๑

ชดการเรยนรศลปวฒนธรรม

การแกะลายตวหนงตะลง

ชดท ๑

ตวฤๅษ

โดย ผ�ชวยศาสตราจารย� ดร.มนตร วงษ�สะพาน

คณะศกษาศาสตร� มหาวทยาลยมหาสารคาม

๒

คานา

ชดการเรยนร�ศลปวฒนธรรมการแกะลายตวหนงตะลง จดทาขนตามโครงการหนงคณะหนง

ศลปวฒนธรรม ประจาป(งบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ ของมหาวทยาลยมหาสารคาม โดยมเป�าหมายเพอให#

นกเรยน นกศกษา คร อาจารย* หรอผ#สนใจนาไปใช#ในการฝ0กฝ1มอในการแกะตวหนงตะลง นอกจากนน

ยงมประโยชน*ในการฝ0กสมาธ สามารถนาความร�และทกษะทได�ไปต-อยอดเพอผลตผลงานศลปะหตกรรมเพอ

เพมมลค-าและจาหน-าย หรอเป2นแนวทางในการนาวสดเหลอใช�ในท�องถนมาดดแปลงใช�ประโยชน4 ซงจะส8งผล

ให#ผ#ทเรยนร#ได#เหนคณค-าของศลปวฒนธรรมไทยและร-วมกนส-งเสรมความเป2นไทยให�เข�มแขงยงขน

ชดการเรยนร�ทพฒนาขนน แบ-งออกเป2น ๕ ชด ดงน

ชดท ๑ ตวฤๅษ

ชดท ๒ ตวลง

ชดท ๓ ตวพระ

ชดท ๔ ตวนาง

ชดท ๕ ตวยกษ4

การแกะตวหนงตะลงแต-ละชด สามารถเรมจากชดใดก-อนกได� ไม-จาเป2นต�องเรมต�นจากชดท ๑

แนวทางการเรมต�นทดสาหรบนกเรยนคอ เรมต�นจากตวหนงตะลงทนกเรยนสนใจก-อน หรอเรมจากตวหนง

ตะลงทมลาดลายอย-างง-ายไม-ซบซ�อนมาก จะทาให�มความม-งมนใจการทางานมากขน ผ�จดทาหวงเป2นอย-างยง

ว-าชดการเรยนร�ทพฒนาขนจะเป2นประโยชน4ต-อนกเรยน นกศกษา คร อาจารย* หรอผ#สนใจทวไป และมส8วน

ส8งเสรมให#คนไทยเหนคณค8าของศลปวฒนธรรมไทยมากขน

ผ�ชวยศาสตราจารย� ดร.มนตร วงษ�สะพาน

ผ�จดทา

๑

เรองนาร�เกยวกบฤๅษ

ฤๅษ เป2นคาเรยกขานของคนทบาเพญเพยรด�วยความอตสาหะ ด�วยความเชอหลายประการ ฤๅษบาง

ตนต�องการปฏบตเพอหลดพ�นจากความทกข4 หรอบางตนต�องการทจะสร�างฤทธสร�างบารม จงเกดมลทธมการ

ฝAกตนแล�วตงตวเป2นอาจารย4สอนศษย4ให�ประพฤตปฏบตตามหลกการทวางไว�ในแต-ละสานก ฤๅษ มกได�รบ

ความศรทธาว-าเป2นคนทมพลงจตเดดเดยว ม-งปฏบตจนประสบผลสาเรจในอย-างใดอย-างหนงหรอมฤทธเดช

หลายๆ อย-าง เช-นสามารถเหาะเหนเดนอากาศได� มวาจาสทธ หายตวได� ปลกเสกสงต-างๆ และมอกมากมาย

บางท-านกเก-งเรองยาสมนไพร เช-น ปCชวกโกมารภทรซงเป2นแพทย4ประจาพระองค4ของสมเดจพระสมมาสมพทธ

เจ�ากอย-ในกล-มของฤๅษเช-นกน

ฤๅษในวรรณคดไทยส-วนใหญ-จะเป2นตวละคร

ฝCายด คอยปกปEองช-วยเหลอผ�อนอย-เสมอ อย-างในเรอง

รามเกยรต กปรากฏนามของพระฤๅษทงหมด 33 ตน

เมอรวมกบนามททศกณฐ4แปลงเป2นฤๅษอก 3 ตน รวม

แล�ว ได� 36 ตน นามของฤๅษผ�เป2นตวละครสาคญในเรอง

รามเกยรต มดงน

พระฤๅษกไลยโกฏ ผ�มตบะแก-กล�าทาให�ฝนแล�งถง 7 ป( นบเป2นมหาฤๅษผ�ทรงตบะสงส-งท-านหนง

ตานานว-า ท-านเป2นบตรของพระฤๅษอสสงห4 เกดในปCาอย-ในปCาแต-เลกไม-เคยเหนบ�านเมองกบเขา ฤๅษผ�เป2น

บดาสงสอนไว�ว-าให�ระวงววเขาอ-อน มนมเขาขนบนอก เขามนแปลกเพราะว-าแทนทจะแขงกลบนม พระฤๅษ

กไลยโกฎได�แต-ฟLงบดากาชบ แต-เคยเหนของจรงไม- ไม-เข�าใจว-าเป2นอะไร กได�แต-บาเพญเพยรภาวนาจนบรรล

ฌานสมาบตตามลาดบ พระฤๅษกไลยโกฎได�ฌานสมาบตสงมาก สามารถเข�าฌานสมาบตชนสงสดนงนงไม-ขยบ

กายนบเป2นป(ๆ ด�วยเดชความแรงกล�าของฌานสมาบต ซงมอานภาพดจพระอาทตย4ร�อยดวงพนดวงนนเองทา

ให�บ�านเมองทพระฤๅษกไลยโกฎเข�าฌานนนหามฝนตกลงมาไม- บ�านเมองเมอไม-มฝนตก กย-อมเกดความ

เดอดร�อนเป2นธรรมดา ฝนไม-ตกอย-นานถง 3 ป( เพราะ ระหว-าง 3 ป( นน พระฤๅษกไลยโกฎเข�าฌานนงนงไม-

ไหวกายจตดงอย-ในสมาฌานเช-นนนโดยไม-ต�องกนข�าว ไม-ต�องกนนา แต-กสามารถดารงอย-ได� ด�วยอานาจจตทม

พลงงานมหาศาล ร-างกายกไม-ตาย เกนวสยของปถชนคนธรรมดาสามญจะเข�าใจในความลลบแห-งสมาธนได�

อย-างไรกตาม การบาเพญตบะฌานอนสงส-งของพระฤๅษกไลโกฎนก-อความเดอดร�อนแก-บ�านเมอง จนกระทง

ท�าวโรมพตต�องส-งบตรสาวทสวยทสดชอนางอรณวด เข�าไปทาลายตบะแห-งองค4พระฤๅษ ด�วยการบบนวดเคล�า

คลงเอานาผงไปทารมฝ(ปาก เมอกระทามากเข�าพระฤๅษกไลยโกฎกออกจากฌานสมาบตลมตาด เมอเหนนาง

๒

อรณวด และได�รบการนวดการสมผสบบคลา ตณหาภายในใจกฟEงขน ทสดตละทบาเพญไว�กเสอม ทาให�ฝนท

แล�งอย-นานถง 3 ป( ตกกระหนาลงมาบ�านเมองกสขสบาย พระฤๅษกไลยโกฎ ต-อมาล-วงร�ความจรงเข�ากกลบไป

บาเพญตบะใหม- จนมฤทธกล�าเหมอนเดม และเลกสนใจในอสตรแต-นนมา พระฤๅษกไลยโกฎนยงเป2นบคคล

สาคญ เมอตอนทท�าวทศรถปรารถนาจะมบตรสบสกลแต-อย-างไรกหามไม- ทสดต�องเชญพระฤๅษอนมฤทธแก-

กล�า ห�าตนมาทาพธ หนงในนนกมพระฤๅษกไลยโกฎด�วย โดยเชญมาทาพธ หงข�าวทพย4ให�มเหสสามพระองค4

เสวย ได�แก- นางเกาสรยา นางไกยเกษ และนางสมทรชา หลงจากทาพธเรยบร�อยเวลาผ-านไปกได�บตรขนมา

จรงๆ ตอนททาพธเสรจใหม-ๆ นางกากยายกษ4กมาคาบข�าวทพย4เอาไปให�นางมณโฑกนด�วย นางจงได�ลกสาวท

มหน�าตาสวยงามกว-าหญงใดในสามโลก คอนางสดานนเอง

พระฤๅษผ�รวมพธกวนข�าวทพย� ในเบองต�นได�กล-าวถงพระฤๅษกไลยโกฎผ�ทรงตบะฌานอนแก-กล�า ซง

เป2นหนงในห�าทร-วมพธกวนข�าวทพย4ให�ท�าวทศรถ ทเหลออกสตนอนล�วนมฤทธมบญญานภาพเป2นทเคารพของ

ไตรโลกได�แก- พระฤๅษวสทธ พระฤๅษสวามตร พระฤๅษวชระอคค พระฤๅษภารทวาช ส-วนองค4สดท�ายทกล-าว

ไปแล�วคอ พระฤๅษกไลยโกฎ เมอนางเกาสรยา ไกยเกษ และสมทรชาได�กนข�าวทพย4ไปแล�วเกดบตรด�วยกน

ทงสน 4 คน คอ นางเกาสรยามบตรชอ พระราม คอองค4นารายณ4อวตาร นางไกยเกษมบตรคอ พระพรตและ

พระสตรต นางสมทรชามบตรคอพระลกษณ4 ส-วนนางมณโฑได�กนด�วยเช-นกนมบตร คอ นางสดา เป2นพระ

ลกษมอวตาร

พระฤๅษโคบตร ผ�ถอดดวงให�ทศกณฐ4 นบเป2นพระฤๅษทมฤทธมาก เป2นครฝCายยกษ4 มลกศษย4ทสาคญ

สองคน คอทศกณฐ4 และอนทรชต ได�สงสอนวชาเวทวทยาอาคมขลงจนทาให�ทศกณฐ4 กาเรบเสบสานระรานทว

ทงสามโลก แต-ภายหลงส�พระรามไม-ได� ทศกณฐ4ขอร�องให�อาจารย4ช-วยถอดดวงใจ เพอตนจะได�เป2นอมตะไม-ม

วนตาย เมอพระฤๅษโคบตรเหนใจช-วยถอดดวงใจออกมาไว�นอกร-างกายทศกณฐ4กยงมฤทธไม-กลวตายเพราะ

ใครกทาอะไรตนเองไม-ได� ทสดพเภกบอกกลอบายให�พระรามและหนมานได�ทราบ หนมานจงไปหลอกทศกณฐ4

ว-าตนทะเลาะกบพระรามไม-ขออย-ด�วยแล�วต-อไปนจะช-วยทศกณฐ4รบ ทศกณฐ4หลงกลรกหนมานดงลก ทสดหน

มานสบได�ว-ากล-องดวงใจอย-ทพระฤๅษโคบตร หนมานกบองคตจงเข�าไปหลอกล-อ ลวงขอกล-องดวงใจของ

ทศกณฐ4 ทสดพระฤๅษโคบตรเสยร� ทศกณฐ4จงต�องตายในสนามรบ โดยพระรามแผลงศร ในขณะทหนมานขย

กล-องดวงใจ เป2นอนว-าทศกณฐ4 จงสนใจในทสด

พระฤๅษองคต เป2นผ�ทมวชาแก-กล�าอกท-านหนง ตามเนอเรองรามเกยรตเล-าว-า พระฤๅษท-านนม

ความสามารถถงขนาดผ-าเอาลกของพาลทตดท�องนางมณโฑเมยของทศกณฐ4มาไว�ในท�องแพะ เรองราวตอนนม

อย-ว-าพาลเป2นพญาลง ทมฤทธแก-กล�า เพราะได�พรวเศษจากพระอศวรว-ายามเมอรบกบใครกตาม ให�กาลงของ

ผ�นนลดลงครงหนงแล�วมาเพมให�กบตนเอง คราวหนงพญาพาลรบกบทศกณฐ4 เพราะพาลต�องการแย-งนาง

๓

มณโฑเมยรกของทศกณฐ4 แต-ทศกณฐ4ส�ไม-ได�เจบใจยงนกทเมยรกโดนชงไปต-อหน�าต-อตา ทสดทศกณฐ4ขอร�อง

ให�รพะฤๅษโคบตรช-วย เพราะพระฤๅษโคบตรเป2นเพอนกบพระฤๅษองคตอาจารย4ของพาล พระฤๅษองคตเหนว-า

การกระทาของพาลไม-ถกต�องจงไปเจรจาให�จนพาลยอมคนนางมณโฑ แต-ขณะนน นางมณโฑตงครรภ4แล�วกบ

พาล พระฤๅษองคตจงใช�วชาผ-าท�องนางมณโฑนาลกทเกดกบพาลไปฝากไว�กบท�องแพะแทน พอครบกาหนด

ทารกนนคลอดออกมาจากท�องแพะมชอว-า"องคต"

พระฤๅษโคดม ผ�มอายยาวนานถง 2 หมนป( เป2นพระฤๅษทมตบะแก-กล�าจนสามารถมอายยนนานผด

คนธรรมดา แต-เดมพระฤๅษโคดมผ�นเป2นกษตรย4ครองนครสาเกต ได�เหนวถชวต พจารณาจนเหนทกข4ในวฏฏ

สงสาร ทสดเกดเบอหน-ายในราชสมบตอนเป2นเรองทางโลกย4วสยไม-มทางพ�นทกข4 ต�องมแต-ความว-นวายอย-เป2น

นจ จงได�ออกบวชบาเพญเพยรจนบรรลฌานชนต-างๆ ได�ฌานสมาบตชนสงเข�าฌานได�นานนบป(โดยไม-เคลอน

กาย สามารถเสพอากาศธาตเป2นอาหาร การทาฌานเป2นเวลานานของพระฤๅษโคดมนทาให�ปล-อยร-างกายจนม

นวดเครายาวรงรง จนกระทงมนกกระจาบมาทารงอาศยอย-ในเครา วนหนงนกกระจาบตวผ�บนไปเคล�าเกสรบว

จนคา ดอกบวหบต�องค�างคนในดอกบว นางนกตวเมยโกรธเข�าใจผดคดว-าผวนอกใจตนจงทะเลาะกน นกตวผ�

กล-าวว-า "ถ�าตนไม-ซอสตย4ขอให�บาปฤๅษโคดมจงมาตกอย-กบตน" พระฤๅษโคดมผ�บรรลฌานและมญาณหยงร�

จนสามารถเข�าใจสงทสตว4ทงหลายส-งภาษากนกเข�าใจในสงทนกกระจาบพดทกประการ จงสงสยว-าเราบวชมา

ตงหมนป(เหตใดจงมบาปอย-กบตว จงถามนกไป นกกเลยตอบว-าเป2นเพราะฤๅษไม-มลกสบสกลเป2นเหตให�บาป

พระฤๅษโคดมจงก-อกองไฟชบหญงนางหนงขนมาจากกองไฟนน นามว-า "กาลอจนา" แล�วสมส-กบนางจนได�

บตรสาวนามว-า "สวาหะ" ต-อมาพระอนทร4กบพระอาทตย4ต�องการจะสร�างทหารให�แก-พระราม จงลอบมาเป2นช�

กบนางกาลอจนา จนเกดบตรคอพาล (ลกพระอนทร4) สครพ (ลกพระอาทตย4) พระฤๅษโคดมกเลยงดด�วยเข�าใจ

ว-าเป2นลกตน วนหนงพาลกทงสามไปอาบนา โดยอ�มพาล สครพ ส-วนนางสวาหะให�เดนไป นางกาลอจนาผ�เป2น

ภรรยาจงต-อว-า "ลกคนอนอ�มชอย-างด ลกตนให�เดนดน" ฤๅษโคดมได�ฟLงดงนนจงเกดความแคลงใจ จงอธษฐาน

โยนลกทงสามลงนาไป ใครเป2นลกตนให�ว-ายนากลบมา ถ�าใครไม-ใช-ให�กลายเป2นลงไป ด�วยเหตนพาลและสครพ

จงกลายเป2นลง พระอนทร4และพระอาทตย4ผ�เป2นพ-อทแท�จรง จงมาเนรมตเมองใหม-ให�นามว-า "นครขดขน"

พระฤๅษผ�เป1นปฐมเหตแหงการสร�างเมองอโยธยา เมองอโยธยานนเป2นเมองทบงเกดจากพระฤๅษส

ตนรวมกนเนรมตเมองขน คาว-าอโยธยานนกมาจากคานาหน�าของพระฤๅษทงสตนได�แก- พระฤๅษอจนคาว พระ

ฤๅษยคอคระ พระฤๅษทหา และพระฤๅษยาคะ เมองอโยธยาทสร�างขนนพระฤๅษทงสยกให�แก-ท�าวอชบาลเป2น

ปฐมกษตรย4ขนครองเมอง

พระฤๅษ 4 ตนผ�ชบกบให�กลายเป1นคน นางมณโฑผ�เป2นภรรยาสดทรกของทศกณฐ4นนแต-เดมก-อนท

นางจะมรปโสภาดงนเคยเป2นกบมาก-อน แต-ด�วยกรรมชกนาจงพาให�กลายเป2นมนษย4ในภายหลง เล-าว-าแต-เดมม

๔

พระฤๅษสตน คอ พระฤๅษอตนตา พระฤๅษอธรา พระฤๅษวสตร และ พระฤๅษมหาโรมสงห4 พระฤๅษทง 4 ล�วน

บาเพญจตขดเกากเลสจนมฤทธอนลลบภายในตน ข�างอาศรมของพระฤๅษทง 4 นนยงมนางกบตวหนง พระ

ฤๅษเหนเกดเอนดจงเลยงด�วยนานมเป2นประจา วนหนง พระฤๅษทง 4 เดนไปในปCาเหนนางพญานาคสมส-กบง

ดน พระฤๅษเหนดงนนจงใช�ไม�เท�าสะกดเพอเตอนให�ร�ว-า ไม-ควร นางนาคเป2นถงพญางหาควรมาเกลอกกลวกบ

งดนไม- นางพญานาคทงแค�นทงอาย เมอได�โอกาสจงแอบมาคายพษใส-ในนานมทพระฤๅษจะดมกน นางกบเหน

เหตการณ4จงสละชวตโดยการกระโดดลงไปดมกนนมพษจนตวเองตาย พระฤๅษทง 4 กลบมาเหนแปลกใจจงใช�

วชาชบชวตนางกบขนมาซกถามเหตใดจงตะกละเยยงนน นางกบเล-าเหตการณ4ให�ฟLงโดยตลอด จนพระฤๅษ

สงสารและเหนถงความกตญTจงชบร-างนางกบกลายเป2นสาวงามนามว-า “นางมณโฑ”

พระฤๅษปรศรามผ�ทาให�พระคเณศเสยงา ตานานนมว-า เนองจากพระพฆเณศ (พระคเณศ) เป2นผ�เฝEา

ประตห�องพระศวะเจ�า ใครจะเข�าจะออกต�องผ-านพระพฆเณศเสยก-อน ครงหนงพราหมณ4 (ฤๅษ) ปรศรามจะ

เข�าเฝEาพระอศวร พระพฆเณศเข�าห�ามปราม จนกระทงเกดการววาทถงขนส�กนขนมา พระพฆเณศได�ทใช�งวง

จบพราหมณ4ปรศรามขนเหวยงในอากาศจนปรศรามเกอบสนสต พอปรศรามได�โอกาสบ�างจงเอาขวานเพชรท

พระศวะประทานให�จามทหว พระพฆเณศ พอเหนขวานจาได�ว-าเป2นของพระบดาไม-กล�าโต�ตอบ จงเอางาข�าง

ขวารบ เมอขวานเพชรกระทบเข�าทาให�งาด�านนนหกสะบนออก ทาให�พระพฆเณศมงาเดยวเท-านนเป2นต�นมา

และถอเป2นเหตแห-งการเสยงาของพระพฆเณศด�วย

พระฤๅษผ�สาปแชงเทวดา พระฤๅษตนนมนามว-าทรวาส มฤทธตบะแก-กล�ามาก มวาจาสทธ เป2นท

เกรงกลวของเทพยดาทงหลายแม�พระอนทร4กเกรงกลวยงนก มเรองเล-าว-าแต-เดมพระฤๅษตนนมความเคารพใน

พระอนทร4 จงเอาพวงมาลยเข�าถวาย โดยคล�องไปทหวของพญาช�างเอราวณ พญาช�างทรงของพระอนทร4 เมอ

ได�กลนดอกไม�เข�าจงเกดอาการมนเมาถงขนเอางวงจบพวงมาลยฟาดลงดน พระฤๅษทรวาสเหนดงนนเข�าใจผด

ว-าพระอนทร4ลบหล-ตน จงโกรธและสาปแช-งให�พระอนทร4และเหล-าเทวดาทงหลายจงพ-ายแพ�แก-อสร แต-นนมา

เทพยดาทงหลายกอ-อนแรงไม-อาจมพละกาลงต-อส�กบอสรได�ดงเดม จนกระทงต�องทาพธกวนนาอมฤตขนเพอ

แก�ไข

นอกจากนยงมพระฤๅษทมฤทธอกมากมรายนามพอสงเขปได�ดงน พระฤๅษวาลมก หรอ วชมฤค เป2น

พระฤๅษทนางสดาไปอาศยอย-ด�วยเมอครงถกพระรามลงโทษประหาร พระฤๅษนารท เป2นผ�แนะนาให�หนมาน

ดบไฟทปลายหางเมอครง เผากรงลงกาด�วยการใช�นาบ-อน�อย คอ นาลายช-วยดบ พระฤๅษกาลดาบส เป2น

ผ�สอนศลปศาสตร4ให�แก-ไนสรยวงศ4 พระฤๅษทพระรามไปพบระหว-างเดนทาง ได�แก- พระฤๅษสทรรศน�, พระ

ฤๅษสไข, พระฤๅษอรรคต (คนละตนกบพระฤๅษองคต), พระฤๅษสรภงค� ผ�วเศษอย-แดนมถลา คอ พระฤๅษ

สธามนตน ผ�วเศษอย-แดนขดขน คอ พระฤๅษองคต (เล-าไว�แล�วในเรองพระฤๅษองคต) ผ�วเศษอย-แดนลงกา ม

๕

พระฤๅษนารท (เล-าไว�แล�วในเรองนาบ-อน�อย) พระฤๅษโคบตร (อาจารย4ของทศกณฐ4 ผ�มวชาถอดกล-องดวงใจ)

พระฤๅษกาล (รวม 3 ตน) ผ�วเศษอย-แดนเขาตรกฏ มพระฤๅษสเมธ พระฤๅษอมรเมศ พระฤๅษปรเมศ รวม 3

ตน ผ�วเศษอย-เชงเขามรกต ซอ พระฤๅษทศไพ ผ�วเศษอย-เชงเขาไกรลาศ มพระฤๅษคาวน พระฤๅษสขวฒน

ผ�วเศษอย-ปCาไกยเกษ นามว-าพระฤๅษโควนท� ผ�วเศษอย-ปCากาลวาต นามว-า พระฤๅษวชมฤค พระฤๅษทหน

มานพบตอนถวายแหวนนางสดามสองตน คอ พระฤๅษชฏล และ พระฤๅษนารท พระฤๅษทเกดจากการแปลง

ของทศกณฐ4 ม 3 ตน คอ พระฤๅษสธรรมแปลงเมอไปลกนางสดา พระฤๅษกาลเมออย-เขาคนธมาทน4 และพระ

ฤๅษสทธโคดมเมอไปหาพระรามในค-าย

๖

อปกรณ�ทสาคญในการแกะตวหนง

๑. การเตรยมหนง

หนงทใช�ในการแกะตวหนงส-วนใหญ-ใช�หนงววมากกว-าหนงอน ๆ เพราะนม แกะง-าย และหาซอได�ไม-

ยากนก ซงมอย-ด�วยกน ๒ ประเภท คอ หนงขน และหนงแก�ว (ไม-มขน)

๒. การเตรยมวสดอปกรณ�

วสดอปกรณ4ทใช�ในการแกะตวหนงมด�วยกนหลายอย-าง สงทนกเรยนจาเป2นต�องร�จก มดงต-อไปน

๒..๑ หนง เป2นสงทมความสาคญมาก เนองจากอดตตวหนงทาจากหนงสตว4เท-านน

๒.๒ เหลกขด หรอเหลกจาร

เป2นเหลกปลายแหลม (เหลกกล�า) ทมด�ามจบ

ใช�สาหรบ ขด ร-างภาพลงบนแผ-นหนง

๒.๓ มดแกะ (เหลกขด) ใช�ฉลแกะลวดลาย

กนก และเส�นรอบนอก ช-างแกะหนงส-วนมาก

ดดแปลงมาจากใบเลอยตดเหลกทมคณภาพด

หรอเป2นเหลกกล�า หรออาจใช�มดปลายแหลม

แทนกได�แต-อาจจะแกะหนงได�ยากกว-า ทาให�

ลวดลายไม-วจตรงดงามเท-าทควร

๗

๒.๔ มกหรอตZดต- คอ อปกรณ4ทใช�สาหรบ ตอกลวดลายต-าง ๆ ทาจากเหลกเจาะรกลม ๆ

๒.๕ สบ- เทยน หรอขผง ใช�สาหรบจมปลายหรอตZดต- เพอให�เกดความลนเวลาตอก

๒.๖ ค�อน เป2นใช�ตอกตZดต- (มก) เป2นค�อนเหลก

๒.๗ เขยงขด ทาจากไม�เนออ-อนเนอนม ใช�สาหรบขดหรอตดรป

๘

๒.๘ เขยงตอก ทาจากไม�เนอแขง

ใช�สาหรบรองตอกลวดลายโดยมก

๒.๑๐ ส สทใช�ระบายตวหนง

๒.๑๑ พ-กน ใช�สาหรบระบายส

๒.๑๓ ไม�ไผ-และเชอก ใช�สาหรบ

ประกอบตวหนง ประกอบไม�ตบ และไม�มอ

๒.๑๔ กรรไกร ใช�สาหรบการตด

เส�นหนง หรอบางกรณสามารถใช�แทนมด

แกะได�

๙

กจกรรมการเรยนร�ท ๑

เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะตวหนง

๑. นกเรยนใช�ต>ดตหรอมกตอกลายแนวตรง ทกาหนดให�ตอไปน

๑๐

๒. นกเรยนใช�ต>ดตหรอมกตอกลายแนวโค�ง ทกาหนดให�ตอไปน

๑๑

๓. นกเรยนใช�เหลกขดหรอมดแกะในการแกะลวดลายทกาหนดให� ตอไปน

๑๒

กจกรรมการเรยนร�ท ๒

เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะลายบนตวหนง

ตวอยาง รปท�ใหนกเรยนฝกใชมกหรอตดตตอกเจาะตามเสนท�กาหนด

๑๓

กจกรรมการเรยนร�ท ๓

เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะลายซบซ�อน

ตวอยาง รปท�ใหนกเรยนฝกใชมกหรอตดตตอกเจาะตามเสนท�กาหนด

๑๔

กจกรรมการเรยนร�ท ๔

เรอง ฝ=กทกษะการสร�างลวดลายอยางงาย

ให�นกเรยนใช�มกตอกลายตามเส�นทกาหนด โดยให�เว�นระยะการตอก ดงตวอยาง

ลายกระหนก คอลวดลายทประดษฐ4ขนจากธรรมชาต เนองจากกระหนกมาจากต�นไม�

หรอเปลวไฟ บางครงกระหนกจงหมายถงพรรณไม� และยงแปลว-าทองอกด�วย ลายกระหนกม

หลายสกล เช-น วดเชงหวาย วดระฆง และอนๆ อกมากมายแล�วแต-ครโบราณท-านจะคดประดษฐ4

กนไป แต-สงหนงทเหมอนกนคอโครงและแกนของกระหนก

๑. ตอกมกแบบจดไขปลา ๒. ตอกมกแบบเส�นประ ๓. ตอกมกแบบเส�นประ

ผสมจดไขปลา

๑๕

กจกรรมการเรยนร�ท ๕

เรอง ฝ=กทกษะการสร�างลวดลายทซบซ�อน

ให�นกเรยนใช�เครองมอสร�างลายตามเส�นทกาหนด ดงน

๑๖

กจกรรมการเรยนร�ท ๖ ให�คดลอกลายลงบนแผนหนง

โดยใช�กระดาษลอกลาย ตามภาพตอไปน

๑๗

กจกรรมการเรยนร�ท ๗ ให�แกะลายบนแผนหนงตามส

สแดง คอ ใช�เครองมอเจาะแตอยาให�ขาดจากกน

สเขยว คอ ตดให�ขาดออก

๑๘

กจกรรมการเรยนร�ท ๘ ให�ระบายสตวหนง ดงตวอยาง