บทท 2 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดสรปสาระส าคญแลวน าไปท ากรอบแนวคดในการวจย โดยมประเดนการศกษา ดงน 1. แนวคดเกยวกบรปแบบและหลกการในการพฒนารปแบบ 2. แนวคดเกยวกบการบรหารวชาการ 3. แนวคดเกยวกบหลกการและกระบวนการบรหาร 4. แนวคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา 5. แนวคดเกยวกบการสมมนาองผเชยวชาญ 6. งานวจยทเกยวของ 7. กรอบแนวคดในการวจย 1. แนวคดเกยวกบรปแบบและหลกการในการพฒนารปแบบ 1.1 ความหมายของรปแบบ รปแบบเปนสงทสรางและพฒนาขนไวเปนแนวทางในการท างานอยางใดอยางหนง มนกวชาการไดใหความหมายไวดงน คมภร สดแท (2553) กลาววา รปแบบ หมายถง สงทสราง หรอพฒนาขน แสดงใหเหนถงองคประกอบส าคญๆ ของเรองใหเขาใจงายขน เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานตอไป ปญญา ทองนล (2553) ไดกลาววา รปแบบ หมายถง โครงสรางทเกดจากทฤษฎ ประสบการณ การคาดการณ น าเสนอในรปของขอความหรอแผนผง ณฐศกด จนทรผล (2552: 125) รปแบบหมายถงโครงสรางโปรแกรม แบบจ าลองหรอตวแบบทจ าลองสภาพความเปนจรงทสรางขนจากการลดทอนเวลาและเทศะ พจารณาวามสงใดบางทจะตองน ามาศกษาเพอใชทดแทนแนวคดหรอปรากฏการณใดปรากฏการณหนง โดยอธบายความสมพนธขององคประกอบตางๆของรปแบบนนๆ มาล สบกระแส (2552: 108-109) รปแบบมสองลกษณะ คอ รปแบบจ าลองของสงทเปนรปธรรม เชนระบบการปฏบตงาน และรปแบบทเปนแบบจ าลองของสงทเปนนามธรรม เชน เครองคอมพวเตอร เปนตน รปแบบอาจแสดงความสมพนธดวยเสนโยงแสดงในรปแผนภาพหรอเขยนในรปสมการคณตศาสตร หรอสมการพยากรณหรอเขยนเปนขอความ จ านวน หรอ ภาพ หรอแผนภมหรอรปสามมต

10

ทศนา แขมมณ (2550) ไดกลาวอธบายความหมายของรปแบบไววา รปแบบ หมายถง เครองมอทางความคดทบคคลใชในการสบสอบหาค าตอบ ความร ความเขาใจในปรากฏการณทเกดขน โดยสรางมาจากความคด ประสบการณ การใชอปมาอปไมย หรอจากทฤษฎ หลกการตางๆ และแสดงออกในลกษณะใดลกษณะหนง วลเลอร (Willer, 1967: 125) กลาววารปแบบเปนการสรางมโนทศน (Conceptualization) เกยวกบชดของปรากฏการณโดยอาศยหลกการ (Rationale)ของระบบรปนย (Formal system) และมจดมงหมายเพอการท าใหเกดความกระจางชดของนยาม ความสมพนธ และประพจนทเกยวของ พลอเตอรและพอล (Procter and Paul 1978: 174) ใหความหมายค าค านไวใน Longman Dictionary of Contemporary English โดยสรปแลวจะม 3ลกษณะใหญ คอ Model ทหมายถงสงซงเปนแบบยอสวนของจรงความหมายนตรงกบภาษาไทยวา แบบจ าลอง เชน แบบจ าลองของเรอด าน า เปนตน Model ทหมายถงสงของหรอคนทน ามาใชเปนแบบอยางในการด าเนนการบางอยาง เชน ครแบบอยาง นกเดนแบบหรอแมแบบในการวาดภาพศลป เปนตน Model ทหมายถงแบบหรอรนของผลตภณฑตางๆ เชน เครองคอมพวเตอรรน 864X เปนตน โทสและคารรอล (Tosi and Carroll, 1982: 74) กลาวไววา รปแบบเปนนามธรรมของจรงหรอภาพจ าลองของสภาพการณอยางใดอยางหนง ซงอาจจะมตงแตรปแบบอยางงายๆไปจนถงรปแบบทมความสลบซบซอนมากๆ และมทงรปแบบทงกายภาพ (Physicalmodel) ทเปนแบบ จ าลองของวตถ เชน แบบจ าลองหอสมดแหงชาต แบบจ าลองเครองบนขบไล เอฟ 16 เปนตน และรปแบบเชงลกษณะ (Qualitative Model) ทใชอธบายปรากฏการณดวยภาษาหรอสญลกษณ เชน รปแบบเชงระบบและตามสถานการณ (A Sastem/Contingency Model) ของ บราวน และโมเบรกส(Brown and Moberg 1980: 56) และรปแบบการควบคมวทยานพนธ ของ บญชม ศรสะอาด (2548) เปนตน และรปแบบการบรหารซงก าลงศกษาและพฒนาในการวจยครงนจะอยในกลมของรปแบบประเภทหลง คอรปแบบเชงคณลกษณะ ซงเปนรปแบบในความหมายโดยทวไปเมอกลาวถงค านในวงวชาการ บารโดและฮารตแมน (Bardo and Hartman, 1982: 245)ไดกลาวถงรปแบบในทางสงคมศาสตรไววา “เปนชดของขอความเชงนามธรรมเกยวกบปรากฏการณทเราสนใจ เพอใชในการนยามคณลกษณะและ/ หรอ บรรยายคณสมบตนนๆ” Bardo และ Hartman อธบายตอไปวา รปแบบเปนอะไรบางอยางทเราพฒนาขนมา เพอบรรยายคณลกษณะทส าคญๆของปรากฏการณอยางใดอยางหนง เพอใหงายตอการท าความเขาใจ รปแบบจงมใชการบรรยายหรออธบายปรากฏการณอยางละเอยดทกแงมม เพราะการท าเชนนนจะท าใหรปแบบมความซบซอนและยงยาก

11

เกนไปในการทจะท าความเขาใจ ซงจะท าใหคณคาของรปแบบนนดอยลงไป สวนการทจดระบบรปแบบหนงๆ จะตองมรายละเอยดมากนอยเพยงใดจงจะเหมาะสม และรปแบบนนๆ ควรมองคประกอบอะไรบาง ไมไดมขอก าหนดเปนการตายตว ทงนกแลวปรากฏการณแตละอยางและวตถประสงคของผสรางรปแบบทตองการจะอธบายปรากฏการณนนๆอยางไร สโตเนอรและแวนเกล (Stoner and Wankel, 1986: 44) ใหทศนะวารปแบบเปนการจ าลองความจรงของปรากฏการณเพอท าใหเราไดเขาใจความสมพนธท สลบซบซอนของปรากฏการณนนๆไดงายขน ไรย (Raj, 1996: 45) ไดใหความหมายของค าวารปแบบ (Model) ในหนงสอ Encyclopedia of Psychology and Education ไว 2 ความหมายดงน 1) รปแบบ คอ รปยอของความจรงของปรากฏการณ ซงแสดงดวย ขอความ จ านวน หรอ ภาพ โดยการลดทอนเวลา และเทศะ ท าใหเขาใจความจรงของปรากฏการณไดดยงขน 2) รปแบบ คอ ตวแทนของการใชแนวความคดของโปรแกรมทก าหนดเฉพาะโดยสรปแลว รปแบบหมายถงแบบจ าลองอยางงายหรอยอสวน (Simplified Form) ของปรากฏการณตางๆ ทผเสนอรปแบบดงกลาวไดศกษาและพฒนาขนมาเพอแสดงหรออธบายปรากฏการณใหเขาใจไดงายขน หรอในบางกรณอาจจะใชประโยชนในการท านายปรากฏการณทจะเกดขน ตลอดจนอาจใชเปนแนวทางในการด าเนนการอยางใดอยางหนงตอไป กด (Good, 2005: 177) ในพจนานกรมการศกษาไดรวบรวมความหมายของรปแบบ เอาไว 4 ความหมาย คอ 1) เปนแบบอยางของสงใดสงหนงเพอเปนแนวทางในการสรางหรอท าซ า 2) เปนตวอยางเพอเลยนแบบ เชน ตวอยางในการออกเสยงภาษาตางประเทศเพอใหผเรยนไดเลยนแบบ เปนตน 3) เปนแผนภมหรอรปสามมตซงเปนตวแทนของสงใดสงหนงหรอหลกการหรอแนวคด 4) เปนชดของปจจย ตวแปรทมความสมพนธ ซงกนและกนซงรวมตวกนเปนตวประกอบและเปนสญลกษณทางระบบสงคม อาจจะเขยนออกมา เปนสตรทางคณตศาสตรหรอบรรยายเปนภาษากได ทงคเอกชสท (Thinkexist, 2008 : 1) ไดใหความหมายของค าวารปแบบ (Model) ไววาเปนแบบจ าลองระบบการปฏบตงาน หรอแบบแปลนของการกอสรางทวาดไวลวงหนา หรอสงของทเปนตวแทนแสดงความคดของสงทจะเกดขนในอนาคต หรอสงทเตรยมเอาไวลวงหนาอารดกชนนาร (Ardictionaary, 2008: 1) ไดนยามความหมายของ (Model) วา หมายถง แบบจ าลองทเปนสดสวนหรอเปนประเภทเดยวกนกบของจรงหรอสญลกษณของการเปนตวแทนสงใดสงหนงทคาดวาจะเกดในอนาคต หรอแบบแผนของสงทเตรยมไว

12

การใหความหมายของรปแบบ (Model) ในหนงสอ Encyclopedia of Psychology and Education ไว 2 ความหมายดงน 1. รปแบบ คอ รปยอของความจรงของปรากฏการณ ซงแสดงดวย ขอความ จ านวน หรอ ภาพ โดยการลดทอนเวลา และเทศะ ท าใหเขาใจความจรงของปรากฏการณไดดยงขน 2. รปแบบ คอ ตวแทนของการใชแนวความคดของโปรแกรมทก าหนดเฉพาะ เรย (Raj, 1996: 197) รปแบบหมายถงรปยอทเลยนแบบความสมพนธของปรากฏการณใดปรากฏการณหนงโดยมวตถประสงคเพอชวยจดระบบความคดในเรองนนใหงายขน สารานกรมสแตนฟอรดดานปรชญา (Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2006: 671) ไดใหความหมายของรปแบบในลกษณะสอดคลองกบการใหความหมายของ Good วา รปแบบเปนระบบหรอโครงสรางทถกสรางขนมาจากทฤษฎทวไปเพอพรรณนาและอธบายปรากฏการณนนๆ Husen and Postlethwaite (1994: 3895) ไดใหความหมาย วารปแบบ คอ โครงสรางทถกน าเสนอเพอใชวนจฉยความสมพนธระหวางองคประกอบทสรางมาจากเหตการณ การหย งร ดวยวธการอปมาอปมย หรอไดมาจากทฤษฎ รปแบบจงไมใชทฤษฎ สรปไดวา รปแบบ หมายถง ความสมพนธของ 2 ชด ตวแปร ประกอบดวยกระบวนการปฏบตงาน กบงานวชาการทมความเกยวของซงกนและกน 1.2 องคประกอบของรปแบบ นกการศกษาไดอธบายถงองคประกอบของรปแบบได 4 องคประกอบดงน ฮสเซน และโพสเลทเวท (Husen and Postlethwaite, 1994: 3865; ทศนา แขมมณ, 2550: 220) 1. รปแบบสามารถน าไปสการท านายผลทตามมา สามารถทดสอบ / สงเกตได 2. มความสมพนธเชงสาเหต อธบายปรากฏการณเรองนน / ปรากฏกลไกลเชงสาเหตทก าลงศกษาและอธบายเรองทก าลงศกษา 3. รปแบบชวยจนตนาการสรางความคดรวบยอด ความสมพนธของสงทก าลงศกษา / ชวยสบเสาะความร 4. รปแบบมความสมพนธเชงโครงสรางมากกวาความสมพนธเชงเชอมโยง จากการศกษาตวอยางของรปแบบจากเอกสารทเกยวของตางๆ พบวาไมปรากฏมหลกเกณฑทเปนเกณฑตายตววารปแบบนนตองมองคประกอบอะไรบางอยางไร สวนใหญจะขนอยกบลกษณะเฉพาะของปรากฏการณทผสนใจด าเนนการศกษา สวนการก าหนดองคประกอบรปแบบในการศกษาและการท าความเขาใจเกยวกบการจดองคการและการบรหารจดการ (The Model of Organization and Management) ตามความคดของ บราวน และโมเบรกส Brown and

13

Moberg (1980: 98) นน Brown และ Moberg ไดสงเคราะหรปแบบขนมาจากแนวคดเชงระบบ (Systems Approach) กบหลกการบรหารตามสถานการณ (Contingency Approach) และองคประกอบตามรปแบบของ Brown และ Moberg ประกอบดวยสภาพแวดลอม (Envvironment) เทคโนโลย (Technology) โครงสราง(Struccture) กระบวนการจดการ(Management Process) และการตดสนใจสงการ(Decision making) รปแบบการศกษาและการท าความเขาใจเกยวกบการจดองคการและการบรหารของ Brown and Moberg (1980: 17) มลกษณะดงแผนภาพท 1

สภาพแวดลอม

เทคโนโลย

กระบวนการจดการ การตดสนสงการ

แผนภาพท 1 รปแบบเชงระบบและสถานการณ (Systems/Contingency Model) ของ Brown and Moberg ส าหรบองคประกอบของรปแบบการบรหารการศกษาเทาทพบจากการศกษาเอกสารทเกยวของพบวาสวนใหญจะกลาวถง การจดองคการบรหารหรอโครงสรางระบบบรหารและแนวทางในการด าเนนงานในภาระหนาท (Function) ทส าคญๆในการบรหารงานขององคการนนๆ เชน การบรหารงานบคลากร การบรหารงานการเงน การบรหารงานวชาการ เปนตน ซงจะไดกลาวถงอกครงหนงในตอนทวาดวยการก าหนดองคประกอบในการก าหนดรปแบบตอไปโดยสรปแลวในการก าหนดองคประกอบของรปแบบวาจะประกอบดวยอะไรบาง จ านวนเทาใดมโครงสรางและความสมพนธกนอยางไรนนอยกบปรากฏการณทเราก าลงศกษาหรอจะออกแบบแนวคดทฤษฎและหลกการพนฐานในการก าหนดรปแบบแตละรปแบบนนๆเปนหลก

โครงสราง

14

1.3 ประเภทของรปแบบ รปแบบมหลายประเภทดวยกนซงนกวชาการดานตางๆ กไดจดแบงประเภทตางกนออกไปส าหรบรปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตรนน (Keeves, 1988: 561-565) ไดแบงออกเปน 4 ประเภท คอ 1. Analogue Model เปนรปแบบทใชการอปมาอปมยเทยบเคยงปรากฏการณซงเปนรปธรรมเพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเปนนามธรรม เชน รปแบบในการท านายจ านวนนกเรยนทจะเขาสระบบโรงเรยน ซงอนมานแนวคดมาจากการเปดน าเขาและปลอยน าออกจากถงนกเรยนทจะเขาสระบบเปรยบเทยบไดกบน าทเปดออกจากถง ดงนนนกเรยนทคงอยในระบบจงเทากบนกเรยนทเขาสระบบลบดวยนกเรยนทออกจากระบบ เปนตน 2. Semantic Model เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอในการบรรยายหรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภม หรอรปภาพ เพอใหเหนโครงสรางทางความคด องคประกอบ และความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนนๆ เชน รปแบบการสอนของ Joyce and Well, 1985: 41) 3. Mathematical Model เปนรปแบบทใชสมการทางคณตศาสตรเปนสอในการแสดงความสมพนธของตวแปรตางๆ รปแบบประเภทนนยมใชกนทงในสาขาจตวทยาและศกษาศาสตรรวมทงการบรหารการศกษาดวย 4.Causal Model เปนรปแบบทพฒนามาจากเทคนคทเรยกวา Path Analysis และหลกการสราง Semantic Model โดยการน าเอาตวแปรตางๆ มาสมพนธกนเชงเหตและผลทเกดขน เชน The Standard Deprivation Model ซงเปนรปแบบทแสดงความสมพนธระหวางสภาพทางเศรษฐกจสงคมของบดา มารดา สภาพแวดลอมทางการศกษาทบาน และระดบสตปญญา ของเดก เปนตน Schwirian (อางถงใน Bardo & Hardman 1982: 70-72) นกนเวศวทยาคนส าคญ ไดแบงประเภทของรปแบบดวยการอธบายลกษณะจากลกษณะของเมองออกเปนรปแบบทอธบายโดยพนทนนเปนจดมงหมายในการบรรยายลกษณะของเมองวามลกษณะเชนไร เชน Concentric Zone Model และ Social Area Analysis Model เปนตน ส าหรบรปแบบทใชอธบายคณลกษณะของประชากรเมองนน เปนรปแบบทเสนอแนวคดในการอธบายเกยวกบลกษณะของประชากรเมองตางๆ เชน Residential Segregation Model เปนตน จอยสและเวลล (Joyce and Well, 1985: 74) ไดศกษาและจดแบงประเภทของรปแบบตามแนวคดหลกการหรอทฤษฎ ซงเปนพนฐานในการพฒนารปแบบนนๆ และ ไดแบงกลมรปแบบการสอนเอาไว 4 รปแบบ คอ

15

1. Information–Processing Models เปนรปแบบการสอนทยดหลกความสามารถในกระบวนการประมวลขอมลของผเรยนและแนวทางในการปรบปรงวธการจดการกบขอมลใหมประสทธภาพยงขน 2. Personal Models รปแบบการสอนทจดไวในกลมนใหความส าคญกบปจเจกบคคลและการพฒนาบคคลเฉพาะราย โดยมงเนนกระบวนการทแตละบคคลจดระบบปฏบตตอสรรพสง (Reality) ทงหลาย 3. Social Interaction Models เปนรปแบบทใหความส าคญกบความสมพนธระหวางบคคลและบคคลตอสงคม 4. Behavior Models เปนกลมของรปแบบการสอนทใชองคความรดานพฤตกรรมศาสตรเปนหลกในการพฒนารปแบบ จดเนนทส าคญคอ การเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงเกตไดของผเรยนมากกวาการพฒนาโครงสรางจตวทยาและพฤตกรรมทไมสามารถสงเกตได สไตเนอร (Steiner, 1988: 148) รปแบบแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ 1) รปแบบเชงปฏบต (Prectcal Model or Model-of ) รปแบบประเภทนเปนแบบจ าลองทางกายภาพ เชน แบบจ าลองรถยนต เครองบน ภาพจ าลอง 2) รปแบบเชงทฤษฎ (Theoretical Model or Model-of ) เปนแบบจ าลองทสรางขนจากกรอบความคดทมทฤษฎเปนพนฐาน ตวทฤษฎเองไมใชรปแบบหรอแบบจ าลองเปนตวชวยใหเกดรปแบบทมโครงสรางตางๆทสมพนธกน บารโดและอารตแมน (Bardo and Hartman, 1982: 141) นกนเวศวทยาคนส าคญทานหนงไดใหทศนะทนาสนใจไวอกแนวหนงซงเปนแนวคดหรอทฤษฎพนฐานในการก าหนดรปแบบ โดยแบงประเภทของรปแบบ ดวยการอธบายลกษณะจากลกษณะของเมองออกเปนรปแบบทอธบายโดยลกษณะพนทและรปแบบทอธบายโดยลกษณะของประชากร รปแบบทใชในการอธบายโดยพนทน นมจดมงหมายในการบรรยายลกษณะของเมองวาลกษณะอยางไร เชน Concentric Zone Model และ Social Area Analysis model เปนตน ส าหรบรปแบบทใชอธบายโดยคณลกษณะของประชากรนน เปนรปแบบทเสนอแนวคดในการอธบายเกยวกบลกษณะของประชากรของเมองตางๆเชน Sesidential Segregation Model และ Group Location Model เปนตน ตามความคดของสไตเนอร (Steiner, 1988: 215) รปแบบแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ 1. รปแบบเชงปฏบต (Prectcal Model or Model-of)รปแบบประเภทนเปนแบบจ าลองทางกายภาพ เชน แบบจ าลองรถยนต เครองบน ภาพจ าลอง 2. รปแบบเชงทฤษฎ (Theoretical Model or Model-of) เปนแบบจ าลองทสรางขนจากกรอบความคดทมทฤษฎเปนพนฐาน ตวทฤษฎเองไมใชรปแบบหรอแบบจ าลองเปนตวชวยใหเกด

16

รปแบบทมโครงสรางตางๆทสมพนธกน รปแบบตามความคดเหนของ คพ (Keeves, 1988: 178) จ าแนกออกไดเปน 5 รปแบบคอ 1) รปแบบคลาย (Analogue Models) คอเปนรปแบบทมความสมพนธกบระบบกายภาพ มกเปนรปแบบทใชในวทยาศาสตรกายภาพเปนรปแบบทน าไปใชอปมากบสงอนได เชน รปแบบแบบจ าลองระบบสรยะทเกดขนจรง ธนาคารจ าลองกบระบบธนาคารทเปนจรง แบบจ าลองการผลตกบการผลตจรง เปนตน 2) รปแบบทอธบายความหมายหรอใหความหมาย (Semantic Models) คอ เปนรปแบบทใชภาษาในการบรรยายลกษณะของรปแบบชนดนจะใชวธการอปมาในการพจารณาดวยภาษามากกวาทจะใชวธอปมาในการพจารณาดวยโครงสรางกายภาพ 3) รปแบบทมลกษณะเปนแผนภมแบบแผน หรอโครงการ (Schematic Models) 4) รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Models) คอเปนรปแบบทก าหนดความสมพนธขององคประกอบในรปสมการหรอฟงชนทางคณตศาสตร 5) รปแบบเชงเหตผล (Causal Models) คอเปนรปแบบทมโครงสรางเปนสมการเชงเสนทประกอบดวยตวแปรสมพนธกนเปนเหตและผล มการทดสอบสมมตฐานผลของรปแบบจากลกษณะการแบงประเภทของรปแบบของนกวชาการตางๆ ทกลาวมาแลวจะเหนไดวาการแบงประเภทของรปแบบตามแนวคดทหนงนนบอกใหทราบถงลกษณะการเขยนรปแบบทมกลกษณะ สวนการแบงประเภทของรปแบบในแบบทสองและสามนนเปนการแบงประเภทของรปแบบตามแนวคดพนฐานในการเสนอรปแบบในการบรรยาย อธบายปรากฏการณนนๆเปนหลก จากทกลาวมาแสดงวา รปแบบมหลายประเภทดวยกนเปนสงทสรางและพฒนาขน ของแตละสาขากมรปแบบทแตกตางกนออกไป เชน รปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตร ไดแบงออกเปน รปแบบทใชการอปมาอปไมยเทยบเคยงปรากฏการณซงเปนรปธรรมเพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเปนนามธรรม รปแบบทใชภาษาสอในการขยายหรออภปรายปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภม รปภาพ รปแบบทใชสมการทางคณตศาสตรเปนสอในการแสดงความสมพนธของตวแปรตางๆและรปแบบทน าเอา ตวแปรตางๆ มาสมพนธกนเชงเหตและผลทเกดขน เปนตน

1.4 คณลกษณะของรปแบบทด Keeves (1988: 560) กลาววา รปแบบทใชประโยชนได ควรจะมขอก าหนด (Requirement) 4 ประการ คอ 1.รปแบบ ควรประกอบดวยความสมพนธอยางมโครงสราง (Structural Relationship) มากกวาความสมพนธทเกยวเนองกนแบบรวม ๆ (Associative Relationship)

17

2.รปแบบ ควรใชเปนแนวทางในการพยากรณผลทจะเกดขน ซงสามารถถกตรวจสอบไดโดยการสงเกต ซงเปนไปไดทจะทดสอบรปแบบพนฐานของขอมลเชงประจกษได 3. รปแบบ ควรจะตองระบหรอชใหเหนถงกลไกเชงเหตผลของเรองทศกษา ดงนนนอกจากรปแบบจะเปนเครองมอในการพยากรณได ควรใชอภปรายปรากฏการณไดดวย 4. รปแบบ ควรเปนเครองมอในการสรางมโนทศนใหม และสรางความสมพนธของตวแปรในลกษณะใหม ซงเปนการขยายในเรองทก าลงศกษา 1.5 การตรวจสอบรปแบบ จดมงหมายทส าคญของการสรางรปแบบกเพอทดสอบหรอตรวจสอบรปแบบนนดวยขอมลเชงประจกษ การตรวจสอบรปแบบมหลายวธ ซงอาจใชการวเคราะหจากหลกฐานเชงคณลกษณะ(Qualitative) และเชงปรมาณ (Quantitative) โดยทการตรวจสอบรปแบบจากหลกฐานเชงคณลกษณะอาจใชผเชยวชาญเปนผตรวจสอบ สวนการตรวจสอบโมเดลจากหลกฐานเชงปรมาณใชเทคนคทางสถต ซงการตรวจสอบรปแบบควรตรวจสอบคณลกษณะ 2 อยาง (อทมพร จามรมาน, 2541: 23) คอ 1. การตรวจสอบความมากนอยของความสมพนธ / ความเกยวของ / เหตผลระหวาง ตวแปร 2. การประมาณคาพารามเตอรของความสมพนธดงกลาว ซงการประมาณคานสามารถประมาณขามกาลเวลา กลมตวอยาง หรอสถานทได (Across Time, Samples, Sites) Eisner (1976: 192-193) ไดเสนอแนวคดการตรวจสอบโดยการใชผทรงคณวฒในบางเรองทตองการความละเอยดออนมากกวาการวจยในเชงปรมาณ โดยเชอวาการรบรทเทากนนนเปนคณสมบตพนฐานของผร และไดเสนอแนวคดการประเมนโดยผทรงคณวฒไวดงน 1. การประเมนโดยแนวทางน มไดเนนผลสมฤทธของเปาหมายหรอวตถประสงคตาม รปแบบการประเมนแบบองเปาหมาย (Goal–Based Model) การตอบสนองปญหา และความตองการของผเกยวของตามรปแบบการประเมนแบบสนองตอบ (Responsive model) หรอกระบวนการการวเคราะหวจารณอยางลกซงเฉพาะในประเดนทน ามาพจารณา ซงไมจ าเปนตองเกยวโยงกบวตถประสงค หรอผทมสวนเกยวของกบการตดสนใจเสมอไป แตอาจจะผสมผสานปจจยในการพจารณาตางๆ เขาดวยกน ตามวจารญาณของผทรงคณวฒ เพอใหไดขอสรปเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพ หรอความเหมาะสมของสงทท าการประเมน 2. เปนรปแบบการประเมนทเนนความเชยวชาญเฉพาะทาง (Specialization) ในเรองท จะประเมน โดยทพฒนามาจากรปแบบการวจารณงานศลป (Art Criticism) ทมความละเอยดลกซงและตองอาศยผเชยวชาญระดบสงมาเปนผวนจฉย เนองจากเปนการวดคณคาไมอาจประเมนดวย

18

เครองวดใดๆ ได และตองใชความรความสามารถของผประเมนอยางแทจรง ตอมาไดมการน าแนวคดนมาประยกตใชในทางการศกษาระดบสงในวงการอดมศกษามากขน ในสาขาเฉพาะทตองอาศยผร ผเลนในเรองนนจรงๆ มาเปนผประเมนผล ทงนเพราะองคความรเฉพาะสาขานนผทศกษาเรองนนจรงๆ จงจะทราบและเขาใจอยางลกซง 3. เปนรปแบบทใชบคคล คอ ผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมน โดยใหความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรมและมดลพนจทด ทงนมาตรฐานและเกณฑพจารณาตางๆ นน จะเกดขนจากประสบการณและความช านาญของผทรงคณวฒนนเอง 4. เปนรปแบบทยอมใหความยดหยนในกระบวนการท างานของผทรงวฒตามอธยาศย และความถนดของแตละคน นบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทพจารณา การบงชขอมลทตองการ การเกบรวบรวม การประมวลผล การวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการน าเสนอ ทงน การเลอกผทรงวฒจะเนนทสถานภาพทางวชาชพ ประสบการณ และการเปนทเชอถอ (High Credit) ของวชาชพนนเปนส าคญ 1.6 การสรางรปแบบและการพฒนารปแบบ 1.6.1 การสรางรปแบบ คอ การก าหนดมโนทศนเกยวของสมพนธกนอยางเปนระบบ เพอชใหเหนชดเจนวารปแบบเสนออะไร เสนออยางไร เพอใหไดอะไร และสงทไดนนอธบายปรากฏการณอะไร และน าไปสขอคนพบอะไรใหมๆ (Steiner, 1969; Keeve, 1988: 172) ขนตอนการสรางรปแบบเขยนไวในแผนภาพท 2 สรางความสมพนธระหวางตวแปร

มโนทศน Concepts

การวดMeasurement ตวแปร Variables

ความสมพนธระหวางขอเสนอ Relating Propositions

แผนภาพท 2 แสดงขนตอนการสรางรปแบบสรางความสมพนธ

ขอเสนอ Propositions

ผลการท านาย Solution

รปแบบ Models

19

กลาวโดยสรป รปแบบทจะน าไปใชใหไดประโยชนสงสดนน ตองประกอบดวยลกษณะทส าคญ คอ มความสมพนธเชงโครงสราง สามารถท านายผลได สามารถขยายความผลท านายไดกวางขวางขนและสามารถน าไปสแนวคดใหมๆ ส าหรบการพฒนารปแบบนน ผวจยจะตองศกษาแนวคดทฤษฎในการสรางรปแบบน าเอาขอมลทจดเกบมาวเคราะหและสงเคราะห เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบของรปแบบก าหนดโครงสรางและขอเสนอของรปแบบอยางชดเจนเพอน าไปสผลสรปเพออธบายปรากฏการณทมงหวงของการวจยมการทดสอบและปรบปรงรปแบบกอนน ารปแบบไปใชงานจรงและมการประเมนผลหลงจากการน ารปแบบไปใชงานจรง

มยากาวะ (2550: 3) เสนอการสรางโมเดลวาเปนการศกษาปรากฏการณทางธรมรชาตหรอสงคมเรองใดเรองหนง เราอาจไมศกษาปรากฏการณเรองนนโดยตรงกได แตเราศกษา โดยวธการสรางโมเดล เพอหาขอสรปทสามารถน าไปอธบาย ท านายหรอควบคมปรากฏการณ ทศกษา ดงแผนภาพท 3

การสรางโมเดล การใชโมเดล

สภาพ ความเปนจรง ของปรากฏการณ ทศกษา

โมเดล

ขอสรป -อธบาย -ท านาย -ควบคม

แผนภาพท 3 การศกษาปรากฏการณโดยวธการสรางโมเดล

20

โมเดลทใชศกษาคนควาปรากฏการณทางสงคมตองมคณสมบต 2 ประการ คอ ประการทหนงมลกษณะสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของปรากฏการณของเรองทศกษาและอกประการหนงสามารถน าไปใชหาขอสรปเพอ อธบาย ท านายหรอควบคมปรากฏการณทเกดขนไดอยางถกตอง คณสมบตของโมเดลทง 2 ประการน มลกษณะขดแยงกนเองกลาวคอ ถาเรารางโมเดลใหสอดคลองกบสภาพความจรงของปรากฏการณมากเทาใด โมเดลจะสลบซบซอนมากขนท าใหการน าโมเดลไปใชมความยงยากในทางตรงกนขาม ถาเราเนนความสะดวกในการน าเอาโมเดลไปใชอธบายปรากฏการณ กตองเขยนโมเดลใหงายเขาไว โมเดลกไมคอยสอดคลองกบสภาพความจรงของปรากฏการณซงท าใหการน าโมเดลไปใชอธบายท านายหรอควบคมปรากฏการณไดจ ากดจดมงหมายทส าคญการสรางโมเดลกเพอทดสอบหรอตรวจสอบโมเดลนนดวยขอมลเชงประจกษ ดงนนโมเดลทสรางขนจงมความชดเจนและเหมาะสมกบวธการทดสอบโดยปกตแลว การวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตรมกจะทดสอบโมเดลดวยวธการทางสถต การสรางโมแดลการเกบรวบรวมขอมล และการทดสอบโมเดลเปนกจกรรมทตองบรณาการเขาดวยกนเนองจากโครงสรางของโมเดลจะเปนตวก าหนดวธการเกบรวบรวมขอมล ขอมลทเกบรวบรวมไดจะน าไปใชทดสอบโมเดล ผลของการทดสอบโมเดลยอมน าไปสการยอมรบหรปฏเสธโมเดลนน คพ (Keeves, 1988: 67) ไดกลาวถงหลกการอยางกวางๆเพอกบก าการสรางรปแบบไว 4 ประการ คอ

1) รปแบบควรประกอบขนดวยความสมพนธอยางมโครงสรางของตวแปรมากกวาความสมพนธเชงเสนตรงแบบธรรมดา อยางไรกตามการเชอมโยงแบบเสนตรงแบบธรรมดาทวไปนนกมประโยชนโดยเฉพาะอยางยงในการศกษาวจยในชวงตนของการพฒนารปแบบ

2) รปแบบควรใชเปนแนวทางในการพยากรณผลทจะเกดขน จากการใชรปแบบ ไดสามารถตรวจสอบไดโดยการสงเกตและหาขอสนบสนนดวยขอมลเชงประจกษได

3) รปแบบควรจะตองระบหรอชใหเหนถงกลไกเชงเหตผลในเรองทศกษาดงนน นอกจากจะเปนเครองมอในการพยากรณไดควรใชในการอธบายปรากฏการณไดดวย

4) นอกจากคณสมบตตางๆทกลาวมาแลว รปแบบควรเปนเครองมอในการสรางมโนทศนใหม และการสรางความสมพนธของตวแปรในลกษณะใหม ซงเปนการขยายองคความรในเรองทเราก าลงศกษาดวย

21

1.6.2 พฒนารปแบบ ความหมายของพฒนารปแบบ รงนภา จตรโรจนรกษ (2548) พฒนารปแบบหรอพฒนาแบบจ าลอง (Model Development) หมายถง กระบวนการสรางหรอพฒนาแบบจ าลองตลอดจนการทดสอบรปแบบทดใหมคณภาพ การจะน าไปสสภาวการณทดในการศกษาวจย จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบการพฒนารปแบบพบวา การพฒนารปแบบนนอาจจะมขนตอนในการด าเนนงานแตกตางกนไป แตโดยทวไปแลวอาจจะแบงออกเปนสองตอนใหญ ๆ คอ การสรางรปแบบ(Construct) และการหาความตรง (Validity) ของรปแบบ สวนรายละเอยดในแตละขนตอนวามการด าเนนการอยางไรนนขนอยกบลกษณะและกรอบแนวคดซงเปนพนฐานในการพฒนารปแบบนนๆ ตวอยางงานวจยทเกยวกบการพฒนารปแบบ ไดแก การพฒนารปแบบซงเปนรปแบบการควบคมวทยานพนธของ บญชม ศรสะอาด (2535: 13) ซงไดแบงการด าเนนการออกเปน 2 ขนตอน คอ การพฒนารปแบบและการทดสอบประสทธภาพและประสทธผลของรปแบบ ในสวนการพฒนารปแบบนน ด าเนนการ โดยวเคราะหล าดบในการท าวทยานพนธ หลกการเขยนรายงานการวจย จดบกพรองทมกจะพบในการท าวทยานพนธ ฯลฯ แลวน าองคประกอบเหลานนมาสรางรปแบบการควบคมวทยานพนธตามล าดบขนในการท าวทยานพนธ หลงจากนนจะเปนขนตอนท 2 น ารปแบบดงกลาวไปทดสอบและประเมนประสทธภาพและประสทธผลของรปแบบ การพฒนารปแบบอกวธหนงตามแนวทางการศกษาของ รงรชดาพร เวหะชาต (2548: 92-93) ไดพฒนารปแบบการบรหารคณภาพทงองคการของสถานศกษาขนพนฐาน โดยมงศกษาการพฒนารปแบบการบรหารคณภาพทงองคการของสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทเหมาะสม ซงในการศกษามรายละเอยดในการด าเนนการ 5 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การศกษาและส ารวจขอมลเบองตนเกยวกบแนวคดและหลกการบรหารคณภาพทงองคการ โดยสมภาษณผบรหารสถานศกษาและครผสอนทไดรบเลอกเปนโครงการน ารองการวจยและการพฒนาการเรยนรเพอคณภาพการศกษา รวมทงการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ และการศกษาสภาพจรงจากการรายงานประเมนตนเองของโรงเรยนทผานการประเมนคณภาพ ขนตอนท 2 เปนการสรางรปแบบจ าลองเพอสรางรปแบบการบรหารคณภาพท งองคการโดยการสงเคราะหแบบสมภาษณจากการศกษาในขนตอนท 1 น ามาสรางรปแบบจ าลองระบบบรหารคณภาพทงองคการดวยการสรางเปนแบบสอบถามความคดเหนของผทรงวฒแบบเลอกตอบ เหนดวยหรอไมเหนดวย ใหผทรงคณวฒแสดงความคดเหนโดยอสระ

22

ขนตอนท 3 เปนการพฒนารปแบบระบบบรหารคณภาพทงองคกร โดยใชเทคนคเดลฟายจากผทรงคณวฒ เพอใหไดรปแบบทมความเปนไปไดในทางปฏบตโดยการใชรปแบบจ าลองจากขนตอนท 2 น ามาวเคราะห และก าหนดรปแบบระบบการบรหารคณภาพทงองคการดวยเทคนคเดลฟาย 3 รอบ ขนตอนท 4 เปนการวเคราะหหาความเหมาะสมของรปแบบการบรหารคณภาพทงองคการเพอตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบโดยผปฏบตงานในสถานศกษาคอ ผบรหารสถานศกษา ครผสอน และกรรมการสถานศกษา ขนตอนท 5 การสรปและน ารปแบบการบรหารคณภาพทงองคกรและจดท าเปนรายงานผลการวจยตอไป สมทร ช านาญ (2546) ไดพฒนารปแบบการบรหารโรงเรยนทบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน โดยมงศกษารปแบบการบรหารโรงเรยนทบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานทเหมาะสมกบสภาพสงคม โดยไดแบงการวจยออกเปน 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 เปนการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวกบหลกการ แนวคด ทฤษฎ วธการบรหารโรงเรยนทใชโรงเรยนเปนฐาน และสมภาษณผบรหารสถานศกษา เพอก าหนดกรอบความคดในการวจย ขนตอนท 2 เปนการสรางรปแบบจ าลองเพอสรางรปแบบการบรหารโรงเรยนทบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน โดยมองคประกอบ 5 องคประกอบ ดวยการสรางเปนแบบสอบถามชนดเลอกตอบเหนดวยและไมเหนดวย เพอถามความคดเหนของผทรงวฒ ขนตอนท 3 เปนขนการพฒนารปแบบบรหารสถานศกษาทบรหาร โดยใชโรงเรยนฐานโดยใชเทคนคเดลฟายจากผเชยวชาญ ขนตอนท 4 เปนการตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบโดยผบรหารสถานศกษา ครผสอน และกรรมการสถานศกษา

จากการศกษาวเคราะหในเรองนพอสรปไดวาการสรางรปแบบ (Model) น นไมมขอก าหนดทตายตวแนนอนวาตองการท าอะไรบาง แตโดยทวไปจะเรมตนจากการศกษาองคความร (Intensive Knowledge) เกยวกบเรองทเราจะสรางรปแบบใหชดเจน จากนนจงหาสมมตฐาน และหลกการของรปแบบทจะพฒนาแลวสรางรปแบบตามหลกการทก าหนดขนและน ารปแบบทสรางขนไปตรวจสอบและประเมนผลหาคณภาพของรปแบบ โดยสรปแลวการพฒนารปแบบมการด าเนนการเปนสองขนตอนใหญ คอ การสรางรปแบบและการหาคณภาพของรปแบบ

23

2. แนวคดเกยวกบการบรหารวชาการ

2.1 ความหมายของการบรหารวชาการ ในการจดการศกษาทกระดบ วชาการเปนงานทมความส าคญอยางยง ถอเปนหวใจของสถาบนการศกษาทกระดบ เพราะจดมงหมายของการบรหารวชาการอยทการสรางนกเรยนใหมคณภาพ มความร มจรยธรรม และมคณสมบตตามทตองการ วชาการเปนตวบงชคณภาพและความส าเรจของโรงเรยน คนทวไปหรอแมแตนกวชาการมกพจารณาคณภาพ และความส าเรจของโรงเรยนทผลงานทางวชาการของโรงเรยน ซงคณภาพทางวชาการโดยทวไปจะพจารณาจากคณภาพของผลผลต คอ ตวนกเรยนอยางไรกตามแมไมอาจกลาวไดท งหมดวา คณภาพของผลผลตของโรงเรยน เกดจากกระบวนการจดประสบการณการเรยนรของโรงเรยนเทานน แตโรงเรยนกนบเปนแหลงเรยนรและประสบการณทส าคญยงทจะกอใหเกดคณภาพของผลผลตตามตองการได ถาไดด าเนนการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ ดงน นคณภาพของผลผลต จงขนอยกบประสทธภาพในการด าเนนงาน ดานวชาการของโรงเรยน โรงเรยนใดทสามารถผลตนกเรยนทมคณภาพไดมาตรฐาน จะเปนเครองแสดงถงคณภาพ และความส าเรจในการด าเนนงานของโรงเรยนและเปนงานทตองการของบคคล สงคมและประเทศชาต ดงนนการบรหารงานดานวชาการ จงเปนงานทส าคญของผบรหารโรงเรยนทจะตองรบผดชอบในการใชหลกการ ในการบรหารงานดานนอยางมประสทธภาพซงนกวชาการและนกการศกษาหลายทาน ไดใหความหมายและความส าคญของการบรหารวชาการไวดงน สกล กงวานไพร (2542: 33) ไดกลาววา การบรหารวชาการ หมายถง การบรหารกจกรรมทกชนดใหนกเรยนประสบความส าเรจมากทสด ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543: 2) กลาววา การบรหารวชาการ หมายถง งานทส าคญส าหรบผบรหารสถานศกษา เพราะการบรหารงานวชาการจะเกยวของกบการบรหารงานทกชนด เกยวกบการปรบปรงคณภาพการเรยนการสอน ซงเปนจดหมายหลกของการศกษา และเปนเครองชความส าเรจ จนทราน สงวนนาม (2545: 142) ไดใหความหมายของ การบรหารวชาการ หมายถง การบรหารกจกรรมทกชนดในสถานศกษา ซงเกยวของกบการปรบปรง พฒนาการเรยนการสอนใหเกดผลตามเปาหมายของหลกสตรอยางมประสทธภาพ กมล ภประเสรฐ (2547: 6) ไดใหความหมายไววา การบรหารวชาการ หมายถง การบรหารทเกยวกบการพฒนาคณภาพการศกษา อนเปนเปาหมายสงสดและภารกจของสถานศกษา

24

สรปไดวา การบรหารวชาการ หมายถง การบรหารงานเกยวกบกจกรรมทกอยาง โดยเนนการพฒนากระบวนการเรยนการสอนใหเกดการเรยนรและไดรบประสบการณทเกดประโยชนสงสดกบผเรยน 2.2 ความส าคญของการบรหารวชาการ

การบรหารวชาการมความส าคญอยางยงและจดวาเปนงานหลกในการจดการศกษาของ สถาบนการศกษา มาตรฐานและคณภาพของโรงเรยนมกจกพจารณาจากผลงานดานวชาการเปนส าคญ เนองจากงานวชาการเกยวของกบหลกสตรการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาสตปญญาความร ความสามารถของนกเรยน ใหสามารถแสวงหาความร กาวมนทนโลกสามารถปรบตวอยไดในสงคมอยางมความสข ดงนนการบรหารวชาการจงเปนงานส าคญส าหรบผบรหารโรงเรยนทจะตองใหความสนใจและใชเวลาบรหารใหมากกวางานอนๆ มนกการศกษาไดกลาวถงความส าคญของการบรหารวชาการ ไวดงน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543: 1) กลาวถง ความส าคญของการบรหารวชาการ วางานวชาการเปนงานหลกของการบรหารสถานศกษา ไมวาสถานศกษาจะเปนประเภทใด มาตรฐานและคณภาพจะพจารณา ไดจากผลงานดานวชาการ เนองจากงานวชาการเกยวของกบหลกสตร การจดโปรแกรม การศกษา การจดการเรยนการสอน ซงเปนหวใจของสถานศกษาและเกยวของกบผบรหารสถานศกษาและบคลากรทกระดบของสถานศกษา ซงอาจจะเกยวของทางตรงหรอทางออมกอยทลกษณะของงานนน ชดฝกอบรมผบรหาร ประมวลสาระทางวชาการ (2547: 17) ใหขอคดวา งานวชาการถอเปนหวใจส าคญในการจดการศกษา ในระดบสถานศกษาการบรหารงานวชาการเปนกระบวนการด าเนนงานเกยวกบหลกสตรและการเรยนการสอน เพอใหนกเรยนไดเรยนรตามทก าหนดไวในจดมงหมายของการพฒนาผเรยน โดยทวไปงานวชาการจะประกอบดวยการศกษาปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน การพฒนาและการน าหลกสตรไปใชการจดเตรยมการสอน การวดผลประเมนผล การด าเนนงานเกยวกบหองสมด แหลงการเรยนร การนเทศตดตามผล การวางแผนและการก าหนดวธการด าเนนวชาการรวมถงการประชมทางวชาการ กลาวโดยสรป ความส าคญของการบรหารวชาการ หมายถง งานวชาการเปนหวใจของการจดการศกษาในสถานศกษาเพอมงใหผเรยน มความร เปนคนเกง คนด ซงเปนตวชวดความส าเรจไดอยางดยง

25

2.3 ขอบขายการบรหารวชาการ วชาการเปนงานหลก หรอภารกจหลกของสถานศกษาทพระราชบญญตการศกษาแหงชาตมงใหกระจายอ านาจในการบรหารจดการไปใหสถานศกษาใหมากทสด เพอใหสถานศกษาบรหารงานดานวชาการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของนกเรยน สถานศกษา ชมชนและทองถน บรหารจดการศกษาของสถานศกษาไดมาตรฐานและมคณภาพสอดคลองกบระบบประกนคณภาพการศกษาและการประเมนคณภาพภายในเพอพฒนาตนเองและการประเมนจากหนวยงานภายนอก พฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนปจจยเกอหนน การพฒนาการเรยนรทสนองความตองของผเรยน ชมชน และทองถนโดยยดผเรยนเปนส าคญไดอยางมคณภาพและประสทธภาพ ประสานความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาปฐมวยของสถานศกษาและของบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถานบนอนๆ อยางกวางขวางเพอใหการบรหารวชาการบรรลจดหมายของหลกสตร ไดมนกวชาการ และหนวยงานทางการศกษาก าหนดขอบขายการบรหารวชาการไวดงน สมศกด คงเทยง (2542: 61) ไดก าหนดขอบขายการบรหารวชาการ ไวดงน คอ 1. การเรยนการสอน 2. การพฒนาสงแวดลอมการเรยนการสอน 3. การสงเสรมลกษณะทดของผเรยน 4. การนเทศการศกษาและการตรวจเยยม เยาวพา เดชะคปต (2542: 68-72) ก าหนดขอบขายของการบรหารวชาการการศกษาปฐมวย ไวดงน

1. หลกสตรหรอแนวการจดประสบการณ 2. การน าแผนการจดประสบการณไปใช 3. การจดหาและผลตสอ 4. การจดสภาพแวดลอม 5. การจดตารางกจกรรมประจ าวน 6. การนเทศการศกษา 7. การวดและประเมนผล

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543: 3-4) ไดก าหนดขอบขายการบรหารงานวชาการ ไว 4 ประการ คอ 1. การวางแผนเกยวกบงานวชาการ เปนการวางแผนเกยวกบการพฒนาหลกสตร และการน าหลกสตรไปใช การจดการลวงหนาเกยวกบการเรยนการสอน ดงน

26

1.1 แผนปฏบตงานวชาการ 1.2 โครงการสอน 1.3 บนทกการสอน 2. การจดด าเนนงานเกยวกบการเรยนการสอน เพอใหการสอนในสถานศกษา

ด าเนนไปดวยดและสามารถปฏบตได ดงน 2.1 การจดตารางสอน 2.2 การจดชนเรยน 2.3 การจดครเขาสอน 2.4 กรจดแบบเรยน 2.5 การปรบปรงการเรยนการสอน 2.6 การฝกงาน

3. การจดบรหารเกยวกบการเรยนการสอน เปนการสงเสรมการจดหลกสตรและการสงเสรมการจดหลกสตร โปรแกรมการศกษาใหมคณภาพ ไดแก 3.1 การจดสอการเรยนการสอน 3.2 การจดหองสมด 3.3 การนเทศการสอน 4. การวดและการประเมนผลพฒนาการ เพอใชเปนเครองมอในการตรวจสอบเพอการวเคราะหพฒนาการเดกปฐมวย ไดแก 4.1 การสงเกตพฤตกรรม 4.2 การสมภาษณ 4.3 การเขยนบนทกเกยวกบตวเดก 4.4 แฟมผลงานเดก จนทราน สงวนนาม (2545: 59-60) ไดก าหนดขอบขายการบรหารงานวชาการไว คอ

1. หลกสตรและการบรหารหลกสตร 2. การวชนเรยน 3. การสอนซอมเสรม 4. การจดกจกรรมเสรมหลกสตร 5. การนเทศภายในสถานศกษา 6. การประกนคณภาพการศกษา

27

ชมศกด อนทรรกษ (2546: 9) ไดก าหนดขอบขายการบรหารวชาการได 6 งาน ดง ตอไปน

1. งานหลกสตรและการพฒนาหลกสตร 2. งานบรหารหลกสตร 3. งานสอและนวตกรรม 4. งานวดและประเมนผล 5. งานนเทศภายใน 6. งานสงเสรมวชาการ

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2546: 34-40) ไดก าหนดขอบขายงานวชาการในการจดการศกษาปฐมวยไว 12 ดาน ดงน

1. ดานการพฒนาหลกสตรของสถานศกษาการศกษาปฐมวย 2. ดานการพฒนากระบวนการเรยนการศกษาปฐมวย 3. ดานการวดและการประเมนพฒนาการการศกษาปฐมวย 4. ดานการวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาปฐมวย 5. ดานการพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษาปฐมวย 6. ดานการพฒนาแหลงเรยนรการศกษาปฐมวย 7. ดานการนเทศการศกษาปฐมวย 8. ดานการแนะแนวการศกษาปฐมวย 9. ดานการประกนคณภาพการศกษาปฐมวย 10. ดานการสงเสรมความรการศกษาปฐมวยแกชมชน 11. ดานการประสานความรวมมอ การพฒนาวชาการการศกษาปฐมวยกบ

สถานศกษาและองคกรอน 12. ดานการสงเสรมและสนบสนน วชาการการศกษาปฐมวยแกบคคล ครอบครว

ชมชน องคกร หนวยงาน สถานประกอบการและสถาบนอนทจดการศกษาปฐมวย กมล ภประเสรฐ (2547: 9-16) ไดกลาวถงขอบขายการบรหารงานวชาการไว 9 ดาน ดงน คอ

1. การบรหารหลกสตร 2. การบรหารการเรยนการสอน 3. การบรหารการประเมนผลการเรยน 4. การบรหารการนเทศภายในสถานศกษา

28

5. การบรหารพฒนาบคลากรทางวชาการ 6. การบรหารการวจยและพฒนา 7. การบรหารโครงการทางวชาการอนๆ 8. การบรหารระบบขอมลและสารสนเทศทางวชาการ 9. การบรหารการประเมนผลงานทางวชาการของสถานศกษา

จากขอบขายการบรหารวชาการทนกวชาการเสนอไว ผวจยวเคราะหและสงเคราะหขอบขายการบรหารวชาการมาพฒนาเปนงานวชาในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร เพอใหการบรหารวชาการส าหรบการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาไดมการพฒนาอยางเตมศกยภาพและมคณภาพเตมท พรอมทงเรยนรอยางมความสขและเตบโตตามวยอยางมคณภาพและมชวตอยในสงคมไดอยางมความสขไดดงน 1. การพฒนาหลกสตรของสถานศกษาปฐมวย การพฒนาหลกสตรสถานศกษาเกดจากขอก าหนดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ทระบวาใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ท าหนาทในการจดท าหลกสตรแกนกลางในทกระดบเพอความเปนไทย ความเปนพลเมอง ดของชาต การด ารงชวต และการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอการศกษา และใหสถานศกษา ขนพนฐานทกระดบ มหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามจดประสงคของหลกสตร แกนกลาง ท งนสาระดงกลาวเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ดงนนจงกลาวไดวา การพฒนาหลกสตรสถานศกษาระดบการศกษาปฐมวย ไดมการด าเนนการมาเปนเวลานบสบปตงแต ป พ.ศ. 2542 เปนตนมา ขณะเดยวกนไดมผลการศกษาวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรการศกษาปฐมวยทนาสนใจ ทศกษาสถานภาพงานวทยานพนธดานการศกษา ระหวาง พ.ศ. 2546–2551 ทเกยวกบสถานภาพของงานวทยานพนธเกยวกบหลกสตรการศกษาปฐมวย พบวามวทยานพนธเกยวกบหลกสตรการศกษาปฐมวย จ านวน 10 เรอง คดเปนรอยละ 4.50 ของกลมตวอยาง และจ าแนกเปน 3 กลมคอ 1) กลมงานวทยานพนธเกยวกบการสรางและพฒนาหลกสตรการศกษาปฐมวย มจ านวน 5 เรอง 2) กลมงานวทยานพนธเกยวกบการเตรยมความพรอมและการบรหารหลกสตรการศกษาปฐมวย มจ านวน 2 เรอง และ 3) กลมงานวทยานพนธเกยวกบการใชหลกสตรการศกษาปฐมวย จ านวน 3 เรอง แสดงถงความสนใจทมตอ หลกสตรสถานศกษาปฐมวยทน าไปสการศกษาวจยยงมจ านวนไมมาก ขณะเดยวกนส านกประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552) ไดรายงานความกาวหนา

29

การจดการการเรยนรระดบปฐมวย ป 2551 – 2552 ในดานการบรหารงานการศกษาปฐมวย พบวา ยงคงพบปญหาในเรองของการนเทศ ก ากบ ตดตามการใช หลกสตร การจดท าหลกสตรสถานศกษา การก ากบตดตามใหมการประเมนคณภาพภายในสถานศกษา การประเมนการน าหลกสตร ไปใช ไมมการบรหารการเชอมตอหลกสตร ไมจดใหมการพบปะท ากจกรรมรวมกบ ผปกครองอยางสม าเสมอตอเนอง การขออนมตการใชหลกสตรตอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมนอย สถานศกษาไมมการจดใหมการวจยเพอพฒนาหลกสตร ไมมการประเมนผลการใชหลกสตรขาดการวางแผนในการก าหนดหลกสตร หนวยการเรยนร ผลจากการศกษาวจยดงกลาวแสดงใหเหนถงสภาพทเกยวของกบหลกสตรสถานศกษาปฐมวยคอ ยงมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวยนอย สวนในดานการบรหารจดการหลกสตรมปญหาขาดการ ขออนมตใช การนเทศ ก ากบตดตามการใชหลกสตร การใชและการประเมนผลหลกสตร และในดานการขาดการวจยเพอพฒนาหลกสตร จากสภาพปญหาดงกลาวสถานศกษาจงควรใหความส าคญตอหลกสตรของสถานศกษาในภาพรวมดงนคอ 1) การจดใหมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาอยาง เหมาะสม 2) มการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษาทพฒนาขนทงในดานการขออนมตใชหลกสตร การบรหาร นเทศ ก ากบตดตามการใชหลกสตร ดานการใช หลกสตรในระดบชนเรยน และการใหชมชนผปกครองมสวนรวม 3) การจดใหมการวจยเพอพฒนาปรบปรงหลกสตร ในทนจะเสนอความเหนเฉพาะในประเดนการจดท าหรอการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวยดงน 1. กรอบแนวคดของการพฒนาหลกสตรสถานศกษา 2. การตดสนใจเลอกรปแบบการพฒนาหลกสตร 3. การเลอกสาระความรและประสบการณ กรอบแนวคดของการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การพฒนาหลกสตรสถานศกษามกรอบแนวคดพนฐานมาจากความหมายของค า “หลกสตรสถานศกษาปฐมวย” ซง กรมวชาการ (2546) ใหความหมายวา หมายถง แนวทางหรอขอก าหนดของการจดการศกษาของสถานศกษาทจะท าใหผเรยน มความร ความสามารถ โดยสงเสรมใหแตละคนพฒนาไปสศกยภาพสงสดของตน โดยเปนหลกสตรทเกดจากการน าสภาพทเปนปญหา จดเดน เอกลกษณของชมชน สงคม ศลปวฒนธรรม ภมปญญา ทองถน คณลกษณะทพงประสงคมาก าหนดเปนสาระและจดกระบวนการเรยนรใหกบเดกบนพนฐานของหลกสตรแกนกลาง และ เพมเตมสาระตามความถนด ความสนใจของเดกปฐมวย โดยความรวมมอของสถานศกษาและชมชน

30

จากความหมายดงกลาวแสดงถงกรอบแนวคดเพอน ามาใชในการพฒนา หลกสตรสถานศกษาคอ 1. น าสภาพทเปนปญหา จดเดน เอกลกษณของชมชน ศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถน ตลอดจนคณลกษณะท พงประสงคของเดกปฐมวยมาก าหนดเปนวตถประสงคหลกสตรและก าหนดสาระการเรยนร 2. การน าสาระตามขอ 1 มาสกระบวนการจดการเรยนรซงจะตองอยบน พนฐานของหลกสตรแกนกลาง กลาวคอตองยดหลกสตรแกนกลางเปนหลกของการพฒนาหลกสตรสถานศกษา 3. สาระและกระบวนการเรยนรหรอกระบวนการจดประสบการณทจดใหกบเดกตามขอ 1 นน จะเกดจากการมสวนรวมระหวางสถานศกษากบชมชน 4. ประสบการณการเรยนรใหกบเดกทจดไวในหลกสตรนนจะตองสอดคลองตามความถนดและความสนใจของเดกปฐมวย สรปวา การพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวยนน จะพฒนาจากการมสวนรวมระหวางสถานศกษาและชมชน ในสวนของสาระทเปนไปตามความตองการของชมชน สงคม โดยมหลกสตรแกนกลางเปนหลก ทงนสาระและกระบวนการจดประสบการณนนจะตองตอบสนองความสนใจและสอดคลองกบความถนดของเดก การตดสนใจเลอกรปแบบของการพฒนาหลกสตร การพฒนาหลกสตรเปนการด าเนนการเปนกระบวนการอยางเปนขนตอน ในแตละขนตอนนนจะมวธด าเนนการทม จดมงหมาย มวธการและมผลผลตของการด าเนนการนน ๆ เพอใหไดหลกสตรทมลกษณะตามทคาดหวงไว ทงนมนกวชาการและหนวยงานทเสนอรปแบบไวอยางหลากหลาย ในทนจะเสนอตวอยาง รปแบบการพฒนาหลกสตรทมลกษณะสอดคลองกบกรอบแนวคดการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวย ดงน 1. รปแบบการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของทาบา ทาบา (Tab, 1962) ไดเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรทมาจากแนวคดการพฒนาหลกสตรโดยใชวธแบบรากหญา (Grass-Roots Approach) โดยมความเหนวาคร ผสอนควรเปนผออกแบบหลกสตรทจะใชดวยตนเองมากกวาการออกแบบหลกสตรจากหนวยเหนอ และไดเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรดงน ขนท 1 วเคราะหความตองการและความจ าเปนของสงคมและผเรยน ขนท 2 ก าหนดจดมงหมายของหลกสตร ขนท 3 ก าหนดสาระการเรยนร

31

ขนท 4 การจดล าดบสาระความรและประสบการณ ขนท 5 การประเมนผลหลกสตร 2. รปแบบการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของนกวชาการไทย นกวชาการดานหลกสตรของไทย ใจทพย เชอรตนพงษ (2549) ไดเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรระดบทองถน ทเปนการน าหลกสตรแกนกลางมาปรบปรงใหเหมาะสมกบบรบททางสงคมวฒนธรรมทองถนของผเรยน โดยมขนตอนดงน ขนท 1 จดตงคณะท างาน ซงไดแก ผสอน ผรดานทองถน นกพฒนาหลกสตร ภมปญญาทองถน นกวชาการในระดบนน ขนท 2 ศกษาและวเคราะห ขอมลพนฐาน ขนท 3 ก าหนดจดมงหมาย หลกสตร ขนท 4 การก าหนดสาระความรทสมพนธกบความรในทองถน ขนท 5 การก าหนดกจกรรมและแนวทางการจดประสบการณ ขนท 6 การก าหนดคาบเวลา ขนท 7 การก าหนดเกณฑการวดและประเมนผล ขนท 8 การจดท าเอกสาร หลกสตร ขนท 9 การตรวจสอบคณภาพและการทดลองใชหลกสตร ขนท 10 การเสนอขออนมตใชหลกสตรจากหนวยงาน ขนท 11 การน าหลกสตรไปใช ขนท 12 การประเมนผล หลกสตร 3. รปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ (2546) ไดเสนอรปแบบของการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวย ดงน ขนท 1 ศกษาเอกสารหลกสตรแกนกลาง และขอมลทเกยวกบเดก ครอบครว ชมชน สภาพปจจบน ปญหา ความตองการของชมชนทองถน ขนท 2 จดท าหลกสตรสถานศกษาใหครอบคลมหวขอตอไปน 1) วสยทศน ภารกจ เปาหมาย จดหมาย มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค

32

2) โครงสรางหลกสตรทครอบคลมสาระการเรยนรรายป ก าหนดเวลาเรยน ก าหนดการจดประสบการณ การสรางบรรยากาศการเรยนร สอและแหลงการเรยนร การประเมนพฒนาการ การบรหารจดการหลกสตร ขนท 3 ตรวจสอบหลกสตรของสถานศกษาปฐมวย โดยการประเมนกอนใช ประเมนระหวางใช และประเมนหลงใช 4. รปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาแบบองมาตรฐาน รปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาแบบองมาตรฐาน เปนการพฒนาหลกสตรทสอดคลองกบแนวทางการจดการศกษาทน ามาตรฐานการศกษาดานผเรยนมาก ากบ โดยใชมาตรฐานดงกลาวเปนเปาหมายและทศทางในการพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะตามทมาตรฐานก าหนด ซงไดแก มาตรฐานดานคณธรรม ดานจตส านกในการอนรกษ ดานการอยรวมกบผอน ดานการคด ดานความรและทกษะเบองตน ดานความสนใจใฝร ดานสขนสย และดานสนทรยภาพและลกษณะนสย ลกษณะของการพฒนาหลกสตรสถานศกษาแบบองมาตรฐานจะน ามาตรฐานดงกลาวมาก าหนดเปนทศทางและจดท าหนวยการเรยนรทมความยดหยน สามารถจดล าดบหนวยการเรยนรตามความเหมาะสมดานสมรรถนะของผเรยน โดยมขนตอนดงน ขนท 1 ก าหนดมาตรฐานชวงชน (คณลกษณะทพงประสงค) ขนท 2 วเคราะหค าส าคญในมาตรฐาน ขนท 3 ก าหนดสาระหลกหรอกจกรรมทสอดคลองกบค าส าคญ หรอประเดนปญหาของทองถน หรอเรองทผเรยนสนใจทเชอมโยงกบมาตรฐาน ส าหรบการพฒนาหลกสตรแบบองมาตรฐานน จดเนนจะอยทหนวยการเรยนรทองมาตรฐาน ซงมองคประกอบของหนวยการเรยนรคอ 1) หวเรองหรอชอหนวย 2) มาตรฐานการเรยนร (คณลกษณะทพงประสงค) 3) สาระส าคญของหนวยการเรยนร 4) กจกรรมการเรยนร (การจดประสบการณและกจกรรม) 5) การประเมนผล 5. รปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาแบบมสวนรวม รปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาแบบมสวนรวม มแนวคดมาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต มาตรา 9 ทยดหลกการมสวนรวมของชมชน ครอบครว ในการจดการศกษา และแนวคดเรองการจดการศกษาทเนนผ เรยนเปนส าคญ และรวมทงแนวคดเรองหลกการมสวนรวมทบคคลซงมผลเกยวของกบกจกรรมนน ๆ มโอกาสในการรวมตดสนใจในการท ากจกรรม เพอใหไดผลตามทคาดหวงไว

33

จากแนวคดดงกลาวจงน ามาสรปแบบการพฒนาหลกสตรสถานศกษาทยดหลกสตรแกนกลางเปนหลกภายใตบรบทสงคม วฒนธรรมทองถนและชมชน ทเกดจากการมสวนรวมระหวางบคคลภายในสถานศกษา ไดแก ผบรหาร คร นกเรยน และบคลากร ภายนอกสถานศกษา ไดแก ผปกครอง นกวชาการ ภมปญญาทองถน ซงมรปแบบการพฒนาหลกสตรดงน ขนท 1 วเคราะหความตองการสาระการเรยนรจากบคคลทงภายในและภายนอก ขนท 2 ยกรางหลกสตรและหาคณภาพกอนใช ขนท 3 การใชหลกสตร ขนท 4 ประเมนผลหลกสตร จากรปแบบการพฒนาหลกสตรดงกลาว สถานศกษาจะน ามาสการตดสนใจเลอกรปแบบสการปฏบต ทงนอาจเปนการ ตดสนใจเลอกรปแบบใดรปแบบหนง หรอเปนการน ามาประยกตผสมผสานกนเพอใหเหมาะสมกบศกยภาพหรอความตองการของสถานศกษา การเลอกสาระความรและประสบการณ ส าหรบในสวนของสาระความรและประสบการณในระดบการศกษาปฐมวยในหลกสตรแกนกลาง ก าหนดสาระทควรเรยนรเปน 4 เรองใหญ ๆ คอ ตวเรา บคคลและสถานท ธรรมชาตรอบตวและสงตาง ๆ รอบตว ทงนการก าหนดสาระทควรเรยนรในหลกสตรสถานศกษา จะก าหนดในลกษณะของหนวยการเรยนร ซงไดมาจากการส ารวจความตองการของทองถนและผเรยน และน ามาก าหนดหนวยการเรยนรทสมพนธกบสาระในหลกสตรแกนกลาง สาระความรในทองถน ไดแก 1. สาระทองถนจงหวด ซงประกอบดวยความรทเกยวของกบขอมลจงหวด ไดแก ประวตความเปนมา สภาพภมศาสตร ลกษณะเดน แหลงความร แหลงทองเทยว สถานทส าคญ บคคลส าคญ ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ภมปญญา อาชพ ฯลฯ สาระทองถนจงหวดจงเปนสาระทครอบคลมทกสงทกอยางทมอยในจงหวด หลอมรวมใหเหนถงลกษณะเฉพาะทโดดเดน และลกษณะเฉพาะทมตอวถชวต การเรยนรสาระทองถนจงหวดจงเปนการเรยนรเรองราวทอยใกลตว ทไดพบเหนในชวตจรง ท าใหเกดความร ความเขาใจตอทองถน ท าใหเขาใจถงความส าคญของทองถน เขาใจสภาพและอาจจะเปนสงทน าไปสความเขาใจปญหาททองถนเผชญ ทายทสดการเรยนรสาระทองถนจะเปนการปลกฝงใหเกดความรกในทองถน มเจตคตทดในการทจะดแลรกษาและพฒนาทองถนของตนในอนาคต 2. สาระภมปญญาทองถน ซงประกอบดวยภมปญญาทองถนทเปนบคคลทมความรอบร เชยวชาญเกยวกบศาสตรตาง ๆ ของทองถน หรอทเรยกวา ปราชญชาวบาน หรอปราชญทองถน ทงนไดแก บคคลทไดรบการล าดบชอไวในทะเบยนของจงหวด หรอ ผทไดรบการยกยองเปนท

34

ประจกษโดยทวไปนอกจากนยงหมายถง ความรความคดทเปนแบบแผนของการด าเนนชวตทปฏบตสบทอดกนดวยความเชอวาเปนสงดงาม ทรงคณคา และบงบอกถงความเปนตวตนของกลมสงคม เชน ขนบธรรมเนยมประเพณปฏบต คต ความเชอ การละเลนตาง ๆ การดแลรกษา ค าสอนในการด าเนนชวตเปนตน นอกจากภมปญญาดานบคคลและ ดานความร ดงกลาวแลว ภมปญญาทองถน ยงรวมถงประสบการณทใชในการด าเนนชวต ทปฏบตกนตอ ๆ มาโดยถอกนวาเปนสงดงาม ถกตอง เปนประโยชนตอชวตประจ าวน เชน ความรเกยวกบพชสมนไพรยาพนบาน การประดษฐวสดทองถน การประกอบอาหาร การประกอบอาชพของทองถน คานยม พธกรรมตาง ๆ ในชวตประจ าวน ค าสอนทางศาสนา ค ากลาวสอนของคนเฒาคนแก เปนตน สาระความร ภมปญญาทองถนทไดเรยนร จะน าไปสความรความเขาใจในการด าเนนชวตทสอดคลองกบสภาพทองถน เกดความร ความเขาใจตอสงตาง ๆ ทมเหตผลเชอมโยงกบวถการด าเนนชวต เกดเปนคานยม กอเกดเปนความรกและชนชมตอชวตในทองถนของตน 3. สาระอาชพ เปนเรองของการประกอบอาชพของทองถน ซงจ าแนกออกเปนการประกอบอาชพดงเดมอนเปน ภมปญญาทสงสมถายทอดสบมาตงแตอดต ทงนลกษณะของอาชพจะสมพนธกบสภาพภมศาสตร พนท ทรพยากร ภมอากาศของทองถน ยดหลกแหงการพงพาตนเอง โดยอาศยหลกธรรมชาต เชน การท านา ในทองถนบางแหง จะท านาในทราบ มลกษณะของการท านาแบบอยางทวไปคอ แบงแปลงนาเปนตอน ๆ มคนนาทเกดจากคนดนกกกนน าไวเปนสงหลอเลยงตนขาว ในขณะทบางแหง เชนตามเขตพนทภาคใต สภาพภมศาสตรสวนใหญเปนภเขา พนทราบมนอย การปลกขาวจงปลกตามไหลเขา เรยกวาท าไรขาวหรอขาวไร ซงตางจากการท านาในพนทราบ เปนตน ขณะเดยวกนในพนทภาคใตทเปนบรเวณตดทะเล จะมการประมงน าเคม มเรอหาปลาขนาดใหญ ขณะทจงหวดในพนทราบจะมเพยงการประมงน าจดทจบสตวน าในแมน า ล าคลอง บง หนอง การอาชพของชมชนในแตละทองถนจงตางกนไป นอกจากการอาชพทสมพนธกบบรบททางภมสงคมแลวยงเกยวของกบการอาชพทเกดขนจากสภาพการเปลยนแปลงทางสงคมและเทคโนโลยสมยใหมทเปนการน าความร ประสบการณในตามหลกการการประกอบอาชพเดมมาผสมผสานกบความรสมยใหม เพอการแกปญหาและเพอตอบสนองความตองการทเกดขน เชน การประกอบอาชพทเกยวกบการทองเทยวในพนททมแหลงทองเทยวทางธรรมชาต แหลงทองเทยวทางโบราณสถาน แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม แหลงความรดานการเกษตรกรรม และแหลงความรทางวถชวต เปนตน รวมทงอาชพทเกดจากความรสมยใหมทผสมผสานกบความรเดม เชน การเกษตรสมยใหม การแปรรปผลตภณฑอาหารในทองถน เปนตน การจดสาระความรทองถนดงกลาวจะท าใหผเรยนไดเรยนรวถชวตการด าเนนชวต การประกอบอาชพของทองถนทเกดจากภมปญญาทสมพนธกบสภาพภมสงคมของตน เกดความรความเขาใจเกยวกบการด ารงชวต

35

ทสอดคลองกบสภาพทางภมศาสตรและสงคม กอเกดความรกความภาคภมใจในอาชพทสจรตกบการด าเนนชวตทเหมาะสม 4. สาระแหลงเรยนร ในทองถนแตละทลวนแลวแตมความรอยในแหลงทองทนน ๆ เปนสงทใหความรแกผคนทงในดานความรในการด าเนนชวต ความรในการด ารงชวตและความรเพอการตอยอด ศาสตราจารยสมน อมรววฒน (2544: 41–42) ไดใหแนวคดและขอมลเกยวกบแหลงเรยนรวา “…เขาเรยนรจากชมชนในเรองตาง ๆ มากมาย เชน ความสมพนธระหวางกลมคนตาง ๆ ในชมชน ประวต ประเพณ พธกรรมของชมชน แหลงเรยนรทางศาสนา วฒนธรรม งานอาชพ การท ามาหากนในชมชน เหตการณปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขน ซงมผลกระทบตอชวตคนในชมชน….” และไดกลาวถงแหลงเรยนรใน ชมชนจากการเสนอแหลงขอมล โดย ดร.กาญจนา เอกะวภาค (2541) ทไดเสนอแหลงเรยนรในชมชนทรฐและประชาชนจดตงขน ไดแก อทยานการศกษา อทยานประวตศาสตร อทยานแหงชาตทางทะเล อทยานแหงชาตในทองถนแถบภเขา ศนยวฒนธรรม ศนยศลปาชพ ศนยเยาวชน ศนยหตถกรรม หอสมด หองสมด พพธภณฑประเภทตาง ๆ สถาบนของชมชนทมอยในวถชวตและการท ามาหากนของชมชน แหลงเรยนรทเปนธรรมชาตในชมชน…” นอกจากนทานยงไดระบถงความส าคญของการเรยนรจากแหลงเรยนรทองถนทนอกจากจะท าใหผเรยนไดรบสาระความรจากชมชนแลว ยงชวยใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา โดยยกขอคดของศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส (2543) ทระบวา “…..ในชมชนมผรดานตาง ๆ มากมาย มากกวาครทสอนทองหนงสอ มากนก เชน ผรทางเกษตรกรรม ทางชาง ศาสนา ศลปน หมอพนบาน นกธรกจรายยอย ผน าชมชน จะมครมากมายหลากหลายเปนครทรจรง ท าจรง จะท าใหการเรยนรเขาไปเชอมโยงกบการปฏบตจรง….เมอผรในชมชนเหลานกลายเปนคร กจะเปนการยกระดบ คณคา ศกดศร และความภาคภมใจของชมชน…” ดงนนแหลงเรยนรในชมชนนอกจากจะเปนการสอนทผเรยนไดเรยนรถงความรทมในทองถนของตนแลว ยงเปนการใหไดเรยนจากการปฏบต ไดเหนการเชอมโยงของความรกบการน าไปใช ขณะทเรยนยงไดเรยนรวธการเลยนแบบตาง ๆ ทนอกเหนอจากการเรยนโดยการบอกกลาวจากคร ไดเรยนจากการสบคน ไดเรยนจากการปฏสมพนธทงทาง กายภาพและทางสงคม ผลทไดจากการเรยนสาระแหลงเรยนรจงมใชเนอเนอความรแตเพยงอยางเดยว ผเรยนยงไดเรยนผานกระบวนการเรยนรทไดปฏบตจรงอกดวย 5. สาระว ฒนธรรมทองถน ในทองถนแตละแหงลวนแลวแตมทมาและประวต อนยาวนานทสบเนองถายทอดบอกกลาว เลาขาน และปรากฏใหเปนวถชวตทเรยกวา วฒนธรรมซงแตละพนแหงลวนมวฒนธรรมทดงามทสบทอดกนมาตงแตครงบรรพบรษ เปนสงทสงคมยอมรบวาเปนสงทมคณคาตอการน าไปประพฤตปฏบต และมคณคาในการอนรกษธ ารงรกษา

36

ถายทอดตอคนรนหลงใหน าไปใชเพอกอใหเกดความสข ความเจรญของชวต วฒนธรรมดงกลาว ไดแก ขนบธรรมเนยม ประเพณ คานยม ความเชอ ค าสอน นทานพนบาน การปฏบตในชวตประจ าวน การปฏบตในวาระหรอโอกาส ตาง ๆ รวมทงการละเลน การประกอบอาชพ ภาษา ดนตร เพลงพนเมอง สาระวฒนธรรมทองถนจะเปนการสบทอดความรของทองถนจากคนรนหนงสคนรนหนง เพอใหมการปฏบตสบทอดกนไปอยางไมขาดสาย การเรยนรจากสาระในทองถน ดงกลาวจงท าใหผเรยนไดเรยนในสงทใกลตว ไดฝกปฏบตและเรยนรการเชอมโยงระหวางความรกบการปฏบต ไดสมผสใกลชดกบธรรมชาตและชมชนของตน พฒนาไปสความรก ความภาคภมใจ และเจตคตทดตอทองถน ซงเปนพนฐานใหเดกเกดความรกในประเทศชาต และมอดมคตแหงความเปนพลเมองทดของประเทศตอไป 2. การพฒนากระบวนการเรยนรการศกษาปฐมวย การจดการเรยนรเปนกระบวนการทส าคญในการน าหลกสตรการศกษาปฐมวยพทธศกราช 2546 สการปฏบต ทงนการทผเรยนจะมคณภาพและบรรลตามมาตรฐานการเรยนร/ตวชวดหรอไมขนอยกบการจดกจกรรมการเรยนร ดวยเหตนครผสอนตองมความร ความเขาใจสงทก าหนดไวในมาตรฐานการเรยนร/ตวชวด สมรรถนะส าคญของผเรยน และคณลกษณะพงประสงค ซงเปนเปาหมายการจดการเรยนรโดยมหลกการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนรทค านงถงความแตกตางระหวางบคคล การจดการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการทางสมองและการจดการเรยนรทเนนคณธรรมจรยธรรม ในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ครผ สอนตองจดกระบวนการเรยนรทหลากหลายเพอใหผเรยนเกดการเรยนรบรรลตามเปาหมายของหลกสตร กระบวนการเรยนรทจ าเปนส าหรบผเรยนในการเตรยมเขาสโลกปจจบน เชน การเรยนรแบบบรณาการ กระบวนการสรางความร กระบวนการคด กระบวนการทางสงคม กระบวนการเผชญสถานการณและแกปญหากระบวนการเรยนรจากประสบการณจรง กระบวนการปฏบต กระบวนการจดการ กระบวนการวจย กระบวนการเรยนรของตนเอง และกระบวนการพฒนาลกษณะนสย เปนตน อ กท งตองใหความส าคญกบการใชสอ การพฒนาสอ การใชแหลงเรยนร ภมปญญาทองถน และการวดและประเมนผลอยางหลากหลายควบคกนเพอใหเกดการพฒนาผเรยนอยางแทจรง การจดการเรยนรสการพฒนาผเรยน 1. หลกการจดการเรยนร การจดการเรยนรเปนกระบวนการทส าคญในการน าหลกสตรสการพฒนาผเรยนใหบรรลตามเปาหมายทหลกสตรก าหนด ครผสอนจงควรใหความส าคญและสรรหากระบวนการเรยนรทเออตอการพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร/ตวชวด น าพาใหผเรยนเกด

37

สมรรถนะส าคญของผเรยนและคณลกษณะอนพงประสงค การจดกระบวนการเรยนรทด ผเรยนควรไดมสวนรวมในการออกแบบกจกรรมการเรยนร/ กระบวนการเรยนร ค านงถงความแตกตางระหวางผเรยน พฒนาผเรยนใหสอดคลองกบพฒนาการทางสมอง และมงเนนความรคคณธรรม จดกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญมความหมายหลากหลาย ทนสมย เหมาะสมกบวยของผเรยน ธรรมชาตของวชาใหผเรยนไดศกษาคนควาหรอเขาถงแหลงเรยนรตามความสนใจ ใชสอการเรยนรทหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง โดยมครผสอนเปนผอ านวยความสะดวก ทงนหลกการทส าคญในการจดการเรยนร ไดแก 1.1 การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนการจดการเรยนรทยดหลกวาผเรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดโดยการจดวธการเรยนรใหเหมสมกบความสามารถของผเรยนแตละตนใหสามารถพฒนาตนเองได ไดลงมอศกษา คนควา คดแกปญหา และปฏบตงานเพอสรางความรไดดวยตนเองโดยมครผสอนเปนผสงเสรมสนบสนนจดสถานการณใหเออตอการเรยนร 1.2 การจดการเรยนรทค านงถงความแตกตางระหวางบคคล การจดการเรยนรทค านงถงความแตกตางระหวางบคคล เปนการจดการเรยนรทใหความส าคญกบความแตกตางของผเรยนแตละคนเพอวางรากฐานชวตใหเจรญงอกงามอยางสมบรณ มพฒนาการสมวยอยางสมดล ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา การจดการเรยนรตองสงเสรมใหผเรยนไดคนพบและแสดงออกถงศกยภาพของตนเองครผสอนจงควรมขอมลผเรยนเปนรายบคคล ส าหรบในการวางแผนการจดกจกรรมการเรยนรและน าไปพฒนาผเรยนใหเหมาะสมกบความแตกตางระหวางบคคล 1.3 การจดการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการทางสมอง การจดการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการทางสมอง เปนการจดกจกรรมการเรยนรทมงเนนใหผเรยนไดรบการพฒนาไดอยางเหมาะสมกบการท างานของสมอง การเชอมโยงวงจรสมอง การจดการเรยนรทขดตอการท างานของสมองจะท าใหเกดการเรยนรไมไดเตมตามศกยภาพ อกทงตองค านงถงพฒนาการทางอารมณของผเรยน สรางบรรยากาศการเรยนรทเปนกลยาณมตรใหเรยนอยางมความสข โดยใชประสบการณตรงดานรางกายทเปนรปธรรม ขอเทจจรง และทกษะดานตางๆ ทปรากฏในชวตจรงตามธรรมชาต ตลอดจนสอการเรยนรทดดงดดความสนใจเปนเครองมอในการจดการเรยนรใหสอดคลองกบพฒนาการทางสมองในแตละชวงวย จะสงผลใหผเรยนมความสนใจ ความตงใจ มจนตนาการ ความคดสรางสรรค ท างานและอยรวมกบผอนอยางมความสข

38

1.4 การจดการเรยนรทเนนดานคณธรรม จรยธรรม การจดการเรยนรมงเนนใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม ดวยการการจดการเรยนรทบรณาการคณธรรม จรยธรรม ไดรบร เกดการยอมรบเหนคณคาและพฒนาอยางตอเนองจนเปนลกษณะนสยทด 2. บทบาทครผสอนและผเรยนในการจดการเรยนร 2.1 บทบาทครผสอน 2.1.1 การส ารวจประสบการณการเรยนรของผเรยน ครผสอนควรค านงวาผเรยนแตละคนมวธการเรยนร (Learning Styles) แตกตางกน ดงนนครผสอนจะตองใหเวลาในการเรยนรและใหโอกาสกบผเรยนไดคนพบวธการเรยนรของตนเอง จงจะเปนสงทมคณคาและท าใหการเรยนรนนมความหมายตอผเรยน ดวยเหตนครผสอนควรด าเนนการดงน 2.1.1.1 ศกษา วเคราะห ผเรยนเปนรายบคคล เพอน าขอมลมาใชการวางแผนการจดการเรยนรททาทายความสามารถของผเรยน โดยค านงถงลกษณะการเรยนรของผเรยนแตละคนทมภมหลง สตปญญา ความสามารถ ความถนด รปแบบการเรยนร ความสนใจ และความตองการทแตกตางกนและจดการเรยนรใหเหมาะสมกบพนฐานของผเรยน ลกษณะของผเรยนและสนองความตองการของผเรยน ซงจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด มพฒนาการทเปนไปตามความสามารถและเตมตามศกยภาพของแตละคน 2.1.1.2 ก าหนดเปาหมายทตองการใหเกดขนกบผเรยนดานความร ทกษะ/ กระบวนการทจะน าไปใชในการจดการเรยนรไดอยางเหมาะสม 2.1.2 การบรณาการและการถายโยงความร ครผสอนควรไดบรณาการสงทตองการใหผเรยนไดเรยนร เชอมโยงกบประสบการณเดมของผเรยนน าไปประยกตใชอยางสรางสรรคและสามารถแกปญหาในชวตประจ าได ในการจดกจกรรมการเรยนรครผสอนควรด าเนนการดงน 2.1.2.1 ออกแบบหนวยการเรยนรและจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล สอดคลองกบพฒนาการทางสมองและเนนคณธรรม จรยธรรม เพอน าผเรยนไปสเปาหมายการเรยนรตามมาตรฐานการเรยนร/ ตวชวดของหลกสตร 2.1.2.2 จดบรรยากาศทเออตอการเรยนรและดแลชวยเหลอผเรยนใหเกดการเรยนร 2.1.2.3 จดเตรยมและเลอกใชสอใหเหมาะสมกบกจกรรม น าภมปญญาทองถนและเทคโนโลยทเหมาะสมมาประยกตใชในการจดการเรยนร

39

2.1.2.4 ประเมนความกาวหนาในการเรยนรของผ เรยนดวยวธการทหลากหลายเหมาะสมกบธรรมชาตของวชาในแตละกลมสาระการเรยนรและระดบพฒนาการของผเรยน 2.1.2.5 วเคราะหผลการประเมน เพอน าผลมาใชในการซอมเสรมและพฒนาผเรยนรวมทงปรบปรงการจดการเรยนรของตนเองดวยการบวนการวจย 2.2 บทบาทของผเรยน 2.2.1 ก าหนดเปาหมาย วางแผน และรบผดชอบการเรยนรของตนเองใหบรรลตามเปาหมาย 2.2.2 แสวงหาและเขาถงแหลงการเรยนรทมอยอยางหลากหลาย และรจกวเคราะห สงเคราะหขอมล ขอความร เพอน ามาปรบใชในการด ารงชวตในสงคม 2.2.3 ลงมอปฏบตจรง สรปสงทไดเรยนรดวยตนเองและน าความรไปประยกตใชในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม 2.2.4 มปฏสมพนธ ท างาน ท ากจกรรมรวมกบกลมเพอนและคร 2.2.5 ประเมนและพฒนากระบวนการเรยนรของตนเองอยางตอเนอง สรปไดวา กระบวนการเรยนรทกลาวมาเปนแนวทางในการจดการเรยนรทจะท าใหผเรยนไดรบการฝกฝนพฒนาอยางเตมตามศกยภาพ ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามเปาหมายของหลกสตรครผสอนจงควรคดสรรและเลอกน ามาใชในการจดการเรยนร การเลอกวาวธใดเหมาะสมทสดตองพจารณาจากวตถประสงคของการจดกจกรรมวาตองการใหผเรยนเกดการเรยนรอะไร สามารถน าพาใหผเรยนเกดสมรรถนะส าคญและลกษณะอนพงประสงคใด กระบวนการเหลานหากน ามาใชแลวจะไดผลเพยงใดจงเปนหนาทของครผสอนทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนร ครผสอนจงจ าเปนตองมความรเกยวกบกระบวนการจดการเรยนรทจะน ามาใชพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร/ ตวชวดของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ซงไดก าหนดกระบวนการจดการเรยนรทส าคญ เพอพฒนาผเรยนใหสอดคลองกบคณภาพของเดกและเยาวชนในอนาคต 3. การวดและประเมนผลพฒนาการปฐมวย การวดและประเมนผลพฒนาการปฐมวย มจดมงหมายเพอพฒนาเดกใหเตมศกยภาพดวยเหตนสถานศกษาทสอนระดบปฐมวยจงไดจดการศกษาในรปแบบตางๆใหบรรลวตถประสงคตามหลกสตรการศกษาปฐมวยพทธศกราช 2546 และยงสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาปฐมวย แตในปจจบนการจดการศกษามงเนนผเรยนเปนส าคญมากทสด การเรยนการสอนจงตองมการปรบกระบวนการเรยนการสอนและการวดและประเมนผลพฒนาการปฐมวยตามสภาพจรงมากกวาโดย

40

การดจากแฟมสะสมผลงานเปนการพฒนาความกาวหนาและพฒนาการของเดกปฐมวย ปลกฝงใหเดกมนสยรกการท างานเกดการเรยนรแบบรวมมอกนระหวางเดก คร ผปกครอง สามารถสรางองคความรและเกดความภาคภมใจในการวดและประเมนผล การประเมนผลระดบปฐมวยเปนกระบวนการตอเนอง และเปนสวนหนงของกจกรรมปกตตามตารางกจกรรมประจ าวน และครอบคลมพฒนาการทกดาน น าผลมาใชในการจดกจกรรม หรอประสบการณ พฒนาเดกใหเตมตามศกยภาพของแตละคน ดวยเหตน ผสอนซงเปนผทจะท าหนาประเมนเดก ตองเปนผทมความร ความเขาใจในพฒนาการของเดกแตละวยเปนอยางด และตองเขาใจโครงสรางของการประเมนอยางละเอยด มความสามารถในการเลอกเครองมอ และวธการทจะใชไดอยางถกตอง จงท าใหผลงานการประเมนเทยงตรงและเชอถอได ความหมายของการวดและการประเมนผล ความหมายการวดผล (Measurement) เยาวพา เดชะคปต (2542) กลาววา การวดผล (Measurement) หมายถง กระบวนการทก าหนดตวเลขหรอสญลกษณใหกบสงของ บคคล หรอเหตการณอยางมกฎเกณฑ เปนการเปลยนแปลงคณลกษณะของสงทวดนนใหเปนปรมาณมากนอย เชน การวดความสงหรอน าหนกของคน กคอการเปลยนแปลงคณลกษณะและสวนสงของคนออกเปน ปรมาณ นว เซนตเมตร เปนตน ความหมายการประเมนผล (Evaluation) เยาวพา เดชะคปต (2542) กลาววา การประเมนผล (Evaluation) หมายถง กระบวนการทกระท าตอจากการวดผล โดยการน าขอมลทไดรบมาวนจฉยตดสนหาขอมลสรปคาทไดจากการวดอยางมกฎเกณฑ การประเมนผลพฒนาการปฐมวย กระทรวงศกษาธการ (2546) ไดกลาววา การประเมนผลพฒนาการปฐมวย หมายถงการประเมนพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาของเดก โดยถอเปนกระบวนการตอเนอง และเปนสวนหนงของกจกรรมปกตทจดใหเดกในแตละวน ทงนมงน าขอมลการประเมนมาพจารณาปรบปรงและวางแผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมใหเดกแตละคนไดรบการพฒนาตามจดหมายของหลกสตร การประเมนผลพฒนาการปฐมวย หมายถง ความร ความเขาใจของครทมตอพฒนาการการเรยนร ความเขาใจและความตองการเดกแตละคน การประเมนผลทดควรเปนไปอยางตอเนอง สอดคลองกบการจดการเรยนการสอน ความสนใจ และพฒนาการของเดกแตละคนโดยสวนใหญ พอ แม ผปกครองตองการใหมการประเมนผลการพฒนาการเดก เนองจากตองการทราบวาลก

41

ของตนเรยนรอะไรและตนสามารถชวยกระตนพฒนาการลกอยางไร ดานผบรหารสถานศกษาตองการใหมการประเมนผลพฒนาการเดกเพราะตองการสนบสนนและสงเสรมครในการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเหมาะสมกบเดก ครตระหนกถงความจ าเปนทจะตองมการประเมนผลพฒนาการเดก เนองจากตองการทราบพฒนาการของเดก เพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมเตรยมสภาพสงแวดลอมและประสบการณใหสอดคลองกบความตองการและพฒนาการของเดกเพอกระตนใหเกดการเรยนรในเดก ในการจดประสบการณใหกบเดกปฐมวยครจ าเปนตองมความรเกยวกบจดมงหมายหรอวตถประสงคของโปรแกรมการเรยนการอสนของตน เพอจะไดจดประสบการณใหสอดคลองกบจดมงหมายทต งไว รวมตลอดถงความสนใจและความตองการ ของเดก การวดและประเมนผลพฒนาการเดกปฐมวย (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540) ประกอบดวยดงน 1. การสงเกตพฤตกรรมเดก (Observation) วธการสงเกตเปนวธทใชมากทสดในการศกษาเดก วธการทครสวนใหญใชในการเกบรวมรวมขอมลเกยวกบเดก คอ การเฝาดและการฟงโดยธรรมชาตแลวครทกคนจะสงเกตเดกทตนสอนอยเปนประจ าโดยเฉพาะอยางยงครชนเดกเลกหรอชนอนบาลซงจ าเปนตองเขาใจธรรมชาตและลกษณะนสยเดกแตละคนเพอจะไดจดเตรยมสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอพฒนาการการเรยนร.ของเดก การสงเกตอาจอยในรปแบบของการจดบนทกหรอการใหความสนใจไปยงสงทเดกก าลงท าหรอพดอย การสงเกตอาจเกดขนเปนกจวตรประจ าวน และไมเปนทางการได การสงเกตเดกอยางเปนระบบเกดขนเนองจาก ในการสงเกตเดก จ านวน 20-30 คน ในชนเรยนหนงๆ ครคนเดยวหรอสองคนไมสามารถสงเกตพฤตกรรมตางๆ ของเดกไดทงหมดหรอถงแมนจะสงเกตได ขอมลตางๆทไดมาอาจถกละเลยหรอไมมการเกบรวบรวมถาไมมการจดบนทก ในขณะเดยวกนขอมลทไดอาจไมมความตอเนองในทางลก ดวยเหตนจงมความจ าเปนทครจะตองใชการบนทกการสงเกตเดกอยางเปนระบบ เพอชวยใหตนทราบขอมลของเดกแตละคนในชนเรยนของตนอยางเพยงพอ เปนระบบ และมความตอเนอง พรอมทจะใหขอมลกบผปกครอง ในการสงเกตพฤตกรรมเดกอยางเปนระบบ ครจ าเปนตองตระหนกถงความรสกและความคดเหนของตนใหมากทสด และบนทกความรสกและความคดเหนของตนลงไปโดยแยกออกจากขอมลทบรรยายในระหวางการสงเกตจากนนจงน าขอมลทงหมดมาตความ วนจฉย วเคราะหหาขอสรปของพฤตกรรมและการเรยนรของเดกทเกดขนในชวงเวลาทท าการสงเกต 2. การสมภาษณ (Interview) การสมภาษณตางจากการสงเกตและวธอนๆ ทวธการสมภาษณเปดโอกาสใหมการซกถามในสงทผสมภาษณตองการทราบ มโอกาสทจะสงเกตทาทาง การเคลอนไหวของตา น าเสยง

42

หรอระดบเสยงซงประกอบค าพด ส าหรบขอความทไดจากการสมภาษณสะทอนใหเหนถงภมหลง ความรสก ทศนคต การรบร และความคาดหวงของผสมภาษณ การสมภาษณจะไดผลดถาผ สมภาษณไดสรางความคนเคยกบผถกสมภาษณกอน การสมภาษณโดยทวไปม 3 ประการคอ 2.1 การสมภาษณแบบมโครงสราง (Structure interviews) การสมภาษณแบบน ผสมภาษณ หรอครจะเตรยมค าถามทจะถามไวลวงหนา ซงเปนการสะดวกตอผสมภาษณหรอคร ในขณะเดยวกนผสมภาษณจะไมมโอกาสถามอะไรทนอกเหนอไปจากค าถามทเตรยมซงเปนการจ ากดค าตอบและโอกาสของผสมภาษณเชนกน 2.2 การสมภาษณแบบไมมโครงสรางหรอไมเปนทางการ(Unstructured or Informal interviews) การสมภาษณแบบไมเปนทางการเปนวธทนยมใชกนมาในการสมภาษณเดกเลกเพอเกบรวบรวมขอมลเพมเตมหลงจากทมการสงเกตเดกอยางเปนระบบแลว ครอาจเตรยมหวขอทตองการคยหรอสนทนากบเดกไวอยางคราวๆแตมไดจดค าถามใหเดกตอบทละขอเหมอนการสมภาษณแบบมโครงการสราง ครอาจมการซกถามหรอพดคยกบเดกในเรองทครอบคลมหวขอทครเตรยมไว ขอดของการสมภาษณแบบไมมโครงสราง คอ ชวยใหครรจกเดกในชนของตนมากขน มโอกาสพดคยแลกเปลยนความคดเหนกนได เดกบางคนซงขอายหรอพดนอยในชนอาจจะชางคยมากขนเมอโอกาสสนทนา พดคยกบครสองตอสอง ในขณะเดยวกน เดกทชอบแสดงออกเมออยทามกลางเพออาจรสกอดอดหรอไมสบายใจเมอตองคยกบครสองตอสองได การสมภาษณแบบไมมโครงสรางชวยใหครไดภาพรวมของเดกมากขน อยางไรกตาม การสมภาษณแบบไมมโครงสรางควรใชรวมกบเครองมอประเมนผลชนดอนๆเสมอ 2.3 การสมภาษณแบบกงมโครงสราง(Partially structured interviews) การสมภาษณแบบนมผสมภาษณหรอครจะเตรยมค าถามไวลวงหนาบางสวน และค าถามบางสวนเกดขนในระหวางการสมภาษณ การสมภาษณแบบนเหมาะส าหรบผทเรมตนใชเทคนคการสมภาษณในการประเมนผลและยงไมมความช านาญกบวธการนเพราะผสมภาษณสามารถเตรยมค าถามมาลวงหนาสวนหนง ในขณะเดยวกนการสมภาษณจะดเปนธรรมชาตมากขน เพราะผสมภาษณมโอกาสสนองตอบ (Respond) ตอค าตอบของผสมภาษณและมโอกาสซกถามหรอตงค าถามใหมๆในระหวางการสมภาษณได 3. การเขยนบนทกเกยวกบตวเดก (Anecdotes) การเขยนบนทกเกยวกบตวเดกเปน การเขยนเรองราวสนๆ เกยวกบตวเดกจดเปนอกวธหนงทชวยใหครเขาใจเดกไดดขน ครอาจเขยนเรองราวสนๆ เกยวกบตวเดกจากเหตการณทมความหมายท งกบตวครและตวเดก ในการเลอกเหตการณทน ามาเขยน จะบงบอกถงการใหความส าคญของครตอพฤตกรรมเดก และชวยใหครตอบค าถามทตนอยางรไดขน ในการบนทกเรอง

43

ราวทนาสนใจของเดก ครอาจสงเกตเหตการณจนกระทงเหตการณผานพนไปจงท าการจดบนทกกได หรอครอาจจดบนทกอยางยอๆ ในขณะทสงเกตการณอยกไดแลวจงน ามาเขยนใหมทหลงในการเขยนบนทกเรองราวเกยวกบเดกในชนเรยน ครประจ าชนอาจตองใชเวลามาก แตในขณะเดยวกนกชวยใหครเหนภาพพจน และเขาใจเดกแตละคนในชนของตนไดดขน ครตระหนกวาตนสามารถกระตนพฒนาการการเรยนรของเดกในสวนไหน ขณะเดยวกนครไดทราบถงกระบวนการเรยนการสอนและการใชค าถามของตนไปพรอมกนดวย นอกจากนน การบนทกเรองราวเกยวกบเดกในชนเรยนยงชวยใหครพฒนาทกษะการเขยนเพมขน เรยนรเกยวกบตนเองและพฒนาความร ความเขาใจเกยวกบกระบวนการเรยนรของเดกไดดขน มความเขาใจและเหนภาพพจนเดกทตนสอนมากขน 4. แฟมผลงานเดก (Portfolios) แฟมผลงานเดก (Portfolios) ถอเปนวธการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบพฒนาการและการเรยนรของเดกทมจดประสงคและกระท าอยางตอเนองสม าเสมอ แฟมผลงานเดกชวยใหตวเดกตระหนกถงประสบการณ ความพยายาม ความกาวหนา และความส าเรจของตนเอง ซงถอเปนพนฐานของการประเมนผลพฒนาการเดกและการจดโปรแกรมการเรยนการสอนตอไป ลกษณะแฟมงานเดก แฟมผลงานเดก (Portfolios) สามารถยดหยน (Flexible) และปรบเป ลยนได (Adaptable) เนอหาสาระและกระบวนการของการเลอกผลงานหรอสงทจะรวบรวมในแฟมผลงานเดกสามารถยดหยนได ทงนขนอยกบวยและระดบพฒนาการของเดก วตถประสงคของสถานศกษา หรอหนวยงานและขอพจารณาอนๆ แฟมผลงานเดกมงเนนทความสามารถหรอจดเดนของเดก จะเนนสงทเดกท าไดมากกวาสงทเดกท าไมไดจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 มาตรา 26 ไดก าหนดถงการประเมนผลผเรยนวาใหสถานศกษาจดการประเมนผเรยนโดยพจารณาจากพฒนาการของผเรยน ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยนการรวมกจกรรมและการทดสอบควบคไปในกระบวนการเรยนการสอน ดงนนการประเมนผลการเรยนรและพฒนาการของผเรยนจงเปนหนาทของผสอน โดยถอวาการประเมนผลเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนการสอนเพอใชเปนกลไกในการตดตามพฒนาและชวยเหลอผเรยนใหพฒนาความสมารถในการเรยนรใหเตมศกยภาพ ทงนคณะอนกรรมการปฏรปการเรยนรไดระบวาการวดและประเมนผลการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญตองวดและประเมนใหครอบคลมทกดานทงในสวนของกระบวนการและผลงาน ทงดานความรความรสกและทกษะการแสดงออกทกดาน และเปนการประเมนตามสภาพจรง ส าหรบการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวยนนไดน าหลกการดงกลาวมาเปนแนวทางในการประเมนของผเรยน ดงปรากฏในเอกสารหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ทระบถงหลกการประเมน

44

พฒนาการทางเดกปฐมวย อาย 3-5 ป วาเปนการประเมนพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาของเดก โดยถอเปนกระบวนการตอเนองและเปนสวนหนงของกจกรรมปกตทจดใหเดกในแตละวน ทงนใหมงน าขอมลการประเมนมาพจารณา ปรบปรง วางแผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมใหเดกแตละคนไดรบการพฒนาตามจดหมายของหลกสตร (กระทรวงศกษาธการ, 2546: 43) โดยยดหลกดงน 1. ประเมนพฒนาการครบทกดานและน าผลมาพฒนาเดก 2. ประเมนเปนรายบคคล อยางสม าเสมอ ตอเนองตลอดป 3. สภาพการประเมนควรมลกษณะเชนเดยวกบการปฏบตกจกรรมประจ าวน 4. ประเมนอยางเปนระบบ มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกไวเปนหลกฐาน 5. ประเมนตามสภาพจรงดวยวธการทหลากหลายเหมาะกบเดกรวมทงใชแหลงขอมลหลายๆ ดาน ไมควรใชการทดสอบ 4. การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาปฐมวย การวจยเปนเครองมอส าคญทจะชวยใหการปฏรปการศกษาประสบความส าเรจไดเปนอยางด ทงการน ากระบวนการวจยและผลการวจยมาใชใหเกดประโยชน โดยเฉพาะการปฏรปการเรยนรดวยกระบวนการวจยนน เปนแนวทางหนงทผสอนและผบรหารสามารถน าไปปฏรปการเรยนรในสถานศกษา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ซงกฎหมายแมบททางการศกษาของไทย ไดใหความส าคญกบการวจยและก าหนดไวหลายมาตราทชใหเหนวาการวจยเปนกระบวนการทควบคไปกบกระบวนการเรยนร และกระบวนการท างานของผทเกยวของกบการศกษา ซงเปนกลไกน าไปสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร กลาวคอ มาตรา 24(5) ระบใหใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ผเรยนสามารถใชการวจยเพอการศกษาเรองทนาสนใจและตองการหาความรใหม หรอตองการแกไขปญหาทเกดขน การวจยจงสมพนธกบกระบวนการเรยนร ซงจะชวยฝกกระบวนการคด การจดการหาเหตผลในการตอบปญหา และรจกประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหามาตรา 30 ระบใหผสอนท าวจยเพอพฒนาการเรยนรใหเหมาะสมกบผเรยน ผสอนนอกจากจดกระบวนการเรยนการสอนแลว ยงใชวจยเพอศกษาปญหาหรอสงทตองการรค าตอบ พฒนาสงทตองการพฒนาหรอแกปญหาและศกษาและพฒนาในสงทเปนปญหาหรอตองการพฒนาควบคกนไปอยางตอเนอง โดยบรณาการกระบวนการจดการเรยนการสอนและการวจยใหเปนกระบวนการเดยวกนสามารมองเหนปญหา ระบหรอรปญหาไดรจกการวางแผนการวจย เกบขอมลและวเคราะหอยางเปนระบบ มหลกฐานการไดมาซงขอคนพบ

45

มเหตผลอธบายถงขอคนพบ มาตรา 48 ระบใหสถานศกษาจดใหมระบบการประคณภาพในสถานศกษาด าเนนการอยางตอเนอง ผบรหารจงตองวจยเชงประเมนเกยวกบองคกร/สถานศกษาเพอใชผลการวจยนนมาประกอบการตดสนใจ จดท านโยบายและแผนตามพนธกจขององคกรนนตอไป การวจย จง เปนสวนของกระบวนการบรหารจดการทน าผลมาใชในการพฒนา ในขณะเดยวกนผบรหารสามารถใชการวจยเพอเปนการสรางองคความร และพฒนาตนเองใหเปนผน าในการสรางภมปญญาและการเรยนรได พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนด น าการวจยมาใชเปนกระบวนการควบคไปกบกระบวนการเรยนรและการด าเนนงานเพอพฒนาการเรยนร คอ 1) การใชการวจยในการะบวนการเรยนร มงใหผ เรยนท าวจยเรยนท าวจยเพอใชกระบวนการวจยเปนสวนหนงของการเรยนร ผเรยนสามารถวจยในเรองทสนใจหรอตองการหาความรหรอตองการแกไขปญหาการเรยนรได ซงกระบวนการวจยจะชวยใหผเรยนไดฝกการคด ฝกการวางแผน ฝกการหาค าตอบดวยตวเอง ฝกการสงเกตการณเปรยบเทยบ โดยผสมผสานองคความรแบบบรณาการเพอใหเกดประสบการณการเรยนรจากสถานการณจรง 2) การวจยพฒนาการเรยนร มงใหผสอนสามารถท าวจยเพอพฒนาการเรยนรดวยการศกษา วเคราะหปญหาการเรยนร วางแผนแกไขปญหาการเรยนร เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ ใหผสอนสามารถท าวจยและพฒนานวตกรรมการศกษาทน าไปสคณภาพการเรยนร ดวยการศกษาวเคราะหปญหาการเรยนรออกแบบและพฒนานวตกรรมการเรยนร ทดลองใชนวตกรรมการเรยนร เกบรวบรวมขอมล และวเคราะหผลการใชนวตกรรมนนๆ และใหผสอนสามารถน ากระบวนการวจยมาจดกจกรรมใหผเรยนเกดการเรยนร ดวยการใชเทคนควธการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรจาการวเคราะหปญหา สรางแนวทางเลอกในการแกไขปญหาด าเนนการตามแนวทางทเลอก และสรปผลการแกไขปญหาอนเปนการฝกทกษะฝกกระบวนการคด ฝกการจดการเผชญสถานการณจรง และปรบประยกตมวลประสบการณมาใชแกไขปญหา 3) การวจยพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา มงเนนใหผบรหารท าการวจยและ น าผลการวจยมาประกอบการตดสนใจรวมทงจดท านโยบายและวางแผนบรหารจดการสถานศกษา ใหเปนองคกรทน าไปสคณภาพการจดการศกษา และเปนแหลงสรางเสรมประสบการณเรยนรของผเรยนอยางมคณภาพการวจยเปนกระบวนการคนหาความรและแนวทางปฏบตทน าไปสการปฏบตการเรยนรทเชอถอได สามารถน าผลการคนพบมาแกไขการเรยนรหรอตดสนใจพฒนาการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ และเนองจากการวจยเปนกระบวนการเชงระบบทชากรศกษาคนควาหาความรดวยวธการทางวทยาศาสตร ซงโดยทวไปจะเรมตนจากขนการศกษาและวเคราะหปญหา จนถงขนการสรปและรายงานผล

46

การวจยเพอพฒนาคณภาพการเรยนรทมงเนนผลการเรยนรของผเรยนเปนเปาหมายของการจดการเรยนร ดวยการใชการวจยในกระบวนการเรยนร การวจยพฒนาการเรยนร และการวจยพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา มแนวคดในแตละประเดนดงน 1) การใชการวจยในกระบวนการเรยนร ทานพระธรรมปฎก (ปอ.ปยตโต) (พระธรรมปฎก, 2541: 18) กลาววา มนษยมชวตทด ทประเสรฐกจะตองฝก ตองเรยนร การเรยนร การฝกฝนพฒนานเปนความพเศษของมนษย มนษยทฝกฝนตนหรอมการเรยนรจงเปลยนแปลงไป และท าใหโลกเปลยนแปลงอยางมากมาย สรปไดวา การพฒนาศกยภาพการเรยนรของมนษยจากการเรยนรดวยตวเองตามความสนใจ ความถนด และความตองการของตนเองจากสอและอปกรณทมอยตามแหลงการเรยนรตางๆ ในครอบครว ในชมชน ในสถานศกษาทผเรยนพบเหนเปนประจ า การใชการวจยในกระบวนการเรยนรมขนตอนดงน ขนตอนท 1 การวเคราะหความตองการการเรยนร ขนตอนนเปนขนตอนทผเรยน ตองทราบความตองการการเรยนรของตนเอง มการล าดบความส าคญกอนหลงความจ าเปนและความส าคญใหไดเปนล าดบแรก และก าหนดเปาหมายของการเรยนรได ขนตอนท 2 การวางแผนการเรยนร ขนตอนนผเรยนตองรจกการวางแผนการเรยนรของตนเองวาเปนเปาหมายเรองใด มเวลามากนอยเพยงใด มแหลงเรยนรไหนบาง มวธเรยนใดบาง ตองใชสอใดบาง และเมอมปญหาจะสามารถปรกษาใคร เมอไดรบความรจะสามารถใชความรนนไดอยางไร ตลอดจนวางแผนไปถงการน าความรทไดไปปรบปรงและพฒนางานอยางไร ขนตอนท 3 การพฒนาทกษะการเรยนร เปนขนตอนการปฏบตในการแสวงหาความรตามทไดวางแผนไว ซงอาจใชวธตางๆ ในการเรยนร เชน การสงเกต การสมภาษณ การบนทก การสรปผล จากการใชแหลงเรยนรตางๆ ขนตอนท 4 การสรปขอความร เปนขนตอนทผเรยนมาสรปความรและน าเสนอความรทไดจากการคนควาในรปแบบตางๆทเหมาะสม ขนตอนท 5 การประเมนผลเพอปรบปรงและน าไปใชในการพฒนาเปนขนตอนทผเรยนประเมนผลกระบวนการเรยนรของตนเองในระหวางการเรยนรทกขนตอนเพอไปสการปรบปรงรวมถงการน าความรทไดไปพฒนางานตอไป 2) การวจยพฒนาการเรยนร ในการปฏรปการศกษาของกระทรวงศกษาธการหวใจของการปฏรปในครงน การปฏรปผสอน ซงเปนปจจยส าคญในการน าความส าเรจมาสการปฏรปการศกษา ความส าคญของผสอนมมากมายเปนผทมภาระหนกในการอบรมปมนสยพลเมองของชาต ผสอนจะตองค านงถงมาตรฐานคณภาพการจดการเรยนรอยเสมอวาผเรยนเกดกระบวนการ

47

เรยนรตรงตามเปาหมายทตองการหรอไมมปญหาหรออปสรรคใดบาง ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทเนนการวจยเพอพฒนาการเรยนรทก าหนดใหเปนภารกจของผสอน 3 ประการ 1. จดกระบวนการเรยนการสอนและใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร (มาตรา 24 (5) 2. ท าวจยเพอจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนในแตละดบการศกษา(มาตรา30) 3. น าผลการวจยมาใชในการปรบปรงกระบวนการเรยนการสอน (มาตรา 30) สรป ดงนนการใชการวจยเพอพฒนาการเรยนรจงเปนภารกจทส าคญและจ าเปน ในกรณผสอนพบวา กระบวนการพฒนาการเรยนรทก าลงด าเนนการอยมปญหามากหรอมความจ าเปนตองการพฒนาอยางเรงดวน ควรใชวงจรหลกของการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาการเรยนร ประกอบดวย 4 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 การวเคราะห ความตองการ/พฒนาการเรยนร ขนตอนท 2 การวางแผนการจดการเรยนร จดกจกรรมการเรยนร ประเมนผล การเรยนรและการรายงานผลการเรยนร เปนการน ากระบวนการวจยเขามาใชในการด าเนนงานของผสอน ขนตอนท 3 ผสอนท าการประเมนระหวางสอนแลวพบปญหาดงกลาวสามารถปรบปรงแกไขไดในชวงใดชวงหนงในขณะนน ขนตอนท 4 ผสอนสามารถจดท ารายงานผลการเรยนรแกผเกยวของเพอทราบและใชประโยชนตอไป สถานศกษาจะมประสทธภาพเพยงใดขนอยกบองคประกอบในสถานศกษานนๆ กระทรวงศกษาธการ (2545: 35) ไดก าหนดแนวทางในการจดท าวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาใหสอดคลองกบการพฒนาคณภาพการศกษาไวดงน 1. ศกษาวเคราะห วจย การบรหารการจดการและการพฒนาคณภาพการเรยนรใหแตละกลมสาระการเรยนร 2. สงเสรมใหครศกษา วเคราะห วจย เพอพฒนาคณภาพการเรยนรใหแตละกลมสาระ การเรยนร 3. ประสานความรวมมอในการศกษา วเคราะห วจย ตลอดจนการเผยแพรผลงานการวจยหรอพฒนาคณภาพการเรยนการสอน และงานวชาการกบสถานศกษา บคคล ครอบครว องคกรและหนวยงานและสถาบนอน สรปไดวา กระบวนการวจยเพอพฒนาการศกษาปฐมวยนน เปนการพฒนาคณภาพการจดกระบวนการเรยนรใหเปนไปตามความแตกตางและวยของผเรยนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของชมชน ทองถนในแตละบรบทนนๆ เพอพฒนาการเรยนร

48

5. การพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษา สอและของเลน จดเปนปจจยทส าคญปจจยหนง สภาพแวดลอมหนง ทมผลตอการสงเสรมพฒนาการเดก สอและของเลนแตละประเภท มสวนในการพฒนาเดกแตกตางกนไป การเลอกใชและผลตสอ จงเปนสงส าคญทพอแม ผปกครอง รวมทงคร จะมบทบาทในการพจารณาใหเหมาะสมกบพฒนาการตามวยของเดก และตรงตามวตถประสงค โดยเฉพาะการน าสอและของเลนมาใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอน ดงนน การผลตสอและของเลน ส าหรบเดกปฐมวย จงควรค านงถงหลกการผลต การเลอกใชทถกตองตามหลกวชาการ เพอใหสามารถสงเสรมพฒนาการเดกดานตางๆ ไดอยางครบถวน หลกการเลอกสอและของเลน แนวทางในการเลอกสอและของเลนโดยทวไป ควรมหลกเกณฑการเลอกเพอใหเกดประโยชนสงสดตอเดกหรอผเรยนดงน

1. การเลอกสอควรพจารณาใหมความสมพนธกบเรองทตองการใหเดกๆไดเรยนร เพอใหตรงตามวตถประสงคทไดก าหนดไว และสอดคลองกบเนอหาอยางครบถวน

2. การน าสอไปใชในกจกรรมหรอประสบการณใหเดก ตองค านงถงผลทจะเกดขน ดงนนกอนน าสอไปใชใหเกดประสทธผล ควรมการทดลองใชและตดตามผลการใชสอนนๆ กอน

3. สอควรสรางเสรมความคดและใหแนวทางในการแกปญหาไดหลายๆ ดาน 4. กรณผลตสอขนใชเอง ควรพจารณาเทคนคการผลตสอนนๆ วา ด หรอมความ

เหมาะสมในการใชงานมากนอยแคไหน เชน ส ขนาด สดสวน ทใกลเคยงกบความเปนจรง 5. สอตองเหมาะสมกบวย เพศ ระดบความร ประสบการณเดมของผรบ 6. การสรางสอรวมทงการใชสอ ควรยดหลกการตอบสนองความตองการพนฐานของ

มนษย อนไดแก ความตองการทางกาย ความตองการความปลอดภย ความตองการการยอมรบของกลม ความตองการการยกยองนบถอ ความตองการความส าเรจในชวต

7. ควรเลอกใชสอชนดทเขาถงและเปนทนยมของกลมเปาหมาย รวมถงภาษาทสามารถสอสารใหเขาใจไดงาย นาสนใจ และใชสออยางคมคา

8. สอนนๆ ผรบควรรบรโดยผานประสาทสมผสทงหาใหมากทสด 9. สอทใชควรเปนสถานการณในปจจบน ทนตอเหตการณและความกาวหนา รวดเรว

ตรงตามเปาหมาย 10. ควรน าศลปวฒนธรรม ประเพณ กจกรรม บคลากร องคกร หรอทรพยากรตางๆ ใน

ทองถน มาใชเปนสอใหมากทสด หลกการใชสอ วสด - อปกรณและของเลนประกอบการจดกจกรรมส าหรบเดกปฐมวย

49

1. สอนน ควรสงเสรมพฒนาการเดกในดานตางๆ ไดแก ดานสตปญญา รางกาย สงคม อารมณและจตใจ ซงอาจแตกตางกนไปตามความเหมาะสม

2. เนนสอทเปนจรง หรอเปนสอทผลตจากวสดธรรมชาต 3. ควรเปนสงทใกลตวเดก สะดดตา เราความสนใจของเดกไดด 4. มความปลอดภย ไมเปนอนตรายตอเดก 5. สอนนๆ ตองเหมาะสมตามวยหรอพฒนาการเดก 6. มขนาดเหมาะสมกบเดกแตละวย น าหนกเบา เดกสามารถหยบจบ เคลอนยาย

ดวยตนเองไดสะดวก ลกษณะของสอและวสดอปกรณทด 1. สอและวสดอปกรณตองเหมาะกบวยของเดก 2. มความมนคง แขงแรง ปลอดภย ไมแหลมคม 3. ท าดวยวสดทไมเปนพษ และไมตดไฟงาย ทส าคญไมควรท าดวยแกว เพราะอาจแตก

และเปนอนตรายตอเดกได 4. มการออกแบบทด มวธการใชทไมยงยาก 5. มสสนสวยงาม ดงดดความสนใจของเดกไดด 6. เราใจเดก ชวนใหคดค านง สรางจนตนาการ สงเสรมความคดรเรมสรางสรรค และการ

แกปญหา 7. หาซอไดงายดวยราคาประหยด หรอสามารถผลตขนใชเองได 8. ผานการทดสอบจากผผลต และไดมการทดลองใชกอนน าไปใชจรง การจดเตรยมวสดเพอการผลตสอการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน เปนสงทครสามารถจดท าหรอผลตขนเองได โดยจดหาวสดจากสง

ตางๆ ทมอยรอบตว อาจเปนวสดทมอยในทองถน หรอวสดเหลอใชในชวตประจ าวน อยางไรกด การจดแบงสอ สามารถแบงออกเปนประเภทตางๆ ไดดงน

1.วสดทองถน 2.วสดเหลอใช 3.วสดท าขนเอง 4.วสดซอมาราคาถก ของเลนส าหรบเดกปฐมวย

50

การเลน เปนสงจ าเปนส าหรบเดกทขาดมได อาจกลาวไดวา การเลนเปนการท างานของเดก โดยธรรมชาตแลว เดกจะชอบเลนเนองจาก ท าใหเดกไดรบความสนกสนานเพลดเพลน ไดผอนคลายความเครยด ประการส าคญ เดกไดเรยนรสงตางๆ จากการเลน ดงนนสงส าคญทจะชวยใหเดก ไดรบการพฒนาสงเสรมพฒนาการไดสงสด จะเปนอะไรไปไมไดนอกจากของเลน

ความหมายของ ของเลน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 กลาววา ของเลนหมายถง ของส าหรบเดก

เลนเพอใหสนกหรอเพลดเพลน ใหความหมายของค าวา ของเลน วาหมายถง สงของหรอวสดอปกรณทน ามาใหเดกเลน

บางทกเรยกวา เครองเลน อาจรวมถงอปกรณดนตร อปกรณพลานามยและอนๆ ซงของเลน จะเปนสอใหรจก ไดใช ไดจดกระท า หรอประดษฐสรางสรรคตามจนตนาการของเดก

ความหมายของค าวา ของเลน หมายถง วตถใดๆ ทน ามาใหเดกเลน แลวสรางความสนกสนานเพลดเพลนใหกบผเลน เปนสอน าเดกไปสกระบวนการเรยนรและสงเสรมพฒนาการทกดานของเดก

จงกลาวโดยสรปไดวา ของเลนเปนสอทเดกใชประกอบในการแสดงออกทางพฤตกรรมทบางครงสามารถอธบายความคด ความคบของใจของเดก ท าใหผใหญหรอผเกยวของทงหลายเขาใจ และจดการศกษาเพอน าไปสกระบวนการเรยนรใหกบเดก

ประโยชนของของเลน การจดหาของเลนใหแกเดก ควรเหมาะสมกบวยและพฒนาการ รวมทงใหโอกาสเดกได

เลน ซงเดกจะไดรบประโยชนดงน 1. ของเลนชวยใหเดกไดใชประสาทสมผสดานตางๆ ไดอยางเตมทและสงเสรมพฒนาการ

ทกดาน 2. ของเลนชวยกระตนความสนใจ ความอยากรอยากเหนของเดก 3. ของเลนชวยตอบสนองความตองการของเดกในการท ากจกรรมตางๆ 4. ของเลนใหโอกาสเดกไดแสดงความรสกนกคดของตนเองอยางอสระในการเลน 5. ของเลนชวยสรางเสรมบคลกลกษณะพนฐานทดใหแกเดก และยงชวยพฒนาเดกในการ

เรยนรการอยรวมกบผอนได ของเลนสามารถจ าแนกประเภทตามคณประโยชนดานการพฒนาเดกดานตางๆ ดงน

1. ของเลนทสงเสรมพฒนาการทางกายของเดกปฐมวย ของเลนทสงเสรมพฒนาการดานน กอใหเกดการพฒนาทางการใชประสาทสมผส อนไดแก ตา ห จมกดมกลน ลนชมรส และกายสมผส ของเลนประเภทนจะใหคณประโยชนแกเดกในรปแบบทแตกตางกนไป เชน เครองแขวน

51

ตางๆ ใหประโยชนดานการกลอกสายตา ท าใหประสาทตาวองไว ฟตบอลผาทใชผาชนดหรอสตางๆ ชวยพฒนาการเรยนรเรองผวสมผส การขย า ขวาง ปา ของเลนตกตวง เลนน าเลนทราย จะชวยพฒนากลามเนอนวมอ เปนตน

2. ของเลนทสงเสรมพฒนาการทางอารมณของเดกปฐมวย เปนของเลนทเลนแลว สงเสรมใหเดกมพฒนาการดานอารมณ ชวยใหจตใจแจมใส เบกบาน หากเปนของเลนทเดกเลนคนเดยว มกมเสยงและสามารถเคลอนไหวได ซงเดกจะสนใจและสามารถเลนไดนานๆ ยกตวอยางเชน กลองดนตร เครองเคาะหรอเขยาตางๆ ตกตาคนหรอสตว หนตางๆ เปนตน

3. ของเลนทสงเสรมพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวย พบวา เปนของเลนทเดกเลนตงแต 2 คนขนไป การเลนรวมกน เดกๆจะเรยนรและเขาใจความคดและความรสกของผอน การเรยนรการอยรวมกน การเออเฟอชวยเหลอ การแบงปน เปนสงทผใหญควรสนบสนนและจดประสบการณทงทางตรงและทางออมใหแกเดก ทงยงชวยลดพฤตกรรมการยดตนเองเปนศนยกลางของเดกไดอกดวย ของเลนทสงเสรมพฒนาการดานน ไดแก บนไดงและลกเตา เลนขายของ เตาขนมครก เชอกชนดยาว (ทเดกๆ สามารถเลนแกวงเชอกไดหลายคน) บตรไพ เปนตน

4. ของเลนทสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา เปนของเลนทชวยสงเสรมพฒนาการดานภาษา ดานวทยาศาสตร ดานคณตศาสตร ดานสงคมศาสตร และอนๆ ของเลนทสงเสรมดานน เดกๆจะสนกสนานกบวธเลนในรปแบบตางๆ อาจมการแขงขนกนเลน ฝกความจ า การสงเกต รวมทงพฒนาดานภาษา

ลกษณะของเลนทด 1. ตองเหมาะสมกบวยและความสามารถของเดก 2. มความปลอดภย แขงแรง ทนทาน ปราศจากพษ ท าความสะอาดไดงาย 3. ดงดดความสนใจของเดกและเปนของเลนทเดกๆทวไปนยมเลน 4. ไมจ าเปนตองมราคาแพง อาจใชวสดเหลอใช หรอวสดในทองถน 5. ชวยพฒนาประสาทสมผสและการรบรของผเลนไดเหมาะสมตามวย 6. กระตนใหเดกเกดจนตนาการและความคดรเรมสรางสรรค 7. ของเลนทดควรพฒนาทกษะการเคลอนไหวในสวนตางๆ ของรางกาย ตงแตระดบหยาบ

จนถงการเคลอนไหวทละเอยดเพมขนตามวย เชน ตอบลอก ลากจงหรอเขนรถ ขจกรยาน เลนกฬา เลนเครองดนตร เปนตนของเลนจงเปนสงส าคญ และเปนสงจ าเปนส าหรบเดก ทผใหญ ผปกครอง พอแม คร และผเกยวของกบเดกปฐมวย ตองจดหาของเลนทด มคณภาพ เหมาะสมตามวย เพอสงเสรมใหเดก เจรญเตบโตอยางมประสทธภาพ

52

6. การพฒนาแหลงเรยนรการศกษาปฐมวย 1. ประเภทของแหลงเรยนร แหลงการเรยนร (Learning Resources) ไมวาจะมลกษณะเปนแหลงวชาความร แหลงวชาการ แหลงวทยาการ หรอทรพยากรในชมชน ภมปญญาทองถน ภมปญญาชาวบาน ภมปญญาไทย (กรมวชาการ. 2542: 10) แบงออกไดเปน 7 ประเภท คอ 1. 1 ประเภทวสด (Materials) หมายถง สอ (Liaison) ทงหลายทเกอหนนใหเกดการเรยนรทงในและนอกหองเรยน เชน กระดาน ใบไม กอนหน ดน และวสดอนๆ 1.2 ประเภทเครองมอ (Devices) หมายถง อปกรณ (Accessories) ทใชอ านวยความสะดวกในการถายทอดสาระการเรยนรทงในและนอกหองเรยน ทงในหองปฏบตการและแหลงบรการทางวชาการ เชน กลอง วทย/เทป ทว 1.3 ประเภทเทคนค(Techniques) หมายถง วธการ(Method) หรอแนวทาง (Trend) ทใชเปนสอใหเกดการเรยนรทเปนระบบและมขนตอน เชน การบรรยาย การทดลอง การสอนแบบตางๆ 1.4 ประเภทเนอหา (Content) หมายถง เรองหรอสาระการเรยนรทก าหนดไวตามโครงสรางของหลกสตรทเหมาะสมกบหลกการเรยนรและจตวทยาของผเรยน ทงทเปนหลกสตรแกนกลางและหลกสตรทองถน 1.5 ประเภทอาคารสถานท (Setting) หมายถง แหลงหรอสถานททเกดขนเองตามธรรมชาตและทถกสรางขน เพอใชเปนสอกลางใหเกดการเรยนร 1 .6 ประเภทบคคล (People) หมายถง บคคลหรอก ลมบคคลท มความ ร ประสบการณและทกษะในการจดการจนประสบผลส าเรจในดานใดดานหนงหรอหลายๆดาน สามารถถายทอดใหคนอนรได 1.7 ประเภทวฒนธรรมประเพณ หมายถง การรวมทงวสด อปกรณ อาคารสถานท หนงสอภมปญญา 2. ความส าคญและประโยชนของการใชแหลงการเรยนร การน าแหลงการเรยนรในชมชนและทองถนมาใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอนจะชวยใหเดกและครมความรและความเขาใจเกยวกบชมชนและทองถน ท าใหสามารถน าความรจากสถานศกษามาใชกบชมชนและทองถนในชวตจรง น าความรจากแหลงตางๆ ในชมชนและทองถนกลบมาศกษาในชนเรยนเปนการเพมพนประสบการณในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหกวางขวางยงขนและนาสนใจขน การน าแหลงการเรยนรในชมชนและทองถนมาใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอนไดมนกวชาการ ชยวฒน บณฑรก(2544: 4) ไดกลาวถงความส าคญและประโยชนของแหลงการเรยนร ประกอบการจดกจกรรมการเรยนรพอสรปไดดงน

53

1. เปดโอกาสใหผเรยนไดรบประสบการณตรง ไดรบการพฒนาทกษะทางสงคม เชนการแนะน าตวเอง มารยาทในการฟง การตงค าถาม 2. ชวยท าใหสาระการเรยนรมความสนกสนาน นาสนใจ เพราะผเรยนไดรวมกจกรรมและมบรรยากาศทเปลยนแปลงไปจากเดม 3. ชวยใหผสอนและผเรยนมความรเกยวกบทองถน สามารถน าสาระทไดมาใชประโยชนในการจดกจกรรม 4. ชวยแกปญหาใหผสอนเกยวกบการขาดแคลนทรพยากรทางการศกษาตางๆ 5. เปดโอกาสใหสงคมไดมสวนรวมในการจดการศกษาตามแนวทางปฏรปการศกษา 6. ชวยสงเสรมความสมพนธระหวางการจดการเรยนรกบชวตความเปนอยของชมชนทองถนกบชวตประจ าวนของผเรยน ซงผเรยนสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได 7. ฝกใหผเรยนเกดความคนเคยกบสภาพแวดลอมทอยรอบตว สามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมไดและผเรยนไดสมผสกบชวตความเปนจรงๆของสงคม 8. ชวยสรางความเขาใจทดตอชวต ความเปนอย เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม มความเขาใจซงกนและกนและเปนการสรางเอกภาพในสงคม 9. ชวยใหผเรยนมความรความเขาใจกวางขวางยงขน มประสบการณตามหลกสตรและจดมงหมายการศกษา 10. ชวยใหสถานศกษาและชมชนมความใกลชดกนมากขน เกดความรวมมอซงกนและกน และชวยแกไขปญหาทจะเกดขนกบผเรยน 11. ชวยใหผเรยนสนใจและเขาใจสงทเกยวของกบกจกรรมของชมชนมากขนไดมโอกาสพฒนาตนเองใหเปนพลเมองทดยงขน 3. การใชแหลงเรยนร การใชแหลงเรยนรประกอบการจดกจกรรมจะชวยใหเดกและครมความรความเขาใจแหลงเรยนรอยางแทจรง สามารถน าความรจากแหลงตางๆ ในชมชนและทองถนกลบมาศกษาในชนเรยน เปนการเพมพนประสบการณในการจดกจกรราการเรยนการสอนใหกวางขวางยงขนและนาสนใจขน มผกลาวถงการใชแหลงเรยนรไว คอ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต(2544 : 34) ไวดงน 1.เชญบคคลทมความสามารถพเศษมาบรรยายในสถานศกษา 2. น าสอทมอยในทองถนมาใชหรอดดแปลงเปนอปกรณการจดการเรยนร 3. น าเอาสาระทมอยในชมชนมาเผยแพรในสถานศกษาและน ามาสรางเปนหลกสตรทองถน

54

4. เชญบคคลในชมชนเขารวมกจกรรมตางๆ ของสถานศกษา 5. การใชวถชวตประจ าวนในชมชน มาสรางสงเราความสนใจและตงประเดนพอประกอบการจดกจกรรม 6. การประชาสมพนธ เผยแพร ยกยองเชญชเกยรต สรป การพฒนาแหลงเรยนรปฐมวย หมายถง การส ารวจการจดหาและใชแหลงเรยนรทเปนประเภทสอตางๆใหเกดประโยชนแกผเรยน 7. การนเทศการศกษาปฐมวย การนเทศเปนกระบวนการท างานรวมกน ระหวางผนเทศและผรบการนเทศเพ อ พฒนางานในหนาทความรบผดชอบ ถอเปนการพฒนาบคลากรรปแบบหนง ทอาจไดผลรวดเรวกวา โดยเฉพาะการนเทศภายในสถานศกษา ในอนทจะปรบปรง สงเสรมประสทธภาพการเรยนการสอนใหดขน เปนการเพมพลงการปฏบตงานของคร รวมทงใหครมความกาวหนา ทางวชาชพและผลสดทาย คอ การศกษาของเดกกาวหนาอยางมประสทธภาพ (กมล ภประเสรฐ, 2544: 59) การนเทศการศกษา มาจาก การนเทศ หมายถง การชแจง การแสดง การแนะน า (ราชบณฑตยสถาน , 2526: 441) การศกษา หมายถง การเลาเรยน การฝกฝน และการอบรม (ราชบณฑตยสถาน, 2526: 760) ดงนน การนเทศการศกษา จงหมายถง การชแจง การแสดง หรอการแนะน าเกยวกบการเรยนการสอนและการอบรม ปรยาพร วงศบตรโรจน (2544: 261) ใหความหมาย ของการนเทศการศกษาวา หมายถง กระบวนการบรหารการศกษาเพอชแนะใหความชวยเหลอรวมกบคร และบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษา ในการปรบปรงการจดการเรยนการสอนของครและเพมคณภาพของบทเรยนใหเปนไปตามจดมงหมายของการศกษา ชาร มณศร (2542: 22) ใหความหมายของการนเทศการศกษาวา หมายถงกระบวนการทเกยวของกบการเรยนการสอนซงความส าเรจของงานขนอยกบความรวมมอชวยเหลอกน Burton and Bruckner (1955: 14) ใหความหมายของการนเทศการศกษาวา หมายถงกลวธของผเชยวชาญในการใหการปรบปรงการสอน โดยขอความรวมมอจากบคคลทเกยวของกบการจดการศกษาหลายฝายเพอกอใหเกดความงอกงามและพฒนาเดก Good (1959: 48) ใหความหมายของการนเทศการศกษาวาเปนการแนะน าชวยเหลอความพยายามทกอยางของเจาหนาทผจดการศกษาในการแนะน าคร หรอบคคลอนทท างานเกยวกบการศกษา ใหรจกวธการปรบปรงการสอน ชวยใหเกดความงอกงามทางวชาการทางการศกษา ชวยในการพฒนาคร ชวยในการเลอกและปรบปรงวตถประสงคของการศกษา ชวยปรบปรงวสดและเนอหาการสอน ปรบปรงวธสอนและชวยปรบปรงการประเมนผลการสอน สรปไดวา การนเทศการศกษา หมายถง กระบวนหรอวธการบรหารการศกษาเพอชแนะใหความชวยเหลอรวมกบคร และบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษา ในการปรบปรงการ

55

จดการเรยนการสอนของคร พฒนาคร ชวยในการปรบปรงวตถประสงคของการศกษา ด าเนนการและสงเสรมใหการจดการศกษามประสทธภาพและคณภาพเปนไปตามจดมงหมายของศกษายงขน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2539: 2-3) ไดกลาวถง การนเทศการศกษาปฐมวย หมายถง กระบวนการท างานรวมกนระหวางผใหการนเทศ ซงอาจไดแก ศกษานเทศก ครใหญ ผชวยครใหญฝายวชาการ ครวชาการและคร กบผรบการนเทศผรบการนเทศ ซงไดแก ครใหญ ผชวยครใหญฝายวชาการ และครสอนระดบปฐมวย โดยการใชเหตผลและสตปญญาในการแกไข ปรบปรง เสนอแนะ และพฒนาการจดประสบการณการเรยนการสอนในระดบปฐมวย ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนสงสดแกนกเรยน และบรรลเปาหมายทก าหนดไว เยาวพา เดชะคปต (2542: 120) กลาววา การนเทศการศกษาปฐมวย หมายถง กระบวนการในการท างานรวมกนระหวางผใหการนเทศและผรบการนเทศ โดยการใชเหตผลและสตปญญาในการพฒนาการจดประสบการณกจกรรมการเรยนการสอน ตลอดจนแนวทางการปรบปรงการปฏบตงานเพอใหเกดความมนใจวาจะปฏบตงานใหถกตอง มประสทธภาพ และเกดประโยชนสงสดแกนกเรยนและบรรลเปาหมายทก าหนดไว วาโร เพงสวสด (2544: 234) ไดใหความหมายของการนเทศการศกษาปฐมวยวา หมายถงการใหค าแนะน าใหความชวยเหลอ ในการจดกจกรรมสงเสรมการจดปจจยสนบสนนการชวยประสานงานเพอใหผบรหารโรงเรยนและครผสอนระดบปฐมวยสามารถจดการเรยนการสอนในโรงเรยนไดบรรลจดมงหมายของการศกษาปฐมวย สรปไดวา การนเทศการศกษาปฐมวย หมายถงการกระบวนการท างานรวมกนระหวางผใหการนเทศและผรบการนเทศทจะปรบปรงแกไข เสนอแนะ และพฒนาการจดประสบการณ การจดกจกรรมการเรยนการสอนระดบปฐมวยใหมประสทธและเกดประโยชนสงสดบรรลเปาหมายของเดกปฐมวยใหไดมากทสดยงขน ความส าคญการนเทศการศกษาปฐมวย การนเทศการศกษาปฐมวย มความส าคญอยางยง เนองจากการจดการศกษาปฐมวยมความแตกตางกบการจดการศกษาในระดบอน ๆ อกทงเดกในชวงปฐมวยเปนชวงทผบรหารและครตองตระหนกในบทบาทของตนในการใหความส าคญกบการสงเสรมพฒนาการของเดกแตละดานใหเตมตามศกยภาพโดยสอดคลองกบธรรมชาตและพฒนาการของเดกแตละคนเปนส าคญมงพฒนาเดกปฐมวยใหสอดคลองกบพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาของเดก โดยมผกลาวถงความส าคญของการศกษาปฐมวยดงน

56

เยาวพา เดชะคปต (2542: 122) กลาววา การนเทศการศกษาปฐมวยมความส าคญ 3 ประการ คอ 1. การนเทศการศกษาปฐมวยมความส าคญตอการท าใหครเปนบคคลททนสมยอยเสมอจากการเปลยนแปลงทางสงคมทมอยตลอดเวลา ท าใหเกดพฒนาการทางการศกษาระดบกอนประถมศกษาทงทางทฤษฎ และทางปฏบต ขอแนะน าทไดจากการวจย การวเคราะหหรอการอภปรายมกมประโยชนและใหขอคดแกคร ซงการนเทศการศกษาระดบกอนประถมศกษาสามารถใหบรการได 2. การนเทศการศกษาปฐมวยมความส าคญตอความเจรญงอกงามของครแมครจะไดรบการฝกฝนมาแลวเปนอยางดแตกจ าเปนจะตองปรบปรง และฝกฝนอยเสมอในขณะท างาน 3. การนเทศการศกษาปฐมวยมความส าคญตอการชวยเหลอครใหจดเตรยมกจกรรมทเหมาะสมกบวย ความตองการ ความสามารถ และความแตกตางของเดกแตละคนไดเปนอยางด อไรพร นาคะเสถยร (2543: 11–14) กลาววา จากการปฏรปการศกษาตามแนวทางปฏรปการศกษาของกระทรวงศกษาธการมเปาหมายสงสด คอ การพฒนาคณภาพของนกเรยนใหเต มศกยภาพ โดยมจดเนนใหนกเรยนมความสามารถทางความคด สามารถแสวงหาความรไดดวยตนเองรจกศกษาวเคราะหคนหาสาเหต แนวทางแกปญหาไดทนโลก ทนเหตการณ มองกวาง คดไกล ใฝร อยรวมกบผอนไดอยางสนต มคณธรรม จรยธรรม แตการด าเนนการดงกลาวใหบรรลผลตองมการเปลยนแปลงองคประกอบตาง ๆ ในการจดการศกษาทเปนเงอนไขปญหาทงในดานปจจยและกระบวนการท างานในดานปจจยนน อาจเปนอาคาร สถานท วสด ครภณฑ อปกรณตาง ๆ และงบประมาณ กระทรวงศกษาธการ (2546: 47) ไดก าหนดความส าคญของการนเทศวามความส าคญในแงการด าเนนการบรหารจดการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวยซงมความจ าเปนตองน าการนเทศ ก ากบ ตดตามและประเมนผลรายงานเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาและระบบการประกนคณภาพ ทตองด าเนนการอยางตอเนอง เพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาปฐมวยสรางความมนใจใหผเกยวของโดยตองมการด าเนนการทเปนระบบเครอขายครอบคลม ทงหนวยงานภายใน และภายนอก ตงแตระดบชาต เขตพนทการศกษาและสถานศกษา ตองมการรายงานจากทกระดบ ใหทกฝายทราบเพอน าขอมลจากการรายงานมาจดท าแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา จากแนวคดของนกการศกษาทไดกลาวมาแลว สรปไดวา ความส าคญในการนเทศการศกษาปฐมวยมความส าคญ ท งในดานการบรหารงาน และการพฒนาคณภาพของการจดการศกษาปฐมวย โดยถอเปนสวนหนงของภารกจของสถานศกษาในการก ากบ ตดตาม และ

57

ประเมนผลโดยมงใหความชวยเหลอครในการพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนปฐมวยเกดประสทธภาพยงขน จดมงหมายของการนเทศการศกษาปฐมวย การนเทศการศกษาปฐมวย มจดมงหมายเพอชวยเหลอแนะน าครใหปรบปรงการจดกจกรรม สอการเรยน สภาพแวดลอมตางๆ ทถกตองเหมาะสมกบเดกโดยอาศยความรวมมอจากครผสอนการศกษาปฐมวยกบบคคลทเกยวของกบการศกษาทกฝาย ทงนเพอกอใหเกดความเจรญงอกงามและพฒนาการแกเดก มนกการศกษาไดกลาวถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาไวดงน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2542: 8) ไดกลาวถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาปฐมวยไววาเปนการมงปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอนของดงน 1. เพอพฒนาวชาชพคร 1.1 การนเทศการสอนเปนการใหขอมลแกครปฐมวยในดานการสอน เพอครจะไดใชเปนแนวทางในการปรบปรงการสอนของตนเอง 1. 2 การนเทศการสอนชวยใหครไดพฒนาความรความสามารถในดานการสอน 1.3 การนเทศการสอนชวยสงเสรมและพฒนาวชาชพการสอนของคร 2. เพอพฒนาคณภาพของเดกปฐมวย 2.1 เพอปรบปรงคณภาพของการเรยนการสอนของครปฐมวยในสถานศกษาใหพฒนาคณภาพเดกปฐมวย 2.2 เพอสงเสรมประสทธภาพงานวชาการในสถานศกษา 2.3 เพอสรางและก าลงใจแกบคลากรทเกยวกบของกบการนเทศการศกษาปฐมวย 2.4 เพอสรางความสมพนธทดระหวางบคคลทเกยวของในการท างานรวมกน เยาวพา เดชะคปต (2542: 122) กลาวถงการนเทศการศกษาปฐมวยมจดมงหมายเพอชวยเหลอแนะน าครใหปรบปรงการจดกจกรรม สอการเรยน สภาพแวดลอมตางๆทถกตอง เหมาะสมใหกบเดกปฐมวย โดยอาศยความรวมมอจากครระดบปฐมวยกบบคคลทเกยวของกบการศกษาทกฝาย ทงนเพอกอใหเกดความเจรญงอกงามและพฒนาการแกเดกปฐมวย การนเทศการศกษาปฐมวยในปจจบนมใชการตรวจตราหรอเพงเลงทตวครอยางในอดตโดยมวตถประสงค 3 ประการ คอ 1. เพอใหการด าเนนการจดประสบการณใหกบเดกปฐมวยเปนไปในรปแบบเดยวกนและเพอใหมความเขาใจเกยวกบการจดประสบการณ การจดกจกรรม และการบรการการศกษาระดบปฐมวย

58

2. เพอใหค าแนะน าเกยวกบการใชคมอคร แผนการสอน สอการเรยนการสอนและการวดผลประเมนผลไดอยางมประสทธภาพ 3. เพอใหครมความรบผดชอบและสามารถปรบปรงพฒนากรทางรางกายและการเตบโต ดานการเตรยมความพรอมและองคประกอบทสมพนธกบความพรอมของเดกตลอดจนการพฒนาดานสงคม และกจกรรมทสงเสรมพฤตกรรมทพงประสงค วาโร เพงสวสด (2544: 234) ไดกลาวสรปถงจดมงหมาย ของการนเทศการศกษาปฐมวยวามดงน 1. เพอชวยการใหทราบถงปจจบน ปญหา และความตองการของโรงเรยนทเปดสอนระดบปฐมวย ทงนเพอเปนขอมลในการวางแผนการพฒนางานบรหารและวชาการ 2. เพอใหครระดบปฐมวย ไดตระหนกถงปญหาเกยวกบการจดประสบการณพรอมทงสามารถแกปญหาได 3. เพอใหครไดจดประสบการณอยางถกตองตามความมงหมายทวางไว 4. เพอสนบสนนสงเสรมและใหก าลงใจแกครระดบปฐมวย 5. เพอใหเกดความรวมมอ และประสานงานกนอยางดภายในระบบ 6. เพอควบคมมาตรฐานและพฒนางานดานการศกษาปฐมวยใหมประสทธภาพ ปวณา หมดราค (2547: 18) ไดสรปจดมงหมายของการนเทศการศกษาปฐมวย ไดดงน คอ 1. เพอพฒนาครผสอนระดบปฐมวย ใหมความสามารถในการจดประสบการณและใหค าแนะน าครในการพฒนาการจดการเรยนการสอน 2. เพอสนบสนนสงเสรมและใหก าลงใจแกครระดบปฐมวย 3. เพอควบคมมาตรฐานและพฒนางานดานการศกษาปฐมวยใหมประสทธภาพ จากแนวคดของนกการศกษาทไดกลาวมาแลว สรปไดวา จดมงหมายของการนเทศการศกษาปฐมวย หมายถง ผลของการท างานรวมกนระหวางผใหการนเทศกบผรบการนเทศ มประโยชนเพอปรบปรง และพฒนาการจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวยใหเปนไปอยางมประสทธภาพ หลกการนเทศการศกษาปฐมวย เยาวพา เดชะคปต (2542: 127) กลาววา หลกการนเทศการศกษาปฐมวย ควรเปนดงน 1. การบรหารจะมประสทธภาพจะตองอาศยกระบวนการและปจจยดานการนเทศ และตดตามผลการศกษาควบคไป

59

2. ประสทธภาพของการนเทศ และตดตามผลขนอยกบกจกรรมการด าเนนงานตามขนตอนอยางมระบบมการท างานรวมกนและประสานงานกนอยางใกลชดซงทกคนทเกยวของจะตองรและเขาใจถงบทบาทหนาท เปาหมาย และภารกจทตองท างานรวมกน 3. การนเทศภายในโรงเรยนเปนการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนหรองานวชาการซงเปนการปฏบตการรวมกนระหวางผบรหารกบครและผนเทศ ไพโรจน กลนกหลาบ (2543: 202–203) ไดกลาววา หลกการส าคญในการจดการนเทศภายในโรงเรยน ผบรหารตองถอวาการนเทศการศกษาเปนงานในความรบผดชอบโดยตรงซงจะตองอาศยความรวมมอกนทง 3 ฝาย คอ ฝายผบรหาร ผนเทศและผรบการนเทศในการทจะชวยกนแกปญหาหรอสนองความตองการในการยกระดบคณภาพการศกษาของโรงเรยน กรองทอง จรเดช (2550: 5) ไดกลาววา หลกการนเทศภายในโรงเรยน ดงน 1. การด าเนนการนเทศ จะตองด าเนนการอยางเปนระบบและตอเนอง ตามขนตอนกระบวนการการนเทศภายในโรงเรยน 2. บคลากรทเปนหลกส าคญในการด าเนนการพฒนาระบบนเทศภายในโรงเรยน คอ ผบรหารสถานศกษา 3. การนเทศภายในโรงเรยน จะตองสอดคลองกบความตองการ/จ าเปนในการพฒนาครและนกเรยน จากการศกษาหลกการนเทศการศกษาปฐมวยทก ลาวมาสรปไดวา หลกการนเทศการศกษาปฐมวยเปนวเคราะหและวางแผนบรหารงานอยางเปนขนตอนจากสภาพ ปญหาความตองการในการปฏบตงานมาเพอปรบปรงสงเสรมสนบสนนพฒนาไดสามารถจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพและสงผลใหเกดคณภาพของการศกษาตามเปาหมาย อดมสและดกก (Adams & Dickey, 1966, อางถงใน เพญจนทร มนะจรส, 2551: 13–14) เสนอแนะหลกการนเทศทส าคญ คอ 1. การนเทศการศกษา เปนการชวยใหครรจกคดคนหาวธการท างานดวยตนเองอยางอสระ 2. การนเทศการศกษา เปนการชวยใหครรจกวเคราะหปญหาดวยตนเอง มงใหครเรยนรวา อะไรเปนปญหาทก าลงประสบอยและจะหาวธแกไขอยางไร 3. การนเทศการศกษา จะตองชวยใหครรสกมนคงและเชอมนในความสามารถของตนเอง ทงนตองอาศยการใหก าลงใจครและท าใหครรสกวาตนเองมความส าคญดวย

60

4. การนเทศการศกษา จะตองชวยใหครคนเคย รจกแหลงวชาการและสามารถน ามาใชประโยชนในการสอนได แหลงวชาการและวสดอปกรณในทองถนมคณคาตอการเรยนการสอนควรเสนอแนะใหครน ามาใชประโยชนใหมากทสด 5. การนเทศการศกษา จะตองชวยเผยแพรกจกรรมความเจรญกาวหนาของโรงเรยนใหประชาชนทราบและเขาใจ 6. การนเทศการศกษา จะตองชวยใหครเขาใจในปรชญาการศกษาทถกตองครและผเกยวของกบการศกษาตองเขาใจจดมงหมายตรงกนแตครยอมมอสระในการคดหาวธการเพอไปสจดมงหมายดวยวธการของตนเอง หลกการนเทศการศกษาระดบปฐมวย ดงกลาวไดวา หลกการนเทศการการศกษาจะตองด าเนนการอยางเปนระบบ โดยผนเทศและผรบการนเทศจะตองรรวมกนในการนเทศเพอทจะรวมกนแกไขปญหาตาง ๆ โดยยดหลกการสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงาน เพอพฒนาการเรยนการสอนใหมคณภาพซงจะท าใหงานบรรลตามจดมงหมายอยางมประสทธภาพ วธการและกจกรรมการนเทศการศกษาปฐมวย วธการและกจกรรมการนเทศและการศกษาปฐมวยเปนเครองมอทจะชวยใหการนเทศการศกษาบรรลไปถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาปฐมวย ซงกจกรรมการนเทศการศกษาแตละประเภทนนใหสามารถเพมประสบการณใหผรบการนเทศแตกตางกนไป ซงสงทผนเทศควรพจารณาคอผลทเกดบรรลจดมงหมายได มาก นอย ระดบใดและกจกรรมใดควรจะน ามาใชในสถานการณใด เพอประโยชนในการน าไปวางแผนปฏบตการนเทศการศกษาปฐมวย กวน (Gwynn, 1961: 326 – 344, อางถงใน เยาวพา เดชะคปต, 2542: 145) ไดเสนอเทคนคหรอวธการนเทศสองแบบ คอ 1. การนเทศเปนรายบคคล ซงมวธการปฏบตดงน 1.1 การสงเกตการณสอนในชนเรยน 1.2 การทดลองในหองเรยน 1.3 การปรกษาหารอ 1.4 การเยยมและสงเกตการณสอน 1.5 การเลอกวสดอปกรณการสอน 1.6 การประเมนผลตวเอง 2. การนเทศเปนรายกลม ซงมวธการดงน 2.1 ตงกรรมการกลมท างาน (Committee) การจดตงกรรมการเปนกลมขนาดใหญมประโยชนมากเมอมความตองการจะทราบขอมลตาง ๆ

61

2.2 กลมศกษาวชาการ (Course Work) หมายถง การใหครไปศกษาเพมเตมนอกเวลาท าการสอน 2.3 หองปฏบตการหลกสตร (Curriculum Libccratory) เปนศนยกลางทรวบรวมวสดอปกรณการสอน หนงสอคมอ แบบเรยนตาง ๆ เปนแหลงวทยาการและกระตนการท างานในอาชพคร 2.4 การอานเฉพาะเรอง (Directed Reading) เปนการแนะน าและสงเสรมใหครไดอานบทความสน ๆ ทเกยวของกบวชาชพ 2.5 การสาธตการสอน (Demonstration) เปนไดทงการนเทศเปนกลมและรายบคคล การสาธตการสอนทดจะตองมการเตรยมการอยางรอบคอบและมความมงหมายทแนนอนใหโอกาสแกครไดเหนวธการสอนใหม ๆ ครทสงเกตการสอนจะตองเขาใจจดมงหมายขอการสาธตการสอนกอน มการจดบนทกอยางระมดระวง มการอภปรายการสอนรวมกบครอน ๆ และผสาธตภายหลงการสาธตการสอนแลว 2.6 การศกษานอกสถานท (Field Trip) เปนการเพมประสบการณตรงใหกบครไดมากทสดเปนการเรยนรจากสภาพจรง 2.7 การฟงค าบรรยาย (Lectures) โดยการเชญวทยากรมาบรรยายพเศษในหวขอเรองทก าลงอยในความสนใจ 2.8 การอภปราย (Panel Discussion) เปนวธทน ามาใชในการศกษาโดยเชอวาทก ๆ คนตองการไดรบการยกยอง ยอมรบจากบคคลอน ดงนนผศกษาจะตองเตรยมการศกษาเรองราวตาง ๆ ในการอภปราย ผนเทศมโอกาสจะกระตนผศกษา 2.9 หองสมดเฉพาะวชา (Professional Libraries) เปนทรวบรวมหนงสอ วารสาร วสดตาง ๆ ทไดคดเลอกไวเพอความเจรญกาวหนาในวชาชพคร ควรเปนหองทสบาย มแสวงสวางเพยงพอ ควรจะหาวสดและหนงสอเพมขนอยเสมอ ครมอสระพอทจะเขามาใชดวยตนเองทกเวลา ยมหนงสอวสดออกไปใชตามความตองการ ภายในหองมทประชมกลมยอย 2.10 องคการวชาชพและประชมวชาชพ (Professional Organization and Meeting) นมคณคามาก นอกจากทางดานวชาการแลวยงมประโยชนในดานสงคมของครท าใหครไดพบปะบคคลตาง ๆ และไดรจกคนเคยกนมากขน ควรมการเตรยมรายงานเกยวกบการประชมหรอพมพเผยแพรหลงจากประชมแลว 2.11 ปายนเทศหนงสอคมอคร (Supervisory Bulletined and Handbooks) การจดปายนเทศมคณคามาก โดยเฉพาะในโรงเรยนใหญซงมจดมงหมายเพอใหบคลากรทกคนคนเคยกบแผนงานโครงการ วธการและวสดใหม เพอสงเสรมความสนใจใหม ๆ

62

เยาวพา เดชะคปต (2542: 146–150) ไดแบงกจกรรมการนเทศการศกษาระดบปฐมวยไว 7 กจกรรม ดงน 1. การประชมเชงปฏบตการ คอการประชมเพอศกษาปญหาและลงมอปฏบตจรง การประชมปฏบตการน จะจดขนเมอพจารณาแลววาเปนความตองการของคร และสมาชกทกฝายในโรงเรยน เชน การท าแผนการสอน กลมสรางเสรมประสบการณชวต การใชศนยการเรยน บทเรยนส าเรจรป เปนตน การประชมเชงปฏบตการนอาจใชเวลาชวงหนง คอทงภาคการศกษา หรอตลอดปการศกษา ทงนแลวแตความตองการของคร หรอเนอเรองผบรหารและผนเทศทเหนความส าคญยอมรบและเหนดวยทจะใหมการประชมเชงปฏบตการในโรงเรยนอาจพจารณาถงกลวธทจะชวยใหขนตอนและกระบวนการในการรเรม และด าเนนงานส าเรจ ดงน 1.1 สรางบรรยากาศทท าใหครเกดความรสกเปนกนเอง กลาแสดงความคดเหนเตมใจทจะรวมงานในกลม และเหนความส าคญของการเปลยนแปลง 1.2 ใชเทคนคกระบวนการเลนในการพจารณาหวขอ หรอเรองทจะประชมอาจขอความรวมมอจากผทรงคณวฒ อาจารยจากมหาวทยาลย วทยาลยเปนทปรกษาใหค าแนะน าเกยวกบเรองทนาสนใจศกษา 1.3 ขอความชวยเหลอจากผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒในการก าหนดโครงสรางของการประชมและเปดโอกาสใหครและผนเทศทสนใจเขารวมการประชม 2. การอบรมสมมนา เปนสวนหนงของการนเทศการศกษาและนยมจดท ากนมากเมอมปญหาในทางปฏบต หรอตองการจะเนนเรองใดเรองหนงเปนพเศษ เชน พฒนาการของเดกระดบปฐมวย การสรางอปกรณการสอนส าหรบเดกเลก การประเมนผลการเรยน เปนตน การอบรมสมมนาไมไดมงแตเพยงใหครมความรความสามารถในหนาทการงานเทานน การอบรมยงมงการสรางความสมพนธอนดใหแกคณะครดวย นอกจากนยงสงเสรมใหครกระตอรอรนในการท างาน และแสวงหาทางกาวหนายง ๆ ขนไป การอบรมสมมนาเปนการอบรมเพอเสนอความรใหม ๆ และเปดโอกาสใหมการอภปรายอยางอสระตลอดจนการปรกษาหารอหรอหาขอยตเพอปฏบตงานรวมกน การอบรวมสมมนาอาจมการเดนทางเพอทศนศกษาดวย 3. การสงเกตการเรยนการสอนเปนเทคนคพนฐานอยางหนงของการนเทศเปนไปไมไดทผนเทศซงอาจเปนครใหญหรอผทรบผดชอบงานนเทศจะนเทศไดอยางมประสทธภาพ ถาผนเทศนนไมเคยสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนเลย ดงนนเมอผนเทศมวตถประสงคทจะปรบปรงสภาพการเรยนการสอนจะตองหาโอกาสสงเกตการเรยนการสอนในหองเรยน หรอถาผนเทศตองการชวยพฒนาปรบปรงหลกสตรเพอใหสนองความตองการของนกเรยนในโรงเรยนหรอกลมโรงเรยนผ นเทศจะตองไปสงเกตนกเรยนในโรงเรยนหรอกลมโรงเรยนนนขณะทนกเรยนก าลงเรยนท างาน

63

หรอเลน ทงในหองเรยน หองสมด ศนยอปกรณการสอน หองประชม สนามกฬา หองอาหารผ นเทศจ าเปนตองสงเกตพฤตกรรมตาง ๆ ของนกเรยนในการรวมกจกรรมทกประเภทเพอศกษารวบรวมขอมลถงแมวาในการสงเกตนนความสนใจของผนเทศจะอยทนกเรยน และเหตการณรวบรวมขอมลถงแมวาในการสงเกตนนความสนใจของผนเทศจะอยทนกเรยน และเหตการณทเกยวของกบนกเรยนแตผนเทศจะไดทราบขอมลเกยวกบ ตวครดวยในเวลาเดยวกน เชน อาจจะทราบวานกเรยนมความเคารพหรอเชอฟงครหรอไม นกเรยนมความรสกอยางไรตอคร บคลกภาพบางอยางของครมผลตอการเรยนการสอนของนกเรยน เปนตน การสงเกตการณการเรยนการสอนเปนเทคนคการนเทศทมประโยชนตอการปรบปรงการสอน ครทกคนไมวาเปนครใหมหรอครเกาจะไดรบประโยชนจากการสงเกตการสอนของครทมความช านาญ ถาครนนเปนครใหม การสงเกตจะชวยใหครใหมไดเรยนรเกยวกบการจดหองเรยน จดแบงกลมนกเรยนและการวางแผนการสอน ถาครสงเกตเปนครทมความช านาญการสอนแลวกจะไดมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนหลงจากการสงเกตการณสอน ซงนบวาไดประโยชนรวมกนสงทควรสงเกตในการเขาเยยมชนเรยน คอ กลวธทใชในการสอนและการแสดงกรยาทาทางขณะทท าการสอน การปกครองและระเบยบวนยของชนเรยน การใชสอการเรยนตาง ๆ การเตรยมแผนการสอนและการจดเวลาทเหมาะสม การพด อธบาย การตงค าถาม การเสรมแรง เปนตน ความสมพนธระหวางนกเรยนและผสอนนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนหรอไม และเปดโอกาสใหนกเรยนไดใชความคดรเรมสรางสรรคเพยงใด บรรยากาศของความเปนประชาธปไตยในหองเรยน ขอเสนอแนะในการจดกจกรรมการสงเกตการเรยนการสอนมดงนคอ 3.1 ผบรหารและผนเทศควรไปสงเกตการณสอนรวมกบครดวยในบางโอกาสเพอจะไดรวมอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกบครหลงการสงเกต 3.2 ขณะทสงเกตการณเรยนการสอนควรปฏบตดงน 3.2.1 ไมควรกระท าสงใดทจะเปนการรบกวนกจกรรมการเรยนการสอน หรอพดกบนกเรยนในหองโดยไมไดรบอนญาตจากผสอน 3.2.2 ควรสงเกตการณสอนตงแตผสอนเรมตนสอนจนจบการสอนในครงนน 3.2.3 ไมควรแสดงกรยาใหผสอนรสกกงวลใจหรอหยดสอนเมอจบชวงเวลาของการสงเกตแลว ควรมการอภปรายและวจารณรวมกนในแงของวชาการ และหาทางปรบปรง 3.3 ครควรมสวนรวมในการก าหนดวาระการประชม และเตรยมหวขอส าหรบอภปราย 3.4 การเปนผน าในการประชม ครควรหมนเวยนกนไป

64

3.5 ควรก าหนดระยะเวลาในการประชมตรงตอเวลาและควรจะมการประชมในวนธรรมดามใชวนหยด 3.6 ความคดเหนหรอขอเสนแนะของเพอนครเปนสงทควรน ามาพจารณา ครใหญและครควรมความรความเขาใจในเรองกลมสมพนธและน ามาปฏบต 3.7 หวขอในการประชมควรเปนหวขอทนาสนใจและจ าเปนส าหรบคร เชน เรองเกยวกบหลกสตรการวางแผนการจดประชมปฏบตการในภาคฤดรอน สวนเรองทเปนเหตการณประจ าวนในโรงเรยนหรอเกดขนเสมอ ๆ ไมควรอยในวาระการประชม เรองเหลานอาจแจงใหครทราบไดโดยการท าหนงสอเวยนประกาศทปายประกาศ เปนตน 4. การสาธตการสอน จดเปนกลวธการนเทศทงเปนรายบคคลและเปนกลมไดการสาธตการสอนมจดมงหมายเพอใหครไดเหนตวอยางทดและถกตองเกยวกบวธการสอนตาง ๆ เปนการสรางทศนคตและศรทธาตองานของผ น เทศ การแสดงวธการสอนใหดเปนตวอยางน ตวศกษานเทศกเอง ครใหญ ผชวยครใหญ ฝายวชาการ ไมจ าเปนตองเปนผแสดงเองกได ผนเทศอาจเชญครหรอผอนทเชยวชาญซงมความสามารถในเรองนน ๆ เปนพเศษเปนผน าสาธตใหครดได การเชญครผช านาญการสอน และผทไดทดลองวธการสอนใหม ๆ ไดผลเปนผแสดงการสอนเปนครงคราวนนจะชวยใหครไดเกดความมนใจ มความกระตอรอรน และลดชองวางระหวางผนเทศกบผ นบการนเทศลงไดมาก นอกจากนยงสงเสรมใหเกดความคดรเรมและการเปนผน าอกดวย ขนตอนของการสาธตจะเรมตนดวยการใหความรอนเรมขอมลพนฐานหรอหลกการซงอาจจะท าไดโดยการบรรยายหรอแจกเอกสาร ตอจากนนเปนการแสดงสอการเรยนทเกยวของแลวจงถงขนการสอนใหดเมอจบการสาธตแลวจะมการซกถามและอภปรายปญหารวมกน การสาธตการสอนอกวธหนงคอ หาครไปสงเกตการณสอนในหองเรยนจรงโดยเลอกครทมความสามารถทจะเปนแบบอยางทดในขนตอนการสาธตการสอนทว ๆ ไปผสาธตการสอนควรเตรยมการในเรองดงตอไปน 4.1 เตรยมล าดบขนทจะใชในการสอน 4.2 เตรยมสอการเรยนและสถานท 4.3 เตรยมค าอธบายและเนอหาทจะใชสาธต 4.4 เตรยมผเรยน 4.5 จดเวลาใหเหมาะสม 4.6 ใหผเรยนคนหาความรในบางเรองทจะสาธตมากอนลวงหนา 4.7 เตรยมบนทกการสอนในเรองทจะสาธตไวส าหรบแจกผสงเกตใหสงเกตทราบความมงหมายของการสาธต

65

4.8 ควรใหครไดมความเขาใจทแทจรง ตอการสาธตวาไมตองการใหคอยจบผดผ สาธตแตใหสงเกตสงทถกทควร เพอน าไปปรบปรงการสอนใหดขนเทานน 5. การศกษานอกสถานท ผนเทศอาจจดหาครปฏบตการในโครงการไปศกษานอกสถานท เพอไดรเหนวธการเรยนการสอนเดกเลกของโรงเรยนในโครงการ หรอโรงเรยนทมชนอนบาลทมผลงานดเดนและเปนทนยมทวไป เพอเหนวธการทงทางดานบรหารและการจดการเรยนการสอน เพอเปนการกระตนใหครมความคดรเรม มการเปรยบเทยบและน าแนวความคดทไดมาปรบปรงการเรยนการสอนของตนใหมประสทธภาพเกดความกระตอรอรนทจะท างานตอไปนอกจากนยงมสวนในการสรางความมนใจใหแกครอกดวย 6. การแจกเอกสาร การใหเอกสารเพอเปนการนเทศนน ท ากนมากเพราะเกดประโยชนกบผรบในแงทตองการใหเปนเอกสารอางองทางวชาการ เพอใหเปนคมอการสอน นอกจากนยงเปนการแลกเปลยนความคดเหนในดานการศกษา การประชาสมพนธผลงานคนควาของเพอนครดวยกน สงส าคญทผนเทศพงระลกถงในการท าเอกสารแจกจายกคอ ควรใหมรายละเอยดทเมอครอานแลวจะเขาใจสามารถน าไปปฏบตไดถกตอง เอกสารทควรผลตหรอจดหามาเพอแจกแกคร ไดแก 6.1 คมอการเรยนการสอนของกลมตาง ๆ 6.2 ผลงานวจยทเกยวของ 6.3 วารสารทางการศกษา 6.4 ระเบยบและแนวปฏบตส าหรบครทวไป 7. การบรรยายหรอปาฐกถา คอการเชญบคคลตาง ๆ ทเปนผร เชยวชาญ มาบรรยายพเศษเปนครงคราวเกยวกบเรองทเปนปญหาหรอเรองทสมาชกสวนใหญสนใจ เชน กลวธการสอนแผนใหม การจดกจกรรมบางประเภท การใชอปกรณทดดแปลงจากวสดเหลอใช เปนตน การประเมนผลการนเทศการศกษาเปนกระบวนการตอเนองกบการนเทศการศกษาแมวาจะเปนกระบวนการขนสดทายแตไมไดหมายความวาตองท าการประเมนผลเฉพาะเมอสนสดการนเทศการศกษาแตควรด าเนนการเปนขนตอน และท าเปนระยะ ๆ ในการนเทศการศกษาเพอปรบปรงแกไขไปดวยซงจะท าใหการนเทศการศกษาไดผลมประสทธภาพยงขน เยาวพา เดชะคปต (2542 : 150) กลาววา การประเมนผลงานนเทศการศกษาเปนกระบวนการตอเนองจากการวางแผนและการวางโครงการนเทศการศกษา จดประสงคของการประเมนผลกเพอตองการทราบวาผลงานทปฏบตไปตามแผนหรอโครงการนนไดรบผลดเพยงใด ตรงตามเปาหมายทตงไวหรอไม การด าเนนงานทดควรมการประเมนผลและตดตามผลอยเสมอ งานนเทศการศกษากเชนเดยวกบการประเมนผลจะชวยใหศกษานเทศกไดทราบในสงตอไปน

66

1. ผลงานทด าเนนไปเปนระยะ ๆ นนไดผลดหรอไมมปญหาและขอควรแกไขอยางไร 2. งานทท าไดรบความรวมมอจากผทเกยวของมากนอยเพยงใดและควรจะปรบปรงอยางไร 3. ผรวมงานมศรทธาในการท างานมากนอยเพยงใดทงงานของคณะและรายบคคล 4. วธการปฏบตงาน ก าลงคน ก าลงเงน และวสดอปกรณ เปนตน เหมาะสมแกงานหรอไมเพยงใด 5. งานทก าลงปฏบตอยนนเปนประโยชนแกคร นกเรยนและของคณะมากนอยเพยงใด วรรณพร สขอนนต (2550: 169–170) กลาววา การประเมนผลการนเทศการศกษาเปนกระบวนการหนงของการท างานเชงระบบ (System Approach) และเปนขนตอนหนงของกระบวนการนเทศการศกษา การประเมนผลเปนงานก ากบ ตดตาม ประเมนผล และตคาผลงานทไดท ามาแลววาบงเกดผลดเพยงใดและน าผลทไดจากการประเมนมาใชประโยชนในการปรบปรงแกไข การประเมนผลการนเทศการศกษา จงเปนกระบวนการทมความส าคญเพอการปรบปรงพฒนาการนเทศการศกษาใหบรรลผลตามเจตนารมณ จากค ากลาวของนกการศกษานนสรปไดวาประเมนผลการนเทศการศกษาปฐมวยหมายถง กระบวนการตดตามประเมนผลเพอตองการทราบวาผลการด าเนนงานการนเทศการศกษาควรด าเนนการประเมนผลเปนขนตอน และท าเปนระยะ ๆ ตามทปฏบตไปตามแผนไดรบผลดตรงตามเปาหมายหรอมอปสรรค ปญหา ทตองปรบปรง กระบวนการนเทศการศกษา กระบวนการนเทศ (Process of Supervision) หมายถง ขนตอนในการด าเนนงานและการปฏบตงานการนเทศอยางมระบบ มการประเมนสภาพการท างาน การจดล าดบงานทตองท า การออกแบบงาน การประสานงาน ตลอดจนการอ านวยการใหงานลลวงไป การนเทศสถานศกษาจะตองมกระบวนการในการนเทศ เพอเปนแนวปฏบตและมความเปนระเบยบในการปฏบต ไดมนกการศกษากลาวถงกระบวนการนเทศสถานศกษาไวดงน กระบวนการนเทศการศกษาของ สงด อทรานนท สงด อทรานนท (2538) ไดพฒนากระบวนการนเทศการศกษา ทมความสอดคลองกบสภาพสงคมไทย ซงม 5 ขนตอนดงน ขนท 1 วางแผนการนเทศ (Planning-P) เปนขนทผบรหาร ผนเทศ และผรบการนเทศจะท าการประชมปรกษาหารอเพอใหไดน ามาซงปญหาและความตองการจ าเปนทจะตองมการน เทศ รวมทงวางแผนถงขนตอนการปฏบตงานเกยวกบการนเทศทจะจดขนอกดวย

67

ขนท 2 ใหความรในสงทจะท า (Informing-I) เปนขนตอนของการใหความรความเขาใจถงสงทจะด าเนนการวาจะตองอาศยความรความสามารถอยางไรบาง มขนตอนอยางไรและจะท าอยางไรจงจะท าใหไดผลงานออกมาอยางมคณภาพ ขนตอนท 3 การปฏบตงาน (Doing–D ) ประกอบดวยการปฏบตงานใน 3 ลกษณะคอ 1) การปฏบตงานของผ รบการนเทศ เปนข นทผ รบการนเทศลงมอปฏบตงานตามความรความสามารถทไดรบ 2) การปฏบตงานของผใหการนเทศ ขนนผใหการนเทศจะท าการนเทศและควบคมคณภาพใหงานส าเรจทนตามก าหนดเวลาและมคณภาพสง และ 3) การปฏบตงานของผสนบสนนการนเทศ ในเรองวสดอปกรณ เครองใชตางๆ ทจะชวยใหการปฏบตงานบรรลผล ขนตอนท 4 การสรางขวญและก าลงใจ (Reinforcing–R) ขนนเปนขนของการเสรมก าลงใจของผบรหารเพอใหผรบการนเทศมความมนใจและบงเกดความพงพอใจ ในการปฏบตงานขนนอาจจะด าเนนการไปพรอมๆ กบทผ รบการนเทศก าลงปฏบตงานหรอการปฏบตงาน ไดเสรจสนกได ขนตอนท 5 การประเมนผลผลตของการการด าเนนงาน (Evaluating–E) เปนขนทผนเทศท าการประเมนผลการด าเนนการซงผานไปแลววาเปนอยางไร แลวท าการปรบปรงแกไข - แผนภาพท 4 กระบวนการนเทศการศกษาของสงด อทรานนท

ใหการนเทศ

และควบคม

คณภาพ

ด าเนนการ

ปฏบตงาน D

บรการ

สนบสนน

(ขนท 3.3)

(ขนท 3)

(ขนท 3.2)

การวางแผนการนเทศ

P

ใหความร

ในสงทจะท า I

สรางขวญ

ก าลงใจ R

ประเมนผล

การนเทศ E

(ขนท 1) (ขนท 2) (ขนท 4) (ขนท 5)

ปรบปรงแกไข

68

การด าเนนการนเทศตามวฏจกรน จะเปนไปอยางตอเนองและไมหยดนงจนกวาจะบรรลผลตามจดมงหมายทวางไวหรอพฒนาผรบการนเทศใหเปนไปตามตองการ หากบรรลผลส าเรจตามจดมงหมายแลวตองการจะหยดกระบวนการท างานกถอวาเปนการนทศไดสนสดลงแลวครงตองการเรมนเทศในสงใหมหรอตงเปาหมายใหม กจะตองด าเนนการตงแตเรมวางแผนการนเทศจนถงขนประเมนผลการนเทศ ท าในลกษณะเชนนจนกระทงบรรลผลตามเปาหมายทวางไว กระบวนการนเทศการศกษาของแฮรรส (Harris) แฮรรส (Harris อางถงใน เยาวพา เดชะคปต. 2542: 112) ไดกลาววา กระบวนการนเทศการศกษา หมายถง การด าเนนงานในการนเทศใหไดรบความส าเรจไดก าหนดขนตอนของกระบวนการนเทศการศกษาไว 5 ขนตอน ไดแก 1. ขนวางแผน (Planning Processes-P) หมายถง การวางแผนในการปฏบตงานโดยคดวาจะท าอยางไร ก าหนดจดมงหมายของงาน พฒนาวธด าเนนงาน ก าหนดงานทจะด าเนนการคาดคะเนถงผลทจะไดรบจากโครงการและวางโครงการ กระบวนการเกยวกบวางแผนมดงน 1) การคด (Thinking) การคดแผนงานทจะท าในอนาคตตามล าดบกอนหลง 2) จดท าตารางงาน(scheduling) เพอใหแผนงานงายตอการปฏบต ก าหนดวนเวลาสถานทใหแนนอน 3) การท าโครงการ(Programming) เปนขนน าแผนงานไปปฏบต 4) แผนงานทดน าไปสการคาดคะเน (forecasting) การกะประมาณการอยางดยอมงายตอการทท านายผลการท างานได และ 5) ปรบปรงการท างานแผนการใหดขน (Developing Procedures) ตระหนกในปญหาและอปสรรคของแผนงานทเกดขน หาทางปรบปรงแกไขใหดขน 2. ขนการจดโครงการ (Organizing Processes–O) หมายถง การจดโครงสรางของการด าเนนงานโดยสรางหลกเกณฑในการท างาน สรางความสมพนธของงาน แบงงานโดยก าหนดหนาทในการปฏบตงานมการประสานงาน มอบหมายอ านาจใหตามหนาท และการรวบรวมทรพยากรทมอยท งคนและวสดอปกรณ กระบวนการจดโครงสรางมดงน 1) จดจ าแนกหนาท (Distributing Functions) เพอมใหสบสนงานซอนงาน ควรจ าแนกลกษณะงานใหเดนชด 2) การประสานงาน(Coordinating) สรางความเขาใจในการท างานรวมกน ขจดปญหาการท างานซ าซอนกน 3) ชแหลงขอมลวชาการ (Resources Allocating) การจดวสดอปกรณการสอนอ านวยความสะดวก 4) จดใหมความสมพนธ (Establishing Relationship) มความเปนปกแผนในหนวยงานการนเทศ และ 5) เปนตวแทน (Delegating) งานของศกษานเทศกท าหนาทเปนตวแทนทางการศกษา มบทบาทเปนตวแทนทงในดานบรหาร ดานวชาการ ดานวทยากร และดานการประสานงาน 3. ขนการน าเขาสการปฏบต (Leading Processes–L) หมายถง บทบาทในฐานะผน าทด าเนนการ การวนจฉยสงการ การคดเลอกตวบคคล การใหค าปรกษาแนะน า กระตนใหบคคล

69

ท างานลงมอปฏบตงาน การสาธตในการปฏบตงาน การตดตอสอสาร กระบวนการน ามลกษณะดงน 1) น าในการตดสนใจ (Decision-making) แตการตดสนใจนนจะตองมาจากหมคณะเปนส าคญ 2) ขอเสนอแนะ (Suggesting) ใหค าปรกษา 3) แรงจงใจ (Motivation) การรกษาแรงจงใจใหคงทนถาวรดวยการตอบสนองความตองการ การเขาใจกน การเอาใจใส 4) การสอความหมาย (Communicating) การใชความสามารถในดานการตดตอสอสารความหมาย ซงขนอยกบพนฐานการศกษาของผนเทศเปนส าคญ 5) การคดรเรม (Initiating) บรรยากาศในการคดรเรมอยทภาวะของผน า หากศกษานเทศกเปนผมใจกวางขวาง ยอมรบความคดเหนของคนอน ปจจยเหลานจะชวยใหครอยากจะคดอยากจะเรมท าอะไรแปลกๆ ใหมๆ และ 6) การสาธต (Demonstrating) การน าในการสาธต คอ การน าเผยแพรทางวชาการ 4. ขนการควบคม (Controlling Processes–C) หมายถง การควบคมการปฏบตงาน ด าเนนงานโดยการพจารณามอบหมายงาน ใหความสะดวกในดานตางๆ พจารณาลงโทษ มการแกไขทนท เมองานผดพลาด การใหบคลากรออกจากงาน การตกเตอนและการก าหนดระเบยบในการปฏบตงานกระบวนการควบคมมลกษณะดงน 1) ท าใหถกตอง (Taking Corrective Action) เมอทราบขอพกพรองขอผดพลาดของคร ศกษานเทศกจะใชเทคนคการนเทศแกไขขอพกพรองนน ซงเปนไปเพราะครมความเชอถอศรทธาในหลกการ ความรวมมอในดานนมาจากน าใจใจจรง มใชจากการใชอ านาจบงคบ 2) ความเจรญงอกงาม (Expediting) ในกรณทการกระท าถกตองหรอการเรยนการสอนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ ศกษานเทศกยอมชวยใหกจการนนประสบผลส าเรจยงขน 3) การกลาวโทษเปนลายลกษณอกษร (Reprimanding) การท างานรวมกบบคคลหลายประเภท ควรยอมรบในความแตกตางระหวางบคคล ซงบคคลบางคนยอมงายตอการแนะน าแตบางคนอาจจะตองใชหลกการเขมงวดกวดขนจงจะยอมเปลยนแปลงแกไขหรอปรบปรงตวเอง 5. ขนการประเมนผล (Assessing Processes–A) หมายถง การตรวจสอบผลการปฏบตงาน โดยการประเมนผลการปฏบตงาน วดผลการปฏบตงาน วจยผลการปฏบตงาน ดงน 1) พจารณาผลงาน (Judging Performance) ประเมนคาผลงานวาด – เลว ประการใด 2) วดผล (Measuring Performance) ท าการวดผลสมฤทธ ผลการปฏบตงาน สรป กระบวนการนเทศการศกษาเปนข นตอนการปฏบตงานทมความสมพนธตอเนองกนโดยตลอด เรมจากการศกษาขอมล การวางแผน การปฏบตตามแผนและการประเมนผล กระบวนการดงกลาวเปนกระบวนรวมกนระหวางผบรหาร และครทกคนในโรงเรยน เพอแกปญหาหรอพฒนาการเรยนการสอนใหเกดผลและประสทธภาพสงสด จากการศกษาขนตอนในการปฏบตการนเทศตามหลกการ และแนวคดของผทรงคณวฒและนกวชาการหลายๆทาน และจาก

70

หนวยงานผปฏบตการนเทศท งในระดบประถมศกษาปรากฏวามขนตอนการนเทศการศกษาคลายคลงกน กระบวนการนเทศการศกษาของเอกวทย แกวประดษฐ เอกวทย แกวประดษฐ (2548: 321–325) กระบวนการนเทศประกอบดวย ขนตอนส าคญ ๆ ไดแก 1. กระบวนการวางแผน (Planning Process) ในการวางแผนเพอใหการนเทศด าเนนไปและประสบผลส าเรจสงทตองวางแผนลวงหนาไดแก 1.1 การคด (Thinking) เปนการคดวางแผนเกยวกบแผนงานทตองท าโดยจดล าดบกอนหลงเกยวกบสงทจะท า 1.2 การจดตารางวาง (Scheduling) เปนการท าใหแผนงานตามทคดไวมผลในเชงปฏบตและงายตอการปฏบต เชน การจดท าตารางนเทศ เปนตน 1.3 การคาดคะเนผลงาน (Forecasting) แผนงานเปนเรองของการวางแผนและคดท าอะไรสกอยาง ฉะนนการวางแผน และคาดคะเนทดยอมงายตอการท านายผลของการปฏบตงานได 1.4 การปรบปรงแผนการใหดขน (Developing Procedure) เปนการตระหนกในปญหา และอปสรรคของแผนงานทเกดขน แลหาทางปรบปรงแกไขเนองจากงานนเทศเปนงานทผกพนมความซบซอนจงตองหาทางแกไขใหถกตองเหมาะสมอยเสมอ 2. กระบวนการจดการ (Organizing Process) เปนการบรหารจดการกระบวนการนเทศเพอไมใหงานซ าซอนกน ไดแก 2.1 การจดจ าแนกหนาท (Distributing Function) นเทศทดควรมการจดภารกจและงานทรบผดชอบใหชดเจนเพอใหงายตอการนเทศและผปฏบตงานจะไดไมสบสน 2.2 การประสาน (Coordinating) เปนการประสานงาน และสรางความรวมมอ สรางความเขาใจในการท างานรวมกนระหวางผนเทศ และฝายตาง ๆ สงผลใหขจดปญหาและอปสรรคทอาจเกดขนไดนอกจากนนแลวผท าหนาทนเทศยงตองประสานงานกบผบรหารหรอคณะกรรมการของหนวยงานนน ๆ 2.3 การจดแหลงขอมลวชาการ (Resources Allocating) เปนการจดเตรยมจดหาแหลงความรและจดสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหเปนแหลงความรทผปฏบตงานและผนเทศสามารถมาศกษาหาขอมลได 2.4 การกระท าใหมความตอเนอง (Establishing Relationship) เปนการด าเนนการใหกจกรรมตาง ๆ เกดภาวะตอเนองลดและอปสรรคใหหมดไปสรางความเขาใจอนดใหเกดขนทงระดบหนวยงานและปฏบตงาน

71

2.5 การเปนตวแทน (Delegating) ในงานการนเทศงานผทเกยวของจะตองปฏบตเปรยบเสมอนเปนตวแทนของสถาบนการศกษานนไมวาจะเปนบทบาทดานการบรหาร ดานการประสานงาน ดานวทยากรใหความร เปนตน 3. กระบวนการน า (Leading Process) กระบวนการนเทศบทบาทของผนเทศจะมลกษณะของผน าในการตดสนใจ รวมถงการสรางแรงจงใจและการสาธตการสอความหมายและการคดรเรม กระบวนการน าทส าคญคอ 3.1 การน าในการตดสนใจ (Decision–Making) การนเทศทว ๆ ไปผนเทศตองไมเปนเผดจการแตเปนผนเทศทตองตดสนใจ หรอใหค าแนะน าทตงอยบนพนฐานทางวชาการและการตดสนใจตองมาจากหมคณะเปนส าคญไมยดตวเองเปนส าคญ 3.2 การน าในการใหขอเสนอแนะ (Suggesting) ผเกยวของกบกระบวนการนเทศตองกลาทจะใหค าเสนอแนะหรอค าแนะน าดวยความมนใจมหลกฐานอางองทางวชาการไดไมใหขอเสนอแนะหรอค าแนะน าใด ๆ ตามความรสกของตนเอง 3.3 การน าใหเกดแรงจงใจ (Motivation) กระบวนการนเทศทดตองมการกระตนใหมการจงใจ กระตนใหเหนคณคาของตนเองและของงานทปฏบตอยตองเอาใจใสดแลสงตาง ๆ ใหสอดคลองกบความตองการของผปฏบตงาน 3.4 การน าในการสอความหมาย (Communicating) กระบวนการน าในการนเทศทส าคญอกประการ คอ การใชความสามารถในดานการตดตอสอความหมายเพอสรางความเขาใจอนดในกจกรรมตาง ๆ 3.5 การน าใหเกดความคดรเรม (Initiating) บรรยากาศในการคดรเรมอยทภาวะของผน าหากผท าหนาทนเทศเปนบคคลทใจกวางยอมรบความคดเหนของบคคลอนและสนบสนนใหบคคลอนไดคด สงเหลานจะชวยใหบคคลทถกนเทศอยากคดรเรมท าอะไรใหม ๆ ซงตรงขามกบการตเพอท าลาย การนนทา การวากลาวทเปนการขดขวางความคดรเรม 3.6 การน าในการสาธต (Demonstrating) การน าในการสาธตเปนการเผยแพรทางวชาการอกบทบาทหนงของผนเทศ เชน สาธตการใชบทเรยนคอมพวเตอรสาธตผลตสอการสอนระดบตาง ๆ แก ครอาจารย สาธตเทคนคการปฏบตใชเครองมอใหแกบคลากรทางการศกษา เปนตน 4. กระบวนการควบคม (Controlling Process) การควบคมในกระบวนการนเทศจะเปนการก าหนดขอบเขตแนวทางในการปฏบตงานทควรพงกระท าเพอใหทกคนไดยดเปนแนวปฏบตตอไปไดแก

72

4.1 กระท าใหเกดความถกตอง (Taking Corrective Action) กระบวนการควบคมในการนเทศงานจะแตกตางจากกระบวนการควบคมในทางบรหาร เพราะเมอผนเทศพบขอบกพรองขอผดพลาดเกดขนผนเทศจะตองใชเทคนคการนเทศเพอแกไขขอบกพรองถกตอง 4.2 กระท าใหเกดความเจรญงอกงาม (Expediting) เมอบคลากรหรอบคคลผรบการนเทศกระท าและปฏบตงานเปนไปอยางมคณภาพผนเทศควรสนบสนนสงเสรมใหบคลากรหรอผรบการนเทศไดมความเจรญงอกงามไดพฒนาตอไป 4.3 กระท าในการกลาวโทษ (Reprimanding) กระบวนการนเทศในแตละหนวยงานจะตองท างานรวมกบบคคลหลายประเภทบคคลบางคนงายตอการใหค าแนะน าและขอเสนอแนะบางคนตองใชความเขมงวดจงจะยอมรบและเปลยนแปลงแกไขขอบกพรองไดดงนนผนเทศตองใหค าแนะน า และพร าสอนอยเสมอหากยงไมมการปรบปรงเปลยนแปลงกควรมการกลาวโทษกนบาง 4.4 กระท าในบทก าหนดโทษ (Applying Sanction) ในองคกรใด ๆ เมอท าการนเทศและแนะน าใหความชวยเหลอโดยประการตาง ๆ แลวแตบคคลยงไมมการปรบปรงแกไขเลย ผ นเทศตองกลาทจะก าหนดโทษตามความเหมาะสมกบบคคลนนซงเปนสงจ าเปนส าหรบการนเทศเพอใหเกดการเปลยนแปลง 5.กระบวนการประเมนผล (Assessing Process) เปนการประเมนคาของสงใดสงหนงซงถอวาเปนกระบวนการสดทายในการนเทศ การประเมนผลสามารถพจารณาไดจากผลงาน (Judging Performance) ซงจะเปนการประเมนผลงานวาดหรอเลวนอกจากนยงสามารถประเมนผลไดจากการวดผลสมฤทธในการปฏบตงานทงนขนอยกบวาลกษณะงานทประเมนเปนอยางไรผนเทศตองพจารณาใหเหมาะสม จากค ากลาวของนกการศกษา จงสรปไดวา กระบวนการนเทศการศกษาเปนการปฏบตงานนเทศใหเปนไปตามขอบขายระเบยบแบบแผนมล าดบขนตอนทก าหนดไวมงใหเกดผลดขนในการด าเนนงานโดยพจารณาปรบปรงพฒนาใหประสบผลส าเรจบรรลตามเปาหมาย ทคาดหวงไว กระบวนการนเทศภายในโรงเรยน ชาร มณศร (2542) กลาววา การนเทศภายในทจะเกดคณคาหรอประสทธภาพทสงผลตอการพฒนาและปรบปรงการเรยน การสอนอยางแทจรงนน ตองกระท าอยางเปนขนตอนหรอเปนรปธรรมทชดเจน นนคอลงมอปฏบตตามขนตอน หรอกระบวนการทก าหนดไวอยางแทจรง และกระบวนการนเทศภายในโรงเรยนเปนกจกรรมส าคญเปนขนตอนปฏบตการทงดานกระบวนการบรหาร กระบวนการนเทศและกระบวนการเรยนการสอนควบคกนไปอยางเปนระบบและตอเนองซงประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

73

ขนท 1 การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ ประกอบดวยการวเคราะหขอมลเกยวกบคณภาพ เชน ผลสมฤทธทางการเรยน การซ าช น คณลกษณะตาง ๆ ตามเกณฑมาตรฐาน เปนตน การส ารวจความตองการของคร การจดล าดบความส าคญของปญหาและความต องการ การวเคราะหสาเหตปญหา การจดล าดบ ก าหนดทางเลอก การแกปญหา และด าเนนการตามความตองการ ขนท 2 การวางแผน น าเอาทางเลอกตามขนท 1 มาก าหนดรายละเอยดของกจกรรมโดยเขยนเปนโครงการนเทศ ซงประกอบดวยสาระส าคญ คอ หลกการและเหตผล วตถประสงคผรบผดชอบโครงการ แผนด าเนนงาน ระยะเวลา สถานท งบประมาณ การประเมนผล และผลทคาดวาจะไดรบ ขนท 3 การปฏบตการนเทศ เปนขนลงมอท าตามโครงการนเทศทก าหนดหลก โดยค านงถงหลกการนเทศ เทคนค ทกษะ สอ และเครองมอนเทศ การเตรยมความพรอม สรางความเขาใจ รวมทงการเสรมแรงใหก าลงใจชวยเหลอสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน ขนท 4 การประเมนผล ตรวจสอบผลการด าเนนการนเทศตามโครงการทก าหนดผลสมฤทธตามวตถประสงค ประเมนความคดเหน กระบวนการนเทศภายในโรงเรยน รวมผลการประเมนขอมลปอนกลบเพอการปรบปรงตอไป แผนภาพท 5 กระบวนการนเทศภายในโรงเรยน ทมา: ชาร มณศร (2542: 202) นกร เพญเวยง (2538) ไดกลาวถง กระบวนการนเทศภายในของส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ไดก าหนดไว 5 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความต องการ ขนตอนท 2 การวางแผนและก าหนดทางเลอก ขนตอนท 3 การสรางชอและเครองมอ ขนตอนท 4 การปฏบตการนเทศภายใน และขนตอนท 5 การประเมนผลและรายงานผล

การศกษาสภาพ

ปจจบน ปญหา และความตองการ

การวางแผน

การปฏบต

การนเทศ

การประเมนผล

ขอมลยอนกลบ

74

แผนภาพท 6 กระบวนการนเทศภายใน 5 ขนตอน ของส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต ทมา: นกร เพญเวยง (2538: 48) กระบวนการนเทศการสอนแบบ Harris ในทศนะของแฮรส ซงเปนบคคลส าคญในวงการนเทศการศกษา ไดเสนอวาในทางปฏบตแลวกระบวนการนเทศการสอนดงตอไปน เปนกระบวนการทใชไดอยางแทจรงซงประกอบดวยขนตอนทส าคญ 6 ขนตอนดวยกน ดงน 1. การประเมนสภาพปจจบน (Assessing) เปนกระบวนการทศกษาสภาพตาง ๆ ทเปนอยในปจจบน เพอใหไดขอมลทเชอถอไดในการน าไปใชก าหนดความตองการในการเปลยนแปลง ซงอาจกระท าไดโดยการวเคราะห การสงเกต การตรวจสอบ การวดผล และการเปรยบเทยบการปฏบตงาน 2. การจดล าดบความส าคญ (Prioritizing) เปนกระบวนการเกยวกบการต งเปาหมายวตถประสงคเฉพาะ การเลอกสงทจะเปลยนแปลงและการจดล าดบความส าคญของสงทจะท าการเปลยนแปลง 3. การออกแบบวธการนเทศ (Designing) เปนกระบวนการในการวางแผน เพอการเปลยนแปลงใหบงเกดผล โดยการจดเตรยมองคประกอบตาง ๆ ทงหมด การก าหนดรปแบบการท างานไวโดยการรวบรวมหรอประยกตความคดเหนหรอหลกการใหม ๆ เขาดวยกน การจดเตรยมสงตาง ๆ ใหพรอม การจดระบบการท างานอยางถกวธและการจดท าโครงการนเทศ 4. การจดสรรทรพยากร (Allocating Resources) เปนกระบวนการในการจดสรรทรพยากรตาง ๆ ใหใชไดอยางมประสทธภาพมากทสดซงอาจท าไดโดยการจดสรรทรพยากรตาง ๆ ใหตามความตองการจ าเปนของบคลากรและโครงการจดแบงทรพยากรใหไดสดสวนกนการระบ

การศกษาสภาพปจจบน

ปญหาและความตองการ การวางแผนและ ก าหนดทางเลอก

การประเมนผลและรายงาน การปฏบตการนเทศภายใน

การสราง สอและเครองมอ

75

และการจดตงทรพยากร โดยมวตถประสงคเฉพาะและการจดเตรยมบคลากรตามโครงการเฉพาะ หรอตามวตถประสงคตาง ๆ 5. การประสานงาน (Coordinating) เปนกระบวนการประสานคน เวลา วสด และสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอทจะก าหนดภารกจตาง ๆในการเปลยนแปลงใหประสบความส าเรจซงอาจท าไดโดยการประสานการกระท าตาง ๆ เขาดวยกนดวยวธการทสะดวกราบรนและสอดคลองกน มความเปนไปไดมก าหนดเวลาท างานเปนชวง ๆ และตอเนองกน และมความชดเจนเกยวกบสงตาง ๆ ทมความสมพนธเกยวของกน 6. การอ านวยการ (Directing) เปนกระบวนการใชอทธพลใหเหมาะสมกบสงตาง ๆ และมความเหมาะตอการเปลยนแปลงใหประสบความส าเรจ ซงท าไดโดยการตงคณะท างานการก าหนดวธการหรอกฎเกณฑการท างานการจดระเบยบเกยวกบเวลา ผลงานระดบหรอคณคาของงาน การใหค าแนะน าเกยวกบระเบยบและขอก าหนดตาง ๆ วธการเฉพาะอยางและการพจารณาสงทเปลยนแปลงตาง ๆ กระบวนการดงกลาวนไดรบการประยกตมาใชในการนเทศการสอน เปนกระบวนการทพฒนาขนโดย “โครงการฝกอบรมผนเทศการศกษาโดยเฉพาะ (Special Education Supervisor training project)” เปนกระบวนการทมความเหมาะสมกวากระบวนการในรปแบบอน ๆ เปนกระบวนการทสามารถน าไปใชไดกบงานทกงานในการนเทศ ซงกไดดเชนเดยวกนกบภารกจทส าคญอน ๆ ของโรงเรยน กระบวนการดงกลาวนเปนกระบวนการทมลกษณะเปนรปแบบความเปนผน าของผนเทศคร และผบรหารโรงเรยน ซงใชกนอยางกวางขวางทสด วงจรของกระบวนการนเทศการสอนจะด าเนนไปเปนล าดบขนตอน โดยเรมตงแตการประเมนสภาพปจจบน การจดล าดบความส าคญ การออกแบบวธการนเทศ การจดสรรทรพยากร การประสานงาน และการอ านวยการ ซงวงจรของกระบวนการจะจบลงดวยการกลบมาสการประเมนสภาพปจจบนวาประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด ซงจะเปนพนฐานในการวางแผนปรบปรงตอไป วงจรของกระบวนการนเทศจะมลกษณะดงแผนภมน

76

แผนภาพท 7 กระบวนการนเทศการสอนของแฮรรส ทมา: Harris (975: 12–15). กระบวนการนเทศการศกษาปฐมวย กระบวนการนเทศการศกษาปฐมวยเปนกระบวนการทน ามาใชใหเหมาะสมกบวตถประสงค และกจกรรมการนเทศ การด าเนนงานโดยปฏบตเปนขนตอนควบคกบการบรหารโรงเรยนใหมประสทธภาพและด าเนนการอยางตอเนอง เปนระบบของบคลากรทเกยวของกบการศกษารวมมอกนชวยเหลอซงกนและกน เพอใหบรรลตามเปาหมายทก าหนด ซงไดมนกการศกษาใหความหมายและวธการด าเนนการตามกระบวนการนเทศการศกษา ไวดงน เยาวพา เดชะคปต (2542: 140) กลาววา กระบวนการนเทศ หมายถง แบบแผนของการนเทศทมล าดบขนตอนตอเนองกนอยางชดเจนเปนระบบซงจะสามารถชวยใหงานนเทศการเรยนการสอนประสบผลส าเรจอยางมประสทธภาพ ส านกงานการประถมศกษาจงหวดก าแพงเพชร (2544: 5–13) ไดใหแนวทางการปฏบตการนเทศภายในโรงเรยนวาม 5 ขนตอน ดงน 1. ศกษาสภาพปจจบน ปญหา และความตองการหาจดเดน จดดอย ของโรงเรยนและน ามาจดอนดบความส าคญของปญหา 2. ก าหนดทางเลอกและวางแผนการปฏบตงาน เปนการน าขอมลจากการวเคราะหสภาพปจจบน ปญหา และความตองการมาใชในการวางแผนและก าหนดทางเลอก ซงอาจด าเนนตามขนตอนดงน 2.1 ท าขอมลจากการวเคราะหสภาพปจจบนปญหาและความตองการมาจดล าดบความส าคญ 2.2 ศกษาและล าดบความเขาใจในเรองทเปนปญหา เชน นโยบายหลกสตรเทคนควธการแกปญหา สอ เครองมอ ฯลฯ

การประเมน

สภาพปจจบน

การจดล าดบ

ความส าคญ

การออกแบบ

วธการนเทศ

การอ านวยการ การประสานงาน การจดสรรทรพยากร

77

2.3 ก าหนดเปาหมายและทางเลอกในการแกไขการปฏบตงาน 2.4 เขยนแผนปฏบตการนเทศ โดยระบวตถประสงค ขอบขาย ภารกจ เปาหมาย วธการปฏบตงาน ระยะเวลา และผปฏบตงานใหชดเจน 2.5 จดท าคมอการนเทศโดยสรปสาระส าคญของเรองทนเทศเพอใชเปนเอกสารประกอบการปฏบตงานและเอกสารอางอง 3. การพฒนาสอ เครองมอ นวตกรรม พฒนาเรองทจะวเคราะหหลกสตร โดยการจดประชมปฏบตการฝกวเคราะหหลกสตรกจะตองมสอในการพฒนา เชน แบบฝกหลกสตรประถมศกษา หลกสตรมธยมศกษา แนวการจดประสบการณ ใบงาน เปนตน 4. การปฏบตการนเทศ เปนขนทน าผลทไดด าเนนการในขนตอนท 2 และ 3 ไปสการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว การปฏบตการนเทศจะด าเนนการตามขนตอนตอไปน 4.1 ประชมคณะผปฏบตงาน 4.2 ท าความเขาใจเรองทจะนเทศ สอ / เครองมอ 4.3 แบงงานรบผดชอบ 4.4 ตกลงทจะนเทศ 4.5 ตกลงวธเกบขอมลและวธรายงาน 5. การประเมนผล การนเทศภายในโรงเรยนตองจดด าเนนการประเมนผลตามงาน 3 ระยะ คอ 5.1 การประเมนกอนการนเทศ 5.2 การประเมนระหวางนเทศ 5.3 การประเมนหลงการนเทศ ขอมลจากการประเมนผลทง 3 ระยะน คณะกรรมการฝายประเมนของโรงเรยนจะตอท าการว เคราะห สงเคราะห แลวสรปผลการนเทศ เ มอสนสดปการศกษา เพอน า เสนอตอคณะกรรมการโรงเรยน ผปกครอง ประชาชนทวไปและผเกยวของหนวยงานตนสงกดโดยจดท าเปนรายงานการนเทศภายในอยางเปนระบบ ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2544: 232–235) ไดเสนอขนตอนกระบวนการนเทศการศกษา 4 ขนตอน ไวดงน ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบน ปญหา และความตองการ ขนตอนท 2 การวางแผนและจดท าโครงการ ขนตอนท 3 การด าเนนการนเทศ ขนตอนท 4 การประเมนผลการนเทศ

78

วาโร เพงสวสด (2544: 236) ไดใหความหมายของกระบวนการนเทศการศกษาปฐมวยวา หมายถง แบบแผนของการนเทศทมล าดบขนตอนตอเนองกนเปนระบบซงจะสามารถชวยใหงานการนเทศการเรยนการเรยนสอนประสบผลส าเรจ และเปนไปอยางมประสทธภาพ จากแนวคดของนกการศกษาทไดกลาวมานน พอสรปไดวากระบวนการนเทศการศกษาปฐมวย จ าเปนตองอาศยขนตอนการด าเนนงานอยางเปนระบบและตอเนอง เพอใหเกดความรวมมอกนระหวางผบรหาร และบคลากรในโรงเรยน แนวทางการพฒนาการนเทศการศกษาปฐมวย แนวทางการพฒนาการนเทการศกษาปฐมวยของโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาก าแพงเพชร เขต 2 จงเปนวธการวางแผนด าเนนงานหรอการท างานรวมกนระหวางผ นเทศกบผรบการนเทศเพอชวยเหลอ แนะน า ชแนะ ประเมนผลเพอปรบปรง แกไข พฒนาและสงเสรมใหสอดคลองเหมาะสมกบสภาพ ปญหา และความตองการในการจดการศกษาปฐมวยใหมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสดโดยด าเนนการตามกระบวนการนเทศใน 5 ขนตอน ดงน ขนท 1 การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ หมายถง การศกษาเพอหาขอมลเปรยบเทยบสภาพของปจจบนกบสภาพทคาดหวงไวแลวน ามาพจารณารวมกนระหวางผ นเทศและผรบการนเทศใหไดผลของปญหาและความตองการทชดเจนในขณะนนเพอหาแนวทางในการแกปญหาใหเปนไปตามความตองการทงการแกไขปรบปรง เพอพฒนาการจดการศกษาปฐมวยใหดขน ขนท 2 ก าหนดทางเลอก และวางแผนการปฏบตงาน หมายถง น าขอมลจากสภาพปจจบน ปญหา และความตองการทพจารณารวมกนระหวางผนเทศและผรบการนเทศทชดเจนแลวมาวางแผนโดยผรบการนเทศมสวนรวมในการก าหนดเรองทจะนเทศ กจกรรมการนเทศ และจดท าโครงการหรอแผนการนเทศ รวมท งจดสรรงบประมาณทตองการด าเนนการ เพอพฒนาใหสอดคลองกบนโยบายการศกษาปฐมวย ขนท 3 การพฒนาสอ เครองมอ นวตกรรม หมายถง การปรบปรง แกไขหรอผลตขนมาใชเพอใหความเหมาะสมกบปญหา มความทนสมย เพยงพอตรงตอความตองการ และไมท าใหเกดความเสยหายตอผรบการนเทศในการด าเนนงานการนเทศตามโครงการหรอแผนทก าหนดไว ขนท 4 การปฏบตการนเทศ หมายถง การด าเนนงานรวมกนของผนเทศกบผรบการนเทศตามโครงการหรอแผนทก าหนดไวโดยการประชมชแจงและมอบหมายงาน ตดตามความกาวหนาทบทวนแกไขปรบปรงวธการ ใหค าแนะน า ชวยเหลอ และประชมสรปผลการนเทศ ขนท 5 การประเมนผล หมายถง การด าเนนการประเมนผลตามงานโดยจดประเมนกอนการนเทศ ระหวางนเทศ และหลงการนเทศเพอตรวจสอบการปฏบตงานส าเรจผลสอดคลอง

79

กบนโยบายวตถประสงคและเปาหมายการนเทศการศกษาปฐมวยทก าหนดไวหรอไมซงผรบการนเทศไดมสวนรวมในการก าหนดเกณฑการประเมนผลและน าขอมลมาสรปอภปรายผล วเคราะหปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการปรบปรงงานรวมทงพฒนาการนเทศการศกษาปฐมวยใหมประสทธภาพเพมขนและจดท ารายงานผลตอไป ผวจ ยจงไดศกษาสภาพ ปญหา ความตองการ เพอหาแนวทางการพฒนาการนเทศการศกษาปฐมวยเพอใหเกดประโยชนตอผทเกยวของสามารถน าไปพฒนาคณภาพการศกษาปฐมวย เกดผลดในการด าเนนงานของสถานศกษา เพอพฒนาคณภาพการศกษาเกดประสทธภาพมประสทธผลสงสดยงขนไป 8. การแนะแนวการศกษาปฐมวย การพฒนาเดกปฐมวย อาย 5 ป แรกของชวตนนเปนการท างานรวมกนระหวางสถานศกษากบผปกครอง ครหรอผดแลเดกมบทบาทเปนผประสานงานรวมกบผปกครอง ใหเกดความตระหนกและเหนความส าคญของการพฒนาเดก และกระตนใหมการรวมมอรวมใจกน ในการสนบสนนและพฒนาเดกของชมชนไปสเปาหมายทก าหนดไว ซงจดมงหมายของการศกษาในวยนระบในหลกสตรการศกษาปฐมวย พ.ศ.2546 วา “เปนการพฒนาเดกบนพนฐานการอบรมเลยงดและสงเสรมกระบวนการเรยนรทสนองตอธรรมชาตและพฒนาการของเดกภายใตบรบทสงคม วฒนธรรมทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทรและความเขาใจของทกคนซงจะเปนการท างานในลกษณะของการรวมมอกนรบผดชอบ หรอถอเปนหนสวนทจะตองชวยพฒนาเดกใหบรรลเปาหมายทตองการรวมกน” บทบาทของผปกครองกบการแนะแนวเดกปฐมวย ผปกครอง คอ ครคนแรกๆ ของเดกและเดกๆ กไดเรยนรหลายสงหลายอยางทบานโดยไมตองไดรบอทธพลหรอไดรบการสอนอยางเปนทางการจากสถานศกษาแตอยางใด ดงนนจงเปนสงทส าคญอยางยงทเมอเดกเขาเรยนในสถานศกษาหรอโรงเรยนอนบาลแลว การเรยนรจะตองเชอมตอและเชอมโยงระหวางสถานศกษาและครอบครว เพอใหการเรยนรของเดกนนตอเนองและท าใหการเรยนรมความหมายตอเดก เพราะสามารถเชอมโยงสชวตจรงทบานไดดวย บทบาทของผปกครองทจะคอยแนะแนวทางไดดงน 1. เยยมชมโรงเรยน ผปกครองหลายคนอาจเลอกโรงเรยนใหลกจากเหตผลเพราะโรงเรยนอยใกลบานหรอไดรบค าชกชวนจากเพอนบานแตเนองจากโรงเรยนทเลอกอาจไมตรงตามทตองการจงควรเขาไปเยยมชมโรงเรยนดวยตนเองสงทควรสงเกตเรยงตามล าดบกอนหลง คอ - การเดนทางเขาโรงเรยน สะดวกสบายมสถานทจอดรถหรอไม สภาพพนทภายนอกกอนเขาโรงเรยนปลอดภยเพยงใด

80

- หองเรยน ควรไปชมการเรยนการสอนในหอง ตรวจดความสะอาดและสงอ านวยความสะดวกในหองเรยน อปกรณความปลอดภย และสงแวดลอมภายนอกหองเรยน ขอควรค านงคอระมดระวงการจดฉากในโรงเรยน - ระบบสาธารณปโภคและสงอ านวยความสะดวกตางๆ ภายนอกหองเรยน เชน ระบบไฟฟา น าประปา หองน า ตน าดม หองพยาบาล โรงอาหาร สนามเดกเลน ไดมาตรฐานหรอไม - อาหารและนม ผปกครองควรเลอกไปเยยมชมโรงเรยนชวงกอนรบประทานอาหารเทยงของนกเรยนเลกนอย เพอจะไดเหนการรบประทานอาหารของเดกนกเรยน และพจารณาวาอาหารและนมของเดกมคณภาพเพยงพอหรอไม 2. ขอดนโยบายและแนวทางการเรยนการสอน โรงเรยนอนบาลหลกๆ ม 2 แนว คอ แนวกระแสหลก เนนการเรยนรเชงวชาการ กบแนวทางเลอก เนนการเตรยมความพรอม และใชนวตกรรมการเรยนแบบใหม โรงเรยนอนบาลสวนใหญจะเปนแนวกระแสหลกหรอแนววชาการ ดวยเชอวาเดกมศกยภาพในการเรยนรเตมท ควรเรงสอนใหเดกหดอาน หดเขยน หดบวกลบเลขใหไดโดยเรว เพอจะสามารถเรยนรเพมขดความสามารถของสมองใหกวางขนสวนโรงเรยนอนบาลทางเลอกหรอแนวเตรยมความพรอม จะเนนพฒนาศกยภาพของเดก โดยน าเอาความตองการของเดก ความสขเดกเปนศนยกลาง การเรยนรของเดกจงเรมทตวเดกเอง ผานกจกรรมหลากหลาย เชน วาดรป เลนเกม รองเพลง เพอพฒนาแนวคด การศกษาและสอบถามนโยบายและแนวทางการเรยนการสอนจากครหรอผบรหาร จะท าใหเขาใจแนวคดของโรงเรยน และเปนแนวทางปฏบตแกครผสอน นอกจากนน ควรสอบถามถงรางวลโรงเรยนดเดนหรอรางวลชนะเลศดานตางๆ ของโรงเรยน อตราการเขาเรยนในโรงเรยนดง รวมถงอตราสวนครกบนกเรยน ขอมลกจวตรประจ าวนทนกเรยนแตละคนตองท า 3. ตรวจสอบครผสอน ครผสอนมบทบาทส าคญในการอบรม สงสอน และปลกฝงความคด ทศนคตและความรแกเดก ผปกครองควรสมภาษณครผสอน ประวตการศกษา ถาครจบดานครศาสตรโดยตรงจะไดเปรยบกวาสายอนๆ เนองจากครสามารถถายทอดความรและประสบการณไดอยางด ลกษณะและบคลกของครผสอนกเปนสงส าคญ ผปกครองควรสงเกตอยางรอบคอบ 4. ตรวจสอบคาใชจายตางๆ โรงเรยนอนบาลเอกชน โดยมากมกมคาธรรมเนยมการศกษาต า แตจะมคาแรกเขาสงหรอหลายๆ ครงโรงเรยนจะเลยงการเกบคาแรกเขาทสง โดยเกบเปนคาใชจายอนๆ เชน คาอปกรณ คากจกรรมพเศษ คาคอมพวเตอร ผปกครองควรตรวจสอบเอกสารคาใชจายท งหมดทเกยวกบคาเทอมแรกเขา คาเทอมสองและคาใชจายอนๆ ตลอดปการศกษา และถามเกยวกบคาใชจายทผปกครองตองออกเพมเตมดวย เชน คาเสอผา คาหนงสอ

81

คารถโรงเรยนซงโรงเรยนสวนใหญจะไมน ามาค านวณในคาเทอมแรกเขาและค านวณใหเพยงพอตอรายไดของครอบครว การเลอกโรงเรยนใหลกควรเลอกโรงเรยนทไมไกลจากทพกอาศยมากนก เพราะเดกจะไดไมตองรบเรงตนแตเชามด หากหลกเลยงไมไดจรงๆ ควรหาโรงเรยนทใกลท างานหรอทางผานผปกครองเพอรบสงไดสะดวก สถานทควรปลอดภย ไมมจดทเปนอนตรายตอเดก เชน ทอ หรอบอน า ภายในโรงเรยนควรสะอาดและมบรรยากาศทเออตอการเรยนรและมโภชนาการทด อตราก าลงหรอบคลากรในโรงเรยน เชน ครผดแลเดกและพเลยงเดกอนบาลควรมจ านวนทเหมาะสมเพอดแลเดกไดทวถง นวตกรรมการศกษาหรอการจดการเรยนการสอนกส าคญตองใหเหมาะสมส าหรบเดกอนบาลเพอสนองตอพฒนาการและการเรยนรตามวยของเดกมากกวาการสอนใหอานออกเขยนไดกอนวยอนสมควร ทส าคญโรงเรยนควรผานการประเมนไดรบการรบรองมาตรฐานการศกษาจากส านกงานรบรองมาตรฐานการศกษา(สมศ.) 9. การประกนคณภาพการศกษาปฐมวย การประกนคณภาพการศกษาปฐมวยทมงเนนใหเดกทกคนไดรบการศกษาทเปยมไปดวยคณภาพและสามารถพฒนาศกยภาพของเดกเหลานนไดอยางเตมศกยภาพของเขาอยางแทจรงและมงเนนใหสถานศกษามการพฒนาเพอน าไปสความมมาตรฐานททดเทยมกน โดยอาศยกลไกทางการบรหารการศกษา การเรยนการสอนและใชมาตรฐานตวบงชระดบคณภาพทางการศกษาของผทมสวนไดสวนเสย(Stakeholders) เขามามบทบาทในการก าหนดและรวมจดการศกษาให บงเกดผลความเขาใจในหลกการ นโยบาย เปาหมายความส าคญจ าเปน แนวคด แนวทาง กระบวนการ และสาระส าคญในแตละกจกรรม ความหมายของการประกนคณภาพการศกษา การประกนคณภาพการศกษามผใหความหมายไวมากมายดงน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544: 59) ไดใหความหมายการประกนคณคณภาพการศกษาไววา 1) แผนงานและปฏบตการทงหลายทเปนระบบ เพอใหเกดความมนใจวาการศกษาจะตอบสนองตอคณภาพทก าหนด 2) เปนมาตรฐานหนงทจะท าใหเกดความเชอมนไดวา สถานศกษาทไดรบการรบรองมาตรฐานผลกดนใหไดมาตรฐาน สามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนด 3) การประกนคณภาพเปนกระบวนการทยกมาตรฐานของสถานศกษาตางๆ ทยงไมไดมาตรฐานผลกดนใหไดมาตรฐานโดยมงเนนการใชขอมลคณภาพมาตรฐานของสถานศกษาปอนกลบมาเพอระดมหนวยงานทเกยวของทกฝายใหรวมกนสนบสนนและพฒนาสถานศกษาให

82

ไดมาตรฐานทก าหนดไว ทงนโดยมความเชอวา ถากระบวนการประกนคณภาพ มการวางระบบอยางถกตองแลว หมายถง ระบบทสรางความมนใจ พงพอใจ ประทบใจตอสงคม ผปกครอง ลกคา วาสถานศกษาสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพ ผจบการศกษามคณภาพตามทก าหนดไว จ ารส นองมาก (2545 : 11) กลาววา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง การประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ถาเปนการประกนคณภาพภายในกด าเนนการโดยสถานศกษาหรอหนวยงานตนสงกดทมหนาทก ากบดแลสถานศกษานน แตถาเปนการประกนคณภาพภายนอก กด าเนนการโดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา สมศกด สนธระเวชญ (2549: 2) ไดกลาววา การประกนคณภาพการศกษา หมายถง กระบวนการทยกมาตรฐานของสถานศกษาตางๆ ทยงไมเขามาตรฐาน ผลดดนใหไดมาตรฐานและเปนมาตรการหนง ทจะท าใหใหเกดความเชอมนวาสถานศกษาทไดรบการรบรองมาตรฐานการศกษา สามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพ ผจบการศกษามคณภาพมาตรฐานทก าหนดไว การประกนคณภาพเปนสงจ าเปนส าหรบระบบคณภาพทกระบบการรวบรวมขอมล การวางแผนกจกรรมทกชนด และการใหรายละเอยดหรอค าแนะน าตองท ากอนลงมอกจกรรมใดๆ เพอสามารถควบคมขนตอนการปฏบตกจกรรมตางๆไดอยางเหมาะสม สรป การประกนคณภาพการศกษา หมายถง กระบวนการในการจดการศกษาทไดมการวางแผน การจดระบบ ซงจะท าใหเกดความเชอมนน าไปสการของผทจบการศกษาทมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนดไว แนวคดในการประกนคณภาพการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2544: 7-9) ไดใหแนวคดในการประกนคณภาพการศกษาไววา การประกนคณภาพการศกษา เปนการบรหารจดการและการด าเนนกจกรรมตามภารกจปกตของสถานศกษา เพอพฒนาคณภาพของผเรยนอยางตอเนองซงจะเปนการสรางความมนใจใหผรบบรการทางการศกษา ทงผรบบรการโดยตรง ไดแก ผเรยนผปกครองและผรบบรการทางออม ไดแก สถานประกอบการ ประชาชน และสงคมโดยรวมวาการด าเนนงานของสถานศกษาจะมประสทธภาพและท าใหผ เรยนมคณภาพหรอคณลกษณะทพงประสงคตามมาตรฐานการศกษาทก าหนด การประกนคณภาพการศกษา มแนวคดอยบนพนฐานของการปองกนไมใหเกดการท างานทไมมประสทธภาพและผลผลตทไมมคณภาพ ระบบการประกนคณภาพทางการศกษาทไดมการพฒนากนอยในขณะน มแนวคดเพอสงเสรมและเสนอแนวทางเกยวกบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยมการด าเนนงาน 3 ขนตอน ดงน 1) การควบคมคณภาพ เปนการก าหนดมาตรฐานคณภาพและการพฒนา

83

สถานศกษาใหเขาสมาตาฐาน 2) การตรวจสอบคณภาพ เปนการตรวจสอบ และตดตามผลการด าเนนงานใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด 3) การประเมนคณภาพเปนการประเมนคณภาพของสถานศกษา โดยหนวยงานทก ากบดแลในเขตพนท และหนวยงานตนสงกดในสวนกลาง ซงถงแมจะเปนบคคลภายนอกแตกยงถอเปนการประเมนภายในเพราะด าเนนการโดยหนวยงานทอยในสายบรหารของสถานศกษาซงจะด าเนนการตรวจเยยม และประเมนสถานศกษาเปนระยะๆตามทก าหนด โดยหนวยงานตนสงกดเพอใหความชวยเหลอและสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษามการพฒนาคณภาพการศกษา อนเปนการเตรยมความพรอมกอนรบการประเมนภายนอก จากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาซงเปนองคการมหาชน อ าไพ จตเมตตา (2545: 2) ไดใหแนวคดในการประกนคณภาพการศกษาไววา 1) สรางความตระหนกใหแกครในสถานศกษาสงเสรมใหครเขารบการอบรมตามทหนวยงานตางๆ จดขน ขอรบทนสงเสรมการจดอบรมใหความร เรองราวปฏรปการศกษาเขารวมโครงการปฏรปการเรยนรของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตจดท ามมปฏรปการเรยนรเพอใหครไดศกษาคนควา 2) เปดโอกาสใหบคลากรเกดความตระหนกถง ความจ าเปนทตองท าการประกน คณภาพจดท าแผนพฒนาสถานศกษา ธรรมนญสถานศกษา และปฏทนงานโดยใหกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน และชมชนเขามามสวนรวมทกเรอง 3) ด าเนนงานตามแผนผบรหารตองคอยสนบสนนอ านวยความสะดวกการท างานอยางเตมท 4) ตรวจสอบการประเมนตงคณะกรรมการส าหรบท าการตรวจสอบประเมนผล โดยเลอกผทมความถนดดานการวดผลประเมนเปนแกนน า หาอาสาสมครจากครเขารวมจดประชม เพอน ามาตรฐานตางๆ มาก าหนดกรอบเกณฑการประเมนในแตละมาตรฐานแตละภาค 5) การน าผลการประเมนไปพฒนางาน ผลการประกนคณภาพสถานศกษา จะมท งจดออนและจดแขง ดงนนผบรหารจะตองน าเขาประชม เพอชแจงผลและวางแผนแกจดออนโดยการคดกจกรรมหรอโครงการเพอใหมาตรฐานตางๆ เกดการพฒนา สวนจดแขงทดอยแลวกยงคงมกจกรรมหรอโครงการสนบสนนตอไป สรปไดวา แนวคดการประกนคณภาพการศกษา หมายถง การบรหารจดการในการด าเนนกจกรรมของสถานศกษา เพอพฒนาคณภาพของผเรยนอยางตอเนองเพอใหเกดความมนใจใหแกผรบบรการทางการศกษา ทงผรบบรการโดยตรงและโดยออม ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ

84

1) การควบคมคณภาพ เปนการก าหนดมาตรฐานคณภาพและการพฒนาสถานศกษาใหเขาสมาตรฐาน 2) การตรวจสอบคณภาพ เปนการตรวจสอบและตดตามผลการด าเนนงานใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด 3) การประเมนคณภาพเปนการประเมนคณภาพของสถานศกษา โดยหนวยงานทก ากบดแลในเขตพนทและหนวยงานตนสงกดในสวนกลางซงถงแมจะเปนบคคลภายนอกแตกยงถอเปนการประเมนภายใน ซงจะด าเนนการตรวจเยยมและประเมนสถานศกษาเปนระยะๆตามทก าหนด โดยหนวยงานตนสงกด เพอใหความชวยเหลอและสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษามการพฒนาคณภาพการศกษาและเปนการเตรยมความพรอมกอนรบการประเมนภายนอกจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)ตอไป กอใหเกดความมนใจน าไปสความส าเรจของการจดการศกษาทมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนดไว 10. การสงเสรมความรการศกษาปฐมวยแกชมชน การสรางความสมพนธทดกบชมชน หรอเรยกกนทวไปวา “ ชมชนสมพนธ ” ซงมความหมายเดยวกน ถอเปนงานส าคญทเกยวของกบการใหความรวมมอกบชมชน ในการใหบรการตางๆ เชน หองสมด สหกรณโรงเรยน วสด ครภณฑ เพอใชในงานทเปนสวนรวม และการรบความชวยเหลอจากชมชน เชน เชญสมาชกในชมชนมาเปนวทยากร หรอมสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ เนองดวยการด าเนนงานทเกยวของกบเดกกอนวยเรยนนน มความผกพนกบสถาบนครอบครวอยางลกซง เพราะมการตดตอสมพนธกนโดยธรรมชาตอยแลว ดงนนการพฒนาชมชนและสงคมตองอาศยการพฒนาสถาบนครอบครวไปพรอม ๆ กน ซงปจจบนในการด าเนนงานพฒนาเดกกอนวยเรยนใหบรรลเปาหมายอยางมคณภาพนนจะตองอาศยความรวมมอจากทางบานเปนอยางมากเพราะ “พอแมคอครคนแรกของลก” และในประเทศทมความเจรญกาวหนาทางการศกษาจะใหความส าคญกบเรองนมาก นกการศกษาของประเทศเหลานนไดพฒนารปแบบการใหความรแกผปกครอง (Parent Education) ไปจนถงระดบการใหผปกครองมบทบาทเปนเสมอน “ผรวมงานของกระบวนการเรยนของลกคนหนง” (Parent as a Partner) (ราศ ทองสวสด และคณะ, 2529: 7) บทบาทของชมชนในการจดโครงการเดกกอนวยเรยน จะเกยวของในเรองตางๆ ดงน 1. ผปกครอง (Parent) หมายถง ผใหการอบรมเลยงดและการศกษาแกเดก ซงรวมความถง พอ แม ญาตและผไดรบการมอบหมายหนาทดงกลาว 2. การใหความรแกผปกครองหรอการศกษาส าหรบผปกครอง (Parent Education) มผใหความหมายไวหลายทาน ดงน

85

หรรษา นลวเชยร (2535: 235) กลาววา หมายถงการใหพอแม ผปกครองตระหนกถงอทธพลหรอบทบาทของตนทมตอเดก แทนทจะปลอยใหเปนภาระของครแตเพยงผเดยว ทงนเพอใหการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพ ฉนทนา ภาคบงกช (2531: 4-5) กลาววา เปนการท าความเขาใจ การใหความรความเขาใจแกผปกครองเกยวกบการอบรมเลยงดเดก และสรางทศนคตทถกตองในการอบรมเลยงด 3. การใหผปกครองมสวนรวม (Parent Involvement) มนกการศกษาไดใหความหมายและความคดเหนในเรองน ดงน หรรษา นลวเชยร (2535: 235) ใชค าวา “ครอบครวสมพนธ” หมายถง การสวนรวมของพอแม เปนกระบวนทพอแมและบคคลในชมชนท างานรวมกน นบตงแตการวางแผน การท างาน การเรยนร การตดสนใจ ทงนเพอผลประโยชนทางการศกษาของเดกและโปรแกรมปฐมวยศกษา ทศนา แขมมณ และคณะ (2535: 145) กลาววา การใหผเกยวของกบการพฒนาเดก และชมชนมสวนรวมในงานการพฒนาเดกจะชวยสรางความรสกเปนเจาของและเกดจตส านกรบผดชอบในงาน ฮอกเบน และวอชลย (Hogben and Wasley, 1989: 98) มความเหนวา การใหผปกครองมสวนรวมจะมอทธพลตอพฒนาการการเรยนรของเดกเชนเดยวกบ ลอองส รอบบนส และสมธ (Lyons, Robbins and Smith, 1983: ix) ทพบวา การใหผปกครองมสวนรวมจะเพมพนเจตคตความประพฤตและการมาเรยนของนกเรยน ท าใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ทงผปกครองมความเขาใจความตองการของเดกมากขน ท าใหการพฒนาเดกประสบผลส าเรจได 4. การใหความสนบสนนแกผปกครอง (Parent Support) เปนสงทเกดขนเพราะโครงสรางระบบครอบครวเปลยนไปจาครอบครวขยายเปนครอบครวเดยว ท าใหขาดความตอเนองของคณภาพการอบรมเลยงด และเดกขาดปฏสมพนธกบผใหญ อกทงผใหญขาดทกษะและเจตคต การเปนผปกครองทด จงควรในการใหความสนบสนนแกผปกครอง (Powell, 1989) กรนเบอรก (Greenberg, 1989 อางถงใน Brewer, 1992: 488) เชอวาการสงเสรมใหผปกครองมสวนรวมในการศกษาจะมผลในเรอง 1. การพฒนาความเชอมนในตนเองของเดก 2. ลดปญหาระเบยบวนย 3. เพมเจตคตทดใหเดกมองตนเองเปน “ผเรยนร” 4. ผปกครองอบรมสงสอนบตรหลานของตนไดมากขนในหลายประเดน 5. ครทมเจตคตวาผปกครองมความส าคญในการศกษาของลกหลานจะเปดโลกทศนกวางและสามารถรบแนวคดการมสวนรวมไดมากกวา

86

ความส าคญของชมชนสมพนธนน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2529: 22) ไดสรปความส าคญของงานชมชนสมพนธไว 7 ประการ ดงน 1. ชวยสงเสรมใหการด าเนนงานดานอน ๆ เปนไปไดโดยสะดวก 2. ชวยสรางความเขาใจอนดกบชมชน 3. สามารถใชประโยชนจากทรพยากรในชมชนใหเปนประโยชนตอการ ด าเนนงานได 4. ชวยใหเขาใจสภาพความตองการและปญหาของชมชนเพอประกอบในการ ก าหนดนโยบายตางๆ 5. ใหความชวยเหลอแกชมชน อนจะเปนการชวยพฒนาสงคมอกทางหนง 6. สงเสรมในเรองการอยรวมกน และการชวยเหลอเกอกลกนในสงคม 7. ชวยสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอน ชมชนสมพนธเปนงานทมความส าคญในโครงการเดกกอนวยเรยนซงมความส าคญโดยสรปไดดงน 1. ชวยสรางความเขาใจอนดกบชมชน โดยเฉพาะกบสถาบนครอบครว เพราะความศรทธาและความเชอมนในคณภาพและมาตรฐานของผปกครองทมตอการด าเนนงานเปนปจจยส าคญใหตดสนใจสงบตรหลานเขารบบรการ 2. ชวยสรางภาพลกษณทด (Good Image) ท าใหครอบครวและชมชนยอมรบและมความศรทธาตอองคกร อนจะน าไปสประสทธผลของการบรหารโดยภาพรวมไดในทสด 3. ชวยใหสถาบนครอบครวและชมชนไดรบบรการวชาการตางๆ ทเปนประโยชน อนจะน าไปสการพฒนาคณภาพชวต น าความเจรญไปสสงคมและประเทศชาตตอไป 11. การประสานความรวมมอ การพฒนาวชาการปฐมวยกบสถานศกษาและ องคกรอน ครเปนบคลากรทจะท าหนาทในการประสานงานท าใหเกดการท างานรวมกนระหวางผปกครองชมชน และองคกรในชมชนในการจดการศกษา มนกวชาการกลาวถง การประสานงานไวดงน ประยร อาษานาม (2541: 46) กลาววา การประสานงาน หมายถง การจดใหบคลากรหรอหนวยงาน หรอหนวยงานยอยหลายหนวยงาน ท างานรวมกนอยางสมพนธสอดคลองกนเพอใหภารกจขององคกรบรรลตามวตถประสงคขององคกรนนๆ สมพงษ เกษมสน (2546: 78) ไดกลาววา การประสานงาน หมายถง ความรวมมอรวมใจในการปฏบตจดระเบยบงานใหเรยบรอย และสอดคลองกลมกลนกนเพอใหงานสมดล และส าเรจตามเปาหมายในเวลาทก าหนดไว

87

สรปไดวา การประสานงาน หมายถง ความรวมมอรวมใจระหวางบคคลกบบคคล บคคลกบหนวยงาน หรอหนวยงานกบหนวยงาน ในลกษณะรวมคดรวมท าและรวมกนแกปญหาเพอใหงานประสบผลส าเรจ ตามก าหนดเวลาทวางไว คมภร สดแท (2553) สรปไววา ในการจดการศกษากมความจ าเปนในการประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาและองคกรอนเพอประโยชนของสถานศกษาใหสามารถจดการศกษาทมคณภาพและองคกรอนทเกยวของใหไดประโยชนของการจดการศกษา โดยมองคประกอบ เทคนคของการประสานงานทมประสทธภาพดงน 1. องคประกอบทท าใหการประสานงานมประสทธภาพ องคประกอบพนฐานทส าคญทจะท าใหสามารถประสานงานในองคการไดด ไดแก การจดองคการ องคการจะตองก าหนดสายการบงคบบญชา วตถประสงค สถานภาพบทบาท หนาท และมาตรฐานในการปฏบตงานอยางชดเจน นโยบาย และการวางแผน เทคนคการบรหาร ผบรหารจะใชภาวะผ น าและเทคนคทเหมาะสมในการบรหารงานจงสามารถท าใหเกดความรวมในการปฏบตงานได และการตดตอสอสาร 2. เทคนคการประสานงาน ประกอบดวย 2.1 การจดระบบสายงานทเหมาะสมเมอก าหนดความรบผดชอบของหนวยงานยอยในองคการใหชดเจนและมสายการบงคบบญชาทเดนชดแลวการทจะประสานงานใหแตละหนวยงานท างานอยางประสานสมพนธกนกจะมลทางทเปนไปไดด 2.2 การก าหนดมาตรฐานในการปฏบตงาน กฎ ระเบยบ และแนวทางในการปฏบตงาน ทสมาชกในหนวยงานยอมรบจะท าใหทกคนปฏบตงานในแนวทางเดยวกน 2.3 ใชคณะกรรมการการด าเนนงานโดยองคคณะบคคลจะเปนการรวมมอรวมใจกนด าเนนงาน และจะท าใหทกคนปฏบตภารกจมความสมพนธกน 2.4 การจดระบบการตดตอสอสารใหมประสทธภาพ การตดตอสอสารจะท าใหทราบทศทาง ความเคลอนไหวและความกาวหนาในการด าเนนงานขององคการ ขาวสารทเคลอนไหวในองคการจะชวยใหบคลากรในหนวยงานมขอมลส าหรบการปฏบตงานการตดตอสอสารทมประสทธภาพจะสรางความสมพนธอนดระหวางบคลากรและหนวยงานยอย 2.5 การใชวธการของงบประมาณ แผนงานและโครงการของหนวยงานจะก าหนดงบประมาณท งหมดของหนวยงาน การใชงบประมาณจะเปนตวก าหนดใหการด าเนนงานสอดคลองประสานกน

88

2.6 การนเทศ ควบคม และก ากบ ในการปฏบตงานการนเทศเพอตรวจเยยมและแกปญหาเปนสงทจ าเปน เมอมปญหาในหนวยงานผทเกยวของจะตองชวยกนแกปญหา ซงจะท าใหมการประสานงาน 2.7 การมอบอ านาจ การกระจายอ านาจจากผบรหารระดบสงใหแกผบรหารระดบรองลงมาโดยการมอบอ านาจภายใตการสอดสองดแลอยางเหมาะสม กจะเปนการประสานงานไดเปนอยางด 2.8 ผช านาญการในการปฏบตงานบางอยางจะตองใหผรชวยนเทศและใหค าปรกษารวมทงแกปญหาดวย ซงผช านาญการจะชวยในการประสานงาน 2.9 การพบปะสงสรรค ความเขาใจอนดระหวางบคคลจะเกดจากการตดตอสมพนธกนและการสนทนาปราศรยการพบประสงสรรคระหวางบคคลในหนวยงานหรอองคการชวยใหเกดความเขาใจอนดซงจะท าใหการประสานงานเปนไปไดดวยด 2.10 การสรางขวญก าลงใจ ขวญก าลงใจมผลตอการปฏบตงานของบคลากรในหนวยงาน ผบรหารจะตองตระหนกถงความส าคญและสรางขวญก าลงใจใหแกบคลากร ถาบคลากรมขวญก าลงดยอมมความตงใจและใหความรวมมอในการปฏบตงาน ซงกจะเอออ านวยตอการประสานงาน 2.11 การพฒนาองคกร สงแวดลอมและความเปลยนแปลงตางๆ ยอมมอทธพลตอองคการ ดงนนองคการจะอยนงไมได จ าเปนจะตองมการพฒนาอยตลอดเวลามการปรบโครงสรางบทบาทหนาทของบคลากรมการพฒนาบคลากรใหมสมรรถภาพในการปฏบตงาน และการพฒนาองคการจะไดผลกตองอาศยการประสานงาน 3. ประโยชนของการประสานงาน ประกอบดวย 3.1 การบรรลนโยบาย วตถประสงค และเปาหมายของหนวยงาน ภารกจของหนวยงาน คอ การปฏบตงานเพอใหบรรลนโยบาย วตถประสงคและเปาหมาย ถาตางคนตางท างานแลวจะท าใหขาดทศทางในการปฏบตงานการรวมมอรวมใจและความสอดคลองสมพนธกนหรอประสานงานกนจะท าใหบรรลความตองการทงสามประการ 3.2 ประสทธภาพการประสานงานจะชวยใหเกดประสทธภาพสงสด เพราะทกคนตางทราบความเคลอนไหวในการด าเนนงาน เมอมปญหากมการปรกษาหารอกนเพอแกปญหา ตลอดทงมการควบคมและการประเมนผลงานรวมกน 3.3 การประหยด ทรพยากรและเวลา งบประมาณ วสด เปนสงมคาขององคการ นอกจากนนการด าเนนงานจะตองแขงขนกบเวลาหรอถาเปนองคการทางธรกจแลวจะตองแขงขน

89

กบองคการอนๆ การประหยดสงเหลานจะลดการลงทนและมโอกาสดกวา ซงจะตองอาศยการประสานสมพนธในการด าเนนงานของบคลากรและหนวยงานยอยๆ ขององคการ 3.4 การลดและการปองกนความซ าซอนในการด าเนนงานการประสานงานจะตองอาศยการวางแผนการตดตอ สอสาร และการควบคม ซงจะท าใหบคลากรและหนวยงานยอยทราบภารกจของตน จงท าใหไมมการกาวกายของคนอนๆ ความซ าซอนในการด าเนนงานจะท าใหเกดความขดแยงในองคการได 3.5 ความเขาใจอนดของบคลากร การประสานงานชวยใหเกดปฏสมพนธในหนวยงานทกคนตองชวยเหลอกนท างานเพอใหงานในระบบด าเนนไปดวยด เทคนคการประสานงานทดจะท าใหบคลากรอยรวมกนอยางมความสข 3.6 ความคดใหม การประสานงานเสรมสรางและพฒนากระบวนการท างานเปนกลมการรวมมอกนคดจะชวยใหเกดแนวคดทางใหมๆในการปฏบตงานขนมาได 3.7 การสรางขวญก าลงใจอนด ประสานงานทดจะชวยใหเกดความเขาใจอนดของสมาชกในหนวยงาน ท าใหการด าเนนงานมประสทธภาพ และเสรมสรางกระบวนการกลม ซงจะอ านวยผลใหสมาชกมความสขในการปฏบตงานและสงผลตอการมขวญก าลงใจทด 12. การสงเสรมและสนบสนน วชาการปฐมวยแกบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงาน สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดการศกษาปฐมวย การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการปฐมวยแกบคคล ครอบครว ชมชน องคกรหนวยงาน และสถาบนอนทจดการศกษาใหเกดกระบวนการเรยนรเปนหนาททสถานศกษาใหบรการทางดานการศกษาแกผมสวนเกยวของ ดานตางๆ พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 ไดใหความหมายของค าวา 1. การสงเสรม หมายถง สงเกอหนนหรอชวยเหลอสนบสนนใหดขน 2. การสนบสนน หมายถง สงเสรม ชวยเหลอ อปการะ 3. บคคล หมายถง คน 4. ครอบครว หมายถง สถาบนพนฐานของสงคมทประกอบดวย สาม ภรรยา และหมายความรวมถงลกดวย 5. องคกร หมายถง บคคล คณะบคคล หรอสถาบนซงเปนสวนประกอบของหนวยงานใหญทท าหนาทสมพนธกนหรอขนตอกน 6. สถาบน หมายถง สงซงคนในสวนรวม คอสงคมจดตงใหมขนเพราะเหนวา มความตองการและจ าเปนแกวถชวตของตน

90

คมภร สดแท ไดกลาววา ส าหรบสถานศกษาก าหนดแนวทางปฏบตในการสงเสรมและสนบสนนงานวชาการดงน 1. ส ารวจและศกษาขอมลการจดการศกษา รวมทงความตองการในการไดรบการสนบสนนดานวชาการของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรหนวยงานและสถานบนสงคมอนทจดการศกษา 2. สงเสรมสนบสนนการพฒนาวชาการและการพฒนาคณภาพการเรยนรในการจดการศกษาของบคคลครอบครว ชมชน องคกร หนวยงาน และสถานบนสงคมอนทจดการศกษา 3. จดใหมการแลกเปลยนเรยนรในการจดการศกษาของบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงาน และสถานบนสงคมอนทจดการศกษา โดยการสงเสรมบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงานและสถานบนสงคมอนทจดการศกษาใหมความเขมแขงทางวชาการ หลกการในการสงเสรมความรทางวชาการแกบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงาน และสถาบนสงคมอนทจดการศกษานน สถานศกษาควรใหความส าคญในการศกษาชมชนและสรางชมชน ใหเปนชมชนแหงการเรยนร กระทรวงศกษาธการ (2546) ไดใหหลกการการสงเสรมสนบสนนการพฒนาวชาการไว 1. การศกษา ส ารวจความตองการ สนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงาน และสถาบนสงคมอนทจดการศกษา 2. จดใหความร เสรมสรางความคด และเทคนค ทกษะ ทางวชาการ เพอการพฒนา ทกษะวชาชพ และคณภาพชวตของประชาชนในชมชน ทองถน 3. สงเสรมใหประชาชนในชมชน ทองถน เขามามสวนรวมในกจกรรมทางวชาการของสถานศกษา และจดโดยบคคล ครอบครว ชมชน องคกร หนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา 4. สงเสรมใหมการเปลยนแปลงเรยนร ประสบการณระหวางบคคล ครอบครว ชมชน ทองถน การด าเนนงานอาศยแนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนรของชมชนกระบวนการเรยนรของชมชน มความส าคญและมคณคาตอวถการด ารงชวตของผคนในชมชนเปนอยางมาก เพราะวาเปนกระบวนการสรางสรรค สงคมและถายทอด องคความรภมปญญาของบรรพบรษ และผคนของสงคมในแตละยคสมย โดยมจดมงหมายทสมพนธสอดคลองกบการด ารงชวตของคนในชมชน ใหสามารถด ารงชวตไดอยางมความสขและสามารถเผชญกบปญหาและอปสรรคตางๆทเกดขนไดในวถชวตของตนโดยใชภมปญญาของตนเองทมอยซงเรยนวา เปนการเรยนรหรอการศกษาเพอชวตอยางแทจรง ซงตางจากการเรยนร หรอจดการศกษาในปจจบนทเรยนรเรองไกลตวและไมสอดคลองกบวถชวตของชมชน เปนการศกษาเพอผลตเขาสระบบเศรษฐกจและสงคมใหมตาม

91

แนวทางของรฐ การศกษาแผนใหมจงเทากบเปนการจดฐานรากของกระวนการเรยนชมชนให สญสลายลงไปซงสงผลใหชมชนหรอทองถนออนแอลง และในทสดกเปนชมชนทตองพงพาจากภายนอกเปนหลก กระบวนการปฏบตงานวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร กระบวนการพฒนาการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร ม 6 ขน ดงน 1 การก าหนดเปาหมาย การก าหนดเปาหมาย หมายถงการก าหนด วสยทศน (Vision) พนธกจ (Mission) และเปาประสงค (Goals) การก าหนดเปาหมายของการบรหารวชาการเปนกระบวนการทบคลากรทกคนโดยเฉพาะบคลากรทสอนระดบปฐมวยของสถานศกษารวมกนตงปณธานความมงหวง ต งมน ใฝฝน ปรารถนาทจะพฒนาสถานศกษาไปสความส าเรจ โดยจะรวมกนระดมพลงปญญา วจารณญาณ และแรงบนดาลใจ ตรวจสอบทบทวน กลนกรอง จดวาง สรางสรรคสภาพทพงประสงคของสถานศกษาเพอใหไดค าตอบตอไปน 1. สถานศกษาของเราตงมาเพออะไร 2. เราปรารถนาจะเปนอะไรในอนาคต อะไรคอภาพในอนาคตของเรา 3. ใครไดรบประโยชนอะไรจากเรา วสยทศน (Vision) คอ ภาพในอนาคตขององคกรทผน าและสมาชกในองคกรรวมกน วาดฝนหรอจนตนาการขนโดยพนฐานอยบนความจรงในปจจบน เชอมโยงวตถประสงค ภารกจ คานยม ความเชอมนเขาดวยกน พรอมทงพรรณนาใหเหนทศทางขององคอยางชดเจน มพลงทาทาย มความเปนไปได เนนจดมงมน ทจะท าใหสงทดทสดส าหรบลกคาหรอสงคม เปนคอค าตอบของค าถามวา “WHAT TO BE” พนธกจ (Mission) หมายถง แนวทางทองคกรจะด าเนนการใหบรรลวสยทศนทก าหนดขอความพนธกจ ควรจะแสดงถงองคประกอบดานคานยม จดมงหมายหลกขององคกรทตองบรรลใหถงบงบอกทศทางในอนาคตขององคกร และขอบเขตการปฏบตงานขององคกร พนธกจไมใชหนาทการงานทปฏบตอยเปนประจ า ไปวนหนงๆ เปนคอค าตอบของค าถามวา “WHAT TO DO” เปาประสงค (Corporate Objective Goals) หมายถงความคาดหวงส าคญทตองการใหเกดขนโดยสอดคลอง กบ พนธกจและวสยทศน เพอใชเปนกรอบชน าการก าหนดกลยทธและ

92

แผนปฏบตการ รวมทงเปนพนฐานส าหรบการประเมนผลความส าเรจขององคกรและกระบวนการด าเนนงาน เปนคอค าตอบของค าถามวาใครจะไดประโยชนอะไร อยางไรจากเรา “FOR WHOM?” เปาหมายโดยสรปเปนตวบงชขององคประกอบยอยท 1 ดงน 1.1 การวเคราะหสภาพแวดลอมและปญหาทสงผลตอการด าเนนงานวชาการ 1.2 การก าหนดวสยทศน 1.3 การก าหนดพนธกจและ 1.4 การก าหนดเปาประสงค 2 การวางแผน การวางแผนเปนการก าหนดกลยทธของสถานศกษา เปนขนตอนทสถานศกษาเลอกวธการทจะใชปฏบตในแตละพนธกจทมความเปนไปได ทจะกอใหเกดผลส าเรจหรอบรรลเปาประสงคภายใตกระบวนการจดการศกษาของสถานศกษาทงดานทเปนจดแขง จดออน และสภาพแวดลอมภายนอกทงทเปนโอกาสและอปสรรค โดยเลอกวธการทเปนไปไดในการปฏบต คมคา คมทน และสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ และเปาประสงคดวย ด าเนนการดงน

1) การสรางกลยทธ การสรางกลยทธจะตองเลอกวธการทมความเหมาะสมภายใตเงอนไขของเวลา

ทรพยากรทมอยใหเกดผลส าเรจตามเปาประสงคมากทสด ดงนนกลยทธจงมความคลอบคลมผลการด าเนนการ (Performence) ในระดบทแตกตางกน ดงน

1. กลยทธระดบองคกร (Corporate Strategies) เปนกลยทธทคลอบคลมการด าเนนงานระดบผลกระทบ (impacts) ซงสะทอนวธการด าเนนการในวงกวาง ทไมบอกรายละเอยดของการปฏบตในการจดการศกษาของสถานศกษา ผลการด าเนนงานระดบผลกระทบจะยดกลมผลประโยชนหลกทกระทบโดยตรง 4 กลม คอ นกเรยน คร โรงเรยน ผปกครองและชมชนดงนนกลยทธระดบองคกรจะตองน าไปใชจดท าเปนแผนงาน (Programs) ของสถานศกษา

2. กลยทธระดบแผนงาน (Business Strategies) เปนกลยทธทครอบคลมผลการด าเนนงานระดบผลลพท (Outcomes) ทมภาพของวธการด าเนนการในวงแคบทมรายละเอยดเลกนอย ยงไมมความชดเจนในการปฏบต กลยทธระดบแผนงาน จะตองน าไปจดท าเปนโครงการ (Project) ของสถานศกษาหรอกลมเครอขาย ภายใตแผนงานใดแผนงานหนง

3. กลยทธระดบโครงการ (Function Strategies) เปนกลยทธครอบคลม ผลการด าเนนงานระดบผลผลต (Output) ทมรายละเอยดการปฏบตชดเจน สถานศกษาหรอกลมเครอขายน าไปใชเปนกจกรรมภายใตโครงการใดโครงการหนง

การจดท าแผนกลยทธด าเนนการดงน 1. การก าหนดกลยทธใหสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ เปาประสงค 2. การจดล าดบความส าคญของกลยทธ 3. การก าหนดแนวทางการด าเนนงาน

93

ตามกลยทธ 4. การก าหนดระยะเวลาการด าเนนงานตามกลยทธ 5. การก าหนดงบประมาณทใชในการด าเนนงานตามกลยทธ 6. การก าหนดผรบผดชอบในการด าเนนงานตามกลยทธ

2) การเขยนโครงการ การเขยนโครงการมหลายวธ แตทนยมน ามาเขยนโครงการนนม 2 วธ คอ

2.1) การเขยนโครงการแบบด งเดม หรอแบบประเพณนยม (Conventional Method) การเขยนโครงการวธนมวธคดจากการพจารณาทรพยากรหรองบประมาณเปนตวตงวาหนวยงานจะจดสรรทรพยากรทมอยอยางไรเพอผลตผลงานตามหนาทของหนวยงาน การเขยนโครงการแบบนจะเขยนแบบพรรณนาความ ประกอบดวย โครงการ หลกการ เหตผลทแสดงความส าคญและความจ าเปนของโครงการ วตถประสงค เปาหมาย วธด าเนนงาน ระยะเวลาด าเนนงาน งบประมาณ ผทเกยวของ และผลทคาดวาจะไดรบ

2.2) การเขยนโครงการแบบเหตผลสมพนธ (Logical Framework Method) การเขยนโครงการนวธคด เรมตนจากการก าหนดจดมงหมายปลายทางวาหนวยงานตองการใหเกดผลในระดบโครงการและระดบแผนงานอยางไรบาง และถาตองการเชนนน หนวยงานจะตองผลตผลงานอะไรตามพนธกจ เพอใหบรรลจดมงหมายของแผนงาน และเหมาะส าหรบการจดท างบประมาณแบบมงเนนผลงาน (Performance-base Budgeting) ซงมลกษณะเปนการอธบายความเปนเหตเปนผล เพอแสดงความเปนระบบระหวางวตถประสงคของโครงการกบจดมงหมายของแผนงาน ความสมพนธ ระหวางกนของผลงานทตองการซงจะกอใหเกดผลลพธทแสดงการบรรลวตถประสงคของโครงการกบกบกระบวนการด าเนนงานและทรพยากรโครงการรวมทงเงอนไขทมตอความส าเรจของโครงการโดยบรรจขอความทเปนประเดนส าคญลงในชองตารางทเรยกวา “ตารางมตสมพนธการวางแผนโครงการ (Project Planning Matrix: PPm) 3) การปฏบตตามแผน (Action Plan) การปฏบตตามแผนของสถานศกษาเปนแผนปฏบตงานทเปนแผนปฏบตงานทบอกรายละเอยดของสภาพปจจบนและปญหาวามอะไรบาง การปฏบตงานตามโครงการในปงบประมาณนน มกจกรรมอะไรใชงบประมาณในการด าเนนการเทาไหร ผรบผดชอบโครงการคอใคร และจะด าเนนการเมอไหร ซงแผนปฏบตงานจะตองท าใหสอดคลองกบแผนกลยทธของสถานศกษา การจดท าแผนปฏบตงานเปนการแปลงกลยทธทก าหนดโดยโครงการเขาสภาคปฏบต ซงแตละโครงการ ภายใตแผนงานจะมขอมลหลกเพอก าหนดแผนปฏบตการทส าคญ คอวตถประสงคของโครงการ ( Project Purpose Outcome) ชดของผลงานหรอผลผลตของโครงการ(Outputs) กจกรรมหลกของแตละผลงานโครงการ (Main Activities) บคลากรประจ าโครงการ

94

(Project Personnal) และประมาณการงบลงทนและงบด าเนนการโครงการ (Fixed Cost and Operation Cost ) กลาวโดยสรปวา การจดท าแผนกลยทธ สรปเปนตวบงชขององคประกอบยอยท 2 ดงน 2.1 การก าหนดกลยทธใหสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ เปาประสงค 2.2 การจดล าดบความส าคญของกลยทธ 2.3 การก าหนดแนวทางการด าเนนงานตามกลยทธ 2.4 การก าหนดระยะเวลาการด าเนนงานตามกลยทธ 2.5 การก าหนดงบประมาณทใชในการด าเนนงานตามกลยทธ 2.6 การก าหนดผรบผดชอบในการด าเนนงานตามกลยทธ

3. การปฏบตตามแผน กระบวนการจดการเชงกลยทธเปนกระบวนการตอเนอง เรมต งแต การ วเคราะห

สภาพแวดลอมการจดวางทศทางขององคกร การก าหนดกลยทธ การปฏบตงานตามกลยทธ และการควบคมกลยทธ ซงในการด าเนนงาน จ าเปนจะตองมการ “ทบทวน” เพอ “ปรบปรง” หรอ “เปลยนแปลง” หรอ “คงความตอเนอง” ของการด าเนนงานตามแผนกลยทธ

การปฏบตงานตามแผนกลยทธ มกระบวนการดงน 1) การประสานงานการด าเนนงานตามกลยทธจดท าผงกระบวนการปฏบตงานซงเชอมโยงกจกรรมภายใตงาน/โครงการ เดยวกน ประชมผเกยวของใหมความเขาใจเกยวกบวตถประสงคและตวชวดความส าเรจของแผนงาน และงาน/โครงการภายใตแผนงานเดยวกน และจดท าระบบสารสนเทศเพอการจดการ 2 ) การทบทวนเพอปรบปรง หรอเปลยนแปลง หรอคงความตอเนองการด าเนนงานตามกลยทธ 4. การสงเสรม นเทศ ก ากบ ตดตาม ในระหวางการด าเนนงานตามแผน จ าเปนอยางยงจะตองมการสงเสรมนเทศ ก ากบ ตดตาม นเทศการปฏบตงานตามแผนอยตลอดเวลา โดยด าเนนการสงเสรม นเทศ ก ากบ ตดตาม การปฏบตงานตามหลกการนเทศทเสนอไว 5. การตรวจสอบ ประเมนผล ในระหวางการด าเนนงานตามแผน จ าเปนอยางยงจะตองมการตรวจสอบกระบวนการปฏบตงานอยตลอดเวลา ประเดนส าคญทควรตรวจสอบ ไดแก

1) บคลากรมความเขาใจเกยวกบวตถประสงคและตวชวดความส าเรจของแผนงานและงาน โครงการ

2) ผงการปฏบตงานสามารถน าไปใชจรงไดในทางปฏบต 3) มการด าเนนงานตามผงกระบวนกรการปฏบตงาน

95

4) การด าเนนกจกรรมกอใหเกดผลงานน าไปสการบรรลวตถประสงคของงานไดอยางเปนรปธรรม

5) การด า เ นน ก จกรรมได รบก ารสนบส นนจากผ ม ส วนได ส วน เ ส ย (Stakeholders)

6) บคลกรไดรบมอบหมายใหปฏบตงานประจ าทเปนภารกจหลกไดอยางเตมท 7) ตวชวดผลงาน(Output)ในแตละขนตอนไดถกน าไปใชเปนเกณฑในการ

ประเมนบคคลในทางปฏบตไดอยางเปนรปธรรม การควบคมเชงกลยทธ (Strategic control) การควบคมเชงกลยทธ ครอบคลมถงการตดตามผลการปฏบตงานการประเมนผลกระบวนการ และการประเมนผลความส าเรจขององคกร โดยมวตถประสงคเพอควบคมการด าเนนกจกรรม เพอปรบแผนงาน หรองานโครงการทก าลงด าเนนอย และเพอศกษาและเพอศกษาเงอนไขเกยวกบสภาพแวดลอมทมผลตอการด าเนนงานแลวน าผลไปใชในการปรบปรงการด าเนนงานทกระท าอยและทจะท าตอในอนาคตโดยมกระบวนการดงน 1. การวางกรอบการตรวจสอบและประเมนผล 2. การจดหา จดท าเครองมอ 3. การเกบรวมรวบขอมล 4. การวเคราะหขอมล และการแปลความหมายและ 5. การตรวจสอบและปรบปรงคณภาพการประเมน 6. การรายงานผลการด าเนนงาน รายงานผลการด าเนนงาน เปนการแสดงผลการด าเนนงานพฒนาคณภาพวชาการของสถานศกษาวาบรรลความส าเรจตามเปาประสงคทก าหนดไวในแผนกลยทธของสถานศกษา

1) ขนตอนในการด าเนนการจดท ารายงานคณภาพประจ าปดานวชาการ 1.1) ก าหนดเปาหมายผรบรายงาน วางแผนการจดท า และก าหนดรปแบบ

รายงาน ซงประกอบดวย 1.1.1) กลมเปาหมาย คอ (1) ผ บรหาร/กรรมการสถานศกษา (2)

นกเรยน (3).ผปกครอง (4) ชมชน (5) หนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ และสาธารณชน 1.1.2) วางแผนการจดท ารายงานในเรองเกยวกบการก าหนดชวงเวลา

จดท ารายละเอยดการรายงาน ตลอดจนเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ 1.1.3) ก าหนดรปแบบการรายงานใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

1.2) แตงตงคณะท างานจดท ารายงานผลคณภาพการศกษา สถานศกษาควรแตงตงคณะท างานจากบคคลผรบผดชอบในการปฏบตงานดานวชาการ 1.3) รวบรวม วเคราะห แปลผลและน าเสนอขอมลผลการด าเนนงาน 2) แนวการเขยนรายงานคณภาพการศกษา

96

การรายงานคณภาพการศกษา จะตองสะทอนคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา อนเปนผลมาจากการด าเนนงานตามแผนกลยทธของสถานศกษา ดงน 2.1) บรรยายสรปภาพและการด าเนนงานทสถานศกษาปฏบตจนเกดความส าเรจตามเปาหมาย กลยทธ และกจกรรมทก าหนดไวในแผนกลยทธของสถานศกษา 2.2) น าเสนอขอมลในรปของตาราง แผนภม กราฟ พรอมแปลผลขอมลใหชดเจน สมพนธกบตวบงชทก าหนดไวในแผน 3) สรปผลการด าเนนงานด าเนนงานพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาเปนการเทยบกบระดบคณภาพการด าเนนงานทตองการน าเสนอจดเดนและจดดอยทตองการแกไขและปองกนด าเนนการครบคลมในเรองตอไปน

3.1) การน าเสนอผลการประเมนตอผเกยวของ 3.2) การจดท ารายงานผลการประเมนเผยแพร 3.3) การจดท าขอมลสารสนเทศทสามารถใชไดสะดวก รวดเรวและ

เปนปจจบน 3.4) การน าผลการประเมนไปใช

3. แนวคดเกยวกบหลกการและกระบวนการบรหาร ผวจยสรปสาระส าคญทเกยวของกบหลกการและกระบวนการบรหาร เยาวพา เดชะคปต (ม.ป.ป.) ไดกลาววา การบรหารวชาการจ าเปนตองอาศยทงศาสตรและศลปมาประยกตใช ใหเหมาะสมกบธรรมชาตขององคกร ผบรหารตองสรางทกษะในการบรหารเพอพฒนาองคกรใหมประสทธภาพสงสดส าหรบการบรหารงานวชาการปฐมวยผบรหารจะตองจดประสบการณเพอเตรยมเดกใหพฒนาทงทางรางกายอารมณ สงคมและสตปญญาไปพรอมๆ กน ซงการจดนนผบรหารจะตองระบเปาหมาย การวางแผน การจดท าแผน การปฏบตตามแผน การสงเสรม นเทศ ก ากบตดตาม การตรวจสอบและการรายงานผลซงสอดคลองหลกการบรหารและทฤษฎของ Henri Fayol ชาวฝรงเศล ไวดงน 1. การวางแผน (To Plan) เปนกระบวนการทส าคญในการบรหาร เปนภาระหนาทและเปนการใชศลปะของภาวะผ น าทส าคญทสดประการหนง ดงนนในการบรหารงานวชาการจงจ าเปนตองทราบถงหลกส าคญในการวางแผนเพอประโยชนในการปฏบตงานใหไดผลยงขน 2. การจดองคการ (To Organize) เปนกระบวนการทจดตงขนเพอความสมพนธขององคประกอบตางๆ ทจะสามารถท าใหองคประกอบของการบรหารงานวชาการบรรลเปาหมายท

97

ก าหนดไวซงประกอบดวย คน (People) หนาทการงาน (Function) และปจจยทางกายภาพตางๆ (Physical Factor) ขององคการหรอการบรหารงานวชาการ 3. การบงคบบญชา (To Command) เปนการบรหารงานวชาการตามอ านาจหนาท ตามระเบยบแบบแผนวธการและมาตรฐานการปฏบตงานทก าหนดขน โดยอาศยศลปะการเปนผน า หลกมนษยสมพนธของผบงคบบญชาตอผรวมงานหรอผใตบงคบบญชา 4. การประสานงาน (To Coordinate) เปนเรองของการรวมมอในการบรหารงานวชาการ เปนเรองเกยวกบภาระทางใจทส าคญ ดงนน การประสานงานจงเปนการประสานใจทมสวนส าคญ ในการสงผลใหการบรหารงานวชาการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไว 5. การควบคม (To Control) เปนการก ากบ ตดตาม ตรวจสอบการด าเนนงานและความกาวหนาในการบรหารงานวชาการเกยวกบความเปลยนแปลง การพฒนางานและผลส าเรจในการปฏบตงานเพอแกไข ปรบปรง และเปนขอมลในการพฒนางานตอไป นอกจากน ฟาโยล (Fayol) ยงไดเสนอหลกการส าหรบผบรหารทควรน าไปใชในการบรหารงานวชาการอก 4 ประการ ดงน

1. ผบรหารจะตองรบผดชอบตอผลงานทอยในขอบขายความรบผดชอบของตน แมวาภาระหนาทนนจะไดมอบหมายใหแกผบงคบบญชาปฏบตจดท ากตามขอพงระลกในการมอบหมายงาน คอ อ านาจหนาทและความรบผดชอบจะตองไดสดสวนกน 2. เอกภาพในการบรหารงานเปนสงจ าเปนทนกบรหารจะตองสนใจและจดใหมขนในหนวยงานของตนหนวยงานใดทขาดเอกภาพในการบงคบบญชาจะเกด ความยงยากสบสนในการปฏบตงาน

3. การบรหารงานขององคการจะตองจดใหสอดคลองสมพนธกน เพอบรรลเปาหมายหลกขององคการ แมวาองคการนนจะมหลายหนวยงานกตาม แตวตถประสงคหลกขนพนฐานขององคการ แมวาองคการนนจะมหลายหนวยงานกตาม แตวตถประสงคหลกขนพนฐานขององคการยอมตรงกนและนกบรหารตองจดใหหนวยงานทกหนวยทอยในความรบผดชอบปฏบตสนองวตถประสงคหลกขององคการเสมอ 4. นกบรหารจะตองเสาะแสวงหาวธการทจะอ านวยประโยชนและประหยดตอการบรหาร กระบวนการบรหารของ กลค และ เออรวกค (Gulick & Urwick, 1932) ไดรวบรวมแนวคดทางดานการบรหารซงเปนทรจกกนดชอวา “POSDCoRB” ภาระหนาททส าคญของ นกบรหาร 7 ประการ คอ 1. P=Planning หมายถงการวางแผนในอนาคตซงจะตองค านงถงวตถประสงค(Objective) นโยบาย(Procedure) และเปาหมาย(Target) เพอใหแผนทก าหนดนนมความสอดคลองสมพนธกน

98

อยางใกลชดในการด าเนนงานเปนขนทตองใชหลกการ ความร และเทคนคส าหรบวนจฉยคาดการณในอนาคตเพอใหการบรหารงานไดบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไว 2. O=Organizing หมายถง การจดรปโครงสรางขององคการหรอหนวยงานใหเหมาะสมกบลกษณะของงานและความรบผดชอบ หนวยงานจากองคการหนวยงานใหญเปนหนวยงานยอยเปน กรม กอง แผนก หรอส านก คณะวชา ภาควชา แผนกงานเฉพาะอยาง (Specialization) โดยแบงไวเปนระเบยบมผงและสายการบงคบบญชา และชวงแหงการควบคม(Span of Control) ก าหนดหนาทของบคลากรทรบผดชอบไวอยางชดเจน 3. S =Staffing หมายถง การสรรหาบคลากร การคดเลอกบคคลเขาท างาน รวมทงการบรรจแตงตง ถอดถอนบคลากรเขาปฏบตงาน ตามความรความเชยวชาญเฉพาะเรองเฉพาะทางมาปฏบตงานใหเหมาะสม ตลอดจนการกระตนเรงเราใหก าลงใจ บ ารงขวญใหสวสดการแกบคลากรทกระดบ 4. D=Directing หมายถง การอ านวยการการวนจฉยสงการ รวมทงการควบคม การปฏบตงาน การนเทศงานซงตองน าศาสตร ในการบรหารตามหลกการและทฤษฎไปใชอยางมศลปะโดยอาศยภาวะผน า(Leadership) มนษยสมพนธในการบรหาร(Human Relations) และการจงใจมาผสมผสานใหเหมาะสมกบสถานการณและสงแวดลอม

5. Co=Coordinating หมายถง การประสานงานเพอใหเกดการประสานสมพนธรวมมอกนทกฝายระหวางหนวยงานยอยภายในองคการและบคลากรระหวางหนวยงานตอหนวย เพอขจดปญหาขอขดในการปฏบตงาน การรวมมอประสานงานเปนปจจยสงเสรมใหเกดความสามคค ชวยใหการปฏบต งาน เ กดความสมฤทธผลบรรลว ต ถประสงคตามเ ปาหมาย ทก าหนดไว 6. R=Reporting การรายงานผลการปฏบตงาน การเสนอรายงานใหผบงคบบญชาทราบตามล าดบชน เพอจะไดชวยแสวงหาแนวทางการปฏบตงานหรอแกไขปญหาและอปสรรคการปฏบตงานใหลลวงไปดวยด รวมทงการเสนอรายงานใหทกฝายทราบเพอสรางความเขาใจและความภกดใหเ กดขนในหนวยงานนอกจากนการรายงานผลการปฏบตงานย งรวมถงการประชาสมพนธ(Public relations) ซงตองแจงใหประชาชนทราบดวยวาความส าคญของการรายงานตองตงอยบนฐานของขอเทจจรงไมใชเปนการบดเบอนขาวใหประชาชนหลงผด

7. B=Budgeting หมายถง การจดท างบประมาณการเงน การวางแผนการใชเงนรอบคอบรดกม การท างบบญช งบประมาณรายรบรายจาย การตรวจสอบการใชเงนใหเปนไปตามงบประมาณทก าหนดไว

99

4. แนวคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา 4.1 ความหมายและความส าคญของการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยเปนการศกษาทมงอบรมเลยงดเดก เพอสงเสรมพฒนาการเดกใหมการเตรยมความพรอมและไดรบการพฒนาทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา อยางเหมาะสมในทกๆ ดานและพรอมทจะเขารบการศกษาในการเรยนชนประถมศกษาค าวา การศกษาปฐมวยจงเปนการศกษาทใหแกเดกแรกเกด จนถงอาย 6 ป หรอ 8 ป ส าหรบบางประเทศ โดยใหหมายถงการบรการดแลและใหการศกษาแกเดกอายแรกเกดถงอาย 8 ป โดยจดในรปแบบของการดแลทารก ดแลเดกเลก และโรงเรยนอนบาล (กลยา ตนตผาชวะ , 2545: 3 ) ซงท าใหลกษณะการจดการจดการศกษาม 2 แบบ คอ บรบาลศกษา และอนบาลศกษา โดยบรบาลศกษาจะเนนการดแลเดกเลกอายนอยกวา 3 ขวบ หรอ 3 ขวบลงมา สวนการดแลเดกและการสงเสรมเดกอาย 3-5 ป จดเปนการอนบาลศกษา อนบาลศกษา หมายถง การศกษาส าหรบเดกปฐมวยในโรงเรยนอนบาลทเปนการพฒนาการจดการศกษาแบบบรบาลศกษาใหเปนระบบมากขน เฟรอเบล เปนผพฒนาการศกษาส าหรบเดกปฐมวยใหเปนรปแบบการศกษาอยางเปนระบบจนไดสมญานามวา บดาแหงการศกษาอนบาลซงเปนการจดการศกษาใหแกเดกเลก อาย 3-6 ป บางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา ก าหนดอายสงสดเปน 8 ป รวมทงประถมศกษาปท 1 และ 2 เขาไปดวย เพอเปนการตอเนองปจจบนทงค าวา บรบาลศกษาและอนบาลศกษา ไดเรยกรวมเปนการศกปฐมวย ซงการจดการศกษาปฐมวยของประเทศไทยจะเนนไปทการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยอาย 3-5 ป มการจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบซงรปแบบทใชสวนใหญจดตามรปแบบการศกษาอนบาลโดยเนนการเตรยมความพรอมดวยการใหความส าคญกบการสงเสรมพฒนาการเดกแบบองครวมการจดการศกษาปฐมวยแบบเตรยมความพรอมนไมใชหลกสตรหรอมาตรฐานการศกษาปฐมวยแตเปนปรชญาหรอวธการท างานแกเดกปฐมวยทเนนการใชความรเกยวกบเดกดานการพฒนาและความแตตางของเดกในการจดการศกษาใหแกเดกเปนส าคญ ดงนนจะเหนไดวา การศกษาอนบาล หมายถง การจดการศกษาในลกษณะของการอบรมเลยงดและใหการศกษาเพอทจะไดรบพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ตามวยและความสามารถของแตละบคคลซงสอดคลองกบหลกสตรการศกษาปฐมวย (กระทรวงศกษาธการ, 2546: 31) สนอง สดสะอาด (2540) ไดกลาววา การศกษาปฐมวย หมายถง การศกษาของเดกทอยในวยกอนเขาเรยนในระดบประถมศกษา คอ เดกทมอายระหวาง 0-6 ป เปนวยของการ

100

วางรากฐานใหแกเดกไดด าเนนงานโดยมเจตคตทถกตอง มนสยทดตามความสามารถและความเหมาะสมของเดก กจะท าใหเดกเกดการพฒนาไปไดอยางเตมททกดาน เยาวพา เดชะคปต (2542) ไดใหความหมายของการจดการศกษาปฐมวยวา หมายถง การจดการศกษาส าหรบเดกทมอายต งแตแรกเกดจนถง 6 ป ซงการจดการศกษาดงกลาวจะมลกษณะแตกตางกนไปจากระดบอนๆ ทงนเพราะเดกในวยนเปนวยทส าคญตอการวางรากฐานบคลกภาพและการพฒนาทางสมอง การจดการศกษาส าหรบเดกในวยนมชอเรยกแตกตางกนไปหลายชอ มวธการและลกษณะในการจดกจกรรม ซงมจดมงหมายทจะชวยพฒนาเดกในรปแบบทแตกตางๆ กน กลยา ตนตผลาชวะ (2545) กลาววา การจดการศกษาปฐมวย เปนการจดการศกษาใหแกเดก 6 ขวบแรก เปนการจดการศกษาเพอการดแลและสรางเสรมเดกใหพฒนาเตมศกยภาพ ดวยการเรยนรทถกตองชดแจง ลกษณะการจดการเรยนการสอนจงมงจ าเพาะไปทการพฒนาเดก โดยการจดการเรยนการสอนใหตรงระดบพฒนาการตามวย และสงเสรมพฒนาการแบบองครวมใหตรงกบความตองการและความสนใจ สรางความพรอมใหเดกเปนผใหญทมคณภาพ สรปไดวา การจดการศกษาปฐมวย เปนการจดการศกษาใหแกเดกตงแตแรกเกดจนถง 6 ป ซงจะตางไปจากการศกษาระดบอนเพอมงหวงใหเดกไดรบการพฒนาในทกๆ ดาน เพอเปนพนฐานในการทจะกาวเขาสระดบประถมศกษา การจดการศกษาปฐมวยมความส าคญและจ าเปนอยางยง เพราะเดกในวยนจะมพฒนาการทางดานสตปญญารอยละ 80 หากเดกไดรบการดแลทด ไดรบความรก ความอบอนจากครอบครว ไดรบการสงเสรมประสบการณทถกตองเหมาะสมจากโรงเรยน จะท าใหเดกไดมความพรอมในการพฒนา ขนตอไป ซง เ ปนการศกษาข นพ นฐานส าหรบชวตในอนาคต ซ งกระทรวงศกษาธการไดจดการศกษาระดบปฐมวยไดทวถงทกพนท ไดใหความส าคญแกเดกปฐมวยไดรบการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ตามศกยภาพ มคณธรรมและ จรยธรรม และมความพรอมทจะเรยนระดบประถมศกษาอยางเทาเทยมกน โดยสงเสรมใหบคลากรทเกยวของมความรความสามารถในการจดประสบการณใหเดกปฐมวยมประสทธภาพตลอดจนไดมการพฒนารปแบบการจดประสบการณ ก าหนดมาตรฐานและสนบสนนใหผปกครองมความรความเขาใจในการอบรมเลยงด (วลลพนธ ปาทาน, 2548: 24–25 อางจาก จนตนา เหนอเกาะหวาย, 2546: 8- 9) เดกอาย 3-5 ป เปนวยทรางกายและสมองของเดกก าลงเจรญเตบโต เดกตองการความรก ความเอาใจใส ดแลอยางใกลชด เดกวยนมโอกาสเรยนรจากการส ารวจ เลน ทดลองคนพบดวยตนเอง ไดมโอกาสคดแกปญหา เลอก ตดสนใจ ใชภาษาสอความหมาย คดรเรมสรางสรรค และอย

101

รวมกนกบผอนอยางมความสข ผทรบผดชอบจงมหนาทในการอบรมเลยงดและจดประสบการณใหเดกไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพสงเสรมใหเดกสงเกต ส ารวจ สรางสรรค และยงเดกมความกระตอรอรนยงท าใหเดกเกดการเรยนร ผรบผดชอบจงตองสงเสรมสนบสนน ใหความรก ความเขาใจ ความเอาใจใสเดกในวยนเปนพเศษ เพราะจะเปนพนฐานทจะชวยเตรยมพรอมใหเดกประสบความส าเรจในการเรยนและในชวตของเดกตอไป การน าหลกสตรสการปฏบตของสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยแตละแหงจงมความส าคญเปนอยางยงตอการพฒนาเดก และถอเปนหนาทของบคลากรทเกยวของทกฝายจะตองศกษาและท าความเขาใจในเอกสารหลกสตรและคมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 (กรมวชาการ, 2549-6: 1) สรปไดวา การจดการศกษาปฐมวยมความส าคญตอเดก 6 ขวบปแรกเปนอยางยงเพราะเปนการวางรากฐานการพฒนาดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญา และศกยภาพทางความคดในดานคณธรรมจรยธรรมทจะสงผลไปตลอดชวต ถาเดกไดรบการเรยนรการดแลทดไดรบความรกความอบอน จะท าใหเดกเปนคนสดชนแจมใส มองโลกในแงด รจกรกคนอนสามารถ วางตนอยในสงคมได เมอไดรบการศกษาในระดบตอไป หรอมความพรอมทจะเรยนในระดบประถมศกษาอยางทดเทยมกน แตทส าคญคอผทมหนาทรบผดชอบในการอบรมเลยงด ตองจดประสบการณใหเดกไดรบการพฒนาตามศกยภาพ สงเสรมใหเดกสงเกต ส ารวจ สรางสรรค มความกระตอรอรนทจะเรยนรมวลประสบการณอนอยบนพนฐานของการมคณธรรม จรยธรรมทดงาม 4.2 หลกการจดการศกษาปฐมวย กระทรวงศกษาธการไดตระหนกและเหนถงความส าคญของการพฒนาเดกตงแตแรกเกดถง 5 ป เพอใหไดรบการพฒนา ตลอดจนดแลการเอาใจใสจากโรงเรยนและเพอใหการจดการศกษาปฐมวยมฐานการด าเนนงานรองรบทถกตอง จงไดก าหนดหลกการในการจดการศกษาปฐมวยไวในคมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2546: 5-7) ไวดงน 1. การสรางหลกสตรทเหมาะสม การพฒนาหลกสตรพจารณาจากวยและประสบการณเดก โดยเปนหลกสตรทมงเนนการพฒนาเดกทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา โดยอยบนพนฐานของประสบการณเดมทเดกมอย และประสบการณใหมทเดกจะไดรบ ตองมความหมายกบตวเดก เปนหลกสตรทใหโอกาสทงเดกปกต เดกดอยโอกาสและเดกพเศษไดพฒนา รวมทงยอมรบในวฒนธรรมและภาษาของเดก พฒนาเดกใหรสกเปนสขใจปจจบนมใชเพยงเพอเตรยมเดกส าหรบอนาคตขางหนาเทานน 2. การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดก สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร จะตองอยในสภาพทสนองความตองการ ความสนใจของเดกท งภายในและภายนอก

102

หองเรยน ผสอนจะตองจดสภาพแวดลอมใหเดกไดอยในททสะอาด ปลอดภย อากาศสดชน ผอนคลาย ไมเครยด มโอกาสออกก าลงกายและพกผอน มสอวสดอปกรณ มของเลนทหลากหลาย เหมาะสมกบวยใหเดกมโอกาสไดเลอกเลน เรยนรเกยวกบตนเองและโลกทเดกอยรวมทงพฒนาการอยรวมกนกบคนอนในสงคม ดงนน สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกหองเรยนจงเปนเสมอนหนงสงคมทมคณคาส าหรบเดกแตละคนจะเรยนรและสะทอนใหเหนวา บคคลในสงคมเหนความส าคญของการอบรมเลยงดและใหการศกษากบเดกปฐมวย 3. การจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดก ผสอนมความส าคญตอการจดกจกรรมพฒนาเดกอยางมาก ผสอนตองเปลยนบทบาทจากผบอกความรหรอสงใหเดกท า มาเปนผอ านวยความสะดวกในการจดสภาพแวดลอม ประสบการณ และกจกรรมสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกทผสอนและเดกมสวนทจะรเรมทงสองฝาย โดยผสอนจะเปนผสนบสนน ชแนะ และเรยนรรวมกบเดก สวนเดกเปนผลงมอกระท าบทเรยนรและคนพบดวยตนเอง ดงนนผสอนจะตองยอมรบ เหนคณคา รจกและเขาใจเดกแตละคนทตนดแลรบผดชอบกอนเพอจะไดวางแผนสรางสภาพแวดลอมและจดกจกรรมทจะสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกไดอยางเหมาะสม นอกจากนผสอนตองรจกพฒนาตนเอง ปรบปรงใชเทคนคการจดกจกรรมตางๆใหเหมาะสมกบเดก 4. การบรณาการเรยนร การจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวยยดหลกการบรณาการทวา หนงแนวคดเดกสามารถเรยนรไดหลายกจกรรมหนงกจกรรมเดกสามารถเรยนรไดหลายทกษะและหลายประสบการณส าคญ ดงนนเปนหนาทของผสอนจะตองวางแผนการจดประสบการณในแตละวน ใหเดกเรยนรผานการเลนทหลากหลายกจกรรม หลากหลายทกษะหลากหลายประสบการณส าคญอยางเหมาะสมกบวยและพฒนาการ เพอใหบรรลจดหมายของหลกสตรแกนกลางทก าหนดไว 5. การประเมนพฒนาการและการเรยนรของเดก การประเมนเดกปฐมวยยดวธการสงเกตเปนหลกใหญ ผสอนจะตองสงเกตและประเมนทงการสอนของตนเองและพฒนาการการเรยนรของเดกวาไดบรรลตามจดประสงคและเปาหมายทวางไวหรอไม ผลทไดจากการสงเกตพฒนาการจากขอมลเชงบรรยาย จากการรวบรวมผลงานการแสดงออกในสภาพทเปนจรงขอมลจากครอบครวของเดก ตลอดจนการทเดกประเมนตนเองหรอผลงาน สามารถบอกไดวาเดกเกดการเรยนร และมความกาวหนาเพยงใด ขอมลจากการประเมนพฒนาการจะชวยผสอนในการวางแผนจดกจกรรม ชใหเหนความตองการพเศษของเดกแตละคน ใชเปนขอมลในการสอสารกบพอแม ผปกครองเดกและขณะเดยวกนยงใชในการประเมนประสทธภาพการจดการศกษาใหกบเดกในวยนไดอกดวย

103

6. ความสมพนธระหวางผสอนกบครอบครว เดกแตละคนมความแตกตางกนทงนเนองจากสภาพแวดลอมทเดกเจรญเตบโตขนมา ผสอน พอแม และผปกครองของเดกจะตองมการแลกเปลยนขอมล ท าความเขาใจพฒนาการและการเรยนรของเดก ตองยอมรบและรวมมอกนรบผดชอบ หรอถอเปนหนสวนทจะตองชวยกนพฒนาเดกใหบรรลเปาหมายทตองการรวมกน ดงนนผสอนจงมใชจะแลกเปลยนความรกบพอแม ผปกครอง เกยวกบการพฒนาเดกเทานน แตจะตองใหพอแม ผปกครองมสวนรวมในการพฒนาดวย ทงนมไดหมายความใหพอแม ผปกครองเปนผก าหนดเนอหาหลกสตรตามความตองการโดยไมค านงถงหลกการจดทเหมาะสมกบวยเดก แนวคดและหลกการจดการศกษาปฐมวยทส าคญเกยวกบพฒนาการของเดกทมความสมพนธและพฒนาอยางตอเนองเปนขนตอนไปพรอมกนทกดาน แนวคดเกยวกบการเรยนรทยดใหเดกไดเรยนรจากประสบการณจรงดวยตวเดกเองในสงแวดลอมทเปนอสระ เออตอการเรยนรและจดกจกรรมบรณาการใหเหมาะสมกบระดบพฒนาการของผเรยนแตละคน โดยยดวาการเลนอยางมจดหมายเปนหวใจส าคญของการจดประสบการณใหกบเดก และแนวคดเกยวกบวฒนธรรมและสงคมทแวดลอมซงมอทธพลตอการเรยนร การพฒนาศกยภาพและพฒนาการของเดกแตละคนไดเปนอยางด พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ทเกยวของกบการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา หมวดท 1 บททวไป ความมงหมาย และหลกการ มาตรา 9 การจดระบบ โครงสราง และกระบวนการจดการศกษาใหยดหลก ดงน

(1) มเอกภาพดานนโยบาย มความหลากหลายในการปฏบต (2) มการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา และองคกรปกครอง

สวนทองถน (3) มการก าหนดมาตรฐานการศกษา และจดระบบประกนคณภาพการศกษาทก

ระดบและประเภทการศกษา (4) มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา

และการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง (5) ระดมทรพยากรจากแหลงตางๆมาใชในการจดการศกษา (6) การมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครอง

สวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอนๆ หมวด 2 สทธและหนาททางการศกษา มาตรา 12 นอกเหนอจากรฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถนใหบคคล

104

ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และ สถาบนสงคมอน มสทธในการจดการศกษาขนพนฐาน ทงน ใหเปนไปตามทก าหนดในกระทรวง หมวด 4 การบรหารและการจดการศกษา มาตรา 41 การจดการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอทกระดบตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการของสถานศกษา มาตรา 42 ใหกระทรวงก าหนดหลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการจดการศกษาของสถานศกษา และมหนาทในการประสานและสงเสรมในการจดการศกษาใหสามารถจดการศกษา สอดคลองกบนโยบายและไดมาตรฐานการศกษา รวมทงเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนาการจดการศกษา หมวด 8 ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา มาตรา 58 มการระดมทรพยากรและการลงทนดวยงบประมาณ การเงน และทรพยสน ทงจากรฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ใหบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอนและตางประเทศมาใชจดการศกษา

(1) ใหรฐและองคกรปกครองสวนทองถนระดมทรพยากรเพอการศกษา โดยอาจ จดเกบภาษเพอการศกษาไดตามความเหมาะสม ทงน ใหเปนไปตามทกฎหมายก าหนด

(2) ใหบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน ระดมทรพยากรเพอการศกษา โดยเปน ผจดและมสวนรวมในการจดการศกษา บรจาคทรพยากรอนใหแกสถานศกษา และมสวนรวมกบภาระคาใชจายทางการศกษาตามความเหมาะสมและความจ าเปน หลกการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา เปนไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต ซงถอเปนกฎหมายแมบททางการศกษาของประเทศ และกฎหมายอนทเกยวของ หลกการทส าคญ ไดแก 1. การจดการศกษาตองยดหลกเปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชนใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา และการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง 2. การจดการศกษาขนพนฐานทรฐประกาศวาเปนการศกษาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา 43 ตองทวถงประชาชน มคณภาพ และไมเกบคาใชจาย ทงนจะตองจดการศกษาส าหรบบคคลซงมความบกพรองทางดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ สงคม หรอ

105

ความบกพรองทางการสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ หรอโอกาสไดรบการศกษาขนพนฐานเปนพเศษ และจดการศกษาส าหรบบคคล ซงมความสามารถพเศษดวยรปแบบทเหมาะสม โดยค านงความสามารถของบคคลนน 3. การจดการศกษาตองเปนไป เพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวตสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข 4. ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตส านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธและหนาทเสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาตรวมท งสงเสรมศาสนาศลปวฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพ งตนเอง มความคดรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง จะเหนไดวารฐนนมสวนส าคญในการใหจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาและเหนความส าคญของเดกและเยาวชนใหไดมโอกาสทจะไดรบการศกษาอยางมคณภาพภายในทองถนของตนโดยไมตองเดนทางไปไกล และเปนการสงเสรมใหเยาวชนนนมคณภาพชวตทดขน 4.3 รปแบบการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา ดานการศกษาในระดบปฐมวย 1) บรหารจดการศกษาระดบปฐมวย 2 ) จดการศกษาระดบปฐมวยในสถานศกษาขนพนฐาน 3) สงเสรมพฒนาเดกใหมการพฒนาทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม สตปญญา คณธรรมและจรยธรรมทพงประสงค อยรวมกนในสงคมอยางปกตสขพรอมทจะเขารบการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน 4) ด าเนนการหรอสงเสรมสนบสนนบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน เอกชน องคกรวชาชพและสถาบนอนทางสงคม ใหมความร ความสามารถในการอบรมเลยงดใหการศกษาแกบตร บคคลทอยในความดแลรบผดชอบใหไดรบการพฒนาทกดาน 4.4 การบรหารการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา การบรหารการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา ม 3 ดาน ดานพฒนาการบรหารการศกษา การพฒนาการบรหารบคลากรทางการศกษา และการพฒนาระบบสนบสนนการศกษาก าหนดใหแนวทางปฏบตการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษา ดงน

106

วสยทศน 1. พฒนาระบบการศกษาใหมคณภาพและประสทธภาพ 2 สรางความอสระในการบรหารการจดการศกษา 3. พฒนาความกาวหนาในสายงานอาชพ สวสดการ สทธประโยชนและสรางขวญและก าลงใจใหกบบคลากรทางการศกษา 4.ระดมทรพยากรตางๆในทองถนเพอบรณาการไปสความพฒนาการศกษาของทองถนทมประสทธภาพ 5.สรางระบบเครอขายทางการศกษาเพอชวยเหลอเกอกลซงกนและกน กลยทธ 1.พฒนาการบรหารสถานศกษา 2. พฒนาการบรหารบคลากรทางการศกษา 3. พฒนาระบบสนบสนนการศกษา มาตรการ 1. ดานการพฒนาการบรหารสถานศกษา 1.1 มอบอ านาจการบรหารงบประมาณใหผบรหารสถานศกษาใหมากขน 1.2 สงเสรมใหครอบครวและสถานประกอบการมสวนรวมในการจดการศกษาของสถานศกษา 1.3 สงเสรมใหมการจด Cluster ของสถานศกษาและระหวางเครอขายเพอสนบสนนชวยเหลอซงกนและกนในดานตางๆ เชน วสดอปกรณ การหมนเวยนครผสอนทมความรพเศษในหลกสตรตางๆ 1.4 จดท าระบบประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษา โดยการจดตงหนวยงานกลาง เปนหนวยสนบสนนทางดานวชาการในการก าหนดหลกสตร และการประเมนผลมาตรฐาน 1.5 สรางกลไกใหบคลากรในสถานศกษา มสวนส าคญในการประเมนผบรหารสถานศกษา 2. ดานการพฒนาการบรหารบคลากรทางการศกษา 2.1 มอบอ านาจดานการบรหารงานบคคลภายในสถานศกษาใหแกผบรหารสถานศกษา 2.2 สนบสนนใหมพนกงานเจาหนาทสนบสนนการด าเนนงานธรการอยางเพยงพอ เชนดานธรการ ดานการเงน ดานบนทกขอมลใหเพยงพอตอความตองการ เพอลดภาระของขาราชการครทตองปฏบตงานหลกในดานการสอน และการบรหารงาน 2.3 ใหมการพฒนาบคลากรประจ าทกปการศกษา

107

2.4 ประเมนผลของขาราชการครจากผลสมฤทธทางการเรยนของเดก 2.5 ประเมนผลกระบวนการสอนของขาราชการครอยางมระบบ 2.6 สงเสรมใหขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไดมการศกษาตอทงในและตางประเทศ 2.7 สงเสรมงานวจย งานวชาการของขาราชการครดวยการสนบสนนทนการใหรางวลการเพมวทยฐานะ 2.8 จดตงกองทนสวสดการและกองทนบ าเหนจบ านาญส าหรบบคลากรทางการศกษา 3. ดานการพฒนาระบบสนบสนนการศกษา 3.1 จดตงคณะกรรมการบรหารสถานศกษาเพอก าหนดนโยบาย และก ากบดแลการจดการศกษา โดยมองคประกอบในลกษณะพหภาค ประกอบดวย ผแทนหนวยงานของรฐ ผแทน ทเกยวของ ผแทนวชาชพ ผทรงคณวฒ และผแทนภาคประชาชน / ประชาสงคม 3.2 พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เพอสนบสนนการบรหาร และการเรยนการสอน 3.3 พฒนาหองสมดอเลคทรอนกส หองสมดขนาดใหญส าหรบประชาชนทวไป และหองสมดเคลอนท 3.4 จดอบรมเพอพฒนาการเขยนหลกสตรทเหมาะสมเพอใหไดมาตรฐานในการน าไปใช โดยใหมการตดตามและประเมนผลอยางตอเนองโดยระดมผมความรความช านาญ 3.5 จดตงชมรมผบรหารสถานศกษาเพอสรางเครอขายในการท างาน

108

4.5 การจดโครงสรางองคการของสถานศกษา 4.5.1โครงสรางสถานศกษาสถานศกษามโครงสรางการบรหารทแบงออกเปน 4 ฝาย ไดแก ฝายบรหารงานวชาการ ฝายบรหารงานบคคล ฝายบรหารงานงบประมาณ ฝายบรหารงานทวไป รายละเอยดโครงสรางสถานศกษา แผนภาพท 8 การจดโครงสรางองคการของสถานศกษา ทมา: พฒนามาจากกระทรวงศกษาธการ (ม.ป.ป.: 8); กระทรวงศกษาธการ (2546: 20) ในการศกษาเกยวกบภาระงานหรอกจการบรหารและจดการสถานศกษา จะใชกรอบแนวคดในเรองขอบขายและภารกจการบรหารและจดการสถานศกษา ทเปนไปตามการบรหารสถานศกษาทเปนนตบคคล (กระทรวงศกษาธการ, 2546) ทซงมความสมพนธสอดคลองกบ มาตราท 39 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 ทก าหนดใหกระทรวงด าเนนการกระจายอ านาจบรหารและจดการศกษาใหกบสถานศกษาใน 4 งาน คอ การบรหารงานวชาการ การบรหารงานงบประมาณ การบรหารงานบคคลและการบรหารงานทวไป 1. การบรหารงานวชาการ ขอบขายหรอภารกจของงานประกอบดวย 12 ภาระงาน ดงน การพฒนาหลกสตรสถานศกษา การพฒนากระบวนการเรยนร การวดผล ประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา การพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษา การพฒนาแหลงการเรยนร การนเทศการศกษา การแนะแนวการศกษา การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา การสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน การประสานความ

ผอ านวยการสถานศกษา คณะกรรมการ

สถานศกษา

ฝายบรหาร งานวชาการ

ฝายบรหาร งานงบประมาณ

ฝายบรหาร งานบคคล

ฝายบรหาร งานทวไป

109

รวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกรหนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา 2. การบรหารงานงบประมาณ ขอบขายหรอภารกจของงานประกอบดวย 7 ภาระงาน ดงน การจดท าและเสนอของบประมาณ การจดสรรงบประมาณ การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการใชเงนและผลการด าเนนงาน การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา การบรหารการเงน การบรหารบญช และการบรหารพสดและสนทรพย 3. การบรหารงานบคคล ขอบขายหรอภารกจของงานประกอบดวย 5 ภาระงาน ดงน การวางแผนอตราก าลงและก าหนดต าแหนง การสรรหาและการบรรจแตงตง การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ วนยและการรกษาวนย และการออกจากราชการ 4. การบรหารงานทวไป ขอบขายหรอภารกจของงานประกอบดวย 19 ภาระงาน ดงน การด าเนนงานธรการ งานเลขานการคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน งานพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ การประสานและพฒนาเครอขายการศกษา การจดระบบบรหารและพฒนาองคกรงานเทคโนโลยสารสนเทศ การสงเสรมและสนบสนนดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และบรหารทวไป การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม การจดท าส ามะโนผเรยน การรบนกเรยน การสงเสรมและการประสานงานการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย การระดมทรพยากรเพอการศกษา งานสงเสรมงานกจการนกเรยน การประชาสมพนธงานการศกษา การสงเสรมสนบสนนและการประสานงานการศกษาของบคคล ชมชน องคกร หนวยงานและสถาบน สงคมอนทจดการศกษา และหนวยงานอน การจดระบบการควบคมในหนวยงาน งานบรการสาธารณะ และงานทไมไดระบไวในงานอน รายละเอยดขอบขายและภารกจการบรหารและจดการสถานศกษา

110

4.5.2 อ านาจหนาทและภาระงานหรอภารกจของสถานศกษา แผนภาพท 9 ขอบขายและภารกจการ ทมา: กระทรวงศกษาธการ (2546: 32)

ขอบขายและภารกจการบรหารและจดการ

บรหารวชาการ บรหารงบประมาณ บรหารงานบคคล บรหารงานทวไป

1. การพฒนาหลกสตร สถานศกษา 2. การพฒนากระบวน การเรยนร 3. การวดผล ประเมนผล 4. การวจยเพอพฒนา คณภาพการศกษา 5. การพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษา 6. การพฒนาแหลงเรยนร 7. การนเทศการศกษา 8. การแนะแนวการศกษา 9. การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา 10. การสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน 11. การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน 12. การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกรหนวยงานและสถานบนอนทจดการศกษา

1. การจดท าและเสนอของบประมาณ 2. การจดสรรงบประมาณ 3. การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผลและรายงานผลการใชเงนและผลการด าเนนงาน 4. การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา 5. การบรหารการเงน 6. การบรหารบญช 7. การบรหารพสดและสนทรพย

1. การวางแผนอตราก าลงและก าหนดต าแหนง 2. การสรรหาและการบรรจแตงตง 3. การเสรมสรางประสทธภาพ ในการปฏบตราชการ 4. วนยและการรกษาวนย 5. การออกจากราชการ

1. การด าเนนงานธรการ 2. งานเลขานการคณะกรรมการสถานศกษา 3. งานพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ 4. การประสานและพฒนา เครอขาย 5. การศกษา การจดระบบบรหารและพฒนาองคกร 6. งานเทคโนโลยสารสนเทศ 7. การสงเสรมและสนบสนน ดานวชาการ งบประมาณ บคลากรและบรหารทวไป 8. การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม 9. การจดท าส ามโนผเรยน 10. การรบนกเรยน 11. การสงเสรมและการประสานงานการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย 12. การระดมทรพยากรเพอการศกษา 13. การสงเสรมกจการนกเรยน 14. การประชาสมพนธงานการศกษา 15. การสงเสรมสนบสนนและการประสานงานการศกษาของบคคลชมชน องคกร หนวยงานและสถาบน สงคมอนทจดการศกษา 16. งานประสานราชการกบ เขตพนทการศกษาและหนวยงานอน 17. การจดระบบการควบคมในหนวยงาน 18. งานบรการสาธารณะ 19. งานทไมไดระบไวในงานอน

111

5. แนวคดเกยวกบการสมมนาองผเชยวชาญ(Connoisseurship) การสมมนาผเชยวชาญ (Connoisseurship) เปนรปแบบหนงของการประเมนทมแนวคดซงยดพนฐานการตดสนคณคาโดยวธธรรมชาต (Naturalistic Value-Oriented Evaluation: NV Model) เพอใหผประเมนท าการตดสนคณคาของสงทประเมนดวยการใชศกยภาพของตนเองเปนหลกส าหรบการใหคณคา นอกจากนนแลวยงมงเนนการใหคณคาเพมเตมโดยการน าเสนอดวยการวพากษวจารณสงทประเมนจากทศนะของตนเองอกดวย มนกวชาการตางประเทศใหความหมายทสอดคลองกนไว ดงน โรบนสน (Robinson, 1998 อางถงใน ศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาเปนการประเมนโดยคณะบคคลทประเมนงานทางดานศลปะโดยเนนพนฐานจากการสรปรวมกนของคณะบคคลทเปนผประเมนเกยวกบความรสกตอความงามของผลงานศลปะ การตกแตงรวมกนเพอตดสนคณคาทเนนความส าคญดวยความรสกหย งรทเกดขนภายในจตใจเปนการรบรโดยสญชาตญาณทไมไดค านงความมรปแบบทเฉพาะเจาะจง ผประเมนจะตองเขาใจในงานทตนเองจะตองประเมนอยางถถวนบนพนฐานของหลกฐานเชงประจกษ การเหนคณคาในความประณตทงในเทคนคและรปแบบการวเคราะห วธการ และแนวทางปฏบตการสมมนาองผเชยวชาญเนนภารกจจากแหลงทมาของผลงานอยางสมเหตสมผลเปนการประเมนซงมหลกฐานประกอบชดเจนตามสภาพจรงและประเมนเชงเนนคณลกษณะส าคญ ดอรเมอร (Dormer, 1994 อางถงใน ศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาพฒนามาจากการประเมนผลงานทางดานศลปะทผเชยวชาญทางศลปะจะยดความรความสามารถทสงสมอยในตนเปนพนฐานของการประเมนตดสนและใหคณคาแกงานศลปะทเนนความเกยวของสมพนธกนอยางลงตวระหวางความเปนจรงและความคดรเรมสรางสรรค เนนการใหอสระในการน าเสนอขอสรปจากการประเมนโดยผเชยวชาญทหย งรกอนการวพากษวจารณผลงานศลปะตามแงคดมมมองตามศกยภาพของตนเองยดการใหขอคดเหนของผเชยวชาญแตละคนจะไดมอทธพลทางความคดตอคนอนจงท าใหผลของการประเมนจากการสรปตามทศนะทหลากหลายของผเชยวชาญแตละคนตางเตมเตมในการประเมนผลงานทางศลปะรวมกน บอรโก (Borko, 1993 อางถงในศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาเปนการประเมนยดแนวทางการสอนทกษะการปฏบตจรง สงหนงทยอมรบไดเปนการสงเกตโดยไมมรปแบบ การตดสนผลเกยวกบการเรยนการสอน จากการพจารณาผลของงาน มลกษณะพเศษเปนการประเมนโดยยดการตดสนรวมกนของผเชยวชาญกบผปฎบตอยางช าชอง ผลส าเรจของการด าเนนการประเมนขนอยกบความสามารถเฉพาะทางของผเชยวชาญทมตอเรอง

112

นนๆ ผนวกกบความรอบรอยางกวางขวางในการปฏบตเรองนนๆ ของผปฏบตไมเนนแบบแผนซบซอน อาจเจาะจงเลอกจากเหตการณส าคญตางๆ ทเกยวของเปนพนฐานส าหรบการสรปผลการตดสนใจรวมกน คอนลาส และวลสน (Conrad and Wilson, 1985: 112) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาเปนรปแบบหนงของการประเมนซงถอวารปแบบนเปนวธการประเมนทางการศกษา คอ การวพากษวจารณทางการศกษาโดยอาศยผทรงคณวฒเปนวธทนยมใชมากทางอดมศกษาและมความเชอถอไดเพราะถอวาการตดสนโดยกลม ผทรงคณวฒทมความรในศาสตรสาขานนๆ หรอในวชาชพๆ เปนอยางด เปนสงทยอมรบได ไอสเนอร (Eisner, 1976: 135-150; โพแลนย (Polanyi), 1958) ไดกลาวถงการประเมนโดยการสมมนาองผเชยวชาญวา ความส าคญของการสมมนาองผเชยวชาญจะเกยวของกบความมประสบการณทางดานศลปะทมอยในตวของผเชยวชาญซงเปนศกยภาพทฝงอยภายในตวผเชยวชาญไมไดระบความเฉพาะเจาะจงในรปแบบของการประเมนเฉพาะเนนจตส านกและการหยงรเปนหลกในการประเมนประกอบดวยเหตผลเชงวทยาศาสตรทเนนสวนประกอบของความรความสามารถเฉพาะบคคลเกยวกบ “ความรและทกษะในการท างานศลป การประเมนคาและความเขาใจในความหมายของผลงานศลป” การสมมนาองผเชยวชาญจงพจารณาคณภาพของผลงานโดยพจารณาผานจากทกษะและแบบฝกการท างานศลปใหสอดคลองกบการตดสนคณคาโดยสตปญญาของผเชยวชาญ ไอสเนอร (Einer, 1975) ไดประยกตมโนทศนของศลปะวจารณ (Art Criticism) มาใชเปนรปแบบของการประเมนโดยใหแนวคดการวพากษวจารณเปนการใชวจารณญาณในการบรรยายคณภาพของสงทศกษา (Descriptive Aspect) ตความหมายของคณภาพของสงทศกษา (Interpretive Aspect) ออกมาในเชงประจกษตามการรบรของผ เ ชยวชาญและตดสนคณคาของสงน น (Evaluative Aspect) ไอสเนอรเสนอวาการประเมนตามแนวทางของศลปวจารณประกอบดวยศลปะของการรบรอนประณตซงเกดจากการฝกฝนและประสบการณกบศลปะของการเปดเผยคณภาพของการถายทอดความรสกทกลนกรองเกณฑมาตรฐานเพอสะทอนคณคาของสงนนออกมาไดและไดน าเสนอแนวทางการประเมนองผเชยวชาญโดยชใหเหนลกษณะพเศษระหวางการสมมนาองผเชยวชาญและการวพากษ (Educational Connoisseurship and Educational Criticism) วารปแบบจะตองเกยวของกบความซาบซงและการระบายหรอเปดเผยความงามของสงทประเมนออกมาเปนค าพดจากการ ท ไอ ส เนอร (Eisner) ระ บความ เ ก ยวของระหว า งวพ ากษ (Educational Connoisseurship and Educational Criticism) โดยระบรายละเอยด 6 ขอ ทสนบสนน Educational Criticism ไวดงน

113

1. การวพากษวจารณและชวยอธบายวตถประสงคและกระบวนการทเปนจรงคณภาพซงสมพนธกนระหวางสาระและรปแบบของเรองใดเรองหนง 2. การวพากษวจารณจะชวยอธบายวตถประสงคและกระบวนการทเปนจรงคณภาพซงสมพนธกนระหวางสวนประกอบยอยและองครวมของเรองใดเรองหนง 3. การวพากษวจารณเปนเรองการสะทอนจากการหยงรสการก าหนดวตถประสงคหรอรปแบบทเปนการออกแบบอยางมความสมบรณและมความซบซอน 4. การวพากษวจารณจะเปดเผยธรรมชาตของประสบการณทลกซง (เปนแกนแท) โดยไมมรปแบบรบความรสกไดงายและการสะทอนกลบของการวพากษทงสวนทเปนกระบวนการและผลผลตของการปฏบตงาน 5. การวพากษวจารณจะเปดเผยโดยยดหลกการพนฐานดวยการแปลความและตดสนกระบวนการและวตถประสงคซงจะอาศยผลลพธจากการสรปความเกยวของจากประสบการณโดยรวมของความมมนษยธรรม 6. การวพากษวจารณใชการสงเคราะหความรทไดจากกระบวนการทางวจยทแตกตางกนของทฤษฎการหยงร โยธน ศรโสภา (2550: 116) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาเปนวธการประเมนรปแบบหนงของวธการประเมนเชงธรรมชาต (Naturalistic Approach) ตามแนวคดของ Eisner ซงมความเชอวาการรทนสงตางๆ เปนคณลกษณะพนฐานของผทรงคณวฒรปแบบการประเมนจงมลกษณะแนวคดดงน 1. เปนรปแบบการประเมนใหความส าคญกบผรหรอผทรงคณวฒ ในการใชวจารณญาณวเคราะหวจารณอยางลกซงในประเดนหนงทน าขนมาใหพจารณาซงไมจ าเปนตองเกยวของสมพนธกบวตถประสงคหรอผทเกยวของใดๆ ทงนกเพอใหขอสรป ประสทธภาพ หรอความเหมาะสมของสงทประเมน 2. เปนรปแบบการประเมนผลทเนนผลทเนนความเฉพาะทาง (Specialization) เนองจากรปแบบนพฒนามาจากรปแบบการวจารณงานศลปะ (Arts Criticism) ทมความละเอยดออนลกซงและตองอาศยผทางคณวฒระดบสงมาวนจฉย เนองจากไมสามารถวดคณคาไดจากเครองมอวดใดๆนอกจากการใชวจารณญาณของผร ผเชยวชาญเทานน ตอมามการประยกตใชกบการศกษาระดบสงในสาขาเฉพาะทตองอาศยผรในเรองนนๆ จรง รปแบบนจงเปนทนยมน ามาใชประเมนผลในวงการอดมศกษาทตองการความเชยวชาญเฉพาะสาขา

114

3. เปนรปแบบการประเมนทใชค าตดสน (Judgment) ของบคคล ผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมนผล โดยใหความเชอถอในภมหลง ประสบการณ ความคดวจารณญาณทดและ ความเทยงธรรมของผทรงคณวฒ 4. เปนรปแบบทยอมใหความยดหยนในการบวนการท างานของผทรงคณวฒตามอธยาศยและความถนดของแตละคนนบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทจะพจารณาการบงชขอมลทตองการการเกบรวบรวม ประมวล และวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการน าเสนอ การเลอกผทรงคณวฒจะเนนทสถานภาพทางวชาชพ ประสบการณ และการเปนทเชอถอ (High Credibility) ของวชาชพนนๆ เปนส าคญ จากการคนควาสรปไดวา การสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) เปนความตองการประเมนรปแบบโดยผานผเชยวชาญ ในการพจารณาวเคราะหในประเดนทน าขนมาใหพจารณาวามความเหมาะสมความเปนไปไดมากนอยเพยงใดและสมควรทจะเพมเตมประเดนอะไรบาง เพอใหไดรปแบบทมความสมบรณถกตอง 6. งานวจยทเกยวของ 1) งานวจยในประเทศ จไรลกษณ โกมล (2548) ไดท าการวจย สภาพและปญหาการบรหารวชาการของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร ผลการวจยสรปไดวา 1. สภาพการบรหารวชาการของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร โดยรวม ดานการบรหารหลกสตร ดานการจดการเรยนการสอน ดานการนเทศภายใน ดานการประเมนผลการศกษา ดานการประกนคณภาพการศกษา และดานการวจยในชนเรยนอยในระดบมาก 2. ปญหาการบรหารงานวชาการสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร โดยรวม ดานการบรหารหลกสตร ดานการจดการเรยนการสอน ดานนเทศภายใน ดานการประเมนผลการศกษา ดานการประกนคณภาพการศกษา และดานการวจยในชนเรยนอยในระดบปานกลาง 3. เปรยบเทยบสภาพการบรหารงานวชาการของสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกเขตพนทการศกษาสงหบร จ าแนก ตาม เพศ ต าแหนง ประสบการณท างานในต าแหนงปจจบน และโดยรวมดานการจดการเรยนการสอน ดานนเทศภายใน ดานการประเมนผลการศกษา ดานการประกนคณภาพการศกษา และดานการวจยในชนเรยน ไมแตกตางกน สวนเขตทต งโรงเรยน

115

โดยรวมไมแตกตางกน ยกเวนดานการประเมนผลการศกษา แตกตางกนอยางนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และขนาดของสถานศกษาโดยรวมดานการจดการเรยนการสอน ดานการนเทศภายใน ดานการประเมนผลการศกษา ดานการประกนคณภาพการศกษาและดานการวจยในชนเรยน แตกตางกนอยางนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยสถานศกษาขนาดเลกมสภาพการบรหารงานวชาการนอยกวาสถานศกษาขนาดกลางและขนาดใหญ 4. เปรยบเทยบปญหาการบรหารงานวชาการของสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร จ าแนกตาม เพศ ต าแหนง ประสบการณท างานในต าแหนงปจจบนและโดยรวมดานการจดการเรยนการสอน ดานนเทศภายใน ดานประเมนผลการศกษา ดานประกนคณภาพการศกษาและดานการวจยในช นเรยนไมแตกตางกน สวนเขตทต งและขนาดของสถานศกษา โดยรวมและดานการจดการเรยนการสอน ดานการนเทศภายใน ดานประเมนผลการศกษา ดานประเมนคณภาพ และดานการวจยในชนเรยนแตกตางกนอยางนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยสถานศกษาขนาดเลกมปญหาการบรหารงานวชาการมากกวาสถานศกษาขนาดใหญ อรณ เขตนมต (2548) ไดท าการวจยเรอง การศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานวชาการระดบปฐมวยในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาศรสะเกษ เขต 3ผลการวจยสรปไดวา ความคดเหนระหวางผบรหารสถานศกษาและครผสอนระดบปฐมวยมสภาพและปญหาในการบรหารงานวชาการระดบปฐมวยทง 12 ดาน คอ 1) ดานการพฒนาหลกสตรปฐมวย 2) ดานการพฒนากระบวนการเรยนร 3) ดานการวดและประเมนพฒนาการการศกษาปฐมวย 4) ดานการวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาปฐมวย 5) ดานการพฒนาสอนวตกรรมและเทคโนโลยเพอการศกษาปฐมวย 6) ดานการพฒนาแหลงเรยนรปฐมวย 7) ดานการนเทศการศกษาระดบปฐมวย 8) ดานการแนะแนวการศกษาปฐมวย 9) ดานการประกนคณภาพปฐมวย 10) ดานการสงเสรมความรปฐมวยแกชมชน 11) ดานการประสานความรวมมอการพฒนาวชาการปฐมวย 12) ดานการสงเสรมและสนบสนนดานวชาการปฐมวย โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบปานกลาง เมอเปรยบเทยบความคดเหนระหวางผบรหารสถานศกษาและครผสอนระดบปฐมวยในสถานศกษา มสภาพการบรหารงานวชาการทง 12 ดาน โดยรวมและรายดานทกดาน พบวา ไมแตกตางกน เมอเปรยบเทยบความเหนของผบรหารสถานศกษาและครผสอนระดบปฐมวยในสถานศกษา มปญหาการบรหารงานวชาการทง 12 ดาน โดยรวม พบวาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 เมอแยกเปนรายดานพบวา ดานการพฒนาสอนวตกรรมและเทคโนโลยเพอการศกษาปฐมวย ดานการพฒนาแหลงเรยนรปฐมวย ดานการนเทศการศกษาระดบปฐมวย มระดบปญหาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

116

มงคล กลเกลยง (2548) ไดศกษาวจยเรอง สภาพและปญหาการจดการศกษาปฐมวยในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาจงหวดอบลราชธาน ผลการวจยพบวา 1. โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมการจดการศกษาปฐมวยอยในระดบมากโดยงานทมการปฏบตมากทสดคอ งานดานกจกรรมนกเรยน 2. โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมปญหาการจดการศกษาปฐมวยอยในระดบนอยโดยงานทมปญหาในการปฏบตมากทสดคอ งานดานอาคารสถานท 3. ผบรหารโรงเรยนและครผสอนทมเพศ และต าแหนงตางกน มความคดเหนตอสภาพการจดการศกษาปฐมวยในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยภาพรวมไมแตกตางกนแตเมอจ าแนกตามประสบการณในการท างานพบวา ผบรหารโรงเรยนและครผสอนทมประสบการณการท างานตางกน มความคดเหนตอสภาพการจดการศกษาปฐมวยในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก แตกตางกน โดยผมประสบการณในการท างานต ากวา 5 ป กบผมประสบการณมากกวา 10 ป มความคดเหนแตกตางกน 4. ผบรหารโรงเรยนและครผสอนทมเพศ ต าแหนง และประสบการณในการท างานตางกนมความคดเหนตอปญหาการจดการศกษาปฐมวยในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไมแตกตางกน สรพนธ โฆษตวรกจกล (2548) ไดท าการวจยเรอง การบรหารงานวชาการระดบการศกษาปฐมวยตามทศนะของผบรหารและครโรงเรยนเอกชนจงหวดพษณโลก ผลการวจยพบวา 1. ผบรหารและครโรงเรยนเอกชนการศกษาปฐมวย จงหวดพษณโลก มทศนะตอสภาพการบรหารวชาการการศกษาปฐมวยภาพรวมอยในระดบมาก โดยคาเฉลยสงสดของแตละรายการตามล าดบดงน การจดตารางกจกรรมประจ าวน การน าแผนการสอนไปใชในการบรหารหลกสตรและคาเฉลยต าสด การจดหาและผลตสอซงทกดานอยในระดบมาก 2. ผลการเปรยบเทยบสภาพการบรหารงานวชาการการศกษาปฐมวยตามทศนะของผบรหารและครโรงเรยนเอกชน จงหวดพษณโลก จ าแนกตามตวแปรอสระ จ าแนกตามวฒการศกษา พบวา โดยรวมแตกตางกน ดานการบรหารหลกสตร ดานน าแผนการสอนไปใช ดานการจดหาและผลตสอ ดานการนเทศ ผบรหารและครทมวฒการศกษาตางกน มทศนะแตกตางกน โดยผบรหารและครทมวฒการศกษาระดบปรญญาตร มทศนะตอสภาพการบรหารงานวชาการระดบปฐมวยสงกวาผบรหารทมวฒการศกษาสงกวาปรญญาตร ในการจ าแนกตามประสบการณ การท างานพบวา โดยรวมไมแตกตางกน ซงดานการบรหารหลกสตรและดานการจดสภาพแวดลอมในสถานศกษาผบรหารและครทมประสบการณในการท างานแตกตางกน มทศนะแตกตางกน ผบรหารและครทมประสบการณในการท างาน 1-5 ป มทศนะตอสภาพการบรหารงานวชาการ

117

การศกษาปฐมวยต ากวาผบรหารและครทมประสบการณในการท างานมากกวา 5 ป จ าแนกตามต าแหนงในการท างาน พบวา โดยรวมไมแตกตางกน โดยดานการบรหารหลกสตร ดานการจดหาและผลตสอและดานการจดสภาพแวดลอมในสถานศกษา ผบรหารและครมทศนะแตกตางกนโดยผบรหารมทศนะตอสภาพการบรหารงานวชาการการศกษาปฐมวยสงกวาครผสอน ณชชา ศรวชยรตน (2549) ไดศกษาวจยเรอง รปแบบการบรหารงานวชาการการศกษาปฐมวยของโรงเรยนเอกชนในจงหวดนครสวรรค ผลการวจยพบวา ดานงานหลกสตรและการน าหลกสตรไปใชมการน าแนวและแผนการจดประสบการณมาปรบปรงและพฒนากอนน าไปใชโดยปรบเนอหา กจกรรมใหเขากบโรงเรยนและชมชน ดานการเรยนการสอน งานวสดประกอบหลกสตรและสอการเรยนการสอน จดเนนของกจกรรม คอ จดใหสอดคลองกบพฒนาการของเดกลกษณะเนนตวเดก คอ การชวยเหลอตนเอง การมระเบยบและรบผดชอบ มการจดมมเลนและมมหนงสอไวในหองเรยน โรงเรยนสวนใหญสงครอบรมศกษาดงานเกยวกบสอและครผลตสอ การสอนดวยตนเอง มการตดตามประเมนผลโดยการสงเกตการณสอนในชนเรยน ดานการนเทศภายในมากประชม อบรมทางวชาการตามกจกรรมทจดมากทสด การประชมกอนปดภาคเรยน การประชมอบรมคร สวนใหญครไดรบการนเทศเกยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน สวนการเขาอบรมกบหนวยงานอนๆ ทจดมการตดตามประเมนผลโดยใหผรบการอบรมรายงานผลทางวชาการในการประชม ดานการวดผล จดใหมการอบรมสมมนาแกครและใหความร ดานการวดผลวธทใชมากคอการสงเกต และผบรหารคอยก ากบตดตาม โดยสงเกตพฤตกรรม การสอนของครปญหาของโรงเรยนทพบคอ ผปกครองไมเขาใจการเตรยมความพรอมใหกบเดก ตองการอานออกเขยนได ครขาดความช านาญในการจดกจกรรม ไมใชสอในการเรยนการสอน ขาดการนเทศอยางตอเนอง และขาดความรความเขาใจในการวดผล เกรยงศกด วรรณพนธ (2550) ไดศกษาวจยเรอง สภาพและปญหาการบรหารงานวชาการของโรงเรยนบางไกเถอน (ตนตวสษฐประชานกล) ส านกงานเขตพนทการศกษาชยนาท ผลการวจยสรปไดวา สภาพการบรหารงานวชาการอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายดานทกดานอยในระดบมาก โดยเรยงล าดบจากมากไปหานอยไดแก ดานกจกรรมนกเรยน ดานการจดการเรยน การสอน ดานการวดและประเมนผล ดานหลกสตรและการน าหลกสตรไปใช ดานก ารนเทศการศกษาและพฒนาคร และดานสอการเรยนการสอนและกจกรรมหองสมด สวนปญหา การบรหารงานวชาการอยในระดบนอยเมอพจารณาเปนรายดานทกดานอยในระดบนอย โดยเ รยงล าดบจากมากไปหานอยไดแ ก ดาน สอการเ รยนการสอนและกจกรรมหองสมด ดานการจดการเรยน การสอน ดานหลกสตรและการน าหลกสตรไปใช ดานการศกษาและพฒนาครดานกจกรรมนกเรยน ดานการวดและประเมนผลเปรยบเทยบสภาพและปญหาการบรหารงาน

118

วชาการตามสถานภาพ พบวา สภาพการบรหารงานวชาการในภาพรวมของครสงกวาผบรหารและปญหา การบรหารงานวชาการของผบรหารสงกวาคร งานวจยตางประเทศ เซสเตอร(Chester, 1966) ไดศกษาวจยเรอง การบรหารงานวชาการของผบรหารทวประเทศสหรฐอเมรกา ผลการวจยพบวา การบรหารวชาการทมประสทธภาพสง เกดจากการสงเสรมใหครใชเทคนคการสอนหลากหลายวธ ครมสวนรวมในการวางแผน อภปรายปญหาการเรยนการสอน การสงเกตการณสอน มวทยากรมาบรรยายประชมปฏบตการดานเทคนคการสอนและใชสออปกรณ ประกอบการเรยนการสอน เบคเกอร(Becker,1971) ไดศกษาวจยเรอง ปญหาการบรหารงานในโรงเรยนประถม ผลการวจยสรปวา การบรหารงานวชาการครใหญมปญหาในองคกรจดบคลากรส าหรบตางๆ มากทสด และมปญหาเรองการนเทศการศกษารองลงมาและการวดผลการศกษามปญหานอยทสด ฟรดแมน (Freeman, 1985) ไดศกษาวจยเรอง การส ารวจหลกสตรโรงเรยนอนบาลใน ซานดเอโก แคลฟอรเนย โดยมวตถประสงคเพอน าเสนอกจกรรมการเรยนการสอนทควรน ามาใชในโรงเรยนอนบาลมอะไรบาง ผลการวจยพบวา ผบรหารในโรงเรยน 45 แหง เปนเจาของโรงเรยน 27 แหง เปนผบรหารทไดรบการวาจางประมาณ 400 คน การสอนแตละวชาใชเวลาประมาณ 20 นาท ตอกจกรรม ทฤษฎเฟรอเบล มอนเตสซอร โดยมเปาหมายในการจด คอ ตองการใหนกเรยนไดรบการสงเสรมพฒนาการทง 4 ดานอยางเตมท เบครย (Beackley, 1986) ไดศกษาวจยเรอง การจดตารางกจกรรมประจ าวนในโรงเรยนอนบาล ตวเลอกและผลทมตอผลสมฤทธของนกเรยน โดยมวตถประสงคเพอศกษาความแตกตางในผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนโรงเรยนทจดตารางกจกรรมประจ าวนระหวางการจดแบบครงวนทกวนแบบเตมวนบางวนและแบบเตมวนทกวน แบบเตมวนบางวนและแบบเตมวนใหกบนกเรยน วธด าเนนการวจยทใช คอ ท าการทดลองกอนและหลงการใชทกษะตางๆ 11 ประการแลวใชการทดสอบของเชฟเฟ (Scheffr) เพอทดสอบความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ระหวางการจดตารางกจกรรมประจ าวน 3 ประการ คอ นกเรยนทใชตารางกจกรรมประจ าวนแบบเตมวนทกวน มความแตกตางในเรองการจดจ า จ านวนเลขและตวอกษร กลมทใชตารางกจกรรมเตมวนบางวน มผลดในเรองความสามารถในการเขยนจ านวนเลขไดตามค าบอกจากขอมลของคะแนนโดยเฉลยการจดตารางกจกรรมประจ าวนแบบเตมวนทกวนมผลดมากกวาแบบอนๆ

119

เจอรร (Jerry, 1996) ไดศกษาวจยเรอง กระบวนการพฒนาหลกสตรและการวางแผนทมประสทธภาพ พบวา ควรรวบรวมแนวคดเกยวกบการวางแผนทจ าเปนทางการศกษาใหไดมากทสด กอนด าเนนการพฒนาหลกสตร ขณะเดยวกนไดแตงตงคณะกรรมการ เชน ผเชยวชาญดานการวางแผนและการนเทศการศกษา เพอด าเนนการพฒนาหลกสตรตอไป 7. กรอบแนวคดในการวจย การวจยเรอง “การพฒนารปแบบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร” ผวจยไดศกษาคดเลอกเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการบรหารวชาการเพอใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวย คอ การพฒนาองคประกอบของรปแบบการบรหารวชาการของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2546: 34-40) ไดก าหนดขอบขายงานว ช า ก า ร ในก า รบ รห า รว ช า ก า รแล วน า ไปพฒนา เ ปน รปแบบก า รบ รห า รว ช า ก า ร ในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกประถมศกษาเพชรบร โดยเหนสมควรจะมองคประกอบตามทก าหนดขน 1. งานวชาการในการจดการศกษาปฐมวยไว 12 ดาน ดงน

1. ดานพฒนาหลกสตรของสถานศกษา 2. ดานพฒนากระบวนการเรยนร 3. ดานวดผลและประเมนพฒนาการ 4. ดานวจยเพอพฒนาคณภาพ 5. ดานพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลย 6. ดานพฒนาแหลงเรยนร 7. ดานนเทศการศกษา 8. ดานแนะแนวการศกษา 9. ดานพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา

10. ดานสงเสรมความรทางวชาการชมชน 11. ดานประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน 12. ดานการสงเสรมสนบสนนวชาการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน

และสถาบนอนทจดการศกษา

120

2. กระบวนการปฏบตงานวชาการ 6 ขน คอ 1. การก าหนด เปาหมาย 2. การวางแผน 3. การปฏบตตามแผน 4. การสงเสรม นเทศ ก ากบ ตดตาม 5. การ ตรวจสอบ ประเมนผล 6. การรายงานผลการด าเนนงาน 3. รปแบบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร จากการศกษาคนควาเอกสาร ต ารา หลกการ แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของในเรองการพฒนารปแบบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร ไดแนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาขนพนฐาน แนวคดทฤษฎเกยวกบการบรหารวชาการ แนวคดเกยวกบรปแบบและหลกการพฒนารปแบบ ผวจยไดน ามาสรางกรอบแนวคดการวจย รวมทงการพจารณาองคประกอบในการพฒนารปแบบการบรหารวชาการในการจดการศกษาปฐมวยของสถานศกษาสามารถสงเคราะหและเขยนเปนกรอบแนวคดในการวจย(Conceptual Framework) ไดดงแผนภาพท 10

121

แผนภาพท 10 กรอบแนวความคดในการวจย

งานวชาการ 1) ดานพฒนาหลกสตรสถานศกษา 2) ดานพฒนากระบวนการเรยนร 3) ดานวดผลและประเมนพฒนาการ 4) ดานวจยเพอพฒนาคณภาพ 5) ดานพฒนาสอ นวตกรรม และ เทคโนโลย 6) ดานพฒนาแหลงเรยนร 7) ดานนเทศการศกษา 8) ดานแนะแนวการศกษา 9) ดานพฒนาระบบประกนคณภาพภายใน สถานศกษา 10) ดานสงเสรมความรทางวชาการ ชมชน 11) ดานประสานความรวมมอในการพฒนา วชาการกบสถานศกษาอน 12) ดานสงเสรมสนบสนนวชาการ แกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน และสถาบนอนทจดการศกษา

รปแบบการบรหารวชาการ ในการจดการศกษาปฐมวย ของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพชรบร

กระบวนการปฏบตงานวชาการ 1) การก าหนดเปาหมาย 2) การวางแผน 3) การปฏบตตามแผน 4) การสงเสรม นเทศ ก ากบ ตดตาม 5) การตรวจสอบ ประเมนผล 6) การรายงานผลการด าเนนงาน