มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของและน าเสนอตามหวขอตอไปน 1. เอกสารทเกยวของกบคณธรรมจรยธรรม 1.1 ความหมายของคณธรรม 1.2 ความหมายของจรยธรรม 1.3 ความหมายของเหตผลเชงจรยธรรม 1.4 องคประกอบของคณธรรมจรยธรรม 1.5 ลกษณะของจรยธรรม 1.6 การวดคณธรรมจรยธรรม 1.7 แนวทางการพฒนาคณธรรมจรยธรรม 2. เอกสารทเกยวของกบความซอสตยสจรต 2.1 ความหมายของความซอสตยสจรต 2.2 ประเภทของความซอสตยสจรต 2.3 แนวทางการเสรมสรางความซอสตยสจรต 3. เอกสารทเกยวของกบความมวนย 3.1 ความหมายของความมวนย 3.2 ประเภทของความมวนย 3.3 แนวทางการเสรมสรางความมวนย 4. เอกสารทเกยวของกบความประหยด 4.1 ความหมายของความประหยด 4.2 ประเภทของความประหยด 4.3 แนวทางการเสรมสรางความประหยด 5. แนวคด ทฤษฎ ทน ามาใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม 5.1 ทฤษฎพฒนาการทางเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบอรก 5.2 ทฤษฎการเรยนรทางสงคมของแบนดรา 5.3 แนวคดการพฒนาดานจตพสยของแครทโวล บลม และมาเซย 5.4 แนวคดการเรยนรแบบรวมมอ 6. งานวจยทเกยวของ 7. กรอบแนวคดในการวจย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

9

1. เอกสารทเกยวของกบคณธรรมจรยธรรม 1.1 ความหมายของคณธรรม มผใหความหมายของคณธรรมไวดงน ดวงเดอน พนธมนาวน (2543, หนา 19) ใหความหมายคณธรรมวา หมายถงสงทบคคลยอมรบวาเปนสงทดงาม มประโยชนมากและมโทษนอย สงทเปนคณธรรมในแตละสงคมอาจจะแตกตางกน เพราะการเหนสงใดสงหนงวาเปนสงทดหรอไมดนนขนอยกบวฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนาและการศกษาของคนในสงคมนน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 (2546, หนา 253) ใหความหมายวา คณธรรม หมายถง สภาพคณงามความด ทศนา แขมมณ. (2546, หนา 11) ใหความหมายของคณธรรมไว 2 ประการ คอ 1) คณธรรม หมายถง ความดงามของลกษณะนสยหรอพฤตกรรมทไดกระท าจนเคยชน 2) คณธรรม หมายถง คณภาพทบคคลไดกระท าตามความคดและมาตรฐานของสงคมซงเกยวของกบความประพฤตและศลธรรม พระธรรมปฏก (2546, หนา 28) กลาววา คณธรรม หมายถง ธรรมทเปนคณงามความด สภาพเกอกล วศน อนทสระ (2549, หนา 199) กลาววา คณธรรม หมายถง อปนสยอนดงามซงสงสมอยในดวงจต อปนสยทไดมาจากความพยายามและความประพฤตตดตอกนมาเปนเวลานาน รงอรณ เขยวพมพวง (2557, หนา 12) ใหความหมายของคณธรรมวา หมายถง สงทมคณคา มประโยชน เปนลกษณะของความรสกนกคดทางจตใจ เปนสภาพคณงามความดทสงสมอยในจตใจของมนษยเปนเวลายาวนาน เปนตวกระตนใหมการประพฤตปฏบตอยในกรอบทดงาม คณธรรมเปนสงทดงามทางจตใจ เปนคณคาของชวตในการบ าเพญประโยชนชวยเหลอเกอกลแกเพอนมนษย ใหเกดความรกสามคค ความอบอนมนคงในชวต ศนยโรงเรยนคณธรรม มลนธยวสถรคณ (2559 , หนา 14) สรปไววา คณธรรม หมายถง สภาพคณงามความดทางความประพฤตและจตใจ คณลกษณะหรอสภ าวะทมคาอยภายในจตใจของมนษย ซงเปนไปในทางทถกตองดงาม จะแสดงออกมาโดยการกระท าทางกาย วาจา และจตใจของแตละบคคล เปนสงทเปนประโยชนตอตนเอง ผอนและสงคม กลาวโดยสรป คณธรรม หมายถง สภาพคณงามความด ทงทอยภายในจตใจ และ การประพฤตปฏบตออกมา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

10

1.2 ความหมายของจรยธรรม มผใหความหมายของจรยธรรมไวดงน พระพรหมคณาภรณ (2546, หนา 7-8) ไดกลาวถงจรยธรรมไววา เปนเรองของการด าเนนชวตในดานตาง ๆ ดงน 1. พฤตกรรมทางกาย วาจา และการใชอนทรย ในการสมพนธกบสงแวดลอม 2. จตใจของเรา ซงมเจตจ านง ความตงใจ แรงจงใจทจะท าใหเรามพฤตกรรมสมพนธกบสงแวดลอมอยางไร ตามภาวะและคณสมบตตาง ๆ ของจตใจนน ๆ 3. ปญญา ความร ซงเปนตวชทางใหวาเราจะสมพนธอยางไรจงจะไดผลและเปน ตวจ ากดขอบเขตวาเราจะสมพนธกบอะไร จะใชพฤตกรรมไดแคไหน เรามปญญา มความรแคไหนเรากใชพฤตกรรมไดในขอบเขตนน ถาเราขยายปญญาความรออกไป เรากมพฤตกรรมทซบซอนและไดผลดยงขน สาโรช บวศร (2549, หนา 9) ใหความหมายวา จรยธรรมคอแนวทางในการปฏบตตนเพออยกนไดอยางรมเยนในสงคม จรยธรรมมโครงสรางส าคญอยางนอย 2 ขอ คอ ศลธรรม ไดแก สงทไมควรปฏบต และคณธรรมไดแกสงทเราควรปฏบต ซงทงสองขอรวมเรยกวาจรยธรรม กรมการศาสนา (2551, หนา 1) ใหความหมายวา จรยธรรม หมายถง ความประพฤตปฏบตของการอยรวมกนของคนในสงคมโดยยดหลกศลธรรม ความถกตอง อนจะเปนประโยชนตอตนเองและสงคม รงอรณ เขยวพมพวง (2557, หนา 14) ใหความหมายวา จรยธรรม หมายถง พฤตกรรมทแสดงออกใหเหนถงการปฏบตด ปฏบตถกตอง อนเปนผลมาจากความคดทสงคมหรอบคคลมความเหนวาเปนการปฏบตทด เปนกรอบก าหนดไวเพอใหสงคมเกดความเปนระเบยบเรยบรอย มความรมเยนเปนสข มความรกความสามคคและมความปลอดภยในการด าเนนชวต เพยเจต (Piaget, 1962, p.1) ใหความหมายวา จรยธรรมเปนลกษณะของมนษย และหนาทเกยวกบกฎเกณฑในการใหความรวมมอ การจดเตรยมทางสงคม ความสมพนธในรปการกระท ารวมกน โคลเบอรก (Kohlberg, 1976, p.31) ใหความหมายวา จรยธรรมมพนฐานของความยตธรรม ซงเปนการกระจายสทธและหนาทอยางเทาเทยมกน โดยมกฎเกณฑทเปนสากล ซงคนสวนใหญยอมรบไดในเงอนไขทไมมความขดแยงกน มความเปนอดมคตและพนธะทางจรยธรรม จงเปนการเคารพตอสทธของบคคลอยางเสมอภาคกน กลาวโ ดยสรป จรยธรรมหมายถง แนวทางของการประพฤตปฏบตตนใหเปนคนด เพอประโยชนสขของตนเองและสวนรวม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

11

1.3 ความหมายของเหตผลเชงจรยธรรม ดวงเดอน พนธมนาวน (2524 , หนา 2-5) ใหความหมายวา เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง เหตผลในการเลอกหรอไมเลอกกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง ซงเปนเครองแสดงมลเหตจงใจทอยเบองหลงการกระท าของบคคล เหตผลเชงจรยธรรมมความสมพนธกบพฤตกรรมประเภทตาง ๆ ตลอดจนพฒนาการทางดานอน ๆ ของบคคล โดยเฉพาะพฒนาการทางดานสตปญญาและพฒนาการทางดานอารมณดวย ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548, หนา 285) กลาววา เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลใชเหตผลในการเลอกทจะกระท าหรอเลอกทจะไมท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนงและจะแสดงใหเหนถงแรงจงใจในการกระท านน ๆ โคลเบอรก (Kohlberg, 1976, p.49-50) ใหความหมายวา เหตผลเชงจรยธรรมหมายถง เหตผลของบคคลทใชในการตดสนเลอกทจะประพฤตปฏบตพฤตกรรมอยางใดอยางหนง เหตผลนแสดงใหเหนเหตจงใจทอยเบองหลงของการประพฤตพฤตกรรมนน ๆ สรปไดวาเหตผลเชงจรยธรรม หมายถง เหตผลของบคคลในการ ตดสนใจ เลอกกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง วาควรกระท าหรอไมควรกระท า ซงเหตผลเชงจรยธรรมนเปนเหตจงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมทพงประสงค 1.4 องคประกอบของคณธรรมจรยธรรม องคประกอบของคณธรรมจรยธรรมตามแนวคดของกระทรวงศกษาธการ (2551ข, หนา 121) ไดจ าแนกไว 8 ประการ ประกอบดวย 1. ขยน คอ ความตงใจเพยรพยายามท าหนาทการงานอยางตอเนอง สม าเสมอ อดทน ความขยนตองปฏบตควบคกบการใชสตปญญา แกปญหาจนเกดผลส าเรจ ผทมความขยน คอผทตงใจท าอยางจรงจงตอเนองในเรองทถกทควร เปนคนสงาน มความพยายาม ไมทอถอย กลาเผชญอปสรรค รกงานทท า ตงใจท าหนาทอยางจรงจง 2. การรจกเกบออม ถนอม ใช ทรพยสน สงของแตพอควร พอประมาณ ใหเกดประโยชนคมคา ไมฟมเฟอย ฟงเฟอ ผทมความประหยด คอผทด าเนนชวตความเปนอยทเรยบงาย รจกฐานะการเงนของตน คดกอนใชคดกอนซอ เกบออมถนอมใชทรพยสนสงของอยางคมคา รจกท าบญชรายรบ-รายจายของตนเองอยเสมอ 3. ซอสตย คอ ประพฤตตรงไมเอนเอยง ไมมเลหเหลยม มความจรงใจปลอดจากความรสกล าเอยงหรออคต ผทมความซอสตย คอ ผทมความประพฤตตรงทงตอหนาท ตอวชาชพ ตรงตอเวลา ไมใชเลหกล คดโกงทงทางตรงและทางออม รบรหนาทของตนเองและปฏ บตอยางเตมทถกตอง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

12

4. มวนย คอ การยดมนในระเบยบแบบแผน ขอบงคบและขอปฏบต ซงมทงวนยในตนเองและวนยตอสงคม ผทมวนยคอผทปฏบตตนในขอบเขต กฎ ระเบยบของสถานศกษา สถาบน /องคกร/สงคมและประเทศ โดยทตนเองยนดปฏบตตามอยางเตมใจและตงใจ 5. สภาพ คอ เรยบรอย ออนโยน ละมนละมอม มกรยามารยาททดงาม มสมมาคารวะ ผทมความสภาพคอผทออนนอมถอมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ ไมกาวราว รนแรง วางอ านาจขมผอนทงโดยวาจาและทาทาง แตในเวลาเดยวกนยงคงมความมนใจในตนเอ ง เปนผทมมารยาทวางตนเหมาะสมตามวฒนธรรมไทย 6. สะอาด คอ ปราศจากความมวหมองทงกาย ใจ และสภาพแวดลอม ความผองใส เปนทเจรญตาท าใหเกดความสบายใจแกผพบเหน ผทมความสะอาด คอ ผรกษารางกาย ทอยอาศย สงแวดลอม ถกตองตามสขลกษณะ ฝกฝนจตใจมใหขนมว จงมความแจมใสอยเสมอ 7. สามคค คอ ความพรอมเพยงกน ความกลมเกลยวกน ความปรองดองกน รวมใจกนปฏบตงานใหบรรลผลตามทตองการ เกดงานการอยางสรางสรรคปราศจากการทะเลาะววาท ไมเอารดเอาเปรยบกน เปนการยอมรบความมเหตผล ยอมรบความ แตกตางหลากหลายทางความคด ความหลากหลายในเรองเชอชาต ความกลมเกลยวกนในลกษณะเชนนเรยกอกอยางวา ความสมานฉนท ผทมความสามคคคอ ผทเปดใจกวางรบฟงความคดเหนของผอน รบทบาทของตนทงในฐานะผน าและผตามทด มความมงมนตอการรวมพลง ชวยเหลอเกอกลกนเพอใหการงานส าเรจลลวง แกปญหาและขจดความขดแยงได เปนผมเหตผล ยอมรบความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรม ความคด ความเชอ พรอมทจะปรบตวเพออยรวมกนอยางสนต 8. มน าใจ คอ ความจรงใจทไมเหนแกเพยงตวเองหรอเรองของตวเอง แตเหนอกเหนใจ เหนคณคาในเพอนมนษย มความเอออาทรเอาใจใส ใหความสนใจในความตองการ ความจ าเปน ความทกขสขของผอน และพรอมทจะใหความชวยเหลอเกอกลกนและกน ผทมน าใจ คอ ผใหและผอาสาชวยเหลอสงคม รจกแบงปน เสยสละความสขสวนตน เพอท าประโยชนแกผอน เขาใจ เหนใจ ผทมความเดอดรอน อาสาชวยเหลอสงคมดวยแรงกาย สตปญญา ลงมอปฏบตการเพอบรรเทาปญหา หรอรวมสรางสรรคสงดงามใหเกดขนในชมชน องคประกอบของคณธรรมตามคานยมพนฐาน 5 ประการ ทส านกงานวฒนธรรมแหงชาตไดประกาศเชญชวนใหสถานศกษารวมกนน าไปสการปฏบต มดงน (กรมวชาการ , 2545ก, หนา 32) 1. การพงตนเอง ขยนหมนเพยรและมความรบผดชอบ 2. การประหยดและออม 3. การมระเบยบวนยและเคารพกฎหมาย 4. การปฏบตตนตามคณธรรมของศาสนา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

13

5. ความรกชาต ศาสน กษตรย นอม งามนสย และคณะ (2545, หนา 183-184) กลาววาคณธรรมและจรยธรรมทสงเสรมความเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตยม 8 ประการ ดงน 1. ความจงรกภกด ตอชาต ศาสนาและพระมหากษตรย 2. ความซอสตยสจรต 3. ความรบผดชอบ 4. ความเสยสละ 5. ความตรงตอเวลา 6. ความกลาหาญ 7. การมระเบยบวนย 8. การยดมนในหลกธรรมของศาสนา องคประกอบของคณธรรมจรยธรรม ตามแนวคดของจกรพงษ นลพงษ (2543, หนา 58) ไดจ าแนกไว 11 ประการ ดงน 1. ความรบผดชอบ 2. ความมเหตผล 3. ความกตญญกตเวท 4. ความอตสาหะ 5. ความประหยด 6. ความสามคค 7. ความมระเบยบวนย 8. ความเสยสละ 9. ความยตธรรม 10. ความซอสตย 11. ความเมตตากรณา อรพรรณ ฤทธมน และบลลงก โรหตเสถยร (2560, ออนไลน) รายงานวาหมอมหลวง ปนดดา ดศกล รฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ กลาววากระทรวงศกษาธการไดเรงผลกดนและขยายผลนโยบายโรงเรยนคณธรรมไปยงสถานศกษาทวประเทศ โดยมกรอบแนวคดทส าคญ 5 ดาน ดงน 1. ความพอเพยง หมายถง การด ารงชวตดวยความพอเพยง ป ระหยด ไมฟงเฟอ รจกความพอด พอเหมาะและใชชวตแบบเรยบงาย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

14

2. ความกตญญ หมายถง พนฐานดานคณธรรมของทกคนและเปนสญลกษณของคนด เรา จงตองมความ กตญญตอพอแม ซงเปรยบเสมอนพระในบานและกตญญตอครอาจารยซงเปรยบเสมอนพระทโรงเรยน 3. ความซอสตยสจรต หมายถงการไมสรางภาพ ไมเลนละครหรอสวมหวโขน แตค าพดหรอการกระท าทกอยางควรมาจากใจ 4. ความรบผดชอบ หมายถง สงส าคญในการเจรญสมมาชพตอไปในวนขางหนา ขอใหยดมนกฎกตกาในการท างานอยางเสมอตนและเสมอปลาย คงเสนคงวาในความด ปากตร งกบใจและอยาหลงลมตว 5. คณธรรมจรยธรรม หมายถง การยดมนคณธรรมจรยธรรมเปนเรองส าคญ และตองด ารงตนใหเปนแบบอยางแกสงคม หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (กระทรวง ศกษาธการ , 2551 ก, หนา 7) ไดก าหนดคณลกษณะอน พงประสงค ในการพฒ นานกเรยนระดบการศกษาขนพนฐาน เพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข ดงน 1. รกชาต ศาสน กษตรย 2. ซอสตยสจรต 3. มวนย 4. ใฝเรยนร 5. อยอยางพอเพยง 6. มงมนในการท างาน 7. รกความเปนไทย 8. มจตสาธารณะ กระทรวงศกษาธการ (2552, หนา 16) ก าหนดเกณฑมาตรฐานคณภาพสถานศกษา 3D เพอใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของใชเปนเกณฑพจารณาในการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายสถานศกษา 3D ซงมาตรฐานคณภาพสถานศกษาก าหนดวาผลทเกดกบผเรยนไดแก การยดมนประชาธปไตย มคณธรรมความเปนไทย และหางไกลยาเสพตด ตวบงชการมคณธรรมคอ ผเรยนมวนย มความประหยด มความกตญญกตเวท มความซอสตยสจรต ปฏบตตนเปนประโยชนตอสวนรวม กลาวโดยสรป องคประกอบของคณธรรมจรยธรรมทเปนจดเนนรวมกน 3 ล าดบแรก ไดแก ความมวนย ความซอสตยสจรตและความประหยด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

15

1.5 ลกษณะของจรยธรรม ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2543, หนา 165-168) ไดสรปลกษณะของ จรยธรรมวาม 3 ดานดงน 1. ดานความรความคด ในทนเราจะตองไดรบการเรยนรมาวาสงคมเราหรอสงคมโลกสอนไววาสงทด-เลว สมควร-ไมสมควร ปรารถนา-ไมปรารถนา นน มอะไรบาง สงคมไดคดไวอยางไร คนรนกอนในสงคมไดคดกนไวแลวโดยเฉพาะธรรมะของศาสนาตาง ๆ ซงกเปนแนวคดของคนรนกอน ๆเชนกน คนในรนตอมาศกษาและคดคนเพมเตมอกเรอยๆ อนจะเปนหลกในการยดถอในสงคมเพอใหสงคมอยไดอยางมความสข เนอหาจรยธรรมเหลานสงคมแตละสงคมสงสอนอบรมลกหลานสบทอดกนมาตลอดหลายพนปมาแลว การอบรมสงสอนกศลธรรม อกศลธรรม ก ฎหมายและระเบยบประเพณของกลมคนถอเปนการใหความรความคดดานจรยธรรม บางคนรมากคดเปน บางคนรนอยคดไมเปน อนนขนอยกบความสามารถของผเรยนรซงแตละคนมความแตกตางกนโดยธรรมชาตอยแลว การเรยนรจรยธรรมไมเทากนและการคดเกยวกบจรยธรร มแตกตางกนจงถอเปนเรองธรรมด าของมนษย คนไมรอะไรดอะไรเลว อะไรคอบาป อะไรคอบญจงปรากฏมอยในสงคมทวไป ดงนนการรความหมายของหวขอจรยธรรมจงควรพจารณา 4 ประการ ไดแก จรยธรรมขอนนคออะไร เกดมาจากอะไร เพอประโยชนอะไร และประสบความส าเรจไดโดยวธใด กแสดงวาผนนมความรทางจรยธรรมจรง 2. ดานความรสก การเกดความรสกจะตองมเปาของความรสกนนคอเนอหาทางจรยธรรมถอเปนเปาของความรสก เชน ความซอสตย ความเมตตา ความประหยด ความเคารพตอกฎเกณฑ ความเส ยสละ ความรบผดชอบ ความรกชาต ฯลฯ เหลาน ถอเปนเปาของความรสก ความรสกของคนจะแสดงออกตอเปาในรปของความชนชอบ- ความไมชนชอบ จะเขมขนมากนอยเทาไร ขนอยกบการประเมนเปาของความรสกนน ๆ ถาพดจรง ๆ แลวในขอนกคอคานยมนนเอง จรยธรรมนนจะเอาคานยมและคณธรรมทงทางบว กหรอลบไปพจารณาประพฤตปฏบต ลงมอกระท าเมอพบเหตการณใดเหตการณหนง ดงนนจะเอาคานยมแบบไหนไปใชจงขนอยกบระดบความรสก ขนนเปนขนส าคญความรสกนเปนภาวะทเกดขนรมรอนในใจอยางยงเทานนยงไมถง ขนการแสดงออก 3. ดานการแสดงพฤตกรรมปฏบต หมายถง การทบคคลแสดงการกระท าเมอพบปญหาทางจรยธรรมขน การแสดงการลงมอท าเกดจากการพจารณาตดสนใจโดยอาศยความรสกทมอยมากอน ถาคนขาดจรยธรรมเมอพบปญหาทางจรยธรรมขนจะแสดงการกระท าไมดออกมาทน ท สวนใหญจรยธรรมจะมองดานแสดงพฤตกรรมคอการแสดงการกระท าเปนหลกส าคญ สงคมจะอยไดอยางสงบสขอยทการแสดงพฤตกรรมเชงจรยธรรม อนนการท าสงครามการฆาฟนกน การปลนการขโมย การโกหกหลอกลวง การเอารดเอาเปรยบ ฯลฯ เหลานเปนการแสดงพฤตกรรมเชงจรยธรรมทางลบ บางทเราเรยกวาคนไมมจรยธรรม แตจรง ๆ แลวเปนคนมจรยธรรมต าจนเปนลบ สวนการแสดงพฤตกรรมเมตตาชวยเหลอ คนใหทานเหนใจผอน ซอสตยยตธรรม ฯลฯ เหลานถอเปนการแสดง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

16

พฤตกรรมเชงจรยธรรมทางบวก แตจะบวกมากหรอบวกนอยขนอยกบความเขมขนของความ รสกดานจรยธรรมนน ๆ ของคนนนดวย ถาการอบรมสงสอนดานความรความคดไดด ดานความรสกกด แตถาการแสดงพฤตกรรมเชงจรยธรรมไมดกไมมประโยชนอะไร สงคมกจะอยเยนเปนสขไมได การแสดงพฤตกรรมหรอการกระท าจงถอวาส าคญทสด ดวงเดอน พนธมนาวน (2524, หนา 2-3; 2543, หนา 40-41) ไดแบงลกษณะทางจรยธรรมของมนษยออกเปน 4 ประการ ดงน 1. ความรเชงจรยธรรม หมายถง การมความรวาในสงคมตนนนถอวาการกระท าชนดใดดควรกระท า และการกระท าชนดใดเลวควรงดเวน ลกษณะพฤตกรรมประเภทใดเหมาะสมหรอไมเหมาะสมมากนอยเพยงใด ความรเชง จรยธรรมหรอความรเกยวกบคานยมทางสงคมขนอยกบอาย ระดบการศกษา และการพฒนาทางสตปญญาของบคคลดวย ความรเกยวกบกฎเกณฑทางสงคมและศาสนา สวนใหญเดกจะเรมเรยนรตงแตเกดโดยในชวงอาย 2-10 ป จะไดรบการปลกฝงคานยมเหลานเปนพเศษ 2. ทศนคตเชงจรยธรรม หมายถง ความรสกของบคคลเกยวกบลกษณะหรอพฤตกรรมเชงจรยธรรมตาง ๆ วาตนชอบหรอไมชอบลกษณะนน ๆ เพยงใด ทศนคตเชงจรย ธรรมของบคคลสวนมากจะสอดคลองกบคานยม ของสงคมนน แตบคคลบางคนในสถานการณปกตอาจมทศนคตตางไปจากคานยมของสงคมกได ทศนคตเชงจรยธรรมของบคคล มความกวางขวางกวาความรเชงจรยธรรมของบคคล เพราะทศนคตรวมทงความรและความรสกเรองนน ๆ เขาดวยกน ฉะนนทศนคตเชงจรยธรรมจงสามารถใชท านายพฤตกรรมเชงจรยธรรมไดแมนย ากวาการใชความรสกเชง จรยธรรมเพยงอยางเดยว ทศนคตเชงจรยธรรมของบคคลนนในเวลาหนงยงอาจเปลยนแปลงไปจากเดมได 3. เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลใชเหตผลในการเลอกทจะกระท าหรอเลอกทจะไมกระท าพฤต กรรมอยางใดอยางหนง เหตผลทกลาวถงนจะแสดงใหเหนเหตจงใจหรอแรงจงใจทอยเบองหลงการกระท าตาง ๆ ของบคคล การศกษาเหตผลเชงจรยธรรมจะท าใหทราบวาบคคลผมจรยธรรมในระดบแตกตางกนอาจมการกระท าทคลายคลงกนได นกทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมคอ เพยเจตและโคลเบรก ไดใชการอางองเหตผลเชงจรยธรรมของบคคลเปนเครองแสดงถงพฒนาการดานอน ๆ ของบคคลดวย คอ พฒนาการทางดานสตปญญา อารมณ และมความสมพนธกบพฤตกรรมประเภทตาง ๆ ของบคคลดวย 4. พฤตกรรมเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลแสดงพฤตกรรมทสงคมนยมชมชอบหรองดเวนการแสดงทฝาฝนกฎเกณฑหรอคานยมในสงคมนน พฤตกรรมเชงจรยธรรมซงเปนการกระท าทสงคมเหนชอบและสนบสนนมหลายประเภท เชน การเสยสละเพอสวนรวม การชวยเหลอผตกทกขไดยาก นอกจากนพฤตกรรมเชงจรยธรร มอกพวกหนง คอ พฤตกรรมในสถานการณทเยายวนใจหรอในสถานการณทยวยใหบคคลกระท าผดกฎเกณฑเพอประโยชนสวนตนบางประการ พฤตกรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

17

เชงจรยธรรมในสถานการณยวย เชน การโกงสงของ เงนทอง หรอคะแนนและการกลาวเทจ ซงอาจรวมเรยกวาพฤตกรรมทไมซอสตย พฤตกรรมเชงจรยธรรมเปนสงทบคคลใหความส าคญมากกวาดานอน ๆ ทงนเพราะการกระท าในทางทดและเลวของบคคลนน สงผลโดยตรงตอความผาสกและความทกขของสงคม การศกษาดานอน ๆ ของจรยธรรมจงเปนเพยงเพอใหเขาใจและสามารถท านายพฤตกรรมในสถานการณตาง ๆ ของบคคลเทานน ส าเรง บญเรองรตน (2544, หนา 18-20) กลาววา ลกษณะของจรยธรรมทเกยวของกบมนษย แบงไดดงน 1. ความรเกยวกบจรยธรรม หมายถง ความรตาง ๆ ทเกยวกบจรยธรรมของสงคมนน เปนความรของมนษยทไดรบการอบรมสงสอนหรอเร ยนรกนไววาการกระท าชนดใดทควรกระท า ท าแลวไดรบการยกยองสรรเสรญ ท าแลวไมเปนอนตรายตอตนเองและผอน รวมไปถงความรความประพฤตวาสงใดไมควรกระท า ไมควรประพฤตอกดวย 2. ทศนคตเกยวกบจรยธรรม หมายถง ความรสกของบคคล เกยวกบลกษณะหรอพฤตกรรมเชงจรยธรรมตาง ๆ วาชอบหรอไมชอบ เหนดวยหรอไมเหนดวยเพยงใด 3. เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลใชเหตผลในการเลอกทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง เหตผลทกลาวนจะแสดงใหเหนถงเหตจงใจหรอแรงจงใจทอยเบองหลงการ กระท าตาง ๆ ของบคคล การศกษาเชงจรยธ รรมจะท าใหทราบวาบคคลมจรยธรรมในระดบตาง ๆ กน กรมวชาการ (2544ข, หนา 15) ไดก าหนดองคประกอบของจรยธรรมไววา จรยธรรมเปนเครองมอก าหนดหลกปฏบตในการด ารงชวต เปนแนวทางในการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอย ประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน 1. ระเบยบวนย (Discipline) เปนองคประกอบส าคญยง การหยอนระเบยบวนยเปนการละเมดสทธและหนาทตามบทบาทของแตละคน 2. สงคม (Society) การรวมกลมกนประกอบกจกรรมอยางมระเบยบแบบแผน กอให เกดขนบธรรมเนยมประเพณท ดงาม มวฒนธรรมอนเปนความมระเบยบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน 3. อสรเสร (Autonomy) ความมส านกในมโนธรรมทพฒนาเปนล าดบกอใหเกดความอสระ สามารถด ารงชวตจากสงทไดเรยนร จากการศกษาและประสบการณในชวต มความสขอยในระเบยบวนยและสงค มของตน เปนคานยมสงสดทคนไดรบการขดเกลาแลวสามารถบ าเพญตนตามเสรภาพเฉพาะตนไดอยางอสระ สามารถปกครองตนเองและชกน าตนเองใหอยในท านองครองธรรม กลาวโดยสรป ลกษณะของจรยธรรม ม 4 ประเภท ประกอบดวย 1) ความรทาง คณธรรมจรยธรรม หมายถง การทบคคลรวาการกระท าใดดหรอไมด ควรประพฤตหรอไมควรประพฤต 2) เจตคต

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

18

ทางคณธรรมจรยธรรม หมายถง ความรสกชอบหรอไมชอบของบคคลทมตอการประพฤตปฏบต ตนเชงจรยธรรม โดยรวมเอาความรทางจรยธรรมไวดวย 3) เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลใชเหตผลในการเลอกทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง ซงการอางเหตผลเชงจรยธรรมนสมพนธกบพฒนาการทางสตปญญาและอารมณ และ 4) พฤตกรรมทางจรยธรรม หมายถง การทบคคลแสดงพฤตกรรมทสงคมนยมชมชอบหรองดเวนการแสดงพฤตกรรมทฝา ฝนกฎเกณฑหรอคานยมในสงคมนน 1.6 การวดคณธรรมจรยธรรม การวดคณธรรมจรยธรรมเปนเรองทวดไดยากและซบซอน เมอเปรยบเทยบกบการวดดานอน ๆ ถาจะใหไดผลทดมความเทยงตรงสง ควรจะใชหลาย ๆ วธประกอบกน มนกการศกษาได เสนอแนวทางการวดไวดงน ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2543, หนา 192-200) กลาววาการวดคณธรรมจรยธรรมท าไดหลายแบบดงน 1. การสงเกตพฤตกรรม เปนการเฝามองดอยางมจดหมาย เครองมอทส าคญจงคอตานนเอง ตากบการรบรจะตองมความเทยงตรง สามารถจ าแนกพฤตกรรมของผทถกสงเกตไดอยางด สงทชวยในการสงเกตอกอยางหนงกคอ บตรรายการ ในบตรรายการนจะมพฤตกรรมทตองสงเกตไวจ านวนหนง การสงเกตทดจะตองไมพยายามใหผถกสงเกตรตวและควรก าหนดระยะเวลาใหเหมาะสมจงจะด 2. การสมภาษณ หมายถง การพดคยกนอยางมจดมงหมาย เครองมอส าคญจงคอปาก จดมงหมายในทนคอ ตองการทราบพฤตกรรมทางจรยธรรมจากผถกสมภาษณ เพอชวยใหการสมภาษณเปนมาตรฐานมากขนจงควรมขอค าถามไวกอน และถามเนนประเดนทเราศกษา ถาผตอบเลยงไปทางอนผสมภาษณพยายามตะลอมเขาสจดหมายทตองการใหได 3. ใชขอความแสดงจรยธรรมใหเลอกตอบ ขอความทใชจะยาวหรอสนกได แตจะตองเปนขอความทมเงอนง าปญหาเกยวกบจรยธรรม ผทตอบจะตองใชเหตผลเชงจรยธรรมมาตอบ สวนตวเลอกทก าหนดไวใหตอบตองขนอยกบขอความนน ๆ ดวย แตละขอจะใชตวเลอกเหมอนกนหรอตางกนกได แตขอสอบชดหนง ๆ ควรสามารถใหคะแนนแตละขอไดเทากน ทางทงายคอใหตวเลอกเทากนและมเกณฑในการคดใหคะแนนเหมอน ๆ กน 4. ใชสถานการณย อย ๆ ใหเขยนตอบ สถานการณยอยทกลาวนจะเปนเรองสนทมความขดแยงตองแกปญหาโดยวธการทางจรยธรรม ลกษณะเหมอนเรองสนทใชสมภาษณทกลาวมา แตครงนใหผตอบเขยนตอบวาจะแกปญหาอยางไร พรอมดวยเหตผลประกอบดวย จะไดสามารถน าไปเปรยบเทยบกบระดบของจรยธรรมได

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

19

5. ใชสถานการณยอย แลวเขยนตวเลอกใหตอบ สถานการณในทนอาจจะยาวหรอสนกได แตใหเปนลกษณะทมปญหาเชงจรยธรรมอย ยงซบซอนกจะยงยากตอการตดสนใจ แตตองระวงเรองภาษา เพราะผตอบบางคนอานไมเขาใจ จบตนชนปลายไมถกเลยไมสามารถพจารณาตดสนได ซงหลกในการเขยนตวเลอกมดงน 5.1 เมอไดสถานการณแลว สงใหกลมตวอยางตอบค าถามจากสถานการณเหมอนแบบเตมขอความนนเอง 5.2 ยดเกณฑในการพจารณาตดสนใจเชงจรยธรรมโดยอาศยทฤษฎหรอความเชอใดกเลอกเอาอยางหนง 5.3 จ าแนกแนวการตอบออกเปนระดบ ๆ ในการตดสนใจเชงจรยธรรมเปนพวก ๆ ไว 5.4 พจารณาเอาแนวคดจากการตอบมาท าเปนตวเลอกโดยการดดแปลงปรบปรง ดวงเดอน พนธมนาวน (2524, หนา 41-43) กลาวถงการวดระดบการใหเหตผลเชงจรยธรรมตามแนวคดของ เพยเจทและโคลเบอรก วาเนนทพฒนาการทางการคดและการตดสนทางจรยธรรม ม 3 วธการดงน 1. วธการตอบโดยอสระ วธนใชการเลาเรองใหผถกวดฟงทละเรอง โดยเรองทใชเลานเปนเหตการณขดแยงระหวางความตองการสวนบคคลกบกฎเกณฑของหมคณะหรอสงคม เชน การใหยาท าลายชวตแกผเจบปวยทรมานทอยากตาย หรอผขดสนทรพยขโมยยารกษาโรคมะเรงมาใหภรยา ผถกวดจะตองใหเหตผลในการทไดตดสนใหตวเอกในเร องกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง เพอแกปญหาทเกดขน เหตผลทผตอบทงหมด 6-9 เรองนน จะถกน ามาวเคราะหเนอหาโดยผช านาญการ เพอจดเขาขนจรยธรรมขนท 1 ถง 6 ตามทฤษฎพฒนาการของการใหเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบอรก โดยมวธการใหคะแนนเปน 2 ประเภท คอ ระบบใหคะแนนรวมและระบบใหคะแนนละเอยด ซงระบบใหคะแนนรวมนนผตรวจจะตดสนวาเนอหาในค าตอบแตละเรองไดพาดพงถงเหตผลขนใดมากทสดกใหคะแนนในขนนน ดงนนเหตผลเชงจรยธรรมของผตอบแตละคนจงเปนคะแนนฐานนยมหรอขนท ผตอบใชบอยทสดจากการถามทงหมด 6-9 เรองนนเอง ส าหรบระบบใหคะแนนละเอยด ผตรวจจะใหคะแนนความคดแตละหนวยวาอยในขนใด ซงค าถามแตละเรองอาจประกอบดวยความคดหลายหนวย เมอตรวจครบทกเรองแลวจงหาความถรวมของแตละขน แลวรายงานเปนเปอรเซนตในแตละขน รวม 6 ขน เปน 100 เปอรเซนตส าหรบผตอบแตละคน วธการตอบโดยอสระน มประโยชนในการศกษาความคดเหนและธรรมชาตของจรยธรรมของผตอบแตละคนอยางละเอยด แตมขอจ ากดอยหลายประการ คอ ความไมมแบบแผนทแนนอนของค าถาม เพราะผสมภาษณกระต นใหผตอบใหรายละเอยดของค าตอบไปในแนวทางทตองการศกษาได สวนการตรวจใหคะแนนกคอนขางยากและซบซอน ตองใชผตรวจทผานการฝกฝนมาแลว

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

20

เปนอยางด ไมเชนนนจะเกดความล าเอยงในการตรวจไดมาก นอกจากนการรายงานผลคะแนนทไดกมหลายระบบ ท าใหยากแกการตความและยงตองใชเวลามากดวย ท าใหวธนมความไมคลองตวในการใชและไมเหมาะสมทจะใชในการวจยทตองการวดตวแปรอน ๆ อกดวย 2. วธการวดแบบมตวเลอก วธนใชการกระตนความคดของผตอบดวยเรองขดแยงทางจรยธรรม แลวจดหาค าตอบใหผตอบไดเลอกขดถกในค าตอบทใกลเคยงกบความคดของตนมากทสดเพยง 1 ค าตอบในแตละเรอง โดยมตวเลอกเหตผลทจะกระท าหรอไมกระท า 6 ตวเลอก ซงเปนตวเลอกประจ าในแตละขนตามทฤษฎของโคลเบอรก วธวดแบบนมลกษณะเปนปรนย สามารถสรางและใชไดอยางมาตรฐานส ง เนองจากมการจดใหขดค าตอบและการใหคะแนนเปนแบบแผนเดยวกนหมด ท าใหสามารถขจดความล าเอยงในการสมภาษณและการใหคะแนนได แตมขอจ ากดในการใชโดยทอาจจะมปญหาเกยวกบเนอหาของตวเลอกวาจะตรงกบขนทง 6 ของโคลเบอรกหรอไม และการทมค าตอบใหเลอก นนจะเปนการเราใหผตอบเลอกตอบในขนทสงหรอต ากวาขนจรยธรรมทแทจรงของตนมากนอยเพยงใด 3. วธประเมนผลและเรยงล าดบความส าคญของประเดนปญหา วธนเปนการปรบปรงวธการตอบจากวธการตอบแบบจดหาค าตอบใหเลอก ซงมลกษณะการชกจงใหยอมรบเหตผลในขนตาง ๆ แตในการพจารณาเหตผลเชงจรยธรรมยงขนอยกบการวเคราะหปญหาทเกยวของและการเหนความส าคญของประเดนตาง ๆ ทเกยวของในเรองนนอยางกวางขวาง ซงวธนสามารถวดไดวาประเดนทางจรยธรรมประเดนใดท ส าคญในเรองหนง ๆ โดยใหค าตอบมาหลายประเดนทเขาอยในขนของการใหเหตผลเชงจรยธรรมตาง ๆ และในแตละเรองจะใหผตอบประเมนคาประเดนตาง ๆ ทกประเดนทใหไว แลวใหน า 4 ประเดนทผตอบเหนวาส าคญทสดมาเรยงล าดบความส าคญอกครงหนง ส าหรบ วธการใหคะแนนแกผถกวดแตละคนนนใชดชนประเมนคา ดชนเรยงล าดบ และดชนขนพฒนาการ ซงดชนเรยงล าดบใหคาความเชอมนสงทสดและมความสมพนธทางบวกสงทสด กบความสามารถในการเขาใจเรอง ดงนนจงควรใชดชนเรยงล าดบมากทสด กลาวโดยสรป การวดคณธรรมจรยธรรมตองพจารณาความเหมาะสมของทงผทดสอบ ผถกทดสอบ สภาพการทดสอบ และสงทจะวด ในการศกษาครงนผวจยเลอกวธการวด ทหลากหลายประกอบดวยการทดสอบ การสอบถามดวยแบบสอบถาม โดยก าหนดตวเลอกเปนระดบการปฏบต และการสงเกตพฤตกรรมข องนกเรยน โดยวดทงความร ทางคณธรรมจรยธรรม เจตคต ทางคณธรรมจรยธรรม เหตผลเชงจรยธรรม และพฤตกรรมทางคณธรรมจรยธรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

21

1.7 แนวทางการพฒนาคณธรรมจรยธรรม คมเพชร ฉตรศภกล (2547, หนา 29) เสนอหลกการจดกจกรรมพฒนาคณธรรมและจรยธรรมใหแกเดกและเยาวชนดงน 1. ก าหนดวตถประสงคและแนวปฏบตทชดเจนเปนรปธรรม 2. จดใหเหมาะสมกบวย วฒภาวะ ความสนใจ ความสามารถของเดก 3. บรณาการวชาการกบชวตจรง ใหเดกไดตระหนกถงความส าคญของการเรยนรคณธรรมและจรยธรรม และรสกสนกกบการใฝรใฝเรยน 4. จดกระบวนการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมอยางเปนขนตอน โดยล าดบขนตอนการพฒนา ประกอบดวย ขนการรบร ขนตอบสนอง ขนการเหนคณคา ขนการจดระบบ และขนการเกดนสย 5. ใชกระบวนการกลมในการจดประสบการณเรยนร ฝกใหคดวเคราะห สรางสรรค จนตนาการทเปนประโยชนและสมพนธกบชวตในแตละชวงวยอยางตอเนอง 6. จ านวนสมาชกควรมความเหมาะสมกบลกษณะของกจกรรม 7. มการก าหนดเวลาในการจดกจกรรมใหเหมาะสมกบเนอหาของคณธรรมและจรยธรรม 8. ผเรยนเปนผด าเนนการ มครเปนทปรกษา 9. ยดหลกการมสวนรวม โดยเปดโอกาสใหครอาจารย บดามารดา ผปกครอง ชมชน องคกรทงภาครฐและเอกชนมสวนรวมในการจดกจกรรม 10. มการประเมนผลการปฏบตกจกรรม โดยวธการทหลากหลายและสอดคลองกบวตถประสงคของการจดกจกรรมอยางเปนระบบและตอเนอง ทศนา แขมมณ (2549, หนา 7-25) เสนอวธการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมไวดงน 1. การพฒนาคณธรรมและจรยธรรมตามทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าและการปรบพฤตกรรม มขนตอนหลก 5 ขน ดงตอไปน 1.1 บงชหรอก าหนดพฤตกรรมเปาหมายใหชดเจน มลกษณะเปนพฤตกรรมทสงเกตได 1.2 ใชแรงเสรมทเหมาะสมและถกหลกการ 1.2.1 ใชตวเสรมแรงทางสงคม เชน การใหการชมเชย ยกยอง สนใจ และใหเกยรต 1.2.2 ใหรางวลเปนสงของหรอใชเบย (Token) แลกกบสงของทผปรบพฤตกรรมตองการ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

22

1.2.3 ใหท ากจกรรมทชอบ เชน การอานหนงสอการตน การเลนเกมทผเรยนหรอผทไดรบการปรบพฤตกรรมชอบ 1.3 ตดตามสงเกตการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผทไดรบการปรบพฤตกรรม เมอมพฤตกรรมทตองการเกดขนควรใหแรงเสรมเปนครงคราว เพอจะใหพฤตกรรมนนคงอยอยางถาวร 2. การพฒนาคณธรรม จรยธรรม โดยใชการสงเกตตวแบบตามทฤษฎการเรยนรทางปญญาเชงสงคม ควรด าเนนการเปน 5 ขนตอน ดงน 2.1 การกระตนใหผเรยนเกดความใสใจและตงใจสงเกตตวแบบ 2.2 การเสนอตวแบบ ตวแบบจะตองมลกษณะเดนชดไมสลบซบซอน จนเกนไป เปนตวแบบทมคณคา มประโยชน สามารถดงดดจตใจและท าใหผสงเกตพงพอใจ 2.3 การชวยใหผเรยนเกบจ าตวแบบโดยใชวธการตาง ๆ เชน การจดท าเปนรหสหรอโครงสรางใหจ าไดงาย การซกซอมลกษณะของตวแบบในความคดและการซกซอมดวยการกระท า 2.4 การจงใจใหผเรยนปฏบต โดยการชวยใหผเรยนไดรบร เหนคณคาหรอเหนผลทนาพงพอใจของการปฏบต รวมทงการชวยใหผเรยนไดรบรความสามารถของตนและเรยนรวธการก ากบตนเอง 2.5 การลงมอกระท าหรอปฏบต โดยชวยใหผเรยนไดลงมอท า สงเกตการกระท าของตนเอง ใหผเรยนไดขอมลปอนกลบและใหผเรยนไดเทยบเทยงการกระท าของตนกบภาพตวแบบในความคด 3. การพฒนาคณธรรมและจรยธรรมโดยวธการท าความกระจางในคานยม (Value Clarification) เปนวธการในการชวยใหบคคลไดคด พจารณาและส ารวจคานยมของตนเองตามเกณฑของคานยมแท ตวอยางเชน เมอบคคลหนงไมแนใจวาคานยมทตนเองยดถอนนเปนคานยมแทของตนหรอไม เราสามารถชวยใหบคคลนนเกดความกระจาง โดยอาจใชค าถามน าเพอใหเขาไดคด เชน 3.1 คณยดถอความซอสตยเปนคานยม เพราะอะไร 3.2 ถาคณยดความซอสตยเปนหลก คณจะไดรบผลดอะไร 3.3 ถาคณยดความซอสตยเปนหลก คณอาจไดรบผลเสยอะไร 3.4 คณยนดจะรบผลเสยหรอไม 3.5 คณไดท าอะไรบางทแสดงวาตวเองมความซอสตย 3.6 สมมตวาคณเกบเงนได 5,000 บาท คณจะคนเจาของหรอไม ส าหรบครทสนใจทจะจดการเรยนการสอนตามแนวคดน สามารถพฒนากระบวนการสอนเปน 6 ขน ดงน 1) ขนการคดอยางอสระ 2) ขนก าหนดทางเลอกหลาย ๆ ทาง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

23

3) ขนพจารณาไตรตรอง 4) ขนเลอกทางเลอกทดทสด 5) ขนปฏบตตามทางเลอก 6) ขนปฏบตซ าจนเปนประจ า 4. การพฒนาคณธรรมและจรยธรรม โดยใชวธสอนและเทคนคการสอนของพระพทธองคทสามารถน ามาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน (ทศนา แขมมณ, 2549, หนา 7-25) วธสอน ไดแก 1) การสนทนา พดคย โตตอบกน 2) แบบบรรยาย 3) แบบถาม

ตอบปญหา

แบบตอบตรง ๆ ยนยนไปขางเดยว

แบบถามออม

แบบไมตอบ พกปญหาไวกอน 4) แบบเปรยบเทยบอปมาอปไมย กลวธการสอน เทคนคการสอน ไดแก 1) สอนตามลกษณะของบคคล

สอนตามจรตของบคคล

สอนตามภมปญญาของบคคล

สอนตามภมหลงของบคคล 2) สอนเรองทเหมาะกบชวตของบคคล 3) สอนจากรปธรรมไปหานามธรรม 4) สอนจากสงทงายไปยาก 5) สอนจากสงทรไปสสงทไมร 6) สอนโดยการใหทดลองดวยตนเอง 7) สอนจากของจรง 8) สอนโดยใหผเรยนมประสบการณตรง 9) สอนโดยยกอทาหรณเปรยบเทยบ 10) สอนโดยการเลนภาษา เลนค า 11) สอนโดยใชค าในความหมายใหม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

24

12) สอนโดยการท าตนเปนตวอยางและใหความเอาใจใสบคคลทควรไดรบความใสใจพเศษเปนราย ๆ ไปตามควรแกกาลเทศะ ศลปะวธสอน/วาทศลปในการสอน 1) วาทศลปในการสอนทท าใหผฟงไดรบรส 4 ประการ

ใหรแจงเหนจรงดวยใจ เหมอนเหน

ชกชวนใหปฏบตตาม

เราใจผฟงใหมความกลาหาญในการปฏบตตาม

ใหผฟงมความราเรง แจมใส แชมชนในการฟงและปฏบตตาม 2) ลลาการสอน ประกอบดวย

สอนอยางละมนละมอม

สอนอยางเขมงวดรนแรง

สอนอยางขอรองวงวอน 5. การพฒนาคณธรรมจรยธรรม โดยการพฒนาเหตผลเชงจรยธรรมตามแนวทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม สามารถท าไดหลายวธ ดงน 5.1 ระดบพฒนาการทางจรยธรรมและขนของการใชเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบอรกใหความเขาใจวา เดกในชวงอายตาง ๆ จะมพฒนาการทางจรยธรรมไปตามล าดบขนและเดกในชนเรยนแตละคนอาจมขนของการใชเหตผลเชงจรยธรรมไมเทากน ดงนน คร จะสอนจรยศกษาใหเดกทกคนเหมอนกนหมดไมได ครจ าเปนตองวเคราะหเดกกอนวาเข ามขนเหตผลเชงจรยธรรมในขนใด แลวจงชวยน าใหเขาไดพฒนาขนไปในขนสงอก 1 ขน โดยพยายามจดประสบการณทางสงคมใหเหมาะสมกบพฒนาการขนนน 5.2 พฒนาการทางจรยธรรมของบคคลเกดขนไดจากการไดมโอกาสปฏสมพนธกบผอนและสภาพแวดลอม การไดมปฏสมพนธจะชวยใหบคคลเขาใจตอความคดเหนของบคคลอนมากขน ซงเขาจะสามารถน ามาใชในการพจารณาเพอตดสนใจในปญหาตาง ๆ โดยเฉพาะกบปญหาเชงจรยธรรม ดงนน การใหเดกไดเขากลมทางสงคมตาง ๆ จะชวยใหเดกไดเรยนรบทบาทของตนเองและผอน อนจะชวยใหเขาไดพฒนาจรยธรรมในขนทสงขนไปอยางรวดเรว 5.3 ครสามารถชวยกระตนพฒนาการทางจรยธรรมของเดกใหสงขนได โดยการชวยใหเดกไดฝกเผชญกบปญหาความขดแยงเชงจรยธรรมบอย ๆ และฝกใหเดกไดคดวเคราะห อภปราย โตแยงกน และตดสนโดยพจารณาความเหน รวมทงกฎเกณฑตาง ๆ ของสงคมดวย เรองทน ามาใชอภปรายอาจเปนเรองทเกดขนจรงในชวตประจ าวนหรอสถานการณจ าลอง แตสถานการณควรมลกษณะใกลเคยงกบความเปนจรงของผเรยนและควรเปนปญหาทสามารถใชเหตผลเชงจรยธรรมในระดบทตรงกบระดบพฒนาการทางจรยธรรมทเปนอยของผเรยนและในระดบทสงกวา การเสนอ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

25

ปญหานนอาจใชสอประกอบดวยเพอชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในปญหาชดเจนขนหรออาจใชวธการแสดงบทบาทสมมต การแสดงละครประกอบดวย 5.4 วธทครสามารถชวยกระตนพฒน าการทางจรยธรรมของเดกใหสงขนอกวธหนง คอการจดบรรยากาศในชนเรยนและในโรงเรยนใหเออตอการทจะสามารถแสดงความคดเหน อภปราย โตแยงเกยวกบปญหาขดแยงเชงจรยธรรมรวมกบเพอน ๆ ไดอยางเปดเผย ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 11-14) เสนอหลกในการสงเสรมพฒนาคณธรรมจรยธรรมดงน 1. การพฒนาเดกตองพฒนาทงกายและจตไปพรอม ๆ กนอยางไดสมดลกน จงจะสามารถวางพนฐานทดใหแกเดก เพอน าไปสความเปนมนษยทสมบรณ 2. การใหเหนแบบอยางทด การเปนตนแบบทด และการปฏบตตนใหเปนกลยาณมตรตอเดก เปนวธการพฒนาคณธรรมใหเกดขนแกเดกไดเปนอยางด 3. การท าจตใหบรสทธ ไดแก การฝกสมาธสตภาวนา จะชวยใหเดกมจตใจสะอาด สงบ อนเปนปจจยกอใหเกดพฒนาการทางคณธรรมและสตปญญา 4. การจดสงแวดลอมทางธรรมชาต สามารถปลกฝงคานยมและชวยใหเดกเกดการเรยนรคณธรรมตาง ๆ 5. คณธรรมจรยธรรมของเดกมขนของการกระท า การเขาใจธรรมชาตของเดก การมปฏสมพนธกบเดกอยางเหมาะสมและสงเสรมใหเดกพฒนาไปสขนจรยธรรมทสงขน จะสามารถชวยใหเดกมพฒนาการอยางเหมาะสมกบวย 6. การปลกฝงคณธรรมใหแกเดก ควรใชกลวธการสอนทหลากหลาย ผสมผสานกน เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนร 7. ความพอดหรอทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา) เปนหลกธรรมทควรน ามาปฏบตเพอน าไปสความส าเรจ กลาวโดยสรป การพฒนาคณธรรมจรยธรรมมวธ การทหลากหลาย นอกจากจะเนนการใหความร การสรางศรทธาและการฝกอบรมแลว วธสอนตาง ๆ สามารถชวยกระตนพฒนาการทางคณธรรมจรยธรรมได เชน การแสดงบทบาทสมมต การใชกลมใหเกดการคลอยตาม การฝกปฏบต การเลยนแบบจากตวแบบ การอภปรายเพอตอบค าถาม และการจดกจกรรมใหมโอกาสปฏสมพนธกบผอนเพอใหไดรบประสบการณทจะ ชวยพฒนาคณธรรมจรยธรรมในขนทสงขน ส าหรบการวจยครงนผวจยเนนการน าเสนอตวแบบทด การจดบรรยากาศในชนเรยนทเออตอการทจะสามารถแสดงความคดเหน อภปราย โตแยงเกยวกบปญหาขดแยงเชงจรยธรรมรวมกบเพอน ๆ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

26

2. เอกสารทเกยวของกบความซอสตยสจรต 2.1 ความหมายของความซอสตยสจรต ธญญา สนทวงศ ณ อยธยา (2547, หนา 58) ใหความหมายวา ความซอสตย หมายถง การนบถอตนเอง ไมหลอกลวงตนเอง ละอายตอการกระท าผด ไมคดคดตอผอน ไมลกขโมย ประพฤตปฏบตตอผอนอยางตรงไปตรงมา ทงตอหนาและลบหลง รบผดชอบหนาทการงานทไดรบมอบหมาย รกษากฎระเบยบของสงคมและหนวยงาน ไมกระท าการใดทท าใหเกดความเสอมเสยแกสวนรวม เสาวนจ รตนวจตร (2547, หนา 60) ใหความหมายวา ความซอสตยหมายถง การมคณธรรมและพฤตกรรมทแสดงความรบผดชอบตอหนาทของตนเอง รวมทงการมสจจะวาจาและสจจะปฏบตตอตนเองและผอน วรวท คงศกด (2553, ออนไลน) ใหความหมายวา ความซอสตยหมายถง การกระท าทตรงไปตรงมา ประพฤตปฏบตตนอยางสม าเสมอ ทงตอหนาและลบหลง การยดมนในสงทถกตองชอบธรรม รงอรณ เขยวพมพวง (2557, หนา 35) ใหความหมายวา ความซอสตย หมายถง ประพฤตชอบ ไมคดคดหลอกลวง ตรงไปตรงมาถกตองตามท านองคลองธรรมและกฎหมายของบานเมอง ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2557, หนา 50) ใหความหมายวา ความ ซอสตยสจรต หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการยดมนในความถกตอง ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองแ ละผอนทงทางกาย วาจา ใจ ผทมความซอสตยสจรต คอ ผทประพฤตตรงตามความเปนจรงทงทางกาย วาจา ใจ และยดหลกความจรงความถกตองในการด าเนนชวต มความละอายและเกรงกลวตอการกระท าผด ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2560, หนา 15) ใหความหมายวา ความ ซอสตยสจรต หมายถง การประพฤตตรงตามความจรงทงกาย วาจา ใจ ตวอยางพฤตกรรมคอ พดความจรง ปฏบตตามค าสญญา ไมน าสงของหรอผลงานของผอนมาเปนของตนเอง ไมหาประโยชนในทางทไมถกตอง สรปไดวา ความซอสตยสจรตหมายถง การประพฤตตรงไมเอนเอยง ไมมเลหเหลยม มความจรงใจ ปลอดจากความรสกล าเอยงหรออคต ประพฤตอยางเหมาะสม ดงาม ตรงกบความเปนจรง ทงกาย วาจา ใจตอตนเองและผอน 2.2 ประเภทของความซอสตยสจรต กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545ก, หนา 147) ไดแบงประเภทของความซอสตยสจรตไว 4 ประเภท ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

27

1. ความซอสตยตอตนเอง มลกษณะพฤตกรรม เชน การมความรสกผดชอบชวด การมความละอายเกรงกลวตอความผด การไมพดปดสบปลบหลอกลวง การไมคดโลภในของผอน การยอมรบผดจากการกระท าของตน 2. ความซอสตยตอบคคลอน มลกษณะพฤตกรรม เชน การมความจรงใจตอผอน การไมกลาวค าเทจตอผอน การรกษาค ามนสญญาทใหไวตอผอน การไมเอาเปรยบผอน การไมถอเอาของผอนมาเปนของตนเองโดยไมไดรบอนญาต การไมทจรต คอ ควรมความประพฤต ดทงตอหนาและลบหลงผอน 3. ความซอสตยตอหนาท มลกษณะพฤตกรรม เชน มความรบผดชอบตอหนาททตนท า หรอไดรบมอบหมายและท าใหดทสด มความตรงตอเวลา การไมใชอ านาจหนาทไปในทางทหาผลประโยชนสวนตน การรกษาและปฏบตหนาทตามกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบ 4. ความซอสตยตอชมชนและสงคม มลกษณะพฤตกรรม เชน ชวยเหลอสงคม ดแลสมบตสวนรวม เสยสละเพอสวนรวม การรกษาความสามคคในหมคณะ ทว บณยเกต (2543, หนา 12) ไดจ าแนกความซอสตยสจรตออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. ซอสตยตอตนเอง เปนเรองของความมหรโอตตปปะ ไมกลากระท าในสงทไมสจรต แมการกระท านน ๆ จะไมมใครเหนกตาม ท าตามค าพดโดยไมเหลวไหล 2. ซอสตยตองานทท า ไดแก ความซอตรงเทยงตรง ไมแสวงหาผลประโยชนใสตนในทางทมชอบ 3. ซอสตยตอเพอนฝง ไดแก การไมคด ไมโกง ไมเอารดเอาเปรยบเพอนและตองการความรกความหวงด ความสงสารและซอตรงตอกน บรชย ศรมหาสาคร (2546, หนา 53-55) จ าแนกประเภทของความซอสตยสจรตไว 4 ประเภท ดงน 1. ความซอสตยตอตนเอง คอ การปฏ บตตามสงทตนไดสญญากบตนเองไว เชน การตรงตอเวลา การตงใจจะท าในสงทด หรอการตงใจงดเวนการกระท าในสงทไมด 2. ความซอสตยตอหนาท คอ การปฏบตตนตามหนาทโดยมไดมงแสวงหาผลประโยชนสวนตน ซงนอกเหนอจากคาตอบแทนทไดรบตามปกต เชน การรบสนบนตาง ๆ หรอการฉอโกงเงนของหนวยงาน 3. ความซอสตยตอผอน คอ การปฏบตตอผอนดวยความสจรตทงตอหนาและลบหลง เชน การน าทรพยสนหรอสงของทเกบไดสงคนเจาของหรอการปฏบตตามสญญาทใหไวกบผอน 4. ความซอสตย ตอประเทศชาต คอ การปฏบตตนเปนพลเมองด ไมท าผดกฎหมายบานเมอง เชน การฉอราษฎรบงหลวงหรอการประกอบอาชพทจรต

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

28

สมรน สทธยา (2559, หนา 91) ท าการสงเคราะหตวบงชดานความซอสตยสจรต ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษา โดยศกษาเอกสารและงานวจยท เกยวของ ไดองคประกอบทงหมด 4 องคประกอบ ไดแก ความซอสตยสจรตตอหนาท ความซอสตยสจรตตอตนเอง ความซอสตยสจรตตอบคคลอน และความซอสตยสจรตตอชมชนและสงคม กลาวโดยสรป ความซอสตยสจรตจ าแนกได 4 ประเภท ไดแก ความซอสตยสจร ตตอตนเอง ความซอสตยสจรตตอบคคลอน ความซอสตยสจรตตอหนาท และความซอสตยสจรตตอชมชนและสงคม 2.3 แนวทางการเสรมสรางความซอสตยสจรต ขตตยา กรรณสต (2547, หนา 122) อธบายวา องคประกอบหรออทธพลในการขดเกลา หลอหลอมใหเปนคนซอสตย สจรต ไดแก สถาบนครอบครว สถาบนโรงเรยน สถาบนศาสนา รวมถงสภาพแวดลอมอน ๆ เชน สอมวลชน ผบงคบบญชา กลมเพอน ประชาชนทวไป ตลอดจนสภาพสงคมโดยรวม โดยไดใหแนวทางการสรางคณธรรมความซอสตย คอ การสรางครอบครวอบอน โดยการปลกฝงคณธรรมความซอสตย เพมบทบาทดานศาสนาแกโรงเรยนทวไปใหมากขน ดานสถาบนศาสนาจะตองปรบเปลยนแนวคดในการด าเนนชวตของบคคลและชมชนใหสมดลระหวางดานเศรษฐกจและคณธรรม สรางภมคมกนจากสงยวยตาง ๆ ใหสามารถด ารงตนเปนคนดทซอส ตยในชมชน เปนแบบอยางทดและถายทอดสอนชนทงในการด ารงชวตและการปฏบตงาน การปฏรปการศกษาใหเขาถงคณธรรมอยางแทจรง สรางสอคณธรรมกระตนสงคม เพอใหเกดการศกษาทบทวนฟนฟจตส านก ความภมใจในชาตและวฒนธรรมของไทย เรงใหผน าไทยเปนแบบฉบ บดานคณธรรมของสงคมในการเปลยนแปลงพฤตกรรมเชงรกและรบ ยกระดบคณภาพการเรยนรของคนไทยโดยอาศยกระบวนการศกษาเปนตวอบรม พนม พงษไพบลย (2561, ออนไลน) กลาวถงแนวทางในการปลกฝงความซอสตยสจรตวาเปนหนาทของทกฝาย ผทมบทบาทส าคญยงคอโรงเรยนมหนาทหลกคอ การพฒนาผเรยนใหเกดความเจรญงอกงามในทกดานอยางมดลยภาพ ตองใหเดกไดรบการพฒนาทงทางดานจตใจ ปญญา รางกายและสงคม กระบวนการเรยนการสอนเปนกระบวนการกระตนเพอใหเกดการพฒนาท าใหเดกเกดความอยากรอยากเหน เรยนร ไดปฏบตจนเกดความเขาใจ เกดความเชอ ความศรทธาและยดถอเปนแนวทางการด าเนนชวต ซงกระบวนการจดการเรยนการสอนเพอปลกฝงความซอสตยสจรตมดงน 1. กระตนใหนกเรยนเกดความสนใจเรองความซอสตยสจรต เชน การน าขาวเหตการณประจ าวนทเกยวกบความซอสตยสจรตหรอเอาเรองของคนในชมชนทคนยกยองนบถอมาเลาใหนกเรยนฟง เดกเลกอาจตองเลาเปนนทาน เดกโตเลาเรองจรงและมรายละเอยดมากขน 2. การยกยองสรรเสรญผทท าความดตาง ๆ โดยเฉพาะผทแสดงออ กซงความซอสตยสจรต ควรยกยองนกเรยนของตน คนในสงคมรอบ ๆ โรงเรยนหรอคนอน ๆ ตามขาว เหตการณทปรากฏ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

29

3. การใหนกเรยนศกษาคนควา หาบคคลตวอยางทแสดงใหเหนวาผนนเปนคนซอสตยสจรตและมคณสมบตทดงามอน ๆ นกเรยนควรจะไดศกษาโดย การไปพดคยกบคนในชมชน เพอหาคนทชมชนยกยอง และศกษาจากหนงสอ เอกสารตาง ๆ ควรใหนกเรยนไดใหเหตผลในการทเขาเลอกบคคลนนมาเปนตวอยางดวย 4. การใหนกเรยนชวยกนจดนทรรศการแสดงประวตชวตและพฤตกรรมของผทนกเรยนหรอสงคม องคกรตาง ๆ ยกยองวาเปนคนซอสตยสจรตเปนระยะ 5. โรงเรยนประกาศยกยองนกเรยนหรอคร หรอบคคลในสงคมทมพฤตกรรมความซอสตยสจรตใหปรากฏแกนกเรยนโดยทวไปทกครงทมเหตการณเกดขน 6. โรงเรยนอาจจดกจกรรมประจ าภาคเรยนหรอประจ าปใหนกเรยนชวยเล อกเพอนของเขาเองทเปนผทมความซอสตยสจรตสมควรไดรบการยกยองชมเชย 7. ในกจกรรมการเรยนรไมวาจะเปนเรองใดวชาใดกตาม ครทกคนควรใหความส าคญกบการสรางนสย ความมวนย ความรจกหนาทรบผดชอบและความซอสตยสจรตตอตนเองและผอนเสมอ ๆไมควรแยกการสอนเรองความซอสตยจากการสอนอน ๆ ควรสอนควบคกนไป 8. ใหนกเรยนไดศกษาจากบคคลในทองถน เชน พระสงฆ ผน าชมชน ถงความดงามของการเปนคนซอสตยและโทษของการไมเปนผทมความซอสตย พรอมทงหาตวอยางมาประกอบ 9. ใหนกเรยนเขยนนทานหรอเรองจรงเกยวกบความซอสตยสจรต 10. ใหนกเรยนสงเกต วเคราะหและวจารณตนเองในเรองของความซอสตย คอการใหนกเรยนเปนผประเมนตนเอง อาจเปนความลบเฉพาะตว 11. โรงเรยนอาจจดใหมปาฐกถา โตวาท เกยวกบความซอสตยสจรต โดยใหนกเรยนเปนผด าเนนการเอง 12. ใหนกเรยนตงปณธานของตนเกยวกบความซอสตยสจรต 13. โรงเรยนเชญผทมชอเสยงหรอผทไดรบการยกยองเรองความซอสตยสจรตมาพดคยกบนกเรยน 14. โรงเรยนจดงานวนแหงความซอสตยและจดกจกรรมอน ๆ เกยวกบการปลกฝงความซอสตยสจรต 15. ครในโรงเรยนประพฤตตนใหเปนตวอยางแกนกเรยน ยงมรปแบบและวธการอน ๆอกมากมายทสามารถน ามาใชเพอสงเสรมการปลกฝงสรางนสยใหนกเรยนยดมนในความซอสตยสจรต กลาวโดยสรปแนวทางการเสรมสรางความซอสตยสจรตทเกยวของกบสถานศกษาท าไดโดยใชกระบวนการทางการศกษา กระตนใหนกเรยนมความสนใจเรองความซอสตยสจรต ยกยองสรรเสรญผทมความซอสตยสจรต จดกจกรรมใหนกเรยน ไดเรยนรจนเกดความเขาใจ เหนประโยชนและยดมนในความซอสตยสจรต

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

30

3. เอกสารทเกยวของกบความมวนย 3.1 ความหมายของความมวนย ชยอนนต สมทวณช (2543, หนา 10) กลาววา การมวนย คอ การรจกควบคมอารมณ การรกษาความซอตรงคงมนอยางมหลกการ การรจกหนาท ความรบผดชอบ การรจกปรบตวเมอมการเปลยนแปลง ปรชา ธรรมา (2546, หนา 33) ใหความหมายวา ความมวนย หมายถง การควบคม พฤตกรรมของบคคลดวยความสามารถของตนเองไดเปนผลส าเรจตามเปาหมายอนเปนทยอมรบ โดยงดเวนหรอระงบยบยงการกระท าอนไมเหมาะสมและน าตนไปสการกระท าอนเหมาะสมยงขน ราชบณฑตยสถาน (2546, หนา 756) ใหความหมายวา วนย หมายถง การอยในระเบยบแบบแผนและขอบงคบปฏบต ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2550 , หนา 20) ใหความหมายวา ความมวนย หมายถง ความสามารถของนกเรยนในการควบคมตนเองใหกระท าการและปฏบตตนใหอยในระเบยบแบบแผนและขอบงคบของโรงเรยนในสงทด มประโยชนตอตนเองและสวนรวม กรมการศาสนา (2551, หนา 11) ใหความหมายวา ระเบยบวนย คอ ขอก าหนด กฎหมาย กฎเกณฑ กตกา ขอบงคบทมไวเพอเปนแนวทางปฏบตของคนในสงคมเพอใหสงคมเกดความสงบสขเรยบรอย ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2553 , หนา 19) ใหความหมายวา วนย หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงการยดมนในขอตกลง กฎเกณฑ และระเบยบ ขอบงคบของครอบครว โรงเรยนและสงคม พฤตกรรมบงชคอ 1) ปฏบตตนตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบของครอบครว โรงเรยนและสงคม ไมละเมดสทธของผอน 2) ตรงตอเวลาในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ ในชวตประจ าวนและรบผดชอบในการท างาน รงอรณ เขยวพ มพวง (2557, หนา 60) ใหความหมายระเบยบวนยวา หมายถง แบบแผนการควบคม บงคบของบคคลใหเปนไปตามความประสงคของสงคม เพอใหบคคลมคณสมบตทดงาม แสดงออกมาไดทงอารมณ ความรสก เจตคตและพฤตกรรมทเกดขนจากสามญส านกภายในจตใจทไดรบการอบรม ปล กฝง ซมซบของมนษยในสงคมดวยความสมครใจ และมความมงมนทจะกระท า ซงความมวนยนนจะมพฤตกรรมทแสดงออกโดยการปฏบตตามกฎหมาย กฎระเบยบและเคารพกตกาของสงคม มความตรงตอเวลา มความมงมนตงใจตอตนเองและสงคม ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2560, หนา 20) ใหความหมายวา ระเบยบวนย หมายถง การปฏบตตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบ ตวอยางพฤตกรรมคอปฏบตตนตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบของครอบครว หองเรยน โรงเรยน ชมชน ทองถน สงคม ตรงตอเวลาในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

31

บรสเบน (Brisbane, 1994, p.67) กลาววา วนย เปนเปาหมายสงสดของการฝกวนย เพราะเปนการควบคมพฤตกรรมโดยผรบการฝกเอง กลาวโดยสรป ความหมายของความมวนย คอ การยดมนในระเบยบแบบแผน ขอบงคบและขอปฏบต ซงมทงวนยในตนเองและวนยตอสงคม 3.2 ประเภทของความมวนย กรมวชาการ (2542ค, หนา 155-156) กลาววาทกษะยอยและพฤตกรรมทแสดงถงความมวนย มดงน 1. ตรงตอเวลา พฤตกรรมทแสดงไดแก ปฏบตงานทนเวลาทก าหนด 2. วางแผนในการใชเวลาในการท างานและการด าเนนชวต พฤตกรรมทแ สดงไดแก แบงเวลาในการปฏบตกจกรรมด าเนนชวตประจ าวน 3. ปฏบตตามกฎ ระเบยบ ของหมคณะ และเคารพกฎกตกาของสงคม พฤตกรรมทแสดงไดแก เคารพกฎหมายบานเมอง กฎจราจร ปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม 4. รจกประเมนตนเอง พฤตกรรมทแสดงไดแก บอกขอดขอเสยในการท างาน 5. ประพฤตตนเสมอตนเสมอปลาย พฤตกรรมทแสดงไดแก แสดงมารยาทไดถกตองตามกาลเทศะอยางสม าเสมอ 6. ซอสตยตอตนเองและผอน พฤตกรรมทแสดงไดแก ไมพดเทจแอบอาง หรอน าของคนอนมาเปนของตนเอง กระทรวงศกษาธการ (2546ข, หนา 14) แบงประเภทวนยนกเรยนเปน 2 ประเภทคอ 1. วนยภายนอก หมายถง การทบคคลใดบคคลหนงประพฤตปฏบตโดยเกรงกลวอ านาจหรอการถกลงโทษ เปนการปฏบตทบคคลดงกลาวไมมความเตมใจหรอตกอยภาวะจ ายอม ถกควบคม 2. วนยในตนเอง หมายถง การทบคคลใดบคคลหนงเลอกขอปฏบตส าหรบตนขนโดยสมครใจไมมใครบงคบหรอถกควบคมจากอ านาจใด ๆ และขอประพฤตปฏบตตองไมขดกบความสงบสขของสงคม วนยทงสองประเภทนมความสมพนธกน กลาวคอ วนยภายนอกเปนสงจ าเปนกรณตองการ เสรมสรางปลกฝง ลกษณะวนยอยางใดอยางหนงโดยรวดเรว ทงนอาจใชการออกกฎหมาย ค าสงตาง ๆ ใหบคคลปฏบตตาม วนยภายนอกสวนใหญจะกระท ากบเดกและวยรนทยงไมบรรลวฒภาวะอยางเพยงพอตอการมวนย หรอกระท าใหกรณทเกดวกฤตการณทางวนย ส าหรบวนยภายในนนเปนผลตอเนองจากวนยภายนอก ทงนการเสรมสรางวนยประเภทนจะใชเวลาระยะยาว ซงสวนใหญจะเกดกบบคคลในวยผใหญ วนยดงกลาวเมอเกดขนแลวจะปรากฏตดตวบคคลนน ๆ ไปโดยตลอด วนยภายในเปนวนยทมความส าคญและตองการใหเกดขนมากทสดส าหรบกลมคนในสงคม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

32

รจร ภสาระ และคณะ (2535, หนา 17) ไดแบงวนยออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. ระเบยบวนยสวนตว หมายถง กฎเกณฑ แนวปฏบตหรอคตประจ าใจ ซงแตละคนจะแตกตางกนไป เพราะแตละคนมลกษณะเฉพาะไมเหมอนกน สงทท าใหวนยสวนตวแตกตางกนออกไป ไดแก เพศ วย ฐานะทางสงคม ระดบการศกษา หนาทการงานหรอคานยม 2. ระเบยบวนยในหนาท หมายถง กฎเกณฑหรอแนวปฏบตทเกยวของกบหนาทการงาน เชน วนยของครอบครวททกคนในบานตองปฏบตในฐานะบดามารดา ลกหลาน หรอผอาศย วนยของโรงเรยนเกยวกบเรองตาง ๆ เชน การแตงกาย การท าความเคารพ 3. ระเบยบวนยทางสงคม หมายถง แนวปฏบตอนดททกคนในสงคมยดถอปฏบตเหมอนกน มลกษณะเหมอนกบวนยสวนตวและวนยในหนาท แตวนยทางสงคมมความหมายกวางกวา ทงนวนยทงสองเกยวของกบกลมเลกกวาวนยทางสงคม เชน มารยาท จารตประเพณ หลกปฏบตทางศาสนา ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2553, หนา20) ไดจ าแนกพฤตกรรมบงชความมวนยส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา (ชนประถมศกษาปท 4-ชนประถมศกษาปท 6) ไว 2 พฤตกรรม ไดแก 1. ปฏบตตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบของครอบครว โรงเรยนและสงคม ไมละเมดสทธของผอน 2. ตรงตอเวลาในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ ในชวตประจ าวนและรบผดชอบในการท างาน กลาวโดยสรปความมวนยจ าแนกไดเปน 3 ประเภท คอ การควบคมตนเอง ความรบผดชอบ และการตรงตอเวลา 3.3 แนวทางการเสรมสรางความมวนย พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) (2540, หนา 14-26) ไดเสนอแนวคดของการเสรมสรางวนยไว 5 แนวทาง ดงน 1. การสรางวนยดวยการท าใหเปนพฤตกรรมเคยชน เปนการน าเอาธรรมชาตของมนษยมาเปนเครองชวย โดยสรางวนยใหเปนไปตามธรรมชาตหรอสอดคลองกบธรรมชาตของมนษย เพราะในการด าเนนชวตประจ าวนของแตละบคคลจะปฏบตตนตามความเคยชนเสยเปนสวนใหญ ทงนสาเหตของความเคยชนเกดจากความเปนไปตามเหตปจจยในกา รด าเนนชวตของมนษย โดยเมอมนษยไดแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนงสกครงหรอสองครง จะมแนวโนมทจะเคยชนและจะแสดงพฤตกรรมเชนนนซ าไปซ ามา พอมความเคยชนกจะยดถอพฤตกรรมนนแลวเกดความพงพอใจในพฤตกรรมทเคยชน ดงนนหากตองการทจะเปลยนแปลงแกไขพฤตกรรมยอมยากขนดวย เพราะฉะนนจงควรใชวธการน าเอาความเคยชนของมนษยมาใชใหเปนประโยชน แตทงนการ ฝกฝนความมวนยใน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

33

ตนเองตองใชความสามารถอยางมากและจะตองมระบบการฝกฝนทสอดคลองกบธรรมชาต ซงระบบการฝกฝนเชนนจะใชไดดกบชวงวยเดก ท งนเพราะวยเดก ยงไมมพฤตกรรมอนเกดจากความเคยชน ดงนนการฝกฝนวนยในตนเองจงควรทจะเรมใหเดกมพฤตกรรมทดอนมาจากแบบอยางทดของบดามารดาหรอผทเลยงดตลอดจนสงคมทแวดลอมตวเดก ไมวาจะเปนชมชนทเดกอาศยอยหรอสถานศกษาทเดกศกษาเลาเรยนอย 2. การใชวนยทลงตวแลว หรอกคอวฒนธรรมมาชวย เพราะวฒนธรรมเปนปจจยหนงทสรางวนยแบบพฤตกรรมเคยชน ทงนเกดจากการทสมาชกทก ๆ คนในสงคมปฏบตตนโดยใหวนยนนกลายเปนวฒนธรรมแลวสมาชกใหมของสงคมทเขาสวฒนธรรมดงกล าวหรอเขามาสชมชนจะปฏบตตนใหสอดคลองกบแนวทางปฏบตดงเดม เพราะวฒนธรรมเปนกระบวนการถายทอดตามความเคยชน หรอนนคอ การท าใหวนยกลายเปนวถชวต 3. การสรางวนยใหไดผลดวยระบบสมพนธขององครวม การฝกวนยจะไดผลดตองอาศยระบบความสมพนธ ขององคประกอบตาง ๆ ทเกยวของมาบรณาการดวยกน ซงเปนการน าองครวมมาประสานกนใหเปนระบบ องครวมหมายถง หากตองการทจะฝกฝนพฒนามนษยหรอการศกษาตองใชองคประกอบทง 3 ดาน ไดแก ดานพฤตกรรม ดานจตใจและดานปญญา ท างานประสานกนไป จงท าใหเกดองครวมทสมบรณ ฉะนนสงทฝกฝนจะกลายเปนชวตจรงของผทถกฝก ดงนนหากตองการฝกปฏบตอะไรสกอยางหนง ตองพจารณาองครวมทง 3 ดาน ดงน ดานท 1 ดานพฤตกรรม หากผทถกฝกมพฤตกรรมทดดวยความเคยชนถอว าเปนสงทด ดานท 2 มความรก ท าใหเกดความอบอน มความเปนกนเอง พรอมทงศรทธาและความสข (จตใจ) ดานท 3 กลยาณมตร รเหตรผล สามารถบอกไดวาท าอยางนนแลวมผลอยางไร ท าใหเดกเขาใจเหตผลและเหนคณคาในสงทท า (ปญญา) 4. การสรางปญญาดวยแรงหนนของสภาพจตใจ เ ปนอกวธการหนงซงน าเอาปจจยดานจตใจมาเปนตวน า กลาวคอ เปนการตงอดมคตในจตใจ เพอใหมความฝกใฝมงมนอยางแรงในการทจะไปถงจดมงหมายทไดตงไว หรอเรยกวา การเรามานะ แตทงนตองมขอความระวงตรงทความมานะในระดบตน ๆ จะเปนความภ าคภมใจ แตถารนแรงเกนไปจะกลายเปนการดถกบคคล อน หรอเปนการท าตนใหเขาไปอยในระบบการแขงขน ซงมกจะแยงความเปนใหญ 5. การสรางวนยโดยใชกฎเกณฑขอบงคบ ซงเปนการใชกฎหมาย กฎเกณฑเขามาบงคบใชควบคมโดยวธการลงโทษ ซงสามารถสรางความมวนย แตมใชเปนวธการทถกตอง ทงนเพราะไมเปนวธการทสอดคลองกบหลกการความเปนจรงของกฎธรรมชาต ซงมหลกวามนษยตองไดรบการฝกฝน การกดขหรอขอบงคบมใชวถทางทถกตองเสมอไป เพราะการใชอ านาจบงคบจะไดผลตอเมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

34

อ านาจดงกลาวยงคงอย แตถาหากอ านาจนนหมดลงไป มนษยกพรอมทจะละเมดวนย ซงจะยงกอใหเกดความวนวายและความเสยหาย แตกระนนกตามการใชกฎเกณฑในบางกรณอาจจะไดผล หากกฎเกณฑดงกลาวนนมไดมอ านาจบบบงคบมากเกนไป และมระยะเวลาพอสมควร เพอทจะ ใหบคคลผานเขาสความเคยชน กระทงบคคลจะมไดรสกวาตนเองก าลงตกอยภายใตอ านาจทบงคบ ซงจากกฎธรรมชาตตามวธท 1 การสรางวนยดวยการท าใหเปนพฤตกรรมความเคยชน ซงมารบทอดการใชอ านาจบบบงคบอนจะเปนวธการทไดผล แตทงน สงทควรจะตอง พงระลกคอ ไมควรใชวธการบบบงคบและลงโทษ หากแตตองฝกฝนทางจตใจใหผทถกฝกฝนเกดความรสกวาเปนประโยชน ถาปฏบตตามกฎขอบงคบนน ๆ ความรความเขาใจและจตส านกทไดรบจากการฝกฝนจะท าใหผทถกฝกฝนเกดความพงพอใจหรอความเตมใจทจะปฏบตตาม นนคอ เปนการท าใหเขาสระบบการศกษาทแทจรง อนประกอบดวยพฤตกรรม สภาพจตใจและปญญาเขามาประสานกน ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2540, หนา 18-19) กลาวถงแนวทางการเสรมสรางวนยดงน 1. การท าใหเกดพฤตกรรมเคยชน โดยใหบคคลรเหนและปฏบตพฤตกรรมทดเพอเปนพนฐานและปฏบตตอเนองจนเกดพฤตกรรมเคยชนทด การใชวฒนธรรมในสงคมเปนแนวทางปฏบตผสมผสานกบหลกการ ท าใหเปนพฤตกรรมเคยชน เชน การท าความเคารพดวยการไหวเมอพบผใหญเปนสงทเดกท าไดโดยงาย แต การเขาแถวไมใชวฒนธรรมไทย เดกไมไดเหนแบบอยางทดดงเชนกบการไหวของไทย ผใหญเองกไมสามารถปฏบตกนโดยทวไป การไหวจงงายตอการปฏบตมากกวาการเขาแถว 2. การใชองครวม ซงเปนความสมพนธระหวางจตใจ พฤตกรรมและสตปญญา เปนหลกทางการศก ษาและหลกการพฒนาจรยธรรม คอ มความเขาใจในความส าคญของสงทกระท า มความพอใจและยอมรบในสงทจะกระท า ยอมน าไปสความถงพรอมในการกระท า การใชแรงหนนสภาพจตเปนการตงความมงมนหรออดมการณและพยายามปฏบตตามเปาหมายทมงมนไว ซงอาจท าใหเกดการ เปรยบเทยบ แตมความภาคภมใจในผลการปฏบต หากใชมากเกนไปจะกลายเปนดถกดหมนผอน เกดการแขงขนแยงชงมงความเดนและความยงใหญ 3. การใชกฎเกณฑบงคบ เปนวธทท าใหเกดวนยไดชวระยะหนง เมอไมมผใดควบคมวนยกจะหายไป จงเปนวธทไมถกตอง กลาวโดยสรป การเสรมสรางวนยสามารถท าได 3 แนวทาง ไดแก 1) การท าใหเปนพฤตกรรมเคยชน 2) การใชองครวมทง 3 ดาน ไดแก ดานจตใจ ดานพฤตกรรม และดานปญญา และ 3) การใชกฎเกณฑบงคบ แนวทางทน ามาใชในการวจยครงนคอ การใชองครวมทง 3 ดาน กลาวคอใหนกเรยนมความเขาใจของสงทกระท า มความพอใจและยอมรบในสงทจะกระท า รเหตรผล สามารถบอกไดวาท าอยางนนแลวมผลอยางไร เหนคณคาในสงทท า หลงจากนนจงปฏบตจนเกดเปนนสย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

35

4. เอกสารทเกยวของกบความประหยด 4.1 ความหมายของความประหยด รจร ภสาระ (2541, หนา 9) ใหความหมายวา ความประหยด หมายถง การใชจายตามความจ าเปน หรอใชจายอยางเหมาะสมกบสภาพของตนเองและครอบครว พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542, หนา 667) อธบายความหมายของประหยดวา หมายถง ยบยง ระมดระวง เชน ประหยดปาก ประหยดค า ใชจายแตพอควรแกฐานะ พงศจรา สนพยคฆ (2542, หนา 60) ใหความหมายของการประหยดโดยใชค าวา “การออม” หมายถง การบรโภคอยางฉลาด รจกบรโภคเศรษฐทรพยในปรมาณทพอด กบความตองการหรอความจ าเปนจรง ๆ กรมวชาการ (2542ข, หนา 66) ใหความหมายวา ประหยดหมายถง 1) การใชจายเงนเทาทจ าเปนและใชอยางคมคา 2) การใชสงของเครองใชเทาทจ าเปน ใชอยางถกวธและดแลซอมแซมใหใชไดนาน และ 3) การใชเวลาอยางมประสทธภาพ รจกบรหารเวลาของตนในแตละวน ใชเวลาวางใหเปนประโยชน พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต ) (2548, หนา 61-62) กลาวในสวนทเกยวของกบการประหยดไววา คอ การบรโภคดวยปญญา บรโภคเฉพาะสงทเปนประโยชนโดยแทจรง ผบรโภครจกใชปญญาในการตดสนใจเลอก เปนการบรโภคอยางมประสทธภาพ เพอใหมคณภาพ ชวตทด ในทางตรงกนขามไมบรโภคเพอสนองความตองการทางคานยมในสงคมใหไดหรหรา อวดฐานะเปนการบรโภคทสนเปลอง สญเปลาท าลายเศรษฐกจของตนและเศรษฐกจของชาต กลาวโดยสรป ความประหยด หมายถง การรจก เกบออมถนอมใชทรพยสนสงของ ใชเวลา ใชทรพยากรแตพอควร พอประมาณ ตามความจ าเปน ใหเกดประโยชนคมคา ไมฟมเฟอย 4.2 ประเภทของความประหยด ส ารอง เพงหน (2524, หนา 2-4) แบงการประหยดออกเปนประเภทตาง ๆ ดงน 1. การประหยดทรพย หมายถง การรจกใชจายทรพยสนเงนทองทมอยหรอทได ในทางทเหมาะสมและเปนประโยชนตอตนเองและครอบครวอยางแทจรงตามความจ าเปน 2. การประหยดเวลา หมายถง การรจกคณคาของเวลา และใชเวลาใหเปนประโยชนตอตนเองและสงคมใหมากทสด โดยไมปลอยใหเวลาเสยไปโดยเปลาประโยชน 3. การประหยดทรพยากรธรรมชาต หมายถง การรจกประโยชนและคณคาของทรพยากรตาง ๆ เชน ดน น า อากาศ ธาต ตนไม ฯลฯ ทมอยตามธรรมชาต โดยสามารถใชทรพยากรเหลานนใหเกดประโยชนอยางคมคาตอตนเองและสงคม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

36

กรมวชาการ (2542ข, หนา 19) ไดแบงประเภทของการประหยดไวดงน 1. การประหยดทรพย หมายถง การรจกใชจายทรพยสนเงนทองทมอยหรอทหามาไดในทางทเหมาะสม และเปนประโยชนตอตนเองและครอบครวตามความจ าเปนอยางแทจรง สามารถปลกฝงได ไดแก แบงทรพยออกเปนสดสวน ใชจายตามสดสวนใหพอด เลอกซอหาสงของหรอเครองใชตามควรแกฐานะ ไมเทยวเตรในสถานเรงรมยตาง ๆ ละทงคานยมทไมด เชน ใชของราคาแพง ๆ นยมใชของมาจากตางประเทศ 2. การประหยดเวลา หมายถง การทรจกคณคาของเวลาแ ละใชเวลาใหเปนประโยชนตอตนเองและสงคมใหมากทสด โดยไมปลอยใหเวลาเสยไปโดยเปลาประโยชน ไดแก รจกแบงเวลาใหเปนสดสวนและใชเวลาใหถกทาง พยายามใชเวลาใหเปนประโยชนมากทสด ไมท าใหคนอนเสยเวลาเพราะเราเปนตนเหต 3. การประหยดทรพยากรธร รมชาต หมายถง การรจกประโยชนและคณคาของทรพยากรตาง ๆ เชน ดน น า อากาศ แรธาต ตนไม ทมอยตามธรรมชาต โดยสามารถใชประโยชนในทรพยากรเหลานนใหเกดประโยชนอยางคมคาตอตนเองและสงคม ไดแก ใชทรพยากรทมอยอยางคมคา ไมท าลายทรพยากรใหเสยหาย ตองถอวาเปนเจาของรวมกน ควรหาเพมหรอสรางขนมาทดแทน สวนทเสยหาย พวงพยอม ชดทอง (2544, หนา 5) กลาวถงขอบขายของการประหยดวามรายละเอยดดงน 1. การประหยดเงน หมายถง การรจกวางแผนการใชจายใหเกดประโยชนคมคาทสด เหมาะกบรายรบ มการเกบออม ยบยงความตองการของตนอนมผลท าใหใชเงนอยางรอบคอบ โดย ค านงถงประโยชน ความคมคา ความจ าเปนของตนเองและไมตระหนขเหนยว 2. การประหยดเวลา หมายถง การรจกวางแผนใชเวลาของตนเองและใชใหเกดประโยชนคมคาทสด ไดแก การใชเวลาเดนทางไปสถานศกษา เดนทางกลบบาน ศกษาเลาเรยน ท าแบบฝกหด ทบทวนบทเรยน หาความรเพมเตม ท าธรกจสวนตว ใชเวลาในการนอน การท างานอดเรก ชวยเหลองานบาน ชมชนและสงคม 3. การประหยด สงของเครองใช หมายถง การรจกใชสงของเครองใช ของตนและสวนรวมใหเกดประโยชนคมคามากทสด รกษาซอมแซมสงของเครองใชใหใชงานไดอยเสมอ ไมใชอยางฟมเฟอยเกนความจ าเปนดวยความเคยชนหรอความสะดวกสบายสวนตว ไดแก ประหยดไฟฟาและน าประปาของสวนรวม กลาวโดยสรปการประหยดแบงออกเปนประเภทได 3 ประเภท คอ การประหยดทรพย การประหยดเวลา และการประหยดทรพยากร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

37

4.3 แนวทางการเสรมสรางความประหยด สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (2544, หนา 7-9) ใหแนวทางการเสรมสรางพฤตกรรมประหยดดงน 1. ประหยดทรพย เราตองรจกจดสวนรายไดของตนเองตามความจ าเปน รจกเลอกสงของทคมคามากทสด ไมฟมเฟอยสรยสราย เลอกใชจายแตในสงทจ าเปน เชน ใชในเรองการจดหาทอยอาศย ยารกษาโรค อาหาร นอกจากนนอาจเกบสะสมไวใชในคราวจ าเปนในยามเจ บปวย แกชราไมสามารถหาทรพยได พฤตกรรมของบคคลทรจกประหยดทรพยมดงน 1.1 ไมน า ทรพยไปใชจ ายในการเลนการพนนหรอเทยวเตร หาความส าราญตามสถานเรงรมยตาง ๆ 1.2 ไมน าทรพยไปซอของใชทหรหรา ราคาแพง แตกไมควรซอของเลวราคาถกมาใชเพราะของเลวใชไมทนทาน ท าใหตองเสยเงนซอของใหมบอย ๆ ควรเลอกซอสนคาทมคณภาพราคามาตรฐานจะชวยในการประหยดไดมาก 1.3 รจกถนอมและซอมแซมของใชทกชนด กจะใชไดทนทาน เทากบเปนการประหยดเงนทจะตองหาซอมาบอย ๆ และยงซอมแซมใหใชไดจนถงทสด 1.4 รจกเลอกกนแตอาหารทมประโยชนตอรางกาย เหมาะกบอาย เหมาะกบฤดกาลและกนแตพอดกบความตองการของรางกาย 2. ประหยดเวลา วนเวลาผานไป เราไมสามารถเรยกกลบคนมาไดอก ฉะนนจงควรใชเวลาของเราใหคมคาและมประโยชนมากทสด อยายอมใหหมดเปลองเวลาไปโดยเปลาประโยชน เราควรใชใหเกดประโยชนอนยงใหญ เชน ในการแสวงหาความรประกอบคณความดและหาทรพยมาเพมเตม 3. ประหยดถอยค า คอ ไมพดเพอเจอ ไมพดถงความไมดงาม ไมใชถอยค าหยาบ รนแรง กระ ดาง ดาทอ สอเสยด เหนบแนม หมนประมาท ทบถม ผทประหยดถอยค าเปนผเลอกใชถอยค าไดถกตองตามกาลเทศะ พดจาไพเราะ พดจรง พดมประโยชน รจกการพดและการจบแหงถอยค า 4. ประหยดก รยา การกระท าบางอยางไมถกตองแตถกใจเรา เราอยากท าการกระท าบางอยางเองแตไมถกใจเรา เราไมอยากท า การประหยดกรยาคอ การเลอกกระท าแตสงทถกตองเสมอ เวนการกระท าทไมถกตองเสยใหสน 5. ประหยดความคด คอ ไมคดฟงซานเลอนลอยไปในทางทไรประโยชน เชน สรางวมานในอากาศ ใหคดแตในเร องทเปนความด ความถกตองและเปนประโยชน เชน คดหาแนวทางทพฒนาตวเราใหเจรญกาวหนา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

38

6. ประหยดแรงงาน แมวาแรงงานของเราไมตองซอหาใหเสยเงนทองกตาม แตกควรใชแรงงานอยางประหยด การปฏบตงานใดกตามถาเราสามารถตดขนตอนทไมจ าเปนออกจะท าให เราประหยดแรงงานของเราไดมาก และงานกจะเสรจเรวขน 7. ประหยดชวต ชวตเปนสงมคา มวนเวลาจ ากด ฉะนนเราตองใชชวตอยางประหยด ไมท าการใด ๆ ทเปนการบนทอนและท าลายชวต เชน 7.1 ไมเปนผประมาท เพราะความประมาทท าใหเกดอนตรายถงชวตได เชน ขบรถประมาทอาจถงตาย 7.2 ไมเปนผเสพยาเสพตด เพราะยาเสพตดทกชนดเมอเสพแลวตองเพมปรมาณมากขน อาจท าลายประสาทและท าลายชวตผเสพดวย 7.3 ไมรบประทานผกสดทยงไมหมดฤทธยาฆาแมลง 7.4 เมอประสบความผดหวง ไมประชดชวตดวยการประพฤตตนไปในทางเสอมเสย เชน เสพสรา ประพฤตตนเปนคนเสเพล 8. ประหยดทรพยากรธรรมชาต 8.1 ไมโคนไมท าลายปา เพราะถาเราโคนท าลายปา ถางปา เผาปากนอยางไมประหยด เราจะตองสงซอไมจากตางประเทศเขาม าใช เมอฝนตกหนกปญหาน าทวมเฉยบพลนกเกดขน เพราะไมมปาไมและตนไมชวยชะลอการไหลของน า 8.2 ไมระเบดภเขา เพราะภเขาเปนทเกดของตนน า ถาภเขาหมดไป ประเทศของเราจะแหงแลงขาดน า 8.3 ใชกระแสไฟอยางประหยด ไมเปดไฟทงไวโดยมไดใช ประโยชน ตองศกษาวธทจะใชกระแสไฟนอยทสด แตไดประโยชนมากทสด กรมวชาการ (2542ข, หนา 11) ใหแนวทางการปลกฝงความประหยดไวดงน 1. การประหยดทรพย -แบงทรพยออกเปนสดสวน ใชจายตามสดสวนใหพอด - เลอกซอหาสงของหรอเครองใชตามควรแกฐานะ - งดการใชจายในสงทไมจ าเปนตาง ๆ - ไมเทยวเตรในสถานทเรงรมยตาง ๆ -ละทงคานยมทไมด เชน ใชของราคาแพง ๆ การนยมใชของมาจากตางประเทศและของฟมเฟอยตาง ๆ 2. การประหยดเวลา - รจกแบงเวลาใหเปนสดสวนและใชเวลาใหถกทาง - พยายามใชเวลาใหเปนประโยชนมากทสด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

39

- ไมท าใหคนอนเสยเวลาเพราะตวเราเปนตนเหต เชน การผดนด 3. การประหยดทรพยากรธรรมชาต - ใชทรพยากรทมอยอยางคมคา - ใชทรพยากรอยางคมคาเทาทจ าเปน โดยใหเกดประโยชนมากทสด - ไมท าลายทรพยากรใหเสยหายหรอเสอมคาโดยไมมเหตอนควร - ตองถอวาทรพยากรธรรมชาตเปนสงทมคณคาตอสงคม และเปนของสวนรวม การท าลายทรพยากรถอเปนการท าลายทรพยสนของสงคม - ควรหาทางเพมหรอสรางทรพยากรขนทดแทนสวนทตองเสยหายหรอถกท าลายไป กลาวโดยสรปแนวทางการเสรมสรางความประหยดสามารถท าไดโดยยดหลกของความพอด รจกใชทกสงทกอยางตามความจ าเปนโดยใชนอยทสด แตคมคาและไดรบประโยชนมากทสด 5. แนวคด ทฤษฎ ทน ามาใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม 5.1 ทฤษฎพฒนาการทางเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบอรก (Kohlberg’s Description of Moral Development) โคลเบอรก (Kohlberg, 1976, p. 33-36) มความเชอวา จรยธรรมเปนกระบวนการ พฒนาไปตามวฒภาวะของคน และพบวาการพฒนาจรยธรรมของมนษยนนไมไดพฒนาถงจดสมบรณเพยงอาย 10 ป แตมนษยในสภาพปกตมพฒนาการทางจรยธรรมอกหลายขนตอนจากอาย 11-25 ป เขาไดแบงการใหเหตผลเชงจรยธรรมออกเปน 3 ระดบ ระดบละ 2 ขน ดงน ระดบท 1 เหตผลทางจรยธรรมระดบ กอนกฎเกณฑทางสงคม (Preconventional) อาย 2-10 ป การตดสนใจเลอกกระท า โดยท าในสงทเปนประโยชนตอตนเอง ไมค านงถงผลทเกดตอผอน ระดบนแบงเปน 2 ขน คอ ขนท 1 การถกลงโทษและการเชอฟง (Punishment and Obedience) เดกคดวาสงทถกตองคอไมท าผดกฎเพราะจะถกลงโทษถาท าผด เชน เดกท าการบาน เดกท าเวร เพราะกลวถกครลงโทษ จงท าใหเดกเชอฟงและเหนวาสงทปรากฏใหเหนแลวไมถกลงโทษคอสงทถกตอง ขนนอาย 2-7 ป จรยธรรมในขนนอาจปรากฏในผใหญทเหตผลเชงจรยธรรมไมพฒนาตามวย เชน ไมกระท าสงใดสงหนงเพราะกลวถกลงโทษ หรอกลวตกนรก ขนท 2 การคดถงตวเองและแลกเปลยน (Individual and Exchange) เดกท าตามกฎแตหวงผลประโยชน ท าในสงทตนสนใจ เดกจะเรย นรวาการกระท าทถกตอง คอ การกระท าทไดรบรางวล ค าชมเชย เชน ขนม อาหาร ของเลนหรอเงน เดกจะพจารณาจรยธรรมทสมพนธกบการกระท าเมอเขาไดรบรางวล เดกจะท าตามค าสงกตอเมอมสงของตอบแทน ขนนอาย 7-10 ป ผใหญทมเหตผลเชงจรยธรรมชะงกในขนนจะใหเหตผลการกระท าหรอไมกระท า เชน ท าแลวไมคมคากบการ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

40

ลงทนลงแรง หรอถงแมจะท าในสงทเปนหนาทกจะขอสงตอบแทน มฉะนนจะไมท าหรอท าแบบขอไปท ระดบท 2 เหตผลทางจรยธรรมระดบกฎเกณฑ (Conventional Morality) อาย 10-16 ป ระดบนมในวยรนและวยผใหญ บคคลจะท าตามกฎเกณฑของกลมยอยของตนโดยไมค านงถงผลทตามมา จะยดสงคมรอบขาง จะแสดงบทบาทของตนตามทสงคมคาดหวงไว เพอนและสงคมจงมอทธพลอยางมากตอเหตผลเชงจรยธรรมของเดก เดกทมจรยธรรมในระดบนยงตองการการควบ คมจากภายนอก สามารถแสดงบทบาททสงคมตองการได ระดบนม 2 ขน คอ ขนท 3 หลกการกระท าตามผอน (Good Boy Orientation) เดกจะกระท าในสงทคนอนเหนวาดเพอจะไดรบค ายกยองชมเชย เหตผลส าคญทท าใหเดกตดสนใจกระท าหรอไมกระท าสงใดสงหนงนน เกดจากความเหนชอบ ยนยอม หรอการยอมรบของคนรอบขาง เดกจะมพฤตกรรมการเลยนแบบหรอท าใหตนเองเปนจดเดน เพอเรยกรองความสนใจและการยอมรบจากผอนโดยเฉพาะเพอน ซงพ ฤตกรรมทแสดงออกอา จเปนพฤตกรรมทไมพงปรารถนา เชน การสบบหร การดมสรา ในขนน เดกไมมความเปนตวของตวเอง ชอบคลอยตามผอนโดยเฉพาะกลมเพอน ในขนนอาย 10-13 ป ผใหญทมเหตผลเชงจรยธรรมชะงกในขนนจะกระท าการใด ๆ ดวยความเหนแกตว เหนแกพว กพอง เครอญาตมากกวาจะกระท าเพราะเหนแกประโยชนสวนรวม ขนท 4 หลกการกระท าตามหนาทและกฎระเบยบของสงคม (Authority and Social Order Maintaining Orientation) เปนการตดสนการกระท าตามระเบยบของสงคม กระท าตามกฎตาง ๆ ทสงคมก าหนดให พฤตกรรมทถกต องประกอบดวย การท าตามหนาท ฐานะ และบทบาททก าหนดไวในสงคม เชน การปฏบตตามกฎระเบยบของโรงเรยน การปฏบตตามกฎจราจร ในขนนอาย 13-16 ป ระดบท 3 เหตผลทางจรยธรรมระดบเหนอกฎเกณฑทางสงคม (Post conventional Morality) วยผใหญอายมากกวา 16 ป บคคลจะตดสนใจกระท าการใด ๆ ดวยการคดตรตรอง และเหตผลของตนเอง มหลกของตนเอง ยตธรรมและถอประโยชนของคนหมมากเปนหลก ระดบนม 2 ขน คอ ขนท 5 สญญาสงคมและสทธสวนบคคล (Social-contracts and Individual Rights) บคคลยดขอตกลงเพอประโยชนสวนรวมและความถกตองเปนหลก ซงขอตกลงและความถกตองเปนไปตามสทธของตนและของผอน ไมพยายามลดรอนสทธของผอน เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว เชน การเคารพสทธมนษยชน ยอมรบฟงความคดเหนของผอน ในขนนอาย 16 ปขนไป ขนท 6 หลกการยดอดมคตสากลและความเปนธรรม (Conscience or Principle or Universal Orientation) ขนนแสดงพฤตกรรมเพอท าตามหลกการคณธรรมสากล โดยค านงความถกตองยตธรรม ยอมรบในคณคาความเปนมนษย มอดมคตและคณธรรมประจ าใจ มความยดหย น

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

41

และยดหลกของตนอยางมสต ดวยความยตธรรม ค านงถงสทธมนษยชน เคารพในความเปนมนษยของแตละบคคล ละอายและเกรงกลวตอบาป ยดหลกประชาธปไตย พบในวยผใหญทมความเจรญทางสตปญญา ในการใชเหตผลเชงจรยธรรม 3 ระดบ 6 ขน ตามทฤษฎพฒนาการทางเหตผลเชงจรยธรรมของโคลเบอรก สรปไดดงน

ขนการใหเหตผลเชงจรยธรรม ระดบของจรยธรรม ขนท 1 การถกลงโทษและการเชอฟง ขนท 2 การคดถงตวเองและแลกเปลยน

1. เหตผลทางจรยธรรมระดบกอนกฎเกณฑ ทางสงคม

ขนท 3 หลกการกระท าตามผอน ขนท 4 หลกการกระท าตามหนาทและกฎระเบยบ ของสงคม

2. เหตผลทางจรยธรรมระดบกฎเกณฑ

ขนท 5 สญญาสงคมและสทธสวนบคคล ขนท 6 หลกการยดอดมคตสากลและความเปนธรรม

3. เหตผลทางจรยธรรมระดบเหนอกฎเกณฑ ทางสงคม

ความสามารถในการใหเหตผลเชงจรยธรรมเปนผลจากการพฒนาของโครงสรางทางความคดความเขาใจเกยวกบจรยธรรมเพอการตดสนใจทจะเลอกกระท าอยางใดอยางหนง ซงแสดงใหเหนถงความเจรญทางจตใจของบคคล การใชเหตผลเชงจรยธรรมไมไดขนอยกบกฎเกณฑข องสงคมใดสงคมหนงโดยเฉพาะ แตเปนการใชเหตผลทยากแกการเขาใจยงขนตามล าดบของวฒภาวะทางปญญา บอเกดของเหตผลเชงจรยธรรมไดมาจากการพฒนาการทางความคด การไดเขากลมทางสงคมตาง ๆ เดกไดมโอกาสตดตอสมพนธกบผอน ท าใหไดเรยนรบทบาทของตนเอ งและของผอน ชวยใหเขาไดพฒนาทางจรยธรรม ซงการพฒนาทางจรยธรรมนนไมใชแคการรบความรจากการพร าสอนของผอนอยางเดยว แตตองผสมผสานระหวางความรเกยวกบบทบาทของผอนดวย แมจะมการขดแยงกนบางในสงคม แตบคคลจะพฒนาไปตามขนตอนและทศทางเด ยวกนเสมอ ไมวาบคคลจะอยในกลมใดหรอสงคมใดกตาม จากแนวคดดงกลาวผวจยน ามาประยกตใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม ดงน 1) กระตนให นกเรยนตระหนกถงการมจรยธรรมโดยใชสถานการณจรงหลาย ๆ ตวอยาง หรอการใชเหตการณจรง ๆ ทเกดขนในหองเรยน 2) สรางบรรยากาศในหองเรยนทสามารถกระตนให นกเรยนอภปรายไดอยางอสระ กระตนใหนกเรยนมปฏสมพนธซงกนและกน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

42

3) พยายามท าความเขาใจแนวคดของ นกเรยน กระตนให นกเรยนไดสอแนวคดนนโดยการเปดโอกาสใหไดแสดงความสามารถ 1.2 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) ของแบนดรา ทฤษฎนมแนวความคดวา จรยธรรมเปนความเขาใจเกยวกบกฎเกณฑส าหรบการประเมนความผดถกของพฤตกรรม การเรยนรม 3 สวน ไดแก ประสบการณตรงของบคคล การสงเกตจากผอน และการฟงค าบอกเลาหรออานบนทกของผอน ซงองคประกอบการตดสนใจ การกระท าหรอพฤตกรรมของบคคล คอ ความเขาใจและความเชอในความสมพนธระหวางพฤตกรรมและผลของการกระท านน ๆ แบนดรา (Bandura) ไดเสนอแนวคดเกยวกบการพฒนาคณธรรมจรยธรรมตามแนวทางการเรยนรทางสงคมไวดงน (Bandura, 1977a, p. 27) 1. สงทเรยนร การเรยนรของบคคลเกดจากความสมพนธระหวางสงตาง ๆ มนษยเรยนรความสมพนธระหวางเหตการณกบเหตการณ และเรยนรความสมพนธระหวางพฤตกรรมกบผลทเกดจากพฤตกรรม ความรทมนษ ยเรยนรกลายเปนความเชอทมผลในการควบคมพฤตกรรมของมนษย เมอเกดมเหตการณขน บคคลกจะมความคาดหวงลวงหนาเกยวกบการเกดของผลจากการกระท านน ความคาดหวงนท าใหมนษยตดสนใจท าหรอไมท า เพอใหเกดผลตามทตนปรารถนา 2. วธการเรยนร การ เรยนรสวนหนงเกดจากประสบการณตรงของตนเองหรอเกดจากการสงเกตพฤตกรรมและผลทเกดกบผอน และจากการอานสงทผอนบนทกหรอท าสญลกษณไว หรอจากค าบอกเลา จากวธการเรยนรหลายรปแบบท าใหมนษยเรยนรไดอยางกวางขวาง 3. ความเชอ ผลของการเรยนรของมนษยจะพฒนาเปนความเชอ ความเชอของมนษยสามารถก าหนดพฤตกรรมของบคคลได 4. การควบคมพฤตกรรมดวยความรความเขาใจ (Cognitive Control) มนษยมความรความเขาใจและสามารถถายทอดสงทตนร และมองเหนผลของการกระท าวาเกดผลอะไรบาง อาจดหรอไมด การคดเชนนน าไปสการตดสนใจทจะท าหรอไมท าพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนง และน าไปสการบงคบตนเองใหประพฤตปฏบตตามทตนตงใจไว 5. จรยธรรม เปนกฎทใชส าหรบการประเมนพฤตกรรมวาถกหรอผด ซงตองค านงถงลกษณะของผกระท า ลกษณะของพฤ ตกรรมและผลทตามมาทงในระยะสนและระยะยาว สภาพแวดลอม ความรสกของผกระท าวาไดรส านกผดหรอยง และจะตองค านงถงปจจยอนๆ อกมาก ดงนนในการตดสนความถกผดของพฤตกรรมตาง ๆ จงใชเกณฑทแตกตางกน 6. การบงคบตนเอง (Self Regulation) มนษยสามารถบงคบตนเองทจะประพฤต หรอไมประพฤต ตามมาตรฐานของตนเอง ตามการเรยนรจากประสบการณตรงและทางออมโดยการบงคบตนเอง ซงขนอยกบเงอนไขของสงคม หากการเสรมแรงเปนไปในทางบวกกมแนวโนมจะประพฤตในสงทดงาม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

43

แบนดราเชอวาพฤตกรรมของคนเราน นไมไดเกดขนและเปลยนแปลงไปเนองจากปจจยทางสภาพแวดลอมแตเพยงอยางเดยว แตจะตองมปจจยสวนบคคล (ปญญา ชวภาพ และสงภายในอน )ๆ รวมดวย และการรวมของปจจยสวนบคคลนนจะตองรวมกนในลกษณะทก าหนดซงกนและกน (Reciprocal Determinism) กบปจจยทางดานพฤตกรรมและสภาพแวดลอม นอกจากน แบนดรายงกลาววาการเรยนรทท าใหเกดพฤตกรรมม 2 ประเภท คอ (สรางค โควตระกล, 2550, หนา 239) 1. การเรยนรจากผลการตอบสนอง (Learning by response consequences) เรยนรจากประสบการณตรงจากตวแบบทตนไดรบ โดยจะเรยนรพฤตกรรมใดทท าแลวไดรบผลทางบวกหรอไดรบรางวลหรอไดรบค าชมเชย และพฤตกรรมใดทท าแลวไดรบผลทางลบ ถกลงโทษหรอถกต าหน 2. การเรยนรโดยตวแบบ (Learning through modeling) การเรยนรจากการ เลยนแบบม 2 ขน คอ การรบมาซงการเรยนร (Acquisition) ท าใหสามารถแสดงพฤตกรรมไดและขนการกระท า (performance) ซงอาจกระท าหรอไมกระท ากได แสดงดงภาพท 2.1

ภาพท 2.1 ขนตอนการเรยนรโดยการเลยนแบบ

ขนการรบมาซงการเรยนรประกอบดวยสวนส าคญเปนล าดบ ดงแสดงภาพท 2.2

ภาพท 2.2 ขนการรบมาซงการเรยนร

จากภาพ ท 2.2 จะเหนวาสวนประกอบทง 3 อยาง ของการรบมาซงการเรยนรเปนกระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Processes) ความใสใจเลอกสงเรามบทบาทส าคญในการ

พฤตกรรมสนองตอบหรอการสงออก (Output)

บคคล (Person)

ขนท 2 ขนการกระท า (Performance)

ตวแบบ (Model) (Input)

ความใสใจเลอกสงเรา

(Selective Attention)

การจดจ า

(Retention)

การเขารหส

(Coding)

สงเราหรอการรบเขา (Input)

ขนท 1 ขนการรบมาซงการเรยนร (Acquisition)

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

44

เลอกตวแบบ ส าหรบขนการกระท า (Performance) ขนอยกบผเรยน เชน ความสามารถทางดานรางกาย ทกษะตาง ๆ รวมทงความคาดหวงทจะไดรบแรงเสรมซงเปนแรงจงใจ แบนดรา (Bandura, 1977b, p.1-60) ไดอธบายกระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเรยนรโดยตวแบบมองคประกอบ 4 ประการ คอ 1. กระบวนการสนใจ (Attentional Process) เปนกระบวนการเลอกและรบรลกษณะพฤตกรรมของตวแบบ โดยผสงเกตจะตองใหความสนใจและรบรลกษณะทส าคญใหถกตอง แลวน าสงทไดจากการสงเกตมาสรป รวบรวมไวเปนขนตอน เพอใหงายตอการจ า การรบรจะเกดขนมากหรอนอยขนอยกบองคประกอบทมอทธพลตอกระบวนการสนใจจากตวผสงเกต ไดแก ความสามารถในการสงเกต การรบร การแปลความ การรวบรวมสงตาง ๆ ทไดจากการส งเกตหรอจากโครงสรางและลกษณะของตวแบบ ไดแก ความซบซอน ความนาสนใจของตวแบบ รวมทงองคประกอบดานสมพนธภาพระหวางตวแบบกบผสงเกต 2. กระบวนการจดจ า (Retention Process) เปนกระบวนการทรวบรวมลกษณะ พฤตกรรมทไดจากการสงเกตไวในระบบความจ าในรปของสญลกษณ (Symbolic Forms) ไดแก จนตภาพ (Image) และภาษา (Verbal) เมอบคคลไดเหนพฤตกรรมของตวแบบทตนสนใจ การรบรจะเกดขนและเมอพฤตกรรมสนสดลงมโนภาพและพฤตกรรมจะยงคงอยในความทรงจ าและถกดดแปล งเปนสญลกษณทางภาษา ซงสามารถจ าไดงายและนานกวา 3. กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนกบตวแบบ (Reproduction Process) เปนกระบวนการแปลงสญลกษณในระบบความจ าออกมาเปนพฤตกรรม พฤตกรรมทเกดขนจะถกตองหรอใกลเคยงกบตวแบบหรอไมขนอยกบปรมาณการเรยนรทไดจากการสงเกตและความสามารถทมอยในตวของบคคลนน 4. กระบวนการจงใจ (Motivational Process) การเรยนรพฤตกรรมตาง ๆ ในสงคมมนษยไมสามารถแสดงพฤตกรรมทตนรบรมาทงหมด แตจะเลอกพฤตกรรมของตวแบบทกอใหเกดผลดมากกวาพฤตกรรมทกอใหเกดผลเสย การประเมนพฤตกรรมของตวแบบจงเปนไปในรปของการรบเอาสงทตนพอใจและปฏเสธสงทตนไมเหนดวยหรอไมพอใจ จากกระบวนการเรยนรโดยการสงเกตของแบนดรา แบนดรากลาวถงอทธพลของตวแบบไววา การเรยนรดวยการสงเกตจากตวแบบมผลท าใหผสงเกตเกดการตอบสนอง 3 ประการ คอ 1) การไดเหนพฤตกรรมของตวแบบท าใหผสงเกตสามารถแสดงพฤตกรรมใหม ๆ ทไมเคยแ สดงมากอนได 2) พฤตกรรมของตวแบบอาจเปลยนแปลงพฤตกรรมของผสงเกตทมอยกอนใหเพมขนหรอลดลงได ซงขนอยกบผลของพฤตกรรมทตวแบบไดรบ 3) การไดเหนพฤตกรรมของตวแบบชวยใหผสงเกตสามารถแสดงพฤตกรรมทตนมแนวโนมทจะแสดงออกใหแสดงออกไดงายขน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

45

กลาวโดยสรป แบนดราเชอวา การเรยนรเกดจากการปฏสมพนธระหวางบคคลและสงแวดลอม พฤตกรรมของบคคลสวนมากเปนการเรยนรโดยการสงเกต หรอการเลยนแบบจากตวแบบ ตวแบบม 2 ประเภท คอ ตวแบบทบคคลไดมโอกาสสงเกตและปฏสมพนธโดยตรงและตวแบบทเสนอผานสอตาง ๆ กระบวนการส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตม 4 กระบวนการ คอ กระบวนการความสนใจ กระบวนการจดจ า กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ และกระบวนการจงใจ จากทฤษฎนท าใหเชอวา การเรยนรโดยการสงเกตเปนวธส าคญตอการไดมาซงขอมลและทกษะตาง ๆ ของนกเรยน เพอเปนแนวทางในการตดสนเลอกการตอบสนองอยางใดอยางหนง และนกเรยนจะมพฤตกรรมหรอมเหตผลเชงจรยธรรมในลกษณะใดยอมขนอยกบลกษณะของบคคลทเปนตวแบบทใกลชดกบตวนกเรยน ดงนนการพฒนานกเรยนใหมลกษณะนสยทางคณธรรมทดจะตอง อาศยกระบวนการเรยนรทางสงคม โดยการจดประสบการณหรอกจกรรมทถกตอง เหมาะสม เพอกระตนใหเกดความสนใจในพฤตกรรมของตวแบบ จากแนวคดดงกลาวผวจยน ามาประยกตใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม ดงน 1) การเรยนรเกดจากปฏสมพนธระหวางบคคลและสงแวดลอม 2) การเรยนรเกดจากประสบการณตรงและประสบการณออม โดยการสงเกต อาน ฟง การบอกเลาของบคคลอน 3) พฤตกรรมของบคคลสวนมากเปนการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบจากตวแบบ 1.3 แนวคดการพฒนาดา นจตพสยของแครทโวล บลม และมาเซย (Krathwohl, Bloom and Masia) แครทโวล บลม และมาเซย (ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 237-239; อางองจาก Krathwohl, Bloom and Masia, 1956) กลาวถงจดประสงคของรปแบบการพฒนาดานจตพสยวา ชวยใหผเรยนเกดการพฒนาความรสก /เจตคต/คานยม/คณธรรมหรอจรยธรรมทพงประสงค อนจะน าไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนไปตามความตองการ ได จดล าดบขนการเรยนรดานเจตคตหรอความรสกไว 5 ขน ประกอบดวย 1. ขนการรบร (Receiving or attending) หมายถง การทผเรยนไดรบรคานยมท ตองการจะปลกฝงในตวผเรยน 2. ขนการตอบสนอง (Responding) การทผเรยนไดรบรและเกดความสนใจในคานยมนน แลวมโอกาสไดตอบสนองในลกษณะใดลกษณะหนง 3. ขนการเหนคณคา (Valuing) เปนขนทผเรยนไดรบประสบการณเกยวกบคานยมนน แลวเกดเหนคณคาของคานยมนน ท าใหผเรยนมเจตคตทดตอคานยมนน 4. ขนการจดระบบ (Organization) เปนขนทผเรยนรบคานยมทตนเหนคณคานนเขามาอยในระบบคานยมของตน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

46

5. ขนการสรางลกษณะนสย (Characterization) เปนขนทผเรยนปฏบตตนตามคานยมทตนรบมาอยางสม าเสมอและท าจนกระทงเปนนสย การสอนเพอปลกฝงคานยมใด ๆ ใหแกผเรยน สามารถด าเนนการตามล าดบขนของวตถประสงคทางดานเจตคตของบลมและคณะไดดงน ขนท 1 การรบร (Receiving or attending) ผสอนจดประสบการณหรอสถานการณทชวยใหผเรยนไดรบรในคานยมนนอยางใสใจ เชน เสนอกรณตวอยางทเปนประเดนปญหาขดแยงเกยวกบคานยมนน ค าถามททาทายความคดเกยวกบคานยมนน ในขนนผสอนควรพยายามกระตนใหผเร ยนเกดพฤตกรรมดงน 1) การรตว (Awareness) เปนพฤตกรรมทคนสนองตอบตอสงเราเบองตน โดยทยงไมได เลงเหนความส าคญ เปนเพยงการสงเกตเหนปรากฏการณโดยละทงความสนใจตาง ๆ เชน การรจกรปแบบ การรจกจดอนดบ การจดจ าแนก ฯลฯ 2) การเตมใจรบร (Willingness) ขนนเปนขนเตมใจหรอพอใจทจะรบร มความโอนออน ไปตามสงประสบพบเหน แตกเปนเพยงแคการบงคบใจเทานน เชน ฟงผอนพดดวยความเตมใจ อดทนทจะท าอะไรใหส าเรจ ยอมรบความแตกตาง ฯลฯ 3) การควบคมการรบร (Control) ความรสกนเปนความรสกทตอเนองจากขนทแลว ท แตกตางกนออกไปกคอความรสกทจะบอกไดวาอะไรควรเอาใจใสและไมควรเอาใจใส เชน ความรสกทวาชอบสงน อยากไดสงนน จงมองในลกษณะควบคมหรอเลอกขนเอง ขนท 2 การตอบสนอง (Responding) ผสอนจดสถานการณใหผเรยน มโอกาสตอบสนองตอคานยมนนในลกษณะใดลกษณะหนง เชน ใหพดแสดงความคดเหนตอคานยมนน ใหลองท าตามคานยมนน ใหสมภาษณหรอพดคยกบผทมคานยมนน ในขนนผสอนควรพยายามกระตนใหผเรยนเกดพฤตกรรมดงน 1) การยนยอมตอบสนอง (Acquiescence responding) เปนความรสกขนเชอฟงหรอยนยอมทจะกระท าตามแตอาจจะยงไมพอใจเทาไรนก 2) การเตมใจตอบสนอง (Willingness to respond) เปนระดบความรสกขนรวมกจกรรมดวยความตงใจ สามารถท าตามความตองการหรอความสมครใจ เชน มความรบผดชอบตอหนาทของตนเอง รวมมอในกจกรรมกลมซงเปนสมาชก แสดงความสนใจในการเขารวมโครงการ 3) ความพงพอใจในการตอบสนอง (Satisfaction in respond) เปนความรสกพงพอใจในการรวมกจกรรม ขนตอบสนองตอนแรก ๆ เปนเพยงยนยอมและเตมใจท าแตอาจจะไมพงพ อใจกได ความรสกนจงลกลงไปอกเปนการยนยอมแบบเตมใจและมความพงพอใจจนเกดความสนกสนานเพลดเพลน บางคนอาจจะแสดงออกมาใหเหนไดอยางเปดเผย แตบางคนอาจจะไมแสดงใหเหนเปดเผยกได

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

47

ขนท 3 การเหนคณคา (Valuing) ผสอนจดประสบการณหรอสถานการณทช วยใหผเรยนไดเหนคณคาของคานยมนน เชน การใหลองปฏบตตามคานยมแลวไดรบการตอบสนองในทางทด เหนประโยชนทเกดขนกบตนหรอบคคลอนทปฏบตตามคานยมนน เหนโทษหรอไดรบโทษจากการละเลยไมปฏบตตามคานยมนน ในขนนผสอนควรพยายามกระตนใหผเรยนเกดพฤตกรรมดงน 1) การยอมรบในคณคานน (Acceptance a value) ระดบนเปนการบรรยายคณคาของปรากฏการณ พฤตกรรม วตถ สงของ ฯลฯ ในระดบความเชอ ซงอาจใหความหมายวาเปนการยอมรบทางอารมณตอขอเสนอหรอค าสอนทมพนฐานอยางเพยงพอ 2) การชนชอบในคณคานน (Preference a value) ในระดบนไมเพยงแตเปนยอมรบคณคา แตเพมความรสกเอาใจใสในคณคาหรอคานยมนนเพมขนอก เชน การแสดงความรบผดชอบในการท าใหคนในกลมทพดนอยหนมารวมวงสนทนาดวย 3) ความผกพนในคณคานน (Commitment) เปนความรสกทสงผลตอความเชอความศรทธาดวยอารมณทแนนอน ผทมความรสกระดบนจะแสดงพฤตกรรมทยดมนอยางเหนไดชด เชน ความซอสตยตอกลมทเปนสมาชก การยอมรบบทบาททางศาสนาในชวตสวนตวและครอบครว ความรสกระดบนเปนความรสกพอใจจนกระทงยนยอมรบเปนพนธะสญญา ขนท 4 การจดระบบ (Organization) เมอผเรยนเหนคณคาของคานยมและเกดเจตคตทดตอคานยมนนและมความโนมเอยงทจะรบคานยมนนมาใชในชวตของตน ผสอนควรกระตนใหผเรยนพจารณาคานยมนนกบคานยมหรอคณคาอน ๆ ของตน และสรางความสมพนธระหวางคานยมตาง ๆ ของตน ในขนนผสอนควรกระตนใหผเรยนเกดพฤตกรรมส าคญดงน 1) การสรางมโนทศนในคณคานน (Conceptualization of value) เปนคณคาหรอคานยมทมอยหลายรปแบบ ควา มรสกของคนอาจน าคานยมทมลกษณะเดยวกนอยดวยกน เปนผลมาจากการวเคราะหและสงเคราะหความรสกมาแลวเรยกชอใหมกลายเปนมโนภาพของคณคาใหม ซงอาจจะเปนนามธรรมทางภาษาหรอรปลกษณกได 2) การจดระบบคณคานน (Organization of a value system) ความรสกระดบนเปนการจดคานยมทสลบซบซอนใหอยในระบบเดยวกน เพอใหเกดความสมดลบางประการทางความรสก เชน พฒนาวธการควบคมความกาวราวในรปแบบทยอมรบกนทางวฒนธรรม ขนท 5 การสรางลกษณะนสย (Characterization by value) ผสอนสงเสรมใหผเรยนปฏบตตนตามคานยมนนอยางสม าเสมอ โดยตดตามผลการปฏบตและ ใหขอมลปอนกลบ และการเสรมแรงเปนระยะ ๆ จนกระทงผเรยนสามารถปฏบตไดจนเปนนสย ในขนนผสอนควรพยายามกระตนใหผเรยนเกดพฤตกรรมดงน 1) การมหลกยดในการตดสนใจ (Generalization set) ระดบความรสกนสอดคลองกบภายในของระบบเจตคตและคานยม เปนความรสกทตอบสนองตอสงตาง ๆ ทเกดจากการเลอกสรร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

48

คนทมเจตคตหรอคานยมทมากมาย เมอถงเวลาทจะใชกจะคดเลอกและยดถอปฏบตทเหนวาดงาม เมอเกดเหตการณใหมหรอปญหาใด ๆ ขน เขาจะเอาความรสกทยดถอไปแกปญหาในสถานการณใหมได 2) การปฏบตตามหลกยดนนจนเปนนสย (Characterization) เปนระดบความรสกขนสดทายทผสมผสานสรปรวมความรสกทยดถอเปนอดมการณ เชน การด ารงชวตดวยคณธรรม ผเรยนจะไดรบการปล กฝงคานยมทพงประสงคจนถงระ ดบทสามารถปฏบตไดจนเปนนสย นอกจากนนผเรยนยงไดเรยนรกระบวนการในการปลกฝงคานยมใหเกดขน ซงผเรยนสามารถน าไปใชในการปลกฝงคานยมอน ๆ ใหแกตนเองหรอผอนตอไป จากแนวคดดงกลาวน ามาประยกตใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม ดงน 1) ผสอนจดสงเรา ประสบการณหรอสถานการณหรอกจกรรมตาง ๆ ทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรและสนใจในคณธรรม จรยธรรมหรอคานยม 2) เปดโอกาสใหผเรยนตอบสนองตอคณธรรม จรยธรรมหรอคานยมนน จนเกดความพงพอใจ 3) ผสอนกระตนใหผเรยนเหนคณคาของคณธรรม จรยธรรมหรอคานยมนน 1.4 แนวคดการเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning) การเรยนรแบบแบบรวมมอเปนการเรยนรทเปดโอกาสใหผเรยนไดท างานรวมกนเปนกลม มการปฏสมพนธกน แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน พฒนาขนโดยอาศยหลกการเรยนรแบบรวมมอของจอหนสนและจอหนสน (ทศนา แขมมณ , 2551, หนา 265; อางองจาก Johnson & Johnson, 1974, p. 213-240) ซงไดชใหเหนวา ผเรยนควรรวมมอกนในการเรยนรมากกวาการแขงขนกน เพราะการแขงขนกอใหเกดสภาพการณของการแพ- ชนะ ตางจากการรวมมอกน ซงกอใหเกดสภาพการณของการชนะ-ชนะ อนเปนสภาพการณทดกวาทงทางดานจตใจและสตปญญา ความหมายของการเรยนรแบบรวมมอ อาร สณหฉว (2543, หนา 56) ใหความหมายของการเรยนรแบบรวมมอวา หมายถง วธเรยนทใหนกเรยนท างานดวยกนเปนกลมเลก ๆ เพอใหเกดผลการเรยนรทงทางดานความรและทางดานจตใจ ชวยใหนกเรยนเหนคณคาในความแตกตางระหวางบคคลของเพอน ๆ เคารพความคดเหนและความสามารถของผอนทแตกตางจากตน ตลอดจนรจกชวยเหลอและสนบสนนเพอน ๆ พมพนธ เดชะคปต (2544, หนา 6) กลาววา การเรยนแบบรวมมอ หมายถง วธสอนแบบหนงโดยก าหนดใหนกเรยนทมความสามารถตางกนท างานพรอมกนเปนกลมขนาดเลก โดยทกคนมความรบผดชอบงานของตนเองแ ละงานสวนรวม รวมกนมปฏสมพนธกนและกน มทกษะการท างานกลม เพอใหงานบรรลเปาหมาย สงผลใหเกดความพอใจอนเปนลกษณะเฉพาะของกลมรวมมอ สคนธ สนธพานนท และคณะ (2545, หนา 30) กลาววา การเรยนรแบบรวมมอเปนวธการสอนทออกแบบกจกรรมการเรยนรโดยสงเสรมใหผเรยนไดรวมมอกนในกลมยอย ๆ เนนการสรางปฏสมพนธระหวางผเรยน ในแตละกลมจะมสมาชกทมความรความสามารถแตกตางกน ผเรยน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

49

แตละคนจะตองรวมมอในการเรยนรวมกน มการชวยเหลอและแลกเปลยนความคดเหน ใหก าลงใจซงกนและกน คนทเกงกวาจะชวยคนทออนกวา สมาชกในกลมจะตองรวมกนรบผดชอบตอการเรยนรของเพอนสมาชกทกคนในกลม เพราะยดถอแนวคดทวาความส าเรจของสมาชกทกคนจะรวมเปนความส าเรจของกลม ทศนา แขมมณ (2550, หนา 25) ใหความหมายของการเรยนแบบรวมมอวา หมายถง การเรยนรเปนกลมยอยโดยมสมาชกกลมทมความสามารถแตกตางกนประมาณ 3-6 คน ชวยกนเรยนรเพอไปสเปาหมายของกลม บปผชาต ทฬหกรณ (2551, หนา 77) ใหความหมายของการเรยนแบบรวมมอวา หมายถงการเรยนทผเรยนไมไดเรยนโดดเดยวคนเดยว หรอตางคนตางเรยน เปนการเรยนรทมคนตงแตสองคนขนไป อาจเปนวยและเพศเดยวกน หรอตางเพศตางวยกน มสถานภาพเดยวกนหรอตางสถานภาพกน และอาจจะอยตางสถานทกน มาเรยนรเรองเดยวกนดวยกน หรอเรยนรทกษะบางอยางจากกนและกน หรอแลกเปลยนเรยนรระหวางกน หรอรวมกนท างานทรบผดชอบดวยกนในบรรยากาศของความเปนเพอนรวมการเรยนร โอลเซนและคาแกน (Olsen & Kagan, 1992, p.8) กลาววา การเรยนแบบรวมมอเปนการจดการเรยนโดยใหนกเรยน ท ากจกรรมกลมรวมกน มปฏสมพนธซงกนและกน สมาชกในกลมมความแตกตางกนทงระดบความสามารถ เพศ และสมาชกแตละคนมความรบผดชอบในการเรยนรทงสวนตนและสมาชกของกลม จอหนสนและจอหนสน (Johnson & Johnson, 1994, p.5) กลาววา การเรยนแบบรวมมอ เปนการจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนไดรวมมอและชวยเหลอกนในการเรยนร โดยแบงกลมนกเรยนออกเปนกลมเลก ๆ ซงสมาชกในกลมมความสามารถแตกตางกน ท างานรวมกน เพอเปาหมายกลม สมาชกมความรบผดชอบรวมกน ทงในสวนตนและสวนรวม มการฝกและใ ชทกษะการท างานกลมรวมกน กลาวโดยสรป การเรยนแบบรวมมอหมายถง การเรยนทใหนกเรยนท างานดวยกนเปนกลมเลก ๆ มการแลกเปลยนความคดเหน ชวยเหลอ พงพาแนะน าซงกนและ กนจนงานบรรลผลส าเรจ รวมทงชวยเหลอเพอนสมาชกใหสามารถเรยนรไดตามวตถประสงคทก าหนด องคประกอบส าคญของการเรยนแบบรวมมอ วชรา เลาเรยนด (2554, หนา 157-158) กลาววาในการจดการเรยนการสอนแบบรวมมอ ครจะตองค านงถงและด าเนนการตามลกษณะและองคประกอบทส าคญของการเรยนรแบบรวมมอกนอยางจรงจง ดงน 1. การพงพาอาศยกนและกนทางบวก (Positive interdependent) 1.1 ครตองอธบายวธการเรยนรและงานทใหนกเรยนปฏบตอยางชดเจน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

50

1.2 ครตองแจงวตถประสงคหรอเปาหมายของกลม 1.3 ครตองพยายามท าใหนกเรยนเขาใจและยอมรบวาความพยายามของตนใหผลดตอตนเองและตอสมาชกกลมทกคน การยอมรบและพงพาอาศยทางบวกจะชวยสรางความผกพนในภาระหนาทตอความส าเรจของกลมเชนเดยวกบความส าเรจของตนเอง ซงเปนหวใจของการเรยนแบบรวมมอ 2. การมความรบผดชอบตอตนเองและตอกลม (Individual and group accountability) 2.1 สมาชกกลมตองมความรบผดชอบตอผลส าเรจของกลม มการรวมมอรวมใจกนปฏบตงาน โดยไมเอาเปรยบซงกนและกน 2.2 สมาชกกลมตองเขาใจตรงกนเกยวกบเปาหมายการท างานกลม ตองสามารถวดได รวมถงความกาวหนาและความพยายามในการปฏบตงาน เพอใหทราบวาสมาชกคนใดตองการความชวยเหลอ การสนบสนน การกระตนเสรมแรงเปนพเศษ เพอใหสามารถปฏบตงานไดประสบความส าเรจ โดยททกคนตองเขมแขงและพฒนาขน 3. การมปฏสมพนธทดและการสรางสรรคตอกนระหวางบคคลและระหวางสมาชกทกคนในกลม เนองจากนกเรยนตองปฏบตงานรวมกนอยางจรงจง ทกคนตองสนบสนนชวยเหลอกน เพอใหประสบผลส าเรจในเปาหมายเดยวกน โดยแบงปนส อวสดอปกรณกน ชวยเหลอสนบสนนกระตนและชมเชยในความพยายามของกนและกน การเรยนแบบรวมมอกนเปนระบบ การใหการสนบสนนทงดานวชาการและดานบคคล จะเหนไดวา กจกรรมการเรยนรรวมกน การชวยเหลอ การสนบสนนพงพาอาศยกนจะปรากฏกตอเมอนกเรยนชวยเห ลอกน การยอมรบวธการแกปญหา วธปฏบต รวมอภปราย การระดมความรทไดเรยนมา มการสอนหรออภปรายเพอเสรมความรและความเขาใจใหแกเพอนดวย หรอเชอมโยงความรใหมกบความรเดม เปนตน 4. การสอนทกษะทางสงคม (Social skills) ทกษะในการชวยเหลอพงพาอาศยกนและทกษะการปฏบตงานกลม เปนสงจ าเปน การเรยนแบบรวมมอเปนกจกรรมทซบซอนละเอยดมากกวาการเรยนแบบแขงขนหรอเรยนดวยตนเอง เพราะนกเรยนจะตองเรยนทงสาระความรดานวชาการ (Task work) เชนเดยวกบทกษะทางดานสง คม การปฏบตงานรวมกนภายในกลม (Teamwork) ดงนนสมาชกแตละคนในกลมจะตองร เขาใจ และมความสามารถในการใชภาวะผน าอยางมประสทธผล การตดสนใจ การสรางความเชอถอ การสอความหมาย การจดการแกไขขอขดแยงในกลมและการจงใจใหปฏบตในเรองตาง ๆ ดงนน ครผสอนทกษะการท างานเปนกลมตองใหนกเรยนเขาใจและปฏบตไดถกตองเชนเดยวกบการใหความรและทกษะทางวชาการตาง ๆ เพราะการรวมมอกบความขดแยงมความสมพนธซงกนและกน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

51

5. กระบวนการกลม (Group processing) การปฏบตงานกลมหรอกระบวนก ารกลมเปนองคประกอบทส าคญองคประกอบหนงของการเรยนแบบรวมมอกน กระบวนการจะปรากฏเมอสมาชกกลมรวมกนอภปรายจนบรรลตามเปาหมายกลม โดยทสมาชกกลมทกคนมความสมพนธทดตอกน ดงนนกลมจะตองอภปรายใหสมาชกทกคนไดเขาใจวาจะตองปฏบตงานอย างไรทชวยและไมชวยใหงานกลมประสบผลส าเรจตามเปาหมายและชวย ตดสนใจวาพฤตกรรมใดในกลมทควรปฏบตตอไป พฤตกรรมใดควรเปลยนแปลง กระบวนการเรยนรจะเกดอยางตอเนองเปนผลจากการวเคราะหอยางละเอยดวา สมาชกปฏบตงานรวมกนอยางไรและประสทธภาพกลมจะพฒนายงขนอยางไร จอหนสน และจอหนสน (Johnson & Johnson, 1994, p.31-37) กลาวถง คณลกษณะส าคญของการเรยนแบบรวมมอไว 5 ประการ ดงน 1. การสรางความรสกพงพากนทางบวกใหเกดขนในกลมนกเรยน (Positive interdependence) วธการทท าใหนกเรยนเกดความรสกพงพากนจะตองจดกจกรรมการเรยนการสอนใหมการพงพากนในดานการไดรบประโยชนจากความส าเรจของกลมรวมกน เชน รางวลหรอคะแนน และพงพากนในดานกระบวนการท างานเพอใหงานกลมสามารถบรรลไดตามเปาหมายโดยมการก าหนดบทบา ทของแตละคนทเทาเทยมกนและสมพนธตอกนจงจะท าใหงานส าเรจและการแบงงานใหนกเรยนแตละคนในกลมใหมลกษณะทตอเนองกน ถาขาดสมาชกคนใดจะท าใหงานด าเนนตอไปไมได 2. การมปฏสมพนธทสงเสรมกนระหวางเรยน (Face to face promotive interaction) คอ นกเรยนในแตละกลมจะมการอภปราย อธบาย ซกถาม แลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน เพอใหสมาชกแตละคนในกลมเกดการเรยนรและมเหตผลซงกนและกน ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการท างานของตน สมาชกในกลมมการชวยเหลอ สนบสนน กระตน สงเสรมและก าลงใจกนและกนใน การท างานและการเรยนเพอใหประสบผลส าเรจบรรลเปาหมายของกลม 3. ความรบผดชอบของสมาชกแตละบคคล (Individual accountability) คอ ความรบผดชอบในการเรยนรของสมาชกแตละคนโดยตองท างานทไดรบมอบหมายอยางเตมความสามารถ ตองรบผดชอบในผลการเรยนของตนเองและของเพอ นสมาชกในกลม ทกคนในกลมจะรวาใครตองการความชวยเหลอ สงเสรมสนบสนนในเรองใด มการกระตนกนและกนใหท างานท ไดรบมอบหมายใหสมบรณ มการตรวจสอบ เพอใหแนใจวานกเรยนเกดการเรยนรเปนรายบคคลหรอไม โดยสมาชกทกคนในกลมตองมความมนใจและพรอมทจะไดรบการทดสอบเปนรายบคคลเพอเปนการประกนวาสมาชกทกคนในกลมมความรบผดชอบรวมกนกบกลม 4. ทกษะระหวางบคคลและทกษะการท างานกลมยอย (Interpersonal and small group skills) การท างานกลมยอยจะตองไดรบการฝกฝนทกษะทางสงคมและทกษะในการท างานกลม เพอใหสามารถท างานรวมกบผอนไดอยางมความสข ดงนน นกเรยนควรจะตองท าความรจกกน เรยนรลกษณะนสยและสรางความไววางใจตอกนและกน รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

52

อยางมเหตผล 5. กระบวนการกลม (Group process) เปนกระบวนการท างานทมขนตอนหรอวธการทจะชวยใหการด าเนนงานของกลมเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายได โดยสมาชกกลมตองท าความเขาใจในเปาหมายการท างาน วางแผนปฏบตงานและด าเนนงานตามแผนรวมกน และทส าคญจะตองมการประเมนผลงานของกลม ประเมนกระบวนการท างานกลม ประเมนบทบาทของสมาชกวาสมาชกแตละคนในกลมสามารถปรบปรงการท างานของตนใหดขนไดอยางไร สมาช กทกคนในกลมชวยกนแสดงความคดเหนและตดสนใจวาควรมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงอะไร และอยางไร ดงนน กระบวนการกลมจะเปนเครองมอส าคญทน าไปสความส าเรจของกลม ขนตอนการเรยนแบบรวมมอ การเรยนแบบรวมมอตามแนวคดของจอหนสนและจอหนสน (Johnson and Johnson, 1994, p.100-107) มขนตอนทส าคญ 5 ขนตอนดงน 1. ขนเตรยม เปนขนทครผสอนแนะน าทกษะในการเรยนรรวมกนและจดกลมผเรยนออกเปนกลมยอย ๆ พรอมทงแนะน าขอควรปฏบตในการท างานกลมรวมกน บทบาทหนาทของสมาชกในกลมและชแจงจดประสงคการเรยนร 2. ขนสอน ครผสอนน าเขาสบทเรยน แนะน าเ นอหา และแหลงขอมลในการศกษาคนควา มอบหมายงานใหผเรยนแตละกลมรบผดชอบและอธบายกระบวนการหรอขนตอนในการท างาน 3. ขนท ากจกรรมกลม ผเรยนแตละคนในกลมรวมรบผดชอบการเรยนรของกลม โดยปฏบตตามบทบาทหนาท ทไดรบมอบหมาย 4. ขนตรวจสอบผลงานและทดสอบ เปนการตรวจสอบวาผเรยนไดปฏบตตามบทบาทหนาทของตนเองครบถวนหรอไม ผลการปฏบตของตนเองและของกลมเปนอยางไร 5. ขนสรปและประเมนผล ครผสอนและผเรยนชวยกนสรปบทเรยน โดยครผสอนอธบายเพมเตมในสงทผเรยนไมเขาใจ และรวมกนประเมนผลการเรยนรของกลม เพอพจารณาถงขอบกพรองและขอควรปรบปรงแกไขในการปฏบตงานกลมใหดยงขน วฒนาพร ระงบทกข (2545, หนา 174-175) เสนอขนตอนการเรยนแบบรวมมอไวดงน 1. ขนเตรยม -แบงกลม แนะน าระเบยบของกลม บทบาทหนาทของสมาชกในกลม แจงจดประสงคและการท ากจกรรม 2. ขนสอน -น าเขาสบทเรยน แนะน าเนอหา แนะน าแหลงขอมลและมอบหมายงานใหนกเรยนแตละกลม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

53

3. ขนท ากจกรรมกลม -ผเรยนเรยนรรวมกนในกลมยอย โ ดยทแตละคนมบทบาทและหนาทตามทไดรบมอบหมาย เปนขนตอนทสมาชกในกลมจะไดรวมกนรบผดชอบตอผลงานของกลม -ใชเทคนคตาง ๆ ในการท ากจกรรม เชน แบบ Jigsaw, STAD, TAI, LT ในการท ากจกรรมแตละครง เทคนคตองเหมาะสมกบวตถประสงคในการเรยนแตละเรอง ในการเรยนครงหนง ๆ อาจตองใชเทคนคการเรยนแบบรวมมอหลาย ๆ เทคนคประกอบกน เพอใหเกดประสทธผลในการเรยน 4. การตรวจสอบผลงานและทดสอบ -ตรวจสอบวาผเรยนไดปฏบตหนาทครบถวนแลวหรอยง ผลการปฏบตงานเปนอยางไร เนนการตรวจสอบผลงานกลมและรายบคคล ในบางกรณผเรยนอาจตองซอมเสรมสวนทยงขาดตกบกพรอง ตอจากนนเปนการทดสอบความร 5. ขนสรปบทเรยนและประเมนผลการท างานกลม -ครและผเรยนชวยกนสรปบทเรยน ถามสงทผเรยนยงไมเขาใจ ครควรอธบายเพมเตม -ครและผเรยนชวยกนประเมนผลการท างานกลมและพจารณาวา อะไรคอจดเดนของงาน และอะไรคอสงทควรปรบปรง กลาวโดยสรปแนวคดการเรยนรแบบรวมมอม 5 ประการ ประกอบดวย 1. การเรยนรตองอาศยหลกการพงพากน โดยถอวาทกคนมความส าคญเทาเทยมกนและจะตองพงพากน เพอความส าเรจรวมกน 2. การเรยนรทดตองอาศยการหนหนาเขาหากน มปฏสมพนธกน เพอการแลกเปลยนความคดเหน ขอมล และการเรยนรตาง ๆ 3. การเรยนรรวมกนตองอาศยทกษะทางสงคม (Social skills) โดยเฉพาะทกษะในการท างานรวมกน 4. การเรยนรรวมกนควรมการวเคราะหกระบวนการกลม (Group processing) ทใชในการท างาน 5. การเรยนรรวมกนจะตองมผลงานหรอผลสมฤทธทงรายบคคลและรายกลมทสามารถตรวจสอบและวดประเมนได จากแนวคดดงกลาวผวจยน ามาประยกตใชในการพฒนารปแบบการจดกจกรรม ดงน 1) เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรและท างานรวมกนกบกลมเพอน มการปฏสมพนธ แลกเปลยนความคดเหน ชวยเหลอเกอกลกน 2) ใหผเรยนไดรบประสบการณและเรยนรทกษะทางสงคม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

54

6. งานวจยทเกยวของ ปญญฎา ประดษฐบาทกา และปยปทป แสงอไร (2550, หนา 70) ไดพฒนารปแบบ กจกรรมเพอพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส าหรบนกศกษาคร คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏจนทรเกษม กลมตวอยางเปนนกศกษาระดบปรญญาตรชนปท 2 ทลงทะเบยนเรยนวชาความคดสรางสรรค คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2550 จ านวน 32 คน ประกอบดวยนกศกษาวชาเอกปฐมวยจ านวน 8 คน วชาเอกคณตศาสตรจ านวน 8 คน วชาเอกภาษาองกฤษจ านวน 7 คน และวชาเอกพลศกษาและนนทนาการจ านวน 9 คน โดยจดท าโครงการ 3 โครงการ ไดแก โครงการการจดการเรยนรวชาความคดสรางสรรคดวยเทคนคการเรยนรแบบทมสมฤทธทสรางเสรมคณธรรมและจรยธรรมดานความมวนย ความรบผดชอบ และความซอสตย โ ครงการฝ กอบรมเพอเสรมสรางคณธรรมและจรยธรรมดานความมวนย ความรบผดชอบและความซอสตยแกนกศกษา และโครงการศลปะการพฒนาชวตดวยอานาปนสตภาวนาเพอเสรมสรางความมวนย ความรบผดชอบและความซอสตยแกนกศกษา ผลการวจยพบวานกศกษาครทไดเขารวมกจกรรม มคณธรรมและจรยธรรมดานความมวนย ความรบผดชอบและความซอสตยเพมขนหลงเขารวมกจกรรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 นงลกษณ ใจฉลาด (2552 , หนา 414- 424 ) ไดพฒนารปแบบการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาไทย โดยด าเนนการ 3 ขนตอน คอ 1) ศกษาองคประกอบการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาไทย โดยการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สอบถามความคดเหนจากผทรงคณวฒ การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ 2) สรางรปแบบการเสรมสรางคณธรรมจรย ธรรมนสตนกศกษาของสถาบนอดมศกษาไทย โดยน าผลการวเคราะหองคประกอบจากขนตอนท 1 มาสราง และตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบ ขนตอนท 3 การประเมนรปแบบการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาไทย ผลการวจยพบวาการศกษาองคประกอบการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมนสตนกศกษาของสถาบนอดมศกษาไทยม 8 องคประกอบ ไดแก การเปนแบบอยางทดดานคณธรรมจรยธรรมของผสอน การจดกระบวนการเรยนการสอนแบบมสวนรวม การสอดแทรกในการเรยนการสอนทกรายวชา การก าหนดเป นรายวชาการศกษาทวไปในหลกสตร การจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสรางสภาพแวดลอมทดในสถาบนอดมศกษา การสงเสรมศลปวฒนธรรมและยดมนในประชาธปไตยและการจดกจกรรมเชงบรณาการอยางสรางสรรค การสรางรปแบบการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมของนสตนกศกษาสถาบนอดมศกษาของไทย ดานบทบาทของผสอนม 3 องคประกอบ คอ การเปนแบบอยางทดดานคณธรรมจรยธรรมของผสอน การจดกระบวนการเรยนการสอนแบบมสวนรวม และการสอดแทรกในการเรยนการสอนทกรายวชา ดานบทบาทของผบรหารสถาบนอดมศกษาม 5 องคประกอบ คอ การ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

55

ก าหนดเปนรายวชาการศกษาทวไปในหลกสตร การสรางสภาพแวดลอมทดในสถาบนอดมศกษา การจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสงเสรมศลปวฒนธรรมและยดมนในประชาธปไตย การสงเสรมการจดกจกรรมเชงบรณาการอยางสรางสรรค นรนช เหลอลมย (2552, หนา 145-146) ด าเนนการสรางและพฒนารปแบบการจด กจกรรมเพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม ทใชรปแบบการเรยนรแบบเนนประสบการณ ส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา 3 ดาน ไดแกดานความซอสตยสจรต ดานความเมตตากรณา และดานความมระเบยบวนยในตนเอง ใชแบบแผนการทดลองแบบศกษากลมเดยววดสองครง กบกลมตวอยางนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ปการศกษา 2552 จ านวน 30 คน ไดรปแบบการจดกจกรรม 6 ขนตอน คอ 1) ขนประสบการณ 2) ขนแลกเปลยนเรยนร 3) ขนศกษาและวเคราะห 4) ขนสรป 5) ขนปฏบตและน าไปประยกตใช และ 6) ขนประเมนผล ผลการใชรปแบบการจดกจกรรมพบวานกเรยนมคาเฉลยของคะแนนความรทางคณธรรมจรยธรรม เจตคตตอคณธรรมจรยธรรม เหตผลเชงจรยธรรมและพฤตกรรมเชงจรยธรรม ทง 3 ดาน หลงรวมกจกรรมสงกวาคาเฉลยของคะแนนกอนรวมกจกรรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 บญประคอง ไมเขยว (2554, หนา 140-141) ท าการพฒนารปแบบการเรยนการสอน IDRA เพอพฒนาคณธรรมส าหรบเดกปฐมวย โดยสงเคราะหทฤษฎการเรยนรทางสงคมของแบนดรา ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจตและบรเนอร แนวคดการพฒนาดานพทธพสยและจตพสยของ บลม แนวคดการเรยนรแบบรวมมอ ทฤษฎเกยวกบการประยกตใช แนวคดการสะทอนคดและกฎแหงการฝกหดของธอรนไดค ไดรปแบบการเรยนการสอน ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ ขนเล ยนแบบ ขนรวมกนอภปราย ขนสะทอนบทสรป และขนน าความรไปใช ท าการทดลองกบ เดกปฐมวย ระดบชนอนบาลปท 3 โรงเรยนวดเขยนเขต ส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 2 จ านวน 94 คน แบงเปนเปนกลมทดลอง 47 คน กลมควบคม 47 คน ระยะเวลาการทดลอง 8 สปดาห สปดาหละ 4 วน วนละ 35 นาท รวมทงสน 32 ครง จดการเรยนการสอน 8 หนวยเรยน ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 ผลการหาคณภาพของรปแบบการเรยนการสอนพบวา เดกปฐมวยกลมทด ลองมพฤตกรรมคณธรรมสงกวากอนการทดลองใชรปแบบการเรยนการสอน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทงดานความมวนย ความซอสตย ความเมตตากรณา และการประหยด และเดกปฐมวยกลมทดลองและกลมควบคม หลงการทดลองมพฤตกรรมคณธรรมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ในทกดาน ประวทย โอวาทกานนท (2555, หนา 120) พฒนาคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคของนกเรยนโรงเรยนกฬาทองถน จงหวดรอยเอด ประชากรกลมเปาหมายประกอบดวยผบรหาร คร อาจารย และนกเรยนจ านวน 271 คน โดยมขนตอนการวจย 3 ระยะ คอ ระยะท 1 การศกษาประเดนคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคและกจกรรมการพฒนาคณธรรมจรยธรรม ระยะท 2 การ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

56

พฒนาประเดนคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคและกจกรรมการพฒนาคณธรรมจรยธรรม และระยะท 3 การทดลองใชกจกรรมการพฒนาคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคของนกเรยน ผลการวจยพบวา ประเดนคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคเพอพฒนานกเรยนโรงเรยนกฬา 5 ดาน ประกอบดวย ความขยนหมนเพยร ความซอสตยสจรต ความเสยสละ ความรบผดชอบ และความมระเบยบวนย ประเดนคณธรรมทส าคญซงควรพฒนาเพมเตม 2 ดาน คอ ความสามคคและ ความมน าใจ ผลการพฒนาคณธรรมจรยธรรมทพงประสงคเปนไปตามเปาหมายทตงไวทง 7 ประเดน โดยคณธรรมจรยธรรมทมการพฒนาสงสด คอ ความมระเบยบวนย รองลงมาคอ ความซอสตยสจรต ความขยนหมนเพยร ความรบผดชอบ ความมน าใจ ความสามคคและความเสยสละตามล าดบ สธษณา โตธนายานนท (2558, หนา 138-139) ท าการวจยและพฒนารปแบบการจดการเรยนรแบบ PRISA เพอสงเสรมความซอสตยของเดกปฐมวย กระบวนการวจยและพฒนารปแบบม 3 ระยะ คอ 1) การสรางรปแบบการจดการเรยนรแบบ PRISA 2) การทดสอบประสทธผลของรปแบบ และ 3) การเผยแพรขยายผลรปแบบ กลมตวอยางคอ เดกปฐมวยอาย 5-6 ป ระดบชนอนบาลปท 2 โรงเรยนวดหลวงวทยา อ าเภอเมองล าปาง จงหวดล าปาง ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556 จ านวน 15 คน ผลการวจยไดรปแบบการจดการเรยนรแบบ PRISA ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ ขนท 1 ขนการรบร ขนท 2 ขนสะทอนความคด ขนท 3 ขนรวมกนกระท า ขนท 4 ขนแลกเปลยนเรยนร ขนท 5 ขนประยกตน าไปใช การหาประสทธผลของรปแบบการจดการเรยนรพบวา หลงการทดลองใชรปแบบการจดการเรย นรแบบ PRISA กลมทดลองมความซอสตย สงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ประยรศร กวานปรชชา (2558, หนา 194-198) ท าการพฒนารปแบบกจกรรมเสรมสรางคณธรรมดานความมวนยส าหรบนกเรยนชนประถมศกษา ตามแนวพทธและแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา รปแบบกจกรรมเสรมสรางคณธรรมดานความมวนยทพฒนาขนม 5 องคประกอบไดแก 1) ทฤษฎและแนวคดพนฐาน 2) หลกการ 3) วตถประสงค 4) กระบวนการจดกจกรรม 5) การวดและประเมนผล โดยกระบวนการจดกจกรรม มแนวทางการด าเน นกจกรรม 5 ขนตอน คอ ขนท 1 เตรยมความพรอม ขนท 2 พฒนาคณธรรม ขนท 3 พนจตรวจสอบ ขนท 4 ฝกสอนตนเอง ขนท 5 ปรบเปลยนพฤตกรรม กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 เลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง โดยมกลมทดลอง 30 คน และกลมควบคม 30 คน ผลการใชรปแบบกจกรรมทพฒนาขน พบวา นกเรยนกลมทดลองมความรเชงคณธรรมดานความมวนยหลงเขารวมกจกรรมสงกวากอนเขารวมกจกรรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนกลมทดลองมพฤตกรรมคณธรรมดานความมวนยสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 สาวตร ไพศาล (2559, หนา 60) ท าการศกษาผลของการใชโปรแกรมการก ากบตนเองเพอเสรมสรางความมวนยของ นกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนเขาดนวทยาคาร จงหวด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

57

กาญจนบร กลมตวอยางคอนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนตน ทมคาเฉลยความมวนยอยในระดบนอยลงไป จ านวน 32 คน ผลการวจยพบวาหลงนกเรยนกลมทดลองเขารวมโปรแกรมการก ากบตนเองเพอเสรมสรางความมวนยมระดบความมวนยสงกวากอนเขารวมโปรแกรมอยางมนยส าค ญทางสถตทระดบ .05 เคย (Kay, 1975, p.181-183) ไดท าการวจยพฤตกรรมและความรดานจรยธรรมของเดก พบวาพฤตกรรมและความรเกยวกบจรยธรรมของเดกมความสมพนธกนต ามาก การสอนความรทางศลธรรมทโรงเรยนไมสามารถจะชกจงเดกใหเหนคณคาทางจรยธรรมได ทงนเพราะสงคม ครอบครว ความตองการและความรสกของเดกเปนองคประกอบทส าคญกวาการสอนศลธรรมในโรงเรยน ฉะนนโรงเรยนจงจ าเปนทจะตองมการพฒนาการสอนจรยธรรมและศลธรรมใหมประสทธภาพมากขน โคลเบอรก (Kohlberg, 1976, p.392-405) ไดศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางอายกบพฒนาการทางจรยธรรม พบวาเดกอเมรกนอาย 7, 11, 13 และ 16 ป มการใชเหตผลเชงจรยธรรมในขนทสงขนตามระดบ อาย 7 ป เกอบทกคน (90%) ใชเหตผลเชงจรยธรรมในขนท 1 และ 2 เดกอาย 10 ป ยงคงใชเหตผลในข นท 1 และ 2 อยเปนสวนมาก (กวา 50%) แตกมทเรมใชเหตผลในขนทสงขนคอ ขนท 3 และ 4 บางแลว (กวา 35%) วยรนอาย 13 ป ใชเหตผลในขนท 3 และ 4 เปนสวนใหญ (กวา 50%) และยงมผใชเหตผลในขนท 1 และ 2 อยบาง (ประมาณ 20%) สวนวยรนอาย 16 ป แมยงคงใชเหตผลในขนท 3 และ 4 มาก (กวา 50%) แตยงมผใชเหตผลในขนท 5 และ 6 มากกวาเดกกลมอน (23%) ซงแสดงวาเหตผลเชงจรยธรรมของบคคลมพฒนาการสงขนตามระดบอาย และความสมพนธระหวางเหตผลเชงจรยธรรมกบอายมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต โรมานซ (Romance, 1985, p.2442) ไดศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมพฒนาการทางจรยธรรมทมตอการพฒนาจรยธรรมของนกเรยนประถมศกษา กลมตวอยางเปนนกเรยนเกรด 5 แบงเปน 2 กลมจ านวน 32 คน โดยแบงเปนกลมควบคมและกลมทดลอง ท าการทดลอง 8 สปดาห ผลการทดลองพบวา โปรแกรมการสงเสรมพฒนาการทางจรยธรรมสามารถพฒนาระดบการใหเหตผลเชงจรยธรรมของนกเรยนได วนเซนส (Vincent, 1996 p.6446-A) ไดศกษาวจยทดลองการใชวธสอนในชนเรยน โดยการทดลองกบนกเรยนเกรด 6 จ านวน 45 คน ทงเพ ศหญงและเพศชาย โดยแบงนกเรยนออกเปนสามกลมเพอทดลองวธสอนสองวธและเปนกลมควบคมหนงกลม กลมทดลองท 1 ใชวธสรางคานยมคอ ครผสอนน าใหนกเรยนอภปรายโดยใชเรองเกยวกบความขดแยงเชงคณธรรมจรยธรรมเปนสงกระตน ครคอยชกน าและเสนอเหตผ ลเชงจรยธรรมในขนทสงกวาทนกเรยนใชอยเสมอ สวนกลมท 2 ใชวธสอนแบบธรรมดา คอ การพร าอบรมสงสอน ใชเวลาฝก 10 สปดาห สปดาหละ 1 ชวโมง 30 นาท ผลการวจยพบวา วธสรางคานยมซงประกอบดวยการอภปรายและเสนอความรทสงขนชนหนง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

58

ใหผลยกระดบคณธรรมจรยธรรมตามขนตาง ๆ ของ โคลเบอรก ไดดกวากลมอน ๆ อยางมนยส าคญทางสถต เเจนเซน (Janssens, 1997, p.509-527) ไดท าการศกษาความสมพนธระหวางการอบรมเลยงด การใหเหตผลเชงจรยธรรมทเออตอสงคม และพฤตกรรมเชงจรยธรรมทเออตอสงคม ของเดกทมอายระหวาง 6-11 ป จ านวน 125 คน พบวา เดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบสนบสนน แบบใชอ านาจอยางมเหตผลและแบบควบคมนอย มการใหเหตผลเชงจรยธรรมทเออตอสงคมและพฤตกรรมเชงจรยธรรมทเออตอสงคมอยในระดบสง เรสและคณะ (ดจเดอน พนธมนาวน, 2551, หนา 206; อางองจาก Rest, et.al., 1999) ไดท าการศกษากลมตวอยางอาย 14 ป ถง 53 ป ซงมการศกษาตางกนเปน 4 ระดบ คอ นกเรยนเกรด 8 นกศกษาปรญญาตรปท 1 ปท 4 และนกศกษาปรญญาโท จ านวน 200 คน พบวาผทมอายมากเทาไรกมคะแนนจากแบบวดเหตผลเชง จรยธรรมมากตามไปดวย แตเปนทนาสงเกตวาควรมการใชวธการทางสถตในการควบคมระดบการศกษาใหเทาเทยมกนกอนทจะวเคราะหความสมพนธระหวางอายกบคะแนนจากแบบวดเหตผลเชงจรยธรรม ซงตอมา ดาวสน (ดจเดอน พนธมนาวน , 2551, หนา 206; อางองจาก Dawson, 2002) ไดน าวธการทางสถตมาใช โดยน าขอมลดบจากงานวจยในอดต 4 เรองมารวมกน ท าใหกลมตวอยางมอายหางกนมากตงแต 5 ขวบ ถง 86 ป จ านวน 964 คน ใชการวเคราะหความแปรปรวนเปนล าดบขน (Hierarchical ANOVA) ผลวจยพบวา ในกลมผตอบทอายมากกวา 30 ปขนไป ผตอบเพศชายมคะแนนเหตผลเชงจรยธรรมสงกวาผตอบเพศหญ ง และพบวา เมอการศกษาของผตอบมากขนจะมความสามารถในการใชเหตผลเชงจรยธรรมสงขนดวย 7. กรอบแนวคดในการวจย ตวแปรตน ตวแปรตาม

รปแบบการจดกจกรรมเพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม

1) ขนรบร (Perception) 2) ขนอภปราย (Discussion) 3) ขนศกษาและแลกเปลยนเรยนร (Sharing) 4) ขนสะทอนคด (Reflective Thinking) 5) ขนสรป (Conclusion) 6) ขนประยกตใช (Application)

ประสทธผลของรปแบบ 1. ความรทางคณธรรมจรยธรรมดานความซอสตยสจรต ความม วนยและความประหยด 2. เจตคตทางคณธรรมจรยธรรมดานความซอสตยสจรต ความม วนยและความประหยด 3. เหตผลเชงจรยธรรมดานความซอสตยสจรต ความมวนยและ ความประหยด 4. พฤตกรรมทางคณธรรมจรยธรรมดานความซอสตยสจรต ความมวนยและความประหยด 5. ความพงพอใจตอรปแบบการจดกจกรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

59