทงสองการศกษานศกษาดเพยงตวชวดปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขา สวนมะลลาศกษาศกยภาพการผลตน านมดบเพอทดแทนการน าเขาหางนมผงและผลตภณฑนม วเคราะหความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขาเพมจากวโรจนและสทชา 2 สวนดวยกนคอ หนงมการเปลยนหนวยของตวแปรจากงานวจยของทานอนทเปนหนวยของมลคามาเปนหนวยของปรมาณ และสองมการศกษาเพมเตมจากเดมเปนการศกษาแคเพยงปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขา แตมะลลาท าการศกษาตวชวดอก 2 ตวชวด คอ อตราสวนความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขา เพอดอตราการเจรญเตบโตของการผลตหางนมผงและผลตภณฑนม ซงตวแปรทใชในงานวจยของมะลลาน ไดแก ปรมาณผลผลตภายในประเทศ ปรมาณการบรโภค ปรมาณการน าเขา และปรมาณการสงออก เพอน ามาหาสดสวนการน าเขาตอการบรโภค จากน นกน าสดสวนทไดท าเปนรอยการหาคาความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขา ดวยวธทหนง หาปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขา (gross import substitution: GIS) ดวยการน าคาความแตกตางของสดสวนการน าเขาตอการบรโภคปทวเคราะหกบปฐานแลวคณดวยปรมาณการบรโภคในปทวเคราะหกจะไดปรมาณการผลตเพอทดแทนการน าเขาในปทเราวเคราะห วธทสอง หาอตราสวนอตราสวนความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขา (import replacement: IR) ไดมาจากสดสวนของปรมาณการผลตขาวโพดเลยงสตวภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาในปทวเคราะหตอปรมาณผลผลตทเพมขนภายในประเทศปทวเคราะหเมอเทยบกบปฐาน เพอดวาปรมาณผลผลตทเพมขนภายในประเทศถกน าไปใชทดแทนการน าเขามากนอยเพยงใด