ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

7

บทท 2

แนวคดและวรรณกรรมทเกยวของ

การวจยนเปนการศกษาเสนทางชวตของผเสพไอซทเขารบการบาบดรกษาในศนยบาบด

รกษายาเสพตดสงขลา มวตถประสงคเพอศกษาเสนทางชวตของผเสพตดไอซ ตงแตกอนเสพยาเสพตด

ระยะเสพยาเสพตด และระยะบาบดรกษา โดยคณะผวจยไดทบทวนแนวคด ทฤษฏ องคความรจาก

เอกสารและผลงานวจยอนทเกยวของในประเดนดงน 1. ความรเกยวกบเมทแอมเฟตามน (ไอซ)

2. สาเหต/ปจจยการตดยาเสพตดและเมทแอมเฟตามน (ไอซ)

3. เสนทางการตดยาเสพตด

4. กระบวนการบาบดรกษา

5. เสนทางการเลกยาเสพตด

6. งานวจยทเกยวของ

1. ความรเกยวกบเมทแอมเฟตามน (ไอซ) เมทแอมเฟตามน (Methamphetamine) ทพบระบาดม 4 รปแบบ คอ เมทแอมเฟตามน

ชนดเมด (Methamphetamine tablet) หรอ“ยาบา” เมทแอมเฟตามนชนดเกลด (Crystal meth-

amphetamine) เปนเมทแอมเฟตามนไฮโดรคลอไรด (Methamphetamine hydrochloride) หรอ

“ไอซ” เปนเมทแอมเฟตามนทมความบรสทธคอนขางสง มฤทธเสพตดรนแรงกวาเมทแอมเฟตามน

รปแบบอน นยมเสพโดยสบควน สดผงเขาจมก (นตถ) กน หรอฉด เมทแอมเฟตามนชนดผง หรอ

“สปด” (Speed) เปนเมทแอมเฟตามนทนยมมากทสดในออสเตรเลยและสหรฐอเมรกา และพบบาง

ในอนโดนเซย กมพชา ญปน และไทย นยมเสพโดยวธฉดหรอนตถ และเมทแอมเฟตามนเบส

(Methamphetamine base) สาหรบในไทยพบ 2 รปแบบ คอ ชนดเมดและชนดเกลด (มานพ คณะโต

และคณะ. 2553) การวจยนจะเนนเฉพาะชนดเกลดทเรยกวา“ไอซ”เทานน

ไอซ (Ice) คอ เมทแอมเฟตามนทอยในรปผลกใสเหมอนนาแขง มความบรสทธสงเกอบ

รอยเปอรเซนต สงเคราะหจากสารอเฟดรน (Ephedrine) โดยนกเคมชาวญปนชอ Akira Okata ในป

ค.ศ. 1919

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 8

ไอซ เรยกตามลกษณะปรากฏ คอ กอนผลกใสเหมอนนาแขง ไมมสถงมสขาว ไมมกลน

มความบรสทธสง มชอทางการวา“เมทแอมเฟตามนไฮโดรคลอไรด” (Crystalline methamphetamine

hydrochloride) มชอทางเคมตาม IUPAC Name คอ (S)–N-methyl-1 phenylpropan-2-amine มสตร

ทางเคม C10H15N มวลโมเลกลเทากบ 149.233 กรม/โมล (g/mol) เปนสารเสพตดกลมแอมเฟตามน

(Amphetamine -Type Stimulants; ATS) ซงหมายถงสารหลก คอ แอมเฟตามน (Amphetamine)

และเมทแอมเฟตามน ซงครอบคลมถงเมทคาทโนน (Methcathinone) เฟเนทลลน (Fenetylline)

เมธลเฟนเดต (Methylphenidate) อฟดรน (Ephedrine) ซโดอฟดรน (Pseudo-phedrine) และเอมด

เอมเอ (MDMA : 3,4-methylene dioxy methamphetamine) ทมกรจกกนในชอวาเอกซตาซ (Ecstasy) (ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป, มานพ คณะโต และคณะ. 2553, บณฑต คงเกลยง. มปป)

ไอซหรอเมทแอมเฟตามนไฮโดรคลอไรด เปนสารเสพตดสงเคราะหทเปนอนพนธของ

แอมเฟตามน องคการสหประชาชาตจดไอซไวในสารเสพตดประเภทท 2 (วตถออกฤทธตอจตและ

ประสาท) ดวยไอซออกฤทธกระตนประสาทสวนกลางโดยตรง และกระตนการเตนของหวใจและ

อารมณดวย จงถกจดในกลมยาเสพตดซงออกฤทธกระตนประสาท (Stimulants) สาหรบประเทศไทย

แมไอซจะจดเปนยาเสพตดเพอความบนเทง (Club drug) แตกฎหมายไทยตามพระราชบญญตยาเสพตด

ใหโทษ พ.ศ. 2522 จดใหไอซอยในประเภทเดยวกบยาบา ซงเปนยาเสพตดใหโทษประเภทท 1 (ยาเสพตด

ใหโทษชนดรายแรง) กาหนดบทลงโทษตามกฎหมายไวสาหรบผผลต นาเขา หรอสงออก ตองระวาง

โทษจาคกตลอดชวต และปรบตงแต 1,000,000-5,000,000 บาท และตามมาตรา 91 สาหรบผเสพ

ตองระวางโทษจาคกตงแต 6 เดอน ถง 3 ป หรอปรบตงแต 10,000-60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

(มานพ คณะโต และคณะ.2553)

ทมา : http://nctc.oncb.go.th/new/index.php?option=com_content&view=category&id=141&Itemid=196

รปท 4 ไอซ หรอเมทแอมเฟตามนไฮโดรคลอไรด

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

9

กลไกการออกฤทธ

องคการสหประชาชาตกาหนดใหไอซเปนสารเสพตดประเภทวตถออกฤทธตอจตและ

ประสาท โดยมฤทธกระตนประสาท ซงเมอเขาสรางกายจะออกฤทธทงตอระบบประสาทสวนกลาง

(Central nervous system) ซงไดแก สมอง (Brain) และไขสนหลง (Spinal Cord) โดยมกลไกการ

ออกฤทธ 2 กลไก ดงน (วโรจน สมใหญ.2543, มานพ คณะโต และคณะ.2553, ขนษฐา ตนตศรนทร.

มปป.)

1. ออกฤทธเรงการปลดปลอยอะดรนาลน (Adrenaline) และนอรอะดรนาลน (Nor-

adrenaline) ออกจากเซลลประสาท ปกตในระบบประสาทอะดรเนอรจก (Adrenergic) รางกายจะปลดปลอยสารสอประสาท

อะดรนาลน (Epinephrine) และนอรอะดรนาลน (Norepinephrine) ออกมาจากสวนปลายของเซลล

ประสาท เพอควบคมการทางานของระบบหวใจและหลอดเลอด โดยสารอะดรนาลนและนอรอะดรนาลน

ทหลงออกมาจะทาหนาทสอสารระหวางเซลลประสาท หลงจากนนสารอะดรนาลนและนอรอะดรนาลน

จะถกซมกลบเขาไปในเซลลประสาทตามเดม

เมอรางกายไดรบเมทแอมเฟตามน เมทแอมเฟตามนจะเรงปลดปลอยสารอะดรนาลน

และนอรอะดรนาลนออกมาในปรมาณมากกวาปกต ซงอะดรนาลนและนอรอะดรนาลนปรมาณ

มากกวาปกตนจะทาใหหวใจเตนแรงขน อตราการเตนของหวใจสงขน หลอดเลอดหดตว และความ

ดนเลอดสงขนมากกวาปกตดวย กลไกนจงเปนเหตใหผเสพไอซรสกตนตว กระปรกระเปรา

2. ออกฤทธกระตนการปลดปลอยสารโดปามน (Dopamine) ในสมอง

ในรางกาย ระบบประสาทโดปามเนอรจก (Dopaminergic) มหนาทควบคมอารมณ

ทกขสข ปรมาณสารสอประสาทโดปามนทหลงออกมาจากเซลลประสาทเปนตวกาหนดระดบความ

ทกขสข ถารางกายหลงโดปามนออกมานอยกวาปกต จะทาใหเกดอารมณทกขหรอซมเศรา ในทาง

ตรงกนขาม ถารางกายหลงโดปามนสงมากกวาปกต จะทาใหเกดอารมณเคลบเคลมเปนสข (Euphoria)

เมทแอมเฟตามนจะทาใหเกดการปลดปลอยสารโดปามนออกมาจากเซลลประสาทใน

ปรมาณมากกวาปกต (รปท 5-9) จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา การทรางกายไดรบเมทแอมเฟตามน

ปรมาณสงๆ จะทาใหรางกายมสารโดปามนในระดบตากวาปกตตดตอกนเปนเวลาไดนานถง 2 ป

หลงจากหยดใชเมทแอมเฟตามน (รปท 10) เนองจากเมทแอมเฟตามนมกลไกการออกฤทธทาใหถง

เลกๆ (Vesicle) ทเปนทกกเกบโดปามนในเซลลประสาทแตก ดงนนจงทาใหสมองมถงเลกๆททา

หนาทเกบกกสารโดปามนลดลง ทาใหรางกายมโดปามนในระดบตากวาปกตตดตอกนเปนเวลานาน

ศนยบาบดรกษาย

ประสาทใน

สงผลใหระบ

รปท 6 ในภา

ยาเสพตดสงขลา

จากการทเม

สมองแตกเส

บบประสาทเก

รปท

าวะปกต รางกา

มทแอมเฟตาม

ยหายนน แส

กดความผดปก

5 เมทแอมเฟต

ทมา : http://to

ยจะหลงสารโด

มนมกลไกการ

สดงใหเหนชด

กต

ตามนกระตนกา

picstock.pantip.c

ปามนตามธรรม

รออกฤทธทาใ

เจนวาไอซมค

ทม

ารปลดปลอยสา

com/wahkor/topi

มชาต อาจจะเพ

ใหถงเลกๆทก

ความเปนพษ

มา : การประชมวชา

ร Dopamine ใ

icstock/2012/02/

พมขนเมอออกก

กกเกบโดปาม

ตอเซลลประ

าการยาเสพตดแหง

ในสมอง

/X11700242/X117

าลงกายหรอมเพ

10

มนในเซลล

สาท และ

ชาต ครงท 12

700242.html

พศสมพนธ

ศนยบาบดรกษาย

ของยาเสพตด

กระตนใหสมอ

ทมา : http://w

ปรมาณสงๆ ซ

ยาเสพตดสงขลา

รปท 7 เมอร

ด เชน โคเคน จะ

องหลงโดปามนไ

รปท 8-9

www.drugabuse.g

รปท 10 แ

ซงตองใชเวลาน

ทมา : http://to

างกายไดรบยาเ

ะกระตนใหสมอ

ไดถง 1,200 เปอ

ทมา : http://to

9 เมทแอมเฟตา

gov/publications/

แสดงลกษณะก

นานถง 2 ป หลง

picstock.pantip.c

สพตด กจะกระ

งหลงโดปามนเพ

อรเซนต

picstock.pantip.c

ามนจะกระตนใ

/topics-in-brief/m

การเปลยนแปล

งจากหยดใชเมท

com/wahkor/topi

ตนใหสมองหลง

พมขนประมาณ

com/wahkor/topi

ใหสมองหลงสาร

methamphetamin

ลงของสมองจาก

ทแอมเฟตามน ส

icstock/2012/02/

งโดปามนออกม

350 เปอรเซน

icstock/2012/02/

รโดปามนไดมาก

ne-addiction-prog

กการทรางกาย

สมองจงจะเรมก

/X11700242/X117

ามากขน แตกต

นต สวนเมทแอม

/X11700242/X117

กทสด

gress-need-to-rem

ยไดรบเมทแอม

กลบมาสสภาพป

11

700242.html

างตามชนด

มเฟตามนจะ

700242.html

main-vigilant

เฟตามนใน

ปกต

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 12

วธการเสพ

ไอซเปนเมทแอมเฟตามนในรปเกลอไฮโดรคลอไรค มลกษณะเปนผลกใส เมอเสพเขา

ไปแลวกอใหเกดผลตอรางกายและจตใจ สวนความรวดเรวในการเรมออกฤทธ (On set of action)

ความรนแรงของฤทธทเกดขนกบรางกายและจตใจ (Intensity of action) และความยาวนานในการ

ออกฤทธของยา (Duration of action) ขนกบหลายปจจย เชน ปรมาณของเมทแอมเฟตามนทมใน

กระแสเลอด วธการเสพ ปรมาณทเสพ และความถในการเสพ (ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป., วโรจน

สมใหญ.2543)

โดยทวไปวธการเสพไอซม 4 วธ คอ กนหรอกลนลงกระเพาะอาหาร สบควนหรอไอระเหย นตถหรอสดผงยาเขาจมก และฉดเขาหลอดเลอดดา แตละวธสงผลใหมปรมาณเมทแอมเฟตามน

ในกระแสเลอดแตกตางกน ความรวดเรวในการเรมออกฤทธตางกน และความรนแรงของฤทธทเกด

ขนกบรางกายและจตใจตางกน (วโรจน สมใหญ. 2543) วธทผเสพนยมหรอยอมรบวาดทสดคอการ

สบควนหรอไอระเหย เพราะเปนวธททาใหเมทแอมเฟตามนเขาสสมองปรมาณมากเพยงพอทจะ

กอใหเกดผลทางจตและประสาทในระยะเวลาทสนทสด รวมทงผเสพจะรสกเสยวซานอยางรนแรง

(Rush) ทนททสบเขาไป และเมอยาเขาสรางกายแลวประมาณ 2 ชวโมง ระดบยาจงจะขนถงระดบ

สงสด และคงทในระดบนนตออกประมาณ 2 ชวโมง ดงนนผเสพโดยการสบจงอาจจะเกดอาการทาง

จตและประสาทอยางรนแรงอยนานเปนเวลาประมาณ 4 ชวโมง (ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป., วโรจน

สมใหญ. 2543)

อกวธหนงทไดรบความนยม คอ การนตถหรอสดผงยาเขาจมก โดยบดผลกไอซใหเปน

ผงละเอยดแลวนามาสดดมเขาจมกโดยตรง วธนทาใหไอซถกดดซมเขาทางเนอเยอออนในเนอเยอ

มวคส (Mucous membrane) ในโพรงไซนส (Sinus cavity) เขาไปในกระแสเลอด กระบวนการ

First pass metabolism สามารถเกดขนไดอยางรวดเรวดวยชวประสทธผล (bioavailability) ทสง

วธนจงเปนทนยมในผเสพทไมตองการสบควนหรอใชเขม (มานพ คณะโต และคณะ.2553) เมอไอซเขาสรางกายจะมกระบวนการเปลยนแปลงและออกฤทธทตบ โดยมคาครงชวต

(Half life) ในรางกาย 9-15 ชวโมง สามารถขบออกไดทางไต และครงหนงขบออกทางปสสาวะ โดย

การปรบคาความเปนกรดดาง สารหลกทไดจากการเมทตาบอลซมเมทแอมเฟตามน ไดแก แอมเฟตามน,

4-hydroxy methamphetamine, 4-hydroxyamphetamine และเมทแอมเฟตามนสวนหนงทไม

เปลยนรปเมอขบถาย (มานพ คณะโต และคณะ. 2553)

เหนไดวาไอซจะถกขบออกจากรางกายไดชามาก ตองใชเวลา 9-15 ชวโมง จงจะขบออก

จากรางกายลงเหลอครงหนงของปรมาณสงสดทมอยในกระแสเลอด ทาใหเมทแอมเฟตามนออกฤทธ

อยในรางกายไดอยางยาวนาน ดงนน การเสพซาหลายๆครงในหนงวนจงเปนอนตรายมาก เพราะจะ

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

13

ทาใหมการสะสมของเมทแอมเฟตามนในกระแสเลอดในระดบสงขนเรอยๆ ฤทธของยาในระดบ

รนแรงกจะปรากฏใหเหน ผเสพทเสพซาวนละหลายๆครงจะมอาการประสาทหลอนและคลมคลง

(ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป., วโรจน สมใหญ. 2543)

ผลจากการใชสารเมทแอมเฟตามน (ไอซ)

เมทแอมเฟตามนเปนสารทมผลโดยตรงตอระบบประสาทสวนกลาง ซงไดแก สมอง (Brain)

และไขสนหลง (Spinal cord) โดยออกฤทธเรงการปลดปลอยอะดรนาลนและนอรอะดรนาลนออกจาก

เซลลประสาท และออกฤทธกระตนการปลดปลอยสารโดปามนในสมอง ซงกลไกการออกฤทธนจะทาให

เกดการตอบสนองตออตราการเตนของหวใจ (Heart rate) อณหภมของรางกาย (Body temperature)

ความดนโลหต (Blood pressure) ความกระหาย (Appetite) ความสนใจใสใจ (Attention) อารมณ

(Mood) และการตอบสนองเกยวกบการตนตวและการวางเงอนไข (มานพ คณะโต และคณะ. 2553,

ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป., วโรจน สมใหญ. 2543, บณฑต คงเกลยง.มปป) ฤทธของเมทแอมเฟตามน

จงทาใหเกดผลทงตอทางรางกาย จตใจและอารมณ

ผลทางดานรางกาย (Physical effects)

การเสพไอซทาใหการตอบสนองตอหลายๆสวนของรางกายผดปกต ทงอตราการเตนของ

หวใจ อณหภมรางกาย ความดนโลหต ความกระหาย การบบตวของผนงหลอดเลอด (Vasoconstriction)

หลอดลมขยาย (Bronchodilator) ระดบนาตาลในเลอดสง (Hyperglycemia) ผเสพจะมอาการ

หวใจ เตนผดจงหวะ (Tachycardia) หวใจเตนชาผดปกต (Bradycardia) หายใจเรว (Tachypnea)

หวใจเตนเรว สนกระตก (Tremors) ความดนโลหตสง (Hypertension) ความดนโลหตตา (Hypotension)

ตวรอนผดปกต/ไขสง (Hyperthermia) หนาแดง (Flushing) เหงอออกมาก (Diaphoresis) ทองเสย

(Diarrhea) ทองผก (Constipation) รมานตาขยาย (Dilated pupils) มองไมชด (Blurred vision)

ไมสามารถควบคมการพดได (Aphasia) กลามเนอกระตก (Twitches) นอนไมหลบ (Insomnia) ปากแหง (Dry mouth) เบออาหาร (Anorexia) ปวดศรษะ (Headache) ผวแหง มผน และเกดสว (Acne) รวมทง

เกดความผดปกตของฟน ทเรยกวา Meth mouth การเสพสารเปนระยะเวลานาน หรอและในขนาด

ทสง อณหภมรางกายจะสงขนมาก อาจจะชก (Convulsion) หวใจลมเหลว (Heart attack) สโตรก

(Stroke) และถงแกความตายได (มานพ คณะโต และคณะ. 2553, ขนษฐา ตนตศรนทร. มปป.,

บณฑต คงเกลยง. มปป)

ศนยบาบดรกษาย

ประสาทแต

โดปามนทอ

เคลบเคลมเป

ฉนเฉยว โกร

ควบคมพฤต

มความตนต

เวลานานตออาการโรคจต

เกดขนอยาง

ยาเสพตดสงขลา

รปท 11-12

ผลทางดาน

ดวยเมทแอ

ตก ทาใหมโดป

อยนอกเซลลป

ปนสข (Euph

รธงาย (Irritab

ตกรรมได (Rep

วทางดานอาร

อเนอง ผเสพจะตแบบหลงผด

งรนแรง (วโรจ

ทมา : http://to

2 ชองปากของผ

นจตใจ (Psyc

อมเฟตามนมก

ปามนถกปลด

ประสาทจงม

horia) พดเพอ

bility) นอนไม

petitive and

รมณ (วโรจน

ะมอาการทางป(Paranoia) เ

จน สมใหญ. 2

picstock.pantip.c

ผเสพเมทแอมเฟ

chological

กลไกการฤทธท

ดปลอยออกม

ปรมาณมาก

อเจอ (Talkativ

มหลบ (Insom

d/or obsessiv

สมใหญ. 254

ประสาทปรากเพอคลง (Delir

2543)

com/wahkor/topi

ฟตามน (ไอซ) เป

effect)

ททาใหถงเลก

าจากเซลลขอ

ผลทางจตแ

veness) หงด

mnia) วตกกงว

ve behavior

43, มานพ คณ

กฏออกมาใหเหrium) และมอ

icstock/2012/02/

ปนเวลานาน เร

ๆททาหนาทเ

องปลายประส

ละประสาทท

ดหงดกระวนก

วล (Anxiety)

r) มความใสใจ

ณะโต และคณ

หน เชน รสกสอาการประสาท

/X11700242/X117

ยกวา Meth-m

เกบกกโดปาม

สาทอยางควบ

ทตามมากคอ

กระวาย (Rest

ยาคดยาทา/ไ

จตอสงหนงสง

ณะ. 2553) หา

สบสน (Confuทหลอน (Hallu

14

700242.html

mouth

มนในเซลล

บคมไมได

ผเสพจะ

lessness)

ไมสามารถ

งใดเพมขน

ากเสพเปน

usion) มucination)

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

15

ทมา : http://topicstock.pantip.com/wahkor/topicstock/2012/02/X11700242/X11700242.html

รปท 13 ผลจากการเสพเมทแอมเฟตามน (ไอซ)

ผลตอการเสพตด

เมอเสพไอซ กอใหเกดผลทงดานจตใจและรางกาย รวมทงสามารถทาใหเกดการตดได

ตงแตเรมเสพ เนองจากไอซมฤทธกระตน มผลตอการปรบอารมณ ทาใหเกดอารมณเคลบเคลมเปน

สข และมความเกยวของกบวงจรความพงพอใจ ดงนนเมอฤทธของยาลดลง จงทาใหผเสพมความ

ตองการเสพในขนาดสงขน เพอใหเกดผลดงเดม จงมความเปนไปไดทผเสพหลายรายเสพตดไดเมอ

เสพสารในครงแรก โดยวธการทเรยกวา Shot หรอการฉดเขาหลอดเลอดดา มผลเสพตดไดมาก

2. สาเหต / ปจจยการตดยาเสพตดและเมทแอมเฟตามน (ไอซ)

ปญหายาเสพตดในไทยมตอเนองมานานและทวความรนแรงมากขน การแพรระบาด

ของกลมยาเสพตดชนดใหมเกดขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะไอซ ดงจะเหนไดจากขาวการจบกม

ทปรากฏในหนงสอพมพและโทรทศน ซงปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดและไอซสงผลกระทบ

ทงตอบคคลผเสพ ครอบครว สงคม เศรษฐกจ และการพฒนาประเทศ

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ปจยหรอสาเหตการตดยาเสพตดและไอซนนมหลาย

ปจจยรวมกน ทงปจจยสวนบคคล ดานสงคมและสงแวดลอม ดานตวยา และดานพนธกรรม ซงสรป

รายละเอยดไดดงน

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 16

ปจจยสวนบคคล จากสภาพสงคมปจจบนทเปลยนแปลงอยางรวดเรว หลายคนพยายาม

ปรบเปลยนตนเองใหกาวทนความเปลยนแปลงนน ประกอบกบสภาพรางกายและจตใจของคนมความ

บกพรองในตวไมมากกนอย ทาใหคนมความผดปกตทางรางกายและจตใจ เชน บางคนเสพยาเสพตด

เพอลดความเจบปวดทางรางกายและหรอจตใจ ดงนน สาเหตททาใหบคคลเสพยาเสพตดนนอาจ

เกยวของกบสภาพปจจยดานรางกายและจตใจ (สพฒน ธรเวชเจรญชย. 2546, โรงพยาบาลธญญารกษ

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. มปป., ธงชย อนเอกลาภ.2544)

ปจจยดานรางกาย (Biological factor) เปนสาเหตโดยตรงดานรางกาย และฤทธของ

ยาเสพตดททาใหเสพตด อาท เมอเจบปวยทางกายดวยสาเหตตางๆ เชน ไดรบบาดเจบรนแรงหรอม

โรคประจาตวบางอยาง จาเปนตองรบประทานยาทมฤทธระงบอาการเจบปวดนน เมอยาหมดฤทธก

จะกลบมาเจบปวดใหม ผปวยกจะใชยานนอก เมอทาเชนนตอเนองนานพอ บางรายกเกดอาการตดยา

นนได (สพฒน ธรเวชเจรญชย. 2546, โรงพยาบาลธญญารกษ กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

มปป., สทธพนธ ตรรกไพจตร. 2544, ธงชย อนเอกลาภ. 2544)

ปจจยดานจตใจ (Psychological factor) ทฤษฎจตวทยาทอธบายพฤตกรรมการตด

ยาเสพตดกลาววา การเสพยาเสพตดของบคคลเปนไปเพอตองการตอบสนองความสขและความ

พงพอใจบางอยางตามชองทางทกอใหเกดความสข หรอใชเพอปดบงซอนเรนความทกข ความไม

พงพอใจของตนเอง อนเกดจากการไมไดรบการตอบสนองตามทตนตองการ (ไพฑรย แสงพม. มปป.)

หรอทฤษฎจตวเคราะหของฟอยด (Freudian psychoanalytical theory) อธบายวา ผตดยาเสพตด

เปนผทมบคลกภาพชนด Oral dependent personality ซงหมายถงบคคลทพฒนาการหยดอยทระยะ

ปาก และตองการตอบสนองเพอใหตนพงพอใจ โดยมพฤตกรรมทเกยวของกบการใชปาก เชน สบบหร

ดมเหลา หรอเสพยาเสพตดตางๆ รวมทงทฤษฎจตวทยาอนๆทสมพนธกน กลาววา บคคลทตดยาเสพตด

มกเปนบคคลทมพฤตกรรมพงพาและไมสามารถหาความสขไดดวยตนเอง (ธงชย อนเอกลาภ. 2544) ดงนน ปจจยบคลกภาพ (Personality factors) จงเปนปจจยหนงทสาคญตอการนาไปสการเสพยาเสพตด

ซงบคลกภาพทผดปกตและมแนวโนมเอยงตอการเสพยาเสพตดมหลายลกษณะ เชน ผทมบคลกภาพ

ออนแอทกดาน (Inadequate personality) ผทมบคลกภาพทมปญหาทางอารมณ อารมณไมคงท

(Emotional unstable personality) ผมบคลกภาพแบบดอเงยบ (Passive aggressive personality)

และผมบคลกภาพตอตานสงคม (Sociopathic or Antisocial personality) (สพฒน ธรเวชเจรญชย.

2546) เปนตน

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

17

นอกจากปจจยบคลกภาพแลว อาจพบในบคคลทเปนโรคประสาท โรคจต และปญญา

ออน (ธงชย อนเอกลาภ. 2544, สพฒน ธรเวชเจรญชย.2546) กลมทเปนโรคประสาท โดยผปวยโรค

ประสาทแบบวตกกงวลหรอมความผดปกตทางอารมณ แตมาแสดงออกทางรางกาย อาจจะใชยาเพอ

บรรเทาอาการตางๆทเกดขน ทงความตงเครยดของจตใจ ลดความวตกกงวล หากหยดใชยา อาการ

ตางๆจะปรากฏขนมาอก จงอาจตดยาเนองจากอาการของตนได สวนกลมทเปนโรคจต (Psychotic

type) บคคลกลมนมกอยในโลกของความฝน มความเชอถอในสงทผดจากความเปนจรง ทาใหพอใจ

กบการเขาใจผดไปจากปกตธรรมดา จะอาศยยาเสพตด ทาใหอาการทางโรคจตทเลาลง ทาใหเขาสงคม

ธรรมดาได ผปวยบางคนพอหยดยาเสพตดแลว อาการของโรคจตอาจจะแสดงชดเจนขน (ธงชย อนเอกลาภ.2544) และกลมปญญาออน คอ พวกทมสตปญญาตา อาจจะถกชกจงไดงาย (สพฒน

ธรเวชเจรญชย. 2546)

นอกจากน สาเหต/ปจจยการตดยาเสพตดนนยงขนอยกบปจจยสวนบคคลอนๆอก เชน

การมความคดทางลบ (Negative thinking) ไดแก การไมเหนคณคาในตนเอง การรบรความสามารถ

ของตนเองตา การขาดแรงจงใจและเปาหมายชวต การมความคดความเชอผดๆ และการมทศนคต

ทางบวกตอยาเสพตด การขาดทกษะการดาเนนชวตและการเผชญ/จดการปญหา และการขาด

ความรความเขาใจเกยวกบยาเสพตด เปนตน

ปจจยดานสงคมและสงแวดลอมทเปนเหตใหตดยาเสพตด ไดแก ครอบครว เพอน

และสภาพทอยอาศย

ครอบครว หนวยสงคมทมความสาคญทสดในการปองกนแกไขปญหายาเสพตด และ

นาไปสการเสพยาเสพตด เพราะสมพนธภาพและการอบรมเลยงดจากครอบครวเปนเสมอนเบาหลอมให

บคคลมลกษณะแตกตางกน บคคลจะคอยๆเรยนรและซมซบสงทร เหน ไดยน จากครอบครวมาผสม

ผสานกบความคดความเขาใจของตน ปรบเปลยนเปนแนวคดและพฤตกรรมเฉพาะตน ถาไดรบการ

อบรมเลยงดอยางถกตองเหมาะสม จะสงผลใหมบคลกภาพทด ปรบตวไดเหมาะสม และอยในสงคม

ไดอยางปกตสข ตรงกนขาม ถาไดรบการอบรมเลยงดไมถกตอง ไมเหมาะสม จะทาใหมบคลกภาพไมด

ไมเหมาะสม ซงจะเปนปญหาการปรบตว สงผลใหเกดปญหาสขภาพจตและปญหายาเสพตดไดงาย

จากการทบทวนวรรณกรรม พบลกษณะครอบครวทเปนปจจยผลกไปสพฤตกรรมการ

ใชยาเสพตด ดงน (อมาพร ตรงคสมบต. 2541, ศนยวชาการดานยาเสพตด สานกพฒนาการปองกน

และแกไขปญหายาเสพตด สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด. 2548)

1. ครอบครวแตกแยก ครอบครวทบดามารดาเกดปญหารอยราวและไมอาจใชชวต

รวมกน ทาใหเกดวถชวตแบบตางคนตางอยและรบผดชอบดแลเฉพาะคน ซงเปนสาเหตสาคญทนา ไปสความไมสมบรณในครอบครว ครอบครวลกษณะนมกมความยากลาบากในการเลยงดใหสมาชกม

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 18

พฒนาการดานบคลกภาพ พฤตกรรม อารมณ สงคมทด จงนบเปนครอบครวทมความเสยงตอการ

เกดปญหาตางๆไดโดยเฉพาะปญหายาเสพตด

2. ครอบครวทมความสมพนธแบบขดแยง สมาชกมปฏสมพนธหรอมความสมพนธเชงลบ

ตอกน เกดความขดแยงทงทางความคดและพฤตกรรม

3. ครอบครวทมความสมพนธแบบหางเหน สมาชกขาดความสนใจเอาใจใสซงกนและกน

ขาดการสอสารทางบวก ขาดการรบฟงและใหคาปรกษา ฯลฯ ลกษณะความสมพนธแบบนเปนตว

ผลกดนใหหลกหนหางจากครอบครว มเยอใยตอครอบครวนอยลง หนไปผกพนกบคนนอกครอบครว

4. ครอบครวทผปกครองคาดหวงตอสมาชกสงเกนไป รวมทงพยายามผลกดนใหสมาชกเปนในแบบทตนเองตองการ ทาใหสมาชกขาดความเปนตวของตวเอง รสกวาตนเองเปนเพยงสงของ

ทเปนไปตามความคดและอารมณของผอน นาไปสความไมสามารถในการพฒนาบคลกภาพทเหมาะสม

เฉพาะของตนเองได ขาดความเชอมน ความเปนตวของตวเอง และตองการการพงพามากขน

5. ครอบครวทเลยงดแบบไมคงเสนคงวา วยรนจะพฒนาไปไดดนนตองมกฎทชดเจน

และการควบคมทมระเบยบเสมอตนเสมอปลาย แตบางครอบครวบดามารดาไมคงเสนคงวา เมอลกม

พฤตกรรมอยางเดยวกน ขณะหนงถกลงโทษ แตอกขณะหนงใหรางวล ทาใหสบสน ไมรวาอะไรถกอะไร

ผด อะไรเปนทยอมรบหรอไมเปนทยอมรบ ทาใหมพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชน การใชสารเสพตด

เกดขนได

6. ครอบครวทเลยงดแบบตามใจ การทวยรนหนมาใชสารเสพตดเพอลดอารมณเชงลบ

นน สาเหตหนงมาจากการเลยงดแบบตามใจ บดามารดาปฏบตตอลกเหมอนเปนทารก สนบสนนใหหน

ปญหาและความคบของใจ แทนทการเผชญหนาและแกไขเอาชนะปญหาใหได ลกจงกลายเปนคน

ทเปราะบาง ไมอดทนกบอารมณทางลบ เชน ความเศรา ความผดหวงได และตองใชยาเสพตดเพอลด

ความรสกเหลาน

7. ครอบครวทเลยงดแบบเขมงวด 8. ครอบครวทใชอานาจนยมหรอความรนแรง มกเปนครอบครวทสอสารแบบเผดจการ

โดยมบคคลใดบคคลหนงในครอบครวมอานาจเดดขาดในการกาหนดกรอบการดาเนนชวตของสมาชก

คนอนๆ ครอบครวแบบน สมาชกมกถกกาหนดใหตองดาเนนชวตเปนไปตามความตองการของผม

อานาจในครอบครว และมกใชความรนแรงควบคกนไปหากเกดการปฏบตทอยนอกเหนอจากกรอบท

ตองการ

9. ครอบครวทมสมาชกเกยวของกบยาเสพตด โดยเฉพาะเมอบดามารดามพฤตกรรม

เชนน สมาชกกจะเกดการเรยนรวาสงทบคคลสาคญในครอบครวทาเปนสงทตนสามารถทาได เพอให

เกดเปนมาตรฐานและการดารงชพแบบเดยวกน และนาไปสการตดยาเสพตดรนแรงมากขนในทสด

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

19

10. ครอบครวทละเวนการสงสอนวายาเสพตดเปนสงทไมด ซงสวนใหญเปนครอบครว

ทไมมเวลาอบรมเลยงดสมาชกประการหนงแลว กอปรกบเหตผลสาคญอกประการหนง คอ ครอบครว

เหนวาเรองยาเสพตดเปนเรองนอกครอบครว จงไมใหความสาคญและระแวดระวงสมาชกเทาทควร

กลมเพอน จากการศกษาของภคน อศรางกร ณ อยธยา (2544. อางในศนยวชาการ

ดานยาเสพตดสานกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สานกงานปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด.2548) เกยวกบปจจยและเงอนไขทมอทธพลตอการใชยาเสพตดของนกศกษามหาวทยาลย

สรปไดวา กลมเพอนเปนปจจยสาคญตอการแนะนา ชกจง หรอเปนแบบอยางในการใชยาเสพตด

โดยเยาวชนทมปญหาสวนตว ไมวาเรองการเรยน การทางาน หรอความรก มกจะเลาปญหาใหเพอน

สนทหรอเพอนในกลมรบร หากเพอนทเปนผใหคาแนะนาเปนผมประสบการณเสพยาเสพตด กจะ

เปนโอกาสทจะแนะนาใหลองใชยาเสพตดเพอแกไขปญหานน โดยมกยกตวอยางผอนทเคยใช หรอ

กลาวอางถงบคคลทรจกด พรอมกบกลาวถงผลทางบวกทเกดจากการใชยาเสพตด ซงสวนมากจะ

เปนลกษณะเลาใหฟง ไมโนมนาวหรอบงคบใหเชอ แตจะปลอยใหผรบฟงขอมลพจารณาเอง โดยผรบ

คาแนะนามกจะลงเลในครงแรก แตกจะเรมสนใจ เพราะเพอนทแนะนาคอเพอนสนทหรออยกลม

เดยวกน และเชอวาเพอนมความหวงดทจะชวยแกปญหา เยาวชนสวนใหญจงยอมลองใชยาเสพตด

ในทสด ซงเมอใชแลวพบวาไมเกดผลรายแกตวเองเหมอนทเพอนบอก กจะเชอมนมากขน และมโอกาสทจะใชยาเสพตดนนไดอกในครงตอ

สวนผทไมมปญหาสวนตว แตอยในกลมเพอนทเสพยาเสพตด มกจะถกชกชวนหรอเหน

แบบอยางการใชยาเสพตดจากเพอน ทาใหอยากลอง โดยความอยากลองมกเรมจากสถานการณทอย

รวมกบกลมเพอน มการพดคยแลกเปลยนความคดเหนกน อาจเปนทสถานศกษา บานเพอน หอพก

งานเลยงวนเกด งานเลยงรน หรอการเทยวสถานบนเทง โดยเพอนทมประสบการณเสพยาเสพตด

มกจะแนะนาใหรจกยาเสพตดตวใดตวหนง เสพใหด หรอยกตวอยางคนรจกทเคยเสพยาเสพตด

เพอใหเหนวาไมมอนตราย และมผลทางบวกบางอยาง ซงมกเปนผลใหเกดความอยากลองเพอพสจน

ขอเทจจรงนน การลองเสพยาเสพตดครงแรกๆมกมลกษณะใชตามกน คอ เมอมคนใดคนหนงเรม

กอน กจะมคนในกลมทาตาม โดยมกใหเหตผลวาเปนกลมเดยวกน เมอเพอนทากตองทาดวย สวนใหญ

จะไมกลวทจะลองเสพยาเสพตด เพราะมนใจวามเพอนรวมลองทาพฤตกรรมดงกลาวดวยกน

อทธพลของกลมและความกดดนจากเพอนเปนสาเหตสาคญทชกนาใหบคคลเสพยาเสพตด

สภาพทอยอาศย ทงในชมชนทอยอาศย ชมชนใกลเคยง หรอชมชนทบคคลใชเวลา

หรอชวตสวนใหญ หากชมชนหรอสงคมทอยอาศยนนมการแพรระบาดของยาเสพตด มการคาและ

หรอเสพยาเสพตดในชมชน กจะทาใหสมาชกในชมชนหรอสงคมนนเขาถงยาเสพตดไดงายขน หรอ

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 20

ชมชนทมคานยมทางบวกตอยาเสพตด เหนวาการเสพหรอเกยวของกบยาเสพตดเปนสงไมผด สามารถ

ทาได หรอเหนวายาเสพตดเปนสงผดกฎหมาย แตตนไมมสวนเกยวของกบการเสพและหรอคา จงไม

สนใจหรอเอาใจใสทจะชวยปองกนหรอแกไขปญหายาเสพตดเทาทควร หรอมแนวคดวาปญหายาเสพตด

ไมใชปญหาททกคนตองรวมมอกนปองกน แกไข กมสวนทาใหสมาชกในชมชนหรอสงคมนนมโอกาส

เสพหรอเขาสวงจรการตดยาเสพตดไดงายกวาบคคลทอยในชมชนหรอสงคมทไมการแพรระบาดของ

ยาเสพตด (ศนยวชาการดานยาเสพตด สานกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สานกงาน

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด.2548, โรงพยาบาลธญญารกษ. มปป.)

ปจจยดานตวยาและฤทธของยา ขนชอวายาเสพตด ยอมแสดงความหมายไวอยางชดเจน

วาเสพแลวตด เนองจากยาเสพตดมฤทธทาใหเกดการเปลยนแปลงดานรางกายและจตใจ มผลตองรบ

สารนนเปนอาจณ ซงสารททาใหเกดปญหาการเสพตดนเรยกรวมๆวา Psychoactive compound

เมอรางกายไดรบยาเสพตดเขาไป อานาจของยาเสพตดจะทาใหการทางานของระบบตางๆในรางกาย

เปลยนไป ถาใชสมาเสมอจนตด รางกายจะเกดสภาพความเคยชนตอการทางานของรางกายในรปนน

และเมอไมไดเสพ การทางานของรางกายกพยายามคนตวสสภาพปกต แตการเปลยนแปลงของ

รางกายทเกดขนโดยกะทนหนน ทาใหผเสพยาเสพตดเกดอาการผดปกตขนกบรางกาย เรยกวา

อาการขาดยา (Withdrawal symptom) ความรนแรงของอาการขาดยานนมากนอยแลวแตสภาพบคคล ผเสพสวนใหญจะไมสามารถทนอาการขาดยาได ทาใหตองแสวงหายาเสพตดมาเสพเรอยๆ

จนกลายเปนผตดยาเสพตดในทสด (โรงพยาบาลธญญารกษ กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

มปป.)

ปจจยทางพนธกรรม ผลการทบทวนวรรณกรรม พบวา พนธกรรมมสวนเกยวของกบ

การตดยาเสพตด แมไมสามารถชชดลงไปไดวามความสาคญกวาปจจยอนๆ แตกนบวาเปนปจจยสาคญ

ประการหนงทพอจะทานายไดวาคนไหนมแนวโนมทจะมปญหายาเสพตดในอนาคตได โดยเฉพาะปญหาการตดสรา จากการวจยเชอวาสามารถถายทอดทางพนธกรรมได (สทธพนธ ตรรกไพจตร. 2544)

จะเหนไดวาปจจยการเสพยาเสพตดนนมหลายปจจย ทงจากสภาวะสวนบคคล

บคลกภาพ สภาพจตใจ สภาพแวดลอม ครอบครว กลมเพอน ชมชน สงคม รวมทงความเปลยนแปลง

ดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ซงปจจยเหลานมความละเอยดออน หลายปจจยมความเกยวเนอง

เชอมโยงกน การพจารณาถงสาเหตการเสพยาเสพตดจงตองพจารณาหลายสาเหตรวมกน และ

รวมกนแกไขทงในระดบบคคล ครอบครว และสงคม

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

21

3. เสนทางการตดยาเสพตด

วโรจน วรชย (2548) กลาววา เสนทางการตดยาเสพตดแบงเปน 4 ระยะ คอ ระยะเรม

ลอง ระยะเสพตอเนอง ระยะเสพตด และระยะวกฤต

ระยะเรมลอง (Introductory stage) ผลองเสพอาจเสพยาฯนานๆครง เชน เมอมงาน

เลยงสงสรรค ระยะนผลองเสพยงไมรถงผลเสยของการเสพ บางรายอาจรสกวามประโยชน ชวยลด

ความทกข ความกงวล ความเหงา ฯลฯ การเสพยาเสพตดบางชนดในระยะสนอาจทาใหรสกเหมอน

มพลงเพมขนมความมนใจ ทางานไดมากขน เกดความพงพอใจ โดยผลองเสพไมรวาความพงพอใจ

เชนนเปนการวางเงอนไขในสมองสวนลมบก (Limbic system) ทาใหเกดผลในลกษณะสะสมและเพมความตองการเสพ ระยะน ผลองเสพยงสามารดาเนนชวตไดปกต ความคดถงยาฯและตวกระตน

(Triggers) ททาใหอยากเสพยงมนอย

ระยะเสพตอเนอง (Maintenance stage) ผเสพเรมเพมปรมาณและความถขน อาจ

เสพทกเดอนหรอทกสปดาห ผเสพเรมรถงผลเสยของการเสพบาง แตโดยรวมยงคดวามผลดเหมอน

ระยะแรก ระยะนผเสพเรมคดถงยาเสพตดบอยขน การคดถงกจกรรมทไมเกยวของกบยาเสพตดลด

นอยลง ตวกระตนททาใหคดถงยาฯมมากขน แตยงสามารถทจะคดตดสนใจวาจะเสพหรอไมเสพได

ระยะเสพตด (Disenchantment stage) ผเสพเรมเสพปรมาณมากและความถขนมาก

รวมทงเรมรบรถงผลเสยของการเสพมากขน บางรายคดหรอตดสนใจหยดเสพ แตไมสามารถควบคม

ความอยากและตวเองใหหยดเสพได ตวกระตนมเพมและรนแรงขนมาก ผตดยาฯคดถงยาเสพตด

บอยขนมาก ไมสนใจเรองการดาเนนชวตอยางอนมากนก

ระยะวกฤต (Disaster stage) ผตดเสพยาฯบอยมาก ใชเวลาทงหมดกบการแสวงหา

ยาฯมาเสพ ทกอยางและทกความรสกลวนเปนตวกระตนใหคดถงและอยากยาฯ แมนจะสานกถง

ผลเสยของการเสพยาเสพตด แตเหตผลทงหลายใชไมไดผล พฤตกรรมการตดยาฯในระยะนเทยบได

กบหนทดลองทเลอกเสพยาเสพตดจนตวตาย โดยไมสนใจนา อาหาร ระยะนผตดยาฯจะคดถงแต ยาเสพตด ไมคดถงกจกรรมอนใด ผตดยาฯหลายรายผนตวเองมาเปนผขายรายยอยหรอผคา เพอ

หวงเอากาไรจากการคามาเสพ

จากทกลาวไป ผบาบดจงมความจาเปนทจะตองมความรเกยวกบเสนทางและสภาพ

การตดยาเสพตดของผปวยแตละคน ทงนเพอจะไดวางแผนใหการชวยเหลอและบาบดรกษาไดอยาง

เหมาะสมและใหผลดตอไป

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 22

4. กระบวนการบาบดรกษา

การบาบดรกษาผตดยาเสพตดเปนมาตรการหนงในการแกไขปญหายาเสพตด ซงจะ

สงผลใหจานวนผตดยาเสพตดลดนอยหรอหมดไป การบาบดรกษาผตดยาเสพตดเปนวทยาการทาง

การแพทยแขนงหนงทมความสลบซบซอนยงยาก ไมเหมอนกบการรกษาโรคอน เนองจากผตดยาเสพตด

เปนผทมปญหาเจบปวยทงดานรางกาย จตใจ และสงคม การบาบดรกษาจงตองบาบดทกอยางไปพรอม

กน ทงตวผตดยา ครอบครว และสงคม เพอใหการบาบดรกษานนมประสทธภาพ และผตดยาเสพตด

ไมกลบมาตดซาไดอกโดยงาย

ระบบการบาบดรกษาผตดยาเสพตดในปจจบน การบาบดรกษาผตดยาเสพตดในประเทศไทยแบงออกเปน 3 ระบบ คอ

1. ระบบสมครใจ เปนการเปดโอกาสใหผตดยาเสพตดทตองการจะเลกเสพยาเสพตด

โดยสมครใจ ขอรบการบาบดรกษาในสถานบรการของรฐหรอเอกชนไดโดยไมถอเปนความผด

2. ระบบตองโทษ ผตดยาเสพตดทถกจบกมคดความผดยาเสพตดจะไดรบการบาบด

รกษาในทณฑสถานและเรอนจา โดยใชรปแบบชมชนบาบดเปนพนฐานการบาบดรกษา ผรบการบาบด

รกษาถอเปนผตองโทษ และตองไดรบการควบคมตวแบบเขมงวด

3. ระบบบงคบบาบดตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545

ผตดยาเสพตดทถกจบในฐานะผเสพจะถกนาเขารบการบาบดรกษาในระบบน และหากผเขารบการ

บาบดรกษามผลการบาบดรกษานาพอใจกจะถกปลอยตวโดยไมถกดาเนนคด

ลกษณะการบาบดรกษาตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ.2545

แบงเปน 2 รปแบบ คอ การฟนฟสมรรถภาพฯแบบไมควบคมตว มหลกการปฏบตเชนเดยวกบการ

บาบดรกษาแบบผปวยนอกของระบบสมครใจในสถานพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข หรออาจให

การฟนฟฯรปแบบคายปรบเปลยนพฤตกรรมหรอโปรแกรมสานกงานคมประพฤต และการฟนฟ

สมรรถภาพฯแบบควบคมตวไมเขมงวด เนนการฟนฟฯแบบผปวยใน ผตองโทษตองเขารบการบาบด รกษาในสถานบาบดหรอสถานฟนฟฯเปนระยะเวลา 4-6 เดอน และสามารถขยายระยะเวลาการ

ฟนฟฯไดครงละ 6 เดอน แตรวมแลวตองไมเกน 3 ป

เปาหมายในการบาบดรกษาผตดยาเสพตด

นบแตชวงทศวรรษ 1960 เปนตนมา รปแบบและแนวคดการบาบดรกษาผตดยาเสพตด

ทกประเภทพฒนาและมความหลากหลายขน ทงนเนองมาจากความรความกาวหนาดานการแพทย

และศาสตรทเกยวของ รวมทงงานวจยเกยวกบผลลพธของการบาบดรกษา ทาใหผใหการบาบดเขาใจ

ธรรมชาตของโรคน โดยเฉพาะอยางยงแนวคดเรองโรคสมองตดยา (Addicted brain disease) ทมองวาการตดยาเสพตดเปนภาวะทสารเคมในสมองและวงจร (Brain circuit) ในสวนของ Reward system

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

23

(Ventral segmental area และ Nucleus accumben) มการเปลยนแปลงเกดขนหลงจากเสพยาเสพตด

มาระยะเวลาหนง และการเปลยนแปลงนยงคงดารงอย แมบคคลนนจะหยดเสพยาเสพตดมาเปน

เวลานานแลวกตาม จากแนวคดน รวมกบแนวคด Cognitive behavior model ทอธบายพฤตกรรม

การกลบไปตดซา (Relapse) วาเกดจากพฤตกรรมการเรยนรแบบวางเงอนไข (Classical conditioning)

เมอบคคลเผชญกบตวกระตน (คน สงของ สถานท อารมณทเกยวของกบการใชยาเสพตดในอดต)

จะกระตน Brain circuit ในสวนของ Reward system ซง Reward system ทาใหคดถงความสข

(Pleasure) ขณะเสพยาฯและนาไปสอาการอยากยาฯ (Craving) และอาการขาดยา (Withdrawal

symptoms) ทาใหบคคลนนตองหวนกลบไปตดซา จากความรดงกลาวทาใหปจจบนแนวคดหลกในการมองการตดยาเสพตดวาเปนโรคๆ

หนงเหมอนโรคเรอรงทางกาย เชน เบาหวาน ความดนโลหตสง กลาวคอ การตดยาเสพตดจะม

ลกษณะเรอรงและมโอกาสกาเรบไดตลอดชวงชวตของบคคลนน แนวคดนเปนแนวคดหลกทนาโดย

นกวจยและบคลากรของ National Institute of Drug Abuse ดงนน การบาบดรกษาจงมเปาหมาย

เพอชวยใหผปวยสามารถดาเนนชวตทแตกตางจากชวงตดยาเสพตด โดยการสรางแรงจงใจในการ

เลกยาฯ เปลยนความสนใจและแนวทางในการดาเนนชวตใหมใหแตกตางจากการดาเนนชวตแบบ

คนตดยาเสพตด เพอปองกนการกลบไปตดซา และชวยใหสามารถดาเนนชวตไดอยางมประสทธภาพ

(เธยรชย งามทพยวฒนา และคณะ. 2545)

ขนตอนการบาบดรกษาผตดยาเสพตด

วโรจน วรชย และลาซา ลกขณาภชนชช (2548) กลาววา ปจจบนเรมมความเขาใจ

ชดเจนขนวา การรกษาเฉพาะการขาดยาเปนการรกษาอาการทางกายในชวงแรกทหยดยาเสพตด

เพอไมใหเกดอนตรายหรอทรมานกบผปวยเทานน และใชเวลาไมนาน แลวแตชนดของยาเสพตดทตด

ถาเปนประเภทกระตนประสาท เชน ยาบา ไอซ อาการนอย ใชเวลารกษาอาการขาดยาสนเพยง 4-5

วนเทานน ดงนน ขนตอนการบาบดรกษาการตดยาเสพตดแบงขนตอนเปน

1. ขนตอนการเตรยมการหรอจงใจ (Pre-treatment or motivation stage) ขนน

ถอเปนขนตอนทสาคญ เปนการเปดใจของผปวยใหพรอมบาบดรกษา เปนการเตรยมความพรอมกอน

รกษา เพอใหอยบาบดรกษาตามแผนการรกษาอยางตอเนอง เหนความสาคญของการรกษา เขาใจ

ขนตอนและวธการบาบดรกษา และสรางความตงใจจรงในการรกษา รวมไปถงการเตรยมครอบครว

ของผปวยดวย เพราะผปวยหลายรายเสพยาเสพตดเนองจากปญหาครอบครว ขนนจงเปนการให

คาแนะนารกษาครอบครวไปดวย ซงเปนการรกษาทไดผลดกวาการรกษาทมงเนนเฉพาะแตตวผปวย

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 24

2. ขนตอนการบาบด (Treatment stage) วโรจน วรชย และลาซา ลกขณาภชนชช

(2548) อธบายขนตอนการบาบดไวโดยสงเขปวา การบาบดถอเปนขนตอนทสาคญทสด และถอเปน

หวใจของการรกษาใหหายขาด เนองจากเปนการจดการเพอใหผปวยจดโครงสรางชวต แกไข ปรบปรง

ปรบเปลยนความคด ควบคมอารมณ พฒนาการตดสนใจ ความประพฤต และปรบเปลยนพฤตกรรมทม

ผลมาจากการใชยาเสพตด การทบคคลจะเรยนรวธดาเนนชวตใหมทปราศจากสารเสพตดไดนน จะตอง

เผชญความยากลาบาก และตองมการรบรไวลวงหนา มฉะนนเขาอาจจะสบสนและอาจหมดความ

อดทนไดงาย จนเปนเหตใหเกดการกลบไปเสพซา การฝกทกษะในการเลกเสพยาเสพตดและการ

ปองกนการตดซา เปนกระบวนการพฒนาทตองอาศยความพยายามทกวถทางของผเลกยาเสพตดและ ผบาบด

การบาบดรกษาการตดยาเสพตดมหลายรปแบบ ทงแบบผปวยนอกและผปวยใน แต

การบาบดรกษาแบบผปวยนอกนนมความยากลาบากกวา เนองจากผปวยตองอยในสภาพแวดลอม

เดมซงมสงยวย หายาเสพตดไดงาย หลายครงพบวามการเสพยาเสพตดระหวางการรกษา แตหาก

ผปวยสามารถเลกเสพยาเสพตดไดทงๆทยงอยในสภาพแวดลอมเดม แสดงวาผปวยสามารถปรบ

ความคด ควบคมอารมณได มจตใจทเขมแขง หกหามใจตนเองได โอกาสเลกยาเสพตดไดระยะยาวก

มมากกวา ผลสาเรจของการรกษาแบบผปวยนอกขนอยกบตวผปวยและครอบครวเปนตวสาคญ

การบาบดรกษาแบบผปวยนอก ทไดผลคอนขางด คอ การบาบดรกษาในรปแบบจต

สงคมบาบด (Matrix program)

รปแบบจตสงคมบาบด (Matrix program) ใชเวลา 16 สปดาห และใหการชวยเหลอ

ทางสงคมตออกจนครบ 52 สปดาห เปนรปแบบทใหความสาคญกบการสรางความสมพนธและความ

ผกพนระหวางผปวยกบผบาบด หลกเลยงการประจนหนาหรอชยาวาเปนความผด อาศยกลมและให

การศกษาครอบครวพรอมผปวยเปนสงสาคญ เครองมอทสาคญทใช คอ

1. การใหคาปรกษารายบคคล / ครอบครว (Individual/Conjoint session)

2. กลมฝกทกษะในการเลกยาระยะเรมตน (Early recovery skills) ใชเวลานาน 1 เดอน

รวม 8 ครง สรางใหชวตมวนย และฝกสตใหหยดความคดทจะอยากยาได

3. กลมปองกนการตดซา (Relapse prevention group) ใชเวลานาน 4 เดอน รวม 32

ครง ฝกใหมปญญา มเหตผลในการใชชวต

4. กลมใหการศกษาผปวยและครอบครว (Family education group) รวม 12 ครง ทา

ใหเขาใจและชวยเหลอกนอยางถกตอง เหมาะสม

5. กลมสนบสนนทางสงคม (Social support)

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

25

การบาบดรกษาแบบผปวยใน ทไดผลคอนขางด คอ การบาบดรกษารปแบบชมชนบาบด

(Therapeutic Community, T.C.)

การบาบดรกษารปแบบชมชนบาบด (Therapeutic Community, T.C.) ซงใชเวลาราว

1-2 ป ในผปวยเฮโรอน สาหรบการบาบดรกษาผปวยแอมเฟตามนหรอยาบานน ไดลดระยะเวลาลง

เหลอเพยง 4-6 เดอน (Short T.C.) โดยเพมการฝกการเรยนรใหแกผปวยและครอบครว

ในผปวยตดยาบาทไดรบการบาบดรกษารปแบบผปวยใน เมอเขารบการรกษาจะตอง

เผชญกบหลายสงหลายอยาง เชน การปรบตวเขากบเพอนใหม และตองเผชญกบปญหาอนๆ ตอง

สรางระเบยบใหแกตนเอง ตองปรบเปลยนพฤตกรรมซงไมถกตองตามทเคยปฏบตในสงคมภายนอก การบาบดรกษารปแบบชมชนบาบดใชการเผชญหนา (Confrontation) เพอลดพฤตกรรมทไมเหมาะสม

เปนกระบวนการ พฒนาชวตใหดาเนนไป ชมชนบาบดเปนเสมอนครอบครวของผตดยาเสพตด

ดวยกน การรกษาในระยะน เปนระยะทผปวยจะไดรบการพฒนาศกยภาพเพอชวตทสมบรณทง

สภาพรางกายและจตใจ ตลอดจนเตรยมความพรอมทจะออกไปประกอบอาชพหรอใชชวตใหเขากบ

สงคมภายนอกได

การพฒนาผปวยใหเปลยนทศนคต พฤตกรรม ไปสการมคณภาพทด ใชหลกการ

2 ประการ คอ

1. เปนการฝกการชวยเหลอผปวยอนเพอชวยตนเอง (Help for self help)

2. การใชอทธพลของกลมในการปรบพฤตกรรมทไมเหมาะสม ในการพฒนาพฤตกรรม

ใหมเครองมอทใชในการพฒนาทงรางกายและจตใจมหลายอยาง คอ

- กลมบาบด (Group therapy) ประกอบดวย กลมประชมเชา กลมจตบาบด กลมสมมนา

กลมเพอนชวยเพอน ฯลฯ

- งานบาบด (Work therapy) แบงผปวยออกไปฝกอาชพทโรงงานฝกอาชพของสถานบาบด

รกษา เชน ชางไม ชางโลหะ เกษตร เลยงสตว ชางฝมอ ฯลฯ - วธการแกไขปรบเปลยนพฤตกรรม: การลงโทษและการใหรางวลเปนเครองมอในการ

พฒนาผปวย

- ครอบครวบาบด (Family therapy) แนะนาครอบครวใหเวลาดแลผปวย ใหกาลงใจ

หรอปรบเปลยนพฤตกรรมครอบครวทอาจเปนสาเหตของการตดยาเสพตดของผปวย

3. การตดตามหลงการรกษา (Follow up/Aftercare) ธงชย อนเอกลาภ (2544) ได

ใหรายละเอยดไววา การตดตามหลงการบาบดรกษาฟนฟสภาพจตใจแลว ถอวาเปนขนสดทายและ

สาคญ ซงหมายถงการตดตามใหความชวยเหลอ แนะนา เสรมสรางกาลงใจ ตดตามผลการรกษา และทสาคญคอปองกนการกลบไปตดซา เปนการปฏบตทกวถทางทจะทาใหผตดยาเสพตดทหายแลว

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 26

สามารถใชชวตอยในสงคมไดตามปกตโดยไมตองพงยาเสพตดอกตอไป ใชระยะเวลาการตดตาม 1-5

ป ซงวธการตดตามหลงรกษาสามารถทาไดทงทางตรงและทางออม วธโดยตรง ผตดตามผลไดพบกบ

ผปวยโดยตรง สามารถซกถามผลการรกษาไดลกซง พรอมกบตรวจหาสารเสพตดได ใหคาแนะนา

ชวยแกไขปญหาโดยตรง การตดตามวธโดยตรงมหลายแบบ เชน นดผปวยมาพบทสถานพยาบาล

ตามกาหนด นดพบผปวยทบาน ศนยการคา วด หรอททางาน วธโดยออม วธนผตดตามไมไดพบกบ

ผปวยโดยตรง เชน การสงแบบสอบถามทางไปรษณยพดคยทางโทรศพท ตดตอผานบคคลทสาม

เชน นายจาง คร ญาต

5. เสนทางการเลกยาเสพตด (Roadmap for Recovery)

การเลกยาเสพตดเปนกระบวนการทซบซอนและยากลาบาก การบาบดรกษาผตดยาเสพตด

เปนการสรางพฤตกรรมใหมใหผปวยกลบมาเผชญหนากบสงคมอกครง และบารงรกษาใหพฤตกรรม

ใหมนอยตอไปใหนานพอ ดงนน การบาบดรกษาใหเลกยาเสพตดนจงตองใชเวลานาน สามารถแบง

เสนทางการเลกเสพยาเสพตดเปน 4 ระยะ คอ

1. ระยะถอนพษยา (Withdrawal Stage) เมอหยดเสพยาเสพตด ระยะแรกผปวยจะ

มอาการถอนพษยา โดยขนกบชนด ปรมาณ วธการเสพ ผปวยบางรายทมอาการมากอาจจาเปนตอง

รกษาแบบผปวยใน แตการรกษาแบบผปวยนอกสาหรบผปวยหลายๆรายกไดผลด เพยงแตโปรแกรมการบาบดรกษาตองชดเจน รปแบบการบาบดรกษาทไดผลตองใชกลมบาบด และใหครอบครวมสวนรวม

ในระยะถอนพษยา การเสรมใหผปวยสรางโครงสรางชวตเปนสงสาคญ โดยใหผปวย

กาหนดกจวตรประจาวนขนใหมเพอแทนกจวตรประจาวนขณะตดยาฯทใชเวลาสวนใหญไปกบการเสพ

และเมายาเสพตด เปนการวางแผนการใชเวลาลวงหนา ซงแผนกจกรรมนตองไมเปนกจกรรมทจะทา

ใหมสวนเกยวของกบการเสพยาเสพตด หากแตเปนกจกรรมเพอลดความเบอหนาย ไมเพมความเครยด

ใหกบผปวย

ระยะน ครอบครวกมสวนสาคญทจะชวยผปวยได ดวยการจดสภาพแวดลอมใหม ปรบความ

สมพนธกบผปวยไมใหมสวนกระตนใหกลบไปใชยาอก

2. ระยะเรมตนหยดยา/ระยะฮนนมน (Early abstinence/Honeymoon stage) ในชวง

สปดาหท 1-6 ระยะน อารมณตางๆของผปวยจะดขน มกาลงวงชาเพมขน ความอยากยาฯลดลง ผปวย

จะมความมนใจและมองโลกในแงด จนคดวาปญหาการตดยาฯหมดไปแลว ระยะนผปวยตองระวงวา

ความเชอมนทมากเกนไปอาจทาใหกลากลบไปเผชญกบตวกระตนและหยดทากจกรรมทวางแผนไว

แลวในทสดกหวนกลบไปเสพยาเสพตดอก ผบาบดควรตองบอกใหผปวยรวาอาการและความมนใจ

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

27

ในระยะนเกดเพยงชวคราว จงไมควรประมาท หากตองใชชวตอยางชาญฉลาด และสรางแรงกระตน

ททาใหเลกยาเสพตดไดสาเรจ

3. ระยะเลกยาตอเนอง/ระยะฝาอปสรรค (Protracted abstinence/The wall

stage) ระยะนใชเวลา 6-20 สปดาห นบเปนระยะทมความสาคญทสดในการรกษาการตดยาเสพตด

เปนเสมอนการขามกาแพงหรอขามสทนดร เปนระยะทมปจจยเสยงตอการกลบไปตดยาฯซาสง

ความมนใจของผปวยจะลดลงตากวาปกตจนกลายเปนความไมมนใจ รสกหมดพลง อารมณแปรปรวน

ซมเศรา เบอหนาย ไมมสมาธ ไมมพลง ไมมความตองการใดๆ ผปวยหลายรายมอาการอยากยาฯ

เพมขน ปญหาความสมพนธกบครอบครว เพอน และบคคลอน เปนปจจยหนงทสาคญในการกลบไป

เสพซา ระยะน สมองสวนเหตผลเรมฟนตว ดงนนผปวยจะพยายามหาเหตผลเขาขางตวเอง เพออางถง

การกลบไปมพฤตกรรมทลอแหลมตอการกลบไปใกลชดกบยาเสพตดหรอกลบไปเสพซา เชน บอกวา

การกลบไปเสพซาเกดขนโดยบงเอญ เพราะโกรธ กลว และเบอ จงกลบไปเสพยาเสพตดอก เปนตน

ดงนน ผบาบดจงตองฝกใหผปวยตระหนกรเทาทนการคดไปเสพยาฯ และฝกใหปฏเสธขอแกตวตางๆ

เหลานใหได จงจะฝาอปสรรคของระยะนไปได

4. ระยะปรบตว (Adjustment/Resolution stage) ระยะสดทายน แมอาการทางกาย

และจตใจจะเบาบางเมอผานระยะอปสรรคไดแลว แตกเปนระยะทตองปรบเปลยนวถชวต สราง

สมพนธภาพกบผอนอยางตอเนอง มการดาเนนชวตทสมดล มความสนใจสงใหมๆ และตองคอย

ตรวจสอบความคด อารมณ และพฤตกรรมอยางสมาเสมอทจะไมกลบไปตดซา

ปญหาทสาคญทเกดขนในระยะน คอ ผปวยคดวาสามารถเลกยาเสพตดไดแลว จง

พยายามขอโอกาสใชชวตเฉกเชนผอน ขาดความระมดระวงในการใชชวต กลบไปคบเพอนทตดยาเสพตด

การหลงลมการควบคมตนเองจะทาใหกลบไปตดยาฯซาไดโดยงาย

ดงนน ระยะนผปวยควรเครงครดตอทกษะทเรยนร พยายามจดสมดลการดาเนนชวต โดยเนน“ทางสายกลาง” ไมมากหรอนอยไป กจกรรมตางๆในชวต การทางาน ครอบครว เพอนฝง

กจกรรมทชวยใหเลกยาเสพตด การใชเวลาวาง และการพกผอนนอนหลบ ตองจดใหเหมาะสม และ

สรางใหรสกถงความสาเรจในการดาเนนชวต มความสข มกาลงใจ และเหนถงพฒนาการของตนเอง

ทจะรกษาสมดลและดาเนนการเชนนตลอดไป

ผบาบดเองกมความจาเปนอยางยงทตองมความรเรองเสนทางการเลกยาเสพตด รวมทง

ปจจยทจะทาใหกลบไปเสพยาเสพตดซา เพอจะนาความรเหลานไปใหการชวยเหลอผปวยไดทนทวงท

กอนทผปวยจะกลบไปเสพซาอก

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา 28

6.งานวจยทเกยวของ

แมสถานการณแพรระบาดของไอซเรมมแนวโนมสงขนในชวงเกอบสบปทผานมา แต

จากการทบทวนวรรณกรรมกลบพบวาผลงานวจยเกยวกบไอซโดยตรงนนมนอยมาก สวนใหญขอมล

ขอเทจจรงและองคความรเกยวกบไอซถกซอนหรอรายงานปะปนอยกบสถานการณปญหายาเสพตด

ทวไป ยาเสพตดเพอความบนเทง หรอยาเสพตดในสถานบนเทง ซงสวนใหญศกษาในผปวยในสถาน

บาบด กลมเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดก รวมทงผใชบรการสถานบนเทง อยางไรกตาม

ผลการวจยเหลาน และผลการวจยเกยวกบไอซโดยตรง ตางสะทอนใหเหนวาไอซมแนวโนมระบาด

สงขน แพรระบาดในหลายพนททวทกภมภาค โดยเฉพาะพนททเปนศนยกลางการทองเทยว การซอขายไอซทาไดไมยาก โดยเฉพาะในสถานบนเทง ซงสามารถนาไอซเขาไปเสพหรอหาซอไอซในสถาน

บนเทงได (หนวยวจยสารเสพตดและผลกระทบทางสงคม สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2552) นอกจากนยงช ใหเหนวาการเขาถงยาเสพตดของเยาวชนมมากขน เยาวชนสามารถหาไอซมา

เสพไดภายใน 1 ชวโมง (หนวยวจยสารเสพตดและผลกระทบทางสงคม สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. 2550) รวมทงไอซยงเปนยาเสพตดทเปนทนยมในผคนหลายกลม ไมจากดเพยงใน

กลมคนมเงนหรอคนทางานในสถานบนเทงเชนกอน แตไอซกระจายสเดกและเยาวชนทงในและนอก

สถานศกษา รวมทงเดกและเยาวชนทเสพยาเสพตดชนดอนอยกอนแลว สงผลใหการระบาดมมากขน

อยางรวดเรว สาหรบอายการเรมเสพไอซ พบวา เยาวชนเรมเสพไอซครงแรกตงแตอายกอน 20 ป

จากการศกษาของหนวยสารเสพตดและผลกระทบทางสงคม สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย (2552) ทศกษาเกยวกบสถานการณปญหาการเสพและการคาไอซในกลมเยาวชนและ

สถานบนเทงในพนทจงหวดนครปฐม ราชบร และเพชรบร พบวา มเยาวชนเสพไอซครงแรกอายนอย

ทสด คอ 11 ป ซงเทากบวามเยาวชนเรมเสพยาเสพตดขณะศกษาในระดบชนประถมศกษาปท 5-6

ซงเปนการศกษาภาคบงคบ และเรมเสพขณะเรยนหนงสอในโรงเรยน เหตผลทเรมเสพไอซครงแรก

นน นอกจากความอยากลอง เพอนชวน เพอความสนกสนาน และเพอทดแทนยาเสพตดอนทใชเปนประจาแลว ยงพบวาเยาวชนเสพไอซเพราะเชอวาเปนยาเสพตดของคนมระดบ เพอบงบอกฐานะทาง

เศรษฐกจและสงคม เพราะเปนยาเสพตดทมราคาแพงและหายาก การเสพไอซอยางเดยวมกไมเพยงพอ

กบความตองการ ผเสพจงนยมเสพไอซรวมกบยาเสพตดชนดอนๆ เชน ยาบา กญชา ควบคกนไป

โดยวธเสพไอซทเปนทนยม คอ การสบควน ผานตวสบทเรยกวา“โจ” สาหรบอาการหลงเสพไอซนน

จะแตกตางกนไป ทงนขนอยกบอารมณ ความรสกและจนตนาการของผเสพชวงกอนและระหวางการ

เสพไอซ อยางไรกตาม จากการสงเคราะหสถานภาพปญหาสารเสพตดของคณะกรรมการบรหาร

เครอขายองคกรวชาการสารเสพตด (http://www.gotoknow. org/blog/ nuanoncb/ 431402)

ซงศกษาจากผเขารบการบาบดรกษาการตดไอซจานวน 2 ราย ในป พ.ศ. 2546-2547 ณ สถานบาบด

ศนยบาบดรกษายาเสพตดสงขลา

29

รกษาของคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร และอก 1 ราย ในป พ.ศ. 2548 ผเขารบ

การบาบด ณ ศนยบาบดยาเสพตดภาคเหนอ ซงแสดงหลกฐานชดเจนวามผลกระทบจากการเสพไอซ

โดยผเขารบการบาบดมพฤตกรรมการใชยาเสพตดอนดวย เชน ยาอ ยาเค กญชา ยาบา และไอซ มา

รบการรกษาดวยอาการกลว หวาดระแวง ประหมา กลวเวลาเขาสงคม กงวล ไมมสข นอนไมหลบ

สะทอนผลกระทบตอระบบประสาทของผใชยาเสพตดในกลมน ซงอาจเกดจากยาตวเดยวหรอหลาย

ตวกได ซงบงชวายากลมนมผลกระทบตอระบบประสาท และอาจเกดผลกระทบในวงกวางขนตาม

การระบาด โดยเฉพาะภาวะโรคจต การดแลรกษาจะซบซอนกวากรณผลกระทบจากยาบา

นอกจากน ผลการศกษาของหนวยวจยสารเสพตดและผลกระทบทางสงคม สถาบน วจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2552) พบวา วงจรการเสพไอซเรมตงแตลองเสพ เสพ ตด เขา

สกระบวน การคา โดยเรมจากการเปนเดกเดนของ สงของ ผคารายยอย จนถงผคารายใหญ โดย

พบวาสาเหตหลกททาใหเขาสกระบวนการคาคอตองการเงนเพอเทยวเตรและซอสนคาฟมเฟอย

รวมทงมสมาชกครอบครวเปนผคายาเสพตด และถกใชจากสมาชกครอบครวใหไปสงยาเสพตดจน

เปนผเสพและผคาในทสด