บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

ผลตภณฑสนคาส าเรจรปจากอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมทมความส าคญตอประเทศไทยทงทางดานการจางงาน การสรางรายไดและเงนตราตางประเทศและเปนอตสาหกรรมสงออกทส าคญของประเทศมาโดยตลอดขอมลจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ในการส ารวจขอมลและจดท ารายงานผลตภาพและผลประกอบการอตสาหกรรมป พ.ศ. 2553 ระบวาอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเปนอตสาหกรรมทมสดสวนของการใชแรงงานทมฝมอมากกวาไรฝมอ ในป 2553 มสดสวนแรงงานมฝมอตอแรงงานรวมเทากบ 66.09 มคาเพมขนจากปทผาน ทมสดสวนแรงงานมฝมออยท 65.68 ซงแรงงานทมฝมอของอตสาหกรรมเปนปจจยทส าคญ เนองจาก อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเปนอตสาหกรรมทใชแรงงานเปนหลก โดยคาจางของแรงงานทม ฝ มอถอเปนตนทนผนแปรทส าคญท มผลตอราคาของผลตภณฑ ดงน น อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมจงใหความส าคญในเรองของการฝกทกษะฝมอแรงงานเพอเพมประสทธภาพในการผลต นอกจากน แรงงานทท าหนาทในการควบคมเครองจกรจ าเปนทจะตองมทกษะฝมอในการท างานเชนกน โดยเฉพาะในการผลตเสนใยสงเคราะหและการปนดาย รวมทง การใชเครองจกรททนสมยในอตสาหกรรมเครองนงหม (ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม, 2553)

ซงผลตภณฑทท าจากผาฝายกเปนสวนหนงในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมผลตภณฑผาฝายของไทยนน เปนเอกลกษณไทยทไดรบการกลาวถงมานานในดานความงดงามของสสนและลวดลายรวมถงฝมอการทอผาของคนไทยทไดรบการถายทอดมาจนถงปจจบนซงผาฝายและผลตภณฑผาฝายของไทยนนตางไดรบความนยมอยางแพรหลายท งจากชาวไทยและชาวตางประเทศ ฝายเปนสนคาหตถกรรมทมขนตอนการผลตทใชแรงงานคนเปนหลกซงเหมาะสมกบโครงสรางเศรษฐกจของประเทศไทยทมแรงงานเปนจ านวนมาก กลาวคอ อตสาหกรรมการผลตผาฝายสามารถสรางงานใหกบชาวบานและเปนการเพมรายไดใหแกแรงงานในชนบทดวย

ในป พ.ศ. 2553โรงงานอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม มจ านวนโรงงานอตสาหกรรม ทงสน 167 โรงงาน ประกอบดวยโรงงานขนาดใหญจ านวน 58โรงงาน โรงงานขนาด

2

กลางจ านวน 60 โรงงาน และโรงงานขนาดเลกจ านวน 49 โรงงาน คดเปนรอยละ 34.73 35.93 และ 29.34 ตามล าดบ โรงงานสวนใหญจะเปนกจการของคนไทย ซงมจ านวน 138 โรงงาน รองลงมาจะ เปนกจการแบบรวมทน มจ านวน 26 โรงงาน และเปนกจการของชาวตางชาต จ านวน 3 โรงงาน คดเปนรอยละ 82.63 15.57 และ 1.80 ตามล าดบ โดยขอมลจากการส ารวจ พบวา สดสวนการถอหนในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมจะเปนคนไทยถอหนถงรอยละ 95.02 ดงแสดงในตารางท 1 (ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม, 2553) ตำรำงท 1.1 จ ำนวนโรงงำนทด ำเนนกำรส ำรวจจ ำแนกตำมขนำดและโครงสรำงกำรลงทน ป พ.ศ. 2553

ขนาด / โครงสรางการลงทน ไทย รวมทน ตางชาต รวม เลก

(คนงานต ากวา 50 คน) จ านวน 44 5 - 49 รอยละ 31.88 19.23 - 29.34

กลาง (คนงาน 51 - 200 คน)

จ านวน 53 7 - 60 รอยละ 38.41 26.92 - 35.93

ใหญ (คนงานมากกวา 200 คน)

จ านวน 41 14 3 58 รอยละ 29.71 53.85 100.00 34.73

รวม จ านวน 138 26 3 167 รอยละ 82.63 15.57 1.80 100

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (2553)

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมมตลาดท งภายในประเทศและตางประเทศ โดยการผลตสวนใหญจะเปนการผลตเพอสงขายตลาดภายในประเทศ ในป 2553 อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมมสดสวนการจ าหนายภายในประเทศคดเปนรอยละ 63.15 ของปรมาณการจ าหนายทงหมด สวนปรมาณทเหลออกประมาณรอยละ 36.85 จะเปนการผลตเพอการสงออก ซงเพมขนจากปทผานมาทมสดสวนการสงออกอยทรอยละ 35.81 ส าหรบผลตภณฑสงทอทมมลคาสงออกเพมขนเมอเทยบกบปทผานมา ไดแก เครองนงหมเสอผาส าเรจรป เคหะสงทอผาผนเสนใยประดษฐดายฝายและดายเสนใยประดษฐ โดยมตลาดการสงออกทส าคญ ไดแก สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป อาเซยน และญปน ซงผลตภณฑมวลรวมภาคอตสาหกรรมสงทอมมลคาคดเปนสดสวนรอยละ 9.8 ของ GDP ในภาคอตสาหกรรม(ส านกงานพฒนาสงทอ, 2553)

3

ในป 2553 อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมมปรมาณการผลตขยายตวเพมขนเมอเทยบกบป 2552 การผลตผา และการผลตเครองแตงกายพบวาดชนผลผลตขยายตวเพมขนในอตรารอยละ 6.1 และ7.9 สงผลใหปรมาณการจ าหนายปรบตวเพมขนรอยละ 2.0 และ 10.8 เมอเทยบกบปทผานมา เนองจาก ไดรบผลดจากการฟนตวของเศรษฐกจโลก สงผลใหประเทศผน าเขาของไทยมค าสงซอจากประเทศไทยเพมมากขน ประกอบกบประเทศลาว เวยดนาม กมพชาและบงคลาเทศมการน าเขาวสดสงทอจากประเทศไทยมากขน เพอน าไปเปนวตถดบในการผลตเปนผลตภณฑส าเรจรปเพอการสงออก สวนการสงออกของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมในป 2553 มมลคาการสงออกรวม 7,536.1 ลานเหรยญสหรฐฯ มมลคาเพมขนรอยละ 19.35 เมอเทยบกบปทผานมา โดยผลตภณฑสงทอทส าคญทมมลคาการสงออกสง ไดแก 1) เสอผาส าเรจรปซงมมลคาการสงออกจ านวน 2,781.1 ลานเหรยญสหรฐฯเพมขนรอยละ 7.04 เมอเทยบกบปทผานมา 2) ผาผนและดายซงมมลคาการสงออกจ านวน 2,416.5 ลานเหรยญสหรฐฯเพมขนรอยละ 31.11 เมอเทยบกบปทผานมา (ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม, 2553) ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (2553) ท าการวเคราะหโครงสรางบญชการเจรญเตบโต (Growth Accounting Analysis) พบวา ในป 2553 อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมมอตราการขยายตวของมลคาเพมคดเปนรอยละ 0.22 ซงเปนผลมาจากการขยายตวของปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนาทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลตรวม (Total Factor Productivity Growth หรอ TFPG) ซงเปนดชนส าคญในการชวดผลตภาพโดยรวมของอตสาหกรรมนนเอง ซงมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 0.40 แสดงใหเหนถงอทธพลของปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนาทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลตรวม ทเปนตวขบเคลอนใหเกดการขยายตวของมลคาเพมในอตสาหกรรม และสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงของอตสาหกรรมทไดใหความส าคญกบการปรบปรงประสทธภาพในการใชปจจยการผลตในภาพรวมมาอยางตอเนอง เนองจาก ปจจบนผผลตก าลงเผชญกบภาวการณแขงขนอยางรนแรงทงตลาดในประเทศและตางประเทศ ซงตนทนการผลตของไทยเรมสงกวาคแขงจากประเทศจน และเวยดนามทมคาจางแรงงานทต ากวา จงจ าเปนทจะตองมการปรบปรงประสทธภาพเครองจกรเพอยกระดบคณภาพของสนคาทดแทนกบความสามารถดานตนทนทเสยเปรยบประเทศคแขง องคประกอบของโครงสรางการเจรญเตบโตในป 2553 ไมมความแตกตางไปจากป 2552 มากนกทมลคาเพมของอตสาหกรรมมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 0.43 ซงเปนผลมาจากการขยายตวของปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนาทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลตรวม(TFPG)รอยละ 0.63 ในขณะทปจจยทนมการหดตวรอยละ 0.20 ดงแสดงในรปท 1.1 การเจรญเตบโตอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม ป 2552-2553 แสดงถงระดบผลตภาพโดยรวมของอตสาหกรรมยงอยใน

4

ระดบทดเนองจาก ผประกอบการไดใหความส าคญกบการปรบปรงประสทธภาพในกระบวนการผลต และการบรหารจดการ ตลอดจน การยกระดบทกษะฝมอแรงงานในอตสาหกรรม ซงเปนปจจยส าคญทจะท าใหการผลตในอตสาหกรรมมประสทธภาพและสามารถแขงขนไดมากขน

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (2553)

รปท 1.1 การเจรญเตบโตอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม ป 2552 – 2553

นอกจากน หากวเคราะหระดบผลตภาพการผลตของอตสาหกรรมตามขนาดกจการแลวจะพบวาการขยายตวของกลมผผลตขนาดกลางทมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 0.64แสดงในรป ท 1.2 มลคาการผลตและการจ าหนายทปรบตวเพมขนจากปทผานมา ท าใหผประกอบการมการใชปจจยการผลตทมอยอยางมประสทธภาพมากขน จนท าใหผลตภาพการผลตมอตราการขยายตวทเพมขน แสดงใหเหนถงอทธพลของปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนาทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลตรวม ซงเปนตวขบเคลอนใหเกดการขยายตวของมลคาเพม แสดงใหเหนวากลมผผลตขนาดกลางไดใหความส าคญกบการปรบปรงประสทธภาพในกระบวนการผลตอยางตอเนอง เพอผลตสนคาใหไดคณภาพและมาตรฐานตรงกบความตองการของลกคาผผลตขนาดใหญ มอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 0.44 แสดงในรปท 1.2 ส าหรบกลมผผลตขนาดเลกกมการขยายตวทเพมขนของปจจยทน ปจจยแรงงาน และปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนา

5

ทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลตรวม คดเปนรอยละ 0.05 แสดงในรปท 1.2 เนองจาก กลมผผลตขนาดเลกมการลงทนเพมขนในปจจยทนและปจจยแรงงาน ซงสะทอนใหเหนถงความ สามารถของผผลตขนาดเลกในการใชปจจยทน แรงงาน และผลตภาพการผลตทยงไมกอใหเกดประสทธภาพสงสด สวนหนงเปนเพราะผผลตสวนใหญยงไมสามารถยกระดบสนคาทงทางดานคณภาพและรปแบบไปสตลาดระดบบนได จงท าใหตองแขงขนในตลาดทมการแขงขนทางดานราคา ซงคอนขางเสยเปรยบกบคแขง เนองจาก มตนทนการผลตทสงกวา

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (2553)

รปท 1.2 ระดบประสทธภาพของการผลตรวม (Total Factor Productivity Growth)อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมจ าแนกตามขนาดกจการ ป 2552-2553 ทงน หากพจารณาตามโครงสรางการลงทนแลวจะพบวามลคาเพมของกลมผผลตรวมทนมอตราการขยายตวคดเปนรอยละ 0.17 และ 0.47 ตามล าดบแสดงในรป ท 1.3 แสดงใหเหนวากลมผผลตทง 2 กลมมการใชปจจยการผลตโดยรวมอยางมประสทธภาพมากขนกวาปทผานมา สวนกลมผผลตตางชาตกลบมมลคาเพมทลดลงคดเปนรอยละ 0.62 แสดงในรป ท 1.3 เปนผลมาจากการลดลงของปจจยทนและปจจยผลทมาจากการเตบโตของความกาวหนาทางเทคโนโลย หรอประสทธภาพของการผลต

6

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (2553)

รปท 1.3 ระดบประสทธภาพของการผลต (Total Factor Productivity Growth)อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมจ าแนกตามโครงสรางการลงทน 2552 – 2553 ดงทกลาวขางตน อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมนน มสดสวนของการลงทนในการผลตเพอประกอบธรกจเพมขน สาเหตมาจากการขยายตวของมลคาธรกจสงทอเพมขนอยางตอเนอง ท าใหเกดการขยายตวของธรกจผลตภณฑจากผาเพมขนเชนกน ซง หนงในผลตภณฑในอสาหกรรมเครองนงหมไทย ทมมลคาทางธรกจสง และมแนวโนมการคาเพมขนอยางสม าเสมอ คอผลตภณฑจากผาฝายทมการเตบโตของธรกจอยางตอเนอง

ประเทศไทยไดมการปลกฝายและปนทอท าเปนเสอผามาแตโบราณ หลกฐานเทาทอางอง ได คอ จากพทธบญญตใหพระภกษใชผาเปนเครองหมครองได 6 ชนด รวมทงผาฝายดวย ซงแสดงวา เมอพทธศาสนามาสประเทศไทย คนไทยรจกปลกฝายและทอผาแลว พนธฝายในประเทศไทยมหลายชนด และมฝายพนเมองอย 2 สายพนธซงใหปยสขาวอยางทมกพบทวไป และผายพนธซงใหปยสน าตาลออน ทชาวบานเรยกกนวาสขตนหรอสตน เปนพนธทหายากและปนยากกวาฝายพนธสขาว ผาทอจากฝายสวนใหญคอผาทอจากทางภาคเหนอ ชาวลานนาจะเรมปลกฝายราวเดอนพฤษภาคมและรอเกบในเดอนพฤศจกายน นยมเกบฝายกอนทฝายจะรวง ปองกนไมใหฝายสกปรกหลงจากเกบฝายแลว ชาวบานตองน าฝายไปตากเพอคดเอาแมลงและสงสกปรกออก กอนจะน าไปหบ แยกเอาเมลดออกกอนน าไปปนเปนเสนดายและท าการท าเปนผนผาฝาย และท าไปตดเยบเปน

7

เครองนงหมทเปนเอกลกษณประจ าถนของชาวเหนอ ซงไดรบความนยมเปนมาอยางยาวนาน จนถงปจจบน (หนงสอภมผานดนไทย บรษทไทยประกนชวต เลม 5) จงหวดเชยงใหมเปนแหลงผลตผลตภณฑจากผาฝายแหลงใหญของประเทศ ดงจะเหนไดจากเสอผาฝายพนเมองทไดรบความนยมในการสวมใสในชวตประจ าวน เชนการสวมใสในสวนงานราชการ สถานศกษาประจ าทกวนศกรและเทศกาลตาง รวมถงเปนสนคาของฝากของนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาตทมาเทยวในเมองเชยงใหม ดวยเมองเชยงใหมเปนเมองทองเทยวทมชอเสยงมายาวนานท าใหมผลตอภาคธรกจทเกยวเนองอนไดแกธรกจของฝาก ซงผลตภณฑจากผาฝายจากเมองเชยงใหมเปนสนคาทไดความนยมจากนกทองเทยวเปนอยางมาก เชน เสอ ผาซน ผาพนคอ ผาคลมไหลเปนตน ผลตภณฑจากผาฝายจงเปนเสมอนสนคาประจ าจงหวดเชยงใหมทมลคาการซอขายเพมขน ขอมลจากศนยบรการการคาการลงทน จงหวดเชยงใหม ระบวาแนวโนนการบรโภคสนคาผาทอผาฝายในจงหวงเชยงใหมในอนาคตถอวามแนวโนมทดขนเนองจากกลมผบรโภคผาฝายทงในตลาดประเทศและตางประเทศยงใหความสนในหตถกรรมแบบลานนา และยงมปจจยทเกยวเนองอยกบกระแสเศรษฐกจและสงคมหากแนวโนมเศรษฐกจมกระแสการปรบตวทดขนกจะเปนปจจยทท าใหมการบรโภคผาทอมากขน แสดงถงผลตภณฑผาฝายเปนสนคาทท าใหเศรษฐกจของเมองเชยงใหมมการเตมโตและมการไหลเวยนของเงนทนทงในและระหวางประเทศ

ผลตภณฑจากผาฝายนนมรปแบบหลากหลาย ซงในตลาดอตสาหกรรมสงทอ ผลตภณฑ จากผาฝายไดรบการตอบรบจากผบรโภคอยางตอเนอง และปจจบนมการพฒนารปแบบและลวดลายใหสวยงามและทนสมยมากขน อาท เชน เสอผา ของตกแตงบาน เปนตน เพอสนองความตองการของผบรโภคทมมากขนท าใหธรกจนมผประกอบใหมเพมมากขนตามไปดวย ประกอบกบการสงเสรมของภาครฐ มนโยบายนยมไทยใชของไทย และเพมชองทางการจ าหนายผลตภณฑหลากหลายชองทางขน อาท การจ าหนายในจงหวดทตนเองผลตส าหรบผผลตรายยอยและยงจ าหนายโดยตรงรวมกบสหกรณเกษตรของหมบาน ต าบล ในโครงการ 1 ต าบล 1 ผลตภณฑ ท าใหผลตภณฑผาฝายแพรหลายและมตลาดรองรบมากขนสงผลใหเกดการขยายตวของธรกจผลตภณฑผาฝายอยางรวดเรว การขยายตวของธรกจผลตภณฑผาฝายท าใหเกดผประกอบการรายใหมเกดขนมากโดยเฉพาะในรปแบบของธรกจขนาดยอม ทงน เพอใหผประกอบการมการพฒนาธรกจอยางมนคง มความพรอมในการวางแผนดานการเงนและการลงทน โดยมขอมลทเพยงพอส าหรบการบรหารงานธรกจนน ผศกษาจงเลงเหนวา การศกษาดานการวเคราะหการลงทน ผลตอบแทน ความออนไหวในการประกอบการธรกจผลตภณฑผาฝาย และประมวนผลดวยวธการจ าลอง

8

สถานการณ (Simulation) นน จะท าใหไดผลการศกษาวจยทจะเปนขอมลสารสนเทศทเปนประโยชนอยางมาก ซงรายงานผลการศกษาและวจยในธรกจผลตภณฑจากผาฝายยงมอยอยางจ ากด จงควรมการศกษาในเรองนเพอเปนขอมลสารสนเทศทเปนประโยชนแกผประกอบการในธรกจผลตภณฑผาฝายโดยตรงในการบรหารงานธรกจ ท าใหการประกอบการธรกจประสบความส าเรจ 1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ 1.2.1 เพอวเคราะหตนทนและผลตอบแทนในการประกอบธรกจผลตภณฑจากผาฝายในอ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม พรอมวเคราะหความไวตอการเปลยนแปลงของกจการผลตภณฑผาฝายเมอมการเปลยนแปลงตนทน หรอผลตอบแทนในการประกอบการ 1.2.2 เพอวเคราะหตนทนและผลตอบแทนทางการเงนโดยใชแบบจ าลองสถานการณ(Simulation) ดานรายไดและตนทนของกจการผลตภณฑจากผาฝาย ในอ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม 1.3 ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ 1.3.1 ท าใหทราบถงโครงสรางการผลตและการจ าหนายผลตภณฑจากผาฝาย ในอ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม 1.3.2 ท าใหทราบความเปนไปไดของการประกอบธรกจผลตภณฑจากผาฝาย และสถานะของโครงการภายใตความผนแปรอนเนองมาจากการเปลยนแปลงทางดานตนทนหรอผลตอบแทน ซงนกลงทนหรอผประกอบการสามารถทราบถงลกษณะทวไปของการด าเนนกจการผลต ผลตภณฑจากผาฝาย เพอใชเปนแนวทางในการประกอบการพจารณาตดสนใจในการลงทน 1.4 นยำมศพท ผลตภณฑจากผาฝาย หมายถง สนคาท าจากผนผาฝาย ไดแก เสอ กระโปรง ผาพนคอ ผาคลมไหล กระเปา อน