บทท 2

แนวคด ทฤษฏ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

2.1 ความหมายของการเพมผลผลตและการปรบปรงประสทธภาพ

การเพมผลผลต หมายถง การพยายามท าใหไดผลผลตเทาเดม โดยใชสงปอนเขาไปหรอปจจยผลตใหนอยลง หรอใชปจจยผลตเทาเดม แตใหไดผลผลตเพมขน หรอใหผลผลตและปจจยผลตเพมขน แตการเพมของปจจยผลตเพมอตราสวนทต ากวาการเพมของผลผลตทไดออกมา ดงนนการเพมผลผลต (Productivity) จงหมายถงผลของการเปรยบเทยบหรออตราสวนระหวาง ผลผลต (Output) กบปจจยการผลต (Input) การเพมผลผลต (Productivity) = ผลผลต (Output) สมการ 2.1 ปจจยการผลต (Input) อตราการเพมผลผลตจะบอกใหทราบวาการท างานตาง ๆ มประสทธภาพและประสทธผลเปนอยางไร ถาจะดอตราการเพมผลผลตของชวงเวลาตางกน กจะทราบไดวามประสทธภาพของการท างานมแนวโนมอยางไร ถาดอตราการเพมผลผลตของหนวยงานหนงเปรยบเทยบกบหนวยงานอนทคลายกนกจะทราบไดวาหนวยงานนนมประสทธภาพดกวาหรอแยกวาหนวยงานอนอยางไร เมอทราบถงสาเหตตาง ๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงผลผลตและปจจยการผลตแลว จะเหนวามหลายอยางทสามารถปรบปรงไดแตการทจะเลอกท าสวนไหนนนกขนอยกบความวกฤตความเรงดวน หรอความส าคญของแตละสวน มวธการตาง ๆ ทสามารถจะน ามาใชในการเพมผลผลต การจะใชวธการใดแกปญหาแบบใด กขนอยกบความเหมาะสมของแตละสภาพการณ แตอาจจะแบงวธการปรบปรงประสทธภาพเพอเพมผลผลตไดเปน 3 ประเภทหลก ๆ คอ

1) การปรบปรงประสทธภาพการผลตโดยใชเทคโนโลย 2) การปรบปรงประสทธภาพการผลตโดยการบรหารจดการ 3) การปรบปรงประสทธภาพการผลตทางดานบคคล

หลงจากปรบปรงประสทธภาพการผลตแลว เพอใหสามารถประเมนไดวาการปรบปรงนนประสบผลอยางไร จงจ าเปนตองมการวดคาของประสทธภาพการผลตทงกอนและหลงการ

6

ปรบปรงเพราะจะท าใหสามารถบงชไดวาการปรบปรงดขนหรอแยลง เพอหากยงไมดขนจะตองหาปจจยอนหรอวธการมากขนเพอด าเนนการปรบปรงตอไป 2.2 การจดล าดบการท างาน

การจดล าดบการท างานมวตถประสงคเพอเพมการใชทรพยากรใหมประสทธภาพมาก

ทสด (การรอคอย หรอสญเสยนอยสด) เปนกระบวนการตดสนใจเพอใหบรรลเปาหมายอยางใดอยาง

ใดอยางหนงโดยเปาหมายทมมากกวาหนงอยาง โดยทรพยากรทมไดแก คน เครองมอ เครองจกร จะ

ไดรบการบรหารใหไดประโยชนสงสด การแยกประเภทและปรมาณสนคา หรอชนสวนทไดถก

ก าหนดจาก แผนธรกจ(Business Plan), แผนการผลตโดยรวม(Aggregate Planning), แผนความ

ตองการวสด (Material Requirement Planning) ก าหนดผท า วนเรมท า ชวงเวลา และจ านวนเทาไร

เปนการจดเตรยมตารางเวลาการท างานให แก คนงาน เครองจกร อปกรณรวมถงเวลาทใชในการ

ปฏบตงานโดยทว ๆ ไปการจดตารางการผลตจะตองท าเกอบทกวนเนองจากสภาพความเปนจรงจะม

การสงงานเขามาในโรงงานอยตลอดเวลาและอาจเปนผลมาจาก ความแปรปรวนของค าสงซอ ความ

ลาชาของวตถดบ นอกจากนนงานแตละงานอาจมระดบความส าคญของงานทแตกตางสงผลตอตอการ

พจารณาการจดตารางการผลต เชน การพจารณาวาจะท างานใดกอนงานใดหลง ซงในการจดตาราง

การผลตจะตองค านงถงการผลตงานใหเสรจทนตามก าหนดเวลาสงมอบงานดวยกระบวนการในการ

จดตารางการผลต (Job Scheduling ) ผทท าหนาทจดตารางการผลตจะตองพยายามจดตารางการผลต

ใหเหมาะสมสอดคลองกบความตองการ โดยมผลกระทบตอค าสงซอของลกคานอยทสด เชน ถาชา ก

จะใหลาชานอยทสด ในการจดตารางการผลตในโรงงานจะเรมตนจากทางโรงงานรบใบสงผลตจาก

ลกคาหรอจากฝายขาย ในใบสงผลตแตละใบจะแสดงใหทราบถงจ านวนของชนสวนตาง ๆ หรอ

ปรมาณทจะตองท าการผลต ขนตอไปคอ การจดตารางการผลต มขนตอนดงน

7

รปท 2.1 แผนผงการผลตโดยรวม

ขนท 1 การก าหนดงานหรอชนดของงานใหกบหนวยผลต (Job Assignment) เปนการ

ก าหนดวางานใด หรอใบสงผลตใดจะท าโดยหนวยผลตใดบาง ซงเทคนคตาง ๆ ทไดมการน ามาใช

ชวยใหการก าหนดงานงายขน ไดแก

(1)แผนภมภาระงาน (Loading Chart)

(2)แผนภมแกนต (Gantt Chart)

จดประสงคของการก าหนดงานเพอท าใหทราบวาหนวยผลตหนวยใดตองท า จ านวนภาระ

งานรวมทงหมดคดเปนเวลาทตองใชทงหมดอยางไรกตามในขนตอนของการก าหนดงานจะไมแสดง

ล าดบการท างานของงานแตละงานในกรณทมเครองจกรใหเลอกมากกวา 1 เครอง การพจารณา

ก าหนดงานใหกบเครองจกรอาจจะพจารณาจากคณภาพ คาซอมบ ารง หรอความพรอมของคนงาน ถา

ทกอยางทกลาวมาทงหมดมคาเทากน วธการทดทสดคอควรก าหนดงานใหกบเครองจกรทมภาระงาน

นอยกวา

ขนท 2 การประเมนปรมาณของงาน (Evaluate Work Load) จะก าหนดใหแตละ

กระบวนการจะตองใชทรพยากร ไดแก แรงงาน การเวลาของเครองจกร ปรมาณวตถดบ จากนน

เปรยบเทยบจงความสามารถของกระบวนการนนวาสามารถท างานทก าหนดใหนนไดหรอไม หาก

ไมไดจะแกปญหาอยางไรจงจะท าใหงานทผานกระบวนการนนส าเรจได การศกษาและค านวณ

ปรมาณของการท างานมความจ าเปนทจะตองท ากบทกกระบวนการทก าหนดไว วตถดบและชนสวน

8

ประกอบยอยตาง ๆ ทใชจะตองมการตรวจสอบอยางสม าเสมอ หากปรมาณวตถดบและชนสวนขาด

จะตองมการแกไขโดยสงซอหรอหามาเพม

ขนท 3 การจดล าดบการผลต (Sequencing) เนองจากทางโรงงานไมไดรบใบสงผลต

(Purchase Order)เพยงใบเดยว แตมกจะมงานหลายงานหรอใบสงผลตหลายใบรอท าการผลตดงนนจง

ตองมการจดล าดบวางานใดควรจะท ากอนและงานใดควรจะท าหลง โดยการจดล าดบกอนหลงของ

งานหรอใบสงผลตมกจะขนอยกบวตถประสงคทตองการและหลกเกณฑทใชในการตดสนใจ

วตถประสงคทส าคญในการจดล าดบการผลตคอ ลดการสะสมของงานในระหวางการผลต( In

Process Inventory) ซงหมายถงการพยายามลดจ านวนงานโดยเฉลยทคอยอยในคว ในขณะทงานนน

ก าลงท างานอนอย โดยวธการจดล าดบทลดเวลาเฉลยของงานทอยในระบบจะสามารถลดคาเฉลยของ

งานทรออยระหวางกระบวนการวตถประสงคสดทายส าหรบการก าหนดตารางการผลตคอลดจ านวน

งานทเสรจชากวาก าหนด หรอพยายามท าใหใบสงงานทกใบเสรจในเวลาทก าหนเวลาสงงาน (Due

Date) หรอเสนตาย (Deadline) กเปรยบเสมอนเปนสนสดของชวงเวลาในการก าหนดตารางการผลต

(อาจเปนวนหรอสปดาห) และความผดพลาดในการท าชนสวนแตละชนใหเสรจสนภายในชวงเวลาท

ก าหนด จะท าใหตารางการผลตหลก (Master Schedule) คลาดเคลอนตามไปดวย มหลายวธทสามารถ

ลดความคลาดเคลอน เชน ลดเวลาสงสดของการสงงานไมทนก าหนด ลดจ านวนของงานทสงไมทน

ก าหนด (Mean Tardiness) อยางไรกตาม วธการสมอยางมเหตผล (Heuristic) ทมแนวโนมทจะให

ผลลพธทดในวตถประสงคดงกลาวหลกเกณฑทนยมใชมดงน

(1) รบกอนท ากอน (First Come – First Served) คองานทเขามาทกระบวนการหรอ

เครองจกรจะเขาแถวจะไดรบบรการกอน

(2) ท างานทใชเวลานอยทสดกอน (Shortest Processing Time : SPT) คอเลอกการ

ท างานทมเวลาปฏบตงานส นทสด จะไดรบการจดเขาเปนอนดบแรก งานทมเวลาปฏบตงานนอย

ถดไปกเปนอนดบท 2, 3 และ 4 จนกระทงถงอนดบท k เมอ k คอจ านวนงานทงหมดทคอยอย

(3) การท างานทเวลานานทสดกอน (Longest Processing Time) คองานทใชเวลาใน

การท างานมากทสดจะไดรบการจดเขากระบวนการหรอเครองจกรกอน

9

(4) ท างานทจะถงวนก าหนดสงเรวทสดกอน (Earliest Due Date)

(5) ท างานชนทมเวลาเหลอส าหรบการท างานนอยทสดกอน (Minimum Slack Time)

คอกรณทชนงานนนตองผานหลายกระบวนการ ใหใชวธหาคาเฉลยของคา slack ทเกดขนบนแตละ

กระบวนการ ส าหรบคา slack ของงานหาไดจากการเอาเวลาทตองใชทงหมดบนหนวยผลตทตองผาน

ลบออกจากเวลาทจะถงก าหนดสงงาน หารดวยจ านวนกระบวนการทงานนนจะตองผาน

(6) เขาทหลงท ากอน (Last Come First Served) คองานทเขามาในกระบวนการ

หลงสดจะไดรบการจดเขาเครองจกรกอนงานอน

หลกเกณฑการจดล าดบการผลตขางตน มผลดผลเสยแตกตางกนไปตามสภาพของ

เงอนไขและสภาพแวดลอมของการผลต ในบางสถานการณหลกเกณฑหนงอาจจะไหผลลพธทดใน

วตถประสงคหนง แตอาจจะมผลเสยในอกวตถประสงคหนง ดงนนกอนทจะน าหลกเกณฑนไปใช

ควรทจะศกษาวาวธการใดจะใหผลลพธอยางไร และเหมาะสมกบวตถประสงคของงานทจะท า

หรอไมปญหาการจดตารางการผลตในสภาพความเปนจรงนนคอนขางจะซ าซอนมาก ไมใชเปนเรอง

งายทจะท าใหผลลพธทออกมาสอดคลองกบวตถประสงคทตองการทงสามดงทไดกลาวแลวทงน

เพราะเวลาทใชในการเตรยมหรอตดตงเครองจกรเครองมอ (Setup Time) เพอท าการเฉพาะอยาง

แปรเปลยนไปตามขนตอนของการปฏบตงานและไมทราบแนนอน เครองมอทมอยโดยปกตจะมอย

หลายชนดมากบางนอยบาง แตมกจะมความตองการใชทคาบเกยวกน (Overlap) ปญหาดงกลาวนการ

ใชหลกเกณฑของวธสมอยางมเหตผล (Heuristic) ในการจดตารางการผลตจะเปนประโยชนในการ

เนนใหเหนถงวธการทจะใหค าตอบของปญหาทซบซอนแตหลกเกณฑเหลานไมสามารถทจะใชได

อยางวางใจ แลวใหพจารณาวธการโดยใชสญชาตญาณหรอจตส านกทางวศวกรรม ซงเปนวธโดยทว

ไปใหกบผวางแผนในการจดตารางการผลต โดยแยกการพจารณาตามรปแบบของการปฏบตงาน 3

รปแบบ

(1) การจดตารางการผลตใหกบหนวยผลตหนวยเดยว (Single Processor Scheduling)

(2) การจดตารางการผลตใหกบหนวยผลตเอมเดยว (m Processor Scheduling)

(3) การจดตารางการผลตตามสงแบบทวไป (General Job Shop Scheduling)

10

ขนท 4 การจดท ารายละเอยดตารางการผลต (Detail Scheduling) เปนการจดท าตารางเวลา

เพอแสดงวางานใดจะตองเรมตนเมอไร และควรจะเสรจเมอไรบนหนวยผลตตาง ๆ การจดท า

รายละเอยดของตารางการผลตมกจะท าไปพรอม ๆ กบการจดล าดบการผลต และจะตองค านงถงเวลา

ซอมบ ารงเครองจกร เวลาหยดงานของพนกงาน การหยดชะงกของเครองจกรเนองจากเครองจกรเสย

หรอมความเสยหายเกดขน กลาวคอ มความยดหยนเพยงพอ ผลทไดจากการก าหนดรายละเอยดตาราง

การผลต จะตองท าใหทราบถงวนทการปฏบตงานแตละขนตอนควรจะเรมตนและแลวเสรจเพอให

ใบสงผลตแลวเสรจทนเวลาการก าหนดงาน หมายถงการก าหนดชนดของงานใหกบหนวยผลตตาง ๆ

จากค าสงผลตวศวกรในโรงงานจะตองแยกแยะวาในการผลตตามค าสงแตละครงจ าเปนตองใช

แรงงานเครองจกร และวสดอะไรบาง ปรมาณเทาไร เมอทราบขอมลแลวกจ าเปนจะตองก าหนดลงไป

วาจะตองใชหนวยผลตหนวยใดบางในการผลตแตละขนตอน

ผลจากการเลอกหลกเกณฑการจดล าดบงานใหเหมาะสมจะเพมศกยภาพในการใช

ทรพยากรการผลตใหเกดประโยชนลดการรอคอยงานหรอเวลาสญเปลา (Idle Time) ในกระบวนการ

ผลตลดปรมาณชนงานในระหวางกระบวนการผลต (WIP) และลดเวลาน าในการผลต (Lead Time)

และเพมปรมาณงานทสามารถสงมอบตรงเวลาหรอลดจ านวนงานทลาชาใหมปรมาณนอยทสด

2.3 การศกษางานและเทคนคไคเซน (Kaizen)

2.3.1 ไคเซน (Kaizen)

เปนแนวคดธรรมดาและเปนสวนหนงในทฤษฎการบรหารงานของประเทศญปนซง

โดยธรรมชาตหรอดวยการฝกฝนนนท าใหคนญปนมความรสกรบผดชอบในการทจะท าใหทกอยาง

ด าเนนไปไดโดยราบรนเทาทสามารถจะท าได ดวยการปรบปรงสงตางๆ ใหดขน ไมวาจะเปนเรองใน

ชวตประจ าวนหรอการท างาน เปนจดแขงทท าใหไคเซนด าเนนไปไดอยางดในประเทศญปน เพราะ

โดยหลกการแลวไคเซนไมใชเพยงแคการปรบปรงเทานน แตหมายความรวมถงการปรบปรงอยาง

ตอเนอง ไมมทสนสดดวย (Continuous Improvement)โดยหลกการนจะท าใหสามารถผลตสนคาและ

บรการทมคณภาพ ตอบสนองความพงพอใจของลกคาได นอกจากนนยงเปนการใชความคดรวมกน

ปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานใหดขน ซงหมายถง คณภาพชวตทดขนของผปฏบตงานทกคน

นนเองแนวทางบรหารจดการไคเซนแบงออกเปน 3 ประเดนหลก คอ

11

(1) แนวทางเชงปฏบต (Practical Approach) การท า Kaizen นนตองเรมตนดวย

“เปาหมายในการปรบปรง” หรอเรมตนวา “อะไรคอปญหา” เขาไปแกไขอยางชดเจนการก าหนด สงท

เปนวกฤต(Critical Issue)หรอเปาหมายในการปรบปรงนน อาจมาไดจากหลายทางเชน นโยบาย

ผบรหาร ความตองการของลกคา หรอปญหาหลกๆ ทองคการประสบอย เชนเรองของ ก าลงการผลต

(Capacity) คณภาพ (Quality) ตนทน (Cost) การสงมอบ (Delivery) เปนตน

(2) การ “คนหาปญหา” อยางมประสทธผล (Effective Problem Finding) การคนหา

ออกจาก การแกปญหา (Problem Solving) โดยอธบายวา “เราจะแกปญหาใหตรงจดไดอยางไร ถาเรา

ยงไมรจกปญหาหรอก าหนดปญหาไดถกตอง” ดงนน การก าหนดปญหาใหชดเจนจงตองมากอนการ

แกปญหา โดยเทคนคมอย 4 เรอง

(ก) การวเคราะหกระบวนการ (Process Analysis) เนนทความสมพนธของ

กระบวนการตางๆ เพอใหเขาใจเปนภาพรวมวาในขอบเขตทเราตองการศกษานนมกระบวนการใด ม

การเรยงล าดบกอนหลงอยางไร ถายงมกระบวนการยอยๆ อกกอาจขยายตอไปได และถามขอมล

สนบสนนแยกยอยตามแตละกระบวนการ กจะยงท าใหมองเหนปญหาไดลกและชดเจนมากขน

นอกจากนน ในกรณทบรษทมสนคาหลายชนดและมกระบวนการทแตกตางกน กอาจเกบขอมลแยก

ตามรายผลตภณฑควบคไปดวย เพอเรยงล าดบปญหาแยกตามรายผลตภณฑ

(ข) การจดเกบและแยกแยะขอมล (Stratified Data Collection) เปนสงทตอง

ท าเปนอนดบแรกเพราะจะท าให “ขอบเขตของปญหา” ชดเจนขน การแยกแยะขอมลท าไดหลาย

ลกษณะ เชน ตามชนดวตถดบ ตามแตละเครองจกร ตามรายพนกงาน สถานงานแตละท ชวงเวลาแต

ละกะ เปนตน

(ค) 3 จรง (3 Gen: Genba, Genbutsu, Genjitsu) สถานทจรง ของจรง ความ

จรง)เรยกวา 3 Gen หรอ SAF เรยกเปนภาษาไทยกคอหลก “3 จรง” นนคอ ตองไปดเครองจกรทเปน

ปญหา ดลกษณะชนงานทเสย และดวธการปฏบตงานจรง เพอจะไดทราบสาเหตทแทจรงของการเกด

ของเสย

12

ตารางท 2.1 ชนดของ 3 จรง

3 Gen (ญปน) SAF (องกฤษ) 3 จรง

Genba at Site สถานทปฏบตงานจรง Genbutsu with Actual thing เหตการณจรง Genjitsu find Fact ขอเทจจรง, สถานการณจรง

(ง) หลก 3 ม(3 Mu)หลก “3 Mu” ท าใหเรามองเหนปญหาทบางครงถก

มองขามไป เปนจดทจะน าไปสการปรบปรงดวยการ “ขจดใหหมดไป” หรอ “ท าใหลดนอยลง” มร

(Muri) ไมเปนธรรมชาต หนกเกนไป, มระ (Mura) ความไมสม าเสมอ, มดะ (Muda) ความสญเสย

ตารางท 2.2 ชนดของความสญเสย

ชนดของความสญเสย ตวอยาง

มร (Muri)

Un-natural

(ไมเปนธรรมชาต

หนกเกนไป)

ท างานดวยทาทางทไมเหมาะสม, ชวโมงการท างานหนกเกนไป,วางของซอนกนหลายชน สงเกนไป

มระ (Mura)

Un-even (ความไมสม าเสมอ)

ปรมาณงาน บางวนสง บางวนต า,ความผนผวนของอตราเสย,การรบวตถดบทบางครงนอยไป บางครงมากไป

มดะ (Muda)

Waste (ความสญเสย)

วตถดบ (ของเสย, ขณะตงเครอง, สตอคเกาเกบ) แรงงาน (รอคอย, การแกไขงาน, ท างานทไมจ าเปน) เวลาการท างาน

(3) การ “แกไขปญหา” อยางมประสทธผล (Effective Problem Solving)

13

(ก) สภาพการท างานทด (Best Conditions) หมายถง การสรางสภาพการณทด “ดวย

ทรพยากรทม” ตามหลก 4Mซงถากระบวนการอยในสภาพทด กนาจะมนใจไดวาสนคาหรอบรการท

ออกมาจากกระบวนการจะมคณภาพ

ตารางท 2.3 ชนดของปจจยคณภาพ

พนกงาน (Man) มความร ความสามารถ ปฏบตตามมาตรฐานงานทก าหนด เครองจกร เครองมอ

(Machine) ระบบการบ ารงรกษาทดดวยวธการและความถตามความเหมาะสม และสามารถทราบไดทนทเมอเกดปญหาขน

วตถดบ(Material) มคณภาพ ราคาเหมาะสม สงมอบครบตามจ านวนและตรงเวลามการจดเกบอยางเหมาะสม

วธการท างาน(Method) วธ/มาตรฐานการท างานทด

(ข) การปฏบตงานอยางตอเนอง (Flow Production / Operation) “Flow” ถอ

เปนพนฐานทส าคญของระบบ JIT (Just In Time) ทท าใหชนงานในกระบวนการลนไหลอยาง

“ตอเนอง” เปรยบไดกบสายน าไหล ผลทไดคอ ไมตองเกบวตถดบไวนาน สามารถควบคมงาน

ระหวางผลต (Work in Process) ใหมปรมาณตามความเหมาะสม สามารถสงมอบผลตภณฑส าเรจรป

ใหลกคาไดตรงเวลา และไมมสนคาเกาเกบ

(ข) การควบคมดวยการมองเหน (Visual Control) คอ การสอสาร “ขอมล

ขาวสาร” (Information) ทจ าเปนส าหรบการท างาน ผานทางสายตาหรอการมองเหน โดยยดหลกวา

“ผพบเหนตองไดรบขอมลในเวลาและดวยวธการทเหมาะสมและเขาใจงาย”

(ค) วงจรการปรบปรง (PDCA – Plan Do Check Act) จะชวยใหการ

ด าเนนการเปนไปอยางมระบบแบงความหมาย PDCA ออกเปน 2 ลกษณะตามการใชงาน คอ การ

ปฏบตงาน (PDCA for Operation) และ การตงเปาหมายงาน (PDCA by Setting Target)PDCA จะให

ความส าคญกบ “การวางแผน” และใชเวลาไปกบการวางแผนนานและเมอลงมอปฏบตแลว งานจะ

เปนไปตามแผนและมปญหาใหแกไขนอยกวา ท าใหใชเวลาโดยรวมสนกวาในทสดการน าไคเซนมา

14

ใช การปฏบตงานใดๆ กตามจะส าเรจไมไดหากขาดความรวมมอจากผทเกยวของ ในทางกลบกนสง

ตางๆ ไมวาจะเปนโครงการ แผนงาน หรองานทไดรบมอบหมายนนยอมจะส าเรจไดงาย ถาไดรบ

ความรวมมอ การมสวนรวม การจงใจ และการพฒนาอยางตอเนองของสมาชกแตละคนในองคการ

ค ากลาวทวา “การใหพนกงานมสวนรวม” นนดเปนสงทไมยากนก อยางไรกตามการผลกดนให

สมาชกในองคการเขามามสวนรวมไดนนส าคญอยทความมงมนและความตงใจจรงของผบรหาร

ระดบสง (Top Management Commitment) ความมมานะ อตสาหพยายาม การมนโยบายและแผนงาน

ทชดเจน ทงนเนองจากการท างานทดไดอยางตอเนองนน จ าเปนตองมระบบทดมารองรบจงจะ

สรางสรรคใหเกดผลอยางทตองการได

ตารางท 2.4 ขนตอนการปรบปรงการด าเนนงาน

หวขอ การปฏบตงาน การตงเปาหมาย วางแผน (Plan)

ระบบ มาตรฐาน หรอวธการปฏบตงานในปจจบน

วางแผนด าเนนการ ตงเปาหมายในการปรบปรง

ลงมอท า (Do)

การปฏบตงานประจ าวน กจกรรม / การด าเนนการ เพอการปรบปรง (ในขนนจะมวงจร PDCA วงเลกซอนทบอยดวย)

ตรวจสอบ (Check)

ตรวจสอบผลลพธงานทเกดขน ทงจากตนเองและผอน รวมไปถงขอมลจากลกคาดวย

การตรวจสอบ ตดตามผลการปรบปรง

แกไข (Act)

ปรบปรง ระบบ มาตรฐาน วธการท างานใหดขน

การแกไขเพอใหบรรลเปาหมาย และน าไปสการตงเปาหมายทดยงขนไป

จดเรมตนทด คอการมงเนนใหเกดบรรยากาศของการมความคดสรางสรรคจากพนกงาน

ทกคนอยางทวทงองคการ โดยมแนวคดของไคเซนเปนพนฐาน เชอมโยงถงคานยมและบรรทดฐาน

ทกอยางในองคการ ไมใชเพยงใชเครองมอใดเครองมอหนง เชน 5ส, QCC, TQM เทานน เพราะไค

เซนเปนแนวคดรวบยอด (Total Concept) ไมใชสงทจะเลอกมาใชบางสวน แลวหวงวาจะได

ผลประโยชนตอบแทนอยางทตองการ Europe Japan Centre ไดก าหนดค านยามของ “องคการแหง

ความคดสรางสรรค (Creative Organization)” วาหมายถง องคการทมคณสมบตดงน

15

(1) ไมกลวทจะลงมอท าสงใหมๆ

(2) มการตอบสนองทรวดเรวและยดหยน

(3) ยอมรบความผดพลาดทเกดขนจากการท างาน

(4) ใหการยอมรบความคดใหมททาทาย

(5) ทกคนรกทจะเรยนร

(6) ทกคนมโอกาสตดตอสอสารกบตลาดและบคคลภายนอก

(7) มการพฒนาคนและใหทกคนมสวนรวม

(8) มการฉลอง แสดงความยนดใหกบความส าเรจ

ดงน นองคการทตองการบรรยากาศของความคดสรางสรรคควรจะผลกดนใหเกด

สภาพแวดลอมตามคณสมบตขางตน แมวาการเรมตนเปนสงทยาก

2.3.2 การศกษาการท างาน (Work Study)

ค าจ ากดความของการศกษาวธการ กลาวคอ การเกบบนทกอยางมขนตอน และการ

ตรวจตราอยางถถวนของแนวทางการท างานทมอยแลว และทจะเสนอแนะขนมาใหม การศกษา

วธการนจะน าไปสการพฒนาและการประยกตวธการทงายและมประสทธภาพสง ซงจะท าใหสามารถ

ลดคาใชจายลงไดวตถประสงคของการศกษาวธการ คอ ปรบปรงขบวนการและแนวทางการท างาน

โรงงาน การวางผงสถานทท างาน จนถงการออกแบบโรงงานและเครองจกรตาง ๆ การลดความ

เมอยลาทไมจ าเปนของพนกงาน ท าใหดยงขน

เทคนคของการศกษาวธการมอยมากมายทเหมาะแกการแกปญหาตงแตขนาดใหญ

เชน การวางผงโรงงานทงโรงงานลงมาจนถงปญหาขนาดเลก เชน การเคลอนไหวทนอยทสดของ

พนกงานทซ าซอนกน แตอยางไรกตามในทก ๆ กรณนน วธของแนวทางการท างานตางกมหลกการ

เบองตนเหมอนกนทกประการ

16

แนวทางในการศกษาการท างานเบองตนเมอกระท าการตรวจตราปญหาใด ๆ กตาม

การจะวเคราะหปญหาจะตองมขอบเขตจ ากดและอนดบกอนหลงของการวเคราะห อนดบกอนหลง

ของการวเคราะหอาจสรปได ดงน

(1) การตงนยามของปญหา

(2) ท าการรวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบปญหา

(3) ตรวจตราขอมลทไดมาอยางละเอยดถถวน

(4) พจารณาแนวทางทมอยและตดสนใจวาจะเลอกแนวทางใด

(5) กระท าตามทไดตดสนใจไวแลว

(6) ตดตามผลของการกระท า

2.4 กจกรรม 5 ส(5S)

การด าเนนกจกรรม 5 ส เปนกจกรรมพนฐานส าคญทสนบสนนแนวคดการผลตแบบไค

เซนและมงขจดความสญเปลาดวยการปรบปรงสถานทท างานใหเปนระเบยบ ซงจะชวยคนหาปญหา

ทซอนเรนและท าใหผปฏบตงานสามารถตรวจพบปญหากอนทจะเกดความสญเสยขน ซงนอกจากจะ

เปนกจกรรมในการจดระเบยบและปรบปรงสภาพแวดลอมการท างานแลวยงเปนการสรางขวญและ

ก าลงใจใหกบพนกงาน ซงเปนพนฐานในการพฒนาจดท าระบบมาตรฐานตางๆ ดงเชน ระบบ

มาตรฐาน ISO 9000 และเปนเครองมอทใชวดระดบการควบคมในโรงงานโดยทวไปองคกรจะมการ

ด าเนนกจกรรม 3 ส แรก ใหเปนรปธรรมกอนและด าเนนการอยางตอเนองใหเกด ส ตวท 4 และ 5

ตอไป ซงกจกรรม 5 ส ประกอบไปดวย

2.4.1.ส.สะสาง (Seiri) เปนการจดเกบและคดแยกสงของใหเปนระเบยบไมใหปะปนกน

เพอใหเปนสดสวนทสะดวกตอการคนหา และท าใหสถานทท างานเปนระเบยบดแลวสบายตา เชน

การตเสนแบงเขต แนวทางเดนและเครองจกร เพอไมเกดการกดขวางตอเสนการขนยาย

17

2.4.2 ส.สะดวก (Seition) เมอผานการท า ส แรก อยางมประสทธผลแลว กจะสงผลใหเกด

ส ตวท2 เพอชวยลดเวลาทไรประสทธภาพ ในการคนหาสงของ

2.4.3ส.สะอาด (Seiso) เปนการท าความสะอาดสถานทท างานใหเกดสภาพแวดลอมการ

ท างานทดขน ดงเชน การเกบเศษผาและขยะหลงจากเสรจสนการท างาน เพอลดปญหาการฟงกระจาย

ของฝ นละออง

2.4.4ส.สขลกษณะ (Seiketsu) เปนการท าความสะอาดสถานทท างานใหเกดสภาพแวดลอม

การท างานทดขน ดงเชน การเกบเศษผาและขยะหลงจากเสรจสนการท างาน เพอลดปญหาการฟง

กระจายของฝ นละออง

2.4.5 ส.สรางนสย (Shitsuke) ดวยการฝกอบรมใหความรเกยวกบการท างานอยางถกตอง

เพอใหเกดทศนคตทดในการท างานและลดแรงตอตานจากพนกงาน

กจกรรม 5 ส นอกจากจะมบทบาทตอการปรบปรงสถานทท างานและลดความสญเปลา

แลวยงสนบสนนใหเกดความรวมมอและสรางขวญก าลงใจในองคกร รวมทงสรางภาพลกษณใหกบ

องคกร ซงสงผลตอการเพมผลผลตภาพใหกบธรกจ

2.5 ระบบควบคมดวยสายตา (Visual System)

ระบบควบคมดวยสายตา (Visual System) เปนแนวทางทมงแสดงรปแบบ สญญาณ แถบ

สและสญลกษณตางๆ ในสถานทท างาน เพอใหพนกงานหรอผเกยวของไดรบทราบสารสนเทศตางๆ

ทเกดขนในเวลาอนรวดเรวสามารถแยกไดเปน 2 ประเภทหลก คอ

2.5.1สารสนเทศการมองเหน ( Visual Display) เปนการใหพนกงานในฝายงานหรอพนท

ท างานไดรบทราบนโยบาย มการน าเสนอในรปของแผนภมและกราฟ เชน การใชกราฟ/แผนภม เพอ

แสดงยอดขายรายเดอน (Monthly Revenues) การแสดงขอมลผลการปฏบตงาน

2.5.2การควบคมดวยสายตา (Visual Control) เพอใชเปนแนวทางปฏบตงานและควบคมให

การท างานเปนไปอยางถกตอง โดยแสดงมาตรฐานเทยบกบสถานะทเกดขนจรง ซงจะท าใหสามารถ

ระบความบกพรองไดดวยสายตา นนหมายถง การน าเสนอใหเขาใจไดงายขนดวยการแปลงขอมล

18

เหลานใหอยในรปแบบของตารางปาย สตกเกอร กระดาน สญลกษณ ภาพ แผนภาพ เปนตน แตการ

น าเสนอตองมความหมายและสาระดงดดใหเกดความสนใจเพอใชเปนเครองมอย าเตอนเปาหมาย

ตางๆ ดงเชน มาตรฐานการผลต วธการท างาน ก าหนดการผลตในแตละวน หวขอการควบคมการระบ

ต าแหนงการจดวางวสด กฎระเบยบและขอหามตางๆ ซงท าใหผทเกยวของหรอรบผดชอบ สามารถ

ตดตามความคบหนาของงานและความแตกตางระหวางเปาหมายกบผลลพธทเกดขนจรง

นอกจากนสารสนเทศทไดรบจากการควบคม ยงชวยใหพนกงานสามารถประเมนปญหา

แลว คนหาแนวทางแกไขไดอยางรวดเรว ส าหรบขอมลทจดเกบเพอวตถประสงคอน เชน การ

ประเมนผลการปฏบตงานควรจดเกบแยกจากขอมลเหลาน ดงนนการฝกอบรมพนกงานดานทกษะ

การจดเกบขอมลและวเคราะหปญหา จงเปนสวนหนงของการพฒนาปรบปรงกระบวนการดงนน

สารสนเทศการมองเหนและการควบคมดวยสายตาจะสนบสนนใหการด าเนนการขององคกรเปนไป

อยางมประสทธภาพ ซงท าใหพนกงานไดรบทราบสถานะปญหาทเกดขนไดอยางรวดเรวนอกจากน

การบรการดวยการรบร(Visual System)ยงประกอบไปดวย

(1) การใชสญญาณเสยง (Audio Signals) เพอใชแจงเตอนปญหาทเกดขนในโรงงาน

หรออาจเรยกวา Sound Warning เชน การแจงเตอนเมอเกดปญหาเครองจกรขดของในสายการผลต

นอกจากนยงใชส าหรบการแจงเวลาเรมและหยดงาน

(2) การบรหารดวยสายตา (Visual Management) เปนวธการบรหารดวยการใช

สารสนเทศในสถานทท างาน ใหมองเหนไดงายส าหรบพนกงาน ซงท าใหสามารถจ าแนกความ

ผดปกตทเกดขนไดทนท และยงมบทบาทตอการสนบสนนสายการผลตแบบเซลล (Cellular

Manufacturing) โดยมการแบงปนสารสนเทศและใหพนกงานทกคนมสวนรวมตอการด าเนนกจกรรม

ตางๆ ใหเปนไปอยางตอเนอง

สารสนเทศการมองเหน (Visual Information) จะถกใชเพอปองกนเรยกวากลไกปองกน

ความผดพลาด (Mistake Proofing) หรออาจเรยกวา Poka-Yoka เปนแนวทางประกนคณภาพอยางม

ประสทธผล (An Effective Quality Assurance Approach) เพอปองกนความบกพรอง (Prevents

Defects) ดวยการตรวจจบความผดพลาดหรอสภาวะทผดปกต (Nonstandard Conditions) กอนทจะ

เกดความเสยหายขน ดงนนระบบปองกนความผดพลาดจงสอดคลองกบแนวคดการควบคมคณภาพ

19

เปนศนย (Zero Quality Control) เพอประกนไมใหเกดของเสยเกดขนดวยการใชกลไก/อปกรณ

ตรวจจบสภาพ และหากพบสงผดปกตขน (Abnormalities) ระบบกจะหยดการท างานทนท (Shuts

Down) และสงสญญาณแจงเตอนอตโนมต ดวยไฟสญญาณหรอเสยง เพอใหหวหนางานหรอผท

เกยวของไดรบทราบและด าเนนการแกไข

2.6 มาตรฐานการท างาน (Work Standard)

มาตรฐานการท างานไดถกใชเปนแนวทางส าหรบการปฏบตงานทครอบคลมถง

รายละเอยดตางๆ เชน การปฏบตสมพนธระหวางคนเครองจกร (Man Machine Interactions) ล าดบ

ขนตอนการแปรรปชนงาน วธการปฏบตงานอยางปลอดภย และการจดการปจจยการผลตไดเกด

ประสทธผลสงสด นนคอ แรงงาน วสด วธการ เครองจกร โดยมการจดท าเปนเอกสารอธบาย

รายละเอยดในแตละล าดบขนตอนการท างานและมรปภาพประกอบค าบรรยาย หรออาจใชวดโอ

สาธตวธการท างานเพอใหผ ปฏบตงานงานไดใชศกษาท าความเขาใจในระยะเวลาอนส นและเปน

แนวทางส าหรบการท างานอยางถกตอง ซงจะชวยลดความผดพลาดในการท างานและลดความสญ

เปลาทางเวลา นอกจากนการจดท ามาตรฐานการท างาน (Standardization) ยงสงผลตอการปรบปรง

ผลตภาพองคกรในดานตางๆ ดงเชน พฒนาคณภาพผลตภณฑ สรางความพงพอใจตอลกคา เกด

มาตรฐานการท างานทมความปลอดภยในสถานทท างาน (Workplace Safety) และตนทนการ

ด าเนนงานลดลง

2.7 การค านวณหาจ านวนรอบในการจบเวลา

เวลาทใชในการท างานยอยเดยวกนของแตละรอบงานยอยมความแตกตางกนบางไมมากก

นอย เวลาทแตกตางกนนเกดขนจากการท างานแตละกระบวนการและอปกรณหรอระยะทางใน

ต าแหนงทตางกน ความไมแมนย าในการอานคาจากนาฬกาจบเวลา จดสนสดของงานยอยไมแนนอน

แตถามการใชวตถดบทมมาตรฐานสง มเครองมอและอปกรณทด มสภาพแวดลอมในการท างานทด

และมคนงานทเหมาะสมชวยท าใหเวลาทใชในการท างานยอยชนดเดยวกนมคาใกลเคยงกนมากยงขน

ความแตกตางของเวลาทใชในงานยอยเดยวกนถามาก ความเชอถอไดของขอมลยอมนอยลงฉะนน

จ านวนขอมลจะตองเพมขนเพอท าใหขอมลเชอถอได ดงนนจ านวนรอบในการจบเวลาจงตองมาก

ตามไปดวย แตเวลามความแตกตางกนนอย จ านวนรอบในการจบเวลากนอยตามไปดวยจ านวนรอบ

20

ในการจบเวลาของแตละงานยอยขนอยกบระดบความเชอถอไดของขอมล (ปกตใช 95%) และการ

ยอมใหมความคลาดเคลอนไปจากความเปนจรงมากนอยเพยงใด (ปกตใช ±5%) การค านวณหา

จ านวนรอบในการจบเวลาอาศยหลกสถตเขามาชวย โดยถอวาขอมลมการกระจายแบบปกต ดงน

คาความเบยงเบนมาตรฐานα = √ ∑ ∑

สมการ 2.2

จ านวนขอมลทตองจบเวลาอยางนอย N = ⌈ √ ∑ ∑

∑ ⌉ สมการ 2.3

2.8 การลดเวลาจากความสญเปลา 7 ประการ

ความสญเสย (Waste) หมายถง สงทตองสญเสยไปกบขน ตอนการท างาน โดยไม

กอใหเกดประโยชนทสงผลใหประสทธภาพในการท างานลดลง สามารถสงเกตไดจากสนคาหรอ

ผลตภณฑมคณภาพต า แตตองใชตนทนสงขน ใชเวลาผลตนานขน เกดของเสยเพมมากขน วสด

อปกรณสญหายบอย หรอใชคนมากในการท างานโดยไมจ าเปน ดงนน การรถงทมาของความสญเสย

จะท าใหสามารถหาท าปองกนและแกไขปญหาดงกลาว เพอลดความสญเสยเหลานนลงได ท งน

กระบวนการท างานมกจะพบวามความสญเสยต างๆแฝงอยในทกๆกระบวนการ ซงเปนสาเหตทท าให

ประสทธภาพและประสทธผลของกระบวนการต ากวาทควรจะเปน ดงนนจงมแนวคดเพอพยายามจะ

ลดความสญเสยทเกดขน สาเหตทท า ใหเกดความสญเสย แบงไดเปน 7ประเภท ดงน

2.8.1 การผลตมากเกนไปโดยไมจ าเปน (Over Production) คอถอเปนการสญเสยทเลยราย

ทสดในการผลต หมายถง วตถดบหรอผลตภณฑทอยระหวางการผลต ทรอล าดบการผลตในลอตท

ก าลงผลต หรอในระหวางรอการขนยายไปโรงงานอนหรอยายจากขางบนลงลาง เปนตน ความสญ

เปลาของงานระหวางผลตน เกดขนไดงายในกรณทผลตมากเกนความจ าเปนเราจงมกเรยกความสญ

เปลาประเภทนวา ความสญเปลาของการผลตมากเกนไป ความสญเปลาของงานทคงคางในกรรมวธ

2

21

ผลตน ท าใหเกดความจ าเปนทจะตองจดหาทวางชวคราว การซอนเปลยนการขนยายและมผลตอเนอง

ไปถงการสงมอบงานทไมทนตามก าหนดเวลา โดยมแนวทางในการปรบปรงไดแก ก าจดจดคอขวด

โดยการศกษาเวลาการท างานของแตละขนหากพบวาขน ตอนใดมกาลงการผลตต า กวาขนตอนอนให

จดการแกไขผลตแตละชนงานทตองการในปรมาณทตองการเทานนบ ารงรกษาเครองจกรใหอยใน

สภาพพรอมใชงานอยเสมอ ก าหนดการผลตในแตละครงใหนอยลง ลดเวลาตงเครอง จดเตรยม

อปกรณใหพรอมเพอลดเวลาในการหาสงของ (Set up reduction) ฝกพนกงานใหมทกษะหลายอยาง

ในการปฏบตงาน(Multi-Skill) เพอใหท า งานไดหลายหนาท เมอมการเรงดวนกสามารถยายไปชวย

สถานอนอนจะท าใหการผลตเปนไปอยางตอเนอง

2.8.2 การมสนคาคงคลงมากเกนความจ าเปน (Over Stock) คอความสญเปลาทเกดจาก

พสดคงคลง ในสายการผลต ท าใหตองใชพนทในการเกบรกษาวสดคงคลง ตนทนวสดจม วสดเกด

การเสอมคณภาพถาขาดการจดเกบแบบเขากอนออกกอน (First-In-First-Out) เมอมการเปลยนแปลง

ค าสงผลตกจะเกดวสดตกคางอยในคลงเปนจ านวนมากแนวทางในการปรบปรงคอ ก าหนดจดต าสด

และสงสดในการจดเกบวสดแตละชนดการควบคมดวยการมองเหนเพอชวยในการจดเกบและหยบใช

เชน ส แผนปาย การควบคมปรมาณการสง ซอจากอตราการใชดวยระบบทงายทสดปรบปรง ระบบ

การจดเกบใหมลกษณะเขากอนออกกอน

2.8.3 การขนสงทไมจ าเปน (Transportation Waste) เปนความสญเปลาเนองมาจากการขน

ยายไมวาจะเปนการขนยายระหวาง กระบวนการกบกระบวนการ ท าใหเกดปญหา ตนทนการขนสง

เพม วสดเสยหาย สญหาย เกดอบตเหต สญเสยเวลาในการผลต ถาการขนสงไมทนตอการผลต เกด

เวลารอคอยแนวท าการปรบปรงวางผงเครองจกรใหใกลพยายามลดการขนสงซ าซอนกน ใชอปกรณ

ในการขนถายทเหมาะสม

2.8.4 การเคลอนไหวรางกายทไมจ าเปน (Unnecessary Motion) คอความสญเปลาทเกด

จากการเคลอนไหว หรอการเคลอนไหวดวยทาท าทไมเหมาะสม หรอการท างานกบเครองมอ

เครองใช อปกรณทมขนาด น าหนก หรอสดสวนทไมเหมาะสมกบรางกายของผปฏบตงานเปน

เวลานานๆ กจะท า ใหเกดความเมอยลาตอรางกาย และยงท า ใหเกดความลาชาในการท างานอกดวย

ปญหาจากการเคลอนไหว เกดระยะท าในการเคลอนทตองใชเวลาในการหยบงานทวางอยใกลตว ท า

22

ใหสญเสยเวลาในการผลต พนกงานเกดความเมอยลาประสทธภาพในการท างานต าลง นอกจากนยง

อาจท าใหชนงานเสยหายหากเกดการตกหลนเกดความลาและความเครยด เสยเวลาและแรงงานในการ

ท างานทไมจ าเปนการปรบปรงไดแกการศกษาการเคลอนทใหเกดการเคลอนไหวนอยทสด, จด

สภาพแวดลอมในการท า งานใหเหมาะสม, ปรบปรงเครองมอและอปกรณใหมขนาด ความสง นา

หนก เหมาะสมกบสภาพรางกายของผปฏบตงาน, ท าอปกรณชวยในการจบยดชนงาน เพอใหสามารถ

ท า งานไดอยางสะดวกรวดเรวมากยงขน

2.8.5 การมกระบวนการทขาดประสทธภาพ (Non- Effective Process) คอ ความสญเปลาท

มสาเหตจากวธการ แปรรปงาน หรอเสยเวลาซอมชนงาน เกดจากการออกแบบทไมรดกมท าใหตอง

ท างานทไมมสาระหรอเสยเวลาในการตบแตง ความสญเปลาทเกดจากการท างานซ าซอนระหวาง

แผนก เชน ฝายบคคลกบ ฝายการเงน ฝายผลตกบฝายตรวจสอบคณภาพ ในเรองของขอมลของเสย

นอกจากนการเสยเวลาคนหาสง ทตองการเนองจากการจดเกบไมเปนระเบยบเรยบรอยมองไมรวา คอ

อะไรหรออยทไหน กถอเปนความสญเปลาเชนกน แนวทางการปรบปรง โดยการออกแบบผลตภณฑ

และเลอกใชวสดทเหมาะสมเพอใหงายตอการผลตและการใชงาน, การวเคราะหการท างานเพอแบง

ประเภทขน ตอนท ง หมดในกระบวนการวาจดอยในงานประเภทใดใน 5 ประเภทไดแก การ

ปฏบตงาน การขนยาย การเกบ การตรวจเชค การลาชา จากนนจงศกษาเฉพาะขน ตอนทไมเหมาะสม

เพอหาวธปรบปรง หรอแกไขตอไป, การใชหลกการ 5 W 1 H คอการถามเพอวเคราะหความจ าเปน

ของแตละขนตอนในกระบวนการ การใชเทคนค ECRS ไดแก

(1) การก าจด (E=Eliminate) การพจารณาการท างานปจจบนและท า การก าจดความ

สญเปลาทง7 ทพบในการผลตออกไป คอการผลตมากเกนไป การรอคอย การเคลอนท/เคลอนยายท

ไมจ าเปน การท า งานทไมเกดประโยชน การเกบสนคาทมากเกนไป การเคลอนยายทไมจ าเปนและ

ของเสย

(2) การรวมกน (C=Combine) สามารถลดการท างานทไมจ าเปนลงได โดยการ

พจารณาวาสามารถรวมขน ตอนการท างานใหลดลงไดหรอไม เชน จากเดมเคยท า5ขน ตอนกรวมบาง

ขน ตอนเขาดวยกน ท า ใหขน ตอนทตองท า ลดลงจากเดม การผลตกจะสามารถท า ไดเรวขนและลด

23

การเคลอนทระหวางขนตอนลงอกดวย เพราะถามการรวมขนตอนกน การเคลอนทระหวางขนตอนก

ลดลง

(3) การจดใหม (R=Re-Arrange) คอ การจดขนตอนการผลตใหมเพอใหลดการ

เคลอนททไมจ าเปนหรอ การรอคอย เชนในกระบวนการผลต หากท า การสลบขน ตอนท 2 กบ 3โดย

ท าขน ตอนท 3 กอน 2 จะท าใหระยะท าการเคลอนทลดลง เปนตน

(4) การท า ใหงาย (S=Simplify) หมายถง การปรบปรงการท า งานใหงายและสะดวก

ขนโดยอาจจะออกแบบเครองมอชวยใหถอดประกอบงาย ไดแก จก (Jig) เขาชวยในการท างานเพอให

การท างานสะดวกและแมนย ามากขน ซงสามารถลดของเสยลงได จงเปนการลดการเคลอนและลด

การท างานทไมจ าเปน

2.8.6 การรอคอย (Wait / Idle time) ความสญเปลาของการรองานประเภทของการรองาน

มมากมายปญหาทเกดจากการรอคอยท าใหเสยเวลา เกดตนทนคาเสยโอกาส ขวญและก าลงใจต า

เพราะเกดความไมแนนอนในกระบวนการผลต ท า ใหพนกงานไมทราบถงแผนงานและเปาหมายใน

การปฏบตงาน แนวการปรบปรงวางแผนการผลต บ ารงรกษาเครองจกร ลดเวลาการตง เครองจกร

จดสรรงานใหมความสมดลในแตละขนตอนงาน และฝกใหพนกงานมทกษะหลายดาน

2.8.7 การมของเสย ขอบกพรอง ขอผดพลาด (Defect) ความสญเปลาทเกดจาก งานเสย

รวมไปถงการทไมสามารถแกไขงานเสยนนไดทนท ความสญเปลาของงานทเสย การปรบปรง ม

มาตรฐานของงานวสดทถกตองปฏบตงานใหถกตองตามมาตรฐานตงแตแรก อบรมพนกงานใหม

ความรความเขาใจ ดดแปลงอปกรณใหสามารถปองกนความผดพลาดจากการท างาน ใหมการ

ตอบสนองขอมลท าดานคณภาพอยางด ปรบปรงการออกแบบผลตภณฑเพอใหเหมาะสมกบการใช

งานและการผลตและบ ารงรกษาเครองมอเครองจกรใหอยในสภาพด

การก าจดความสญเสย (7-Waste) เปนกญแจหนงในระบบลน (Lean) เปนระบบการจด

ความสญเสย และปรบปรงคณภาพอยางตอเนองในกระบวนการผลต เพอเพม ประสทธภาพใหกบ

กจกรรม ขอเสยจากการม 7 Waste คอ ใชเวลาการผลตนาน สนคามคณภาพต า และตนทนสง

24

2.9 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

จากการศกษาหลกฐานทางวชาการและทบทวนงานวจยทเกยวของนนพบวามอยหลาย

งานวจยทไดศกษาเกยวกบระบบการการปรบปรงการท างานและลดเวลา ผวจยจงน าเอามาใชอางอง

โดยสรปมประเดนดงน

2.9.1 ดานการลดเวลาความสญเปลา

กระบวนการซอมบ ารงรถโดยสารมหลายสถานทเกยวของ เรมตงแตการนดรถเขา

ซอม การรอคอยเบกจายอะไหล การโยกยายรถ การจดล าดบความส าคญเวลารถเขาซอมสอดคลองกบ

คววงของรถ การท าเอกสารเปดปดงานซอมไดมงานวจยน าเอาหลกการมาประยกตใชกบขนตอนลด

เวลาการซอมบ ารง

อาวธ (2554) ไดอาศยความรพนฐานทางดานวศวกรรมอตสาหการ และใชหลกการ

ดานคณภาพมาสนบสนนการวเคราะหปญหา และทส าคญไดใชหลกการผลตแบบ Toyota

ProductionSystem มาเปนแนวทางปรบปรงประสทธภาพการใหบรการเพอใหสามารถลดเวลาในการ

ท างานและเพมประสทธภาพในกระบวนการ ท างาน ดงนนการวจยนจงไดวเคราะหปญหา แนวทาง

ในการแกปญหา และ ขอเสนอแนะตาง ๆ พรอมทงจดท ามาตรฐานตาง ๆ ในการท างานโดยยด

หลกการทฤษฎ หลกการผลตแบบโตโยตาจากการด าเนนงานพบวา สามารถลดเวลาการท างาน

(Process Time) จาก 154 นาท เปน58 นาท ซงลดไปถง 96 นาท หรอคดเปนลดลง 62.3% และ

นอกจากนยงสามารถเพมศกยภาพของผแทนจ าหนายไดชดเจนโดยไดเพมความสามารถในการซอม

รถเชคระยะตอวน จาก 5 คนตอชองจอดซอมตอวน เปน 9.5 คนตอชองจอดซอมตอวน หรอคดเปน

เพมขน 52.7%อยางไรกตามงานวจยมความแตกตางกนวจยนดานของชนดรถและลกคาทเปน

บคคลภายนอก

ประยรและคณะ (2551) ไดท าการศกษาเพอลดเวลาสญเสยในกระบวนการผลต และ

เพมประสทธภาพการผลต เพอแกปญหาในอตสาหกรรมการผลตอปกรณอเลกทรอนกส (Transistor

25

& Diode) พบวาเวลาทสญเสยเกดขนจากหลายสาเหตดวยกน เชน เกดจากเครองมอและอปกรณไม

เหมาะสมหรอไมสะดวกในการปฏบตงาน พนกงานใชเวลาท างานไมเทากน ไมมวธการท างานทเปน

มาตรฐานเดยวกน และสภาพแวดลอมในการปฏบตงาน ผท าการวจยไดเลอกปญหาทเกดจากเครองมอ

และอปกรณไมเหมาะสมหรอไมสะดวกในการปฏบตงานมาท าการวจยเพอปรบปรง โดยเลอกวธการ

จดท าอปกรณชวยในการตรวจสอบทเหมาะสมกบการปฏบตงานและเปนมาตรฐานเดยวกน ผลจาก

การวจยปรากฏวาเวลาในการตรวจสอบเครองจกรวธการเดมใชเวลา 11.51 นาท/เครอง/คน ซง

ภายหลงการทดลองใชอปกรณชวยในการตรวจสอบแลวเวลาลดลง 6.12 นาท/เครอง/คน สามารถน า

เวลาทลดไดไปเพมการผลตไดอก 5,174.4 ชน/วนหรอปรมาณ2% ของยอดการผลต

อดศกด (2549) ไดท าการศกษาปจจยทมผลกระทบท าใหเกดความลาชาตอการ

ใหบรการการซอมบ ารงอากาศยาน ของบรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) โดยใชแบบสอบถาม

ตรวจสอบรายการ วเคราะหขอมลดวยสถตพบวามตนเหตของความลาชาทเกดจากขนตอนการขนสง

พสดมากทสด รองมาคอขนตอนการตดตามพสด ขนตอนการจายพสดและขนตอนการเบกพสด

ตามล าดบ โดยสาเหตสวนใหญคอพนกงานมไมเพยงพอ ไดรบพสดชาและสถานทจดเกบอะไหล

ตงอยหางกน ผวจยจงไดน าปจจยนมาเปนสาเหตหนงของการลดเวลาในการซอมเชคระยะเนองจากม

ลกษณะการท างานคลายกน

2.9.2 ดานการจดล าดบการท างาน

วทยาวธ (2544) เปนงานวจยทเกยวของกบการใชเทคนคจดล าดบงานและการผลต

และน ามาประยกตใชกบกระบวนการซอมรถโดยสารโดยจ าลองระบบงานซอม เรองระบบการจด

ตารางการซอมและการจดการอะไหล : กรณศกษาผประกอบการรถปรบอากาศ ไมโครบส ท าการ

วตถประสงคศกษาการจดล าดบการซอมรถเพอลด เวลารอคอยระหวางการซอมแซมและจดส ารอง

อะไหลงานซอม ของบรษทเดนรถประจ าทางปรบอากาศไมโครบส งานวจยนไดถกแบงเปน 2 สวน

คอ การจดล าดบงานซอมใหมเพอหาวธทจะลดเวลารอคอยระหวางการซอมแซมซง จากเดมบรษทไม

โครบส ไดท าการจดล าดบการซอมโดยใชเกณฑ รถคนไหนมาถงกอนจะไดรบบรการกอน (FCFS)

ซงผลจากการจดล าดบงานดวยวธนท าใหมรถจอดรอคางเปนจ านวนมาก ซงผลจากการวจยไดเสนอ

วธการจดล าดบงานซอมแซมใหมคอ การจดล าดบการซอมแบบท างานทส นทสดกอน (Short

26

Processing Time -SPT) ซงมเกณฑในการจดล าดบคอ งานทใชเวลาในการซอมนอยทสดจะไดรบการ

ใหบรการกอน และการจดล าดบแบบฮอตสนสอลกลอรทม (Hodgson's Algorithm) ซงมเกณฑในการ

จดล าดบคอรถทซอมเสรจไมทนเวลาสงมอบจะไดรบการให บรการทหลงไดพบวา การจดล าดบแบบ

SPT และHodgson's Algorithm สามารถลดเวลารอคอยระหวางการซอมแซมไดโดยเฉลย 60 นาท/วน/

คนและสามารถเพมความพรอมในการใชงานของรถ (%รถทซอมเสรจทนก าหนด) มากขนกวาเดม

10.2%

2.9.3 ดานการศกษาและปรบปรงการท างาน

งานวจยนใชในการแกปญหาทพบสวนหนงซงเกยวของกบการปรบปรงเพม

ประสทธภาพการท างานและควบคมการท างานของชางดานเทคนคการท างาน ภาณดล และลขต

(2547) ไดท าการศกษาวธการท างานและการลดเวลาการสญเสยจากคนและเครองจกร กรณศกษา :

บรษท วาย เอส เทค (ประเทศไทย) จ ากด มวตถประสงคเพอเสนอแนวทางในการปฏบตงานเพอลด

เวลาในการท างานและลดความสญเสยทเกดขนในการท างานโดยใชหลกการการศกษาวธการท างาน

กรณศกษาของกระบวนการผลตในกรณศกษากระบวนการผลตเครองแปลงก าลงหมนส าหรบใชเกยร

อตโนมต (Torque Converter) โดยการจดเรยงจากแผนภมพาเรโตและท าการการวเคราะหหาสาเหต

จากปญหาทมความส าคญและรนแรงมากทสดตามล าดบ โดยใชแผนภมกางปลาและหาแนวทางการ

แกไข รวมถงใชวเคราะหหาความสญเสยจากกระบวนการผลตโดยรวมผลทไดรบคอ ปญหาสวนใหญ

นนเกดจากสาเหตคนคนงานและอปกรณขนถาย ซงท าใหเกดความสญเสยเวลาในการผลตจงไดเนน

การลดความสญเสยจากคนและอปกรณขนถายคอ บนทกเวลาในการท างานในแตละงานยอย เพอหา

เวลามาตรฐานแลวน าขอมลดงกลาวไปท าการวเคราะห โดยใชผงกางปลาชวยในการวเคราะห แลวท า

การปรบปรงวธการท างานใหมประสทธภาพมากขน

อรอมา (2551) ไดท าการศกษาสภาพปญหาในสายการผลตสลฟ (Sleeve) ซงเปน

ชนสวนอยในSpindle Motor ของบรษทผลตชนสวนอเลกทรอนกสแหงหนง พบวา สาเหตทท าให

อตราการผลตมคาต ากวาเปาหมายทก าหนดไว เนองมาจากพนกงานขาดขอก าหนดของวธการท างาน

ทเปนมาตรฐาน ผวจยจงน าเทคนค ECRS มาประยกตใชเพอชวยในการแกไขปญหาดงกลาว ท าให

สามารถเพมอตราการผลตจากเดม 245 ชนตอชวโมง เปน 304 ชนตอชวโมง หรอเพมขน 24.08 %

27

2.10 สรปการน าแนวคด ทฤษฏ เละงานวจยทเกยวของส าหรบใชในงานวจยน

2.10.1 ดานการจดตารางการผลต

ในการซอมเชคระยะรถโดยสารทแผนกยานพาหนะใชเกณฑในการจดล าดบแบบมาถง

กอนรบบรการกอน (FCFS) อาจไมเหมาะสม จงควรใชเกณฑทมงใหไดปรมาณงานทเสรจตาม

ก าหนดมเพมขนคอการท างานทใชเวลาสนทสดกอน (SPT) สวนการจดล าดบการผลตจะชวยจดการ

เกลยควงานซอมใหสอดคลองกบความตองการใชรถซงมลกษณะมากนอยไมคงทเปนฤดกาลให

เหมาะสม

2.10.2 ดานการปรบปรงการท างาน

(1) การวเคราะหปญหาใชการรวบรวมขอมลและปญหาดวยหลก 3 จรง วเคราะห

ดวยสถตเอกสารบนทก กราฟ และความเหนจากจดตงกจกรรมกลมยอย (Small Group Activities)

(2) การหาสาเหตดวยหลกความสญเสย 3 ประการ (3Mu) เทคนค 7-Waste การ

วเคราะหหาสาเหตดวยแผนผงท าไม แผนผงกางปลา จากการระดมแนวคดของกจกรรมกลมยอย แลว

ท าการเรยงล าดบดวยแผนภมพาเรโต หลงจากนนจงท าการหาสาเหตหลกและสาเหตรองดวย

การศกษางานกระบวนการยอยดวยการจบเวลาตรงแลวจงน ากระบวนทสญเสยทไดจากการจบเวลา

ไปหาแนวทางปรบปรงตอไป

(3) การปรบปรงการท างาน จากการศกษางานทมลกษณะคลายกนจะใชหลกการ

ไคเซนในการแกไข เนนการมสวนรวมโดยจดตงกลมท างานเพอปรบปรงใหดขน โดยใชเทคนคการ

ลดเวลาการปรบตง ( Set up time reduction) การลดความสญเปลาดวยเทคนค ECRS เทคนคการ

ควบคมดวยสายตา และ กจกรรม 5ส.