ระบบฐานขอมล ขอมลตาง ๆ ท นาเขาสระบบคอมพวเตอรและไดออกมาเปน

สารสนเทศ จะเกบรกษาและบนทกขอมลในรปแบบอเลกทรอนกส ทมวตถประสงคเพองายและสะดวกตอการเรยกใชงานไมตองเสยเวลาในการคนเอกสารเหมอนสมยกอนทเกบลงแฟมเอกสาร ขอมลทเกบรวบรวมไวนนทมความเกยวของสมพนธ ซงจากบททแลวไดกลาวถงโครงสรางขอมลทาใหเหนวากอนมาเปน ฐานขอมล (Database) ไดน นมาจาก หนวยท เลกทสดทคอมพวเตอรเกบบนทกได เรยกวา บต (Bit) หลาย ๆ บตรวมกนนนคอ 8 บต มคาเทากบ 1 ไบต (Byte) หรอ 1 ตวอกษร หลาย ๆ ตวอกษรรวมกนเปนฟลด (Filed) หลาย ๆ ฟลดรวมกนเปนเรคคอรด (Record) หลาย ๆ เรคคอรด รวมกนเปนไฟล (File) และหลาย ๆ ไฟลรวมกนมาเปน ฐานขอมล (Database) นนเอง

เมอทราบแลววาฐานขอมลมโครงสรางมาจากอะไรแลว กอนอนเรามาทราบถงความเปนมาของฐานขอมลคราว ๆ โดยฐานขอมลไดพฒนาขนครงแรกในป ค.ศ. 1960 ผรเรมไดแก ชาลส บากแมน ทไดพฒนาแบบจาลองขอมล (Data Model) ทเรยกวา แบบจาลองลาดบชน (Hierarchical Model) แบบจาลองเครอขาย (Network Model) ตอมาไดมผพฒนาแบบจาลองเชงสมพนธ (Relational Model) ซงไดรบความนยมมากจนถงปจจบน และลาสดพฒนามาเปน แบบจาลองเชงวตถ (Object Oriented Model)

260 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ความรพนฐานเกยวกบระบบฐานขอมล

ฐานขอมล (Database) หมายถง แหลงทใชเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ ไวดวยกน ซงขอมลนน

จะตองเกยวของสมพนธกนอยางมโครงสราง เชน ฐานขอมลพนกงาน ฐานขอมลวารสารอเลกทรอนกส

ระบบฐานขอมล (Database System) หมายถง การเกบรวบรวมขอมลทเกยวของสมพนธกนไวอยางมระบบ

โดยมองคประกอบของฮารดแวร ซอฟตแวร บคลากรทเกยวของกบระบบฐานขอมล ขอมลทตองการเกบ เปนตน ซงทาใหผใชสามารถจดการขอมล ไดงาย เชน เพมเตมขอมล (Add/Insert) เรยกดขอมล (Select/Query) แกไขขอมล (Edit/Modify) หรอลบขอมล (Delete/Erase) ไดอยางสะดวกและรวดเรว

ระบบจดการฐานขอมล (Database Management System: DBMS)

หมายถง สถาปตยกรรมซอฟตแวร อาจมไดหลายแบบ เชน สาหรบฐานขอมลขนาดเลกทมผใชคนเดยว ฐานขอมลขนาดใหญทมผใชจานวนมาก ซงใชสถาปตยกรรมแบบลกขายกบเครองบรการกลาง (client-server) ทาหนาทเปนตวประสานการใชงานของผใช (User) กบฐานขอมล ดแลรกษาความปลอดภยของขอมล เปนตน สาหรบโปรแกรมจดการฐานขอมลทเรารจกกนทวไป เชน MS-Access, Oracle, FoxPro, Dbase เปนตน

บทท 8 ระบบฐานขอมล 261

ภาพท 9.1 การประมวลผลแบบฐานขอมล

จากภาพท 9.1 มการจดเกบแฟมขอมลบคลากร แฟมขอมลรายวชา และแฟมขอมลเงนเดอนไวในฐานขอมลเดยวกน เวลาทผใชจะเขาใชขอมลกสามารถใชผานโปรแกรมบคลากร โปรแกรมจดตารางสอน โปรแกรมบญช แตกยงไมมระบบดแลความปลอดภยของฐานขอมล เนองจากไมมการกรองหรอตรวจสอบผใชทาใหมโอกาสทจะทาใหขอมลเกดการลกขโมยการปลอยไวรสเขาระบบฐานขอมล และไมมระบบปองกนความปลอดภยทเพยงพอ กจะทาใหฐานขอมลเกดการเสยหายได จงตองมการพฒนาระบบจดการฐานขอมล (DBMS) ขนมาดแลระบบฐานขอมลตามภาพท 9.2

โปรแกรมบคลากร

โปรแกรมจดตารางสอน

แฟมขอมลบคลากร

แฟมขอมลรายวชา

แฟมขอมลเงนเดอน

ผใช

โปรแกรมบญช

ผใช

ผใช

ฐานขอมล

262 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ภาพท 9.2 การประมวลผลแบบฐานขอมลทม DBMS

หนาทของระบบจดการฐานขอมล

หนาทหลกของระบบจดการฐานขอมล (Database Management System: DMBS) หรอโปรแกรมจดการฐานขอมล มดงน

1. จดเกบและดแลขอมล (Store and Maintain Data)ขอมลถกกรอกเขาสระบบฐานขอมล และจดเกบรวบรวมในรปของ

ฐานขอมลไวดวยกน โดยมระบบจดการฐานขอมลผดแลรกษาขอมลเหลานน

2. ประสานงานกบระบบปฏบตการ (Interface)เนองจากการใชงานฐานขอมลสวนมากมกจะเปนขอมลทมขนาดใหญ

ขอมลทงหมดสามารถถกนาเขามาไวในหนวยความจาไดพรอมกน หมายถง ขอมลทงหมดจะอยในดสกและถกนามาอยในหนวยความจาเฉพาะสวนทกาลงใชงานเทานน ซงหนาทในการคนหาขอมลทผใชตองการจากดสก นามาไวใน

แฟมขอมลบคลากร

แฟมขอมลรายวชา

แฟมขอมลเงนเดอน

DBMS

โปรแกรมบคลากร

โปรแกรมจดตารางสอน

ผใช

โปรแกรมบญช

ผใช

ผใช

ฐานขอมล

บทท 8 ระบบฐานขอมล 263

หนวยความจานน เปนหนาทของระบบปฏบตการ หรอ OS ดงนน DBMS จะเปนตวททาหนาทประสานงานกบสวนจดการแฟมขอมล (File Manager) ของ OS ในการจดเกบ เรยกใช และแกไขขอมลในฐานขอมลนน ๆ

3. ควบคมรกษาความปลอดภยของขอมล (Security Control)เพอปองกนไมใหบคคลทไมพงประสงคเขามาลวงละเมดการใช

ฐานขอมลและปองกนไวรสเขาระบบ ซงจะไมใหผทไมไดรบอนญาตเขามาเรยกดขอมล หรอ แกไขขอมลได

4. ควบคมความคงสภาพของขอมล (Integrity Control)ระบบจดการฐานขอมลและควบคมคาของขอมลใหอยในกรอบทเปน

ไปได (Domain) ตามทไดกาหนดไวในสวนของเคารางของฐานขอมล เชน ยอดเงนฝากของบญชฝากประจา แตละครงจะตองไมนอยกวา 10,000 บาท หรอ นกศกษาทมาลงทะเบยนจะตองเปนนกศกษาทมรหสนกศกษาทปรากฏอยในแฟมขอมลนกศกษาเทานน

5. ควบคมการใชขอมลพรอมกนของผใช (Concurrency Control)ฐานขอมลมกนามาใชงานระบบคอมพวเตอรทผใชหลายคน สามารถ

เรยกใชขอมลเดยวกนไดพรอมกน ดงนน ระบบจดการฐานขอมลจะตองทาหนาทควบคมลาดบการทางานใหเปนไปอยางถกตองเหมาะสม เชน ในระหวางทมผใชบางคนกาลงแกไขขอมลอย ถามผใชคนอนตองการใชขอมลเดยวกน จะตองรอใหแกไขเสรจเรยบรอยกอน จงจะสามารถเรยกใชได เพอปองกนไมใหเกดปญหาขอมลทไดรบไมถกตองทนสมย (Not Updated)

ตารางท 9.1 ขอดและขอเสยของระบบฐานขอมล

264 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ขอดของการประมวลผลแบบฐานขอมล

ขอเสยของการประมวลผลแบบฐานขอมล

1. หลกเลยงความขดแยงของขอมลไดขอมลเดยวกนอยหลายทอาจไมตรงกนได 2. สามารถใชขอมลรวมกนได ไมเปลองเนอทจดเกบขอมล 3. ลดความซาซอนของขอมล ไมตองเกบขอมลชดเดยวกนไวหลายท 4. รกษาความถกตองเชอถอไดของขอมล กาหนดกรอบคาความเปนไปไดของขอมลได 5. สามารถกาหนดความเปนมาตรฐานเดยวกนได ใชขอมลมลกษณะเดยวกน เชน วน/เดอน/ป 6. สามารถกาหนดระบบความปลอดภยของขอมลได 7. ความเปนอสระของขอมลและโปรแกรม

1. มตนทนสง ทงฮารดแวรซอฟตแวร และบคลากร 2. มความซบซอน การเรมใชตองมการออกแบบฐานขอมล วางระบบ 3. เสยงตอการหยดชะงกของระบบขอมลในฐานขอมลถกจดเกบอยในลกษณะของศนยกลาง (Centralized Database System) ดงนน ความลมเหลวของการทางานบางสวนของผใชบางคน อาจทาใหระบบฐานขอมลทงระบบหยดชะงกได

บทท 8 ระบบฐานขอมล 265

องคประกอบของระบบฐานขอมล

ระบบฐานขอมลโดยทวไปจะแบงออกเปน 5 สวน ซงสอดคลองกบระบบสารสนเทศ ไดแก ฮารดแวร ซอฟตแวร ขอมล บคลากร และขนตอน การปฏบตงาน มรายละเอยด ดงน

1. ฮารดแวร (Hardware)อปกรณตาง ๆ ท เกยวกบการระบบฐานขอมลทพรอมอานวย

ความสะดวกใหกบผใชในการเรยกใชขอมลในฐานขอมล ซงจะมประสทธภาพมากนอยเพยง ใดขนกบขนาดของหนวยความจาหลก ความเรว ในการประมวลผลของซพย อปกรณรบขอมลเขา /ออก รวมถงหนวยความจาสารองเพอใชเกบขอมล และอปกรณเครอขายคอมพวเตอร เพอรองรบการเชอมโยง (Link) ไปยงคอมพวเตอรทก ๆ เครอง ใหสามารถแบงปนทรพยากรรวมกนได

2. ซอฟตแวร (Software)เปนสวนททาหนาทประสานการทางานใหผใชสามารถตดตอกบ

ฐานขอมล ซงจะมซอฟตแวรฐานขอมล 2 ประเภท ไดแก 1) ซอฟตแวรประยกต (Application Software)เปนโปรแกรมทพฒนาขนมา อาจพฒนาเองหรอโปรแกรม

สาเรจรป ซงการเลอกใชโปรแกรมจะแตกตางกนออกไป ขนอยกบผใชงานขอมลแตละคนวาจะใชโปรแกรมอะไรทางานกบขอมลในฐานขอมล เชน โปรแกรมลกคาส มพนธทาใหสามารถเขาถงขอมลของลกคา ตรวจสอบดประวตของลกคา ทอยลกคา การใหสวนลด การใหเครดตกบลกคา สามารถตดตอสอสารกบลกคาไดสะดวกขน เปนตน

266 บทท 8 ระบบฐานขอมล

2) ระบบจดการฐานขอมล (Database ManagementSystem: DMBS)

ทาหนาทควบคมดแล จดการใชขอมล และรกษาความปลอดภยของขอมลทเกบไวในฐานขอมล ซงถอวาเปนสอกลางระหวางผใช โปรแกรมประยกต และฐานขอมล เพอใหผใชสามารถทางานไดสะดวกมากยงขน และจดการการเขาใจขอมลวาใครจะไดเขาใชกอนหลง อาจใชเทคนคการจดแบงเวลา (Time sharing) ในการเขาใชขอมลพรอม ๆ กนของผใช หลาย ๆ คน

3. ขอมล (Data)ขอมลตาง ๆ ทจดเกบลงในฐานขอมล จะเปนขอมลทเกบรวบรวมไวอย

ทศนยกลาง (Server) ซงขอมลในฐานขอมลนนสามารถเขาถง (Retrieve) และเรยกใช (Query) จากหลาย ๆ คน ทเชอมตอเขาระบบเครอขายได ซงจะสามารถเรยกใชขอมลรวมกนหรอพรอม ๆ กนได (Concurrency) ในเวลาเดยวกน แตผใชแตละคนจะมองเหนขอมลในฐานขอมลในมมมอง (View) ทแตกตางกนออกไป

4. บคลากร (People)บคลากรทเกยวของกบระบบฐานขอมล มดงน

4.1 ผใชทวไป (User) เปนบคคลทเขามาใชขอมลจากฐานขอมล การเขาใชงานใน

ฐานขอมลถาเปนบคคลทเกยวของกบขอมลนนโดยตรงกสามารถจะด หรอผบรหารฐานขอมล (DBA) อาจกาหนดสทธใหสามารถแกไข เพม หรอ ลบขอมลได แตถาเปนบคคลภายนอกอาจเขามาดขอมลหรอพมพออกมาเปนรปของเอกสารได ตวอยาง เชน ระบบการจองตวเครองบนออนไลน ผใชท วไป อาจเปนพนกงานรบจองตว หรอลกคาทตองการจองตว และเม อ ผานกระบวนการจองเสรจเรยบรอยกสามารถพมพเปนเอกสารเพอใชเปนหลกฐานการจองไดทนท

บทท 8 ระบบฐานขอมล 267

4.2 พนกงานปฏบตการ (Operator) เ ปนผทท าหนาท ปอนขอมลเขาระบบฐานขอมล หรอ

การตรวจสอบความถกตองของขอมลกอนนาเขาสระบบ ผควบคมเครอง เปนตน

4.3 นกวเคราะหและออกแบบระบบ (System Analyst) เปนผศกษาความเปนไปไดของการพฒนาระบบฐานขอมลทใช

ในองคกร และทาการวเคราะหการจดเกบขอมล รวบรวมความตองการของผใช (User Requirement) วเคราะหคาใชจายและจดคมทนของการพฒนาหรอนาระบบฐานขอมลมาใช วางแผนการดาเนนงานตามกรอบของการวเคราะหและออกแบบระบบ ซงจะวเคราะหระบบงานเดม จากนนวเคราะหและออกแบบระบบงานใหมกอนสงตอไปยงโปรแกรมเมอร

4.4 โปรแกรมเมอร (Programmer) เปนบคคลททาหนาทเขยนโปรแกรมประยกต (Application

Program) ตามทนกวเคราะหและออกแบบระบบไดทาเอาไว ซงโปรแกรมเมอรห รอนก เ ขยน โปรแกรมจะ เ ลอก ใ ช โ ปรแกรม ในการพฒนาร ะบ บตามความเหมาะสม การมประสบการณในการเขยนโปรแกรมมาก ๆ จะทาใหเลอกใชเทคนคทดจะทาใหประมวลผลขอมลไดรวดเรว แมนยา และตองเขยนใหถกตรรกะ (Logic) จงจะสงผลใหผลลพธหรอสารสนเทศทไดมความถกตอง

4.5 ผบรหารฐานขอมล (Database Administrator: DBA) เปนบคคลททาหนาทดแล ควบคมการบรหารจดการงาน

ตาง ๆ ของระบบฐานขอมลทงหมด โดยความรบผดชอบของ DBA มดงน 1) ตดสนใจวาจะรวมขอมลเขาไวในระบบฐานขอมลใดบาง2) วางแผน วเคราะห และตดสนใจวาควรจะจดเกบขอมลดวย

วธใด และใชเทคนคในการเรยกใชขอมล 3) ประสานงานกบผใช (User Interface) คอยใหคาแนะนา

ชวยเหลอแกผใชเมอประสบปญหาในการใชงานฐานขอมล หรอไมสามารถเรยกขอมลขนมาดได

4) กาหนดระบบรกษาความปลอดภย (Data Security) และคงสภาพขอมล (Data Integrity)

268 บทท 8 ระบบฐานขอมล

5) กาหนดแผนการในการสรางระบบขอมลสารอง (BackupSystem) และการฟนสภาพขอมล (Discovery)

6) สารวจดผลการทางาน และตรวจสอบความตองการของผใช

5. ขนตอนการปฏบตงาน (Procedure)การใชขอมลในระบบฐานขอมลจะมข นตอนในการใชงาน ซงการพฒนา

ระบบฐานขอมลขนมาใหมจะยงไมเคยมใครใชงานมากอน ทาใหตองเรมเรยนรและฝกใชงานระบบฐานขอมล ดงนนผพฒนาระบบฐานขอมล จงควรจด ทาเอกสารทระบถงข นตอนการทางานของหนาทงานตาง ๆ ใหชดเจน ทงในการใชงานระบบฐานขอมลทเปนสภาวะปกต และในสภาวะทระบบอาจเกดปญหาหรอใชงานไมได (Failure) ซงจะเปนขนตอนสาหรบการปฏบตงานของบคลากรในองคกรทกระดบ

ระดบของการออกแบบฐานขอมลแบงได 3 ระดบ

1. การออกแบบฐานขอมลระดบแนวความคด (ConceptualDatabase Design) เปนขนตอนการออกแบบระดบบนสด นาเสนอขอมลและความสมพนธกนของขอมลในระบบฐานขอมล ซงเขยนอยในรปของแผนภาพ (Diagram)

โดยสญลกษณตาง ๆ ทใชแทนการทางาน เชน

- สเหลยมผนผา หมายถง เอนตต (Entity) - วงร หมายถง แอตทรบวต (Attribute)

- เสนแสดงทศทาง หมายถง ความสมพนธระหวาง เอนตต (Relationship)

บทท 8 ระบบฐานขอมล 269

ซงเราจะเรยกวาสมพนธของขอมลทเราสนใจระหวางเอนตต (Entity) วา E-R Model ซงมการแสดงเอนทต และแตละเอนตตจะมแอตทรบวต และเขยนออกมาเปนความสมพนธระหวางเอนทต โดยในแตละเอนตตน กจะมคยหลก (Primary Key: PK) สาหรบอางองขอมลซงจะมคาของขอมลไมซากน โดยการเขยนทงหมดนเปนเพยงแนวความคดทเขยนออกมาในรปแบบของแผนภาพ หลงจากทสรางเปน E-R Model ออกมาไดแลว กจะแปลง E-R Model ใหอยในรปแบบของโมเดลอน ทสอดคลองกบระบบจดการฐานขอมล (DBMS) ทเลอกใชตอไป เชน ฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational Database Management System: RDBMS)

2. การออกแบบฐานขอมลระดบตรรกะ (Logical DatabaseDesign)

เปนข นตอนการออกแบบระดบกลาง โดยการออกแบบฐานขอมลระดบตรรกะ (Logical Database Design) จะตอเนองจากการออกแบบฐานขอมลระดบแนวความคด (Conceptual Database Design) ทไดมาจากการวเคราะหความตองการของผใช และรวบรวมกฎเกณฑตาง ๆ โดยการใช โมเดลฐานขอมลทสอดคลองกบระบบจดการฐานขอมลทเลอกใช และปรบปรงโครงสรางฐานขอมลใหมความซาซอนกนนอยทสด ทเรยกวา Normalization

3. การออกแบบฐานขอมลระดบกายภาพ (Physical DatabaseDesign)

เปนข นตอนการออกแบบในระดบลางสด ซงเกยวกบการจดเกบขอมลจรง ๆ ภายในหนวยเกบขอมล เชน ฮารดดสก เพอใหสามารถเพมประสทธภาพในการเขาถงหรอการคนหาขอมล ในขนตอนนอาจเปนการสรางอนเดกซ (Index) ในการจดตาแหนงทอยของขอมลภายในหนวยเกบ เปนตน

สามารถเขยนออกเปนแผนภาพความสมพนธของการออกแบบฐานขอมลแตละระดบ ไดดงน

270 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ภาพท 9.3 ความสมพนธของฐานขอมลแตละระดบ

ความสมพนธของเอนตต (Entity Relationship)

ความสมพนธของขอมลทจดเกบไวในฐานขอมล จะตองมความสมพนธกนอยางนอย 1 ค โดยมคาศพททควรร ดงน

นยามศพท เอนตต (Entity) หมายถง สงทเราสนใจทจะเกบไวในฐานขอมล เชน

อาจารย รายวชา สาขาวชา คณะ เปนตน แอตทรบวตต (Attribute) หมายถง รายละเอยดและคณลกษณะของ

เอนตต เชน อาจารย จะมแอตทรบวตรหสอาจารย ชออาจารย นามสกล สาขาวชา เปนตน

ความสมพนธ (Relationship) หมายถง เอนตต (Entity) แตละ เอนตตทมความสมพนธ เชน ความสมพนธระหวางเอนตตสาขาวชากบอาจารย เขยนเปนแผนภาพไดดงน

Conceptual Database Design

Physical Database Design

Logical Database Design

บทท 8 ระบบฐานขอมล 271

ภาพท 9.4 ตวอยางท 1 การเขยนแผนภาพความสมพนธระหวางเอนตต

ความสมพนธระหวางเอนตตของภาพท 9.4 หมายถง อาจารยสงกดได 1 สาขาวชา ในขณะท 1 สาขาวชาจะมอาจารยไดหลายคน

ภาพท 9.5 ตวอยางท 2 การเขยนแผนภาพความสมพนธระหวางเอนตต

ความสมพนธระหวางเอนตตของภาพท 9.5 หมายถง ภาควชาประกอบดวยสาขาวชา ในขณะทหลายสาขาวชาอยใน 1 ภาควชา

การระบชอความสมพนธระหวางเอนตต จะพจารณาจากทศทางของความสมพนธจากเอนตตหนงไปอกเอนตตหนง

นอกจากคานงถงความสมพนธระหวางเอนตตแลว ยงตองคานงถงจานวนขอมลทเกดขนระหวางความสมพนธ (Cardinality Ratio) ของทงสองเอนตตดวยวาเปนเทาไร

ความสมพนธของเอนตตจะเกดขนได 3 แบบ ไดแก 1. ความสมพนธแบบหนงตอหนง (One-to-One Relationship)2. ความสมพนธแบบหนงตอกลม (One-to-Many Relationship)3. ความสมพนธแบบกลมตอกลม (Many-to-Many Relationship)

1. ความสมพนธแบบหนงตอหนง (One-to-One Relationship)เอนตต A มความสมพนธแบบหนงตอหนงกบเอนตต B หมายถง

ขอมลหนงแถวใด ๆ ของ A จะมความสมพนธกบขอมล B เพยงแถวเดยว

ภาควชา สาขาวชาประกอบดวย

อาจารย สาขาวชาสงกดอย

272 บทท 8 ระบบฐานขอมล

เทานน สามารถเขยนเปนความสมพนธในวงเลบไดวา (1:1) แสดงใหเหนวาเปนความสมพนธระหวางเอนตตแบบหนงตอหนง

ภาพท 9.6 ความสมพนธแบบ One-to-One

ความสมพนธระหวางเอนตตของภาพท 9.6 หมายถง หวหนาภาควชา 1 คน บรหารได 1 ภาควชา ในขณะททางกลบกน 1 ภาควชา บรหารโดยหวหนาภาควชา 1 คน จะเขยนเสนความสมพนธตรงกลางไดวา (1:1) ซง หวลกศรมความหมายวา ถาเปน 1 หว หมายถง เปน One

2. ความสมพนธแบบหนงตอกลม (One-to-Many Relationship)เอนตต A มความสมพนธแบบหนงตอหนงกลมกบเอนตต B หมายถง

ขอมล 1 แถวใน A สามารถมความสมพนธกบขอมลใน B ไดมากกวา 1 แถว แตเมอมองยอนกลบขอมล 1 แถวใน B จะมความสมพนธกบขอมลใน A ไดเพยงหนงแถว

ภาพท 9.7 ความสมพนธระหวางเอนตตแบบ One-to-Many

จากแผนภาพขางตนหมายถงภาควชาสงกดอย ไดเพยง 1 คณะ ในขณะททางกลบกน 1 คณะมไดหลายภาควชา อาจเกดขอสงสยวาทาไมขนดวย Many กอนและตามดวย One ซงในความเปนจรงแลวไมจาเปนวาจะอยดานใดไมวาจะเปน 1:M หรอ M:1 เมออธบายความสมพนธแลวมคาเทากนเพยงแตใครจะเปน One หรอ เปน Many เทานน ไมมความแตกตางกนนนเอง

หวหนาภาควชา ภาควชา บรหารโดย

(1:1)

ภาควชา คณะสงกดอย (M:1)

บทท 8 ระบบฐานขอมล 273

3. ความสมพนธแบบกลมตอกลม (Many-to-Many Relationship)เอนตต A มความสมพนธแบบกลมตอกลมกบเอนตต B หมายถง

ขอมลแตละแถวใน A มความสมพนธกบขอมลใน B ไดมากกวา 1 แถว และเมอมองยอนกลบขอมลแตละแถวใน B กสามารถมความสมพนธกบขอมลใน A ไดมากกวา 1 แถว เชนเดยวกน จะเขยนความสมพนธ ระหวางเอนตต แทนดวย (M:N) เชน

ภาพท 9.8 ความสมพนธระหวางเอนตตแบบ Many-to-Many

ความสมพนธระหวางเอนตตแบบ Many-to-Many หมายถง รายวชาหลายรายวชาทนสตลงทะเบยนไดมากกวา 1 รายวชา ในขณะทนสตหลายคนกสามารถลงทะเบยนไดหลายรายวชา

ซงความสมพนธระหวาง 2 เอนตตทเปนแบบกลมตอกลม นนจะ ไมเกดขน เนองจากจะเกดความยงยากทจะไปกระทบกบเอนตตตวอนดวย เชน อาจมปญหาในดานการปรบปรงแกไขขอมล โดยทวไปมกจะไมยอมใหม Entity ทมความสมพนธกนแบบกลมตอกลมในฐานขอมล (ยกเวนฐานขอมลแบบ Network Model)

วธการปรบแกไมใหเกด Many to Many คอ ใหสรางเอนตตข นมาใหมทเปนตวเชอมระหวางสองเอนตตเดม จะเรยกวา “Associative Entity” และปรบความสมพนธของเอนตตเดมกบใหมใหอยในรป 1:M ไดดงน

ภาพท 9.9 ความสมพนธระหวางเอนตตแบบ One-to-Many

รายวชา นสตลงทะเบยน (M:N)

รายวชา นสต

รายละเอยดลงทะเบยน

ประกอบดวย

(1:M) ลงทะเบยน

(M:1)

274 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ความสมพนธระหวางเอนตตของภาพท 9.9 หมายถง ขอมลรายวชา ประกอบดวยรายละเอยดของรายวชา เชน รหสรายวชา ชอวชา จานวนหนวยกต ขอมลนสตทลงทะเบยน ประกอบดวยรายละเอยดของนสต เชน รหสนสต ชอนสต นามสกลนสต สาขาวชา นนคอ ในรายละเอยดลงทะเบยนจะเปนตวเชอมความสมพนธของสองเอนตตเดม และดงคยหลก (Primary Key: PK) ของทงสองเอนตตมาไวทเอนตตใหม ซงกจะสามารถเรยกใชขอมลไดทงสองเอนตตเดม นนเอง

โมเดลฐานขอมล (Database Models)

โมเดลฐานขอมล แบงได 4 รปแบบ (Model) คอ 1. ฐานขอมลเชงลาดบชน (Hierarchical Database)2. ฐานขอมลแบบเครอขาย (Network Database)3. ฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational Database)4. ฐานขอมลเชงออบเจกต (Object-Oriented Database)

โดยโมเดลฐานขอมลทกชนด ประกอบดวยองคประกอบ 2 สวน ไดแก สวนท 1 โครงสราง (Structure) หมายถง โครงสรางขอมล ซงอาจจะ

ไมใชโครงสรางทจดเกบจรง แตเปนโครงสรางในมมมองของผใชระบบจดการฐานขอมล (DBMS) ทมการจดเกบในระดบลางทคอมพวเตอรเขาใจได คอ 0,1 และระดบทมนษยเขาใจได คอ ไบต ฟลด เรคคอรด ไฟล และฐานขอมล

สวนท 2 การปฏบตการใชงาน (Operation) หมายถง วธการทผใชสามารถเรยกดและแกไขขอมลในระบบได ดวยการใชภาษาสอบถามเชงโครงสราง (Structured Query Language: SQL)

1. ฐานขอมลเชงล าดบชน (Hierarchical Database)โครงสรางของฐานขอมลเชงลาดบชน จะจดเกบขอมลในลกษณะ

ความสมพนธแบบพอ-ลก (Parent-Child Relationship Type: PCR Type)

บทท 8 ระบบฐานขอมล 275

โดยจะเรยกขอมลแตละสงทสนใจจะเกบขอมล (Entity) วา เรคคอรด (Record) ซงในแตละเรคคอรดประกอบดวย คาของฟลดตาง ๆ

Entity จะตงชอเปนคานาม ใชเรยกสงทเราสนใจทจะเกบขอมลไวในฐานขอมล เชน นสต อาจารย รายวชา เปนตน

ภาพท 9.10 ความสมพนธระหวางเอนตตในฐานขอมลแบบลาดบชน

จากภาพท 9.10 โครงสรางฐานขอมลแบบลาดบชน ประกอบดวย ประเภทของเรคคอรด (Record Type) และความสมพนธ (Relation) มดงน

1. เรคคอรด ไดแก สาขาวชา อาจารย และรายวชา2. ความสมพนธของแตละเรคคอรดเปนแบบ PCR ไดแก

- ความสมพนธของสาขาวชากบอาจารย โดยมสาขาวชาเปน “Parent Record Type” และอาจารยเปน “Child Record Type”

- ความสมพนธของอาจารยกบรายวชา มอาจารยเปน “Parent Record Type” และรายวชาเปน “Child Record Type”

3. ความสมพนธเปนแบบ 1:M (One-to-Many)

สาขาวชา

รหสสาขาวชา ชอสาขาวชา

อาจารย

รหสอาจารย ชอ นามสกล ต าแหนง

รายวชา

รหสรายวชา ชอรายวชา จ านวนหนวยกต

1:M

1:M

276 บทท 8 ระบบฐานขอมล

คณสมบตของฐานขอมลแบบล าดบชน มดงน 1. หากเรคคอรดใดเปนราก (Root) ของเคารางแลวจะเปนเรคคอรด

แบบ Child Record Type ไมได 2. ทกเรคคอรดยกเวนราก สามารถมความสมพนธกบเรคคอรดแบบ

Parent Record Type ไดหนงความสมพนธ 3. ทกเรคคอรดสามารถเปนเรคคอรดแบบ Parent Record Type ได4. ถาเรคคอรดใดมลกมากกวา 1 เรคคอรดแลว การลาดบ

ความสมพนธของเรคคอรดลกจะลาดบจากซายไปขวา

Record สาขาวชา

Record อาจารย

Record รายวชา

ภาพท 9.11 ความสมพนธของขอมลในฐานขอมลเชงลาดบชน

VED พฒนอาชวศกษา อาชวศกษา

F2057 สตเทพ ศรพพฒนกล อาจารย

01176111 หลกอาชวศกษา 3

01176241 MIS 3

01176511 สารตถอาชวศกษา 3

รหสสาขาวชา ชอสาขาวชา ชอภาควชา

รหสอาจารย ชออาจารย ตาแหนง

รหสรายวชา ชอรายวชา จานวนหนวยกต

F2012 พนต เขมทอง รศ.

บทท 8 ระบบฐานขอมล 277

2. ฐานขอมลแบบเครอขาย (Network Database)โครงสรางของฐานขอมลเชงเครอขาย ประกอบดวย 1. ประเภทของเรคคอรด ซงแบงออกเปน

- เรคคอรดหลก (Owner Record Type) - เรคคอรดสมาชก (Member Record Type) - กลมขอมลของเรคคอรดนน ๆ

2. ความสมพนธระหวางเรคคอรดหลกและเรคคอรดสมาชก เรยกวาSet Type อาจเปนแบบ 1:1 1:M หรอ M:N กได เชน

Record: สตอกสนคา

Record: สนคา

Record: รานคาผผลตสนคา

ภาพท 9.12 ความสมพนธระหวางเอนตตในฐานขอมลแบบเครอขาย

รหสสตอกสนคา ขนาดทเกบสนคา

รหสสนคา ชอสนคา ราคาตอหนวย ปรมาณ

รหสรานผผลตสนคา ชอราน ทต งราน

NTN นวเทคโน ตลงชน INV อนโนเวต รามอนทรา

A1 50000 B3 20000 C2 30000

CMR กลองดจตอล 12000 500 FLD แฟรชไดรฟ 750 30000

TSM ทนสมย เตาปน

Record: สตอกสนคา

Record: สนคา

Record: รานคาผผลตสนคา

278 บทท 8 ระบบฐานขอมล

จากภาพจะเหนวาเปนความสมพนธทเชอมโยงหากนไดหมด เชน สตอกสนคาไปสมพนธกบสนคา และยงไปสมพนธกบรานคาผผลตสนคาดวย

3. ฐานขอมลเชงสมพนธ (Relation Database)โครงสรางของฐานขอมลเชงส มพนธทมระบบจดการฐานขอมล

เชงสมพนธ (Relational Database Management System: RDBMS) จะมความซบซอน (Flexible) มากกวาฐานขอมลแบบลาดบชนและฐานขอมลแบบเครอขาย ซงฐานขอมลเชงสมพนธจะมการจดเกบขอมลในรปของตาราง (Table) สองมต เทยบไดกบไฟล (File) ประกอบดวย แถว (Row) เทยบไดกบ เรคคอรด (Tuples Records) และคอลมน (Column) เทยบไดกบแอตทรบวต (Attribute) หรอฟลด (Field) และแตละตารางจะตองมคยหลก (Primary Key: PK) เพอใชเปนตวเชอมความสมพนธแตละตาราง ลกษณะการเกบขอมลลงฐานขอมลจะแตกตางจากการออกแบบจาลอง คอจะเกบเปนแบบกายภาพ (Physical) ซงการเขาถง (Retrieve Data) จะใชภาษาสอบถามเชงโครงสราง (SQL) เชน Select….. From…. Where… หมายถง เลอกฟลดอะไรบาง ทตองการด จากตารางไหน และมเงอนไขอะไรบาง

ตวอยาง ถาตองการใหแสดงชอนสตทไดเกรดเฉลยรวมนอยกวา 2.00 วามใครบาง

Select Student_Name, Student_Surname From Student Where Sum_Grade<2.00; หมายถง เลอกฟลด ชอนสต นามสกลนสต จากตารางขอมล

นสต โดยมเงอนไขวาดเฉพาะนสตทไดเกรดเฉลยรวมนอยกวา 2.00

บทท 8 ระบบฐานขอมล 279

โครงสรางขอมลในแตละ Table สามารถเชอมโยงความสมพนธได ดงน

Table: นสต

Field name Data type Description Stu_ID (PK) Text (9) รหสนสต Dep_ID (FK) Text (3) รหสสาขาวชา Stu_Name Text (15) ชอนสต Stu_Surname Text (20) นามสกลนสต Stu_age Number (2) อาย

Table: สาขาวชา

Field name Data type Description Dep_ID (PK) Text (3) รหสสาขาวชา Dep_Name Text (15) ชอสาขาวชา

Table: รายวชา

Field name Data type Description Sub_ID (PK) Text (8) รหสรายวชา Dep_ID (FK) Text (3) รหสสาขาวชา Sub_Name Text (15) ชอวชา Sub_Unit Number (1) หนวยกต

ภาพท 9.13 ความสมพนธเชงโครงสรางขอมลแตละ Table

จากโครงสรางขอมลทง 3 โครงสราง จะเหนความสมพนธเกดขนระหวางตารางไดแกฟลดทเปนคยหลกของ Table หนงไปอยในอก Table หนง ทาใหเกดการเชอมโยงถงกนไดตามความสมพนธของขอมลทเปนแบบ (1:1) (1:M) หรอ (M:N) จากนนเมอมโครงสรางขอมลเรยบรอยจงคอยกรอกขอมล ลงตาราง (สมมตขอมลลงตาราง) ดงน

M

1

M

1

280 บทท 8 ระบบฐานขอมล

Table: นสต

รหสนสต (PK) ชอนสต นามสกลนสต

อาย รหสสาขาวชา (FK)

5210602206 จตรมงคล ดนตร 18 F18 5210602214 ชชฎา ทรรภลกษณ 17 F18 5210601587 สราญทพย นนตะพนธ 18 F14 5210601463 ณฐกานต อภรกษกตตกล 17 F14 48061097 ณฐนนท บญไชย 20 F17 50270487 จรล เสงเจรญ 19 F16

Table: สาขาวชา

รหสสาขาวชา (PK) ชอสาขาวชา XF10 วชากลาง XF14 คหกรรมศาสตรศกษา XF16 การสอนคณตศาสตร XF17 การสอนวทยาศาสตร XF18 ธรกจศกษา XF19 อาชวศกษา XF24 พฒนอาชวศกษา

Table: รายวชา รหสรายวชา

(PK) ชอรายวชา หนวยกต รหสสาขาวชา

(FK) 01171111 IT for Teachers 2 XF10 01176241 MIS for Vocational Educators 3 XF19 01404101 General Science 3 XF17 01179111 Principles of Business Education 3 XF18 01180111 Principle of Home Economics 3 XF14 01176543 Vocational Education Planning 3 XF24

ภาพท 9.14 ความสมพนธระหวาง Table และขอมล

M

1

M

1

บทท 8 ระบบฐานขอมล 281

หนวยกต

รายวชา รหสรายวชา

ชอวชา

รหสสาขาวชา

สามารถเขยนเชอมโยงความสมพนธของแตละตารางไดดวยคยหลก และคยรองเกดขนจากตารางความสมพนธขางตน จงเขยนออกมาเปนแผนภาพความสมพนธได ดงน

ความสมพนธของแตละเอนตตในฐานขอมลเชงสมพนธ เขยนเปนแผนภาพ Diagram

ภาพท 9.15 ตวอยาง E-R Diagram นสต สาขาวชา และรายวชา

ซงฐานขอมลทไดรบความนยมจนถงปจจบนไดแกฐานขอมลแบบสมพนธ ในขณะทฐานขอมลแบบลาดบชนและแบบเครอขาย นาไปใชในการออกแบบฐานขอมลนอยมากเพราะขาดความยดหยนกวาฐานขอมล แบบสมพนธนนเอง

นสต

รหสนสต ชอนสต นามสกล

อาย

สงกดอย สาขาวชา

รหสสาขาวชา ชอสาขาวชาสาขาวชา

M 1

1

M

บรหาร รหสสาขาวชา

282 บทท 8 ระบบฐานขอมล

4. ฐานขอมลเชงออบเจกต (Object-Oriented Database)ฐานขอมลเชงออบเจกต หรอเรยกวา ระบบจดการฐานขอมลเชงวตถ

(Object-Oriented Database Model System: OODBMS) ถกพฒนาโดยโปรแกรมเมอรดวยโปรแกรมภาษาเชงวตถ เชน Perl, Java, C #, Visual Basic NET., C++, Php และ Smalltalk เปนตน ซง OODBMS ใชในการออกแบบฐานขอมลอยในปจจบนทมองเปนเชงวตถ (Object) ซงสามารถนากลบมาใชซา หรอแกไขไดทาใหไมตองเสยเวลาในการเขยนโปรแกรมคาส งมาควบคมวตถนนใหม อาจเปนประเภทกราฟ วดโอเสยง ภาพ หรอปมควบคม ซงใชกนมากในปจจบน เนองจากชวยลดขนตอนทยงยากในการออกแบบฐานขอมล

OODBMS และ RDBMS มคณสมบตทแตกตางกน 4 ประการ มดงน 1. Inheritances ซงเปนคณสมบตในการพฒนาทเกดจากการตอยอด

หรอการนาวตถ (Object) เดมมาใช 2. Data Encapsulation มคณสมบตซอนภายในสถานะ Object ซง

Object ถกทาการEncapsulation จะสามารถเขาถงไดโดยการใชงาน Method ซงสาหรบ Object ทถกทาการนนมอย 3 ประเภท ไดแก

2.1 Full Encapsulation หมายถง การกระทาใด ๆ โดยการสง Message ไปยง Object

2.2 Write Encapsulation หมายถง อนญาตใหมการอานเทานน

2.3 Partial Encapsulation หมายถง อนญาตใหมการอานและเขยนไดในบางสวน

3. Object Identity หมายถง การอนญาต ให Object ในระบบฐานขอมลนนมความเปนอสระตอกน

4. Polymorphism และ Dynamic Binding หมายถง อนญาตใหมการสรางการดาเนนงานสาหรบ Object อนหนง แลวทาการแชรคณสมบตไปยง Object อนได

บทท 8 ระบบฐานขอมล 283

จดเดนของ OODBMS ไดแก 1. สรางขนเพอเพมความสามารถใหกบ RDBMS เพอใหสนบสนน

การใชงานในหลาย ๆ Application 2. สามารถจดเกบขอมลสมยใหม และการเขาถงทปรบปรง

ประสทธภาพของการ Query ขอมลไดงายขน 3. การใช Object Oriented มหลกวธคดทใกลเคยงธรรมชาต หรอ

ใกลเคยงกบมนษยมากขน 4. ทาใหองคกรสามารถใชระบบเดมอยได โดยไมตองทาการเปลยน

ระบบหลกมากมายนก และทาใหผใชงานรวมถงโปรแกรมเมอร นนเรมตนใชงาน Object oriented ในเวลาเดยวกน

การสรางและออกแบบฐานขอมลเบองตนตามโมเดลฐานขอมลเชงสมพนธ ดวยโปรแกรม MS-Access

การสรางและออกแบบฐานขอมลในโปรแกรม MS-Access

เราเขาใจแลววา ฐานขอมล (Database) คอแหลงทใชในการเกบรวบรวมขอมลทมความสมพนธ เกยวของกนไวดวยกน อยางมระบบ แบบแผน เปนหมวดหม เชน ขอมลของลกคา จะตองเกยวของกบขอมลสนคา และขอมลพนกงานขาย เปนตน เรยกวา "ฐานขอมลเชงสมพนธ" ซงขอมลลกษณะน หากใชระบบการจดเกบแบบเดม จะทาใหเกดปญหาการซาซอนของขอมล การยากตอการดแลแกไข แตโปรแกรมจดการฐานขอมล จะอาศยหลกการสรางความสมพนธระหวางขอมล โดยอาศยขอมลบางตว เปนตวเชอมความสมพนธ เชน อาศยรหสของสนคา หรอรหสลกคา หรอรหสประจาตวพนกงานขาย การจดการฐานขอมลเชงสมพนธน Relational Database Management System หรอใชคายอวา RDBMS

การจดเกบฐานขอมลสามารถใชโปรแกรมอะไรจดการกได หากขอมลนนมไมมากนก หรอไมซบซอนเกนไป แตหากตองการความยดหยนใน

284 บทท 8 ระบบฐานขอมล

การทางาน โปรแกรม Microsoft Access เปนโปรแกรมหนงทตดมากบ Microsoft Office เปนโปรแกรมทออกแบบมาเพอชวยในการจดการฐานขอมล จากการทางานแบบเดม ๆ ดวยมอ เสยเวลาและอาจเกดความผดพลาด ใหทางานและจดการกบขอมลเปนระบบมากยงขน และ MS-Access เองใชงานงาย เปนโปรแกรมจดการฐานขอมลทเหมาะกบการจดการขอมลในองคกรขนาดเลกและกลาง

คณสมบตของโปรแกรม MS-Access 1. การนยามขอมล คอ นยามโครงสรางของฐานขอมล เชน

ตารางขอมลควรมลกษณะอยางไร ขอมลทจดเกบมรปแบบอยางไร และขอมลสมพนธกนอยางไร

2. การจดการขอมล คอ การนาขอมลเขา การดแลขอมลในฐานขอมลและเรยกมาใชงาน เชน เรยกดขอมล การเพมเตมหรอลบขอมล การสบคนตามเงอนไขทกาหนด

3. การควบคมขอมล คอ การดแลการใชขอมล มาตรการทเหมาะสมตางๆ เชน การกาหนดสทธ (Priority) ใหกบผใชในการเรยกดขอมลอะไรไดบาง หรอปองกนไมใหดขอมล

ขนตอนการออกแบบฐานขอมล

การออกแบบฐานขอมล มข นตอนหลก ดงน 1. การวเคราะหปญหา (Problem Analysis)พจารณาวาการจดเกบขอมลระบบเดมทใชอย ระบปญหามอะไรบาง

แลวรวบรวมปญหาตาง ๆ 2. การศกษาความเปนไปได (Feasibility Study)การศกษาความเปนไปไดของการจดทาระบบสารสนเทศขนใหม หรอ

แกไขใหมประสทธภาพยง ขน จะตองศกษาความเ ปนไป ได เช น งบประมาณ, เทคโนโลย, บคลากร

บทท 8 ระบบฐานขอมล 285

การศกษาความตองการของผใช (Users Requirement Study) การศกษาความตองการขอมลของผปฏบตงาน และความตองการสารสนเทศของผบรหาร เพอใหสามารออกแบบระบบใหม ใหตรงกบความตองการของบคลากรในองคกรมากทสด โดยการศกษาความเปนไปได มข นตอน ดงน

2.1 ศกษาระบบการทางานขององคกร - ระบบการบรหาร แบงออกเปนกฝาย งานแตละฝาย

เปนอยางไร มสายบงคบอยางไร - ระบบการจดเกบขอมล มระบบเปนอยางไร ควรม

แฟมขอมลใดบาง - กฎเกณฑและขอบงคบตาง ๆ มการกาหนด

ขอบงคบใดบาง 2.2 วธการเกบรวบรวมขอมล สามารถเกบดวยวธ ดงน

- สมภาษณผใชฐานขอมลโดยตรง หรอผท เกยวของกบขอมล

- ศกษารายงาน แบบฟอรม และแบบบนทกขอมล ตาง ๆ ทมในองคกร

- ใชแบบสอบถาม กรณทตองการเกบขอมลกบจานวนคนมาก ๆ

- สารวจความตองการขององคกรในอนาคต 2.3 ลกษณะของขอมลทรวบรวมได มาจาก

- ขอมลเกยวกบ Entity แตละตว - ขอมลเกยวกบ Attribute - ความสมพนธระหวาง Entity - การประมวลผลขอมล Data Processing

3. การออกแบบและพฒนาโปรแกรม (Implementation)หลงจากทมการศกษาความเปนไปได ระบบการทางานทเปนอย จะ

นามาออกแบบฐานขอมล ดล กษณะของขอมลตาง ๆ เพอกาหนดรปแบบในการจดเกบวาจะม Table อะไรบาง ฟลดอะไรบาง และกาหนดชนดของขอมล

286 บทท 8 ระบบฐานขอมล

วาจะเปน Text, Numeric, Data, Time เปนตน และนาการออกแบบฐานขอมลทเ ปนแนวคด (Conceptual) ไปสรางเปนฐานขอมลจรงทเ ปนกายภาพ (Physical) คอ สามารถใชงานไดจรง เมอทาการพฒนาโปรแกรมไดเรยบรอยแลว จะนาโปรแกรมดงกลาวไปทาการทดสอบระบบ (Testing) เพอดวาสามารถทางานไดและไมเกดปญหาระหวางการใชงาน หากมปญหาเกดขนกจะไดแกปญหานน ซงโดยสวนใหญจะทดลองใชโปรแกรมพรอมกบการทางานระบบเดมระยะหนง

องคประกอบหลกของการสรางและออกแบบฐานขอมลดวย MS-Access

องคประกอบการสรางและออกแบบฐานขอมลใน MS-Access ไวดงตอไปน

1. ตาราง (Table) คอสวนทเกบขอมลดบของฐานขอมล โดยมแบบคอลมนและแถวมมมองของ Table

- มมมองออกแบบ (Design View) มมมองในการสรางและดดแปลงโครงสรางของตาราง

- มมมองดาตาชท (Datasheet View) มมมองในการกรอกขอมลหรอเรคคอรดลงในตาราง

2. ควร (Query) คอ สงทใชในการเลอกขอมลจากตารางหนหรอหลายตาราง เพอใหกระทาในสงทตองการมมมองของ Query

- มมมองออกแบบ (Design View) มมมองในการสรางกฎเกณฑในการเลอกขอมล

- มมมองแผนขอมล (Datasheet View) มมมองทใชแสดงขอมลทตรงตามเงอนไข

- มมมอง SQL เปนมมมองทใชในการออกแบบกฎเกณฑในการเลอกขอมล

บทท 8 ระบบฐานขอมล 287

3. ฟอรม (Form) เปนเครองมอทชวยในการดเรคคอรดในตาราง หรอใชเพอเพมเตมหรอแกไขเรคคอรด

มมมองของ Form - มมมองออกแบบ (Design View) ใชสาหรบการแกไขจด

แบบฟอรม - มมมองดาตาชท (Datasheet) ใชแสดงขอมลในแบบตาราง - มมมองฟอรม (Form) ใชแสดงขอมลทอยในฟอรมทได

สรางขน

4. รายงาน (Report) เปนเครองมอทชวยใหพมพขอมลขาวสารไดสวยงามและสะดวก

มมมองของ Report - มมมองออกแบบ (Design View) ใชสาหรบการสรางและ

ตกแตงรายงาน - มมมองแบบเหมอนพมพ (Print Preview) ใชแสดงรายงาน

ทางหนาจอคอมพวเตอร - มมมองตวอยาง (Layout Preview) ใชแสดงรายงาน

เพยงหนาเดยว เพอสะดวก

5. มาโคร (Macro) คอ การบนทกข นตอนในการทางานททาเกบไวเปนข นตอน

6. โมดล (Module) คอ สวนของคาแนะนาทออกแบบเพอใหทางานในรปแบบทกาหนด เปนภาษา Access Basic

288 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ตารางท 9.2 ชอ Fieldและรายละเอยดของ Field

Field Name รายละเอยดของฟลด

Data type กาหนดชนดของขอมล โดยเมอคลกท Data type จะปรากฏปมลกศร (Drop Down Menu) ใหคลกทปมลกศรแลวคลกเลอก Data Type ทตองการ หรอจะใชวธพมพตวอกษร ตวแรกของชนดขอมลทตองการ

Text

ขอมลทเปนตวอกษร ตวเลข หรออนๆ รวมกนไมเกน 255 ตวอกษร เชน คานาหนา, ชอ, นามสกล, ทอย เปนตน ไมสามารถนาไปคานวณได

Memo ขอมลทเปนตวอกษร ตวเลข หรออนๆ เชน บนทก หรอหมายเหต

Number ขอมลทเปนตวเลข สามารถนาไปคานวณได เชน อาย, เงนเดอน

Date/Time ขอมลทเปนวนท สามารถนาไปคานวณได เชน วนเกด, วนเขาทางาน

Currency ขอมลทเปนตวเลขในรปแบบของสกลเงน

AutoNumber ขอมลทเปนตวเลขทใหรนอตโนมต เชน ลาดบท

Yes/No ขอมลเชงตรรกะ ใหเลอก "ใช" หรอ "ไมใช"

OLE Object ขอมลทอยในรปของเสยง, ภาพ และไฟลวดโอ

Hyperlink ขอมลทสามารถคลก Link ได

บทท 8 ระบบฐานขอมล 289

Field Name รายละเอยดของฟลด

Lookup Wizard

ขอมลคนหา และแสดงเปนรายการ เชน Drop Down List

Description รายละเอยดทอธบายเกยวกบขอมล โดยจะปรากฏในโหมดปอนขอมล ท (Status Bar) เชน ฟลดชอ สามารถใสคาอธบายวา "กรณาพมพชอ ของทาน"

Field properties

กาหนดคณสมบตของฟลด ซงฟลดในแตละฟลด จะมคณสมบตกากบไวเสมอ เชน ขนาดของฟลด (Field Size) ทใชเกบขอมล

การก าหนดคาคย

การเลอนรายการแตละรายการสามารถใชเมาสคลก หรอปมลกศรหรอกดปม <Tab>

รายการแตละรายการสามารถคดลอก, ยายตาแหนง หรอลบได การกาหนดใหฟลดใด ๆ เปน Primary Key ใหนาเมาสไปคลก

รายการฟลดนนๆ แลวคลกทไอคอน เปนเครองมอรปกญแจ เมอกาหนดรายการฟลดตางๆ ครบแลว ใหบนทกตาราง แลวปด

หนาตางโครงสรางตาราง

คย (Key)

คยทใชในฐานขอมลของ MS-Access มหลายประเภท ดงน 1. คยหลก (Primary Key) เปนคยทกาหนด Field ทมคาของขอมล

ไมซากนเลย เชน รหสของสนคา หรอรหสลกคา หรอรหสประจาตวพนกงานขาย เปนตน

2. คยรอง (Secondary Key) เปนคยเดยวหรอคยผสม (Single orComposite key) ซงเมอใชในการคนหาขอมลจากความสมพนธจะไดมากกวา

290 บทท 8 ระบบฐานขอมล

หนงเรคคอรด ตางจากคยหลกททาใหขอมลในตารางไมซากน ดงนนคยรอง จงไมจาเปนจะตองเปนเอกลกษณ

3. คยนอก (Foreign Key) คอ คยเดยวหรอคยผสม ซงปรากฏเปนคยท วไปของความสมพนธหนง แตไปปรากฏเปนอกคยหลกในอกความสมพนธหนง คยนอกเปนอกคยหนงทมความสาคญมากในฐานขอมลเชงสมพนธ เนองจากเปนตวทใชสรางการเชอมตอระหวางความสมพนธ การเปลยนแปลงคาของคยนอกจะตองอาศยความระมดระวงเปนอยางมาก เน องจากจะมผลกระทบโดยตรงตอขอมลในความสมพนธอนทมการอางองถงคยนอกตวน จงมกฎและเงอนไขทบงคบใชเพอทาใหขอมลมความถกตองอยเสมอ การกาหนดคาใหกบคยนอกของความสมพนธทอางองถงจะตองกาหนดคาของคยใหอยในโดเมนเดยวกนกบความสมพนธทคยนอกนนเปนคยหลก แตคยนอกนน ไมจาเปนจะตองเปนสวนหนงในคยหลกของความสมพนธอน

4. Super Key – ซปเปอรคย คอกลมของแอตทรบวตทสามารถนาไปใชในการคนหาขอมลทเปนเอกลกษณได

5. Candidate Key - คยแขงขน กคอ ซปเปอรคย และไมมกลมยอยของคยใดในคยแขงขนทจะสามารถเปนซปเปอรคยไดอก

การจดการตารางขอมล

สรางตารางขอมลดวยตนเอง 1. Double Click ท Create table in Design View

บทท 8 ระบบฐานขอมล 291

2. จะปรากฏตาราง Table 1 ใหกรอก Field Name , Data type ,Description ใหกรอกขอมล ดงตวอยางตารางตอไปน ลงในตารางพรอมกาหนดขนาดของฟลด (Field Size)

Table: นสต

รหสนสต (PK) ชอนสต นามสกลนสต

อาย รหสสาขาวชา (FK)

5210602206 จตรมงคล ดนตร 18 F18 5210602214 ชชฎา ทรรภลกษณ 17 F18 5210601587 สราญทพย นนตะพนธ 18 F14 5210601463 ณฐกานต อภรกษกตตกล 17 F14 48061097 ณฐนนท บญไชย 20 F17 50270487 จรล เสงเจรญ 19 F16

Table: สาขาวชา

รหสสาขาวชา (PK) ชอสาขาวชา XF10 วชากลาง XF14 คหกรรมศาสตรศกษา XF16 การสอนคณตศาสตร XF17 การสอนวทยาศาสตร XF18 ธรกจศกษา XF19 อาชวศกษา XF24 พฒนอาชวศกษา

Table: รายวชา

รหสรายวชา (PK)

ชอรายวชา หนวยกต รหสสาขาวชา(FK)

01171111 IT for Teachers 2 XF10 01176241 MIS for Vocational Educators 3 XF19

292 บทท 8 ระบบฐานขอมล

รหสรายวชา (PK)

ชอรายวชา หนวยกต รหสสาขาวชา(FK)

01404101 General Science 3 XF17 01179111 Principles of Business Education 3 XF18 01180111 Principle of Home Economics 3 XF14 01176543 Vocational Education Planning 3 XF24

3. การกาหนดขอมลทวไปของ Field ตอนออกแบบจรงใหพจารณาตามความเหมาะสม แตในกรณตวอยางน ขอใหกาหนดตามตารางขางตน

4. การกรอกขอมล สามารถ Double Click ทชอตารางไดเลย หรอคลกทช อตารางทตองการกรอกขอมล และกดทปม Design

บทท 8 ระบบฐานขอมล 293

การก าหนด PK 1. คลกเลอก filed ทตองการกาหนดใหเปน PK และกดท

การเพมขอมลใหม (Add New Record)

Click ทปม New Record ในแถบเครองมอหรอเลอน Cursor ไปยงเรคคอรดสดทาย

Cursor จะเลอนไปยงเรคคอรดวางเรคคอรดสดทาย พมพขอมลทตองการในแตละฟลด โดยใชปม <TAB> หรอ

<Shift><Tab> ชวยในการเลอน Cursor ไปมาระหวางฟลด

การลบเรคคอรด (Delete Record) นา Cursor ไปไวยงเรคคอรดทตองการลบ Click ทปม Delete Record โปรแกรมจะแสดงกรอบโตตอบเพอยนยนการลบขอมล

294 บทท 8 ระบบฐานขอมล

Click ทปม Yes เมอยนยนทจะลบเรคคอรด หรอ Click ทปม No เมอตองการยกเลกการลบเรคคอรด

การแกไขขอมล Click เมาสในฟลดทตองการแกไข พมพขอมลทตองการ

การปรบความกวางของคอลมน (Column Width) เลอนเมาสไปยงเสนคนระหวางชอฟลดในแถบแสดงชอฟลด Drag เมาสใหไดความกวางทตองการ หรอ Double Click เพอใหได

ความกวางพอดกบความยาวของขอมลในฟลดนนๆ

การจดเรยงขอมล (Sorting) Click เมาสในฟลดทตองการใชเปนเงอนไขเพอจดเรยงขอมล Click ทปมเครองมอจดเรยงขอมล ซงม 2 ปม ไดแก

o ปมจดเรยงขอมลจากนอยไปหามาก คอ จดเรยง 0 - 9, ก - ฮ หรอ A - Z

o ปมจดเรยงขอมลจากมากไปหานอย คอ จดเรยง 9 - 0, ฮ - ก หรอ Z - A

การคนหาขอมล (Finding) Click เมาสในฟลดทตองการคนหาขอมล เลอกคาสง Edit, Find... ปรากฏกรอบโตตอบการคนหาขอมล

พมพคาทตองการคนหาในรายการ Find What:

บทท 8 ระบบฐานขอมล 295

กาหนดทศทางการคนหาจากรายการ Search:คอ คนหาทงตาราง (All) หรอ คนหาจากตาแหนง Cursor ขนไปถงเรคคอรดแรก (Up) หรอ คนหาจากตาแหนง Cursor ลงไปถงเรคคอรดสดทาย (Down)

กาหนดการตรวจสอบขอมลจากรายการ Match:หากคาทกาหนด ตองการใหโปรแกรมคนหาจากสวนหนงสวนใดของฟลด ใหเลอก Any Part of Field หากตองการใหคาทคนหา ตรงกบคาทปอน ใหเลอก Whole Filed หากตองการใหคาทกาหนด อยตอนตนขอความในฟลดใหเลอก Start of Field เชน ปอนคาทตองการคนหาดวยคาวา "คอมพวเตอร" โดยขอมลในตารางม "ศนยคอมพวเตอร" ,"คอมพวเตอร" , "คอมพวเตอรศกษา"

o เมอเลอกรายการ Match เปน Any Part of Field โปรแกรมกจะพบขอความในฟลดทมรายการ "ศนยคอมพวเตอร" และ"คอมพวเตอร" และ "คอมพวเตอรศกษา"

o เมอเลอกรายการ Match เปน Whole Field โปรแกรมกจะพบเฉพาะคาวา "คอมพวเตอร"

o เมอเลอกรายการ Match เปน Start of Field โปรแกรมจะพบเฉพาะคาวา "คอมพวเตอรศกษา"

เมอคาทคนหาเปนภาษาองกฤษ และตองการตรวจสอบตวอกษรพมพใหญ อกษรพมพเลก ใหเลอกรายการ Match Case ดวย

Search Fields As Formatted ใชเมอตองการคนหาคาทมการจดรปแบบทรงกน

Search Only Current Field เมอตองการคนหาเฉพาะในฟลดทCursor อย ไมตองคนหาทงตาราง

กาหนดคาตางๆ แลว ใชปม Find First เพอคนหาครงแรก และใชปม Find Next เพอคนหารายการถดไป หรอปม Close เพอยกเลกการคนหาขอมล

296 บทท 8 ระบบฐานขอมล

การสรางความสมพนธระหวางตารางขอมล ขนตอนการกาหนดความสมพนธของตาราง 1. คลกท Tools - Relationships จะปรากฏหนาตางใหเลอกตารางท

ตองการและกดปม Add

2. จากนนจะปรากฏหนาตางตามตารางทเลอก3. ทาการสรางความสมพนธของตารางโดยลาก Field ของฝ งทเปน

One ไปไวท Many นนคอลาก Stu_ID จากตารางนกศกษาไปไวทตารางรายวชา โดยใหตรงกบชอ Field ทอกตารางหนงเพอเชอมความสมพนธ

- ก าหนดความคงสภาพของการอางองความสมพนธจากตารางทเลอกไว- ถามการแกไขตารางทมความสมพนธของฝงทเปน one จะแกไขในฝงทเปน Many ใหดวย- ถาลบขอมลใดในตารางฝงทเปน One

จะลบในฝงทเปน Many ใหดวย

บทท 8 ระบบฐานขอมล 297

4. จะปรากฏหนาตาง Edit Relationshipsปม Create – จะทาการสรางความสมพนธระหวางตาราง

ทเลอก ปม Cancel – ยกเลกการสรางความสมพนธ ปม Join Type – เพอกาหนดวาจะดงขอมลจากทง 2 ตาราง

ในลกษณะใด ปม Create New – สรางความสมพนธใหมระหวาง Field

ทตองการอนๆ

หนาจอ แสดงถงความสมพนธของแตละตาราง

ควร (Query)

เปนการสบคนขอมลดวยการสอบถามขอมลเฉพาะไดตามตองการ ดวยการเลอกคอลมน หรอ เรคคอรด (แถว) ทตองการเทานน โดยสามารถจะคนหาขอมลจากตารางเดยว หรอหลาย ๆ ตารางได

การสราง Query สามารถสรางควร 2 วธดงน 1. การสรางโดย Design View เปนการสรางเองตามความตองการ

อาจจะตองกาหนดเงอนไข หรอรายละเอยดตามความตองการ หรอความจาเปน

298 บทท 8 ระบบฐานขอมล

1.1 เลอกชอตารางทตองการ เชน เลอก Customer

1.2 เลอกฟลดทตองการและกดปม >

2. การสรางโดย Wizard ซงเปนการสรางโดยตามลาดบ ทคอนขางงายและสะดวก

วธการสรางควร 1. สรางดวยการออกแบบเอง (Create Query in Design View)2. สรางดวย Wizard (Create Query by using Wizard)

ดงภาพ

การสรางควรดวย Wizard 1. ดบเบลคลกเมาสทเมนท 2 Create Query by using Wizard จะ

ไดดงภาพ

บทท 8 ระบบฐานขอมล 299

2. คลกปม Next จะไดกรอบคาสงดงภาพ ซงเปนกรอบใหกาหนดชอของควร

3. คลกปม Finish ซงเปนข นตอนสดทาย จะไดผลลพธทตองการ

การสรางควรดวยการออกแบบเอง (Create Query in Design View) 1. คลกท Create Query in Design View จะไดกรอบดงภาพ

จะแสดงตารางทมอยท งหมด และคลกเลอกชอตาราง เชน Customer แลวคลก Add จะไดกรอบดงน

ขนตอนก าหนดรายละเอยดดงภาพ

กาหนดฟลดทตองการ

แสดงชอตารางซงแสดงไดมากกวา 1ตาราง

จดเรยงขอมลจากมากไปนอย หรอนอยไปมากกได

กาหนดเงอนไขเพมเตมตามตรรกศาสตรหรออนๆ

300 บทท 8 ระบบฐานขอมล

วธการเลอกขอมลจากตาราง ฟลดดวยการใชเมาสลาก มวธการดงน 1. คลกฟลดทตองการ เชน Cus_ID จากตารางดานบน2. กดเมาสคางลากเมาสปลอยนะชอง Field ของคอลมนท 13. เลอกฟลด Name ไวคอลมนท 24. เลอกฟลด Sex ไวคอลมนท 35. จะไดรายละเอยดดงภาพ

ในขนตอนนจะยงไมกาหนดการจดเรยง และเงอนไขอนๆ ใหดผลลพธดวยการคลกปม Run บนหนาจอ (จะปรากฏรปเครองหมายตกใจสแดง)

การก าหนดการจดเรยงขอมลในควร ผลลพธจากรปภาพทผานมา เปนสรางควร โดยมการกาหนด

การจดเรยงขอมล ในทน เราสามารถทจะกาหนดใหมการจดเรยงขอมลไดไมวาจะเปนขอมลขอความ หรอขอมลตวเลข

โดยจะมใหเลอก ไดแก Ascending หมายถง เรยงจากนอยไปมาก Descending หมายถง เรยงจากมากไปนอยไป Not Sorted หมายถง ไมมการจดเรยง

การก าหนดเงอนไขอน ๆในควร สามารถกาหนดเงอนไดตามตองการ เพอคนหาตามทกาหนดเงอนไข

ทงนตองมการโอเปอเรเตอรทางคณตศาสตร เพอทาการเปรยบเทยบ กาหนดคา หรอเชอมขอความ ซงมรายละเอยดดงน

Operator ทางคณตศาสตร + บวก - ลบ * คณ/ หาร จะไดผลลพธเปนทศนยม

บทท 8 ระบบฐานขอมล 301

\ หาร จะไดผลลพธเปนจานวนเตม Mod หารแบบหาเศษ ^ ยกกาลง

Operator เปรยบเทยบ < นอยกวา <= นอยกวาหรอเทากบ > มากกวา >= มากกวาหรอเทากบ <> ไมเทากบ

Operator ตรรกศาสตร AND เปนจรงเมอทง 2 คาเปนจรง OR เปนจรงเมอเมอคาใดคาหนงเปนจรง NOT เปนคาตรงกนขาม XOR เปนจรงเมอมคาตางกน 1 คา

การก าหนดเงอนไข (Criteria) และอน ๆ Like ตรวจสอบคาสตรงทอยวาตรงตามทกาหนดไวหรอไม In ตรวจดวาตวแปรอยในขอบเขตหรอไม Between พจารณาการทางานวามขอบเขตอยระหวางเงอนไขหรอไม

ตวอยาง เชน ใหแสดงรายชอลกคา ทเราตองไปสงสนคาตงแตวนท 1/1/45 ถง

30/3/2545 ทงนสามารถกาหนดเงอน เชน Between 1/1/2545 and 30/3/2545 ดงภาพ

302 บทท 8 ระบบฐานขอมล

หลงจากทพมพเสรจ กดปดหนาจอเพอดขอมลไดทนท

การสรางฟอรม (Form)

การสรางฟอรม จะชวยใหมรปแบบในการกรอกขอมลทสะดวก งายและสวยงาม ทงยงสามารถเพมขอมล เปลยนแปลงขอมลไดงาย

เรมตนกอนการสรางฟอรม 1. ใหท าสราง Table ทงหมด 3 Table ดงน

1.1 Table การศกษา

1.2 Table แผนก 1.3 Table พนกงาน

บทท 8 ระบบฐานขอมล 303

2. ใหออกแบบโครงสรางขอมล ตามดานลางTable : การศกษา

Key รหสการศกษา Text (3), วฒการศกษา Text (1)

Table : แผนก Key รหสแผนก Text (3),

ชอแผนก Text (20)

Table : พนกงาน Key รหสพนกงาน Text (3),

รหสแผนก Text (3), รหสการศกษา Text (3), ชอพนกงาน Text (15), นามสกล Text (20), เพศ Text (1), วนเดอนป/เกด Date/time, ก ำหนด Format เปน(Short

Date ), Input Mark เปน 99/99/0000 สญชาต Text (10), ศาสนา Text (10), เงนเดอน Currency , กาหนดทศนยม 2 ตาแหนง

304 บทท 8 ระบบฐานขอมล

3. ใหกรอกขอมลลงตารางแตละตาราง

เมอไดตารางและขอมลเรยบรอย ตอไปจะเปนขนตอนการสรางฟอรม

วธการสรางฟอรมท าได 3 วธ 1. สรางดวย Autoform – แบบนงายทสด มความซบซอนนอย ซงเปน

แบบอตโนมตไมตองกาหนดรายละเอยดมากนก 2. สรางดวย Wizard – จะมการกาหนดไว ใหทาทละข นตอน โดยจะม

ฟอรม มาใหเลอก ซงหนาจอผลลพธไดคลายกบ Autoform แตมแบบ (Form Style) ใหเลอกเองได

3. สรางดวยมมมอง Form Design – เปนสรางฟอรมเองทงหมด ซงเปนวธทตองใชเวลาและการออกแบบ รวมทงตองใชเครองมอ Toolbox ในการสราง ดแลวจะยงยากทสด

1. สรางดวยฟอรมดวย Autoformใหคลกทปม New

บทท 8 ระบบฐานขอมล 305

จะปรากฏหนาจอฟอรม โดยเลอกแบบตามความตองการ โดยจะมหนอจอผลลพธทแตกตางกน ดงน

1.1 หนาจอผลลพธของ Autoform แบบ Columnar

1.2 หนาจอผลลพธของ Autoform แบบ Tabular

306 บทท 8 ระบบฐานขอมล

1.3 หนาจอผลลพธของ Autoform แบบ Datasheet

1.4 หนาจอผลลพธของ Autoform แบบ Pivot Table

1.5 หนาจอผลลพธของ Autoform แบบ Pivot Chart

บทท 8 ระบบฐานขอมล 307

2. การสรางฟอรมดวย Wizard (Create form by using wizard)2.1 ให Double Click ท Create form by using Wizard

2.2 เลอก Table และ Field ทตองการสรางฟอรม กดปม Next

2.3 เลอกฟอรมแบบ Columnar กดปม Next

Create form in Design view - ออกแบบฟอรมเอง Create form by using wizard - เลอกจากทโปรแกรมกาหนดมาให

308 บทท 8 ระบบฐานขอมล

2.4 เลอก Style ของฟอรมตามตองการเพอความสวยงาม

2.5 ตงชอฟอรมใหสอดคลองกบขอมลทมอย

2.6 หนาจอผลลพธทไดแบบ Columnar

บทท 8 ระบบฐานขอมล 309

สาหรบในฟอรมแบบอนๆ ทเหลอจะใชข นตอนวธการสรางแบบเดยวกบ Columnar และเลอก Style ตามตองการ โดยมตวอยางหนาจอแสดงใหดประกอบดานลางน

ตวอยางหนาจอผลลพธของ Tabular

ตวอยางหนาจอผลลพธแบบ Datasheet

ตวอยางหนาจอผลลพธแบบ Justified

310 บทท 8 ระบบฐานขอมล

ตวอยางหนาจอผลลพธแบบ Pivot Table ขนอยกบการวางขอมล ซงจะแสดงขอมลในรปของตารางวเคราะหและ

แจกแจงรายละเอยด (มมมองเหมอน Pivot Table ของโปรแกรม Excel)

ตวอยางหนาจอผลลพธแบบ Pivot Chart

3. การสรางฟอรมดวย Form Design (Create form in Design view)

Form Design-

ปมส าหรรบการสรางและออกแบบฟอรม

Formatting-ใชปรบแตงรปแบบของฟอรมใหสวยงาม

Form Design Area-

พนทส าหรบสรางและออกแบบฟอรมตามตองการ

Toolbox- ท าหนาทเสมอนกลองเครองมอในการออกแบบฟอรม

บทท 8 ระบบฐานขอมล 311

แบบนตองสรางและออกแบบเองทกข นตอนทาใหตองใชเวลามาก และจะเปนขนสงขนไปจาก 2 แบบแรก เหมาะสาหรบเรยนในขน Advance Database ฉะนนในเอกสารนจงนาเสนอเพยง 2 แบบเทานน

ตวอยาง หนาจอการสรางและออกแบบฟอรม

สรปทายบท

ระบบฐานขอมล (Database System) หมายถง การเกบรวบรวมขอมลทเกยวของสมพนธกนไวอยางมระบบ โดยมองคประกอบของฮารดแวร ซอฟตแวร บคลากรทเกยวของกบระบบฐานขอมล ขอมลทตองการเกบ เปนตน ซงทาใหผ ใชสามารถจดการขอมลง าย เชน เพม เตมขอมล (Add/Insert) เรยกดขอมล (Select/Query) แกไขขอมล (Edit/Modify) หรอลบขอมล (Delete/Erase) ไดอยางสะดวกและรวดเรว โดยมระบบจดการฐานขอมลทชวยทาหนาทควบคมความปลอดภยของขอมลในหนวยงาน ชวยประสานงานกบระบปฏบตการ ควบคมความคงสภาพของขอมล และควบคมการใชขอมลพรอมกนของผใช

312 บทท 8 ระบบฐานขอมล

การออกแบบฐานขอมลแบงได 3 ระดบ ไดแก 1) การออกแบบฐานขอมลระดบแนวความคดทเขยนออกมาเปนแผนภาพ (Diagram) 2) การออกแบบฐานขอมลระดบตรรกะทตอเนองจากการออกแบบฐานขอมลระดบแนวความคด แล ะออกแบบโดยลดความซบซอนของขอม ล 3) การออกแบบฐานขอมลระดบกายภาพเกยวของกบการจดเกบขอมลลงสอบนทกขอมล

การอธบายความสมพนธของเอนตตดวยไดอะแกรม เพอทาใหเหนภาพเชอมโยงความสมพนธไดชดเจน ซงม 3 แบบ ไดแก 1) แบบหนงตอหนง 2) แบบหนงตอกลม และ 3) แบบกลมตอกลม โดยมโมเดลฐานขอมล4 รปแบบ ไดแก 1) ฐานขอมลเชงลาดบชน มโครงสรางของฐานขอมลทเปนแบบพอ-ลก 2) ฐานขอมลแบบเครอขาย มโครงสรางของฐานขอมลทประกอบดวยเรคคอรดหลก เรคคอรดสมาชก กลมขอมลของเรคคอรดนน ๆ และ เปนความสมพนธระหวาง เรคคอรดหลกและเรคคอรดสมาชก 3) ฐานขอมลเชงสมพนธ ยงเปนทนยมใชในการออกแบบฐานขอมลในปจจบนซงเชอมโยงความสมพนธผานตารางและสามารถเรยกใช แกไข ปรบปรงขอมลไดงาย และ 4) ฐานขอมลเชงออบเจกต จะมองในรปของเชงวตถซงสามารถ นากลบมาใชซาโดยไมตองเขยนโปรแกรมใหม แตสามารถเรยกใชงานจากทเขยนโปรแกรมไวแลวและตอเตมไดทาใหสะดวก รวดเรวยงขน