วารสาร มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ·...

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

JOURNAL OF

MAHASARAKHAM UNIVERSITY

HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES

วารสาร

ม ห า ว ท ย า ล ย ม ห า ส า ร ค า ม

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 37 ฉบบท 6 พฤศจกายน - ธนวาคม 2561

6

ปท 37 ฉบบท 6 พฤศจกายน - ธนวาคม 2561Volume 37 Number 6 November - December 2018

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม อยในฐานขอมล TCI

อทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนทมผลกระทบตอการตดสนใจของผบรหารอตสาหกรรมการผลตบน

พนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

เฉลมขวญ ครธบญยงค.................................................................................................................................................................................................................1

รากนครา : การศกษาโดยใชแนวทางการวจารณเชงนเวศ

ปยาพชร ศรสวสด, เรวด ศรไกรวฒนาวงศ, อนทอร โพธเรอง, ขวญชนก นยจรญ, เปรมวทย ววฒนเศรษฐ...................................................................... 18

ครมออาชพตามพทธวธการสอน

จเดจ ทศวงษา, พระมหามตร ฐตปญโญ ...................................................................................................................................................................................29

การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)

จระวฒน โตะชาล, สมบต ทายเรอคำา ........................................................................................................................................................................................39

วฒนธรรมหมาก : วถแหงความสขแบบพอเพยงของคนตำาบลบางสวรรคอำาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน

จรวรรณ ศรหนสด, วนษา ตคำา .................................................................................................................................................................................................52

การศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการการทองเทยว จงหวดสตล

จฑาภรณ ภารพบ, ฐตนารถ คำายอด .........................................................................................................................................................................................65

การกำาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม

กมปนาท อาชา, สมสมย บญทศ ...............................................................................................................................................................................................77

แนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงของประเทศไทย

พระศกด จวตน ...........................................................................................................................................................................................................................90

ถอดบทเรยน: คณคาผสงอาย ในฐานะผถายทอดภมปญญาในดานการดแลสขภาพ โดยนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำาปาง

เบญจมาศ ยศเสนา, ศรจนทร พลบจน, ปานจนทร อมหนำา ..................................................................................................................................................100

ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาพยาบาล รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม

ประกายแกว ธนสวรรณ, วรรณภา พพฒนธนวงศ, โรชน อปรา ...........................................................................................................................................109

ระบำาลาว – ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยน

ปทมาวด ชาญสวรรณ ..............................................................................................................................................................................................................118

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนำาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร

ปาลภสสร อญบตร, พมพอไร ลมปพทธ ..................................................................................................................................................................................124

การสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สำาหรบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชบทปฏบตการเคม

เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดทางแสงอยางงายชนด PEDD

ผกาวรรณ กลางชมภ, ฐตรตน แมนทม, ปยรตน ดรบณฑต ..................................................................................................................................................134

ผลกระทบของการรบรนวตกรรมในการทำางานทมตอประสทธภาพในการทำางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

พรพรรณ บชากล, อารรตน ปานศภวชร, พลอยชมพ กตตกลโชตวฒ ..................................................................................................................................148

ประวตศาสตรระบบความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณ

พรรณทพย เพชรวจตร .............................................................................................................................................................................................................157

ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ

เมตตา ศรสข .............................................................................................................................................................................................................................171

พฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

วรรณยา เฉลยปราชญ .............................................................................................................................................................................................................186

การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม

ธญญารตน เกอหนน, กาญจน เรองมนตร, ธรนธร นามวรรณ .............................................................................................................................................201

การพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สำาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3

พรนภา จนทะวชย, อรญ ซยกระเดอง, อพนตร พลพทธา .....................................................................................................................................................213

การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสำาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา

พรพชต ททา, สมบต ทายเรอคำา ..............................................................................................................................................................................................225

Influence of Utilization of Financial Reports Affecting Decision-Making of Production Industry Administrators

on Eastern Economic Corridor (EEC)

Chalermkhwan Krootboonyong .............................................................................................................................................................................................1

Raknakara Novel : A Study of Ecocriticism

Piyapat Srisawat, Rewadee Sirikraiwatthanawong, Intuorn Phorueang, Khwanchanok Naijarun, Premvit Vivattanaseth ....................... 18

Professional teachers on how to teach about Buddha

Chadet Tuswongsa, Phramaha Mit Thitapañño ............................................................................................................................................................29

The Development Of Guidelines To Promote Scientific Literacy For Programme International Student Assessment: PISA.

Jirawat Tochalee, Sombat Tayraukham ...........................................................................................................................................................................39

Betel Nut Culture: Sufficient Happiness Folklore of Villagers in Bang Sawan Subdistrict, Pra Seang District,

Suratthani Province.

Jeerawan Srinoosud, Vanisa Tikam ..................................................................................................................................................................................52

A Study of English Communication Patterns Used by Tourism Service Providers in Satun Province

Jutaporn Parapob and Thitinart Khamyod ......................................................................................................................................................................65

The development of Functional Competencies of Quality Assurance Officers in Mahasarakham University

Kamphanat Archa, Somsamai Boonthod .........................................................................................................................................................................77

The Promotion of Offshore Wind Power in Thailand

Peerasak Jiwtan ......................................................................................................................................................................................................................90

Health Care Lessons from Thai Wisdom as Taught by the Elderly and Learned by Nursingg Students.

Boromrajonani College of Nursing, Nakorn Lampang

Benchamat Yotsena, Srijan Pupjain, Panjan Imnum ..................................................................................................................................................100

The Result of Student Development Based on Learning Outcomes in Family and Community Nursing II

of Nursing Students, Boromrajonnani College of Nursing Chiang Mai

Prakaikaew Tanasuwan, Wannapa Pipattanawong, Roshinee Oupra....................................................................................................................109

Rabum Lao-Thai Relationship : The Creation of Co-Identity Performing Arts of Asean

Pattamawadee Chansuwan ...............................................................................................................................................................................................118

The Relationship Between Leadership Behaviors of School Administrators With Schools Commitment

of Teachers Under Bangkok Metropolitan Administration

Panlaphat Anyabutra, Pimurai Limpapath ....................................................................................................................................................................124

Enhancement of Learning Achievement and Science Process Skills for The Eleventh Grade Students Using

a Chemistry Laboratory: Reaction Rate of Crystal Violet Fading in Alkali Solution Using PEDD a Simple Light Detector

Phakawan Klangchomphu, Thitirat Mantim, Piyarat Dornbundit ...........................................................................................................................134

The Impacts of Job Innovation Perception on Job Efficiency of Staff in Udon Thani Rajabhat University

Pornpan Boochakool, Areerat Pansuppawatt, Ploychompoo Kittikunchotiwut ...................................................................................................148

History of the Arabian Peninsula International Relations in Late Antiquity

Phanthip Petchvichit ...........................................................................................................................................................................................................157

Silk-Screen Printing with Latex Ink

Mateta Sirisuk .......................................................................................................................................................................................................................171

Information Use Behavior and Students’ Expectations of Information Services at the Faculty of Liberal Arts library,

Rajamangala University of Technology Thanyaburi

Wannaya Chaloeyprach ......................................................................................................................................................................................................186

Development of Knowledge Management in School of Chaiyaphum Provincial Administration Organization

Thanyarat Kuanoon, Karn Ruangmontri, Tharinthorn Namwan ..............................................................................................................................201

The development of English learning activities for reading and writing by using graphic organizers for prathomsuksa 3.

Pornnipa Jatavichai, Arun Suikraduang, Apantee Poonputta ..................................................................................................................................213

The Development of Guidelines to Promote the Competencies of Learners Secondary School.

Ponpichit Tita, Sombat Tayraukham ..............................................................................................................................................................................225

สานกงานกองบรรณาธการ กองสงเสรมการวจยและบรการวชาการมหาวทยาลยมหาสารคาม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150โทรศพท 0-4375-4321 ตอ 1754 หรอ 0-4375-4416ราคาปก 60 บาท ราคาสมาชก ราย 1 ป 240 บาท ราย 2 ป 480 บาทกาหนดเผยแพร ปละ 6 ฉบบฉบบท 1 มกราคม-กมภาพนธ ฉบบท 2 มนาคม-เมษายน ฉบบท 3 พฤษภาคม-มถนายนฉบบท 4 กรกฎาคม-สงหาคม ฉบบท 5 กนยายน-ตลาคม ฉบบท 6 พฤศจกายน-ธนวาคม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ปท 37 ฉบบท 6 เดอน พฤศจกายน - ธนวาคม พ.ศ.2561

พมพเผยแพรเม อวนท 31 ธนวาคม 2561

เจาของ มหาวทยาลยมหาสารคาม

วตถประสงค เพ อสงเสรมสงเผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนส อกลางแลกเปลยนความคดเหนเชงวชาการ โดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร การศกษา ศลปกรรม ดนตร สถาปตยกรรม ภาษา วรรณกรรม กาหนดการตพมพปละ 6 ฉบบ ออกราย 2 เดอน คอ เลม 1 มกราคม – กมภาพนธ / เลม 2 มนาคม – เมษายน/เลม 3 พฤษภาคม – มถนายน/เลม 4 กรกฎาคม – สงหาคม /เลม 5 กนยายน – ตลาคม และ เลม 6 พฤศจกายน – ธนวาคม บทความวชาการและบทความวจยทจะนามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามน จะตองไดรบการตรวจสอบทางวชาการ (Peer review) ซงปกตจะม Double Blind (ผพจารณา 2 คน) หรอ Triple Blind (ผพจารณา 3 คน) ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย

ทปรกษา อธการบด มหาวทยาลยมหาสารคาม

บรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.กรไชย พรลภสรชกร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผชวยบรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.สมบต ทายเรอคา มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.พทกษ นอยวงคลง มหาวทยาลยมหาสารคาม อาจารย ดร.พมพยพา ประพนธ มหาวทยาลยมหาสารคาม

กองบรรณาธการ ศาสตราจารย ดร.ภมฐาน รงคกลนวฒน มหาวทยาลยหอการคาไทย ศาสตราจารย ดร.อรรถจกร สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม รองศาสตราจารย ดร.กลธดา ทวมสข มหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารย ดร.เฉลมศกด พกลศร มหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารย ดร.ณรงคชย ปฎกรชต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.ดารารตน เมตตารกานนท มหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารย ดร.ทวศลป สบวฒนะ มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาด มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.มนวกา ผดงสทธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.ศภชย สงหยะบศย มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.สจนดา เจยมศรพงษ มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ ตนตรจนาวงศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ พรศกดโสภณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.วณช นรนตรานนท สถาบนการพลศกษา รองศาสตราจารยยงยทธ ชแวน มหาวทยาลยศลปากร รองศาสตราจารยสทธพร ภรมยร น มหาวทยาลยศลปากร ผชวยศาสตราจารย ดร.กมลพร สอนศร มหาวทยาลยมหดล ผชวยศาสตราจารย ดร.ธญญา สงขพนธานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.ภเบศร สมทรจกร มหาวทยาลยมหดล ผชวยศาสตราจารย ดร.สมชย ภทรธนานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.สรศกด คาคง มหาวทยาลยอบลราชธาน ผชวยศาสตราจารย พ.ต.ท.ดร.เกษมศานต โชตชาครพนธ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.เออมพร หลนเจรญ มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.สมนทร เบาธรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน ผชวยศาสตราจารย ดร.ฉตรศร ปยะพมลสทธ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.นคม นาคอาย มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม Mr.Paul Dulfer มหาวทยาลยมหาสารคาม

เลขานการ ผชวยเลขานการ ฉววรรณ อรรคะเศรษฐง จรารตน ภสฤทธ พกตรวไล รงวสย

บทบรรณาธการ

สวสดครบ วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ฉบบท 6 ประจาป 2561 ฉบบนยงเขมขนดวยเนอหาและสาระทางวชาการ ทกบทความวจยและบทความวชาการไดผานการกลนกรองจากกองบรรณาธการและผทรงคณวฒตรวจสอบทางวชาการ เพอใหวารสารเปนทยอมรบและเกดความเชอมนในวงการวชาการ

ในการจดทาวารสารทางวชาการ กองบรรณาธการไดใหความสาคญกบคณภาพของบทความวจยและบทความทางวชาการทคดเลอกนามาลงตพมพในแตละฉบบ โดยบทความวจยและบทความทางวชาการทถกคดเลอกตพมพจะตองผานการตรวจสอบทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Reviewers) ซงผทรงคณวฒทกทานเปนผทมคณสมบตสอดคลองกบสาขาวชาทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทานเหลานไดสละเวลาอนมคาในการชวยอานและพจารณาตนฉบบ พรอมทงใหคาแนะนาทมประโยชนตอการดาเนนการจดทาวารสารเปน อยางด กองบรรณาธการขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ฉบบนประกอบดวยบทความ จานวน 20 เรอง ไดแก (1) อทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ทมผลกระทบตอการตดสนใจ (2) รากนครา การศกษาโดยใชแนวทางการวจารณเชงนเวศ (3) ครมออาชพตามพทธวธการสอน (4) การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผล นกเรยนนานาชาต (5) วฒนธรรมหมาก วถแหงความสขแบบพอเพยง (6) การศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการการทองเทยว (7) การกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ (8) แนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง (9) ถอดบทเรยน คณคาผสงอายในฐานะผถายทอดภมปญญา ในดานการดแลสขภาพ (10) ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนร (11) ระบาลาว– ไทยสมพนธ การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยน (12) พฤตกรรมผนากบความผกพนตอสถานศกษา (13) การสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยนและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยใชบทปฏบตการเคม (14) การรบรนวตกรรมในการทางานและประสทธภาพในการทางาน (15) ประวตศาสตรระบบความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบย ชวงปลายยคโบราณ (16) ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ (17) พฤตกรรมการใช

สารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ (18) การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา (19) การพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก และ (20) การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ยนดตอนรบสาหรบบรรดานกวชาการและนสตนกศกษาทตองการนาเสนอผลงานวชาการ ไมวาจะเปนบทความวจย บทความวชาการ บทความทวไป หรอบทวจารณหนงสอ ทงจากภายในและภายนอกมหาวทยาลยมหาสารคาม กองบรรณาธการยนดตอนรบ เปดกวาง และพรอมรบตนฉบบของทานตลอดเวลา ขอใหศกษารปแบบการเขยนจากทายวารสารแตละฉบบ สงมาใหยงกองบรรณาธการโดยไว หวขอเรองและประเดนนาเสนอ

ทเกยวของกบมนษยศาสตร สงคมศาสตร ศกษาศาสตร บรหารธรกจ เศรษฐศาสตร และอนๆ กองบรรณาธการยนดและพรอมรบตนฉบบเปนอยางมาก เพอใหเกดการเปดกวางดานเนอหาและสาระท

จะบรรจในวารสารและเพอใหครอบคลมทกสาขาและวทยาการทเกยวของกบทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ในสดทายน กองบรรณาธการขอขอบพระคณทานผอานทกทานทไดใหคาตชมและ ใหคาแนะนาเพอการปรบปรงการดาเนนการจดทาวารสารมาโดยตลอด โดยกองบรรณาธการไดใหความสาคญและมงเนนกบการพฒนาและปรบปรงคณภาพของวารสารใหเปนทนาเชอถอและยอมรบในวงการวชาการอยเสมอและตอเนอง

รองศาสตราจารย ดร.กรไชย พรลภสรชกร บรรณาธการ

อทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนทมผลกระทบตอการตดสนใจของผบรหารอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

เฉลมขวญ ครธบญยงค .......................................................................................................1รากนครา : การศกษาโดยใชแนวทางการวจารณเชงนเวศ

ปยาพชร ศรสวสด, เรวด ศรไกรวฒนาวงศ, อนทอร โพธเรอง,

ขวญชนก นยจรญ, เปรมวทย ววฒนเศรษฐ .......................................................................18

ครมออาชพตามพทธวธการสอนจเดจ ทศวงษา, พระมหามตร ฐตปญโญ .............................................................................29

การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)

จระวฒน โตะชาล, สมบต ทายเรอคำา .................................................................................39

วฒนธรรมหมาก : วถแหงความสขแบบพอเพยงของคนตำาบลบางสวรรคอำาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน

จรวรรณ ศรหนสด, วนษา ตคำา ..........................................................................................52

การศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการการทองเทยว จงหวดสตลจฑาภรณ ภารพบ, ฐตนารถ คำายอด ..................................................................................65

การกำาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคามกมปนาท อาชา, สมสมย บญทศ ........................................................................................77

แนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงของประเทศไทยพระศกด จวตน .................................................................................................................90

ถอดบทเรยน: คณคาผสงอาย ในฐานะผถายทอดภมปญญาในดานการดแลสขภาพ โดยนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลำาปาง

เบญจมาศ ยศเสนา, ศรจนทร พลบจน, ปานจนทร อมหนำา...............................................100

ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาพยาบาล รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม

ประกายแกว ธนสวรรณ, วรรณภา พพฒนธนวงศ, โรชน อปรา ........................................109

ระบำาลาว – ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยน

ปทมาวด ชาญสวรรณ .....................................................................................................118

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนำาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร

ปาลภสสร อญบตร, พมพอไร ลมปพทธ ...........................................................................124

สารบญ

การสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สำาหรบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดทางแสงอยางงายชนด PEDD

ผกาวรรณ กลางชมภ, ฐตรตน แมนทม, ปยรตน ดรบณฑต ..............................................134

ผลกระทบของการรบรนวตกรรมในการทำางานทมตอประสทธภาพในการทำางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

พรพรรณ บชากล, อารรตน ปานศภวชร, พลอยชมพ กตตกลโชตวฒ ...............................148

ประวตศาสตรระบบความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณพรรณทพย เพชรวจตร ....................................................................................................157

ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซเมตตา ศรสข ..................................................................................................................171

พฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

วรรณยา เฉลยปราชญ.....................................................................................................186

การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภมธญญารตน เกอหนน, กาญจน เรองมนตร, ธรนธร นามวรรณ ...........................................201

การพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สำาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3

พรนภา จนทะวชย, อรญ ซยกระเดอง, อพนตร พลพทธา ................................................213

การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสำาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา พรพชต ททา, สมบต ทายเรอคำา .....................................................................................225

Influence of Utilization of Financial Reports Affecting Decision-Making of Production Industry Administrators on Eastern Economic Corridor (EEC)

Chalermkhwan Krootboonyong .........................................................................................1Raknakara Novel : A Study of Ecocriticism

Piyapat Srisawat, Rewadee Sirikraiwatthanawong, Intuorn Phorueang,

Khwanchanok Naijarun, Premvit Vivattanaseth..............................................................18

Professional teachers on how to teach about BuddhaChadet Tuswongsa, Phramaha Mit Thitapañño .............................................................29

The Development Of Guidelines To Promote Scientific Literacy For Programme International Student Assessment: PISA.

Jirawat Tochalee, Sombat Tayraukham .........................................................................39

Betel Nut Culture: Sufficient Happiness Folklore of Villagers in Bang Sawan Subdistrict, Pra Seang District, Suratthani Province.

Jeerawan Srinoosud, Vanisa Tikam ...............................................................................52

A Study of English Communication Patterns Used by Tourism Service Providers in Satun Province

Jutaporn Parapob and Thitinart Khamyod .....................................................................65

The development of Functional Competencies of Quality Assurance Officers in Mahasarakham University

Kamphanat Archa, Somsamai Boonthod .......................................................................77

The Promotion of Offshore Wind Power in ThailandPeerasak Jiwtan ..............................................................................................................90

Health Care Lessons from Thai Wisdom as Taught by the Elderly and Learned by Nursingg Students. Boromrajonani College of Nursing, Nakorn Lampang

Benchamat Yotsena, Srijan Pupjain, Panjan Imnum ...................................................100

The Result of Student Development Based on Learning Outcomes in Family

and Community Nursing II of Nursing Students, Boromrajonnani College of Nursing Chiang Mai

Prakaikaew Tanasuwan, Wannapa Pipattanawong, Roshinee Oupra ........................109

Rabum Lao-Thai Relationship : The Creation of Co-Identity Performing Arts of Asean Pattamawadee Chansuwan ..........................................................................................118

Contents

The Relationship Between Leadership Behaviors of School Administrators With Schools Commitment of Teachers Under Bangkok Metropolitan Administration

Panlaphat Anyabutra, Pimurai Limpapath ....................................................................124

Enhancement of Learning Achievement and Science Process Skills for The Eleventh Grade Students Using a Chemistry Laboratory: Reaction Rate of Crystal Violet Fading in Alkali Solution Using PEDD a Simple Light Detector

Phakawan Klangchomphu, Thitirat Mantim, Piyarat Dornbundit ..................................134

The Impacts of Job Innovation Perception on Job Efficiency of Staff in Udon Thani Rajabhat University

Pornpan Boochakool, Areerat Pansuppawatt, Ploychompoo Kittikunchotiwut ............148

History of the Arabian Peninsula International Relations in Late AntiquityPhanthip Petchvichit .....................................................................................................157

Silk-Screen Printing with Latex InkMateta Sirisuk ...............................................................................................................171

Information Use Behavior and Students’ Expectations of Information Services at the Faculty of Liberal Arts library, Rajamangala University of Technology Thanyaburi

Wannaya Chaloeyprach ................................................................................................186

Development of Knowledge Management in School of Chaiyaphum ProvincialAdministration Organization

Thanyarat Kuanoon, Karn Ruangmontri, Tharinthorn Namwan ...................................201

The development of English learning activities for reading and writing by using graphic organizers for prathomsuksa 3.

Pornnipa Jatavichai, Arun Suikraduang, Apantee Poonputta ......................................213

The Development of Guidelines to Promote the Competencies of Learners Secondary School.

Ponpichit Tita, Sombat Tayraukham ............................................................................225

อทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนทมผลกระทบตอการตดสนใจของผบรหารอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)Influence of Utilization of Financial Reports Affecting Decision-Making of Production Industry Administrators on Eastern Economic Corridor (EEC)

เฉลมขวญ ครธบญยงค1

Chalermkhwan Krootboonyong1

บทคดยอ

การวจยเรองอทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนทมผลกระทบตอการตดสนใจของผบรหารอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มวตถประสงคเพอศกษาการเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลในการดาเนนงานและศกษาผลกระทบของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตอความสามารถเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลการดาเนนงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) คาสถตทใชในการวจย คอสถตเชงพรรณนา ประกอบดวยคาความถ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอตอบวตถประสงคของการวจยและการแจกแจงความถเกยวกบโครงสรางของธรกจและความคดเหนของผประกอบการธรกจ การเกบรวบรวมขอมลจากผประกอบการอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) จานวน 382 แหง ผลการวจยพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญประกอบธรกจผลตอเลกทรอนกสและไฟฟา มระยะเวลาการดาเนนงานอยระหวาง 6 ถง 10 ป มการจดทาระบบบญชโดยจางสานกงานบญช มแหลงเงนทนเรมแรกมาจากหนสวน มความตองการกยมเงนแตไมมหลกทรพยคาประกน มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนและประสทธผลอยในระดบคอนขางมาก การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบากตอประสทธผล การจดทาระบบบญชตางกน

มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตางกนดานการวดสภาพคลองทางการเงน การวดความสามารถในการทากาไร และการใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงาน

คาสาคญ : การเขาถงแหลงเงนทน, อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC), รายงานทางการเงน, งบการเงน, การวเคราะหอตราสวน

1 ผชวยศาสตราจารย, คณะบรหารธรกจ สถาบนเทคโนโลยไทย-ญปน1 Assistant Professor, Faculty of Business Administration, Thai-Nichi Institute of Technology

2 เฉลมขวญ ครธบญยงคอทธพลของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนทมผลกระทบ.....

Abstract

The research topic is influence how does the financial reports affect decision-making of operators in the manufacturing industry on the East Economic Corridor (EEC). The purpose of this research to study the access to finance and the effectiveness of the manufacturing industry and study the impact of utilization of financial reporting on access to finance and operational efficiency of the manufacturing industry on the Eastern Economic Corridor (EEC). Statistics used in research was descriptive statistics consisting of frequency, percentage, mean, and standard deviation.To answer the research objectives and to clarify the structure of the business and review of Business Entrepreneurs.This research used a survey questionnaire which was sent to the owner’s of registered EEC. Data were collected from 382 EEC industrial operators in the Eastern Seaboard area.The findings were most respondents engaged in electronic and electrical production. Operating period is between 6-10 years. An accounting system is created by employing an accounting office. The first source of funding came from a partner. There is a need for loans but no collateral. The utilization of financial reports has a positive impact on access to finance and the use of financial reporting. Different accounting systems make use of different financial reports to measure financial liquidity, profitability measure and the use of management practices.

Keywords: Access to Finance, Eastern Economic Corridor (EEC), Financial Reporting, Financial Statement, Ratio Analysis,

บทนา

อตสาหกรรมการผลตคอการเปลยนจากวตถดบโดยการจางแรงงานเขาสกระบวนการผลตแลวเปลยนไปเปนสนคาสาเรจรป ตามลกษณะของการผลต สามารถแบงอตสาหกรรมการผลตได 3 ประเภท 1) อตสาหกรรมการผลตเบองตน คอการ

ผลตเพอใหไดวตถดบไปใชประกอบการอยางอน เชน การกสกรรม การประมง การทาเหมองแร 2) เปนการผลตวตถสาเรจรป เชน การทาอาหาร

กระปอง การสขาว และ 3) เปนกจการดานบรการ เชน การขนสง การโรงแรม (กระทรวงอตสาหกรรม,2559) ภาคตะวนออกของประเทศไทยเปนแหลง

อตสาหกรรมระดบภมภาคทสาคญของประเทศไทย เนองจากมการลงทนในอตสาหกรรมขนาดใหญและเปนภมภาคทมศกยภาพและมโอกาสในการพฒนา โดยเฉพาะโครงการเขตเศรษฐกจพเศษภาคตะวน

ออก (EEC) ทภาครฐกาลงดาเนนการใหการสนบสนน เนองจากมจดเดนทมศกยภาพหลายกลม ประกอบดวยกลมผลตภณฑจากยางพาราและยางพาราดบ กลมผลไม กลมสนคาอาหารและเกษตรแปรรป กลม

ชนสวนยานยนตอจฉรยะและกลมสมนไพรและเครองสาอาง ซงทงหมดทกกลมมการเรงผลกดนและพฒนา

โดยภาครฐ รวมถงภาครฐหนมาชวยแกปญหาการขาดแคลนฝมอแรงงาน ราคาผลไมตกตา การพฒนานวตกรรม และทสาคญภาครฐยงใหการสนบสนนดาน

เงนทนก ยมอกด วย แต ถงอย างไรกตามยงมอตสาหกรรมอกหลายแหงทประสบปญหาดานเงนทน

กยม เนองจากมความตองการเงนลงทนเพม แตขาดหลกทรพยในการคาประกน การวจยครงน จงมงเนนการศกษาการเขาถงแหลงเงนทนของอตสาหกรรมการผลตเขต

อตสาหกรรมบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาค

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3 ปท 37 ฉบบท 6 พฤศจกายน - ธนวาคม พ.ศ.2561

ตะวนออก (EEC) ของประเทศไทย เพอตองการ

ทราบถงอทธพลของข อมลทางบญชทมต อประสทธภาพการตดสนใจดานการเงนของผบรหารอตสาหกรรมการผลต เพอเปนแหลงเงนทนของอตสาหกรรมการผลต การพฒนาหนวยงานและแนวทางแก ไขป ญหาเ รองแหล งเ งนทนของอตสาหกรรมการผลต รวมทงความสามารถในการเขาถงแหลงขอมลทางการเงนซงถอเปนปจจยหนงทสาคญตอผลการดาเนนงานของธรกจ การวจยครงนมวตถประสงคเพอทดสอบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ของประเทศไทยวามความสามารถนารายงานทางการเงนมาใชประโยชนในทางปฏบตไดมากนอยเพยงใด ดานแหลงทมาของเงนทนและประสทธภาพในการตดสนใจของผบรหารเรองการนารายงานทางการเงนมาใชเพอประโยชนดานการบรหารงานเปนอยางไร ผลทไดจากการวจยสามารถทจะนาไปใช เป นข อมลในการพฒนาและส ง เสรมการอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) อยางจรงจง และจะทาใหเกดประโยชนตอไปในอนาคต และจะสงผลใหมความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและการตดสนใจใชประโยชนจากรายงานทางการเงนอยางมประสทธภาพเพอกอใหเกดประสทธผลในการดาเนน

งาน และสามารถขยายกจการไดอยางยงยนตอไป

วตถประสงคการวจย

1. เพ อศกษาโครงสร าง ลกษณะของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

2. เพอศกษาการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

ประกอบดวยการใชประโยชนเพอวดสภาพคลอง การใชประโยชนเพอวดความสามารถในการทา

กาไร การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน การใชประโยชนเพอการวดสภาพหนสน และการใชประโยชนเพอการวดการบรหารงาน

3. เพอศกษาความสมพนธระหวางโครงสรางลกษณะและการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) กบความสามารถเขาถงแหลงเงนทนและการตดสนใจของผบรหารเพอประสทธผลของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

เอกสารงานวจยทเกยวของและสมมตฐาน

ในการวจย

การศกษาวจยครงนไดกรอบแนวคดจากการศกษาทฤษฎ หลกเกณฑการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนและงานวจยทเกยวของ โดยมตวแปรอสระคอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนและโครงสรางขององคกร สวนตวแปรตามไดแกความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลในการดาเนนงาน นามาสรางเปนกรอบแนวคดไดดงน ตวแปรอสระ ประกอบดวย โครงสรางของธรกจ ประกอบดวย 1) ประเภทของธรกจ 2) ระยะเวลาการดาเนนงาน 3) วธการจดทาระบบบญช 4) แหลงเงนทนเรมแรก และ 5) ความตองการเงน

ทน สวนการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ประกอบดวย 1) การใชประโยชนเพอการวเคราะหสภาพคลอง ประกอบดวย อตราสวนเงนทนหมนเวยน

อตราสวนทนหมนเวยนเรว การวเคราะหอตราการหมนเวยนของลกหน 2) การใชประโยชนเพอการวเคราะหความสามารถในการทากาไรประกอบดวย

อตรากาไรขนตน อตรากาไรจากการดาเนนงานและอตรากาไรสทธ 3) การใชประโยชนเพอการประเมนประสทธภาพในการดาเนนงาน ประกอบดวย อตราผลตอบแทนจากสนทรพย อตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหนและอตราการหมนของสนทรพย


4) การใชประโยชนเพอการประเมนสภาพหนสน ประกอบดวย อตราส วนหนสนต อสนทรพย อตราสวนหนสนตอสวนของเจาของ 5) การใชประโยชนเพอการวเคราะหการบรหารงาน ประกอบ

ดวย การตดสนใจลงทน การบรหารหน การจดสรรงบประมาณ การวเคราะหสถานะทางการเงนเมอตองการกเงนจากสถาบนการเงน การกาหนดตนทนและประสทธผลของการดาเนนงาน

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม (Independent variable) (Dependent variable)

การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของ

อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยง

เศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

1) การวดสภาพคลอง

2) การวดความสามารถในการทากาไร

3) การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน

4) การวดสภาพหนสน

5) การวดการบรหารงาน

โครงสรางของธรกจของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)1) ประแภท

2) ระยะเวลาในการดาเนนงาน

3) วธการจดทาระบบบญช

4) แหลงเงนทนในการดาเนนงานเรมแรก

5) ความตองการเงนทนอทธพล

1) ความสามารถเขาถงแหลงเงนทน

2) ประสทธผลของการดาเนนงาน

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

ตวแปรตาม ประกอบดวย 1) ความสามารถเขาถงแหลงเงนทน ประกอบดวย ความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยมตนทนการกยม

(ดอกเบย) ตา ความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยมคาธรรมเนยมในการดาเนนงานตา ความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยใช

หลกทรพยคาประกนตา ขนตอนในการขออนมตเงนก จากสถาบนการเงนมความรวดเรว และ 2)

ประสทธผลในการดาเนนงาน ประกอบดวย ความพงพอใจตอความสามารถในการทากาไรของธรกจ ความพงพอใจตอผลตอบแทนในสนทรพยของธรกจ

ความพงพอใจตอสภาพคลองของธรกจ ความพง

พอใจตอรปแบบการดาเนนงานของธรกจ และความพงพอใจตอความมนคงในการดาเนนงานของธรกจ

จากทไดกลาวมาขางตน จะเหนวา โครงสรางของธรกจและการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนมอทธพลตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลจากการดาเนนงาน จงเปนทมาของการตงสมมตฐานการวจยไว 3 หวขอดงน

สมมตฐานท 1 การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนของอตสาหกรรมการผลต


บนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) สมมตฐานท 2 การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอประสทธผลของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) สมมตฐานท 3 โครงสรางของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ตางกน การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตางกน

วธการศกษา

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) กลมตวอยางทใชในการวจย ไดแกผประกอบการอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) จานวน 3 จงหวดไดแก จงหวดชลบร จงหวดระยองและจงหวดฉะเชงเทรา ทจดทะเบยนเปนนตบคคล จานวนทงสน 1,037 แหง การเลอกตวอยาง ใชตารางของ Krejcie and Morgan เลอกตวอยางจานวน 400 แหง จากจานวนประชากรทงหมด โดยใชวธเลอกตวอยางแบบแบงตามสดสวนโรงงานทมพนทตงในนคม 3 จงหวด จานวนทงสน 400 แหง ประกอบดวย จงหวดชลบร 268 แหง จงหวดฉะเชงเทรา 100 แหงและจงหวดระยอง 32 แหง การเกบขอมลทไดจากการศกษา

คนควาขอมลอตสาหกรรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) และขอมลเกยวกบประโยชนจากรายงานทางการเงน การ

ว เคราะห และประเมนผลการปฎบตงานด วยอตราสวนทางการเงน ขอมลเกยวกบความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและขอมลเกยวกบประสทธผลของการใชขอมลของธรกจ จากตารา บทความ และรายงานวจยทเกยวของ เครองมอในการเกบขอมลจะใชแบบสอบถาม แบงเปนขอคาถาม 5 สวน ประกอบ

ดวย สวนท 1 ครอบคลมขอมลเกยวกบโครงสรางของธรกจ สวนท 2 ครอบคลมเกยวกบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน สวนท 3 ครอบคลมขอมลเกยวกบความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทน สวนท 4 ครอบคลมขอมลเกยวกบประสทธผลของการดาเนนธรกจและสวนท 5 ขอเสนอแนะเพมเตม เปนคาถามปลายเปด

เค รอง มอท ใช ในการ วจ ย ในค ร งน เป นแบบสอบถามชนดตอบเอง แบงเปนขอคาถาม 5 สวนดงน

สวนท 1 เปนแบบสอบถามทครอบคลมขอมลเกยวกบโครงสรางของธรกจ ไดแก ประเภทธรกจ ระยะเวลาดาเนนงาน การจดทาระบบบญช แหลงเงนทนเรมดาเนนกจการและความตองการเงนทน

สวนท 2 เปนแบบสอบถามทครอบคลมขอมลเกยวกบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน 5 ดาน ไดแก การใชประโยชนเพอวดสภาพคลองทางการเงนธรกจ ประกอบดวย ปจจยยอย 3 อตราสวนไดแก อตราสวนเงนทนหมนเวยน อตราสวนทนหมนเวยนเรวและอตราการหมนเวยนของลกหน การใชประโยชนเพอวดความสามารถในการทากาไรของธรกจ ประกอบดวยปจจยยอย 3 อตราสวนไดแก หอตรากาไรขนตน อตรากาไรจากการดาเนนงานและอตรากาไรสทธ การใชประโยชนเพอวดประสทธภาพในการดาเนนงานของธรกจ

ประกอบดวย ปจจยยอย 3 อตราสวนไดแก อตราผลตอบแทนจากสนทรพย อตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหนและอตราการหมนของสนทรพย และการใชประโยชนเพอการบรหารงาน ประกอบ

ดวย ปจจยยอย 5 รายการไดแก การตดสนใจลงทน การบรหารหน การจดสรรงบประมาณ การวเคราะหสถานะทางการเงนเมอตองการกเงนจากสถาบนการเงนและการกาหนดตนทนและประสทธผลของการดาเนนงาน เปนคาถามชนดใหเลอกตอบ โดย

เปนมาตรประมาณคา (rating scale) 7 ระดบ ตามแนวของ likert scale คอ มากทสด มาก คอนขางมาก ปานกลาง คอนขางนอย นอยและไมใชเลย ม


คาเทากบ 7,6,5,4,3,2 และ 1 ตามลาดบ สวนท 3 เปนคาถามทครอบคลมขอมลเกยวกบความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทน ไดแกความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยมตนทนการกยม (ดอกเบย)ตา ความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยมคาธรรมเนยมในการจดการเงนกตา ความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยใชหลกทรพยคาประกนตาและขนตอนในการไดรบอนมตเงนกจากสถาบนการเงนมความรวดเรว เปนคาถามชนดใหเลอกตอบ โดยเปนมาตรประมาณคา (rating scale) 7 ระดบ ตามแนวของ likert scale คอ มากทสด มาก คอนขางมาก ปานกลาง คอนขางนอย นอยและไมมเลย มคาเทากบ 7,6,5,4,3,2 และ 1 ตามลาดบ สวนท 4 เปนคาถามทครอบคลมขอมลเกยวกบประสทธผลของการดาเนนธรกจ ไดแก ความพงพอใจกบความสามารถในการทากาไรของธรกจ ความพงพอใจกบผลตอบแทนในสนทรพยของธรกจ ความพงพอใจกบสภาพคลองของธรกจ ความพงพอใจกบรปแบบการดาเนนงานของธรกจและความพงพอใจกบความมนคงของธรกจ เปนคาถามชนดใหเลอกตอบ โดยเปนมาตรประมาณคา (rating scale) 7 ระดบ ตามแนวของ likert scale คอ มากทสด มาก คอนขางมาก ปานกลาง คอนขางนอย นอยและไมมเลย มคาเทากบ 7,6,5,4,3,2 และ 1 ตามลาดบ

แบบสอบถามทงหมดผานการทดสอบความนาเชอถอโดยใชวธองคประกอบหลกเพอลดจานวนปจจยยอยของปจจยทใชวดคาตวแปรดวยการทาการหมนแกนดวยวธแวรแมกซและใชคา factor

loading ของตววดปจจยมากกวา 0.5 โดยตววดตองไมมคา factor loading มากกวา 1 ปจจยเปนเกณฑในการกาหนดปจจยทจะใชเปนเครองมอเพอวดคาตวแปรและหาคาความนาเชอถอไดของปจจยซงเปนความนาเชอถอไดของแบบสอบถามทใชเปน

เครองมอวดคาตวแปรเชนเดยวกนโดยพจารณาจากคา Cronbach Alpha ซงตองมากกวา 0.6 จงจะถอวามความเชอถอได (เพญธดา,2554)

การเกบขอมลผวจยไดแจกแบบสอบถามใหกล มตวอยางชวงเดอน มนาคม-มถนายน 2560 จานวน 400 ชดและไดรบตอบกลบมาจานวน 382 ชดคดเปนรอยละ 95.5 หลงจากทไดรบแบบสอบถามกลบคนมาแลวไดทาการตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบ จากนนตรวจใหคะแนนตามเกณฑ คอ มากทสด มาก คอนขางมาก ปานกลาง คอนข างน อย นอยและไม ม เลย มค าเท ากบ 7,6,5,4,3,2 และ 1 ตามลาดบ จากนนนาขอมลทไดมาวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS วเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน และแปลผลความคดเหนจากคาเฉลย ดงน 5.81-7.00 หมายถง มาก 4.61-5.80 หมายถง คอนขางมาก 3.41-4.60 หมายถง ปานกลาง 2.21-3.40 หมายถง คอนขางนอย 1.00-2.20 หมายถง ไมมเลย วเคราะหคาเฉลยการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลของการบรหารงาน สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ การแจกแจงความถเกยวกบโครงสรางลกษณะของธรกจ รอยละ คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

ผลการวจยและอภปรายผล

จากการวเคราะหขอมลสามารถสรปผลไดดงน

1. โครงสรางลกษณะของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) จากตาราง 1 พบวาอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก

(EEC) จานวน 382 แหง ครอบคลมการผลตชนสวนยานยนต ปโตรเคม อเลกทรอนกส/ไฟฟาและอนๆ สวนใหญประกอบธรกจผลตอเลกทรอนกส/

ไฟฟามากทสดเนองมาจากภาคตะวนออกเปนภาคทมความตองการสนคาประเภทอเลกทรอนกส/


ไฟฟาจานวนมาก และไดรบการสงเสรมจากภาครฐ สวนใหญมการดาเนนกจการมาแลว 6 ป ถง 10 ป

สวนใหญจางสานกงานบญชเพอทาบญชซงสอดคลองกบงานวจยของเพญธดา พงษธาน (2554) ไดสรปไววากลมของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมเปนกลมลกคาของสานกงานบญชมากทสดมรอยละ 85

ของรายชอทยนแบบรายการเสยภาษเงนไดนตบคคล (กรมสรรพากร,2559) ดานแหลงเงนทนเรมแรกดาเนนกจการสวนใหญมเงนทนมาจากหนสวน จากตวเองและจากครอบครว สวนใหญอตสาหกรรม

เหลานตองการเงนทนโดยการกยมจากสถาบนการเงนแตขาดหลกทรพยคาประกน และยงมความคดเหนวาถาก ยมเงนจากสถาบนการเงนนนจะมเงอนไขในการนาหลกทรพยไปคาประกนเงนกยมและมขนตอนในการกยมมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2559) ทไดสรปไววาธรกจขนาดกลางและขนาดยอมสวนใหญใชเงนทนตนเองโดยไมตองการกยมเงนจากสถาบนการเงน

ตาราง 1 รอยละของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

โครงสรางของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาค

ตะวนออก (EEC)

จานวน รอยละ

(แหง) (%)

ประเภทธรกจ - ชนสวนยานยนต 132 34.55

- ปโตรเคม 43 11.26

- อเลกทรอนกส/ไฟฟา 201 52.62

- อนๆ (เชน เครองหนง เซลามค อญมณ เปนตน) 6 1.57

ระยะเวลาดาเนนงาน - นอยกวา 3 ป - -

- 3-5 ป 94 24.61

- 6-10 ป 166 43.46

- 11-15 ป 55 14.40

- มากกวา 15 ปขนไป 67 17.54

การจดทาระบบบญช

- จางสานกงานบญช 250 65.45

- จดทาเอง 132 34.55

แหลงเงนทนเรมแรก

- เงนทนตนเองและครอบครว 95 24.87

- เงนทนจากหนสวน 246 64.40

- เงนกจากสถาบนการเงน เจาหน 41 10.73

- เงนกจากแหลงเงนทนนอกระบบ 0 -

ความตองการเงนทน - ตองการเพอใชเปนเงนทนหมนเวยน 112 29.32

- ตองการเพอใชขยายกจการ 12 3.14

- ตองการแตไมมหลกทรพยคาประกน 225 58.90

- ไมตองการเพราะมเพยงพอแลว 33 8.64

รวม 382 100.00


2. การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) จากตาราง 2 พบวาการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลย 5.05) โดยมการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอการกาหนดตนทนและประสทธผลของการดาเนนงานระดบมากทสด (คาเฉลย 5.81) รองลงมามการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอการวเคราะหอตรากาไรขนตน การวเคราะหอตรากาไรจากการดาเนนงาน การวเคราะหอตรากาไรสทธ การวเคราะหสถานะทางการเงนเมอตองการกเงนจากสถาบนการเงน การวเคราะหอตราการหมนเวยนของลกหน การตดสนใจลงทน การจดสรรงบประมาณ การ

วเคราะหอตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหน

การวเคราะหอตราสวนเงนทนหมนเวยน การบรหารหน การวเคราะหอตราสวนทนหมนเวยนเรว การวเคราะหอตราผลตอบแทนจากสนทรพย การวเคราะหอตราสวนหนสนตอทน และการวเคราะหอตราการหมนของสนทรพย ตามลาดบ สวนการวเคราะหอตราสวนหนสนตอสนทรพยมการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนนอยทสด (คาเฉลย 4.33) และเมอนามาวเคราะหเปนรายดาน พบวาการใชประโยชนดานการวดความสามารถในการทากาไรมากทสด (คาเฉลย 5.40) รองลงมามการใชประโยชนเพอการกาหนดวตถประสงคและแผนกลยทธ การวดสภาพคลอง การวดสภาพหนสน ตามลาดบ สวนการใชประโยชนด านการวดประสทธภาพในการดาเนนงานใชประโยชนนอยทสด (4.47) (ตาราง 3)

ตาราง 2 แสดงคาเฉลยการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

การใชประโยชนจากรายงานทางการเงน คาเฉลย ความหมายของคาเฉลย

การกาหนดตนทนและประสทธผลของการดาเนนงาน 5.81 ใชประโยชนมาก

การวเคราะหอตรากาไรขนตน 5.70 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตรากาไรจากการดาเนนงาน 5.67 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตรากาไรสทธ 5.58 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหสถานะทางการเงนเมอตองการกเงนจากสถาบนการเงน 5.46 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราการหมนเวยนของลกหน 5.40 ใชประโยชนคอนขางมาก

การตดสนใจลงทน 5.36 ใชประโยชนคอนขางมาก

การจดสรรงบประมาณ 5.27 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราผลตอบแทนจากสวนของผถอหน 5.24 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราสวนเงนทนหมนเวยน 5.13 ใชประโยชนคอนขางมาก

การบรหารหน 4.99 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราสวนทนหมนเวยนเรว 4.95 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราผลตอบแทนจากสนทรพย 4.81 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราสวนหนสนตอสวนของเจาของ 4.70 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวเคราะหอตราการหมนของสนทรพย 4.47 ใชประโยชนปานกลาง

การวเคราะหอตราสวนหนสนตอสนทรพย 4.33 ใชประโยชนปานกลาง

รวม 5.05 ใชประโยชนคอนขางมาก


ตาราง 3 แสดงคาเฉลยการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) แยกเปนรายดาน

การใชประโยชนจากรายงานทางการเงน คาเฉลย ความหมายของคาเฉลย

การวดความสามารถทากาไร 5.40 ใชประโยชนคอนขางมาก

การใชประโยชนเพอการกาหนดวตถประสงคและแผนกลยทธ 5.38 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวดสภาพคลอง 5.16 ใชประโยชนคอนขางมาก

การวดสภาพหนสน 4.52 ใชประโยชนปานกลาง

การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน 4.47 ใชประโยชนปานกลาง

รวม 4.98 ใชประโยชนคอนขางมาก

3. ประสทธผลการดาเนนงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)ตาราง 4 แสดงคาเฉลยประสทธผลในการดาเนนงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยง

เศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

ประสทธผล คาเฉลย ความหมายของคาเฉลยความพงพอใจตอความมนคงในการดาเนนงานของธรกจ 6.05 มประสทธผลมากความพงพอใจตอสภาพคลองของธรกจ 5.37 มประสทธผลคอนขางมากความพงพอใจตอรปแบบการดาเนนงานของธรกจ 5.36 มประสทธผลคอนขางมากความพงพอใจตอผลตอบแทนในสนทรพยของธรกจ 4.73 มประสทธผลคอนขางมากความพงพอใจตอความสามารถในการทากาไรของธรกจ 4.63 มประสทธผลคอนขางมากรวม 5.23 มประสทธผลคอนขางมาก

จากตาราง 4 พบวาประสทธผลในการดาเนนงานอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลย 5.23)

ในหมวดนมความพงพอใจตอความมนคงในการดาเนนงานของธรกจอยในระดบมากทสด (คาเฉลย 6.05) รองลงมา ความพงพอใจตอสภาพคลองของ

ธรกจ ความพงพอใจตอรปแบบการดาเนนงานของธรกจ ความพงพอใจตอผลตอบแทนในสนทรพย

ของธรกจ ตามลาดบ สวนความพงพอใจตอความสามารถในการทากาไรของธรกจมประสทธผลนอยทสด (คาเฉลย 4.63)

4. การทดสอบสมมตฐาน สมมตฐานท 1 การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกของ

อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

ผลการทดสอบสมมตฐานการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอก

ของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) พบวาแตละดานมความสมพนธเชงบวกกบความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก

(EEC) ทระดบนยสาคญทางสภตเทากบ 0.05 โดยการใชประโยชจากรายงานทางการเงนในดานการ

วดความสามารถในการทากาไรสมพนธมากทสด รองลงมาใชประโยชนเพอวดสภาพหนสน การ


บรหารงาน สภาพคลองทางการเงน ตามลาดบ สวนการใชประโยชนเพอวดประสทธภาพในการดาเนนงานมความสมพนธนอยทสด นอกจากนพบวา การทดสอบ Multicollin-earity ระหวางตวแปรอสระซงประกอบดวยการวดสภาพคลองทางการเงน การวดความสามารถในการทากาไร การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน การวดสภาพหนสนและการใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงาน พบวา มความสมพนธกนในเชงบวก ทระดบนยสาคญทางสถตเทากบ 0.05 โดยมคา Variance Inflation Factor (VIF) อยระหวาง 2.113 ถง 4.327 (VIF<10) แสดงใหเหนวาความสมพนธของตวแปรอสระไมกอใหเกดปญหาตอรปแบบความสมพนธทสรางขน และยงพบวาความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ประเภทชนสวนยานยนต ปโตรเคม อเลกทรอนกส/ไฟฟาและอนๆ ขนอยกบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนรอยละ 54.20 โดยเฉพาะการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนดานการวดสภาพคลองทางการเงน การวดความสามารถในการทากาไร การวดสภาพหนสนและการใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงานของธรกจ สวนประสทธผลในการดาเนนงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยง

เศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ขนอยกบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนรอยละ 31.50 โดยเฉพาะการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนในทางปฎบตเพอการบรหารงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) และการใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาค

ตะวนออก (EEC) ทมความแตกตางกนอยางชดเจนคอ การจดทาระบบบญชทแตกตางกนเลงเหนถงประโยชนในการใชรายงานทางการเงนแตกตาง

กน สวนความแตกตางกนของประเภทธรกจ ระยะเวลาในการดาเนนงานของธรกจ แหลงเงนทนเรมแรกและความตองการเงนกทตางกนไมมความแตกตางในการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ชใหเหนวาการจดทารายงานทางการเงนทถกตองตามมาตรฐานการบญชและครบถวนจะชวยใหทราบถงสภาพทางการเงน และนาไปวางแผนและตดสนใจในอนาคต และยงสามารถเปนเอกสารกากบการกยมกบสถาบนการเงนทสาคญ และนาเชอถอได สอดคลองกบผลงานวจยของ เพญธดา (2559) ซงไดสรปผลการวจยวารายงานทางการเงนเปนประโยชนตอธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) โดยขอมลจากรายงานทางการเงนทดและมคณภาพจะสงผลใหเกดประสทธผลในการดาเนนงานและทาใหเจาของธรกจมองเหนชองทางการเขาถงแหลงเงนทนในอนาคต นอกจากนการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ซงประกอบดวยการใชประโยชนเพอการวดสภาพคลองทางการเงน ประกอบดวยปจจยยอย 3 ปจจย การใชประโยชนเพอการวดความสามารถในการทากาไร ประกอบดวยปจจยยอย 3 ปจจย การใชประโยชนเพอการวดประสทธภาพในการดาเนนงาน ประกอบดวยปจจยยอย 3 ปจจย การใชประโยชนเพอการวดสภาพหนสน ประกอบดวย

ปจจยยอย 2 ปจจย และ การใชประโยชนเพอการบรหารงาน ประกอบดวยปจจยยอย 5 ปจจย พบวา

1) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอวดสภาพ

คลองทางการเงนอยในระดบคอนขางมาก ชใหเหนถงการใหความสาคญตอการประเมนสภาพคลองทางการเงนของธรกจ โดยอตสาหกรรมการผลตอเลกทรอนกส/ไฟฟา ใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอประเมน


สภาพคลองทางการเงนมากทสดและมากกวาอตสาหกรรมชนสวนยานยนต ปโตรเคมและอนๆ 2) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอวดความสามารถในการทากาไรอยในระดบคอนขางมาก ชใหเหนถงการใหความสาคญตอการประเมนความสามารถในการทากาไรของธรกจ โดยอตสาหกรรมการผลตปโตรเคม ให ความสาคญตอการใช ประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอวดความสามารถในการทากาไรมากทสดและมากกวาอ ต ส าหกร รมผล ต อ เ ล กท รอน ก ส / ไฟฟ า อตสาหกรรมผลตชนสวนยานยนต และอนๆ 3) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มการใชประโยชน จากรายงานทางการเงน เพ อวดประสทธภาพในการดาเนนงานอยในระดบปานกลาง ชใหเหนวาการวดประสทธภาพในการดาเนนงานนนมปจจยอนๆทเกยวของกบการตดสนใจนอกเหนอจากรายงานทางการเงน เชน ผลการดาเนนงานของรายบคคลและการบรหารงาน โดยอตสาหกรรมการผลตปโตรเคม ใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอวดประสทธภาพในการดาเนนงานมากทสดและมากกวาอตสาหกรรมชนสวนยานยนต อเลกทรอ

นกส/ไฟฟาและอนๆ 4) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ใหความสาคญตอการประเมนสภาพหนสนอยในระดบปาน

กลาง ชใหเหนวาไมใหความสาคญจากการนารายงานทางการเงนไปใชประโยชนยดานสภาพหนสน โดยอตสาหกรรมการผลตอเลกทรอนกส/ไฟฟาใหความสาคญมากทสดและมากกวาปโตรเคมชนสวนยานยนตและอนๆ

5) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนในทางปฎบตเพอ

การบรหารงานอยในระดบคอนขางมาก ชใหเหนถงการใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนในทางปฎบตเพอการบรหารงาน โดยอตสาหกรรมการผลตชนสวนยานยนตใหความสาคญมากทสด มากกวาอตสาหกรรมการผลตอเลกทรอนกส/ไฟฟา ปโตรเคมและอนๆ สรปไดวาอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ประเภทชนสวนยานยนต ปโตรเคม อเลกทรอนกส/ไฟฟาและอนๆ สวนใหญไมคอยใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ซงผลการวจยสะทอนใหเหนวา การใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนนนอยในระดบปานกลางถงคอนขางมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของเพญธดา(2554) ทไดสรปผลการวจยไววาผ

ประกอบการของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมสวนใหญขาดการใชระบบมาตรฐานการรายงานทางการเงนเพอการพยากรณเหตการณในอนาคต จงไมสามารถนามาใชประโยชนเพอการบรหารจดการทางการเงนขององคกรได ผประกอบการพอใจในรปแบบการบรการจดการแบบเดม จงไมสนใจทจะใชรายงานทางการเงนเพอขยายกจการ ผประกอบการไมเชอถอรายงานทางการเงนทจดทาขนตามมาตรฐานการบญชเนองจากมวธการจดทาไดหลายวธ อาจทาใหตดสนใจผดพลาดได ขอมล

บางอยางถอวาเปนความลบของบรษทจงไมตองการใหบคคลภายนอกไดรบร สมมตฐานท 2 การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอประสทธผล

ของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรประสทธผลในการดาเนนงานกบตวแปรการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน

ของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ซงประกอบดวย 1) การวดสภาพคลองทางการเงน 2) การวดความ


สามารถในการทากาไร 3) การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน 4) การวดสภาพหนสน และ 5) การใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) พบวา แตละดานมความสมพนธเชงบวกกบประสทธผลในการดาเนนงานทระดบนยสาคญทางสถตเทากบ 0.05 โดยการใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงานมความสมพนธสงทสด รองลงมาคอการใชประโยชนเพอการวดความสามารถทากาไร การวดสภาพหนสน การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน ตามลาดบ สวนการวดสภาพคลองทางการเงนมความสมพนธนอยทสด

การทดสอบ Multicollinearity ระหวางตวแปรอสระ พบวามความสมพนธกนเชงบวกทระดบนยสาคญทางสถตเทากบ 0.05 โดยมคา Variance Inflation Factor (VIF) อยระหวาง 2.4188 ถง 3.6220 (VIF<10) แสดงใหเหนวาความสมพนธของตวแปรอสระไมกอใหเกดปญหาตอรปแบบความสมพนธทสรางขน สมมตฐานท 3 ลกษณะของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ตางกน การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตางกน

ตาราง 5 ภาพรวมการทดสอบความแตกตางของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

ลกษณะของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

ประเภทธรกจ

ระยะเวลาในการดาเนนงาน

การจดทาระบบบญช

ธรกจ

แหลงเงนทนเมอเรมดาเนนการ

ความตองการเงนทน

การวดสภาพคลองทางการเงน - - - -

การวดความสามารถในการทากาไร - - - -

การวดประสทธภาพในการดาเนนงาน - - - - -

การวดสภาพหนสน - - - - -

การใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหารงาน - - - -

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเทากบ 0.05

จากตาราง 5 ผลการทดสอบสมมตฐานทได

จากการวเคราะหคาความแปรปรวนเพอทดสอบความแตกตางของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนโดยภาพรวมของอตสาหกรรมการผลต

บนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) พบวา

1) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบ

ระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ทมประเภทธรกจตางกนการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนไมแตกตางกนทกดาน

2) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ทมระยะเวลาดาเนนธรกจตางกนมการใชประโยชนจาก


รายงานทางการเงนไมแตกตางกนทกดาน 3) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ทมการจดทาบญชธรกจตางกนมการใช ประโยชนจากรายงานทางการเงนไมแตกตางกน 2 ดานคอการวดประสทธภาพในการดาเนนงานและการวดสภาพหนสน สวนการใชประโยชนแตกตางกน 3 ดานคอการวดสภาพคลองทางการเงน การวดความสามารถในการทากาไร และการใชประโยชนในทางปฎบตเพอการบรหาร 4) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ทมแหลงเงนทนในการเรมดาเนนการตางกนมการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนไมแตกตางกนทกดาน 5) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก(EEC)ทมความตองการเงนทนตางกนมการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนไมแตกตางกนทกดาน

อภปรายผล

1. โครงสรางธรกจ สวนใหญประกอบธรกจผลตอเลกทรอนกส/ไฟฟามากทสดเนองมาจากภาคตะวนออกเปนภาค

ทมความตองการสนคาประเภทอเลกทรอนกส/ไฟฟาจานวนมาก และไดรบการสงเสรมจากภาครฐ สวนใหญมการดาเนนกจการมาแลว 6 ป ถง 10 ป สวนใหญจ างสานกงานบญชเพอทาบญชซงสอดคลองกบงานวจยของเพญธดา พงษธาน(2554) ไดสรปไววากลมของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมเปนกลมลกคาของสานกงานบญชมากทสดซง

มรอยละ 85 ของรายชอทยนแบบรายการเสยภาษเงนไดนตบคคล (กรมสรรพากร,2559) ดานแหลงเงนทนตอนเรมแรกดาเนนกจการสวนใหญมเงนทนมาจากหนสวน จากตวเองและจากครอบครว สวนใหญอตสาหกรรมเหลานตองการเงนกจากสถาบน

การเงนแตขาดหลกทรพยคาประกน และเหนวาถาก ยมเงนจากสถาบนการเงนนนจะมเงอนไขในการนาหลกทรพย ไปค าประกนเ งนก ยมซ งสอดคลองกบงานวจยของสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2559) ทไดสรปไววาธรกจขนาดกลางและขนาดยอมสวนใหญใชเงนทนตนเองโดยไมตองการกยมเงนจากสถาบนการเงน 2. การใชประโยชนจากรายงานทางการเงน มการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลย 5.05) โดยมการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอการกาหนดตนทนและประสทธผลของการดาเนนงานระดบมากทสด (คาเฉลย 5.81) รองลงมามการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนเพอการวเคราะหอตรากาไรขนตน การวเคราะหอตรากาไรจากการดาเนนงาน การวเคราะหอตรากาไรสทธ การวเคราะหสถานะทางการเงนเมอตองการกเงนจากสถาบนการเงน การวเคราะหอตราการหมนเวยนของลกหน การตดสนใจลงทน การจดสรรงบประมาณ การวเคราะหอตราผลตอบแทนจากสวนของผ ถอห น การวเคราะหอตราสวนเงนทนหมนเวยน การบรหารหน การวเคราะหอตราสวนทนหมนเวยนเรว การวเคราะหอตราผล

ตอบแทนจากสนทรพย การวเคราะหอตราสวนหนสนตอทน และการวเคราะหอตราการหมนของสนทรพย ตามลาดบ สวนการวเคราะหอตราสวนหนสนตอสนทรพยมการใชประโยชนจากรายงาน

ทางการเงนนอยทสด (คาเฉลย 4.33) เมอนามาวเคราะหเปนรายดาน พบวาการใชประโยชนดานการวดความสามารถในการทากาไรมากทสด (คาเฉลย 5.40) รองลงมาการใชประโยชนดานการวดสภาพคลอง ดานการวดสภาพหนสน ตามลาดบ

สวนการใชประโยชนดานการวดประสทธภาพในการดาเนนงานใชประโยชนนอยทสด (4.47) แยกเปนรายดานไดดงน


3. ความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอก มความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลย 5.51) โดยมความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยมคาธรรมเนยมในการดาเนนงานตามากทสด (คาเฉลย 5.52) รองลงมาความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยไดรบอตรา(ดอกเบย)ตาและความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงนโดยใชหลกทรพยคาประกนตา ตามลาดบ สวนขนตอนในการขออนมตเงนกจากสถาบนการเงนมความรวดเรวระดบนอยทสด (คาเฉลย 5.45) สาเหตของปญหาการเขาถงแหลงเงนทนนนถงแมวาโดยภาพรวมจะเขาถงคอนขางมาก แตมบางกลมทยงเขาถงแหลงเงนทนคอนขางยากเนองมาจากการขาดหลกทรพยในการคาประกนเงนกยม ตองใชหลกทรพยคาประกบสงและระยะเวลาในการใชคนเงนก ยมนาน สอดคล องกบผลการวจยของสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2559) ทไดสรปไววาสถาบนการเงนยงไมคอยยอมปลอยกใหกบอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม โดยไมใหความสาคญกบอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมและเหนวาธรกจเหลานยงขาดหลกทรพยและมหลกทรพยไมเพยงพอตอการคาประกนเงนกยม เกรงวาจะเกดความเสยงท

จะกอใหเกดหนทไมกอใหเกดรายได ซงตนทนในการปลอยเงนกของสถาบนการเงนคอนขางสง อกทงภาครฐยงคอยกากบและใหทารายงานการจดทาประวตการกยมเงนของอตสาหกรรมขนาดกลาง

และขนาดยอมทเขมงวด 4. ประสทธผลการดาเนนงานของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยง

เศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) มประสทธผลในการดาเนนงานภาพรวมอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลย 5.23) โดยมประสทธผลตอความมนคงในการดาเนนงานของธรกจมากทสด (ค าเฉลย 6.05) รองลงมา

ประสทธผลดานสภาพคลองของธรกจ ประสทธผลด านรปแบบการดาเนนงานของธรกจ และประสทธผลตออตราผลตอบแทนในสนทรพย ตามลาดบ สวนประสทธผลตอความสามารถในการทากาไรของธรกจนอยทสด (4.63) ชใหเหนวาถงแมวาจะมความพงพอใจตอความมงคงในการดาเนนงาน แตการดาเนนงานเพอกอใหเกดกาไรและการบรหารกจการใหมผลตอบแทนนนยงมความเสยงอย อาจจะมาจากการทเงนทนสวนใหญมาจากเงนทนจากหนสวนและมาจากตนเองและครอบครวเปนหลกโดยไมไดกยมจากสถาบนการเงน สอดคลองกบการวจยของสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2559) ทสรปไววาสภาพปญหาดานการเงน ดานเทคโนโลย ดานการตลาด ดานผลตภณฑ ดานบคคลากร ดานตนทนการผลต สวนใหญขาดความรในเรองของเทคโนโลย ขาดความรดานการจดการองคกร สาเหตหนงมาจากการมเงนทนคอนขางตาไมเพยงพอตอการพฒนาความรอบร จงทาใหขาดความสามารถในการแขงขนดานความสามารถในการทากาไรไดและสอดคลองกบผลงานวจยของเพญธดา(2554) ทสรปไววาธรกจควรมการพฒนาความรอบรเพอสามารถแขงขนเพอกอใหเกดกาไรใหกบองคกรได 5. การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบ

ระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) อตสาหกรรมการผลตบนพนทต งแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ประเภทชนสวนยานยนต ปโตรเคม อเลกทรอนกส/ไฟฟาและอนๆ สวนใหญไมคอยใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงน ซงผลการวจยสะทอนใหเหนวา การใหความสาคญตอการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนนนอยในระดบ

ปานกลางถงคอนขางมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของเพญธดา(2554) ทไดสรปผลการวจยไววาผประกอบการของวสาหกจขนาดกลางและขนาด


ยอมสวนใหญขาดการใชระบบมาตรฐานการรายงานทางการเงนเพอการพยากรณเหตการณในอนาคต จงไมสามารถนามาใชเพอการบรหารจดการทางการเงนขององคกรได ผประกอบการพอใจในรปแบบการบรการจดการแบบเดม จงไมสนใจทจะใชรายงานทางการเงนเพอขยายกจการ ผประกอบการไมเชอถอรายงานทางการเงนทจดทาขนตามมาตรฐานการบญชเนองจากมวธการจดทาไดหลายวธ อาจทาใหตดสนใจผดพลาดได ขอมลบางอยางถอวาเปนความลบของบรษทไมตองการใหบคคลไดรบร การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC)

สรป

การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนภายนอกของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนสงผลกระทบเชงบวกตอประสทธผลของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาค

ตะวนออก (EEC) และโครงสรางลกษณะของอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ตางกน การใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตางกน 3 ดานคอ การวดสภาพคลองทางการเงน การวดความสามารถในการทากาไร และการใชประโยชนในทาง

ปฎบตเพอการบรหาร สวนการวดประสทธภาพในการดาเนนงานแ ละการวดสภาพหนสนไมแตกตางกน

ขอเสนอแนะทไดจากการวจย

1) กา รลดป ญหาแหล ง เ ง น ทนขอ งอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) สถาบนการเงนควรลดขนตอนการกยมลง เพอไมใหมความซาซอนของขนตอนการกยมและควรกาหนดหลกทรพยคาประกนใหเหมาะสมเพอเปดโอกาสใหธรกจทขาดหลกทรพยมโอกาสในการกยมมากขน 2) ถาภาครฐมจดประสงคทจะสงเสรมอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) อยางจรงจง ความมแหลงรวบรวมขอมลดานเงนทน เพอเปนอกชองทางหนงเพอหาแหลงเงนทนไดอยางเหมาะสม 3) อตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ยงมการจางสานกงานบญชเพอจดทาระบบบญชจากหนวยงานภายนอก อาจสงผลใหการควบคมทางการเงนไม ชดเจน สงผลกระทบตอการนาตวเลขมาวเคราะหอาจเกดความคลาดเคลอนและอาจสงผลเสยตอประสทธผลของการดาเนนงาน และการตดสนใจของผบรหารได 4) นอกจากผ บรหารจะใชการพจารณาป จจยภายในและภายนอกท ส งผลกระต อประสทธผลของการดาเนนงานแลว ผบรหารควรใชรายงานทางการเงนใหมากขนเพอสนบสนนการ

ตดสนใจใหถกตองมากยงขน ดงนนตวเลขทปรากฏในงบการเงนควรเปนตวเลขทถกตอง และอางองทมาของตวเลขได ขอเสนอแนะสาหรบการทาวจยครงตอไป 1) ควรทาการศกษาเรองผลกระทบจากการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนใหทวทกภมภาค แลวนามาสรางเครอขายองคความร เพอ

เปนศนยกลางในการหาแหลงเงนทน 2) ควรทาการศกษาเงอนไขและแนวทางการให เงนก ยมจากสถาบนการเงนท ให การ

สนบสนนเงนทนกบอตสาหกรรมการผลตบนพนท


ตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) เพอเปนชองทางหนงในการลดตนทนทางการเงนและลดขนตอนการอนมตเงนทน 3) ควรทาการศกษาวจยถงผลประโยชนทอตสาหกรรมการผลตบนพนทตงแถบระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ไดรบจากภาครฐ เพอจะไดรถงแนวทางการสงเสรมของภาครฐวาใหการสงเสรมอยางทวถงและประสบความสาเรจมากนอยเพยงไร เพอนามากแกไขปญหาแตละดานอยางเหมาะสม

4) ควรทาการศกษาวจยโดยใชเครองมอวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอจะไดทราบความคดเหนและนาผลของการวจยมาใชประโยชนกบกลมเปาหมายไดมากยงขน

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณสถาบนเทคโนโลยไทย-ญปน ทสนบสนนงบประมาณในการทาวจยครงน และขอขอบคณผประกอบการทกทานทไดใหขอมลอนทรงคณคากบงานวจยครงนและทาใหงานวจยครงนสาเรจลลวงไปไดดวยด

เอกสารอางอง

เฉลมขวญ ครธบญยงค. (2559). รายงานวจยเรองผลกระทบการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทจดทะเบยนเปนนตบคคลเขตภาคกลางตอนบน. กรงเทพมหานคร: สถาบนเทคโนโลยไทย-ญปน

เฉลมขวญ ครธบญยงค. (2558). การวเคราะหรายงานทางการเงน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพบรษทซเอดยเคชน จากด (มหาชน)

ชนจตร องวราวงศและนงคนตย จนทรจรส. (2546). รายงานวจยเรอง ปญหาแหลงเงนทนของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมของไทย. สารนพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาบยขอนแกน

ฐตพร วรฤทธ. (2550). ความสมพนธระหวางคณภาพระบบสารสนเทศทางการบญชความไดเปรยบทางการแขงขนและความสาเรจในการดาเนนงานของธรกจ SMEs. จงหวดมหาสารคาม

ดารณ เออชนะจตร. (2550). ผลกระทบของคณภาพขอมลทางบญชและลกษณะองคกรธรกจทมตอประสทธภาพการตดสนใจของผบรหารในวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. มหาวทยาลยธรกจบณฑต. กรงเทพมหานคร

ทพาพร ขวญมา. (2555). เรองผลกระทบของคณภาพขอมลทางบญชบรหารทมตอประสทธภาพการตดสนใจของธรกจ SMEs ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. กรงเทพมหานคร

ธกานต ชาตวงศ. (2550). ผลกระทบของจรยธรรมธรกจและวฒนธรรมองคกรทมตอคณภาพงบ

การเงน ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยมหาสารคาม. จงหวดมหาสารคาม

ธนาคารกสกรไทย. (2559). แผนลงทน EEC หนน SME โต โอกาสของ SME จากระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC). กรงเทพมหานคร

ธรชย โรจนพสทธ. (2558). SMEs 005 กลยทธสความสาเรจในการลดและควบคมตนทนการผลต.

กรมสงเสรมอตสาหกรรม. กรงเทพมหานคร


เบญจวรรณ ตรากจธรกล. (2547). คณภาพของสารสนเทศทางบญชทมผลตอประสทธภาพการทางานของนกบญชของธรกจขนาดกลางและขนาดยอม กรณศกษาอาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

ปยมาศ เหลอลน. (2555). ผลกระทบของคณภาพรายงานทางการเงนทมตอประสทธภาพการตดสนใจของธรกจ SMEs ในจงหวดสรนทร. จงหวดมหาสารคาม

พชรนทร วเศษประสทธ. (2552). ผลกระทบความนาเชอถอของขอมลทางการบญชทมตอประสทธภาพการตดสนใจของธรกจ SMEs ในเขตภาคเหนอ: วทยานพนธปรญญาบญชมหาบณฑต; มหาวทยาลยมหาสารคาม

เพญธดา พงษธาน. (2554). ผลกระทบของการใชประโยชนจากรายงานทางการเงนตอความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทนและประสทธผลของธรกจ SMEs ทจดทะเบยนเปนนตบคคลในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. กรงเทพมหานคร

เรวด แกวมณ. (2560). จบตาระยอง ชลบร และฉะเชงเทรากลมจงหวดเปาหมายในการพฒนาระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ขอมลการศกษาเขตพเศษยทธศาสตรคนไซ. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สานกนโยบายอตสาหกรรมมหภาค; กรงเทพมหานคร

วนนพรณ ชนพบลย. (2552). ผลกระทบของสภาพแวดลอมภายในองคกรทมคณภาพขอมลทางการบญชและประสทธภาพการตดสนใจของธรกจ SMEs ในเขตภาคเหนอ”.

วมลพรรณ เลาหเจรญยศ. (2553). การบญชบรหาร. จงหวดเชยงใหมสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2559). รายงานสถานการณ SMEsสภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ. (2559). มาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง 2557);

กรงเทพมหานครสานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2559). ปจจยททาใหธรกจประสบความสาเรจ.

กรงเทพมหานคร สภาพร กศลสตย. (2550). การนามาตรฐานการบญชสาหรบกจการขนาดกลางและขนาดยอมมา

ใชในประเทศไทยในมมมองของผสอบบญช. คณะพาณชยศาสตรและการบญช: มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร; กรงเทพมหานครสรศกด อานวยประวทย. (2559). กลยทธการเขาถงแหลงเงนทนของผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมในเขตพนทกรงเทพมหานคร; สารนพนธปรญญาดษฎบณฑต. วารสารวชาการคณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมลคลธญบร: ปท 11 ฉบบท 1 มย. 2559.

หนา 187-199

รากนครา : การศกษาโดยใชแนวทางการวจารณเชงนเวศRaknakara Novel : A Study of Ecocriticism

ปยาพชร ศรสวสด1, เรวด ศรไกรวฒนาวงศ2, อนทอร โพธเรอง3, ขวญชนก นยจรญ4,

เปรมวทย ววฒนเศรษฐ5

Piyapat Srisawat1, Rewadee Sirikraiwatthanawong2, Intuorn Phorueang3,

Khwanchanok Naijarun4, Premvit Vivattanaseth5

บทคดยอ

บทความวจยน มวตถประสงคเพอวเคราะหนวนยายเรองรากนคราตามแนวการวจารณเชงนเวศ ดาเนนการวจยโดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ และนาเสนอผลการวเคราะหขอมลแบบพรรณนาวเคราะห ผลการวจยพบความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต 2 ลกษณะ คอ ความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตในลกษณะความเปนมตรกบธรรมชาต คอ ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษยโดยมนษยนาวตถดบ จากธรรมชาตมาอานวยความสะดวกในการดาเนนชวต มนษยใหความสาคญกบธรรมชาตในฐานะสวนหนงในการดารงชวต คอ ธรรมชาตมความเปนอนหนงอนเดยวกบมนษย ทาใหมนษยรสกผกพนกบธรรมชาต และธรรมชาตสรางความผอนคลายใหกบมนษยคอ ธรรมชาตชวยทาใหมนษยรสกผอนคลายความเครยด ความกงวล สวนในดานความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตในลกษณะความเปนปฏปกษธรรมชาต คอ มนษยหวาดกลวความลกลบและภยจากธรรมชาตทมนษยไมสามารถควบคมได มนษยกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาต กลาวคอ มนษยมองวาธรรมชาตเปนเพยงทรพยากรทมนษยสามารถนามาใชเพอสรางมลคาไดอยางมหาศาล ดงนนเนอหาของนวนยายเรองรากนคราจงแสดงใหเหนถงคณคา ความสาคญและประโยชนของทรพยากรธรรมชาตอนจะสงผลใหมนษยเหนความสาคญของธรรมชาต ซงจะเปนแนวทางในการอนรกษธรรมชาตตอไป

คาสาคญ : รากนครา, การวจารณเชงนเวศ

1-3 นกศกษาระดบปรญญาบณฑต, สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม4 ผชวยศาสตราจารย, สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม5 รองศาสตราจารย, สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยพะเยา1 Assistant Professor, Thai Language Department, Faculty of Humanities and Social Science, Pibulsongkram

Rajabhat University2 Associate Professor, Thai Language Department, School of Liberal Arts University of Phayao


Abstract

The objective of this research was to analyze the content of the novel Raknakara according to ecocriticism. The data was collected by using qualitative research methodology and the results were presented using descriptive analysis. The findings of the research defined the relationship

between man and nature in two aspects: the relationship between man and nature is environmentally friendly. It was natural for human beings to use natures materials to facilitate their lives. Humans gave importance to nature as a part of life. It was natural to make people feel warm, safe and bound to nature. Moreover, nature was relaxing for humans. It was natural to help people feel relaxed from stress and concern. Considering the hostile relationship between man and nature, It was natural for people to terrorize other human beings, fearing mysteries and natural disasters and their inability to control them. People take advantage of nature for personal benefits. Human beings regarded nature as the only human resource that could be used to create enormous value. Therefore, the content of the Raknakara novel shows the value, the importance and benefits of natural resources that will result in humanity finding the importance of nature. This is the way to preserve nature.

Keywords: Raknakara, ecocriticis

บทนา

นวนยายเรอง รากนครา เปนบทประพนธของปยะพร ศกดเกษม เปนนวนยายแนวองประวตศาสตรดนแดนลานนา หวเมองเหนอของสยามในสมยรชกาลท 5 นวนยายเรองนเผยแพรครงแรกในนตยสารสกลไทย โดยเรมจากการตพมพ

เปนตอนๆ จากนนจงมการตพมพรวมเลมเปนครงแรกในป พ.ศ. 2540 และไดรบการตพมพซาถง 11 ครง ในระยะเวลา 20 ป (พ.ศ.2540-2560) อกทงไดรบรางวลชมเชยจากคณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต กระทรวงศกษาธการ ในการ

ประกวดหนงสอดเดนแหงชาตประจาป พ.ศ.2541 นอกจากน นวนยายเรองรากนครายงไดรบคดเลอกใหผานเขารอบ 6 เรองสดทาย ในการประกวด

นวนยายรางวลวรรณกรรมสรางสรรคยอดเยยมแหงอาเซยน (รางวล ซไรต) ประจาป พ.ศ.2543 อก

ดวย (ราก นครา, 2560: ระบบออนไลน) นวนยาย

เรอง รากนครา มลกษณะโดดเดน คอ การเสยสละความสขสวนตน หรอแมแตชวตเพอปกปองแผนดนเกด การผอนปรนนโยบายบางประการใหยดหยนทนตอการเปลยนแปลง เพอใหรฐสามารถดารงความเปนปกแผน ไมถกแบงแยกดนแดนหรอตกเปนเมองขนของตะวนตก ดงทปยะพร ศกด

เกษม (2560 : คานา) ไดกลาวไววา “หากบานเมองและสงคมเปนเชนไมใหญ มประดาปราชญราชเมธ วรบรษ วรสตรเปนประดจดอกผลใหชนชม จากอดตถงปจจบนมใครสกกคน ทหวนระลกถงคนหลายคนผตองกลบฝงความตองการ ชวต และหวใจของตนเองไวใตภาระหนาทแหงการคาจนบานเมองและสงคม ดจเดยวกบรากตองฝงตวอยใตพนพภพ

เพอ คาจนกง ใบ และลาตนอนตระหงานงามผคนเหลานนกเปนดงรากแหงนครา” ดงนนจะเหนไดวา ผเขยนมการเปรยบเปรยประชาชนทอย ในบานเมองเดยวกนเปนดงตนไม ทตองมลาตน ราก กง ใบ และผล ตางคนตางทาหนาทของตนเองเพอให

20 ปยาพชร ศรสวสด และคณะรากนครา : การศกษาโดยใชแนวทางการวจารณเชงนเวศ

บานเมองสามารถดารงอยได จากเนอหาของนวนยายเรองรากนครากลาวถงเมองสองเมอง คอ เมองเชยงเงน และเมองเชยงพระคา เปนเมองทมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณเปนทหมายตาจะเขายดครองจากประเทศมหาอานาจทางตะวนตก ดง นน ในการดาเนนเรองจงปรากฏให เหนทรพยากรธรรมชาต คณคา และการใชทรพยากร

โดยเฉพาะปาไมอยางเดนชด การศกษาวรรณกรรมลกษณะหนงทใหความสาคญกบธรรมชาต คอ การศกษาตามแนวการวจารณเชงนเวศ ซงเนนการศกษาความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต ดงทตรศลป บญขจร (2559 : ระบบออนไลน) อธบายไวในเอกสารประกอบการบรรยาย หวขอ ปลกตนไม ในใจคน วาการวจารณเชงนเวศเปนการศกษาความเป นมตรกบธรรมชาต ในลกษณะของธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย และความเปนทรราชกบธรรมชาต คอ การทาลายธรรมชาตเพอผลประโยชนของมนษย และธญญา สงขพนธานนท (2559 : ระบบออนไลน) อธบายวาการวจารณเชงนเวศมลกษณะเปนการศกษาความเปนอนหนงอน

เดยวกนกบธรรมชาต คอ ธรรมชาตเปนสงมชวตเปนมตรกบมนษย และอกลกษณะหนงคอ ความสมพนธในลกษณะของความเปนอนระหวางมนษยกบธรรมชาต มนษยจงต องการทจะควบคมธรรมชาต ดงนนจงสรปไดวา การวจารณเชงนเวศ

เปนการศกษาความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสามารถแบงลกษณะการวจารณเชงนเวศออกเปน 2 ลกษณะ คอ มนษย

เปนมตรกบธรรมชาต โดยธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย มนษยใหความสาคญกบธรรมชาตในฐานะสวนหนงในการดารงชวต และธรรมชาตสราง ความผอนคลายใหกบมนษย เชน ธรรมชาตชวยเยยวยารกษาสภาพจตใจ ธรรมชาตใหความอบอน

ธรรมชาตเปนสถานททองเทยวพกผอนหยอนใจ ธรรมชาตชวยลดมลพษทางอากาศ มนษยเปนปฏปกษกบธรรมชาต โดยธรรมชาตสรางความ

หวาดกลวใหกบมนษย และมนษยทาลายธรรมชาตเพอผลประโยชนสวนตว เชน การตดไมทาลายปา การทาเหมองแร การขดเจาะนามน การสรางทอยอาศยโดยรกรานธรรมชาต เปนตน ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษานวนยายเรองรากนครา ตามแนวทางการวจารณเชงนเวศ อนจะแสดงใหเหนความสมพนธระหวางมนษยและธรรมชาตในลกษณะตาง ๆ รวมถงการปลกจตสานกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษานวนยาย เรอง รากนคราตามแนวการวจารณเชงนเวศ

กรอบแนวคด

การวจยครงนผวจยไดใชแนวคดการวจารณเชงนเวศ (Ecocriticism) ซง ดารนทร ประดษฐทศนย (2559: 7-18) ไดอธบายลกษณะของการวจารณวรรณกรรมเชงนเวศ สรปไดวา การวจารณเชงนเวศคอการศกษาความสมพนธของวรรณกรรมกบสงแวดล อมทางกายภาพ โดยอธบายว า

วฒนธรรมของมนษยและโลกทางกายภาพมความเชอมโยงและมผลกระทบตอกนและกน รวมถงวพากษโลกทศนทยดมนษยเปนศนยกลางของทกสง โดยมองวาธรรมชาตเปนเพยงสงประกอบสราง

ทางวฒนธรรมทเกดจากแนวคดและอทธพลในสงคม ธรรมชาตจงเปนสงทตองรบใชมนษย และแนวคดของธญญา สงขพนธานนท (2556: 56) ท

กลาววาการวจารณเชงนเวศ เปนการแสดงใหเหนความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมและโลกธรรมชาตทปรากฏในตวบทวรรณกรรม จาก

แนวคดดงกลาวผวจยจงนามาสรางเปนกรอบการวจยในการศกษาตวบท โดยพจารณาการประกอบสรางภาพของธรรมชาตเชอมโยงกบความสมพนธระหวางมนษยและธรรมชาตตามแนวคดดงกลาว


เปน 2 ลกษณะ คอ 1. มนษยเปนมตรกบธรรมชาต โดยมนษยสามารถอยรวมกบธรรมชาตอยางพงพง เกอกล ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย เปนสวนหนงในการดารงชวตของมนษย และธรรมชาตสรางความผอนคลายใหกบมนษย หรอลกษณะอน ๆ ทแสดงใหเหนความสมพนธวามนษยเปนมตรกบธรรมชาต 2. มนษยมความเปนอนหรอเปนปฏปกษกบธรรมชาต คอ ธรรมชาตมอานาจลกลบ และความลกลบของธรรมชาตเป นสงทมนษยไม สามารถควบคมได จงสรางความหวาดกลวใหกบมนษย อกลกษณะหนงคอ ธรรมชาตเปนทรพยากรทมหนาทรบใชมนษย มนษยสามารถกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาตได หรอลกษณะอน ๆ ทแสดงใหเหนวามนษยเปนปฏปกษกบธรรมชาต

วธการดาเนนการวจย

การวจยครงน ผวจยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และนาเสนอผลการวจยในรปแบบพรรณนาวเคราะห (Descriptive analysis)

ผลการศกษา

จากผลการศกษานวนยาย เรอง รากนคราตามแนวการวจารณเชงนเวศ พบลกษณะเนอหาทแสดงใหเหนวามนษยเปนมตรกบธรรมชาต และ

เปนปฏปกษกบธรรมชาต ดงตอไปน 1. มนษยเปนมตรกบธรรมชาต ลกษณะทพบในนวนยาย เรอง รากนครา ม

3 ลกษณะ คอ 1) ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย 2) ธรรมชาตเปนสวนหนงในการดารงชวตของมนษย และ 3) ธรรมชาตสรางความผอนคลายใหกบมนษย ดงจะนาเสนอเปนตวอยางประกอบการ

อธบาย ดงน 1.1 ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย

จากนวนยายเรองรากนครา พบวาธรรมชาตใหประโยชนในการดารงชวตของมนษย มนษยอยรวมกบธรรมชาตอยางเกอกลกน ผคนใน

เมองของตวละครเอก ทง 2 เมอง คอ เชยงเงนและเชยงพระคาเหนความสาคญของธรรมชาต จงรวมกนพทกษปกปองทรพยากรธรรมชาตไมใหถกทาลาย และมวถชวตพงพงกบธรรมชาต เชน ใชทรพยากรธรรมชาตเปนทอยอาศย เปนทยดเหนยวจตใจโดยสะทอนผานความเชอทมธรรมชาตเปนสอ เชน เมองเชยงพระคาเปนเมองทมทรพยากรปาไมอดมสมบรณ และจากความอดมสมบรณของปาแหงน กอใหเกดประโยชนตอมนษยในหลาย ๆ ดาน เชน การสรางบานเรอน กระทงมการเปรยบเทยบทรพยากรธรรมชาตวาเปนของมคา เปนทหมายปองของคนทกชาตพนธ แสดงใหเหนวาธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย และมนษยเองกตระหนกถงความสาคญของธรรมชาต มขอความปรากฏดงน “เบองหนาคอทวเขาทอดยาวโอบลอมจากทศตะวนออกไปยงตะวนตก เงาของปาไมทหมคลมทมครมจนกระทงสเขยวสดไสวแปรเปลยนไปเปนสเทาเขมเหลอบแลดวยเงาสมวงอมนาเงน …นนคอความอดมสมบรณแหงผนปา... ‘ทองคา’ ทผคนตางเผาพนธลวนปรารถนาจะครอบครอง…มอเรยวแขงแรงประกอบดวยผวขาวเหลองตามลกษณะทสบทอดกนมาแตบรรพชน ลบไลเนอไมลนละเอยดราวเนอแพรทกรอบหนาตางอยาง

ครนคด” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 4) คนเมองเชยงพระคาสรางทอยอาศยตามลกษณะสภาพแวดลอม คอ บานทาจากไม ยกใตถน

สง บนหลงคามจวเปนยอดแหลม และบนยอดจวมไมแกะสลกลวดลายตามความเชอวาลวดลายบนไมแกะสลกนจะชวยคมครองคนในบานใหปลอดภย

จากสงอปมงคลทงหลาย แสดงใหเหนวาธรรมชาตใหประโยชนแกมนษยในเรองทอยอาศย อกทงมนษยยงมความเชอว าวตถดบบางสวนของธรรมชาตมพลงอานาจชวยปกปองคมภยได มขอความปรากฏดงตอไปน


“ทนเปนหมเรอนไมสกทองใตถนสง ชายคาคมเลกนอยเพอปองกนลมหนาว ในเหมนตฤด บนยอดแหลมของหลงคาเรอนทกหลงตดประดบไมแกะสลกเปนลวดลายออนชอยตามความเชอของผคนในแถบน…มไวเพอขบไลวญญาณรายและสงอปมงคล…” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 354-355)

จะเหนวาธรรมชาตใหประโยชนแกมนษยไมเพยงแตรางกายเทานน แตครอบคลมไปถงสภาวะจตใจดวย 1.2 ธรรมชาตเปนสวนหนงในการดารงชวตของมนษย มนษยเปนสวนหนงของธรรมชาต โดยผแตง (ปยะพร ศกดเกษม) ไดใชความเปรยบ คอ เปรยบตนไมใหญ เปนดงบานเมองทตองมความมนคง สรางความรสกอบอนและปลอดภยทงรายและจตใจใหแกประชาชน มขอความปรากฏ คอ “คาปลกปลอบของเขยนจนทรยงดงกองอยในห หญงสาวขบฟนยากบตนเองอกครง…นคอความจรงและภาระหนาททตองแบกรบ! เชยงเงนเปนไมใหญ ยนหยดอยไดกดวยการคาจนของ ‘ราก’ เชนมงหลาและเธอ…อกหลายบานหลายเมองกเปนเฉกเชนเดยวกน!” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 299) ชนชนปกครองเปรยบเสมอนรากฐานสาคญในการสรางบานเมองใหเปนปกแผน ดงนนชนชนปกครอง

ตองยอมเสยสละความสขสวนตวเพอความมนคงของบานเมอง ดงคาราพนเชงตดพอของแมนเมองวา “รากเลก ๆ อยางเธอและมงหลานหรอทตองคาจนและเชดช เชยงเงน…ไมใหญแผกงกานสาขา

ดกดนดวยดอกผล หยดตนสสายลมและแสงตะวนอยางนน คงไมมวนรสกถงความเหนบหนาวมดมด และเยอกเยนใตพนพสธาอยางทเธอและมงหลาไดรสก” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 496) ไมใหญแผกงกานสาขา เปรยบดงเจาแสนอนทะผปกครอง

เมองเชยงเงน และหนอเมองซงเปนรชทายาท ทตองปกครองประชาชน เปนมงขวญใหแกประชาชน ไมมวนไดรบรถงความรสกเจบปวดของคนทถกใช

เปนเครองมอทางการเมอง เพอสรางรากฐานใหเชยงเงนยนหยด มเอกราช เปนเมองอยได จากการเปรยบเปรยธรรมชาตกบมนษย แสดงใหเหนวาธรรมชาตและมนษยมความเปนอนหนงอนเดยวกน และธรรมชาตกเปนสวนหนงของการดารงชวตของมนษยดวย ลกๆ ในจตใจของมนษย ผกพนกบธรรมชาต ดงทแมนเมองใหความสาคญกบดงชมพปาราวกบเพอนทเขาอกเขาใจกนเพราะเธอเหนวาดงชมพปาเปนทพงพงทางใจ ใหความปลอดภยแกเธอได เธอจงมกมาปรบทกขทตนชมพปาเสมอ จนกระทงมความคดวาถาหากเธอเสยชวต ขอให มงหลานองสาวตางมารดาของเธอนาเถากระดกมาบรรจเจดยตามธรรมเนยม สรางไวในดงชมพปา มขอความปรากฏดงน “…ถาเปนพละก นองไมตองทาใหใหญโตถงขนนหรอกนะแคเผาใหหมดแลวสรางเจดยองคเลก ๆ บรรจไว…พขอสขาว สรางไวในดงไม งชมพปา คงสวยด” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 111) จะเหนวาเนอหาของนวนยายสะทอนใหเหนวาธรรมชาตเปนสวนหนงในการดารงชวตของมนษย และความสขทแทจรงของมนษยคอการปรารถนาจะเปนอนหนงอนเดยวกบธรรมชาต และสดทายกตองการกลบคนสออมกอดของธรรมชาตตามวฎจกรชวตททกคนไมอาจหนพนได

1.3 ธรรมชาตสรางความผอนคลายใหกบมนษย จากเนอหาของนวนยายพบวาธรรมชาตมความสาคญตอมนษยเปนอยางยง จากตวบทมการกลาวถงปาไม ลกษณะภมประเทศ ทรพยากรธรรมชาตวาเปรยบเสมอนบานทใหความอบอน ปลอดภย เปนทพงพงทางใจ สรางความผอนคลายใหกบมนษย รวมถงมการใชฉากธรรมชาตเพอ

อธบายสภาวะจตใจของตวละครดวย เชน เเมนเมองไปทดงไม ชมพปาทกครงทเธอรสกวาวนใจ แสดงใหเหนวาธรรมชาตเปนสงทชวยผอนคลาย


อารมณ ทาใหมนษยร สกสบายใจและอบอน มขอความปรากฏดงน “ทน…คอดงไมทเปนรอยตอของสามอาณาเขตดานหลงของหอหนา ดานหนาของหอหลวง และดานขางของหมเรอนรบรองและทน…คอทพงพงของเดกหญงรนสาวผวาเหว เปนททเธอมกจะมานงขบคด ปลอยใจใหเลอนไหลและหลอมรวมกบความเงยบสงดรอบ ๆ ตว…มนยงคงเปนทพงพงของเธออยแมในยามทเตบโตจนเตมวยแลวเชนในวนน” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 65) แมนเมองนาเมลดชมพปามาปลกทเมองเชยงพระคา เพอเปนเครองยดเหนยวจตใจ และสรางความผอนคลายเมอตองพบกบความทกขทอาจจะเกดขน ดงขอความวา “ดงชมพปาเปนเสมอนจดเปลยนแปร การเลอนไหลของสายนาแหงชวต และบดนกคลายกบเปนตวแทนของทกสงทกอยางทเธอละทงมา” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 358) สงนแสดงใหเหนวาตนชมพปามความหมายกบแมนเมองมาก สะทอนใหเหนวามนษยมความผกพนกบธรรมชาต เพราะธรรมชาตเปนเครองยดเหนยวจตใจและสรางความสบายใจใหกบมนษย นอกจากนตนชมพปายงเปนสญลกษณแทนบานเมองดวย เพราะหลงจากทแมนเมองยอมสละชวตเพอสรางความเปนปกแผนมนคงใหแกบานเมอง ตนชมพปากยงคงเจรญงอกงามตอไปดงขอความวา

“บรเวณนนประกอบดวยไมยนตนชนดเดยวกน เปนไมทมลาตนตรงแนวสดาแทรกดวยเสยนสเทาบาง ๆ เปนรว ผปลกปลกใหยนหางกนเปนจงหวะสมาเสมอราวกบเสาทรองรบโครง

หลงคาของมหาวหาร ทกตนดแปลกตาเมอกงกานดานบนของมนมไดแผเปนพมแลวเสยดยอดขนสงอยางไมใหญในปาทว ๆ ไป หากแผออกในทางกวางสอดประสานถกพนกนทกตนจนแนนทบอยเหนอศรษะ

แบบเดยวกบเพดาน ทวาเพดานของอาคารธรรมชาตหลงนลวนบดวยกลบออนบางของดอกไมสชมพ…เปน

สชมพทมทงสชมพจางหวานละมนไปจนถงชมพเขมสดใสประดจสขาว… (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 601-602) จากขอความดงกลาวตความไดวาผแตงใชธรรมชาตคอตนชมพปาเปนภาพแทนของแมนเมอง เพอสอความหมายวาความตายของแมนเมองมสวนสาคญในการสรางความมนคงใหแกบานเมอง จะเหนไดวาเนอหาของนวนยายนอกจากจะแสดงใหเหนวาธรรมชาตสรางความผอนคลายใหแกมนษยแลว ธรรมชาต คอ ตนชมพปาทผเขยนใหความสาคญโดยมการกลาวถงตงแตตนเรองจนจบเรองนน สะทอนนยยะทางการเมอง เพอใหคนตระหนกถงการเสยสละประโยชนสวนตนเพอประโยชนสวนรวมอกดวย 2. มนษยเปนปฏปกษกบธรรมชาต จากการศกษานวนยาย เรอง รากนคราตามแนวทางการวจารณเชงนเวศ พบเนอหาทแสดงใหเหนวามนษยเปนปฏปกษกบธรรมชาต ใน 2 ลกษณะ คอ 1) ธรรมชาตสรางความหวาดกลวใหกบมนษย และ 2) มนษยกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาต ดงจะนาเสนอเปนตวอยางประกอบการอธบาย ดงน 2.1 ธรรมชาตสรางความหวาดกลวใหกบมนษย

เมอวเคราะหเนอหาของนวนยาย พบวาผเขยนมกเลอกใชฉากของธรรมชาตในลกษณะความนากลว เชน สตวปา ฟารอง ฟาผา เหว มาพรรณนารวมกบการอธบายสภาวะจตใจของตว

ละคร เชน การใชภาพเสอกาลงตะปบเหยอทหมดหนทางส มาอปมากบความหวาดกลวของตวละคร ในเนอเรองทมงหลารสกกลวเจานางหลวงปทมสดาจนแทบสนสต มขอความปรากฏดงน “การสอบถามไตสวนตอหนาเธอ หากทา

ทราวกบวาเธอไมมตวตนนเปนเพยงละครฉากหนง เปนการเลนสนกของสตรผน เปนการขมขวญ บบคนใหประสาทของมงหลาแทบจะขาดสะบนออก


เปนสวน ๆ ดวยความกลวและจนหนทาง…คลายกบเสอทกาลงตะปบเหยอไวในกรงเลบ หากกไมยอมฉกเปนชนเพอกดกนเปนภกษาหาร กลบปลอยใหวงไปกอนตะปบกลบมาจนกวาจะออนแรง แลวเปลยนเปนตบซายตบขวาเหมอนหยอกเอน หากเปนการหยอกเอนทฝากรอยแผลยบเยนไมเลอกท” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 420) รวมถงการเลอกสถานททประกอบสรางจากวตถทางธรรมชาต คอ ตกดน มาเปนสถานททสรางความหวาดกลว เนองจากตกททาจากดนเปนทรงทบ สรางความอดอด คบแคบ ไมมอากาศถายเท และความทะมนของสดนสรางความหวาดกลวใหกบคนทพบเหน ทาใหไมมใครอยากยางกรายเขาไป จากเรองการเขา ตกดนหมายถงการจบชวตอยางทกขทรมาน ยกตวอยางตอนทเจานางปทมสดาสงบรวารใหนามงหลาไป “รกษาตว” ท ตกดน แคเพยงชอตกดนกทาใหมงหลาหวาดกลวมาก มขอความปรากฏดงน “มงหลา… ขาจดการใหเจาเขาพกรบการรกษา จากแพทยหลวงประจาตวของขาทตกดน นามนนทาใหขนออนบนศรษะและหลงตนคอของมงหลาลกชน…ตดกาแพงวงตอเนองกบชายปารกชฏ ‘ตกดน’ ยนตระหงานปดทบอยตรงนน…เหมอนคกคมขง เหมอนแหลงทรดโทรมปราศจากการเหลยวแลเอาใจใสมากกวาทสาหรบพกฟนรกษาตว” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 425)

จากตวอยางแสดงใหเหนวาความรนแรงของภยธรรมชาต ความดรายของสตวปาทอาศยอยตามธรรมชาต หรอแมแตลกษณะภมประเทศทม

ความอนตราย ถกนามาประกอบสรางในนวนยายเพอสอความไมมนคงปลอดภยทางรางกายและจตใจของมนษย ดงนนจงวเคราะหไดวามนษยรสก

หวาดกลวอนตรายทอยในธรรมชาต ความดบเถอนของธรรมชาต นาไปสพฤตกรรมทแสดงความเปนอนหรอเปนปฏปกษระหวางมนษยกบธรรมชาต โดยมองวาธรรมชาตทมนษยไมสามารถควบคมได เชน สตวปา ภยธรรมชาต พนททางกายภาพทเปน

เหว มความดบเถอน นากลว สงเหลานสะทอนใหเหนวธคดของมนษยทมองวาธรรมชาตมความเปนอน และมองวามนษยเปนศนยกลางของโลก สตวและธรรมชาตอยในสถานะทดอยกวามนษย 2.2 มนษยกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาต จากเนอเรองสงทเปนปมเรองสาคญ คอ การยดครองทรพยากรธรรมชาต ตวละครเอกในเรอง มความตองการเปนเจ าของทรพยากรธรรมชาตในเมองของตน เนองจากความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตในพนทสามารถเปนเครองสรางอานาจใหแกบานเมองได ดงท ศขวงศมความคดวา “สงทเขาคดวาควรจะรบหยบฉวยมาไวในมอแทนกควรจะเปนสทธในการแสวงประโยชนจากทรพยากรของดนแดนน...ปาไม...ซงแผปกไปตลอดทงเทอกเขาและทงราบ! …ชายหนมมนใจวามนจะกลายเปน ‘อานาจ’ แหงยคสมยหนา (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 49-50) อกทงยงมชาวองกฤษทออกลาอาณานคม โดยคดเลอกจากประเทศทมความอดมสมบรณทางทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะปาไม พวกเขาตองการแสวงหาประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเหลาน เพอเหตผลดานการคาในรปแบบสมปทาน และเหตผลทางการเมองทตองการแผอานาจและขยายอาณานคม แสดงใหเหนวามนษยมองธรรมชาตเปน

ขมทรพย และเปนทรพยากรทมนษยเปนเจาของ และสามารถเขาไปใชประโยชนเพอตอบสนองความตองการได มขอความปรากฏดงน “ผคนทหลงไหลกนเขามาดวยปรารถนา

จะยดครอง ปจจบนกมไดมเพยงมาจากเมองมานและสยาม หากหมายถงผคนตางเผาพนธอยางแทจรงผคนทดนดนเดนทางมาแสนไกลพรอมดวยความกระหายอยางแรงกลาในจตใจ คนพวกนมไดตองการเพยงแคใหดนแดน

แถบนเปนรากฐานเพอการเดนทพลงใตอยางชาวเมองมาน หรอตองการเพยงใหเปนเมองหนาดาน สงไปแคเครอง ราชบรรณาการตนไมเงนตนไมทอง


สามปครงกบสวยซงมกเปนขอนไมสกทกปอยางชาวสยามเทานน สงทพวกเขาตองการ คอ การกอบโกยยดทกสง…หาไมกคงไมคมกบระยะทางยาวไกล กาลเวลาเนนนาน และเงนทองทไดลงทนไป!” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 5)

มนษยคดวาธรรมชาต คอ แหลงทรพยากรทมคณคาและมมลคาสง จากเนอเรองทรพยากรธรรมชาตเปนรากฐานสาคญในการสรางอานาจของแตละประเทศ ดงนน ตวละครจงคดเพยงวาจะตองยดครองทรพยากรธรรมชาต เพราะสงเหลานเปนเครองตอบสนองความตองการของมนษย เชน “ศขวงศรดวาจดหมายทแทจรงของจอหน แบรกกนนนคอการสารวจและประเมนวาทรพยากรแถบนมมากและสมบรณเพยงพอสาหรบการเดนทางเขามาตกตวงหรอไม …ถาใช…บรษทใหญททรงอทธพลยงขององกฤษ บรษททแบรกกน ทาทเหมอนกบวาลาออกมาแลวบรษทนน คงตรงเขามาเพอทาทกวถทางใหไดกอบโกย” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560: 90) และความคดของจอหน แบรกกน ทตองการเหนปาไมของเมองมณฑ ดงขอความวา “เขาอยากเดนปาลกเขาไปทางตะวนตกชดชายแดนเมองมณฑ เจากะเหรยงยางแดงคนนาทางคนใหมของเขามนจะออกเดนทางในเชามดวนพรง…เขาชางอยากไปกบมนเพอใหไดเหน…‘ปาสงเสยดฟา มดครมดวยรมเงาขนาดใหญของใบสก แตละตนใหญ

กวาสคนโอบ’ …ตามคาบอกเลาเสยเหลอเกน…ประกอบกบความกระหายอยากเหนปาไมซงอาจหาผลประโยชนฉกฉวยยดครองได ทาใหเขาใจรอนววามกวาทเคยเปน” (ปยะพร ศกดเกษม, 2560:

248-249) จะเหนไดวาตวละครแตละฝายมเปาหมายอยางเดยวกนคอตองการยดครองทรพยากรปาไม เพอเปนฐานอานาจใหแกประเทศของตน ดงนนจงกลาวไดวาปาไมเปนทรพยากรทสาคญ ท

นอกจากจะมมลคาแลวยงสงผลตอความมนคงทางการเมองของประเทศอกดวย

ดงนนเมอวเคราะหนวนยายเรอง รากนคราตามแนวการวจารณเชงนเวศ จะพบวาธรรมชาตมความสาคญยงตอมนษย กลาวคอ มนษยและธรรมชาตมความสมพนธกนใน 2 ลกษณะ คอ มนษยเปนมตรกบธรรมชาต โดยปรากฏผานความเชอ วถชวตทเกอกล พงพงและผกพนอยกบธรรมชาต แตเมอมนษยตองการความมนคงในเชงอานาจ ธรรมชาตจงกลายเปนเครองตอรอง และเปนเครองมอสาคญในการสรางฐานอานาจทมนคง ทาใหมนษยมองธรรมชาตในอกลกษณะหนงคอมองวาธรรมชาตมความเปนอนหรอเปนปฏปกษตอมนษย และเปนทรพยากรทมนษยผมอานาจสามารถเขาไปกอบโกยผลประโยชนไดอยางเตมท


จากผลการ ว จ ย ทพบว า เ น อหาของวรรณกรรมแสดงความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต ในดานความเปนมตรและดานความเปนปฏปกษนน สามารถอภปรายผลไดวา เนอหาในนวนยายถกเขยนขนโดยองจากประวตศาสตรสมยรชกาลสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) โดยเรมเรองจากปพทธศกราช 2427 ทมเหตการณการลาอาณานคมของชาตตะวนตก เปาหมายคอประเทศในแถบเอเชยซงเปนพนททมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ดงนนในเนอหา

จงใหความสาคญกบธรรมชาตมาก โดยใชธรรมชาตสอความหมายในแงของความอดมสมบรณของภมภาค และสอความหมายเชงอานาจทางการเมอง

ทมการใชทรพยากรธรรมชาตในการตอรองและเปนฐานอานาจ เมอนาเนอหามาพจารณาตามแนวการ

วจารณเชงนเวศ สามารถอภปรายผลไดดงน 1. ความส มพนธ ร ะหว า งมนษย ก บธรรมชาตในลกษณะความเปนมตร

ความสมพนธในลกษณะเปนมตรระหวางมนษยกบธรรมชาต ปรากฏ 3 ลกษณะ คอ 1)


ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย กลาวคอ มนษยนาวตถดบจากธรรมชาตมาอานวยความสะดวกในการดาเนนชวต เชน การสรางทอยอาศยโดยใชไมสก ใชวตถดบจากธรรมชาตมาเปนเครองใชในชวตประจาวน 2) มนษยใหความสาคญกบธรรมชาตในฐานะสวนหนงในการดารงชวต คอ มการเปรยบเปรยลกษณะของตนไมกบการดาเนนชวตของมนษยวามความเปนอนหนงอนเดยวกน และบนปลายชวตมนษยปรารถนาทจะอยกบธรรมชาตอยางเปนอนหนงอนเดยวกน และ 3) ธรรมชาต

สรางความผอนคลายใหกบมนษย คอ เมอมนษยอยกบธรรมชาตแลวจะรสกปลอดภย ผอนคลายจากความเครยด ความกงวล ผลการวจยทพบวามนษยมความสมพนธกบธรรมชาตในลกษณะเปนมตรตอกนนนสอดคลองกบแนวคดของศภสรา เทยนสวางชย (2560: 274) ไดกลาววา การอยรวมกนของธรรมชาตและมนษยแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางธรรมชาตกบมนษยทางดานอารมณและจตใจรวมไปถงบทบาทและหนาทของธรรมชาตทชวยเยยวยารกษาสภาพจตใจ และผลการวจยของ พรพารตน สขชาวนา, เปรมวทย ววฒน-เศรษฐ และ ขวญชนก นยจรญ (2561: 527) ททาวจย เรอง นวนยายชดลกไมของพอ : การวเคราะหเชงนเวศสานก ผลการวจยประเดนหนง พบวา ธรรมชาตใหความสวยงามแกมนษย ชวยทาใหเกดความผอนคลาย และสรางความรนรมย ธรรมชาตมประโยชนตอมนษย และมนษยมหนาทอนรกษธรรมชาต 2. ความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต

ในลกษณะความเปนปฏปกษ ความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตในลกษณะความเปนปฏปกษเกดความสมพนธ ใน 2 ลกษณะ ไดแก 1) ธรรมชาตสรางความหวาดกลวใหกบมนษย คอ มนษยหวาดกลวสตวปา ความ

ลกลบและภยจากธรรมชาต จากเรองจะพบฉากตอนทตวละครเกดความกลว ผเขยนมกใชฉากความนากลวของธรรมชาต เชน สตวปา เสยง

ฟารอง เสยงลมพาย รวมถงฉากทเปนความมดและหนาผามาประกอบสราง ทงนอาจเนองจากมนษยเหนวา สตวปาหรอภยธรรมชาตมความดบ เถอน และอนตราย จงเปนสงทไมสามารถควบคมได ดงนนมนษยจงเกรงกลวความลกลบจากธรรมชาต ความเปนปฏปกษกบธรรมชาตเหลานจงมกถกหยบยกมาประกอบสรางในรปแบบของฉากหรอการพรรณนาสภาวะจตใจของตวละครอยบอยครง สอดคลองกบแนวคดของดารนทร ประดษฐทศนย (2559: 47) ทอธบายปญหาสงแวดลอมผานมมมองวรรณกรรมอเมรกนรวมสมย เรอง Ishmael : An Adventure of the Mind and Spirit ของ แดเนยล ควนน ซงมตวละครเอก คอ กอรลลา ชอ อชมาเอล ถกทารณกรรมอยางโหดรายเนองจากกอรลลาเปนสตวปา จงตองถกจากดพนทกกขง เพอเกบความดบเถอนเอาไว เพราะมนษยมองวา อชมาเอลเปนสตวทมาจากปา ทมความดบ เถอน และอนตราย ยงกวานนกอรลลายงเปนสญลกษณทรวมเอาสารตถะของความเถอนและความอนตรายไวไดอยางสมบรณแบบ 2) มนษยกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาต คอ มนษยตองการเขาควบคมและแสวงหาผลประโยชนจากความอดมสมบรณของธรรมชาต โดยมนษยมองวาธรรมชาตเปนเพยงทรพยากรทสามารถสรางมลคาไดอยางมหาศาล และไมเพยงแตสรางมลคาเทานน ทรพยากร

ธรรมชาตทปรากฏจากเรองยงเปนทหมายปองในฐานะเครองมอในการสรางฐานอานาจทางการเมอง ผ ทมอานาจจะเปนผ ไดครอบครองทรพยากรธรรมชาต ดงนนทรพยากรธรรมชาตจงเปนทหมาย

ปองของคนทกชาตพนธ ทงนเพอตกตวงและกอบโกย ใชประโยชนจากธรรมชาตใหมากทสด ผลการวจยสอดคลองกบแนวคดของ วทย วศทเวทย (2534) ทกลาววาความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตทเปนไปในลกษณะนายกบบาวโดยเหน

วาธรรมชาตเปนฐานะตากวามนษย มไวเพอมนษย มนษยมสทธอนชอบธรรมทจะดดแปลง บงคบ และตกตวงผลประโยชนจากธรรมชาตไดเตมท และควร


ทาอยางนนใหมากทสดเทาทจะเปนไปได และสอดคลองกบแนวคดของธญญา สงขพนธา-นนท (2559) ไดกลาววา ความสมพนธในลกษณะของความเปนอนระหวางมนษยกบธรรมชาต มนษยจงตองการทจะควบคมธรรมชาต จากผลการวจยจะเหนว ามนษย และธรรมชาตมความสมพนธกน ทงในลกษณะของความเปนมตร คอ ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย มนษยใหความสาคญกบธรรมชาตในฐานะสวนหนงในการดารงชวต และธรรมชาตสรางความ ผอนคลายใหกบมนษย เปนการนาเสนอใหผอานเหนคณคาและความสาคญของธรรมชาตทมตอมนษย ดงนนมนษยตองมจตสานกในการปกปอง ดแลรกษา และ หวงแหนธรรมชาต สวนความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตในลกษณะความเปนปฏปกษธรรมชาต คอ ธรรมชาตสรางความหวาดกลวใหกบมนษย มนษยกอบโกยผลประโยชนธรรมชาต เพราะมนษยเหนวาธรรมชาตมมลคามหาศาล เปนมากกวาทรพยากรทมราคา เนองจากทรพยากรธรรมชาตทนาเสนอในตวบทเปนการตอรอง และรกษาฐานอานาจทางการเมองดวย ดงนนมนษยกบธรรมชาตจงไมใชอนหนงอนเดยวกน มนษยอยเหนอธรรมชาต และมสทธครอบครองทรพยากรธรรมชาตหากเขามอานาจ แตอยางไรกตามลก ๆ ในจตใจมนษยกยงคงหวาดกลวภยทมาจากธรรมชาต รวมถงความลกลบ ดบ เถอนของ

ธรรมชาตดวย ดงนนเนอหาของนวนยายเรองรากนครา จงแสดงใหเหนถงความสาคญของธรรมชาต ความรกและหวงแหนธรรมชาตของคนในอดต

สะทอนปญหาการทาลายและกอบโกยผลประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในปจจบน สงผลใหมนษยมจตสานก ตระหนกถงความสาคญของธรรมชาต

อนจะเปนแนวทางในการอนรกษธรรมชาตตอไป สรปผลการวจย จากผลการวเคราะหนวนยายเรอง รากนครา ตามแนวทางการวจารณเชงนเวศ ปรากฏความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตใน 2

ลกษณะ สรปไดดงน 1. มนษยเปนมตรกบธรรมชาต ในลกษณะพงพาอาศย ธรรมชาตมความสาคญตอการดาเนนชวตของมนษยทงรางกายและจตใจ แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ 1.1 ธรรมชาตใหประโยชนแกมนษย คอ มนษยนาวตถดบจากธรรมชาตมาอานวยความสะดวกในการดาเนนชวต 1.2 มนษยใหความสาคญกบธรรมชาตในฐานะสวนหนงในการดารงชวต คอ มการเปรยบเทยบลกษณะของตนไมกบการดาเนนชวตของมนษยวามความเปนอนหนงอนเดยวกน มนษยจงรสกผกพนกบธรรมชาต ตลอดจนรสกวามนษยและธรรมชาตเปนสวนหนงของกนและกน 1.3 ธรรมชาตสรางความผอนคลายใหกบมนษย คอ เมอมนษยอยกบธรรมชาตแลวจะรสกผอนคลายจากความเครยด ความกงวล 2. มนษย เป นปฏป กษ กบธรรมชาต แสดงออกผานความเกรงกลวในพลงอานาจของธรรมชาต มนษย คดว าธรรมชาตเป นความทรกนดาร ดงนนมนษยจงมสทธทจะครอบครองธรรมชาต แสดงใหเหนวธคดของมนษยทยดเอาตนเองเปนศนยกลางของโลก ดงนนจงมการแบงแยกระหวางมนษยและสตว มนษยและธรรมชาตในฐานะทรพยากรทมขนเพอใหมนษยใชประโยชน สะทอนใหเหนความเปนอนหรอความเปนปฏปกษ

ระหวางมนษยกบธรรมชาต จากเนอหาแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 2.1 ธรรมชาตสรางความหวาดกลวให

กบมนษย คอ มนษยหวาดกลวความลกลบและภยจากธรรมชาต เนองจากมนษยคดวาสงทอยตามธรรมชาตมความดบ เถอน และอนตราย

2.2 มนษยกอบโกยผลประโยชนจากธรรมชาต คอ มนษยตองการแสวงหาผลประโยชนจากความอดมสมบรณของธรรมชาต โดยการทมนษยมองวาธรรมชาตเปนเพยงทรพยากรทสามารถสรางมลคาไดอยางมหาศาล


ขอเสนอแนะ

1. ควรศกษานวนยายเรองรากนคราโดยใชทฤษฎสตรนยมเชงนเวศ เนองจากผลการวจยพบวาตวละครเอกหญงมบทบาทสาคญในการสรางรากฐานการปกครองทมนคง เชน แมนเมอง เจานางปทมสดา

2. ควรวเคราะหโลกทศน และแนวคดทางการเมองทปรากฏในนวนยายเรองรากนครา เนองจากผลการวจยพบวาธรรมชาตในเนอหาเปนสญลกษณเชอมโยงถงแนวคดทางการเมองบางประการ ทผอานตองตความตลอดทงเรอง


ดารนทร ประดษฐทศนย. (2559). พนจปญหาสงแวดลอมผานมมมองวรรณกรรมอเมรกนรวมสมย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ตรศลป บญขจร. (2559). ปลกตนไมในใจคน. (ระบบออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.thaicritic.com/?p=3631, สบคนเมอ วนท 28 กมภาพนธ 2561.

ธญญา สงขพนธานนท. (2559). วรรณกรรมวจารณเชงนเวศ. (ระบบออนไลน). เขาถงไดจาก : http://rgj.trf.or.th/abstract/th/PHD49K0221-Thanya.pdf, สบคนเมอวนท 28กมภาพนธ 2561.

ธญญา สงขพนธานนท. (2552). วรรณกรรมวจารณ : วาทกรรมธรรมชาตและสงแวดลอมในวรรณกรรมไทย. (ระบบออนไลน). เขาถงไดจาก : http://dcms.lib.nu.ac.th/dcms/0855/abstract.pdf, สบคนเมอวนท 1 มนาคม 2561.

ธญญา สงขพนธานนท. (2556). วรรณคดสเขยว. ปทมธาน : สานกพมพนาคร. ธญญา สงขพนธานนท. (2559). แวนวรรณคด ทฤษฎรวมสมย. ปทมธาน : สานกพมพนาคร. ปยะพร ศกดเกษม. (2560). รากนครา. พมพครงท 11. กรงเทพฯ : สานกพมพอรณ. พรพารตน สขชาวนา เปรมวทย ววฒนเศรษฐ และ ขวญชนก นยจรญ. (2561). นวนยายชด “ลกไมของ

พอ”: การวเคราะหเชงนเวศสานก. รายงานสบเนองจากการประชมวชาการระดบชาตพบลสงครามวจย ครงท 4 ประจาป พ.ศ.2561, หนา 572-581.

มานตย โศกลอ. (2557). วาทกรรมธรรมชาตและสงแวดลอมกบการตอสและการตอรองเชงอานาจ : กรณศกษากลอนลาของวระพงษ วงศศลป ใน วารสารวชาการแพรวากาฬสนธ มหาวทยาลยราชภฏกาฬสนธ. ปท 1 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน, หนา 31-52.

วกพเดย สารานกรมเสร. (2560). บทละครโทรทศนเรองรากนครา. (ระบบออนไลน). เขาถงไดจาก https://

th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2, สบคนเมอ วนท 21 กมภาพนธ 2561.

วทย วศทเวทย. (2534). ปรชญาทวไป มนษยโลก และความหมายของชวต. กรงเทพ : สานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศภสรา เทยนสวางชย. (2560). สวนหลงบาน : การเยยวยาของธรรมชาตและเทคโนโลยในฐานะตวราย

ใน วารสารมนษยศาสตร. ปท 24 ฉบบท 1 (มกราคม – มถนายน), หนา 274 – 301.

ครมออาชพตามพทธวธการสอนProfessional teachers on how to teach about Buddha

จเดจ ทศวงษา1, พระมหามตร ฐตปโญ2

Chadet Tuswongsa1, Phramaha Mit Thitapañño2

บทคดยอ

ปจจบนสงคมมความคาดหวงตอ “คร” ในการจดการศกษาทมงพฒนาผเรยนใหเปน คนด มวนย ภมใจในชาต สามารถเชยวชาญไดตามความถนดของตน และมความรบผดชอบตอครอบครว ชมชน สงคมและประเทศชาต ครจงตองพฒนาตวเองในดานความสามารถดานการสอน ควบคไปกบการดารงชวตอยางมวนย มคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพคร ตามอยางองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาททรงเปนพระบรมครของผประกอบวชาชพครในเรองแนวคด รปแบบการสอน วธการสอนและเทคนคการสอน อนเปนวธการทพระองคทรงเผยแพรพระธรรมหรอทรงสอนเหลาสาวกทงหลายใหเกดจรยธรรมหรอบรรลธรรม ซงจะเปนประโยชนในการประยกตใชการแกไขปญหาการสอน และการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ของผประกอบวชาชพคร เพอจดการศกษาใหมประสทธภาพตอไป

คาสาคญ : ครมออาชพ, พทธวธการสอน

Abstract

At the present time, society expects from teachers: leadership, educational management, guidance on how to be a good person, self-discipline, pride of nation, knowledge of individual ability, and demonstration of their responsibility to community, society and the nation. Teachers, however, need to improve their teaching ability. At the same time they need to be alive with self-discipline, morality, ethics, and a code of conduct. The lord Buddha is known as the teacher of teachers. He provided teaching concept, teaching style, teaching method and teaching technique. The method lord Buddha propagated - Dhamma - taught disciples to lead an ethical life and reach Dhamma enlightenment. The Buddha’s teaching methods are useful for solving teaching problems and providing a moral ethical education of teachers for effective educational management.

Keywords : Professional teacher, Buddhist teaching methods

1 นสตปรญญาเอก หลกสตรพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตขอนแกน.

2 อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย1 Ph.D. Student, Doctoral programme in Buddhist Studies, Mahachulalongkornrajavidyalaya, Khon Kaen Campus2 Assistant Professor, Buddhist Studies, Mahachulalongkornrajavidyalaya, Khon Kaen Campus

30 จเดจ ทศวงษา, พระมหามตร ฐตปโญครมออาชพตามพทธวธการสอน

บทนา

การศกษาทงปวงตองมงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มวนย ภมใจในชาต สามารถเชยวชาญไดตามความถนดของตน และมความรบผดชอบตอครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต(สานกงานเลขาธการวฒสภา. 2560 : 14) ดวยการจดการศกษาทมงเนนใหผเรยนมคณภาพ ซงเกดจากพนฐานความเชอทวาการจดการศกษามเปาหมายสาคญทสด คอการจดการใหผเรยนเกดการเรยนร เพอใหผเรยนแตละคนไดพฒนาตนเองสงสดตามกาลงหรอศกยภาพของแตละคน ซงในยคทโลกกาลงกาวหนาของยคศตวรรษท 21 เปนโลกแหงขอมลขาวสารและเทคโนโลย เปนสงคมโลกทสลบซบซอนเชอมโยงและเคลอนไหวเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงคมโลกกลายเปนสงคมความร (Knowledge Society) หรอสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) เฟองจกรสาคญทจะเปนผขบเคลอนการศกษาใหมคณภาพ กคอผททาหนาท จดการศกษาและผทใกลชดเดกมากทสด นนคอ “คร” ซงคณภาพการศกษาจะมมากหรอนอยเพยงใดนนขนอยกบคณภาพของครเปนหลก (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2559 : 13) จากความคาดหวงทสงคมมตอ “คร” ในขณะน สงผลใหครจาเปนตองมการจดการเรยน การสอน และพฒนาตวเองในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนการพฒนาความสามารถดานการสอน โดยการจดการองคความรทจะสอนอยางมคณภาพ ทงในแงการ

พฒนาความรอบร ในเนอหาสาระของวชาทจะสอนอยางลกซง การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ ควบคไปกบการอบรมสงสอนใหพฒนา

ทกษะชวต สขภาพกาย สขภาพจต เพอใหอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข อกทงครตอง

ดารงชวตอยางมวนย มคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ ใหเปนผทมวนย ตรงตอเวลา ปฏบตตามกฎระเบยบ ขอบงคบ กตกาของสงคม

มความประพฤตทเปนเเบบอยางทดทงทางกายและ

ทางใจ (สานกงานเลขาครสภา. 2557 : 132) ดงเชนพระพทธเจาทรงเปนบรมครของมนษยและเทวดาทงหลาย พระพทธองคทรงมคณสมบตหลายอยาง กลาวคอ มคณสมบตทปรากฏออกมาภายนอก อนไดแก บคลกภาพ พระองคทรงมพระอากปกรยามารยาททกอยางทงดงามนาเลอมใส เปนทยอมรบของสงคม ตลอดจนพระบคลกลกษณะทเปนเสนหทกประการ พรอมไปดวยความองอาจความสงางาม ความสงบเยอกเยน และคณสมบตภายใน อนไดแก คณธรรมตาง ๆ ในเวลาทพระองคแสดงธรรมนอกจากแจมแจงดวยสจธรรมแลวยงกอใหเกดความเพลดเพลนสขใจ ชวนใหอยากฟงอยากใกลชดพระองครวมถงทรงมเทคนคและวธการถายทอดความร (พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). 2540 : 10) ซงเปนกระบวนการเรยนรชวตและการกลอมเกลาของคนใหเปนคนด จงเปนสวนสาคญทสด เปนศนยกลางของกระบวนการเรยนรทงปวง ตามทพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมสงสอนใหคนปฏบตชอบ คอสกขา 3 หรอทเรยกวาไตรสกขา ไดแก สลสกขา จตตสกขา ปญญาสกขา หรอ ศกษาศล ศกษาจต ศกษาปญญา (สมเดจพระญาสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรนายก. 2549 : 263) ผประกอบวชาชพครควรนามาเปนแบบอยางพฒนาตนเองและจดการการศกษาใหมคณภาพยงขน

วตถประสงค

เพอนาเสนอแนวคด รปแบบการสอนวธการสอน และเทคนคการสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทปรากฏในคมภรพระพทธศาสนาเถรวาท ใหครนามาประยกตใช ในการพฒนาตวเอง

ดานการสอน นาไปสการสอนอยางครมออาชพ เพอการพฒนาคณภาพการศกษาตอไป


ความสาคญของวชาชพคร

“คร” หรอ “ปชนยบคคล” เปนฐานตดตวโดยอตโนมต ไดรบการคาดหวงสง วาอยางนอยทสดจะตองมคณสมบต 2 ประการ คอ “ความรคคณธรรม” และการทกาวขนมาเปนผนาทางการศกษาและผนาทางจตวญญาณ ไมวาจะไดรบแตงตงอยางเปนทางการหรอมไดรบการแตงตงนน ยอมประกอบไปดวยคณสมบตตาง ๆ ทเปนลกษณะโดดเดนของความเปนผนาทมอยในตนเองและสามารถพฒนาใหเกดขนได (พรรณราย ทรพยะประภา. 2548 : 146) และผทไดชอวา “คร” คอ บคคลทตองทาหนาท หรอ มอาชพในการสอนเกยวกบวชาความร หลกในการคด การดาเนนชวต รวมถงตองปฏบตตนใหเปนแบบอยางทด ตามจรรยาบรรณคร (สานกงานเลขาธการครสภา. 2541) คอ 1. ครตองรกและเมตตาศษย โดยใหความเอาใจใสชวยเหลอสงเสรม ใหกาลงใจในการศกษาเลาเรยน แกศษยโดยเสมอหนา 2. ครตองอบรม สงสอน ฝกฝน สรางเสรมความร ทกษะและนสย ทถกตองดงาม ใหเกดแกศษย อยางเตมความสามารถดวยความบรสทธใจ 3. ครตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยาง ทดแกศษยทงทางกาย วาจา และจตใจ 4. ครตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอ

ความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณและสงคมของศษย 5. ครตองไมแสวงหาประโยชนอนเปนอามส

สนจางจากศษย ในการปฏบตหนาทตาม ปกต และไมใชใหศษยกระทาการใด ๆ อนเปนการหาผลประโยชนใหแกตนโดยมชอบ 6. ครยอมพฒนาตนเองทงทางดานวชาชพ ดานบคลกภาพและวสยทศนใหทนตอการพฒนา

ทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมอง อยเสมอ 7. ครยอมรกและศรทธาในวชาชพครและ

เปนสมาชกทดตอองคกรวชาชพคร

8. ครพงชวยเหลอเกอกลคร และชมชนใน ทางสรางสรรค 9. ครพงประพฤต ปฏบตตนเปนผนาในการอนรกษ พฒนาภมปญญาและวฒนธรรมไทย ดงกลาวมาจะเหนวา คร คอผใหทกสงทกอยางแกศษยทงความร ความรกและเปนตวแบบทดใหศษยไดเหนและประพฤตปฏบตตาม พรอมทงการพฒนาตนเองอยตลอด เพอทจะเปนผนาในการอนรกษและพฒนาความร ภมปญญาและวฒนธรรม

ไทย อาจจะกลาวไดวา “ครคอตนแบบชวตของศษย” ซงครจาเปนตองพฒนาตนเองใหมคณลกษณะตามตวบงช ตามเกณฑมาตรฐานการศกษาของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

พระบรมครของผประกอบวชาชพคร

พระพทธเจามคณสมบตทปรากฏออกมาภายนอกหลายอยางอนไดแกบคลกภาพอยางหนง และคณสมบตภายใน อนไดแกคณธรรมตาง ๆ อยางหนง 1. บคลกภาพภายนอก พระพทธเจาทรงมพระลกษณะทงทาง ดาน

ความสงางามแหงพระวรกาย พระสรเสยง ทโนมนาว

จตใจ และพระบคลกลกษณะอนควรแกการเลอมใสศรทธา ทกประการ ดงจะเหนได ดงตอไปน 1) ทรงมพระมหาบรษลกษณะ 32 ประการ และอนพยญชนะ 80 มพระรปทงดงามนา

เลอมใส นาด มพระฉววรรณผดผองยง วรรณะและพระสรระดจพรหม 2) ตรสพระวาจาสภาพสละสลวย ไมม

โทษ ประกอบดวยคณลกษณะ 8 ประการ คอ แจมใส 1 ชดเจน 1 นมนวล 1 ชวนฟง 1 กลมกลอม

1 ไมพรา 1 ซง 1 กงวาน 1 มเสยงดจเสยงพรหม มสาเนยงใสดจนกการเวก 3) มพระอากปกรยามารยาททกอยาง

งดงาม นาเลอมใส มคณสมบตผด มมารยาทเปนทยอมรบของสงคม มพระบคลกลกษณะทเปนเสนห


ทกประการ มความองอาจสงางาม เยอกเยน ทรงแสดงธรรมแจมแจง กอใหเกดความเพลดเพลน ชวนใหอยากฟง อยากเขาใกล (ท.ปา. (ไทย) 11/198-200.) บคลกภาพภายนอกจดว าเป นองค ประกอบหนงของครผสอนทมความสาคญไมยงหยอนกลาวคณสมบตอน ๆ เพราะเนองจากเปนสงแรกทพบเจอดวยตา ไดยนดวยหโดยตรง เปนสมผสแรกทสมผสได บคลกภาพทสงางามยอมสรางความศรทธาใหเกดกบผพบเหน เกดขนกบผเรยน เรยกวา “ปมาณกา” หรอ ประเภทแหงบคคลผมความยดหยนในบคลกลกษณะ โดยแบงออกเปน 4 ประเภท คอ 1. รปปปมาณกา หมายถง พวกถอรปภายนอกเปนประมาณ มความเลอมใสศรทธาในรปราง หนาตาทงดงาม เมอพบเหน ยอมเกดความพงพอใจ 2. โฆสปปมาณกา หมายถง พวกถอเสยงหรอสาเนยงทวงทาในการพดเปนประมาณ กลาวคอ มความศรทธาเลอมใสในเสยงหรอสาเนยงการพดอยางมาก คนทมเสยงดมเสนห เชน พดเพราะ เสยงอนหวานจนทาใหผ ฟงตดใจ ยอมสามารถดงดดคนประเภทนไดเปนอยางด 3. ลขปปมาณกา หมายถง พวกถอรปแบบ ความเครงครดเปนประมาณ กลาวคอ คนพวก

น จะมความศรทธาเลอมใสในบคคลทมความประพฤตทเครงครด มความสารวม ความขดเกลา สนโดษพอใจในสงทตนมอยอยางมาก 4. ธมมปปมาณกา หมายถง พวกถอ

เหตผล ความถกตอง ความยตธรรม เปนประมาณ กลาวคอ คนพวกนจะมความศรทธาเลอมใสในบคคลทมภมความรสง มสตปญญาเฉลยวฉลาด พดอยางมเหตผล ยดมนในหลกการ (อง.จตกก. (ไทย) 21/65/63., อภ.ป. (ไทย) 36/10/135.)

2. คณสมบตภายใน พระพทธคณในแงคณธรรมมมาก จงเลอกทจะนามาแสดงในสวนทเกยวของกบผทมอาชพคร

หรอทเรยกกนวา “ครมออาชพ” ตามแนวพระคณ 3 คอ 1) พระปญญาคณ พระปญญาคณทเกยวกบงานสอน ขอยกมาแสดง 2 ประการ คอ ทศพลญาณ และ ปฏสมภทา ทศพลญาณ คอพระญาณอนเปนกาลงของพระตถาคตททาใหพระองคสามารถบนลอ สหนาท ประกาศพระศาสนาไดมนคง แบงไดเปน 10 ประการ ดงน 1. “ฐานาฐานญาณ” ปรชาหยงรฐานะและอฐานะ คอ ร “กฎธรรมชาต” เกยวกบขอบเขตและขดขนของสงทงหลายวา อะไรเปนไปได อะไรเปนไปไมได และแคไหนเพยงไร โดยเฉพาะในแงความสมพนธระหวางเหตกบผล และกฎเกณฑทางจรยธรรม เกยวกบความสามารถในการปฏบตหนาทของบคคล ซงจะไดรบผลกรรมทดและชวตาง ๆ กน 2. “กรรมวปากญาณ” ปรชาหยงรผลของกรรม คอ สามารถกาหนดแยกการใหผลอยางสลบซบซอน ระหวางกรรมดกบกรรมชว ทสมพนธกบปจจยแวดลอมตาง ๆ มองเหนรายละเอยดและความสมพนธภายในกระบวนการกอนผลของกรรมอยางชดเจน 3. “สพพตถคามนปฏปทาญาณ” ปรชาหยงรขอปฏบตทจะนาไปสคตทงปวง คอ สคต–ทคต

หรอพนจากคต หรอปรชาหยงรขอปฏบตทจะนาไปสอรรถประโยชนทงปวง กลาวคอ ทฏฐธมมกตถะ–ประโยชนปจจบน สมปรายกตถะ–ประโยชนเบองหนา หรอ ปรมตถะ–ประโยชนสงสด คอ รวา

เมอปรารถนาจะเขาถงคตหรอประโยชนใด จะตองทาอะไรบาง มรายละเอยดวธปฏบตอยางไร 4. “นานาธาตญาณ” ปรชาหยงรสภาวะของ

โลกอนประกอบดวยธาตตางๆ เปนอเนก คอร สภาวะของธรรมชาต ทงฝาย “อปาทนนกสงขาร” (สงขารทกรรมยดครองหรอเกาะกม ไดแก อปาทนนธรรม) และฝาย “อนปาทนนกสงขาร” (สงขารทกรรมไมยดครองหรอเกาะกม ไดแก อนปาทนน


ธรรมทงหมด เวนแต “อสงขตธาต” คอ “นพพาน”) เชน รจกสวนประกอบตางๆ ของชวต สภาวะของสวนประกอบเหลานน พรอมทงลกษณะและหนาทของมนแตละอยาง อาท การปฏบตหนาทของขนธ อายตนะและธาตตางๆ ในกระบวนการรบรเปนตน และรเหตแหงความแตกตางกนของสงทงหลายเหลานน 5. “นานาธมตตกญาณ” ปรชาหยงร อธมต คอ ร อธยาศย ความโนมเอยง ความเชอถอ แนวความสนใจเปนตน ของสตวทงหลายทเปนไปตาง ๆ กน 6. “อนทรยปโรปรยตตญาณ” ปรชาหยงรความยงและหยอนแหงอนทรยของสตวทงหลาย คอ รวาสตวนนๆ มศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา แคไหน เพยงใด มกเลสมาก กเลสนอย มอนทรยออน หรอแกกลา สอนงาย หรอสอนยาก มความพรอมทจะตรสรหรอไม 7. “ฌานาทสงกเลสาทญาณ” ปรชาหยงรความเศราหมอง ความผองแผว การออกแหงฌานวโมกข สมาธ และ สมาบตทงหลาย 8. “ปพเพนวาสานสสตญาณ” ปรชาหยงรอนทาใหระลกภพทเคยอยใน หนหลงได 9. “จตปปาตญาณ” ปรชาหยงรจตและอบตของสตวทงหลายอนเปนไปตามกรรม 10. “อาสวกขยญาณ” ปรชาหยงรความสนไปแหงอาสวะทงหลาย (ข.ม. (ไทย) 29/156/429)

ทศพลญาณ ทง 10 ประการน องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงใชเปนเครองมอในการตรวจดอปนสยสนดานความแตกตางของบคคล

แตละประเภทและความเหมาะสมแกการฟงธรรม ซงเมอเปรยบกบผประกอบวชาชพคร กควรตองหาเครองมอมาวเคราะหผเรยน หรอศษยใหรเกยวกบ

ผเรยนเปนรายบคคลหรอรายกลม เพอจะไดจดการเรยนรใหเหมาะสมกบผเรยน หรอกลมผเรยนนน ๆ ปฏสมภทา 4 คอ ปญญาแตกฉาน สวนคณบทแหงบคคล คอผบรรลปฏสมภทา ทเรยกวา “ปฏสมภทปปตโต” คอ ไดเขาถง ไดแก

1. “อตถปฏสมภทา” คอ ปญญาแตกฉานในอรรถ ปรชาแจงในความหมาย เหนขอธรรมหรอความยอ กสามารถแยกแยะอธบายขยายออกไปไดโดยพสดาร เหนเหตอยางหนง กสามารถคดแยกแยะ

กระจายเชอมโยงตอออกไปไดจนลวงรถงผล 2. “ธมมปฏสมภทา” คอ ปญญาแตกฉานในธรรม ปรชาแจงในหลก เหนอรรถาธบายพสดาร กสามารถจบใจความมาตงเปนกระทหรอหวขอได เหนผลอยางหนง กสามารถสบสาวกลบไปหาเหตได

3. “นรตตปฏสมภทา” คอ ปญญาแตกฉานในนรกต ปรชาแจงในภาษา รศพท ถอยคาบญญตและภาษาตาง ๆ เขาใจใชคาพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได

4. “ปฏภาณปฏสมภทา” คอ ปญญาแตกฉานในปฏภาณ ปรชาแจงในความคดทนการมไหวพรบซมซาบในความรทมอย เอามาเชอมโยงเขาสรางความคด (รเรม) และเหตผลขนใหม(สรางสรรค) ใชประโยชนไดสบเหมาะเขากบกรณเขากบเหตการณ (ประยกตใช) (ข.ม. (ไทย) 29/149/166) 2) พระวสทธคณ ความบรสทธ เป นพระคณทสาคญอยางยงเชนกนททาใหคนเชอถอ และเลอมใสในองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา สามารถมองไดจากลกษณะตาง ๆ ดงน 1. ทรงบรสทธจากอาสวะกเลสทงปวง ไมกระทาความชวทางกาย วาจาและใจ ไมมเหตทใคร

จะยกขนตาหนได 2. ทรงทาไดอยางทสอน คอ พระองคทรงสอนผอนอยางไร กทรงประพฤตพระองคอยางนน 3. ทรงมความบรสทธพระทยในการสอน

ทรงมงประโยชนแกผรบอยางเดยว ไมไดมงอามสตอบแทนใด ๆ เลย (ท.ปา. (ไทย) 11/359/418) 3) พระมหากรณาธคณ องคสมเดจพระ

สมมาสมพทธเจาทรงมพระมหากรณาธคณ จงเสดจออกประกาศพระศาสนาโปรดสรรพสตว ทา

พระปญญาคณ และพระวสทธคณ ใหปรากฏและเปนประโยชนแกชาวโลกอยางแทจรง เสดจไปชวยแนะนาสงสอนมนษยทเปนกลมชนและเปนราย


บคคล โดยไมเหนแกความยากลาบาก พระมหากรณาธคณเหลาน พงเหนไดจากคาสรรเสรญและคณธรรมอน ๆ ทแสดงออกมา ดงเชน พทธพจนทวา “ภกษทงหลาย ศาสดาผอนเคราะห แสวงประโยชนเกอกลอาศยเมตตา จงแสดงธรรมแกสาวกทงหลายวา สงนจะใหประโยชนเกอกล...ใหความสขแกเธอ...เหลาสาวกของศาสดานนยอมตงใจฟง ไมประพฤตคลาดเคลอนจากคาสอนของศาสดา...พระตถาคตยอมเปนผชนชม...แตไมมความกระหยมเหมใจ” (ท.ปา. (ไทย) 11/359/418)

รปแบบการสอนของพระพทธเจา

1. เกยวกบเนอหา หรอเรองทสอน 1.1 สอนจากสงทรเหนเขาใจงาย หรอรเหนเขาใจอยแลว ไปหาสงทเหนเขาใจไดยากหรอยงไมรไมเหนไมเขาใจ 1.2 สอนเนอเรองทคอยลมลก ยากลงไปตามลาดบขน และความตอเนองกนเปนสายลงไปอยางทเรยกวา “สอนเปนอนบพพกถา” 1.3 ถาสงทสอนเปนสงทแสดงได กสอนดวยของจรง ใหผเรยนไดด ไดเหน ไดฟงเอง อยางทเรยกวา “ประสบการณตรง” 1.4 สอนตรงเนอหา ตรงเรอง คมอยในเรอง มจด ไมวกวน ไมไขวเขว ไมออกนอกเรองโดยไมมอะไรเกยวของในเนอหา

1.5 สอนมเหตผล ตรองตามเหนจรงได อยางทเรยกวา “สนทาน” 1.6 สอนเทาทจาเปนพอด สาหรบใหเกดความเขาใจ ใหการเรยนรไดผล ไมใชสอนเทาทตนร หรอสอนแสดงภมวาผสอนมความรมาก 1.7 สอนสงทมความหมาย ควรทเขาจะ

เรยนร และเขาใจ เปนประโยชนแกตวเขาเอง พระพทธองคทรงมพระเมตตา หวงประโยชนแกสตวทงหลาย จงตรสพระวาจาตามหลก 6 ประการคอ - คาพดทไมจรง ไมถกตอง ไมเปน

ประโยชน ไมเปนทรกทชอบใจของผอน : ไมตรส - คาพดทจรง ถกตอง แตไมเปนประโยชน ไมเปนทรกทชอบใจของผอน : ไมตรส - คาพดทจรง ถกตอง เปนประโยชน ไมเปนทรกทชอบใจของผอน : เลอกกาลตรส - คาพดทไมจรง ไมถกตอง ไมเปนประโยชนถงเปนทรกทชอบใจของผอน : ไมตรส - คาพด ทจร ง ถกต อง ไม เป นประโยชน ถงเปนทรกทชอบใจของผอน : ไมตรส - คาพดทจรง ถกตอง เปนประโยชน เปนทรกทชอบใจของผอน : เลอกกาลตรส ลกษณะของพระพทธเจาในเรองน คอ ทรงเปนกาลวาท สจจวาท ภตวาท อตถวาท ธรรมวาท วนยวาท (ม.ม. 13/94; เทยบ ท.ปา. 11/119.) 2. เกยวกบตวผเรยน 2.1 รคานงถง และสอนใหเหมาะสมตามความแตกตางระหวางบคคล 2.2 ปรบวธสอนผอนใหเหมาะกบบคคล แมสอนเรองเดยวกนแตตางบคคล อาจใชตางวธ 2.3 ผสอนยงจะตองคานงถงความพรอม ความสกงอม ความแกรอบแหงอนทรย หรอญาณทบาล เรยกวา“ปรปากะ”ของผเรยนแตละบคคลเปนราย ๆ ไปดวย 2.4 สอนโดยใหผ เรยนลงมอทาดวยตนเอง ซงจะชวยใหเกดความรความเขาใจชดเจน

แมนยาและไดผลจรง เชน ทรงสอนพระจฬปนถก ผโงเขลาดวยการใหนาผาขาวไปลบคลา 2.5 การสอนดาเนนไปในรปทใหรสกวาผเรยนกบผสอนมบทบาทรวมกน ในการแสวงความ

จรง ใหมการแสดงความคดเหนโตตอบเสร หลกนเปนขอสาคญในวธการแหงปญญา ซงตองการอสรภาพในทางความคด และโดยวธนเมอเขาถงความจรง ผเรยนกจะรสกวาตนไดมองเหนความจรงดวยตนเอง และมความชดเจนมนใจ หลกนเปน

หลกทพระพทธเจาทรงใชเปนประจา และมกมาในรปการถาม-ตอบ เอาใจใสบคคลทควรไดรบความสนใจพเศษเปนราย ๆ ไปตามควรแกกาลเทศะ และ


เหตการณ ชวยเหลอเอาใจใสคนทดอย ทมปญหา 2.6 เอาใจใสบคคลทควรไดรบความสนใจพเศษเปนราย ๆ ไปตามควรแกกาลเทศะ และเหตการณ เชน ชาวนาคนหนงตงใจไวแตกลางคนวาจะไปฟงพทธเทศนา บงเอญววหายกรบออกไปตามหาจนไดววกลบมาแลวกรบไปฟงธรรมแตกชามาก แตใจกมงมนคดวาทนฟงตอนทายหนอยกยงด ไปถงวดปรากฏวาพระพทธเจายงทรงประทบรอนง ๆ ไมเรมแสดง ยงกวานนยงจดหาอาหารใหเขารบประทานจน อมสบาย แลวจงทรงเรมแสดงธรรม เปนตน 2.7 ชวยเอาใจใสคนทดอย ทมปญหา ฯลฯ (พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต) 2540.) 3. เกยวกบตวการสอน 3.1 ในการสอนนน การเรมตนเปนจดสาคญมากอยางหนง การเรมตนทดมสวนชวยใหการสอนสาเรจผลดเปนอยางมาก อยางนอย กเปนเครองดงความสนใจและนาเขาส เนอหาได พระพทธเจาทรงมวธเรมตนทนาสนใจมาก โดยปกตพระองคจะไมทรงเรมสอนดวยการเขาสเนอหาธรรมทเดยว แตจะทรงเรมสนทนากบผทรงพบ หรอผมาเฝาดวยเรองทเขารเขาใจด หรอสนใจอย 3.2 สรางบรรยากาศในการสอนใหปลอดโปรง เพลดเพลนไมใหตงเครยด ไมใหเกดความอดอดใจ และใหเกยรตแกผเรยน ใหเขามความ

ภมใจในตว 3.3 สอนมงเนอหา มงใหเกดความรความเขาใจในสงทสอนเปนสาคญ ไมกระทบตนและผอน ไมมงยกตน ไมมงเสยดสใคร ๆ

3.4 สอนโดยเคารพ คอ ตงใจสอน ทาจรง ดวยความรสกวาเปนสงมคา มองเหนความสาคญของผเรยน และงานสงสอนนน ไมใชสกวาทา หรอเหนผเรยนโงเขลา หรอเหนเปนชนตาๆ 3.5 ใชภาษาสภาพ นมนวล ไมหยาบ

คาย ชวนใหสบายใจ สละสลวย เข าใจง าย พระพทธเจามพระดารสไพเราะ รจกตรสถอยคาไดงดงาม มพระวาจาสภาพสละสลวย ไมมโทษ ยงผ

ฟงใหเขาใจเนอความไดชดแจง (พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต) 2540.)

วธการสอนแบบตาง ๆ ของพระพทธเจา

วธการสอนของพระพทธเจา มหลายแบบหลายอยาง ทนาสงเกตหรอพบบอย คงจะไดแกวธตอไปน 1. สนทนา 2. แบบบรรยาย 3. แบบตอบปญหา ทานแยกประเภทปญหาไวตามลกษณะวธตอบเปน 4 อยางคอ 1) ปญหาทพงตอบตรงไปตรงมาตายตว (เอกงสพยากรณยปญหา) 2) ปญหาทพงยอนถามแลวจงแก (ปฎปจฉาพยากรณยปญหา) 3) ปญหาทจะต องแยกความตอบ (วภชชพยากรณยปญหา) 4) ป ญหาทพง ยบย ง เ สย (ฐปนยปญหา) 4. แบบวางกฎขอบงคบ เมอเกดเรองมภกษกระทาความผดอยางใดอยางหนง ขนเปนครงแรก (พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต) 2540.)

ลลาการสอนของพระพทธเจา

คณลกษณะซงสามารถเรยกไดวาเปนลลาในการสอน 4 อยาง ดงน 1. อธบายใหเหนชดเจนแจมแจง เหมอจงมอไปดเหนกบตา (สนทสสนา)

2. ชกจงใจใหเหนจรงดวย ชวนใหคลอยตามจนตองยอมรบ และนาไปปฏบต (สมาทปนา) 3. เราใจใหแกลวกลาบงเกดกาลงใจ ปลก

ใหมอตสาหะแขงขน มนใจวาจะทาใหสาเรจได ไมหวนระยอตอความเหนอยยาก (สมตตเตชนา)

4. ชโลมใจใหแชมชน ราเรง เบกบาน ฟง ไมเบอ และเปยมดวยความหวง เพราะมองเหนคณ


ประโยชนทตนจะพงไดรบจากการปฏบต (สมปหงสนา) อาจผกเปนคาสน ๆ ไดวา “แจมแจง- จงใจ หาญกลา-ราเรง หรอ ชชด- เชญชวน คกคก-เบกบาน” (พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต) 2540.)

เทคนคการสอนของพระพทธเจา

1. การยกอทาหรณ และการเลานทานประกอบ การยกตวอยางประกอบคาอธบาย และการเลานทานประกอบการสอนชวยใหเขาใจความไดงายและชดเจน ชวยใหจาแมนยา เหนจรงและเกดความเพลดเพลน 2. การเปรยบเทยบดวยขออปมา คาอปมาชวยใหเรองทลกซงเขาใจยาก ปรากฏความ

หมายเดนชดออกมา และเขาใจงายขน โดยเฉพาะมกใชในการอธบายสงทเปนนามธรรม หรอแมเปรยบเรองทเปนรปธรรมดวยขออปมาแบบรปธรรม กชวยใหความหนกแนนเขา การใชอปมาน นาจะเปนกลวธประกอบการสอนทพระพทธองคทรงใชมากทสด มากกวากลวธอนใด 3. การใช อปกรณการสอน ในสมยพทธกาล ยอมไมมอปกรณการสอนชนดตาง ๆ ทจดทาขนไวเพอการสอนโดยเฉพาะ เหมอนสมยปจจบน เพราะยงไมมการจดการศกษาเปนระบบ

ขนมาก อยางกวางขวาง หากจะใชอปกรณบาง กคงตองอาศยวตถสงของทมในธรรมชาตหรอเครองใชตาง ๆ ทผคนใชกนอย 4. การทาเปนตวอยาง วธสอนทดทสดอยางหนง โดยเฉพาะในทางจรยธรรม คอการทาเปนตวอยางซงเปนการสอนแบบไมตองกลาวสอนเปนทานองการสาธตใหดแตทพระพทธเจาทรง

กระทานนเปนไปในรปทรงเปนผนาทด การสอนโดยทาเปนตวอยาง กคอ พระจรยวตรอนดงามทเปนอยโดยปกตนนเอง แตททรงปฏบตเปนเรองราวเฉพาะกม

5. การเลนภาษา เลนคา และใชคาในความหมายใหม การเลนภาษาและการเลนคา เปนเรองของความสามารถในการใชภาษาผสมกบปฏภาณ ขอนกเปนการแสดงใหเหนถงพระปรชาสามารถของพระพทธเจาทมรอบไปทกดาน...แมในการสอนหลกธรรมทวไป พระองคกทรงรบเอาคาศพททมอยแตเดมในลทธศาสนาเกามาใช แตทรงกาหนดความหมายใหม ซงเปนวธการชวยใหผฟงผเรยนหนมาสนใจ และกาหนดคาสอนไดงาย เพยงแตมาทาความเขาใจเสยใหมเทานน และเปนการชวยใหมการพจารณาเปรยบเทยบไปในตวดวยวาอยางไหนถก อยางไหนผดอยางไร 6. อบายเลอกคน และการปฏบตรายบคคล การเลอกคนเปนอบายสาคญในการเผยแพรศาสนา ในการประกาศธรรมของพระพทธเจา เรมแตระยะแรกประดษฐานพระพทธศาสนาจะเหนไดว าพระพทธเจ าทรงดาเนนพทธกจดวย การวางแผนทไดผลยง ทรงพจารณาวาเมอจะเขาไปประกาศพระศาสนาในถนใดถนหนงควรไปโปรดใครกอน การรจกจงหวะ และโอกาส ผสอนตองรจกใชจงหวะ และโอกาสใหเปนประโยชน ความยดหยนในการใชวธการ ถาผสอนสอนอยางไมมอตตา ตดตณหา มานะ ทฐเสยใหนอยทสด กจะมงไปยงผลสาเรจในการเรยนรเปนสาคญ สดแตจะใชกลวธใดใหการสอนไดผลดทสดกจะทาในทางนน ไมกลววาจะเสยเกยรตไมกลวจะถกรสกวาแพ

7. การลงโทษ และใหรางวล การใชอานาจลงโทษ ไมใชการฝกคนของพระพทธเจา แมในการแสดงธรรมตามปกตพระองค กแสดงไปตาม

เนอหาธรรมไมกระทบกระทงใคร การสอนไมตองลงโทษ เปนการแสดงความสามารถของผสอนดวย ในระดบสามญ สาหรบผสอนทวไป อาจตองคด

คานงวาการลงโทษ ควรมหรอไม แคไหน และอยางไร 8. การแกปญหาเฉพาะหนา ปญหาเฉพาะหนาทเกดขนตางครง ตางคราว ยอมมลกษณะแตกตางกนไปไมมทสนสด การแกปญหา


เฉพาะหนายอมอาศยปฏภาณ คอ ความสามารถในการประยกตหลก วธการและกลวธตาง ๆ มาใชใหเหมาะสม เปนเรองเฉพาะครง เฉพาะคราวไป

บทสรป

ในศตวรรษท 21 ทโลกกาลงกาวหนา สภาพของโลกทเปลยนไปเปนโลกแหงขอมลขาวสารและเทคโนโลย เปนสงคมโลกทสลบซบซอนเชอมโยงและเคลอนไหวเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงคมโลกกลายเปนสงคมความร (Knowl-edge Society) หรอสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) ครและบคลากรทางการศกษา จงตองปรบตวใหเปนผเรยนรอยตลอดและคณภาพการศกษาขนอยกบคณภาพครเปนหลก ครจงมความจาเปนทตองมการจดการเรยนการสอน และพฒนาตวเองในดานตาง ๆ ไมวาจะเปน การพฒนาความสามารถดานการสอน ตลอดทงการดารงชวตของตวคร ตองมวนย มคณธรรม จรยธรรม และจรรยา

บรรณวชาชพ มความประพฤตทเปนเเบบอยางทดทงทางกาย ทางวาจา และทางใจ มอดมการณเพอสวนรวม ตลอดจนดารงชวตอยางเหมาะสมกบฐานะ และมความรกศรทธา และยดมนในอดมการณแหงวชาชพตามอยางพระพทธเจาททรงมบคลกภาพภายนอก มพระอากปกรยามารยาททกอยาง งดงาม นาเลอมใส มคณสมบตผด มความองอาจ สงางาม เยอกเยน ทรงแสดงธรรมอยางแจม

แจง กอใหเกดความเพลดเพลน ชวนใหอยากฟง อยากเขาใกล และคณสมบตภายใน พทธคณในแงคณธรรมมมาก อนประกอบดวย 1.พระปญญาคณ ทเนนทศพลญาณในการตรวจดอปนสยสนดานความแตกตางของบคคลแตละประเภทและความ

เหมาะสมแกการฟงธรรม ซงคร ผประกอบวชาชพคร ควรหาเครองมอมาวเคราะหผเรยนเปนรายบคคล หรอรายกลม เพอจะไดจดการเรยนรให

เหมาะสมกบความตองการ ความสามารถของแตละบคคล หรอกลมผเรยนนน ๆ 2.พระวสทธคณ ท

ทาใหคนเชอถอและเลอมใส คอ ไมกระทาชวทางกาย วาจาและใจ ไมมเหตทใครจะยกขนตาหนได ทรงทาไดอยางทสอน สอนผอนอยางไรประพฤตเชนนน มงประโยชนแกผรบอยางเดยว ไมมงอามสตอบแทนใด ๆ 3.พระมหากรณาธคณ โดยไมยอทอตอความยากลาบาก โดยยดหลกสาหรบศกษา คอการฝกหดอบรม กาย วาจา จตใจ พระพทธเจาไดทรงมรปแบบ วธการ ลลาในการสอน และเทคนคการสอน คอ 1. พระพทธเจาทรงใชรปแบบการสอนให เหมาะสมกบสถานการณและผฟง โดยทรงจด รปแบบการสอนเกยวกบเนอหา หรอเรองทสอน เกยวกบตวผเรยนคอตามจรตของผฟง และเกยวกบตวการสอน คอ ทรงมวธเรมตนทนาสนใจ สรางบรรยากาศในการสอนใหปลอดโปรง เพลดเพลนไมใหตงเครยด สอนมงเนอหา มงใหเกดความรความเขาใจในสงทสอนเปนสาคญ สอนโดยเคารพ คอ ตงใจสอน ทาจรง ดวยความรสกวาเปนสงมคา มองเหนความสาคญของผเรยน ใชภาษาสภาพ นมนวล ไมหยาบคาย ชวนใหสบายใจ สละสลวย เขาใจงาย 2.พระพทธเจาทรงมวธสอนทเหมาะสมกบ แตละคน โดยทรงคานงถงความแตกตางระหวางบคคล โดยใชวธแบบสนทนา แบบบรรยาย แบบตอบปญหา และแบบวางกฎขอบงคบ กบบคคลและสถานการณทแตกตางกน 3.พระพทธเจาทรงใช

ลลาการสอนทเหมาะสม โดยอธบายใหเหนชดเจนแจมแจง เหมอนจงมอไปดเหนกบตา ชกจงใจใหเหนจรงดวย ชวนใหคลอยตามจนตองยอมรบ และนาไปปฏบต เราใจใหแกลวกลาบงเกดกาลงใจ ปลก

ใหมอตสาหะแขงขน มนใจวาจะทาใหสาเรจได ไมหวนระยอตอความเหนอยยาก ชโลมใจใหแชมชน ราเรง เบกบาน ฟง ไมเบอ และเปยมดวยความหวง 4.พระพทธเจาทรงใชเทคนคทกอใหเกด ประโยชนสงสดในการสอนแตละครง กลาวคอ การยก

อทาหรณ และการเลานทานยกตวอยางมาประกอบการสอน การใชอปกรณการสอน ใชอปกรณตางๆ ลงมอปฏบตเปนตวอยางใหผฟงเหนดดวยแลวเอา


ตาม การเลนภาษา เลนคา และใชคาในความหมายใหม ใชภาษาเลนคาตางๆ เพอใหผฟงเกดปญญา ขนมา เลอกสรรบคคลทจะทรงสอน รจกใชจงหวะ และโอกาสอนเหมาะสม มอบายอนยดหยน และ ทรงประทานรางวลใหผฟงททาดและลงโทษ ตลอดจนการใชกลวธแกปญหาเฉพาะหนา พระพทธเจาทรงมหลกการสอนทเปนตนแบบทใหครไดยดเปนแนวทาง ดงนนผทประกอบวชาชพครทตองการพฒนาใหกาวสครมออาชพ ควรยดหลกและพฒนา

ตนเองตามหลกการสอนและการปฏบตตนของพทธวธการสอน ทไดจากองคพระบรมคร ของพระพทธศาสนา ทเปน “ศาสนาแหงการเรยนร” (Learning Religion) (นธ ศรพฒน. 2558 : 8) เพอคนไทย และประเทศไทยจะไดพนผานวกฤตการณตาง ๆ ทามกลางกระแสโลกาภวฒน ดวยการจดการศกษาของครมออาชพ อยางมประสทธภาพและยงยนตลอดไป


นธ ศรพฒน. (2558). กฎแหงกรรมและกฎกรรมของสตว. กรงเทพมหานคร. พรรณราย ทรพยะประภา. (2548). จตวทยาประยกตในชวตและในการทางาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต). (2540). พทธวธในการสอน. กรงเทพมหานคร, สหธรรมมก. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2539). พระไตรปฎกภาษาไทย. ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.สมเดจพระญาสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรนายก. (2549). หลกพระพทธศาสนา,

กรงเทพมหานคร. มหามกฏราชวทยาลย. สานกงานเลขาธการครสภา. (2541). แบบแผนพฤตกรรมตามจรรยาบรรณคร พ.ศ. 2539. กรงเทพมหานคร.

โรงพมพครสภาลาดพราว. สานกงานเลขาธการวฒสภา ปฏบตหนาทสานกงานเลขาธการสภานตบญญตแหงชาต. (2560). รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560. กรงเทพมหานคร. สานกงานเลขาธการวฒสภา. สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2559). วชาการ ปท 19 ฉบบท 4 เดอนตลาคม-ธนวาคม

2559. โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. กรงเทพมหานคร.

การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)The Development Of Guidelines To Promote Scientific Literacy For Programme International Student Assessment: PISA.

จระวฒน โตะชาล1, สมบต ทายเรอคา2

Jirawat Tochalee1 , Sombat Tayraukham2

บทคดยอ

การวจยในครงนมความมงหมาย 1) เพอพฒนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 2) เพอพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) กลมตวอยางแบงเปน 3 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญหลกสตรและการสอนวทยาศาสตร จานวน 5 คน โดยเลอกแบบเจาะจง กลมท 2 ครผสอนวชาวทยาศาสตร ระดบชนมธยมศกษา ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาชนพนฐาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) จานวน 600 คน และใชวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) จานวน 1,020 คน โดยการสมหลายขนตอน (Multistage Random Sampling ) กลมท3 ผเชยวชาญดานการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร จานวน 9 คน โดยเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใช คอ 1) แบบสมภาษณแบบกงโครงสราง 2) แบบสอบถามการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) คาความเทยงตรงของแบบสอบถาม (IOC) เทากบ 0.67 ถง 1.00 คาอานาจ

จาแนกเทากบ 0.346 ถง 0.803 ความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.952 การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหสถตพนฐาน การวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) โดยใชโปรแกรมสาเรจรปและวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา 1. การวเคราะหโมเดลองคประกอบตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ทง 5 ดาน 28 ตวบงชมคาเปนบวก ตงแต 0.765 ถง 0.943 มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา โดยคานาหนกองคประกอบเรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานการจดแหลงเรยนร ดานกลยทธการสอน ดานการวดละประเมนผล ดานการใชสอและเทคโนโลย ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนนาหนกองคประกอบเทากบ 0.941, 0.895, 0.875, 0.861 และ 0.766

1 นสตระดบปรญญาโท สาขาวจยและประเมนผลการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 2 รองศาสตราจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 1 M.Ed. Candidate in Educational Research and Evaluation, Faculty of Education, Mahasarakham University 2 Associate Professor Faculty of Education, Mahasarakham University

40 จระวฒน โตะชาล, สมบต ทายเรอคาการพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร.....

ตามลาดบ มดชนวดระดบความกลมกลนระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดคาไค-สแควร (χ2) เทากบ 654.26 ทคาองศาอสระ (df) เทากบ 345 คาคาไค-สแควรสมพทธ (χ2/df ) = 1.89 คา GFI = 0.958 คา AGFI = 0.951 คา CFI = 0.998 คา SRMR = 0.0536 RMSEA = 0.030 แสดงวาโมเดลมความตรงเชงโครงสราง 2. ผลการพฒนาแนวทางการสงเสรมประกอบดวยการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) มทงหมด 5 แนวทางไดแก การใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย, การจดแหลงเรยนร, การวดละประเมนผล ,กลยทธการสอน, การจดกจกรรมเสรมการเรยน

คาสาคญ : ตวบงช, การสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร, แนวทางการประเมนผล PISA, ครผสอน

Abstract

Purposes of this research were to: (1) to develop indicators that promote scientific literacy of the international student assessment program PISA), and 2) develop guidelines that promote scientific literacy of the international student assessment program (PISA). Samples used in the study were divided into 3 groups: group 1, 5 experts by purposive sampling, group 2, 3 experts by purposive sampling, and Group 3, 9 experts who supported and Promoted Scientific Literacy. The Service Area Office involved in the study used exploratory factor analysis (EFA) with 600 people and Confirmatory Factor Analysis: (CFA) with 1,020 people randomly selected by Multistage Random Sampling. Research instruments included: 1) a Semi – structured Interview form 2) A science teacher from high school grade 1 during the Academic Year 2017 Under the Office of the Basic Education Commission in the North East. The content validity (IOC) is 0.67 to 1.00. The discriminative power is 0.346 to 0.803, the reliability is 0.952 for data analysis by basic statistical analysis Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) using findings indicated that the analysis model elements the promoting indicators of Reading Literacy in PISA and 5 of the 28 indicators were positive, with values ranging from 0.765 to 0.943

with a statistical significance level 01. The factor loading, sorted descending by the weight of the sort from high to low, is to provide Learning Resources, Teaching Strategies, Measurement and Evaluation, Media Innovation and Technology and Teaching Activities. The factor loading was 0.941, 0.895, 0.875, 0.861 and 0.766 respectively with the index measure level of integration

between models with empirical data. The chi – square value = 654.26 , Degree of Freedom (df) = 345 , Relative chi – square (χ2/df) = 1.89, GFI =0.958, AGFI = 0.951, CFI = 0.998, SRMR= 0.0536, RMSEA=0.030, indicating that the model has validity. The result of promoting guidelines

of reading literacy in data indicated 5 components of the guidelines: Media Innovation and Technology, Learning Resources, Measurement and Evaluation, Teaching Strategies, Teaching Activities

Keywords: Indicator, Promote Scientific Literacy, Development The Program for International Student Assessment (PISA), teachers


บทนา

การรเรองวทยาศาสตรนนเปนสมรรถนะของบคคลในการทจะบงบอกและเขาใจบทบาทของวทยาศาสตรทมตอโลก ตดสนใจในประเดนตางๆ บนพนฐานของความรทเขมแขง และเพอใชและผกพนกบวทยาศาสตรทจะตอบสนองความจาเปนตอชวตของแตละบคคล ในอนทจะทาใหบคคลนนเปนผ มส วนร วมในสงคม โดยการนาความร วทยาศาสตร แนวคดวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ไมวาจะเปน การใหเหตผล การคดวเคราะห การสอสาร สอความหมาย การแกปญหาเชงวทยาศาสตร การตดตามและประเมนผลขอโตแยง การนาเสนอขอมลมาใชใสถานการณตางๆ ในชวตจรง และเตรยมพรอมสาหรบการเปนพลเมองทมวจารณญาณ มความมนใจในตนเอง หวงใยและสรางสรรคสงคม และการรเรองวทยาศาสตรเปนตวชวดบอกคณภาพการศกษา เพอการพฒนาการประเมนทกษะเพอชวตมากกวาการเรยนรหวขอวทยาศาสตรตามหลกสตรในโรงเรยน (โครงการ PISAประเทศไทย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.). 2556. : 38) ผเรยนจะตองใชความรวทยาศาสตรและความเขาใจเพอชวยใหเขาใจประเดนหรอความจาเปนตางๆ และทาใหภารกจนนๆ สาเรจลลวงไปได ดงนนการประเมนการรเรองวทยาศาสตรจงเนนความชดเจนทตองการใหนกเรยนเผชญหนากบปญหาทางวทยาศาสตรทม

อยในชวต ในกระบวนการนตองการทกษะหลายอยางเปนตนวาทกษะการคดและการใชเหตผล ทกษะการโตแยง การสอสาร ทกษะ การสรางตว

แบบ การตงปญหาและการแกปญหา การนาเสนอ การใชสญลกษณ การดาเนนการ ซงนกเรยนตอง

ใชทกษะตางๆ ทหลากหลายมารวมกน หรอทบซอนหรอคาบเกยวกน ทงน โดยถอขอตกลงเบองตนวาการทคนคนหนงจะใชวทยาศาสตรได คนคน

นนจะต องมความร พนฐาน และทกษะทาง

วทยาศาสตรมากพออย แลวซงหมายถง สงทนกเรยนไดเรยนรไดในขณะทอยโรงเรยน (สนย คลายนลและคณะ. 2551 : 177) การประเมนการรวทยาศาสตร ของโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตหรอ PISA ทดา เนนการโดยองคการเพอความรวมมอและพฒนาทาง เศรษฐกจ หรอ OECD พบวาการรวทยาศาสตรของ นกเรยนไทยในระดบการศกษาขนพนฐาน เมอป พ.ศ.2558 มคาเทากบ 421 คะแนน ตา กวาคาเฉลยของ OECD คอ 493 คะแนน (โครงการ PISA ประเทศไทย สถาบน สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2559:1-3) ซงอยในตาแหนงท 54 จากทงหมด 72 ประเทศ สวนสมาคมนานาชาตเพอการประเมนผลการศกษา หรอ IEA ผ ก อตงโครงการประเมนผลวทยาศาสตรหรอ TIMSS ประเมนผลในระดบนานาชาตเพอสะทอนผลสมฤทธของ การจดการศกษาในระดบชนประถมศกษาปท 4 และ 6 เนนการประเมน 2 ดาน คอ ดานเนอหาสาระ (Content domain) และดานการคดหรอการใชปญญา (Cognitive domain) พบวานกเรยนไทยมคะแนนอยในอนดบท 24 (จากจานวนประเทศทเขารวมโครงการ38 ประเทศ) และม คะแนนเฉลยตากวาคะแนนเฉลยนานาชาต สะทอนใหเหนวาสภาพของการจดการศกษาวทยาศาสตรของไทยใน ระดบการศกษาขนพนฐานของโรงเรยนในปจจบนยง บกพรอง ออนแอ และตองแกไข

ปรบปรง ดวยเหตผลทกลาวมาขางตนและจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทาใหทราบ

ถงองคประกอบและตวบงชการรเรองวทยาศาสตร แตยงไมมงานวจยทแสดงถงวธการหรอแนวทางสาหรบครผสอน ในการทจะนาไปใชในการสงเสรม

เพอใหผเรยนเกดแนวทางการรวทยาศาสตร ทชดเจน ผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาทางการสง

เสรมการร เรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) และหาแนวทางในการสงเสรมตวบงชดงกลาว โดยใหผ


เชยวชาญพจารณาคดเลอกตวบงชซงไดจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ แลวสรางเครองมอเพอเกบรวบรวมขอมล โดยการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Explora-tory Factor Analysis : EFA) และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) จากนนนาผลการวจยทไดไปสมภาษณผเชยวชาญตอ เพอหาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ตามองคประกอบในแตละดาน ซงผลทไดจากการศกษาครงนจะเปนขอสนเทศสาหรบครและผทมสวนรวมในการจดการศกษาในการพฒนาการเรยนการสอนเพอใหมประสทธภาพและบรรลจดประสงคตอไป


1. เพอพฒนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 2. เพอพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)


ในการวจยครงนแบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)

ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)

กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในระยะท 1 คอ 1. เปนผเชยวชาญ จานวน 5 คน ประกอบดวย ครทมประสบการณในการสอนและสงเสรม

การสอนวทยาศาสตร, อาจารยสอนวทยาศาสตรในมหาวทยาลย , เจาหนาทในสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) 2. เปนครผสอนวชาวทยาศาสตร ระดบชนมธยมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาชนพนฐาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (EFA) จานวน 600 คน และใชวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (CFA) จานวน 1,020 คน โดยการสมหลายขนตอน (Multistage Random Sampling ) กลมตวอยางทใชในระยะท 2 คอ 1) การพฒนาแนวทางการสงเสรมการร เรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) จานวน 9 คน โดยเลอกแบบเจาะจง โดยมวฒการศกษาตงแตระดบปรญญาโทขนไป และมประสบการณในดานการสอนและการทางานตงแต 10 ปขนไป จานวน 9 คน ประกอบดวย ครผสอน และอาจารยมหาวทยาลย ใชในการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) เพอหาแนวทางในการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ของผเรยน เครองมอทใชในการวจย เครองมอในงานวจยครงน ผวจยไดสรางขนเอง โดยศกษาจาก แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของแบงเปน 2 ระยะ ดงน เครองมอในระยะท 1 คอ แบบสอบถามการ

สงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ เครองมอในระยะท 2 คอ แบบบนทกการสมภาษณเชงลก การดาเนนการวจย ผวจยไดดาเนนการวจยตามลาดบขนตอนแบงเปน 2 ระยะ มรายละเอยดดงน

ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA ) แบงออกเปน 2 ตอน ดงน


1. การสรางและคดเลอกตวบงช 1.1 ศกษาแนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของเพอนามาสงเคราะหและสรางกรอบแนวคด 1.2 รางตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ในแตละดานไดจานวน 6 ดาน 71 ตวบงช 1.3 นารางองคประกอบและตวบงชในแตละดาน มาสรางแบบประเมนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามศพทเฉพาะ (IOC) แลวเสนอตอผเชยวชาญจานวน 3 คน ในกลมตวอยางท 1 เพอคดเลอกตวตวบงช โดยพจารณาความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามศพทเฉพาะ (IOC) 1.4 นาแบบประเมนมาหาคาเฉลย และใชเกณฑในการพจารณาคดเลอกตวบงชทมคาเฉลยตงแต 0.50 ขนไป ซงไดคา IOC อยระหวาง 0.00 – 1.00 และกรอบแนวคดทงหมด 6 ดาน จานวน 71 ตวบงช 1.5 สรางแบบประเมนความเหมาะสมของตวบงชการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ทงหมด 6 ดาน จานวน 71 ตวบงช แลวนาไปใหผ

เชยวชาญจานวน 5 คน ในกล มตวอยางท 1 พจารณาความเหมาะสมของตวบงช 1.6 นาขอมลมาวเคราะหหาคาเฉลย และใชเกณฑในการพจารณาคดเลอกตวบงชทมคาเฉลย

ตงแต 2.51 ขนไป และแกไขเพมเตมในสวนทเปนขอเสนอแนะของผ เชยวชาญ ปรากฏวาตวบงชผานเกณฑทกตว โดยคาเฉลยของความเหมาะสมของตว

บงชอยระหวาง 3.29 – 4.00 รวมทงหมด 62 ตวบงช 1.7 สรางแบบสอบถามการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) จากนนนาไปเกบขอมลกบครผสอนระดบมธยมศกษา จานวน 50 คน เพอหา

คณภาพของแบบสอบถามโดยการหาคาอานาจจาแนก (Discrimination) และคาความเชอมน (Reli-ability) ของแบบสอบถาม พบวา ผานเกณฑทกขอ โดยใชเกณฑการคดเลอก df = N-2 = 50 – 2 = 48 ระดบนยสาคญท.05 ซงเปนการทดสอบทางเดยว (One-tailed test) พบวา มคาวกฤตประมาณ 0.236 (ใชการเทยบบญญตไตรยางค) นนคอจะใชคาดงกลาวเปนเกณฑในการคดเลอกขอคาถามซงพบวา ทกขอมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม(Item Total Correlation) สงกกวาเกณฑหรอคาวกฤต โดยผวจยไดคดเลอกมาใหแตละดานใกลเคยงกนจะไดทงหมด 50 ตวบงช โดยมคาอานาจจาแนก(Discrimination) ตงแต 0.346 ถง 0.803 และความเชอมน (Reliability) ทงฉบบเทากบ 0.952

1.8 พมพ แบบสอบถามเป นฉบบสมบรณเพอนาไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 ในการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) ตอไป 2. การสารวจและยนยนตวบงช 2.1 การวเคราะหองค ประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) 2.1.1 น า แ บ บ ส อ บ ถ า ม ฉ บ บสมบรณไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 จานวน 600 คน เพอสารวจองคประกอบและตวบงชของการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตร ตามแนวทาง

การประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 2.1.2 นาขอมลทไดมาวเคราะหวาไดกองคประกอบ และมกตวบงชทสาคญในแตละองคประกอบ พบวาม 5 องคประกอบ 28 ตวบงช

คอ 1. ดานการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย 2.ดานการจดแหลงเรยนร 3. ดานการวดและประเมนผล 4. ดานกลยทธการสอน 5. ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน 2.1.3 สรางแบบสอบถามการสง

เสรมการร เรองวทยาศาสตร ตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ


ทงหมด 5 องคประกอบ จานวน 28 ตวบงช เพอนาไปเกบขอมลและวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) เพอตรวจสอบความสอดลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษตอไป 2.2 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) 2.1.1 นาแบบสอบถามทไดจากขนตอนการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ ไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 จานวน 620 คน เพอตรวจสอบความสอดลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ

2.1.2 นาขอมลมาวเคราะหองคประกอบเชงยนยน โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร (Confirmatory Factor Analysis: CFA) แลวพจารณาคาสถตทสาคญทใช ตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ

ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต(PISA) 2.1 นาขอมลทไดจากการวเคราะหองค

ประกอบเชงยนยนมาเรยงลาดบความสาคญในแตละองคประกอบ แลวนาไปสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบผเชยวชาญ ทเปนตวอยาง จานวน 9 คน ในประเดนคาถาม คอ องคประกอบแตละดานควรมวธดาเนนการอยางไร จงจะเปนการพฒนา

แนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในระยะท 1 การวจยครงนผ วจยไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบดงน

1. การวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) 1.1 วเคราะหขอมลเบองตนเพอใหทราบลกษณะการแจกแจงของขอมล โดยใชคาสถตพนฐานไดแก คาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S)

1.2 วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s Product Moment Cor-relation coefficient) เพอดลกษณะความสมพนธของตวบงช 1.3 วเคราะหองคประกอบเชงสารวจโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร ดวยวธการสกดแบบตวประกอบสาคญ (Principal Component Analysis : PC) และหมนแกนแบบออโธนอล (Orthogonal) โดยวธแวรแมกซ (Varimax) เพอสงเคราะหตวบงช การวเคราะหประมาณคา Communality ซงเปนความแปรปรวนทมความสมพนธแตละดานรวมกนในองคประกอบ 2. วเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Con-firmatory Factor Analysis : CFA) 2.1 วเคราะหขอมลเบองตนเพอใหทราบลกษณะการแจกแจงของขอมล โดยใชคาสถตพนฐานไดแก คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S) และคาความเบ (Skewness) คาความโดง (Kurtosis)

2.2 วเคราะหคาสถตสาคญทใชตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดแก คาสถตไค-สแควร (Chi-Square Statistic) ควรมคาตายงเขาใกลศนยแสดงวาโมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ, คาไค-สแควสมพนธ (Relative Chi-Square)เปนคาสถตทใชเปรยบเทยบระดบความกลมกลนระหวางโมเดล

ทมคาองศาอสระเทากน โดยมคาไค-สแควรสมพนธไมเกน 3.00, คาดชนวดระดบความกลมกลน GFI (Goodness of Fit) มคาระหวาง 0 ถง โดยคาดชน GFI ควรมคามากกวา 0.90 คาดชนวดระดบ

กลมกลนคะแนนมาตรฐาน คารากของคาเฉลยกาลงสองทปรบแกแลว AGFI (Adjusted Goodness of Fit) ควรมคาตากวา GFI คาดชนวดระดบกลมกลนเปรยบเทยบ CFI ควรมคามากกวา 0.95 , คารากของคาเฉลยกาลงสองของเศษเหลอในรป

ของความคลาดเคลอนโดยประมาณ RMSEA (Root Mean Square Error of Approximation) เขาใกล 0 ยงด


การวเคราะหขอมลในระยะท 2 ผวจยดาเนนการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ดวยแบบสมภาษณเชงลก แลวนาผลทไดจากการสมภาษณมาวเคราะหเนอหา และใชเกณฑในการพจารณาความถของผเชยวชาญ รอยละ 60 ขนไป แลวสรปเปนแนวทางการสงเสรมในแตละองคประกอบ

ผลการวจย

ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 1. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (EFA) พบวา ไดองคประกอบทงหมด 5 องคประกอบ ซงการพจารณาคานาหนกองคประกอบวาตวแปรแตละตวควรจะอยองคประกอบใด ผวจย

ใชเกณฑพจารณาตวแปรทมนาหนกองคประกอบมากกวา .30 โดยคดเลอกตวแปรทมนาหนกองคประกอบสงสดบนองคประกอบนนถาตวแปรใดมคานาหนกองคประกอบใกลเคยงกนหลายคามากกวา 1 องคประกอบ ผวจยพจารณาคานาหนกองคประกอบสงทสด ทสงกวาองคประกอบอนตงแต 10 ขนไป ซงจะถอวาเปนตวแปรทไมซบซอน และองคประกอบทขอคาถามหรอตวแปรไมถง 3 ขอ ผวจยจะตดองคประกอบนนออกเพราะถอวาเปนองคประกอบทไมชดเจน ผลการวเคราะหองคประกอบ ปรากฏวาไดองคประกอบใหม 5 องคประกอบ 28 ตวบงช มคา Communality (h2) คาตงแต .675 ถง .908 Eigen Value สามารถอธบายความแปรปรวนไดรอยละ 61.298 ของความแปรปรวนของการสงเสรม การร เรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) (ตารางท 1)

ตารางท 1

ลาดบ ชอองคประกอบ ตวบงช นาหนกองคประกอบ

1 ดานการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย 10 0.861

2 ดานการจดแหลงเรยนร 7 0.941

3 ดานการวดและประเมนผล 5 0.875

4 ดานกลยทธการสอน 3 0.895

5 ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน 3 0.766

รวมจานวนตวบงช 28

Eigen Value % ความแปรปรวน = 61.298

ดงนนจงสามารถเขยนเปนโมเดลโครงสรางตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA)

จากองคประกอบ 5 องคประกอบ จานวน 28 ตวบงช ผวจยจงทาการ วเคราะหในขนตอนตอไป 2. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน

อนดบสอง ไดคานาหนกองคประกอบของตวบงชสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการ

ประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ทง 5 องคประกอบ มคาเปนบวก มคาตงแต 0.76 ถง 0.941

มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา โดยคานา

หนกองคประกอบเรยงลาดบจากมากไปนอย คอ 1.ดานการจดแหลงเรยนร 2.ดานกลยทธการสอน

3.ดานการวดและประเมนผล 4.ดาน การใชสอและเทคโนโลย 5.ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน นาหนกองคประกอบเทากบ 0.941, 0.895,

0.875, 0.861 และ 0.766 ตามลาดบ มดชนวดระดบความกลมกลนระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดคาไค-สแควร (χ2) เทากบ 654.26 คาความนาจะเปน เทากบ 0.000 ทองศาอสระ (df) เทากบ 345


คาไค-สแควรสมพทธ (χ2/ df ) เทากบ 1.89 คา GFI = 0 .958 คา AGFI = 0.951 คา CFI = 0.998 คา SRMR = 0.0536 คา RMSEA = 0.030 เนองจากคาไค-สแควร (χ2) มนยสาคญ (p<.05) แตคาไค-สแควรสมพทธ (χ2 /df ) นอยกวา 3.00 ดชน GFI

และ ดชน AGFI มคามากกวา 0.90 ดชน CFI มคามากกวา 0.95 คา SRMR มคาตากวา 0.08 และคา RMSEA มคาตากวา 0.06 ถอวาโมเดลองคประกอบมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (เสร ชดแชม, 2547 อางถงใน สมบต ทายเรอคา, 2555) (ตารางท 2 ภาพประกอบท 1)

ตารางท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง

ตวแปร ตวบงชนาหนก

องคประกอบR2

สมประสทธ

คะแนนองคประกอบ

องคประกอบท 1 ดานการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย 0.861 0.742 0.760

Y1 1. ขาพเจามการใชสอการสอนเพอแกปญหาการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน

0.815 0.664 0.554

Y2 2. ขาพเจามการเลอกสอการสอนวทยาศาสตรทมขนาดพอเหมาะและสะดวกตอการใชสอน

0.426 0.182 -0.349

Y3 3. ขาพเจามการผลตสอนวตกรรมเพอกระตนใหนกเรยนอยากเรยนร

0.678 0.459 -0.224

Y4 4. ขาพเจาผลตสอการสอนทมความเหมาะสมกบระดบชนและระดบความสามารถของผเรยน

0.684 0.468 -0.096

Y5 5. ขาพเจามการใชสอการสอนชวยสรางแรงจงใจในการเรยนวทยาศาสตร

0.791 0.625 0.724

Y6 6. ขาพเจาสรางชดฝกทกษะเพอเสรมกระบวนการเรยนวทยาศาสตรตามความสนใจของผเรยน

0.812 0.659 0. 138

Y7 7. ขาพเจามการเลอกใชสอการสอนทใหม มสภาพพรอมใชงานไดทนท

0.751 0.564 0.447

Y8 8. ขาพเจามการใชสอประกอบการสอนวทยาศาสตรทมความหลากหลาย

0.711 0.506 -0.883

Y9 9. ขาพเจามการฝกนาความรทางเทคโนโลยไปใชเพอผลตชน

งาน ประยกตใชและตอยอดความร

0.976 0.952 1.612

Y10 10. ขาพเจามการจดทาเอกสาร เวบไซด ประชาสมพนธโรงเรยนในดานตาง ๆ เพอเผยแพรสชมชน

0.903 0.816 0.294

องคประกอบท 2 ดานการจดแหลงเรยนร 0.941 0.885 0.934

Y11 1. ขาพเจามการประชาสมพนธแหลงการเรยนร ตางๆในโรงเรยนใหกบนกเรยน

0.918 0.843 -0.571

Y12 2. ขาพเจามการจดศนยการเรยนรดวยสอคอมพวเตอรชวย

สอนระดบผลสมฤทธของผเรยน

0.932 0.868 0.981

Y13 3. ขาพเจาจดระบบสบคนขอมลจากอนเตอรเนตแกนกเรยน 0.873 0.762 0.151


ตารางท 2 (ตอ)

ตวแปร ตวบงชนาหนก



คะแนน

องคประกอบ

Y14 4.ขาพเจาชแนะกระบวนการเรยนรแหลงเรยนรและวธการเรยน

รทเหมาะสม

0.925 0.855 0.003

Y15 5. ขาพเจาอานวยความสะดวกในการเรยน ทาหนาทในการให

เครองมอเพอสรางความรสาหรบผเรยนกระบวนการทางาน

0.946 0.895 0.052

Y16 6. ขาพเจาสรางบรรยากาศการเรยนรทดระหวางครกบนกเรยน 0.928 0.862 0.751

Y17 7. ขาพเจานานกเรยนไปทศนศกษาจากแหลงการเรยนรทเกยวของกบวทยาศาสตร

0.845 0.713 0.069

องคประกอบท 3 ดานการวดและประเมนผล 0.875 0.766 0.810

Y18 1. ขาพเจามการวดและประเมนผลเมอเรยนจบหนวยการเรยนรในแตละหนวย

0.824 0.679 0.160

Y19 2. ขาพเจานาผลการวดและประเมนการเรยนการสอนวทยาศาสตรมาพฒนาวธการสอน

0.890 0.792 0.385

Y20 3. ขาพเจาใหนกเรยนประเมนผลตนเอง 0.820 0.672 -0.065

Y21 4. ขาพเจาวดและประเมนผลการเรยนเพอตรวจสอบขอบกพรองของนกเรยน

0.836 0.699 0.310

Y22 5. ขาพเจาใชสอการสอนชวยใหนกเรยนเรยนเกดเขาใจในการเรยนงายขน

0.682 0.465 0.261

องคประกอบท 4 ดานกลยทธการสอน 0.895 0.801 0.804

Y23 1. ขาพเจามการใชชดฝกทกษะวทยาศาสตรทหลากหลายในการจดการเรยนร

0.825 0.681 0.231

Y24 2. มการจดกจกรรมการเรยนรโดยเนนทกษะการทดลองในรายวชาทสอน

0.843 0.711 0.886

Y25 3. ขาพเจามการนาวธการสอนทหลากหลายมาใชกบกจกรรม

การสอนในเนอหาวทยาศาสตร

0.827 0.685 0.479

องคประกอบท 5 ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน 0.766 0.586 0.673

Y26 1. ขาพเจาตงคาถามและเราความสนใจในการเรยน 0.826 0.682 0.575

Y27 2. ขาพเจาสรางแรงบนดาลใจทางการเรยนรเปนตวแบบ (Role Model) ทผเรยนสามารถยดเปนแบบอยางในการดารงชวตและ

อยรวมกบสงคมไดอยางมความสข

0.775 0.601 0.145

Y28 3. ขาพเจาจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการคด วเคราะห สงเคราะห และสรปความคดรวบยอด

0.782 0.611 0.547

Chi-square = 654.26 df = 345 c2/df = 1.89

GFI = 0.958 AGFI = 0.951 CFI= 0.998 SRMR = 0.0536 RMSEA = 0.030


Chi-square =654.26 df = 345 χ2/df = 1.89GFI = 0.958 AGFI = 0.951 CFI= 0.998 SRMR = 0.0536 RMSEA = 0.030

ภาพประกอบท 1 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสองตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA )


ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA ) จากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองพบวา ตวบงชการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA ) ม 5 องคประกอบ 28 ตวบงช ผวจยนาไปสมภาษณผ เชยวชาญจานวน 9 คน โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ซงแบงออกเปน 2 กลม คอ ครผสอน และอาจารยมหาวทยาลย พบวา ผเชยวชาญใหแนวทางในการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA ) จาก 5 องคประกอบ ไดทงหมด 23 ขอ เมอทาการวเคราะหเนอหา และใชเกณฑในการพจารณาความถของผเชยวชาญ รอยละ 60 ขนไป สามารถสรปเปนแนวทางในการสงเสรมในแตละองคประกอบ ไดแก องคประกอบท 1 รปแบบของสอการเรยนรควรมความหลากหลาย เพอสงเสรมใหการเรยนรเปนไปอยางมคณคา กระตนใหผเรยนรจกวธการแสวงหาความร เกดการเรยนรอยางกวางขวางและตอเนองตลอดเวลา องคประกอบท 2 สนบสนนการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบหลกสตรและการจดการเรยนรตามแนวปฏรปการเรยนรสนบสนนการจดและการใชแหลงเรยนรทมอยแลวใหเกดคณคาตอการเรยนร

อยางแทจรง องคประกอบท 3 ครผสอนมการวดผลควรจดทาแผนการประเมนผลในรายวชาของตนเองตลอดภาคเรยน มประเมนผลกอนเรยน ระหวางเรยน ปลายภาคองคประกอบท 4 ครผสอนมความ

ม งมนในดานการสอน ใชวธการสอนแบบเปดโอกาสในการแสดงความคดเหน (Brainstorming) องคประกอบท 5 ครจดกจกรรมสงเสรมการสอนให

ผเรยนสามารถ คดเปน ทาเปน แกปญหาเปน ฝกการคดแบบสมมตฐาน ฝกคดกลบทศทาง ฝกการ

ใชแบบสญลกษณใหม ฝกวเคราะหความ เกยวโยง


1. ผลการวจยพบวา แนวทางการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 1.1 ผลการสงเคราะหตวบงชจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอสรางกรอบแนวคดการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ซงประกอบดวย 6 ดาน 51 ตวบงชไดแก องคประกอบ ดานการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย ดานการจดแหลงเรยนร ดานการวดและประเมนผล ดานกลยทธการสอนและ ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน 1.1.1 ผลการเพมเตมการคดเลอกตวบงชจากการศกษาเอกสารทเกยวของและการสมภาษณผเชยวชาญเพมเตมซงประกอบดวยตวบงชหลก 6 ดาน 71 ตวบงชยอย 1.1.2 ผลการคดเลอกตวบงช โดยผเชยวชาญไดตวบงชหลก 6 ดาน 75 ตวบงชยอย 1.2 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ ตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ได 5 องคประกอบ 28 ตวบงช มนาหนกองคประกอบอยระหวาง .639 ถง .811 ประกอบดวยองคประกอบ ดานการใชสอนวตกรรมและ

เทคโนโลย ดานการจดแหลงเรยนร ดานการวดและประเมนผล ดานกลยทธการสอน ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน องคประกอบทงหมดสามารถอธบายการสงเสรมการร เรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยน

นานาชาต (PISA) ไดรอยละ 67.095 1.3 ผลการวเคราะหโมเดลองคประกอบ

ตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) พบวา ประกอบดวย ทง 5 องคประกอบ มคาเปน

บวก มคาตงแต 0.765 ถง 0.943 มนยสาคญทาง


สถตทระดบ .01 ทกคา โดยคานาหนกองคประกอบเรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานการจดแหลงเรยนร ดานกลยทธการสอน ดานการวดและประเมนผล ดานการใชสอและเทคโนโลย ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน นาหนกองคประกอบเทากบ 0.943, 0.896, 0.876, 0.864 และ 0.765ตามลาดบ มดชนวดระดบความกลมกลนระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดคาไค-สแควร (χ2) เทากบ 654.26 ทองศาอสระ (df) เทากบ 345 คาไค-สแควรสมพทธ ( χ2/ df ) เทากบ 1.89 คา GFI = 0 .958 คา AGFI = 0.951 คา CFI = 0.998 คา SRMR = 0.0536 คา RMSEA = 0.030 แสดงวาโมเดลมความตรงเชงโครงสราง 2. แนวทางกา รส ง เ ส ร มกา ร ร เ ร อ งวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) พบวา ตวบงชในการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ม 5 องคประกอบ จานวน 28 ตวบงช นาไปสมภาษณผเชยวชาญ จานวน 9 คน มทงหมด 5 องคประกอบ จานวน 23 ขอ ซงแนวทางการสงเสรมเหลานจะสงผลใหครผสอนวทยาศาสตรหรอผทเกยวของสามารถนาไปวางแผนในการขบเคลอนใหสงเสรมการร เรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ตอไป


1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 จากผลการวจยพบวา การสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ของครผสอน ผบรหาร

สถานศกษาหรอผทมสวนเกยวของควรใหความสาคญและสงเสรมตามองคประกอบตาง ๆ อยางสมาเสมอ โดยนาตวบงชและแนวทางการสงเสรม

ทง 5 องคประกอบดวยองคประกอบ 1.ดานการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย 2.ดานการจดแหลง

เรยนร 3.ดานการวดและประเมนผล 4.ดานกลยทธการสอน 5.ดานการจดกจกรรมเสรมการเรยนการสอน มาพจารณาวางแผน มการประสานงานเพอไดแนวปฏบตรวมกนเพอใหนกเรยนเกดการการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) 1.2 จากผลการวจยองคประกอบทมความสาคญมากเปนอนดบหนง คอ องคประกอบคอ ดานการจดแหลงเรยนร นาหนกองคประกอบเทากบ 0.943 ซงแสดงใหเหนแนวทางการพฒนาการสงเสรมการร เรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ตอไป 1.3 การนาตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA ไปใชนนควรพจารณากลมเปาหมายในเรองบรบททแตกตางกนในแตละทองถนดวย 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 จากตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ควรศกษาองคประกอบทหลากหลาย แนวทางการพฒนาเพมเตม 2.2 จากตวบงชการสงเสรมการรเรองวทยาศาสตรตามแนวทางการประเมนผลนกเรยน

นานาชาต (PISA) ทได ควรพฒนาเครองมอ ทหลากหลาย



กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

โครงการ PISA ประเทศไทย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2556). ผลการประเมน PISA 2012 คณตศาสตร การอาน และวทยาศาสตรนกเรยนรอะไร. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด อรณการพมพ.

นธรตน อาโยวงษ. (2554). การรวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 เรอง พนธศาสตรและเทคโนโลยทางดเอนเอ โดยการจดกจกรรมการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ของ YUENYONG (2006). วทยานพนธ ศษ.ม. ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน.

Bybee. (2009). “PISA 2006: An Assessment of Scientific Literacy,” Journal of Research in Science Teaching. 46(8) : 865–883.

วฒนธรรมหมาก : วถแหงความสขแบบพอเพยงของคนตาบลบางสวรรคอาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน*Betel Nut Culture: Sufficient Happiness Folklore of Villagers in Bang Sawan Subdistrict, Pra Seang District, Suratthani Province.

จรวรรณ ศรหนสด1, วนษา ตคา2

Jeerawan Srinoosud1, Vanisa Tikam2

บทคดยอ

วฒนธรรมหมากของคนตาบลบางสวรรคเกดขนอยางเปนองครวมบนฐานความสมพนธทงทางตรงและทางออมตงแตรากหมากถงยอดหมาก ในทางตรงลกหมากถกใชเปนของกนเลน แปรรปกาบหมาก ไมหมากเปนของใช และปลกเปนอาณาเขต รวบาน ในทางออมหมากถกใชเปนพชสอกลางสรางความสมพนธระหวางคนกบคนผานเชยนหมาก การคาขาย การประกอบอาชพ ความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต สรางการดารงอยทสมบรณของระบบนเวศผานการทาสวนสมรม การเปนพชเกอกลพชชนดอนใหเตบโต พชยดดน สรางความชมชน ความสมพนธระหวางคนกบสงเหนอธรรมชาตผานการเปนสญลกษณ สอถงการเคารพตอสงเหนอธรรมชาตในฐานะเครองเซนไหวทขาดไมไดในพธกรรมตาง ๆ ซงนามาสวถสขแบบพอเพยงของวฒนธรรมหมากทเกดขนในตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน ปรากฏใน 5 ลกษณะ คอ วถแหงความสขกาย วถแหงความสขใจ วถแหงความสขแบงปน วถแหงความสขเทาทน และวถแหงความสขแบบพงตนเอง

คาสาคญ : วฒนธรรมหมาก สขแบบพอเพยง

Abstract

The influence of Betel nut on the culture of villagers in Bang Sawan subdistrict can be found at many levels of the villager’s physical, spiritual and social worlds; it is not simply an insignificant nut. On a physical level, the nut contributes nearly its entire structure to the culture, both directly

* บทความนเปนบทความสบเนองจากงานวจยเรอง วฒนธรรมหมากและการจดการหมาก ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน ของจรวรรณ ศรหนสด และวนษา ตคา

1 สาขาวชาการพฒนาชมชน คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน

E-mail address : [email protected] สาขาวชาการจดการทางวฒนาธรรม คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน

E-mail address : [email protected] Department of Community Development, Faculty of Humanities and Social Sciences Surat Thani Rajabhat

University2 Department of Cultural Management, Faculty of Humanities and Social Sciences Surat Thani Rajabhat University


and indirectly. Directly, the nuts are enjoyed as a snack; its sheath is processed; its wood is used for fashioning houseware, and the nuts have even been used to make fencing. Indirectly, the Betel nut is often used as a mediator in relationships among people. The relationship between people and nature has developed into an ecosystem through integrated gardening. During a plants growing cycle, Betal nuts nourish young plants by holding and moisturizing the soil. In the supernatural world the nut is portrayed as a symbol of respect for the supernatural and is considered as an as indispensable oblation at any ritual. The nuts overall versatility brings “sufficiency happiness” to the culture of folklore in Bang Sawan subdistrict, Pra Seang district, Suratthani Province. The folklore is evident in 5 aspects; physical happiness, happiness, sharing happiness, happiness knowingly, and folklore of self-reliant happiness.

Keywords: Betel nut culture, sufficient happiness

บทนา

สงคมไทยเกดขนและดารงมาบนฐานความเปนสงคมเกษตรกรรม มความเชอมโยงกบพชหลายชนดในวถการดารงชวตของผคน หนงในพชทสมพนธและพงพาอาศยตอการใชชวต คอ “หมาก” เหนไดจากคากลาวของเทยมจตร พวงสมจตร (2544 : 50, 52 - 56) ทวา หมากเปนพชทเขามาม

บทบาทสาคญทางวฒนธรรม โดยเฉพาะในสงคมไทย

ทมความสาคญเกอบเทากบขาว ตามสานวนทวา “ขาวยากหมากแพง” ในความหมายวา “เกดภาวะขาดแคลนอาหาร” โดยคนไทยนาหมากมาใชประโยชนอยางมากมายทผกพนอยกบวถชวตของคนไทย ไมวาจะเปน เครองเคยว เครองประกอบในพธกรรม เครองแสดงไมตรจต เครองแสดงยศศกด วตถมงคล

สนคา ยารกษาโรค และเครองมอเครองใช หมากเปนพชทมในสงคมไทยมายาวถกนามาใชในหลาย ๆ ดานของการดารงชวต เปนทรพยากรหนงของชมชน ทมการใชประโยชนเชอมโยงกบวถชวตในหลายดานในฐานะพชคบาน เมอ

มองในความหมายทางวฒนธรรมของสายนต ไพรชาญจตร (2550 : 8), อานนท กาญจนพนธ (2544 : 164 - 166) และประเวศ วะส (2547 : 18 - 20) ทมองวา วฒนธรรม คอ ชวต คอ ความสมพนธแหงชวตของคนและสรรพสงทเคลอนไหวเปลยนแปลง

ในความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาต คนกบสงเหนอธรรมชาต ทาใหเหนไดชดเจนวา “หมากเปนวฒธรรมหนงของคนไทย” ทมความสมพนธเชอมโยงระหวางคนกบสงตาง ๆ เรอยมาจนปจจบน การใชหมากในปจจบนทยงคงชดเจนคอดานการกน ดานพธกรรม ดานอาณาเขตบาน – สวน และดานเศรษฐกจ ซงมมาแตอดตชดเจนมากนอยในแตละชวงเวลาแตกตางกนไป แตสงทเกดขนคอ หมาก

สามารถตอบสนองความตองการและสรางประโยชน

ใหแกคนไทยไดเรอยมาโดยมอาจปฏเสธได และประโยชนดานหนงทเกดขนคอ “ความสข” จากการใชประโยชนจากหมาก เมอกลาวถง “ความสข” ในภาวะปจจบนคงจะปฎเสธไมไดวาสวนหนงของสงคมใหความสาคญ

กบการมงมเงนทอง ทรพยสน ทจะเชอมไปในเรองความอดมสมบรณแหงปจจย 4 หรอ 5 หรอ 6 ในการดารงชวต โดยมเงนเปนสอกลางแหงการแลก

เปลยน แตขณะเดยวกนกไมสามารถพดไดวาสงเหลานคอ “สขแทจรง” เพราะมหลายปรากฏการณทสะทอนใหเหนวาความสขขางตนนนไดสรางความทกขตามมาดวย เหนไดจากปรากฏการณขาวในสงคมทเกดขน อาท พนองในตระกลทะเลาะแยงชงสมบต แยงผลประโยชนดานธรกจของครอบครว การคดสนของมหาเศรษฐ เปนตน ขณะทหลาย

54 จรวรรณ ศรหนสด, วนษา ตคาวฒนธรรมหมาก : วถแหงความสขแบบพอเพยง.....

กรณของสงคมกปรากฏการใชชวตอยางมความสขทามกลางความเรยบงาย สมถะ อาท ครอบครวนายเลยม บตรจนทา เจาของแนวคด สวนออนซอน แหงบานนาอสาน จงหวดฉะเชงเทรา นายประยงค รณรงค ผใชชวตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงแหงบานไมเรยง จงหวดนครศรธรรมราช เปนตน สะทอนใหเหนวาการมไดมงคงรารวย กสามารถทจะสรางความสขแหงชวตได เปนความสขทเกดจากความพอใจ เปนสขทเยนซงไมจาเปนตองตอบแทนดวยเงนหรอสงมคา ดงพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย วนท 4 ธนวาคม 2541 ความวา “...ถาประเทศใดมความคดอนน มความคดวาทาอะไรตองพอเพยง หมายความวาพอประมาณ ซอตรง ไมโลภอยางมาก คนเรากอยเปนสข” (มลนธชยพฒนา : ออนไลน) ในศาสตรดานการพฒนาชมชนและการจดการทางวฒนธรรม วถสขนเปนการสรางความสขบนฐานความเปนมนษย อนหมายถง ผมจตใจสงสง ใชชวตอยรวมกนอยางบรสทธใจ มความพอดแหงตน ดงคากลาวของทานพทธทาสเรอง เปนมนษย หรอ เปนคน ? ทวา “เปนมนษย เปนได เพราะใจสง เหมอนหนงยง มด ทแววขน

ถาใจตา เปนได แตเพยงคน ยอมเสยท ทตน ไดเกดมา ใจสะอาด ใจสวาง ใจสงบ ถามครบ ควรเรยก มนสสา

เพราะทาถก พดถก ทกเวลา เปรมปรดา คนวน สขสนตจรง…” ดงนนความสขบนฐานความเปนมนษยนถอ

เปนเปาหมายสงสดของการพฒนาชมชนและการจดการทางวฒนธรรม ทสามารถเกดขนไดบนฐาน

การใชชวต การอยร วมกนอยางสอดคลองกบทรพยากรของชมชนและองคความรของคนในพนทอยางเหมาะสม ซงนาไปสการสรางสขในวถชวต

ตามสภาพภมสงคม สามารถเกดไดในทกมต ไมวาจะเปนการทามาหากน หรอแมแตการใชทรพยากรในชมชน ดงพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลา ดสดาลย วนท 4 ธนวาคม 2541 ความวา “…การพฒนาจะตองเปนไปตามภมประเทศ ภมศาสตรและภมประเทศทางสงคมศาสตรในสงคมวทยา…” (มลนธ ชยพฒนา : ออนไลน)

ตาบลบางสวรรคเปนตาบลหนงในอาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน ทมวถแหงความสมพนธระหวางคนกบหมากอยางเคลอนไหวเปลยนแปลงเรอยมา มทง การรกษา สบทอด หดหาย ฯลฯ ทงนทงนน สงทนาสนใจอยางหนง คอ ทามกลางกระแสทนนยมในปจจบน วฒนธรรมหมากของคนในตาบลบางสวรรคยงปรากฏใหเหนถงความสมพนธและวถแหงความสมพนธทสรางความสขแกคนในตาบลได เปนจดเลกจดนอยทอาจจะชดบางไมชดบางในสายตาคนทวไป แตเมอพจารณาอยางลกซง บนฐานคดการพฒนาชมชนและการจดการทางวฒนธรรมทมไดมองวา “ความสข” คอ “เงนทอง” แตหมายถง “การอยรวมกนได การเกอกลกน ความเยนกายเยนใจ และความเปนชมชน” นน หมากและการใชหมากในตาบลบางสวรรคจงยงเปนสวนหนงของทรพยากรของชมชนทมพลงในการสรางความสขเหลานใหเกดขนไดอยางคอนขางชดเจน

ดวยปรากฏการณดงกลาวบทความนจงมงนาเสนอ 2 ประเดน ไดแก 1) วฒนธรรมหมากของตาบลบางสวรรคในปจจบน โดยมองความเปน

วฒนธรรมหมากผาน 3 มต คอ ความสมพนธระหวางคนกบคน ความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต ความสมพนธระหวางคนกบสงเหนอ

ธรรมชาต และ 2) ความสขแบบพอเพยงจากวถวฒนธรรมหมากทเกดขนกบฅนตาบลบางสวรรค

โดยมองใน 5 มต ไดแก ความสขแบบพอดใจ ความสขแบบพอดกาย ความสขแบบแบงปน ความสขแบบเทาทน และความสขแบบพงตนเอง


ตาบลบางสวรรคและวฒนธรรมหมาก

ตาบลบางสวรรค

ตาบลบางสวรรคมความอดมสมบรณทางทรพยากรทางธรรมชาต และความหลากหลายของผคน มประวตการตงถนฐานมายาวนาน เหนไดจากการมวดเกาแก คอ วดเขาพระ วดบางสวรรค และวดบานเกาะนอย ซงมอายหลายรอยป ปรากฏทงกลมคนดงเดมและการยายถนฐานของกลมคนใหม ทงจากจงหวดสราษฎรธาน นครศรธรรมราช กระบและจงหวดอน ๆ ใกลเคยง วถการดารงชวตจากอดตถงปจจบนอยบนฐานของเกษตรกรรม ปรบเปลยนไปตามยคสมย จากรปแบบเรยบงาย ทาสวนผสมผสานทยงคงเรยกกนวา สวนพอเฒา4 การทาขาวไร การปลกพชผกกนไดบรเวณรอบบาน สการปลกพชเชงเดยวในกลมยางพารา ปาลมนามน สวนทเรยน ทงนสงหนงทพบรวมกบวถทเปลยนไป คอ ความสมพนธกบหมาก โดยพบวามการปลกหมากในพนทดนสาหรบการเกษตร พนทบาน และสถานทตาง ๆ ของชมชน ในอดตปรากฏความสมพนธในหลายลกษณะ อาท การปลกหมากเพอกนเขต การใชลาตนเปนสวนหนงของทอยอาศย การนากาบหมากมาเปนสงของเครองใช การนามาประกอบอาหาร ยารกษาโรค การกนหมากในชวตประจาวน การสรางรายไดจาก

หมากแหงและหมากสด และทสาคญขาดไมได คอ “การใชในพธกรรม” สะทอนใหเหนวา “หมาก” เปนสงหนงทค กบวถชวตของคนในพนทมาอยางชา

นาน ดงคาบอกเลาของคนเฒาคนแกในตาบลบางสวรรค ทวา “หมากมมาตงแตสมยป ยาตายาย มคณประโยชนมากมาย ตนหมากกนามาทาฝาบาน ตอหมากกนามาทาทตกนา กาบหมากกนามามงหลงคา หมากกนามากน ใชในพธกรรมตางๆ ทง

บวช แตงงาน งานศพ ปลกงายขนงาย ไมตองดแล และทสาคญสรางรายไดใหกบคนบางสวรรคได”

(เหอง สขสวสด, สมภาษณ : ๒ กนยายน ๒๕๕๙) การเปลยนแปลงในวถชวตและความสมพนธของคนตาบลบางสวรรคกบ “หมาก” ภายใตการพฒนาแบบทนสมยทงดานเทคโนโลย อาหาร การรกษาโรค และสงปลกสราง วถแหงการใชชวตททนสมยนามาสการลดลงของตนหมากและการใชหมาก หลายอยางหมดไปจากวถชวต เชน การนารากหมากมาดองเปนยารกษาโรค และการนากาบหมากมาทาสงของเครองใช เชน หมานา (ทตกนา) ทใสของ ใตไฟ (คบไฟ) เปนตน ถกแทนทดวย ยาแผนปจจบน สงของเครองใชทผลตจากพลาสตก กระนนแมคานยมหรอวถการใชชวตจะเปลยนไปอยางไรแตความสมพนธหนงของหมากทไมเคยลดลงแตยงคงเหนยวแนน คอ การใชหมากเปนองคประกอบในการทาพธกรรม รองลงมา คอ การกนหมากเปนของกนเลน ซงพบทงในกลมผเฒาผแก ผใหญวยทางาน รวมถงเดกเยาวชน วยรนบางกลมในครอบครว ทกนหมาก ขณะเดยวกนการ

เปลยนแปลงทสาคญอยางหนงทเกดขนในปจจบน คอ หมากแหง กลายเปนสนคาอยางหนงในการสงออกตางประเทศ การทาหมากแหงทเปนรายไดเสรมของ คนตาบลบางสวรรค เรมเขมขนในชวงกวา 5 ปทผานมา และนามาสการเรมหนกลบมาปลกหมากมากในชวง 3 ปน ทงในพนทบานและสวน ในวถพลวตดงกลาว ทาใหเหนความเปน “วฒนธรรมหมาก” ของตาบลบางสวรรคในปจจบน 3 มต คอ ความสมพนธระหวางคนกบสงเหนอธรรมชาต

ความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต และความสมพนธระหวางคนกบคน เปนลาดบ ดานความสมพนธระหวางคนกบสงเหนอธรรมชาตเป นสงทมความเข มข นสบเนองจากอดตเรอยมาจนปจจบน หมากยงเปนสง

สาคญ จาเปนและขาดไมไดซงตองใชในพธกรรมทกรปแบบ อาท การไหวพระทเรยกวา “หมากศล” การใชในงานบวช งานแตง งานศพ และทก

4 สวนแบบผสมผสานทมการปลกพชหลายชนดในสวนทงยนตน ลมลก เชน ทเรยน เงาะ ลอกงกอง สะตอ

ผกเหรยง มะพราว หมาก เปนตน


ประเพณ การไหวพระภมเจาท การไหว บรรพบรษตายาย เปนตน โดยคนตาบลบางสวรรคเชอวาหมาก คอ สญลกษณทสอถงการแสดงความเคารพและเปนเครองสกการะบชาสงศกดสทธทไมมสงใดแทนได และหากไมใชจะมความหมายถงความไมสมบรณของพธกรรม ประเพณนน ๆ ด านความสมพนธ ระหว างคนกบธรรมชาต ในปจจบนนคนตาบลบางสวรรคใชหมากในหลายดาน ดานทชดเจนทสด คอ ดานอาหาร มทงการกนเลน โดยปรากฏการกนหมากทงในรนผสงอาย วยกลางคน เยาวชนและวยเดก โดยมทงทานหมากอยางเดยวและทานคกบพล ปน ขณะเดยวกนกปรากฏการนายอดหมากมาทากบขาวแตพบเพยงเลกนอยเนองจากการทานลกษณะนตองตดทงตนและนายอดออนมาทาน และปจจบนมพชผกชนดอนทหางายมาแทนท ดานสงของเครองใช ยงคงมการนากาบหมากมาทาเปนสงของเครองใช เชน ทใสของ หรอทคนในตาบลเรยกวา “โหลง” ทตกนา หรอทคนในตาบลเรยกวา “หมานา” การนามาหอของ เชน หอขนมประเภทกวน แตไมพบมากนก ดานทอยอาศย มการนาไมหมากมาทาอยอาศยแบบชวคราวทคนในตาบลเรยกวา “หนา” หรอขนา การทาโครงสรางทอยอาศยทคนในตาบลเรยกวา“ตงเซยะ” การทาโรงโนรา ชานซกลางของบาน คอกสตว และทชดเจนมากในปจจบน คอ ดานเศรษฐกจ ทมการขายลก

หมาก ทงหมากสด หมากแหง และหมากดอง โดยเฉพาะหมากแหงซงมราคาคอนขางสงและเปนรายไดเสรมของคนตาบลบางสวรรคในปจจบน โดยใช

ชวง พ.ศ. 2553 เปนตนมา หมากแหงมราคาคอนขางสง และเปนรายไดเสรมในชวงเดอนทยางพาราผลดใบไมมนายาง เปนชวงเวลาทหมากใหผล

ผลผลตมาก โดยเปนการดาเนนการแบบเศรษฐกจพอเพยงเนนการจดการระดบครวเรอน หาเลยงชพ เกอกลรายไดและอาชพกนในชมชน ผานการเกบหมาก ผาหมาก ขายหมาก และแบงปนกนในกลมเครอญาต มตรสหายเปนหลก

ดานความสมพนธระหวางคนกบคน เปนการใชหมากเพอสอประสานความสมพนธของกลมคนผานการเปนเครองรบรองแขกผมาเยอน เหนไดจากทยงมครอบครวจานวนมากในตาบลบางสวรรคทรบแขกดวยหมากผาน “เชยนหมาก” การแบงปนหมากใหแกกนในยามมงานประเพณทงงานบวช งานแตง งานศพ งานสาคญทางศาสนา ซงไมปรากฏการขาย แตเปนการแบงปนใหกนทงเพอใชในพธกรรมและการกน การใชหมากเปนพชเขตแดนทรบรกนของคนในตาบลวา การปลกหมากคอการแบงเขตพนททงบานและสวน หรอพนททากน โดยนยมปลกเปนแนวตามเขตของทดนมทงแถวเดยว สองแถว และไมปรากฏการถกเถยงเรองพนทเขตแดน ซงเปน สงเนนยาวาหมากคอสอของการสราง รกษา และดารงไวซงความสมพนธของคนในตาบลบนฐานของการรบรซงกน แมวาปจจบนจะนอยลงกวาอดตเนองจากถกแทนทดวยลวดหนาม กาแพงบานบางกตาม แตกยงปรากฏการใชหมากเปนพชกนเขตแดน เพราะมลกษณะเปนพชยดสงสามารถแทนรวไดอยางดบนฐานการยอมรบรวมกน เหลานสะทอนใหถงความสมพนธของหมากกบคนตาบลบางสวรรคทสามารถกลาวไดวา หมากคอชวต หรอใชคาวา วฒนธรรมหมาก ไดอยางชดเจน แมความเขมขนจะเปลยนแปลงไปมากนอยตามปรากฏการณ คานยม ความเชอ ของคนใน

ตาบลและจากการกระทบของภายนอกทเขามา แตทนาสนใจ คอ ในพนทน แมวาบางอยางจะลบเลอน หายไป ซงเปนความปกตของความเปนวฒนธรรม

แตความเปนวฒนธรรมหมากยงคงปรากฏอยมากโดยเฉพาะในแกนสาคญ ๆ ของชวต และสงหนงทชดเจน คอ การปรากฏรองรอยแหงความสขขนใน

รปแบบ “สขแบบพอเพยง”


วถ “สขแบบพอเพยง”

“ความสข” และ “วถแหงสข” เปนคาหนงทกลาวกนโดยทวไปในสงคม มการใหความหมายในหลายลกษณะทงเหมอนและแตกตางกน สวนหนงกลาวถงความสขวาจากการมทรพยสนเงนทอง ขณะทอกสวนกลาววามาจากการสรางความสบาย ความรมเยนทางใจ การใหความหมายทตางกนนามาสการกาหนดทศทางการสรางสขทตางกนออกไป ในทนผเขยนมองวา “ความสข” เปนเรองของความสงบ ความสบายทเกดจากภายในจตใจและแผขยายออกมาสภายนอก ในมตความสมพนธระหวางตวมนษยเอง มนษยกบมนษยคนอน มนษยกบธรรมชาต และมนษยกบสงเหนอธรรมชาต ทานพทธทาสภกข (ผนาทางจตวญญาณและนกปฏบตธรรมทเปนแบบอยางทงกบสงฆและฆราวาสของไทย) (2552 : 5 – 48) ไดเคยวสชนาพระธรรมเทศนา เรอง “ยอดแหงความสข” ไวชดเจนวา ความสข คอ การไมเบยดเบยนทงตนเองและผอน การปลอยวาง ไมโลภ และ การรเทาทน ไมยดตด ไมหลงใหลมวเมา ซงสอดคลองกบทพระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) (ผนาทางความคดและการปฏบตธรรมของไทยอกทานหนง) (2549 : 3, 5, 18 - 21, 32, 38 – 39) ใหทศนะเกยวกบความสขวา คอ ความเปนอสระ ความสงบนง ความสดใส ไมขนมว ความรสกสบาย เทาทน จตใจ ดงาม เกอกล ภายใตอนทรย 6 คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ ทสมพนธกบสงแวดลอมผานการเคลอนไหว

การกระทา การพด และ การคด ม “ใจ” เปนศนยรวมของการรบร – เสพ บนฐานคณธรรมโดย “สขทแท” ตองเปนไปตามความจรงแหงธรรมชาตของ

ชวต เปนองครวมอยางมบรณาการ 3 ดาน คอ 1. การตดตอสอสารกบโลก ทตองสมพนธกบสง

แวดลอมทางกายภาพ (ธรรมชาต วตถสงของ เทคโนโลย) และสงแวดลอมทางสงคม 2. ภาวะจตใจ หรอสภาพจต ซงอยขางในและเปนเบองหลง

ทอยบนการเกอกล ดแลกน และ 3. ปญญา คอ

ความร – คด – เขาใจ - หยงเหน โดยความสขทกลาวมานนสอดคลองกบพระราชดารสเรองความสข อนหมายถงความสบายใจของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช พระราชทานแกคณะกรรมการจดงาน 5 ธนวาวนมหาราช ณ พระราชตาหนกจตรลดารโหฐาน เมอวนท 5 เมษายน 2521 ทวา “...ความสบายใจของคนเปนของทหายาก คนเราตองมความสบายใจ จงจะมชวตทราบรนได...” (มลนธ พระดาบส, 2549 : 40 ) ความสขจงเปนเรองทเกดขนจากการสรางในระดบปจเจก เมอตนเองเกดความสบายใจ การดาเนนชวตหรอการดาเนนกจกรรมกจะมความสขตามมาดวย สอดคลองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช อนเรมจากความสขทางใจ ไมโลภ ไมเบยดเบยน และขยบไปดานอน ๆ อยบนฐานของความสขทางดานรางกาย การใชชวต เอาตวรอด มความพอดแหงตน รวมถงการเทาทนตนเองและสงคม ดงพระราชดารสเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย วนท 4 ธนวาคม 2541 ความวา “...พอเพยง มความหมายกวางขวาง ยงกวานอก คอคาวาพอ กพอเพยงนกพอแคนนเอง คนเราถาพอในความตองการกมความโลภนอย เมอมความโลภนอยกเบยดเบยน คนอนนอย

ถาประเทศใดมความคดอนน มความคดวาทาอะไรตองพอเพยง หมายความวาพอประมาณ ซอตรง ไมโลภอยางมาก คนเรา กอยเปนสข พอเพยงน อาจจะม มมากอาจจะมของหรหรากได แตวาตองไมไปเบยดเบยน คนอน...” (มลนธชยพฒนา : ออนไลน) รวมถงการพงตนเองได รจกแกปญหา พงพงองอาศยกน ชวยเหลอกน แบงปนกน ดงพระราช

ดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย วนท 23 ธนวาคม 2542 ความวา


“...ไฟดบถามความจาเปน หากมเศรษฐกจพอเพยงแบบไมเตมท เรามเครอง ปนไฟกใชปนไฟ หรอถาขนโบราณกวา มดกจดเทยน คอมทางทจะแกปญหาเสมอ ฉะนนเศรษฐกจพอเพยงกมเปนขน ๆ แตจะบอกวาเศรษฐกจพอเพยงน ใหพอเพยงเฉพาะตวเองรอยเปอรเซนตนเปนสงทาไมได จะตองม การแลกเปลยน ตองมการชวยกน...” (มลนธชยพฒนา : ออนไลน) จากพระราชดารสข างต น เหนได ว า เศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของ “ความพอ” ในทกมต ทกดาน ทอยบนฐานของการม “จตใจทมงสการอยรวมกน” “พาตวรอด” “เทาทน” “พงตนเองได” “เกอกลผอน” และ “พงพงอาศยกน” ทงระหวางมนษย ธรรมชาต และสรรพสงรอบตวบนฐานศกยภาพของตนเองทม เมอพจารณาจงเหนไดวา “ความสข” และ “ความพอเพยง” แทจรงแลวเปนเรองเดยวกน เปนทงวธการและเปาหมายในตวเอง ซงเชอมโยงกนอยภายใน ผเขยนจงมองวา วถสขแบบพอเพยง จงเปนเรองของความสข 5 ประการ ไดแก 1) ความสขแบบพอดใจ หมายถง ความสบายใจ ความพอใจ รสกอบอนใจ หวงดตอกน ไมเบยดเบยนกน มศลธรรม ไมโลภ และซอสตย 2) ความสขแบบพอดกาย หมายถง พอมพอกน ทาสงตาง ๆ อยางพอเหมาะ สามารถอมชตนเองได มความขยนหมน

เพยร อยรวมกน มชวตเรยบงาย และพงพงองอาศยกน 3) ความสขแบบแบงปน หมายถง การเกอกล และชวยเหลอกน 4) ความสขแบบเทาทน หมายถง การพาตวรอด ไมหวนไหวกบสงตาง ๆ ทเขา

มา มความสมดลในการใชชวต และ 5) ความสขแบบพงตนเอง คอ การจดการชวตตนเองได การชวยเหลอกนในชมชน และการพงพงภายนอกตาม

ความเหมาะสมบนความเปนกลยาณมตร

หมากกบวถสขแบบพอเพยงของคน

ตาบลบางสวรรค

หมากกบวถความสขแบบพอดใจ เกดขนบนฐานแหงความสบายใจ พอใจ นบตงแตอดตถงปจจบนหมากถกนามาใชเปนองคประกอบในการประกอบพธกรรมตามความเชอ โดยใชหมากเปนเครองเซนไหวในการประกอบพธกรรมสาคญ ๆ และกลาวไดวาพธกรรมเกอบทงหมดลวนใชหมากเปนองคประกอบ ซงไมมใครสามารถทจะอธบายเชงเหตผลไดชดเจน แตสงทคนตาบลบางสวรรคสะทอนคอ การเปนสญลกษณทสอถงการแสดงความเคารพตอสงศกดสทธ เชน การตงลาด (ขนคร) งานบญ งานศพ งานแตง ไหวพระภม เจาท หรอแมแตการไหวพระในวดหรอพธกรรมทางศาสนา ลวนมหมากเปนองคประกอบทขาดไมได แตอาจจะมลกษณะการใชทแตกตางกนออกไป แตสรางความสบายใจ พอใจ อบอนใจ และรสกปลอดภยทางใจแกผคนในงานหรอพธกรรมทจดขน“หมากพลเปนเครองหลกในการประกอบพธกรรม ไมวาจะทาอะไรกขาดไมได ถาไมไดตง คอพธนนจะไมสมบรณ มนสบทอดกนมา แลวคนททากสบายใจกนทงหมด คอเหมอนพธนนสมบรณ...” (เยอง ทวแกว, สมภาษณ : 8 กรกฎาคม 2559) ขณะเดยวกนหมากยงสรางใหเกดความรสก

อบอ นแหงการอย ร วมกน บนฐานความเปน

มตรภาพในการใชหมากเครองรบแขกผาน “เชยนหมาก” การไปมาหาส พบปะกนในแตละบานจะมเชยนหมาก โดยประกอบไปดวย หมาก (หมากจะมตามชวงฤดกาล หมากออน หมากแหง หมากดอง)

ใบพล ปนแดงหรอปนขาว ยนหมาก (อปกรณสาหรบตาหมาก) และกรรไกรหรอมด ผาหมาก สะทอนถงการแบงปน พงพากน สรางการอยรวมกน “หมากเปนสงทอยตดบาน เวลาญาตพนอง

มาหาจากตางถนกจะมาสอยเอาไป เหมอนถาบานใครมงานโดยเฉพาะงานศพ เคารวาบานเรามหมาก


กจะมาขอซอหมากไปใชในงาน นากจะใหฟรไมคดตง (เงน) ถอวาชวยกน เราบายใจ (สบายใจ) อนใจทไดชวยกน” (จราภรณ เหลองออน, สมภาษณ : 22 กรกฎาคม 2559) อกทงการใชหมากในตาบลบางสวรรค ยงสรางใหเกดความหวงดตอกน ไมเบยดเบยนกน มศลธรรม ไมโลภ และซอสตย ซงเหนไดชดเจนจากการใชหมากดานเศรษฐกจ โดยการผลตหมากแหงทอยบนฐานของระบบเครอญาต ใชแรงงานของเครอญาตและมตรในชมชน เปนลกษณะของการชวยเหลอดานอาชพและรายได ไมไดเนนเรองกาไรจนเกนความพอด อกทงยงปรากฏการใหหมากเพอการสรางรายไดแกญาตมตรโดยไมหวงผลตอบแทนในบางกลมคน หมากกบวถความสขแบบพอดกาย โดยความสขแบบพอดกาย หมายถง พอมพอกน ทาสงตาง ๆ อยางพอเหมาะ สามารถอมชตนเองได มความขยนหมนเพยร อยรวมกน มชวตเรยบงาย และพงพงองอาศยกน ซงวถความสขแบบพอดกายของคนตาบลบางสวรรคการจดการหมากหรอการใชหมากใหสมพนธกบวถชวตแบบเรยบงาย ใชหมากอยางพอเหมาะ พอดกบตนเอง เปนการนาสวนตาง ๆ ของหมากมาใชตามศกยภาพ ความสามารถของคนตาบลบางสวรรคบนฐานทรพยากรหมากทม ไมวาจะเปน การกนหมากทมการปลกอยในบาน การนากาบหมากและไมหมากมาทาเปน

สงของเครองใชในครวเรอน และการสรางรายไดจากลกหมากแบบพอมพอกน โดยเฉพาะการทาหมากแหง มทงการทาหมากของตนเอง และการ

หาซอหมากในพนทตาบลมการดาเนนการอยบนฐานของความสามารถของแตละครอบครวอยางเหมาะสม หมนเพยร อมชตนเองได ทงดานความ

ร ซงเปนภมปญญาเดม และเทคโนโลยทเรยบงาย เชน มดผาหมาก ไมรอง ผาหมาก ซงหาไดในตาบล และดาเนนกจกรรมตามฐานะทางเศรษฐกจทเปนอย ไมเนนการกเงน แตเนนการจดการแบบพอดตามกาลงของตนเอง รวมถงเกอกลแกคนอน ๆ ใน

ชมชน บนฐานการอยรวมกนผานการจางงานทเปนการพงพงองอาศยกนของคนในตาบล “พรบมรดกสวนมากจากพอสาม ทานทามาตงแตสมยมาบกเบก เปนสวนพอเฒา มทงหมาก ทเรยน มงคด ยางพรา สะตอ ฯลฯ ในชวงหมากแพง พมรายไดเสรมปละประมาณ 100,000 – 200,000 บาท หมากชวยเราไวไดเยอะ บางครอบครวมานงเครยดเพราะยาง (ยางพารา) ปาลม (ปาบมนามน) มนราคาตา แตบานเราไมเปนแบบนน...” (ลดดา อนภกด, สมภาษณ : 14 กรกฎาคม 2559) อกทงหมากยงสรางความพอดทางดานรางกายเชงสขภาพ เหนไดจากการนาหมากมาประกอบอาหาร พบวามการนายอดหมากมาแกงสม ตมกบขาหม ลวกกะท เพอทานเปนกบขาวดวยเชอวาสามารถลดอาการปวดหวเขาได อนเปนวถแหงความสขจากการเลอกอาหารการกน ขณะเดยวกนมการนาหมากมาเปนองคประกอบของการรกษาโรคเรม (งสวด) ในอดตมการนารากหมากมาตมผสมกบพชสมนไพรอน ๆ เปนยา ลดอาการไข อาการปวดเขา การนาหมากมาทายาสาหรบเดกแรกเกดหรอทคนในตาบลใชคาวา “เขายา” โดย “หมอแมทาน” (หมอตาแย) จะเคยวหมากใหละเอยด และนามาโปะบรเวณกระหมอม (กลางศรษะ) ของเดกเพราะเชอวาจะทาใหเดกมสขภาพแขงแรงไมเจบปวย ซงเปนทนยมมากในอดตแตไม

พบในปจจบน ขณะทการนาหมากมาเปนอาหารและทาเปนสวนประกอบของยารกษาโรคในปจจบนคอการนาหมากมาใชเปนองคประกอบสาคญของการรกษาโรคเรม (งสวด) โดยการตาหรอเคยว หมาก พล ปนแดงใหเขากนอยางละเอยด จากนนหมอผรกษาจะพนใสบรเวณทเปนเรม จะรกษาตดตอกนอยางตอเนองเปนเวลาสามวนแบบซา ๆ นอกจากนนสงทปรากฏเดนชด คอ การกนหมาก

ทปรากฏทงผเฒาผแก คนวยผใหญ พอบาน แมบาน และวยรนบางกลม บางกรณมการนาไปรบประทานเวลาขบรถเพราะมความรสกวาแกงวงนอน


ได จงพบเหนการมหมากตดตวไปในทตาง ๆ ของคนในตาบลจานวนไมนอยเมอออกจากบาน หมากกบวถความสขแบบแบงปนเกดขนภายใตการจดการหรอการใชหมากของคนตาบลบางสวรรคท เ กอกลกนชวยเหลอกน และไมเบยดเบยน พบไดตงแตระหวางคนกบธรรมชาต ทคนในตาบลเหนความสาคญของตนหมากวาเปนพชทโตงายในเกอบทกสภาพดน และการปลกหมากเพอใหเปนพชทคอยหนนเสรมความสมบรณแกธรรมชาต เนองจากรากหมากมคณสมบตยดดน เปนผลดตอการรกษาสภาพหนาดนไมใหแตกระแหง ขณะเดยวกนหมากยงเกอกลตอพชอน เนองจากเปนพชทเตบโตแนวดง กงกานสาขาไมรบกวนพชชนดอน ๆ อกทงยงเปนทพงใหพชอนไดเจรญเตบโตได อาท พรกไทย พล เปนตน ซงพบเหนในพนทสวนของคนในตาบลทหลายครอบครวมการปลกพชเหลานใหเจรญเตบโตกบตนหมาก ในวถคนกบคน ชดเจนดานเศรษฐกจ โดยพบวา หมากเปนสงทกอใหเกดการแบงปน เกอกล ในลกษณะของการใหหมากแกญาตพนองทมาเยยมเยอนในชวงฤดกาลทหมากมจานวนมาก การเกอกลใหหมากแกเพอนบานหรอมตรสหายไปนาไปทาหมากแหง หรอขายในราคาถก ไมเกงกาไร เพอใหคนอนไดมรายได แมหมากจะแพง หรออย

ในภาวะทเงนมความจาเปนอยางปจจบน รวมทงเกดการชวยเหลอเรองอาชพ ในลกษณะการจางงานบนฐานของความเปนเครอญาต เพอนบาน ทชวนกนมาผาหมากแหง การใหหมากแกญาตพนอง

เพอใหนาไปทาหมากแหงขายสรางรายไดเสรมแกครอบครว ตลอดจนการรวมตวของความเปนกลมเดยวกนในเครอขายของคนทาหมาก ทงคนซอ

หมากสด – หมากแหง คนทาหมากแหง ตางชวยกนเรองการประกอบอาชพ “ชวงหมากเยอะประมาณเดอนมกราคมถงเมษายน นากบญาต ๆ กจะมาลงหนกน (ลงขนกน) ชวยกนไปหาซอหมาก รวาแถวไหนมหมากมากก

จะไปกน คนหนงขอย (สอย) คนหนงเกบ ชวย ๆ กน พอไดหมากกจะแบงกน ชวยกนทาหมากแหง” (ศศธร เทยบทอง, สมภาษณ : 22 กรกฎาคม 2559) นอกจากนนหมากยงเปนสงทเกดการชวยเหลอกน ในลกษณะของการกน การใชในพธและการรกษาโรค โดยในกรณของการกนหมากนน ถอเปนธรรมเนยมปฏบตทยดถอกนวาจะไมขายแกคนในชมชนหากนาไปกน สวนการใชในพธและการรกษาโรค คอ การใชหมากพลสาหรบตงลาด เพอขอใหรกษาโรคเรม เหลานสอใหเหนวาหมากคอสอกลางแหงการแบงปนชวยเหลอกน และการรกษาเปนลกษณะของการพงพงองอาศยกน ไมมคารกษา เปนปรากฏการณของการใชหมากทนามาสความสขแบบแบงปน ผานการชวยเหลอกนทเกดขนในตาบลบางสวรรค ในปจจบนสงทชดเจน คอ การแบงปนหมากเพอใชในพธกรรม และเปนของกน โดยวธคดของคนตาบลบางสวรรคชดเจนวา หากมการใชหมากในพธกรรม ไมวาจะเปนงานบวช งานแตง งานศพ การรกษาโรค และการใชกนในงานตาง ๆ บานทมหมากจะนาหมากมาชวยสมทบใชในงาน มมากกใหมาก มนอยกใหนอย หากครอบครวไหนมาขอซอเพอใชในกาลเหลาน คนในชมชนจะไมขาย แตจะใหมาใช ดวยมองวา เปนการชวยเหลอกนและถอเปนการรวมบญไปในตว สะทอนใหเหนวา หมาก

ยงคงเปนพชทมอทธพลตอความคดในลกษณะของชมชนดงเดมทมความเขมขนของความเปนชมชนในมตการเกอกลแบงปนคอนขางสง ดงนนการได “ให” จงเปนความสขอกดานทเกดขนจากหมาก

หมากกบวถความสขแบบเทาทนบนวฒนธรรมหมากของคนตาบลบางสวรรคปรากฏใหเหนทงการเทาทนตนเอง เทาทนผอน และเทาทน

สงคม ในลกษณะการใชหมากทอยบนการพาตวรอด ไมหวนไหวกบ สงตาง ๆ ทเขามา เหนไดจากการใชหมากสรางอาชพ และรายไดแบบพอดตวคอ คนในชมชนสรางรายไดจากหมาก และเปนอาชพเสรมตามกาลง ทาตามศกยภาพและทรพยากร


หมากทม ไมเนนความรวย แตเนนการใชทรพยากรหมากทมมาสรางประโยชน ไมเนนลงทนสง แตเนนรายไดแบบพอด “หมากทมอยกไมมาก มไวกน ไมตองซอ พอไดทาหมากแหงขาย มเทาไหรกทาเทานน มทวางเหลอกปลกหมาก หนา (ฤด) หมาก กทาหมากแหงขาย เปลอกกทาปย” (วณ ฉมภกด, สมภาษณ : 7 กรกฎาคม 2559) ขณะเดยวกนยงปรากฏการรกษาสมดล โดยการสบทอดความรในการเอาหมากมาใชประโยชนในครอบครว เพอใหความรเหลานยงคงอย ไมวาจะเปนดานความเชอ เครองเซนไหว รกษาโรค สวนพอเฒา และดานเศรษฐกจ เชน การขายลกหมาก การทาหมากแหง การปลกเปนเขตแดน การปลกแซมรองสวนยางพาราและสวนปาลมนามน เปนตน และยงพบวาคนตาบลบางสวรรคยงคงการรกษาภมปญญาการทาหมากแหง และหมากดอง และเมอในยามลาบากไมมไมใชสอยกพบการนาไมหมากมาใชทาพนบาน การเอากาบหมากมาทาทใสของ ทาภาชนะใสของ “อะไรทพอเอามาทามาใชไดกเอามาใช อยางปายงเอากาบหมากมาใช ไหนๆบานเรากมตนหมาก กาบหมากหลนกเอามาทาโหลง (ภาชนะใสของ) ไวใสของใชเลก ๆ นอย ๆ ในบาน” (วรรณา กลบชย, สมภาษณ : 8 กรกฎาคม 2559)

แตในทางกลบกน ในชวงอดตทราคาหมากตกตา มหลายครอบครวทยงสขกบหมาก คอ ยงคงรกษาหมากในพนทสวนพอเฒาหรอสมรมไว ไมโคนหมากทง เพราะเหนคณคาทางดานอนทไมใช

ดานเศรษฐกจอยางเดยว ไมหวนไหวตามกระแสสงคม เมอหมากมราคาสง สงทเกดขนคอการทาหมากขายแตพอด ไมเนนการสรางหนลงทนในเรองหมาก ไมทาใหญโตเกนตว แตทาแบบพอดตว เหลาน สะทอนใหเหนถงความเทาทนและความสมดลท

เกดขน ทงการปลกแบบพอด ทาหมากขายแบบพอด ใชแบบพอดอนเปนความสขแบบเทาทนทเกดขน

หมากกบวถความสขแบบพงตนเองทเกดขนจากการจดการหมากหรอการใชหมากของคนตาบล บางสวรรคปรากฏชดเจนในลกษณะของการจดการชวตตนเองได การชวยเหลอกนในชมชน และการพงพงภายนอกตามความเหมาะสม ปรากฏการใชประโยชนในครอบครว และการแบงปนผอน ไมวาจะเปน การกน การขาย การให การนาไมหมากมา ทาแคร ทาชานซกลาง ทาไมตงเซยะ ใชลกหมากในพธกรรม รวมถงการแปรรปหมากอยไดนาน ทงหมากแหง หมากดอง อนเปนภมปญญาทสบทอดมาแตบรรพบรษ ทคนในตาบลสามารถตอยอดสรางรายไดใหแกครอบครว รวมทงแบงปนชวยเหลอกนในยามทหมากมนอย เปนการใชหมากบนฐาน ภมปญญา ความรทตนเองมอยางเหมาะสม ใหเกดคณคากบชวตทงในวถความสมพนธคนกบคน คนกบธรรมชาต และคนกบสงเหนอธรรมชาต “ทาแครใชไมอะไรทากได แตไมหมากมนมทบานไมตองไปหา มนหกกเอามาทาแครใหไดนงเลน เหมอนบานลกชายของป ไมมทลางจาน เหนวามตนหมากทแก ๆ ตนสง เอาลกยาก กตดมาทาทซกลาง อยางนอยกไมตองเสยเบย หาเอาไมแถวนมาทา ใชไดเหมอนกน” (ทว ภกด, สมภาษณ : 22 กรกฎาคม 2559) ถดมาเปนสขจากการชวยเหลอพงพากนในชมชน พบวา การใชหมากมเพยงเกดขนในระดบ

ครอบครวเทานน แตเหนถงภาวะแหงการชวยเหลอกนในชมชน ซงปรากฏในหลายลกษณะ ทงเรองการกน การใชในพธกรรม และเอาไมมาทาประโยชน ทงการรวมตวขายหมากแหง การจางงาน

คนในพนท การแบงหมากใหญาตพนองใช ขาย กนในงาน ใชในพธกรรม การใหไมหมากแกเพอบานทาประโยชน และทชดเจน คอ ในภาวะทหมากแพงกไมขาย แตแบงปนใหกนเพอใชประโยชน โดยมไดคานงถงเรองราคา แตเปนการตอบแทนและชวย

เหลอกน นอกจากนนหมากยงเปนสอกลางการชวยเหลอดานการรกษาโรคเรม เพราะหมากคอหนงในเครองรกษาสาคญทผรหรอหมอจะนามาเปนสวน


ผสมในการรกษาแกผปวย โดยมไดคดคาตอบแทนหรออะไรทงสน “คนทมาหาป มาใหรกษาเรม (งสวด) บางคนกมาเพราะเคาบอกตอ ๆ กน คนทมารกษาจะพา (นา) หมากมาดวย มาทงตงขน (ขนคร) และหมากสาหรบพนเรม ไมตองเสยเบย (เงน) ในการรกษา มแคเบย (เงน) ใสขนคร ชวยเหลอกน ” (วน ภกด, สมภาษณ : 14 ตลาคม 2559) ขณะทการพงพงภายนอกตามความเหมาะสมนนเกดระดบหนง ทชดเจนคอ ดานเศรษฐกจทพงพากนแบบเกอกลกบคนตางพนท การรกษาความสมพนธกบพอคาแบบเกอกลกบภายนอกในลกษณะมตร ในการยดสจจะการคาขายรวมกนไมนยมขายใหพอคาคนใหม ยกเวนจะมหมากจานวนมาก กจะแบงขายให และเกบบางสวนไวขายกบพอคาคนเดม อกกรณคอ การใหหมากกบญาตพนองตางพนททงเพอกน และใช รวมถงนาไปทาหมากแหงสรางรายได แตในตาบลบางสวรรคยงไมพบการเชอมโยงเครอขายการจดการในลกษณะการสรางประโยชนอน ๆ ทางการพฒนา เหนไดวาวถแหงความสขแบบพงตนเองเปนเรองของการใชเอง แบงปน และเกอกลกนของคนในตาบลบางสวรรค และกบฅนตางพนท เปนลกษณะหนงของการพงพากนเอง ตามแนวปฎบตทมการสบทอดกนมาและยงคงมการใชในวถชวตของคนตาบลบาง

สวรรค ซงเปนฐานของการพฒนาชมชนเพอนาไปสการอยรวมกนได หรอความเปนชมชนตอไป

วฒนธรรมหมากเพอการสรางสขแบบ

พอเพยง

วฒนธรรมหมากเพอการสรางสขแบบพอเพยงของฅนตาบลบางสวรรคเรมจากความ “พอใจ” นามาสความสขแบบพอดใจ ความสขแบบพอดกาย

ความสขแบบแบงปน ความสขแบบเทาทน และความสขแบบพงตนเอง เกดจากการจดการทรพยากรทมอยดวยตนเอง และพงพาภายนอก

อยางเหมาะสมตามสถานการณและบรบทของพนท กอตวในระดบปจเจก ระดบครอบครว ระดบเครอญาตหรอระดบกล ม ขยายมาเปนระดบความสมพนธกบภายนอกตาบล ภายใตกระแสความทนสมยทฅนตางหาความสขจากปจจยนอกชมชน ไมวาจะเปน การจบจายใชสอย การทองเทยว การบรโภคทเคลอนไหวเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลา ความสขในวฒนธรรมหมากทเกดขนทามกลางกระแสนจง มอาจทจะการนตไดวาจะยงยนหรอไม หากการจดการมเปาหมายหรอฐานคดใหม ทหวง “กาไร” หรอ “ความรารวย” ในทก ๆ ดาน กเปนไปไดวาความสขเหลานกจะลดลง หรอหมดไป หรอหากไมเปนเชนนนแตการจดการทเกดขนละทงภมปญญาความรดงเดม กมความเปนไปไดวาหลายความสมพนธอาจจะหยดชะงกได ซงเคยเกดขนแลว อาท การหายไปของภมปญญากาบหมาก การทาสยอมผา และหลายอยางกาลงลดลง เชน เขตแดน อาหารการกน และสงของเครองใช ซงปฏเสธไมไดวาเหลานกเปลยนแปลงไปตามยคสมย แตหากชมชนเหนคณคา ความสาคญ และจดการความสมพนธระหวางคนกบหมากไดบนฐานความ “พอด” “เหมาะสม” ดงทดาเนนมา อาจจะกลาวไดวาความสขแบบพอเพยงนคงจะดารงตอไปได ซงความสขแบบพอเพยงจากหมากดงทกลาวมานน สามารถรกษาใหคงอย สรางใหเกดขนตอไป

ไดบนฐานของ “การรกษา สบทอด ประยกต และสรางสรรค” วฒนธรรมหมากใหสอดคลองกบสภาพพนท วถชวตอยางเหมาะสม เหนคณคา ความสาคญของเดมและสรางสรรค สงใหมบนฐาน

ของความร ภมปญญาทมบนฐานของการสรางประโยชนใหกบชวต

บทสงทาย

วถความสขแบบพอเพยงท เกดขนในวฒนธรรมหมากของฅนตาบลบางสวรรค ลวนแตเปนสงทเกดจาก ใชหมากในชวต สะทอนใหเหนถง


วถแหงความสขแบบพอดใจ ความสขแบบพอดกาย ความสขแบบแบงปน ความสขแบบเทาทน และความสขแบบพงตนเอง ทอยบนความ “พอด” นบแตอดตเรอยมาจนปจจบน มากนอยแตกตางกนไปตามสภาวะของสงคมทเปลยนแปลง สอดคลองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงท สเมธ ตนตเวชกล (2548 : 66 - 67) เลขาธการมลนธชยพฒนา กลาวว า เศรษฐกจพอเพยง กคอ การพงตนเอง พระเจาอยหวบอกวา คาทสาคญทสดในเรองราวทอธบายมาน คอ คาวา “พอ” ทกคนตองกาหนดเสนความพอใหกบตนเองใหได และยดเสนนนไวเปน

มาตรฐานของตนเอง คอ การวางเสนทางชวตของตวเอง ตงวถชวตใหเปนวถชวตแบบไทย ๆ วถชวตทเรยบงาย ธรรมดา เดนทางสายกลาง ซงคากลาวขางตนเหนไดวาหากสามารถจดการและรกษาสงทมและสรางสรรคสงใหมอยางเหมาะสมบนฐานทรพยากรชมชนไดนน การสรางความสขซงเปนเปาหมายของการพฒนาชมชน การจดการทางวฒนธรรม ทอยบนฐานทรพยากร ภมปญญา และศกยภาพของชมชนกสามารถเกดขนไดซงจะนาไปสการดารงอยตอไปไดของชมชนในอนาคต


จรวรรณ ศรหนสด และวนษา ตคา. (2560). วฒนธรรมหมากและการจดการหมากของตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. สราษฎรธาน : มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน.

เทยมจตร พวงสมจตร. (2544). “หมาก” ในวฒนธรรมและคาไทย. 30 ไทยคดศกษา. สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร : เครอเจรญโภคภณฑ.

ประเวศ วะส. (2547). (พมพครงท 2). การพฒนาตองเอาวฒนธรรมเปนตวตง (จลสาร) : จากปาฐกถาในวนอนมานราชธนครงท 1 ในชอเรองภมปญญาทางวฒนธรรมกบการพฒนา. กรงเทพฯ : กองทนสงเสรมงานวฒนธรรม สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). (2549). สขภาวะองครวมแนวพทธ. พมพแบบสออเลกทรอนกส ครงท 1. กรงเทพมหานคร : วดญาณเวศกวน ตาบลบางระทก อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม.

พทธทาสภกข. (2552). ยอดแหงความสขโดยพทธทาส. นนทบร : กองทนหองสมดจาปรตน วดชลประทานรงสฤษฏ อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบร.

มลนธชยพฒนา.พระราชดารสในหลวง เศรษฐกจพอเพยง. (ออนไลน) เขาถงจาก http://www.chaipat.or.th/

site_content/34-13/3579-2010-10-08-05-24-39.html) สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2561มลนธพระดาบส. (2549). คาพอสอน ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดารวเกยวกบความสขในการ

ดาเนนชวต. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรงเทพ.สเมธ ตนตเวชกล. (2548). หลกธรรม หลกทา ตามรอยพระยคลบาท. กรงเทพฯ : โรงพมพดานสทธาการ

พมพ.

สายนต ไพรชาญจตร. (2550). (พมพครงท 3). การจดการทรพยากรทางโบราณคดในงานพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : ศกดโสภาการพมพ.

อานนท กาญจนพนธ. (2544). มตชมชน: วธคดทองถนวาดวยสทธ อานาจ และการจดการทรพยากร. กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.


บคลานกรมนางจราภรณ เหลองออน. อาย 48 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 22 กรกฎาคม 2559. ณ บานหวยแหง หมท

11 ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นายทว ภกด อาย 71 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 22 กรกฎาคม 2559. ณ บานหวยแหง หมท 11 ตาบลบาง

สวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นายเยอง ทวแกว. อาย 82 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 8 กรกฎาคม 2559. ณ บานเกาะนอย หมท 1 ตาบล

บางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นางวรรณา กลบชย. อาย 64 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 8 กรกฎาคม 2559. ณ บานหวยแหง หมท 11

ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นายวน ภกด. อาย 66 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 8 มถนายน 2559, 14 ตลาคม 2559. ณ บานหวยแหง

หมท 11 ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นางวณ ฉมภกด. อาย 75 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 7 กรกฎาคม 2559. ณ บานอดมมตร หมท 7 ตาบล

บางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นางลดดา อนภกด. อาย 47 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 14 กรกฎาคม 2559. ณ บานหวยแหง หมท 11

ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นางศศธร เทยบทอง. อาย 39 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 22 กรกฎาคม 2559. ณ บานหวยแหง หมท 11

ตาบลบางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. นางเหอง สขสวสด. อาย 76 ป. (สมภาษณ). เมอวนท 2 กนยายน 2559. ณ บานเกาะนอย หมท 1 ตาบล

บางสวรรค อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน.

การศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการการทองเทยว จงหวดสตลA Study of English Communication Patterns Used by Tourism Service Providers in Satun Province

จฑาภรณ ภารพบ1, ฐตนารถ คายอด2

Jutaporn Parapob*¹ and Thitinart Khamyod²

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ (1) ศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการดานการทองเทยว (2) ศกษาปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษในการสอสาร กลมตวอยางทใชในงานวจยครงนไดจากการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) คอ มคคเทศกจานวน 10 คน พนกงานรานอาหารจานวน 10 คนและพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวจานวน 10 คน การวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพโดยการสงเกตและบนทกเสยงการใชภาษาองกฤษในระหวางการปฏบตงานของกลมตวอยางและใชแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) เพอสอบถามเกยวกบปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษในการสอสาร ผลการวจยพบวา รปแบบการใชภาษาองกฤษในการสอสารของผใหบรการดานการทองเทยวเปนการใชคาศพทหรอวลสน ๆ ในการโตตอบสนทนากบนกทองเทยว นอกจากนนยงพบขอผดพลาดในการใชคาศพท สานวนและโครงสรางไวยากรณ เมอพจารณาปญหาและสาเหตของปญหาพบวา ปญหาสวนใหญคอ กลมตวอยางไมสามารถสอสารภาษาองกฤษกบนกทองเทยวได สวนสาเหตททาใหกลมตวอยางไมสามารถสอสารภาษาองกฤษไดเกดจากหลายสาเหต เชน การไมกลาทจะสอสารกบชาวตางชาต ความรทางดานภาษาองกฤษทไมไดรบการพฒนา และความไมคนชนกบสาเนยงภาษาองกฤษของชาวตางชาตทไมใชเจาของภาษา

คาสาคญ : รปแบบการใชภาษาองกฤษ ภาษาองกฤษเพอการสอสาร ผใหบรการดานการทองเทยว

¹ ผชวยศาสตราจารย, คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย สงขลา 085-9266150

² อาจารยประจา, คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย สงขลา 08-31862479¹ Assistant Professor, Faculty of Liberal Arts, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Songkhla

0859266150 [email protected]² Lecture, Faculty of Liberal Arts, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Songkhla 08-31862479

[email protected]

66 จฑาภรณ ภารพบ, ฐตนารถ คายอดการศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการ.....

Abstract

The objectives of the study were to (1) investigate English communication patterns used by tourism service providers, (2) explore problems and causes of problems in using English for com-munication. The samples were randomly selected by using accidental sampling method. They were 10 tour guides, 10 waiters/waitresses, and 10 long-tail boat sailors. Data were collected through observation and voice recording during the samples’ work. Also, a semi-structured interview was used to question problems and causes of problems in using English for communication. The results showed that English communication patterns used by tourism service providers were using short words or phrases to communicate with tourists. Some mistakes in the use of vocabulary, expressions, and grammar were made. Considering the problems and the causes of problems, it was found that the main problem was the incapability of the samples to use English to communicate with the tourists due to lack of confidence to communicate with foreigners, undeveloped English proficiency, and unfamiliarity with English nonnative speakers’ accents.

Keywords: English patterns, English for communication, Tourism service providers

บทนา

ในปจจบนอตสาหกรรมการทองเทยวไดเขามามบทบาทสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจการพฒนาประเทศ จงไดมการบรณาการงานดานการท องเทยว รวมด วยความอดมสมบรณ ทางทรพยากรธรรมชาตและบคลากรภาคการทองเทยวทมศกยภาพ ลวนแลวเปนปจจยสาคญทจะชวยผลกดนการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมการทองเทยวทงสน (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2558) เมอพจารณาศกยภาพของแหลงทองเทยว

ในประเทศไทยกบประเทศในทวปเอเซย พบวาแหลงทองเทยวในประเทศไทยประมาณ 104 แหง เปนรองประเทศจน ญปนและอนเดย ตามลาดบ

โดยแหลงทองเทยวทางทะเล และชายหาดของประเทศไทยมชอเสยงมากทสด (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2555 อางถงใน พมพลภส พงศกรรงศลป, 2557) ดวยศกยภาพความโดดเดน โดยเฉพาะแหลงทองเทยวทางทะเลและชายหาดในภาคใต นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ

ตางตองการทจะเดนทางมาทองเทยว (พมพลภส พงศกรรงศลป, 2557) ขอมลจากการทองเทยวแหงประเทศไทยเผยวา จงหวดสตล เปนจงหวดหนงทมชอเสยงดานแหลงทองเทยวเชงนเวศและแหลงทองเทยวทางธรรมชาต โดยเฉพาะหมเกาะอาดง-ราวและเกาะหลเปะทมชอเสยงจนไดรบการขนานนามวาเปนสวรรคของนกทองเทยวหรอมลดฟสเมองไทย เกาะอาดง-ราวมเนอทโดยประมาณ 30

ตารางกโลเมตร เปนเกาะทมหาดทรายสวยงาม รายลอมไปดวยเกาะเลกๆ หลายเกาะ เชน เกาะดง

เกาะยาง เกาะหนงาม เกาะหลเปะ ภมประเทศภายในเกาะโดยทวไปเปนภเขาสง มปาปกคลม นกทองเทยวทมาเทยวเกาะอาดง-ราวสามารถเดนชม

ทศนยภาพรอบๆ เกาะหรอดานาตนดปะการงไดเกาะหลเปะ หมายถง เกาะทราบเรยบคลาย

กระดาษ อยทางใตของเกาะอาดง ประมาณ 2 กโลเมตร มชมชนชาวเลอาศยอยบนเกาะแหงนหลายครวเรอนดวยกน จดเดนของเกาะสวรรคแหง

น คอ ความสมบรณและเปนธรรมชาตของปะการงรอบเกาะ มเวงอาวทสวยงาม หาดทรายละเอยด


เกาะหลเปะมชายหาดทเชอมตอกน 3 หาดดวยกนคอ อาวประมง หาดพทยา และหาดชาวเล นกทองเทยวสามารถเดนเลน รอบๆ เกาะ เลนนา ดานาตนดปะการงหรอศกษาวถชวตของชมชนชาวเลทอาศยอยบนเกาะ นอกจากนสตลยงเปนจงหวดชายแดนทม

เขตตดตอกบประเทศเพอนบาน สงผลใหจานวนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทเขามาทองเทยวในจงหวดสตลมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง (การทองเทยวแหงประเทศไทย, ม.ป.ป.) ดงนนเพอเตรยมความพรอมในการรองรบนกทองเทยวทมจานวนเพมมากขนการใหความสาคญในดานศกยภาพของทรพยากรบคคลดานการทองเทยวจงควรไดรบการพฒนาอยางเรงดวน วรรณา วงษวานช (2548) ไดกลาวไววา การพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวเพอดงดดนกทองเทยวใหเพมจานวนมากขน นอกจากการพฒนาสงอานวยความสะดวกและปจจยพนฐานตาง ๆ ใหเจรญกาวหนา ยงจาเปนทจะตองพฒนาทรพยากรการทองเทยวทงทรพยากรทางธรรมชาต ทางวฒนธรรม และทรพยากรบคคลควบคกนไปดวย ภมพฒน อศวภภนทร และหควณ ชเพญ (2558) กลาววา การสอสารดวยภาษาตางประเทศ โดยเฉพาะภาษาองกฤษ มความสาคญอยางยงสาหรบบคลากรดานการทองเทยว อยางไรกตามยงพบวาประเทศไทย

มปญหาดานการสอสารภาษาองกฤษอยในอนดบท 8 ของอาเซยน ในการใหขอมลแหลงทองเทยว ขอมลทางประวตศาสตร หากมคคเทศกทองถนไมมความสามารถทางภาษาในการสอสาร อาจทาให

ตองใชมคคเทศกชาวตางชาตใหขอมลนนๆ สงทตามกคอ ถาชาวตางชาตใหขอมลทผดเพยนจะทาใหนกทองเทยวไดรบขอมลคลาดเคลอนหรอไม

ตรงกบความจรง ซงอาจสงผลเสยตามมาอยางมากมาย ซงสอดคลองกบ ชลดา และคณะ (2541 อางถงใน อญชล อตแพทย, 2554) ทกลาววาภาษาองกฤษมความสาคญ ในทก ๆ ดาน ไมวาจะเปนดานการศกษา การประกอบอาชพ การตดตอสวน

ตว การเจรจา การทต การเมอง การคาขาย โดยเฉพาะอยางยงอตสาหกรรมการทองเทยวทมความตองการในการใชภาษาองกฤษสงมาก นอกจากนนภาษาองกฤษยงไดรบการจดลาดบวาเปนภาษาทสาคญทสดทใชในการทางานอกดวย ในทางธรกจผทมความรและมทกษะในการใชภาษาองกฤษจงมโอกาสในการประกอบธรกจและเปนทตองการของสถานประกอบการ สงผลใหผ มทกษะในการใชภาษาองกฤษ โดยเฉพาะทกษะการพด มโอกาสทจะไดงานและการสนบสนนในอาชพเพมขน (สรน รวมคา และคณะ, 2554) ดวยเหตนคณะผวจยจงมความสนใจศกษารปแบบรวมถงปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการดานการทองเทยวในหมเกาะอาดง-ราว เกาะหลเปะ

จงหวดสตล


1. ศกษารปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการดานการทองเทยว 2. ศกษาปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษในการสอสาร


กลมตวอยาง คอ ผประกอบอาชพมคคเทศก (10 คน) พนกงานใหบรการเรอนาเทยว (10 คน) ผประกอบการรานอาหาร (10 คน) จานวน 30 คน ซงไดจากการสมกลมตวอยางแบบบงเอญ (Acci-

dental Sampling) เครองมอทใชในการวจย 1. การสงเกตและบนทกเสยงการใชภาษา

องกฤษในระหวางการปฏบตงานของกลมตวอยาง 2. แบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-structured interview) สอบถามเกยวกบปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษในการ


สอสารของผใหบรการดานการทองเทยว คาถามทใชในการสมภาษณจะสอบถามเกยวกบขอมลเบองตนของกลมตวอยาง เชน อาย ระยะเวลาในการทางาน และระดบการศกษา และเปนคาถามปลายเปดเพอสารวจปญหาและสาเหตของปญหาทเผชญระหว างปฏบต งาน แบบสมภาษณแบบก งโครงสรางไดรบการตรวจสอบความเทยงตรงและ

ความเหมาะสมของเนอหา (Content Validity) จากผทรงคณวฒ จานวน 3 ทาน คอ อาจารยผสอนภาษาองกฤษชาวไทย อาจารยผสอนภาษาองกฤษชาวองกฤษ และ ชาวฟลปปนส ทมประสบการณการใชภาษาองกฤษจานวน 25 15 และ 7 ปตามลาดบ การเกบรวบรวมขอมล คณะผวจยจานวน 2 คน และผชวยวจยทไดรบการฝกอบรมและชแจงวตถประสงคในการศกษาครงน จานวน 3 คน ลงพนทในการเกบขอมลทหม

เกาะอาดง-ราว หลเปะ จงหวดสตล โดยเกบขอมลเปน 2 ลกษณะคอ (1) การเกบขอมลจากกลมตวอยาง คณะผวจยและผชวยวจยทาการบนทกคาพดและบทสนทนาทใชภาษาองกฤษในการสอสาร ในระหวางการปฏบตงาน ของกลมตวอยางในวนท 17-23 เมษายน 2558 ซงเปนชวงเทศกาลทองเทยว(High Season) และ(2) คณะผวจยและผชวยวจยสมภาษณแบบกงโครงสราง เพอสอบถามปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษในการสอสาร การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา คอ คาความถ (frequency) และถอดแถบบนทกเสยงและวเคราะหขอมลเชงคณภาพทไดจากการเกบขอมลระหวางการปฏบตงานของกลมตวอยางและจากการสมภาษณ


ตารางท 1 ขอมลสวนตวของกลมตวอยาง

อาชพ จานวน

(30)

เพศ อาย

เฉลย

ระยะเวลา

ในการ

ทางานโดย

เฉลย

ระดบการศกษา

ชาย หญง ตากวา

ปรญญา

ตร

ปรญญา

ตร

สงกวา

ปรญญา

ตร

มคคเทศก 10 10 - 30.8 6 8 1 1

พนกงานขบเรอหางยาวนาเทยว 10 10 - 36.6 3 10 - -

ผประกอบการรานอาหาร 10 5 5 30.3 2.2 8 2 -

รวม 30 25 5 33.6 4 26 3 1

จากตารางแสดงขอมลสวนตวของกล มตวอยางจานวนทงหมด 30 คน โดยมมคคเทศกจานวน 10 คนพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยว 10 คน และผประกอบการรานอาหารจานวน 10 คน เปนเพศชายจานวน 25 คนและเพศหญง 5 คน ซง

อายเฉลยของกลมตวอยางทงหมดอยท 33.6 ป อายเฉลยของมคคเทศกคอ 30.8 ป อายเฉลยของพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวคอ 36.6 ป และ

อายเฉลยของพนกงานรานอาหารคอ 30.3 ป ระยะเวลาในการทางานโดยเฉลยของกลมตวอยางทงหมดคอ 4 ป ซงระยะเวลาในการทางานโดยเฉลยของมคคเทศกคอ 6 ป ระยะเวลาในการทางานโดยเฉลยของพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวคอ 3 ป

และระยะเวลาในการทางานโดยเฉลยของพนกงานรานอาหารคอ 2.2 ป และในสวนของระดบการศกษาของกลมตวอยางคอ ระดบตากวาปรญญาตร


มทงหมด 26 คน โดยประกอบอาชพเปนมคคเทศกจานวน 8 คน ประกอบอาชพเปนพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวจานวน 10 คน และประกอบอาชพเปนพนกงานรานอาหารจานวน 8 คน ระดบปรญญาตร 3 คน โดยเปนมคคเทศกจานวน 1 คน และเปนพนกงานรานอาหารจานวน 2 คน และระดบสงกวาปรญญาตร 1 คน ซงเปนมคคเทศก

รปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการ

สอสารของผใหบรการดานการทองเทยว

การวเคราะหขอมลทไดจากการสงเกต และถอดแถบบนทกเสยงในระหวางปฏบตหนาทของกลมตวอยาง รวมถงขอมลทไดจากการสมภาษณเพมเตมพบวาผใหบรการดานการทองเทยวจานวน 17 คนจากกลมตวอยางทงหมด 30 คน ไมสามารถสอสารโดยใชภาษาองกฤษไดด ผใหบรการดานการทองเทยวบางคนสามารถฟงเขาใจแตไมสามารถสอสารตอบโตได จงทาใหเกดปญหาและความเขาใจผดระหวางผใหบรการดานการทองเทยวกบนกทองเทยวอยบอยครง และรปแบบการใชภาษาองกฤษในการสอสารของผใหบรการดานการทอง

เทยวจะเปนการใชคาศพทหรอวลสน ๆ ในการโตตอบสนทนากบนกทองเทยว รายละเอยดดงน


สอสารของกลมมคคเทศก

ตวอยางท 1 การใหรายละเอยดเกยวกบสถาน

ททองเทยวในแพคเกจแบบไปเชา-เยนกลบ (One day trip)TG1 : We have so many island. …Highlight,

we have uh about 3 place. … We called them Hinson island and around there we have uh Koh Rokloy and the.. so many beautiful island.

การศกษาขอมลทได จากการถอดแถบบนทกเสยงและการสมภาษณเพมเตมพบวา มคคเทศก 8 คนจากจานวนทงหมด 10 คน ไมสามารถโตตอบสอสารกบนกทองเทยวโดยใชภาษาองกฤษไดเปนอยางด กลาวคอ เวลาสอสารโดยใชภาษาองกฤษ มคคเทศกพดไมเปนประโยคทสมบรณ และไมสามารถอธบายใหรายละเอยดไดอยางครบถวน เมอวเคราะหรปแบบการใชภาษาองกฤษในการสอสารเพอใหขอมลเกยวกบสถานททองเทยวและราคาแพคเกจแบบไปเชา-เยนกลบ (One day trip) พบวารปแบบภาษาองกฤษทมคคเทศกใชในบรบทตาง ๆ น ไมมรปแบบทตายตว นอกจากนนยงพบการใชรปประโยคในการสอสารแบบผดๆ มการใชภาษาองกฤษแบบไทยๆ (Tinglish) และพบขอผดพลาดดานไวยากรณในรปประโยค


สอสารของกลมพนกงานรานอาหาร

ตวอยางท 1 การรบออเดอรเครองดมFB2 : Would you like to drink today?Customer : Do you have any juice?FB2 : Just we have fresh juice. Pineapple

juice, coconut juice, and water-melon juice.

Customer : Umm… Pineapple juiceFB2 : You want some ice or no ice.Customer : With ice จากการศกษาขอมลทได จากการถอดแถบบนทกเสยงและการสมภาษณเพมเตมพบ

พนกงานรานอาหาร 3 คนจากจานวนทงหมด 10 คน ไมสามารถโตตอบสอสารกบนกทองเทยวโดยใชภาษาองกฤษไดเปนอยางด กลาวคอพนกงานราน

อาหารสวนใหญไมสามารถใหรายละเอยดเกยวกบอาหารไดในรปแบบทถกตองตามโครงสรางและความหมายทจะสอ เชน “ Would you like to drink


today? ” ควรจะใชเปน “What would you like to drink today? เมอวเคราะหรปแบบการใชภาษาองกฤษในการสอสารของกลมพนกงานรานอาหารพบการใชประโยคภาษาองกฤษทมขอผดพลาดทางไวยากรณ รปประโยคไมสมบรณ ใชภาษาองกฤษแบบไทยๆ (Tinglish) เชน “You want some ice or no ice.” เปนการใชภาษาองกฤษแบบแปลเปนไทย ซงสามารถสอความไดเชนกน อยางไรกตามทถกตองควรใชในลกษณะรปแบบประโยคคาถามคอ “Do you want some ice?” จะถกตองตามรปแบบโครงสรางทางภาษาองกฤษมากกวา


สอสารของกลมพนกงานขบเรอหางยาว

นาเทยว

ตวอยางท 1 การใหรายละเอยดเกยวกบสถานทๆ นาสนใจบนเกาะTourist : I want to go to Sunrise beach. Do

you think it is beautiful?Long-tail boat sailor 5: Beautiful.Tourist : But is it the most beautiful beach

in Lipeh or Sunrise is the most beautiful one?

Long-tail boat sailor 5: Same same. Sunrise

and Sunset and Pattaya, they are same.

ขอมลทไดจากการถอดแถบบนทกเสยงและการสมภาษณเพมเตมพบวาพนกงานขบเรอ

หางยาวนาเทยว 6 คนไมสามารถโตตอบสอสารกบนกทองเทยวโดยใชภาษาองกฤษไดเลย และพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยว 4 คนสามารถ

โตตอบโดยใชคาศพทงายๆ สนๆ ในการบอกราคาหรอการใหรายละเอยดเกยวกบสถานททองเทยวบนเกาะ นอกจากนนยงพบขอผดพลาดดานไวยากรณในรปประโยคทใชซงอาจสอความหมาย

ผดพลาดได

ปญหาหรอขอผดพลาดในการใชภาษา

องกฤษเพอการสอสาร

ปญหาดานการใชคาศพทและสานวน จากการว เคราะห ข อมลจากการถอดแถบบนทกเสยงจะเหนไดวา ปญหาดานการใชคาศพทเปนปญหาหลกของผใหบรการดานการทองเทยว เนองจากกลมตวอยางมการใชคาศพททแปลจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ ซงเมอนามาใชในการสอสาร ประโยคทพดหรอตองการสอความฟงดแปลกๆ ซงอาจจะทาใหชาวตางชาตหรอนกทองเทยวเกดความสบสนได ตวอยางเชน ตวอยางการสนทนาระหวางมคคเทศกกบนกทองเทยวTourist : Uh so, I want to travel maybe a

one day trip around the island but I’m not sure that how much of time that I would have to spend because I have an early flight in the morning.

Tour guide : Yep.Tourist : And that’s mean there’re only few

hours that I can travel around here.Tour guide : Okay, usually around the island is

a bit far from the pier. We shouldn’t have the... and maybe 3 hours for the trip.

Tourist : Oh.Tour guide : But around here, we have so many

islands.Tourist : Yes?Tour guide : Highlight, we have uh about 3

places. Long from here, 45 minutes from here.

จากบทสนทนาจะเหนไดวา กลวธการใชคา

ศพทภาษาองกฤษเปนลกษณะของการแปลความหมายจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ อยางเชนประโยคสดทายทมคคเทศกพดวา “Long from


here, 45 minutes from here” ซงประโยคดงกลาวไมถกตองตามหลกภาษาองกฤษทงการใชคาศพทและสานวน อาจสรางความไมเขาใจหรอความสบสนใหกบนกทองเทยวถงสงทมคคเทศกตองการทจะสอสาร เนองจากมคคเทศกเลอกใชคาวา “long” แปลวา ยาว (ขนาด) แตเมอพดถงระยะทางภาษาองกฤษจะใชคาวา “far” แปลวา ไกล (ระยะทาง) จากประโยคดงกลาวมคคเทศกอาจจะตองพดวา “It takes 45 minutes to go there from here.” ซงเปนประโยคทถกตองและเหมาะสมมากกวาตวอยางการสนทนาระหวางพนกงานรานอาหารกบนกทองเทยวTourist : What would you recommend us?Waiter/Waitress : It’s here Tiger prawns with

tamarind sauceTourist : PardonWaiter/Waitress : Tiger prawns with tamarind

sauce, many people like popular here.

จะเหนไดวา การใชคาศพทของพนกงานเสรฟ เปนกลวธการใชคาศพททคอนขางสบสน ผฟงอาจจะไมเขาใจประโยคทผพดตองการสอถงหรออาจมความเขาใจทคลาดเคลอนไปโดยเฉพาะประโยคทวา “many people like popular here.” ผพดใชคาศพท ‘like’ และ ‘popular’ เพอตองการจะบอกวาเมนนเปนเมนทไดรบความนยม ซงสามารถ

พดไดดงนคอ Tiger prawns with tamarind sauce, many people like this dish. It’s very popular here. จะทาใหผฟงเขาใจในสงทผพดตองการสอได

ดมากขนตวอยางการสนทนาระหวางพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวกบนกทองเทยว

Tourist : How much is it for one day trip?Long-tail boat sailor : One day trip? 1,500 baht,

around 400 baht 3 people.Tourist : If I want to go with 4 people.Long-tail boat sailor : Children free, baby free,

big people, 50 baht. One person. จะเหนไดวา บทสนทนาของพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวจะเปนแบบการพดคาตอคา คอ ไมเปนประโยคทสมบรณ และการพดสวนใหญจะเปนคาพดทใชอย เปนประจาตามสายงานทตวเองรเทานน ถาเปนการสนทนานอกเหนอจากนนจะไมสามารถโตตอบได และมการใชคาศพททผดอย เชน คาวา ผใหญ ซงภาษาองกฤษจะใชคาวา Adult แตบทสนทนาขางตนกลบใชคาวา Big people ซงมความหมายคนละอยางกน

การวเคราะหปญหาทไดจากการสงเกต

และถอดเทประหวางการปฏบตงาน

ปญหาดานการใช ไวยากรณภาษาองกฤษ จากการวเคราะหขอมลพบขอผดพลาดในการใชไวยากรณ เชน การเรยงรปประโยคทไมถกตอง ประโยคทไมสมบรณ ไมมการใชกรยาพนฐาน เชน verb to be ในประโยค ปญหาการใช Auxil-iary Verb และ Articles และการไมผนกรยาตามกาล(Tense) หรอตามประธาน(Subject) ในประโยคนน ๆ ซงขอผดพลาดทางไวยากรณเหลานสงผลตอการสอสารโดยอาจกอใหเกดความเขาใจทคลาดเคลอนหรอเขาใจผดระหวางผพดและผฟง ตวอยาง

เชนตวอยางการสนทนาระหวางมคคเทศกกบนกทองเทยวTour guide : We called them Hinson Island and

around there, we have uh Koh Rokloy and the…so many beautiful island.

Tourist : Yeah.Tour guide : And we have time 3 hour.Tourist : Oh, so in 3 hours that mean I can

travel around?Tour guide : Yes


จากบทสนทนาขางตน จะเหนไดวาประโยคทมคคเทศกพดจะเปนในลกษณะของการแปลจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษหรอการใชภาษาองกฤษแบบไทยๆ (Tinglish) ซงเมอพดออกมาแลวทาใหประโยคนนๆ มความผดเพยนไป เนองจากโครงสรางของภาษาไทยกบภาษาองกฤษมความแตกตางกน เชน ประโยคทวา “And we have time 3 hours” ซงแปลวา เรามเวลา 3 ชวโมง แตหากพดใหถกตองตามโครงสรางไวยากรณแลว ประโยคนควรพดวา “You can spend around 3 hours there.” ซงทาใหประโยคมความสละสลวยกวา และถกตองตามโครงสรางภาษาองกฤษ ตวอยางการสนทนาระหวางพนกงานรานอาหารกบนกทองเทยวTourist : um…..What kind of Tom Yum?Waitress : Thai Style Soup one have Thai herb

in the soup.Tourist : Okay, I’d like seafood Tom Yum…..

just a little spicy.Waitress : Do you want a steam rice?Tourist : Yes, sure.Waitress : You order 1 Tiger prawns with

tamarind sauce, 1 dish of steam rice,1 Tom Yum, and your drink your order is a glass of pine apple juice. 2 minutes I come back.

จากบทสนทนาดงกลาวเหนไดว า การ

อธบายรายละเอยดของอาหารเปนภาษาองกฤษของพนกงานเสรฟยงมการใชภาษาองกฤษทผด

หลกโครงสรางไวยากรณอย ซงบางประโยคกทาใหความหมายคลาดเคลอนไป หรอทาใหประโยคนนไมสมบรณ ตวอยางเชน “Thai Style Soup one

have Thai herb in the soup” เปนประโยคทมความสบสน และประโยคไมสมบรณ อาจทาใหนกทองเทยวเขาใจผดพลาดได ซงประโยคดงกลาวควรพดวา “It’s one of Thai Style Soup that has sev-eral Thai herbs in the soup.” สาหรบประโยค “Do

you want a steam rice?” สามารถใชไดในบทสนทนาทวไปความหมายจะเทากบ

“Do you want a of steamed rice?” อยางไรกตามเพอแสดงความสภาพสาหรบงานบรการ ในการใชภาษาควรจะเปลยนจาก“Do you want...”เปน “Would you like...” และจาก “steam rice” ควรเปลยนเปน “steamed rice” เนองจาก“steamed” ทาหนาทเปนคาคณศพท ขยายคานามคอ “rice” ซงจะไดประโยคทสมบรณ และอกหน งประโยคทพบข อผดพลาดด านไวยากรณคอ “ 2 minutes I come back” ซงผดโครงสรางไวยากรณภาษาองกฤษ ซงประโยคนควรพดวา “I’ll come back in 2 minutes” โดยการใชกรยาชวยเขามา คอ “will” จะทาใหประโยคสมบรณขนและมความหมายทชดเจนขนตวอยางการสนทนาระหวางพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวกบนกทองเทยวTourist : And how about Pattaya beach? I

heard about Pattaya near Bangkok, are they the same?

Long-tail boat sailor: Not same, Pattaya Bang-kok not same Pattaya beach here.

Tourist: If it’s not the same, is Pattaya here more beautiful than?

Long-tail boat sailor: Hmm… I don’t know.Tourist : Okay. Thank you. จากบทสนทนาขางตนจะเหนไดวา พนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวพดไมถกตองตามหลกโครงสรางไวยากรณ ไมมการนากรยา verb to be

เขามาใชในประโยค และการเรยงประโยคยงไมถกตอง ตวอยางเชน “Not same, Pattaya Bangkok not same Pattaya here.” ยงเปนประโยคทไมมความสมบรณ ไมถกตองตามหลกโครงสรางไวยากรณ ซงประโยคนควรพดวา “It’s different,

Pattaya near Bangkok is not the same as Pat-


taya beach here. ซงการใชverb to be เขามาชวยในประโยคดงกลาวทาใหประโยคมความสมบรณมากยงขน ถกตองตามหลกโครงสรางไวยากรณ การวเคราะหปญหาการใชภาษาองกฤษในการสอสารกบนกทองเทยวชาวตางชาตทไดจากการสมภาษณ กลมมคคเทศก จากการสมภาษณพบวา ปญหาทกล มมคคเทศกพบโดยสวนใหญคอ เรองของการไมสามารถสอสารกบชาวตางชาตได เนองจากไมมความรในเรองของภาษาองกฤษ ไมสามารถโตตอบได มปญหาเกยวกบเรองของคาศพท พดตอบโตแบบคาตอคา ไมสามารถพดสอสารแบบเปนประโยคทสมบรณได หรอหากนกทองเทยวสอบถามเรองอนทนอกเหนอจากสายอาชพของตวเองกไมสามารถทจะอธบายใหกบนกทองเทยวชาวตางชาตได และอกหนงปญหาสาคญคอ เรองของสาเนยงของชาวตางชาตทมาจากประเทศทไมไดมการใชภาษาองกฤษเปนภาษาหลก กลมพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยว ปญหาทกลมพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวพบเจอโดยสวนใหญคอ เรองของการไมสามารถสอสารกบชาวตางชาตได สอสารกบชาวตางชาตไมเขาใจ เนองจากมปญหาในเรองของคาศพท ไมสามารถสอสารเปนประโยคทยาวๆ หรออธบายใหชาวตางชาตเขาใจได ภาษาองกฤษทใช

โดยสวนใหญเปนคาศพททใชเฉพาะสายอาชพของตนเองเทานน เชน เรองของราคาคาโดยสาร ระยะเวลาของการนาเทยวในแตละครง เปนตน ซงหาก

เปนการสนทนาทนอกเหนอจากสงเหลานแลวจะไมสามารถทจะสอสารหรออธบายเปนภาษาองกฤษได อกทงยงมปญหาในเรองของสาเนยงภาษา

องกฤษของชาวตางชาตทไมใชเจาของภาษาโดยตรง เชน ชาวรสเซย มาเลเซย หรอจน เปนตน กลมผประกอบการรานอาหาร จากการสมภาษณพบวา ปญหาทกล มพนกงานรานอาหารพบเจอโดยสวนใหญคอ เรอง

ของสาเนยงภาษาองกฤษของชาวต างชาต เนองจากนกทองเทยว มาจากหลากหลายประเทศ และแตละประเทศกมสาเนยงทแตกตางกนออกไป บางประเทศพดรวและเรวจนไมสามารถจบใจความ

ได บางประเทศพดภาษาองกฤษโดยใชสาเนยงตวเอง ซงยากตอการเขาใจ บอยครงจงเกดความผดพลาดจากการทนกทองเทยวกบพนกงานรานอาหารสอสารไมตรงกน เขาใจไมตรงกน ทาใหสงผลตอการบรการอาหารทผดพลาดและลดความประทบใจของลกคาทมาใชบรการ การวเคราะหสาเหตของปญหาการใชภาษาองกฤษในการสอสารกบนกทองเทยวชาว

ตางชาตทไดจากการสมภาษณ กลมมคคเทศก จากการสมภาษณพบวา สาเหตของปญหาททาใหไมสามารถสอสารภาษาองกฤษกบชาวตางชาตได เกดจากไมคอยไดใชภาษาองกฤษเปนประจา ซงนกทองเทยวสวนใหญทกลมมคคเทศกตอนรบจะเปนกลมของคนไทย อกทงยงขาดโอกาสในการเรยนรภาษาองกฤษ เนองจากขาดครผสอนทจะชวยพฒนาการเรยนรในเรองของภาษาองกฤษ กลมพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยว สาเหตของปญหาของทางกลมของพนกงานขบเรอหางยาวนาเทยวททาใหไมสามารถสอสารภาษาองกฤษกบชาวตางชาตไดคอ การทไมมความ

รในเรองของภาษาองกฤษ จงทาใหไมสามารถ

สอสารกบชาวตางชาตได อกทงยงมปญหาในเรองของสาเนยงภาษาองกฤษของชาวตางชาต จงทาใหเกดความเขาใจผดหรอสอสารไมตรงกนบอยครง

กลมผประกอบการรานอาหาร จากการสมภาษณพบวา สาเหตของปญหาททาใหไมสามารถสอสารภาษาองกฤษกบชาวตาง

ชาตไดคอ การสอสารไมตรงกนระหวางพนกงานรานอาหารกบนกทองเทยวทมาใชบรการ ซงทงนเกดจากทงตวของนกทองเทยวทมสาเนยงทเรวและฟงยาก จงไมเขาใจวานกทองเทยวตองการสออะไร และเกดจากตวของพนกงานรานอาหารเองทไมได


มการพฒนาภาษาองกฤษของตนเอง เนองจากไมกลาทจะใชภาษาองกฤษกบชาวตางชาต จงสงผลใหไมสามารถทจะสอสารภาษาองกฤษกบชาวตางชาตไดเปนอยางด

สรปผลและอภปรายผล

รปแบบการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของผใหบรการการทองเทยว กลมตวอยางจานวน 17 คนจากทงหมด 30 คน ไมสามารถสอสารโดยใชภาษาองกฤษไดด บางคนสามารถฟงเขาใจแตไมสามารถสอสารตอบโตได รปแบบการใช ภาษาองกฤษในการสอสารจะเปนการใชคาศพทหรอวลสน ๆ ในการโตตอบสนทนากบนกทองเทยว นอกจากนนยงพบวากลมตวอยางมปญหาในเรองของการใชภาษาองกฤษทงในดานของการใชคาศพททไมถกตองตามบรบทของการสนทนาและการใชโครงสรางไวยากรณภาษาองกฤษทไมถกตองอยมาก ทงในเรองของการเรยงประโยคทไมถกตอง การพดประโยคทไมสมบรณ ขาดประธานหรอกรยา verb to be กรยาชวย และบางประโยคเปนประโยคทมการแปลมาจากภาษาไทยตามตวซงอาจทาใหสอสารไมเขาใจกนหรอเขาใจไมตรงกน ผลการศกษานขดแยงกบผลงานวจยของ ก

ฤตพร บญการนทร (2550) ทไดศกษาความสามารถในการพดภาษาองกฤษและรปแบบภาษาองกฤษทมคคเทศกชาวไทยในจงหวดเชยงใหมใชในขณะปฏบตหนาทในการนานกทองเทยวเยยมพระธาตดอยสเทพ ผลการวจยพบวา ความสามารถในการใชภาษาองกฤษดานตางๆ ของมคคเทศกอยในระดบดจนถงดมาก เชน ความสามารถดานการ

ใชคาศพท โครงสรางไวยากรณ การอานออกเสยง การใชภาษาเพอทาใหการสอสารสมฤทธผล เปนตน และงานวจยของ พรนภา บรรจงมณ (2554) ทศกษาความสามารถทางภาษาองกฤษของมคคเทศกในจงหวดเชยงใหมและเชยงราย โดย

เปรยบเทยบความคดเหนของมคคเทศก บคลากรบรษทนาเทยวและนกทองเทยวชาวตางชาต ซงผลการวจยพบวา การใชภาษาองกฤษของมคคเทศกในดานตางๆอยในระดบพอใชจนถงด ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของนกท องเ ทยว บคลากรในบรษทนาเทยวและมคคเทศกแสดงใหเหนวา ความคดเหนของนกทองเทยวชาวตางชาตทมตอความสามารถในการใชภาษาองกฤษของมคคเทศกอยในระดบสงกวาความคดเหนของบคลากรในบรษทนาเทยวและมคคเทศก เนองจากนกทองเทยวมความพงพอใจในการใหบรการของมคคเทศก สงผลใหนกทองเทยวประเมนการใชภาษาองกฤษของมคคเทศกอยในระดบสง ปญหาและสาเหตของปญหาในการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารกบนกทองเทยว จากการวเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณ พบวาป ญหาสวนใหญทพบมากทสดในกล มตวอยางคอ ไมสามารถสอสารใหนกทองเทยวเขาใจในสงทตองการสอได ทาใหเกดปญหาการเขาใจทไมตรงกน สงผลใหเกดความผดพลาดตามมาในภายหลง ทงนสาเหตททาใหกล มตวอยางไมสามารถสอสารภาษาองกฤษไดเกดจากหลายสาเหตดวยกน เชน การไมกลาทจะสอสารกบชาวตางชาต ความรทางดานภาษาองกฤษทไมไดรบการพฒนา และอกหนงสาเหตทสาคญคอ สาเนยง

ภาษาองกฤษของชาวตางชาตทไมใชเจาของภาษา ซงบางประเทศมสาเนยงทฟงยาก เชน รสเซย มาเลเซย เปนตน ทาใหเกดปญหาการเขาใจไมตรงกน ซงสอดคลองกบงานวจยของ อญชล อตแพทย

(2554) ทศกษาสภาพปญหาการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารทางการทองเทยวเชงอนรกษ รวมถงสาเหตและผลกระทบของปญหานน ซงผลการ

วจยพบวา ผใหบรการและนกทองเทยวไมสามารถสอสารใหเกดความเขาใจตรงกนได ซงสาเหตเกดจากผใหบรการสวนใหญมอายมาก จารปแบบภาษาไมไดและขาดความตอเนองในการฝกฝนการใชภาษาองกฤษโดยเฉพาะทกษะการฟงและการพด


ซงเปนทกษะทจาเปนในการสอสารและใชมากทสดในการทางาน ผลการวจยทไดยงสอดคลองกบ ฟาตเมาะห เจะอาแซ (2555) ไดสารวจปญหาและกลวธในการพดภาษาองกฤษของพนกงานไทยทตองสอสารกบลกคาทพดภาษาองกฤษเปนภาษาแม (mother tongue) และลกคาทไมพดภาษาองกฤษเปนภาษาทหนงในสถานประกอบการนานาชาต พบวา พนกงานทตองสอสารกบลกคาทพดภาษาองกฤษเปนภาษาแมพบปญหาหลกดานการฟงและไวยากรณภาษาองกฤษ สวนพนกงานทตองรบผดชอบลกคาทไมพดภาษาองกฤษเปนภาษาทหนงพบปญหาหลากหลายกวา เชน การออกเสยงภาษาองกฤษ ความคลองในการใชภาษา ไมเขาใจสาเนยงของลกคาชาวตางชาต ปญหาดานการฟงและไวยากรณ


จากการวจยพบวา ผใหบรการดานการทองเทยวสวนใหญมปญหาดานการใชคาศพทและสานวนทเกยวของกบการทองเทยว สถานท อาหาร ประเพณวฒนธรรมไทย รวมถงเรองของโครงสราง

ไวยากรณและการออกเสยง ควรจดอบรมการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารใหกบผใหบรการดานการทองเทยว ควรใหความสาคญตอปญหาการใชภาษาองกฤษเพอการสอสาร เนนในเรองของการใชภาษาองกฤษใหสอดคลองกบสายอาชพ การใชโครงสรางไวยากรณใหถกตอง การใชคาศพททเหมาะสม ฝ กฝนการใช ภาษาองกฤษจากประสบการณจรงทพบเจอในชวตประจาวน เพอใหผประกอบการดานการทองเทยวสามารถสอสารภาษาองกฤษกบนกทองเทยวชาวตางชาตไดอยางมประสทธภาพมากยงขน และควรมการศกษาถงผลสมฤทธในการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารผใหบรการดานการทองเทยว หลงการอบรม


คณะผ วจยขอขอบคณคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย สงขลาทสนบสนนงบประมาณในการทางานวจย รวมทงทมผชวยวจย กลมตวอยางและผมสวนเกยวของทกทานทชวยทาใหงานวจยฉบบนสาเรจลลวงดวยด



กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2558). ยทธศาสตรการทองเทยวไทย พ.ศ. 2558 – 2560. สบคนเมอ 5 มกราคม. 2558, ไดมาจาก https://www.mots.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7114.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (ม.ป.ป.). สตล. [แผนพบ]. สบคนเมอ 22 มกราคม 2558, ไดมาจาก http://inter.tourismthailand.org/fileadmin/upload_img/Multimedia/Ebrochure/159/%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%B9%E0%B8%A5.pdf

กฤตพร บญการนทร. (2550). ความสามารถในการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารของมคคเทศกชาวไทยในจงหวดเชยงใหม. (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต) สาขาภาษาองกฤษเพอการสอสาร มหาวทยาลยบรพา.

พมพลภส พงศกรรงศลป. (2557). การจดการการทองเทยวชมชนอยางยงยน: กรณศกษา บานโคกไคร จงหวดพงงา ฉบบมนษยศาสตร สงคมศาสตร และศลปะ วารสารวชาการ Veridian E-Journal ปท 7 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2557. 650-665 สบคนเมอ 2 กมภาพนธ. 2557, ไดมาจาก file:///C:/Users/user/Downloads/27460-Article%20Text-60624-1-10-20141226%20(1).pdf

พรนภา บรรจงมณ. (2554). การศกษาการใชภาษาองกฤษของมคคเทศกในจงหวดเชยงใหมและจงหวดเชยงราย. วารสารมนษยศาสตรสาร, ปท 12 ฉบบท 1 หนา 1-12 สบคนเมอ 12 มถนายน 2557, ไดมาจาก http://journal.human.cmu.ac.th/ojs//files/journals/1/articles/17/public/17-88-1-PB.pdf

ฟาตเมาะห เจะอาแซ. (2555). ปญหาและกลวธในการพดภาษาองกฤษของพนกงานไทยในสถาน ประกอบการนานาชาตทตองสอสารกบลกคาทพดภาษาองกฤษและไมพดภาษาองกฤษเปน ภาษาทหนง. (ปรญญานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต) สาขาภาษาองกฤษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ภมพฒน อศวภภนทร และ รศ.ดร.หควณ ชเพญ.( 2558). การพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวของไทยเพอ เตรยมความพรอมเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน : วเคราะหกรณองคการบรหารสวนจงหวดภเกต. วารสารบณฑตศกษา : มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา หนา 467-478 สบคนเมอ 15 สงหาคม 2557, ไดมาจาก file:///C:/Users/user/Downloads/747-1676-1-SM.pdf

วรรณา วงษวานช. (2548). ภมศาสตรการทองเทยว. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.สรน รวมคา, พชร เรอนมล, พตรพรณ ไชยศลป, และ สชาดา ไชยคา. (2554). การพฒนาทกษะการพด

ภาษาองกฤษในชวตประจาวนโดยใชบทบาทสมมต. สบคนเมอ 3 กมภาพนธ 2557, ไดมาจาก online.lannapoly.ac.th/mis/download.php?ResearchID=91

อญชล อตแพทย. (2554). รปแบบการเรยนรดวยตนเองในการใชภาษาองกฤษเพอการสอสารทางการทองเทยวเชงอนรกษ ในพนทตาบลทาคา อาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม. วารสารวจยและพฒนาฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ปท 3 ฉบบท 1 หนา 34-50 สบคนเมอ 15 สงหาคม 2557,

ไดมาจาก http://www.rdi.ssru.ac.th/irdjournal/index.php/ISSN2229-2802/article/view/54/50

การกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคามThe development of Functional Competencies of Quality Assurance Officers in Mahasarakham University

กมปนาท อาชา1, สมสมย บญทศ2

Kamphanat Archa1, Somsamai Boonthod2

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอกาหนดสมรรถนะเฉพาะสานงานประกนคณภาพ และคนหาความร ความสามารถทจาเปนตอการปฏบตงาน สาหรบบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม เปนการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) รวมทงสอบถามความคดเหน กลมตวอยางไดแก 1) บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ จากหนวยงานจดการเรยนการสอน จานวน 21 คน 2) ผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ จานวน 21 คน และ 3) ประธานหลกสตรของหลกสตรทจดการเรยนการสอนในหนวยงานทบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพสงกด จานวน 34 คน ผลการวจย พบวา 1. สมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 6 อนดบแรก ไดแก 1) การคดวเคราะห 2) การตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน 3) การวางแผน 4) การมองภาพองครวม 5) การประสานงาน และ 6) การสบเสาะหาขอมล 2. ความรทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความรเกยวกบตวบงชและเกณฑการประกนคณภาพการศกษา 2) ความรเกยวกบระบบการ

ประกนคณภาพ และ 3) ความรเกยวกบหลกเกณฑ กฎระเบยบ แนวปฏบตตางๆ ทเกยวของตอการประกนคณภาพการศกษา 3. ความสามารถทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความสามารถในการประสานงานและสอสารกบผทเกยวของ 2) ความสามารถในการวเคราะหขอมลดานการประกนคณภาพการศกษา และ 3) ความสามารถในการวางแผนการดาเนนงาน การประกนคณภาพการศกษา

คาสาคญ : สมรรถนะ, บคลากร, ประกนคณภาพ

1-2 นกวชาการศกษา ศนยพฒนาและประกนคณภาพการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม โทรศพท 0-4375-43131-2 Educator, Center for Educational Quality and Development, Mahasarakham University, Tel.0-4375-4313

78 กมปนาท อาชา, สมสมย บญทศการกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ.....

Abstract

The objectives of this action research were to determine and develop the essential functional competencies of quality assurance officers at Mahasarakham University and investigate the participants’ opinion on the topic. The participants were 21 quality assurance support staff from teaching and learning sections at Mahasarakham University, 21 support staff supervisors, and 34 curriculum chair persons from the same faculties as the support staff. The findings show: 1. The 5 highest functional competencies of quality assurance staff are 1) Analytical thinking, 2) coverage and accuracy, 3) planning, 4) coordination, and 5) information seeking; 2. The 3 highest essential knowledge of quality assurance officer are 1) Knowledge ofindices and assessment criteria, 2) knowledge of QA system and mechanism, and 3) knowledge of other QA operation related regulations and instructions; 3. The 3 highest operational skill of quality assurance staff are 1) ability to coordinate and communicate with aligned staff, 2) ability to analyse educational quality assurance data, and 3) ability to plan educational quality assurance tasks.

keywords : competencies, Officers, Quality Assurance

บทนา

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนไดนาระบบการประเมนสมรรถนะบคลากรมาใชในระบบราชการ โดยจาแนกเปน 3 ประเภท คอ1) สมรรถนะหลก 2) สมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบต และ 3) สมรรถนะทางการบรหาร โดยสมรรถนะหลกจดเปนสมรรถนะขนพนฐานสาคญ

(Soft Skills) ทบคลากรทกคนในองคกรตองมสมรรถนะหลกนมกเกยวของโดยตรงกบคานยมหลกขององค กร (สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. 2553) ดงนน การพฒนาสมรรถนะหลกรวมกบสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะ

งานทปฏบต (Functional Competency) จงชวยใหบคลากรมทกษะและความสามารถหลกทเปนพนฐานสาคญในการทางานรวมกบบคคลอนในองคกร

และทกษะความเชยวชาญในงานทตนรบผดชอบในเวลาเดยวกน อยางไรกตามองคกรสวนใหญจะ

กาหนดสดสวนการประเมนผลสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบตมากกวาสมรรถนะหลก (นยม

ลออปกษณ และคณะ. 2553) เพราะยงบคลากรในระดบตาแหนงทสงขน มลกษณะงานทซบซอนมากขนจาเปนตองอาศยความร ทกษะ และความเชยวชาญเฉพาะดานในเชงลกมากขน การประเมนสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบตจะชวยใหบคลากรรจกตนเองมากขน และสามารถใชขอมลดงกลาว ในการวเคราะหความตองการ ความถนด และสามารถกาหนดแนวทางการพฒนาตนเองให

เตบโตในสายอาชพ (Career Path) ทสอดคลองกบความสามารถของตนตอไป (สกญญา รศมธรรมโชต.

2554) ทงน จากงานวจยของกนยปรณ ทองสามส และคณะ (2556 : บทคดยอ) เรอง กระบวนการกาหนดสมรรถนะเฉพาะของผปฏบตงานประกน

คณภาพในสถาบนอดมศกษาของรฐ พบวา มหาวทยาลยมหาสารคาม เปน 1 ใน 12 สถาบน (จากทงหมด 16 สถาบนอดมศกษาของรฐ) ทยง

ไมมกระบวนการกาหนดสมรรถนะในการปฏบตงานของบคลากรทรบผดชอบงานประกนคณภาพ

ภายใน ประกอบกบชอตาแหนงของบคลากรระดบ


ปฏบตการสายงานประกนคณภาพ ของมหาวทยาลย

มหาสารคามมความหลากหลาย ประกอบดวย ตาแหนงนกวชาการศกษา ตาแหนงนกวเคราะหนโยบายและแผน ตาแหนงเจาหนาทบรหารงาน

ทวไป ซงมสมรรถนะตามลกษณะงานทมหาวทยาลยกาหนดแตกตางกน (มหาวทยาลยมหาสารคาม. 2554) ดงนน ผวจยในฐานะทรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษา ระดบสถาบน มหาวทยาลยมหาสารคาม จงมความจาเป นทต องสร างกระบวนการเพอศกษาและกาหนดสมรรถนะเฉพาะสาหรบบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกน

คณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ทจะนาสการวางแผนพฒนาหรอสรางหลกสตรฝกอบรมของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ ของมหาวทยาลยมหาสารคามตอไป

ความมงหมายของการวจย

เพอกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ และคนหาความร ความสามารถทจาเปนตอการปฏบตงานสาหรบบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม

กรอบแนวคดทใชในการดาเนนการวจย

ระยะ กจกรรมการดาเนนงาน กลมเปาหมาย

Phase#1 1) แตงตงคณะทางานชมชนนกปฏบตดานการประกนคณภาพการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปการศกษา 2560 (Community of Practice QAMSU 2017) หรอเรยกอกอยางหนงวา “บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ”

21 คน

2) ประชมซกซอมทาความเขาใจตอบทบาทและหนาทของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ และเปาหมายรวม

21 คน

Phase#2 3) ใหความรเกยวกบความสาคญของการพฒนาสมรรถนะและความหมายของสมรรถนะแตละดาน (เชญวทยากรบรรยาย)

21 คน

4) บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพตอบแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มมส. และประชมระดมสมองครงท 1

21 คน

Phase#3 5) เกบขอมลแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสมรรถนะเฉพาะสายงานประกน

คณภาพ มมส. จากรองคณบดหรอผชวยคณบดทเปนผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ

21 คน

6) เกบขอมลแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มมส. จากประธานหลกสตร

34 คน

Phase#4 7) สรปขอมลเบองตนจากกจกรรมลาดบท 4) – 6) เพอใชสาหรบกจกรรมประชมระดมสมองครงท 2

-

Phase#5 8) จดประชมระดมสมองครงท 2 เพอพจารณากาหนดสมรรถนะเฉพาะสาหรบบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มมส.

21 คน

Phase#6 9) สรปผลการประชมเชงปฏบตการระดมสมองและวเคราะหผล -

Phase#7 10) เผยแพรและสอสารทาความเขาใจสมรรถนะเฉพาะสายงานสาหรบบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มมส. แกผทเกยวของ

-


วธดาเนนการวจย

ดาเนนการในลกษณะของการวจยเชงปฏบต

การ (Action Research) รวมทงสอบถามความคดเหน ประชากรและกลมตวอยาง กลมท 1 บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ จากหนวยงานจดการเรยนการสอน หนวยงานละ 1 คน (18 คณะ 2 วทยาลย และ 1 สถาบน) จานวน 21 คน กลมท 2 ผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ จานวน 21 คน กลมท 3 ประธานหลกสตรของหลกสตรทจดการเรยนการสอนในหนวยงานทบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพสงกด จานวน 34 คน เครองมอทใชในการวจย 1. ประชมเชงปฏบตการระดมสมอง จานวน 2 ครง 2. แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสมรรถนะ เฉพาะสายงานประกน คณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม (ผานการพจารณาจากผเชยวชาญ 3 คน และหาคาอานาจจาแนกและ คาความเชอมน กอนเกบขอมล) การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป Microsoft Excel เพอคานวณหาผลรวม ความถ และคารอยละ และบรรยายสรปเปนความเรยง


การกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกน

คณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม พบวา 1. สรปความคดเหนตอสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม

ภาพรวมจากทกกลมตวอยาง สงสด 6 อนดบแรก ไดแก 1) การคดวเคราะห 2) การตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน 3) การวางแผน 4) การ

มองภาพองครวม 5) การประสานงาน และ 6) การสบเสาะหาขอมล ซงหากพจารณาแยกตามกลมของผแสดงความคดเหน สามารถสรปขอมลไดดงน 1.1 บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม มความคดเหนตอสมรรถนะทจาเปนตอการปฏบตงานประกนคณภาพ สงสด 6 อนดบแรก ไดแก 1) การคดวเคราะห 2) การตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน 3) การวางแผน 4) การสบเสาะหาขอมล 5) การมองภาพองครวม และ 6) การประสานงาน 1.2 รองคณบดหรอผชวยคณบดทเปนผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม มความคดเหนตอสมรรถนะทจาเปนตอการปฏบตงานประกนคณภาพ สงสด 6 อนดบแรก ไดแก 1) การตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน 2) การประสานงาน 3) การวางแผน 4) การคดวเคราะห และความเขาใจองคกรและระบบราชการ เทากน 5) การมองภาพองครวม และ 6) การสบเสาะหาขอมล 1.3 ประธานหลกสตรของหลกสตรทจดการเรยนการสอนในหนวยงานทบคลากรระดบปฏบ ต ก า รสายงานประก นคณภาพส งก ด มหาวทยาลยมหาสารคาม มความคดเหนตอ

สมรรถนะทจาเป นต อการปฏบตงานประกนคณภาพ สงสด 6 อนดบแรก ไดแก 1) การตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน 2) การคดวเคราะห 3) การประสานงาน และการวางแผน เทา

กน 4) การมองภาพองครวม 5) การสบเสาะหาขอมล และ 6) การใสใจและการพฒนาผอน 2. สรปความคดเหนภาพรวมของทกกลม

ตวอยางตอความรทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความรเกยวกบตวบงชและเกณฑการประกนคณภาพการศกษา 2) ความรเกยวกบระบบการประกนคณภาพ และ 3) ความรเกยวกบหลก


เกณฑ กฎระเบยบ แนวปฏบตตางๆ ทเกยวของตอการประกนคณภาพการศกษา ซงหากพจารณาแยกตามกลมของผแสดงความคดเหน สามารถสรปขอมลไดดงน 2.1 รองคณบดหรอผชวยคณบดทเปนผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม มความคดเหนตอความร ทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความรเกยวกบหลกเกณฑ กฎระเบยบ แนวปฏบตตางๆ ทเกยวของตอการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา 2) ความรเกยวกบเครองมอทสงเสรมตอการปฏบตงาน และ 3) ความรเกยวกบระบบคณภาพ 2.2 ประธานหลกสตรของหลกสตรทจดการเรยนการสอนในหนวยงานทบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพสงกดมความคดเหนตอความรทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบ

แรก ไดแก 1) ความรเกยวกบหลกเกณฑ กฎระเบยบ แนวปฏบตตางๆ ทเกยวของตอการประกนคณภาพการศกษา 2) ความรเกยวกบระบบการประกนคณภาพการศกษา และ 3) ความรเกยวกบตวบงชและเกณฑการประกนคณภาพระดบหลกสตร

3. สรปความคดเหนภาพรวมของทกกลมตวอยางตอความสามารถทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความสามารถในการประสาน

งานและสอสารกบผทเกยวของ 2) ความสามารถในการวเคราะหขอมลดานการประกนคณภาพการศกษา และ 3) ความสามารถในการวางแผนการ

ดาเนนงานการประกนคณภาพการศกษา ซงหากพจารณาแยกตามกลมของผแสดงความคดเหน สามารถสรปขอมลไดดงน 3.1 รองคณบดหรอผชวยคณบดทเปนผบงคบบญชาของบคลากรระดบปฏบตการสาย

งานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม มความคดเหนตอความสามารถทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความสามารถดานการสอสารประสานงาน 2) ความสามารถด านเทคโนโลยสารสนเทศ และ 3) ความสามารถดานการวางแผน 3.2 ประธานหลกสตรของหลกสตรทจดการเรยนการสอนในหนวยงานทบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพสงกดตอความสามารถทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม สงสด 3 อนดบแรก ไดแก 1) ความสามารถดานการประสานงาน ประสานความสมพนธกบผทเกยวของ 2) ความสามารถดานการวเคราะหขอมลตางๆ ดานการประกนคณภาพการศกษา และ 3) ความสามารถดานการวางแผน 4. ความคดเหนเพมเตมเพอการพฒนาบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม คอ ควรมการจดอบรม สมมนา และแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ เพอเพมพนความรและความสามารถทจาเปนตอการปฏบตงาน


การกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ผ วจยขออภปรายผลในประเดนตามความมงหมายทกาหนดไว ดงน 1. ผลการกาหนดสมรรถนะเฉพาะสายงาน

ประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ประกอบดวย 1.1) สมรรถนะการคดวเคราะห ซง

สอดคลองกบกนยปรณ ทองสามส และคณะ (2556) ทาการศกษากระบวนการกาหนดสมรรถนะเฉพาะ


ของผ ปฏบต งานประกนคณภาพในสถาบน อดมศกษาของรฐ พบวา ม 1 สถาบนทกาหนดสมรรถนะดานการคดวเคราะหเปนสมรรถนะเฉพาะของฝายประกนคณภาพ รวมถงสอดคลองกบ กาญจนชนก ภทรวนชานนท (2554) ทไดศกษาวเคราะหองคประกอบสมรรถนะหลกเพอใชประเมนขาราชการ กรณศกษา สานกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) พบวา การคดวเคราะห สงเคราะห เปน 1 ใน 7 องคประกอบทเหมาะสมสาหรบการประเมน ทงน สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน หรอสานกงาน ก.พ. (2553) ไดใหความหมายของการคดวเคราะห หมายถง การแยกแยะขอมลหรอเรองราวทไดมาซงกระทาไดโดยการทาความเขาใจใหถองแทใหสอดคลองกบสถานการณ สภาพแวดลอมหรอบรบทในทางการบรหาร โดยการกาหนดประเดนปญหาใหสอดคลองกบแนวความคด จดหมวดหมของขอมลอยางเปนระบบ ระเบยบจนสามารถเปรยบเทยบแงมมตางๆ เพอหาขอสรปของปญหาจนลลวงในทสด การคดวเคราะหจงจะทาใหผวเคราะหสามารถลาดบความสาคญและการอธบายเหตผลทมาทไปของกรณตางๆ ได สวนกาเย (Gagne. 1974) มองวาการคดวเคราะหวจารณ (Critical Thinking) เปนการคดทใชเหตผลในการแกปญหา โดยพจารณาถงสถานการณหรอขอมล

ตางๆ วามขอเทจจรงเพยงใดหรอไม และสานกงาน ก.พ. (2553) ไดกาหนดระดบท 5 สมรรถนะการคดวเคราะห คอตองสามารถใชเทคนคการวเคราะหทเหมาะสมในการแยกแยะประเดนปญหาทซบซอน

เปนสวนๆ สามารถใชเทคนคการวเคราะหหลากหลายรปแบบเพอหาทางเลอกในการแกปญหา รวมถงพจารณาขอดขอเสยของทางเลอกแตละทาง และ

สามารถวางแผนงานทซบซอนโดยกาหนดกจกรรมขนตอนการดาเนนงานตางๆ ทมหนวยงานหรอผ

เกยวของหลายฝาย คาดการณปญหา อปสรรค แนวทางการปองกนแกไข รวมทงเสนอแนะทางเลอกและขอด ขอเสย ไวให และทสาคญสมรรถนะ

การคดวเคราะห สอดคลองกบทคณะกรรมการบรหารงานบคคล หรอ ก.บ.ม. มหาวทยาลยมหาสารคาม ไดกาหนดเอาไวในประกาศวาดวย การกาหนดสมรรถนะและระดบสมรรถนะสาหรบขาราชการและพนกงาน มหาวทยาลยมหาสารคาม พ.ศ. 2554 (2554) โดยกาหนดเปนสมรรถนะท 1 ใน 6 สมรรถนะตามลกษณะงานของทกตาแหนงงาน มหาวทยาลยมหาสารคาม 1.2) สมรรถนะการตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน สอดคลองกบสมรรถนะตามลกษณะงานของตาแหนงนกวชาการศกษา เจาหนาทบรหารทวไป และนกวเคราะหนโยบายและแผน ทกาหนดสมรรถนะการตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงาน เปน 1 ใน 6 สมรรถนะตามลกษณะงาน ตามทคณะกรรมการบรหารงานบคคล หรอ ก.บ.ม. มหาวทยาลยมหาสารคาม ไดกาหนดเอาไว (2554) ในสวนของเกณฑคณภาพการศกษาเพอการดาเนนการทเปนเลศ EdPEx (2558) หมวด 6 ระบบปฏบตการจะใหความสาคญในการออกแบบ จดการปรบปรง และสรางนวตกรรม และกระบวนการตางๆ วธการในการปรบปรงประสทธผลของการปฏบตการเพอสงมอบคณคาแกผมสวนไดสวนเสยและทาใหหนวยงานประสบความสาเรจอยางตอเนอง รวมถงสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2561) กลาวถง วงจรคณภาพ PDCA ของ

W.Edwards Deming เปนแนวคดหนง ทไมไดใหความสาคญเพยงแคการวางแผน แตแนวคดนเนนใหการดาเนนงานเปนไปอยางมระบบ โดยมเปาหมายใหเกดการพฒนาอยางตอเนองในขนตอน Act

คอ การปรบปรงการดาเนนการอยางเหมาะสม หรอ การจดทามาตรฐานใหม ซงถอเปนพนฐานของการยกระดบคณภาพทกครงทการดาเนนงานตามวงจร PDCA หมนครบรอบ กจะเปนแรงสงสาหรบการดาเนนงานในรอบตอไป และกอใหเกดการปรบปรง

อยางตอเนอง อาจจะดาเนนการในรปแบบของการวเคราะหความสาเรจของกจกรรม นาเสนอผลงานตอผบรหาร จดทาแผนขยายผลเพอตอยอดการ


ปรบปรง สาหรบสานกงาน ก.พ. (2553) ระดบท 1 ของสมรรถนะการตรวจสอบความถกตองตามกระบวนงานของผปฏบตงานตองการเพยงใหขอมล และบทบาทในการปฏบตงานมความถกตอง ชดเจน และดแลใหเกดความเปนระเบยบในสภาพแวดลอมของการทางาน รวมถงปฏบตตามกฎ ระเบยบ และขนตอนทกาหนดอยางเครงครด 1.3) สมรรถนะการวางแผน ซงสอดคลองกบกนยปรณ ทองสามส และคณะ (2556) ทาการศกษากระบวนการกาหนดสมรรถนะเฉพาะของผปฏบตงานประกนคณภาพในสถาบน อดมศกษาของรฐ พบวา ม 1 สถาบนทกาหนดสมรรถนะดานการคดวเคราะหเปนสมรรถนะเฉพาะของฝายประกนคณภาพ สาหรบมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม (2554) ไดกาหนดใหการวางแผนเปน 1 ใน 5 สมรรถนะผบรหาร ไดแก วสยทศน ความเปนผนา การวางแผน การบรหารจดการ การแกปญหา และผลการวจยของธรรญชนก ศรทพยรตน (2557) พบวา ภาวะผนา ดานลกษณะผนาและภาวะผนา ดานการเปนผกากบดแลทดภายใตกรอบจรยธรรมและคณธรรม และดานการจดระบบกลไกการบรหารองคกรอยางมประสทธภาพ กระบวนการในการวางแผนดานการจดโครงสรางองคกร และดานการนา การประสานงานและการดาเนนงาน มความสมพนธกบคณภาพชวตการทางานในองคกร กรณศกษาพนกงานบรษทเทเลคอมในเขต

กรงเทพมหานคร รวมถงสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2561) ระบวา หากมการวางแผนไวเปนอยางด มกมโอกาสบรรลเปาหมายไดมากกวาทาโดยไมม

การวางแผน หรอมแผนทไมเออตอการนาไปปฏบตไดจรง และทสาคญตามกระบวนการและวธการประกนคณภาพการศกษาภายในปการศกษา

2557-2561 ของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (2560) กาหนดใหเรมกระบวนการวางแผนการประเมนตงแตตนปการศกษา โดยนาผลการประเมนปกอนหนานมาใชเปนขอมลในการวางแผนโดยตองเกบขอมลตงแตเดอนสงหาคม ดง

นน บคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพตองมความร และทกษะในการวางแผน ประกอบกบเกณฑการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบคณะ กาหนดใหคณะตองมการจดทาแผนดาเนนงานตางๆ อนประกอบดวย แผนการจดกจกรรมนสต แผนการบรการวชาการ แผนการทานบารงศลปะและวฒนธรรม แผนกลยทธ แผนกลยทธทางการเงน แผนบรหารความเสยง แผนบรหารและพฒนาบคลากร ดงนน จงมความจาเปนอยางยงทตองกาหนดเปนสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ สมรรถนะการวางแผนงาน และสอดคลองกบบรษทแมนพาวเวอร (2561) ทกลาววา ทกษะในการวางแผน (Organizing and Planning Skills) เปน 1 ใน 5 ทกษะทจาเปนในการทางาน นอกเหนอจากทกษะในดานการสอสารและมนษยสมพนธ (Communication & Relation skills) ทกษะในการแกปญหา (Problem Solving Skills) ทกษะในดานเทคโนโลยและคอมพวเตอร (Technology and Computer Skills) ทกษะและความสามารถทางดานภาษา (Linguistic Skills) 1.4) สมรรถนะการมองภาพองครวม ทงน อรญญา เถลงศร (2561) ระบวา วธการคดแบบองครวม เปนแนวคดทไดรบการยอมรบอยางแพรหลาย โดยมสถาบน Systemic Development Institute ประเทศออสเตรเลย เปนผเผยแพรแนวคดน พรอมคดคนเครองมอตางๆ ในการพฒนาทกษะ

การคดเชงระบบแบบบรณาการ และธเนศ ขาเกด (2561) ยงกลาวอกวา อกนยหนง คาวา “องครวม” นาจะสอดคลองกบคาวา ความคดเชงระบบ (Sys-tem approach) ซงหมายถงสงตางๆ ทรวมกนและตางทาหนาทของตนเองอยางมระเบยบ โดยสวนประกอบหรอปจจยตางๆ ของระบบมความสมพนธซ งกนและกน เพ อ ให การดาเ นนงานบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ความคดเชงระบบเปนสง

ทมมานานแลวในธรรมชาต เชน ระบบสรยะจกรวาล ระบบนเวศน ระบบรางกายมนษย เปนตน ซงถอเปนระบบองครวมใหญทประกอบดวยระบบ


ยอยอกหลายระบบ แตถาระบบยอยในระบบองครวมใหญบกพรองไปหรอทางานไมสมพนธกบระบบใหญ เชน ระบบยอยอาหาร หรอ ระบบหายใจเกดบกพรองไป กจะทาใหองครวมใหญ คอ ระบบรางกายเกดปญหาขนได มนษยจงเอาความคดเรองระบบมาใชในการบรหารและการทางานโดยใหคานงถงความเปนองครวมของระบบทครบวงจรมากขน สาหรบเวบไซต Campus-star.com (2561) ระบถง 23 หลกการทรงงาน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในหลวงรชกาลท 9 หนงในนน คอ หลกการทางานแบบองครวม คอ ใชวธคดเพอการทางาน โดยวธคดอยางองครวม คอการมองสงตางๆ ทเกดอยางเปนระบบครบวงจร ทกสงทกอยางมมตเชอมตอกน มองสงทเกดขนและแนวทางแกไขอยางเชอมโยง สาหรบสานกงาน ก.พ. (2553) ไดกาหนดความหมายของการมองภาพองครวม หมายถง การมองภาพองครวมเปนการแสดงใหเหนถงความรคดในเชงสงเคราะหหรอการรวบรวมขอมลทงหลายทงปวง ซงจะทาใหมองภาพใหญหรอภาพรวมของสวนราชการขององคกร ของงาน หรอของกจกรรมไดอยางรและเหนทงกระบวนการ ปญหา อปสรรค ทางแกไข และทางเลอกทดทสดในสถานการณขณะนน การมองภาพองครวมแสดงออก โดยความสามารถทจะจบประเดนอนเปนสาระสาคญ สรปรปแบบ เพอเชอมโยงภาพ

เลกๆ ในแตละสวนใหเปนภาพรวม หรออาจแสดงออกในความสามารถทจะประยกตแนวทางจากสถานการณ ขอมล หรอประมวลทศนะหลากหลายจนลงตว และสามารถสรางกรอบความคด

หรอแนวคดใหมจากความสามารถในการมองภาพองครวมได และไดกาหนดระดบท 5 สมรรถนะการมองภาพองครวม คอ รเรม สรางสรรค ประดษฐ

คดคน รวมถงสามารถนาเสนอรปแบบ วธการหรอองคความรใหมซงอาจไมเคยปรากฏมากอน และผวจยคดวาการมองภาพองครวมนจะทาใหบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพสามารถสรางนวตกรรมการทางานทจะนาไป

สความเปนเลศ พรอมทงนาไปสการมภาวะความเปนผนาตอไปในอนาคตของการทางาน รวมทงการกาวเขาสตาแหนงทสงขนตามสายงาน 1.5) สมรรถนะการประสานงาน ซงสอดคลองกบกนยปรณ ทองสามส และคณะ (2556) ทาการศกษากระบวนการกาหนดสมรรถนะเฉพาะของผ ปฏบตงานประกนคณภาพใน สถาบนอดมศกษาของรฐ พบวา ม 1 สถาบนทกาหนดสมรรถนะดานการประสานงานเปนสมรรถนะเฉพาะของฝายประกนคณภาพ สอดคลองกบปวณา จนทรประดษฐ (2561) วา การจดใหคนในองคกรทางาน สมพนธสอดคลองกนโดยจะตองตระหนกถงความรบผดชอบ วตถประสงคเปาหมาย และมาตรฐานการปฏบตขององคกรเปนหลก ตองมการจดระเบยบ วธการทางาน อกทงความรวมมอในการปฏบตงานเปนนาหนงใจเดยวกน เพอใหเกดความเขาใจตรงกนในการรวมมอปฏบตงานใหสอดคลองท งเวลา และกจกรรมทต องกระทาให บรรลวตถประสงคโดยไมทาใหเกดความสบสน ขดแยง หรอเหลอมลากน ทงนเพอใหงานดาเนนไปอยางราบรน ทาใหไดมาซงงานอยางมประสทธภาพและประสทธผล และโดยสวนตวของผวจยมองวาการประสานงานควรจะเปนสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพอนดบแรกหรอสาคญทสดทจาเปนตองม เนองจากบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพตองมการตดตอประสาน

งานอยตลอดเวลา โดยเฉพาะการขอขอมลตางๆ กบผเกยวของหลายฝาย หลายระดบ และหลายหนวยงานทงภายในคณะ ภายในมหาวทยาลย และ

ภายนอกมหาวทยาลย สาหรบสถาบนดารง ราชานภาพ สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย (2553) เสนอแนะวา วธทจะใหไดรบความรวมมอ ในการ

ประสานงานการประสานงานไมควรจะกระทาโดยใชอานาจสงการแตอยางเดยว ควรใชความสมพนธทดตอกนเปนหลก เพราะความมนาใจตอกน ไววางใจกนจะเปนผลใหเกดการรวมใจมากกวาการใชอานาจหนาทพยายามผกมตรตงแตตนและปองกน


ไม ให เกดความร สก เป นปฏป กษ มความหวาดระแวงหรอกนแหนงแคลงใจกน ใหการยอมรบซงกนและกน ไมนนทาวารายกน ไมโยนความผดใหแกผอน เมอมสงใดจะชวยเหลอแนะนากนไดกอยาลงเล และพรอมจะรบฟงคาแนะนาของผเกยวของแมจะไมเหนดวยกอยาแสดงปฏกรยาโตตอบ เมอมการเปลยนแปลงกตองแจงใหทราบ 1.6) สมรรถนะการสบเสาะหาขอมล สาหรบสานกงาน ก.พ. (2553) มองวาถอวาเปนสมรรถนะในดานของความใฝรเชงลกทจะแสวงหาขอมลในดานตางๆ เพอใชประโยชนในการปฏบตหนาทราชการ ขอมลดงกลาวนน ไดแก ขอมลเกยวกบสถานการณ ภมหลง ประวตความเปนมา ประเดนปญหา หรอเรองราวตางๆ การประเมนสมรรถนะในหวขอนจงเปนการประเมนถงความสามารถ ในการดาเนนการสบเสาะหาขอมลดวยกระบวนการหรอรปแบบตางๆ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของรจลาลย อ นจนท (2560) เรองกระบวนการเรยนรในการแสวงหาสารสนเทศ การแลกเปลยนความรและถายทอดความรของบคลากรสายสนบสนน มหาวทยาลยขอนแกน พบวา การแสวงหาหาสารสนเทศสวนใหญมวตถประสงคดานการปฏบตงานเพอเพมพนความรทเกยวกบการปฏบตงาน และดานการวางแผน เพอตดตามการดาเนนงานตามแผน แหลงสารสนเทศทใช ไดแก

อนเทอรเนต (WWW) เวบไซตของหนวยงานตางๆ กระบวนการคนหาสารสนเทศสวนใหญวางแผนและคนหาสารสนเทศโดยการกาหนดขอคาถาม คาคน วล สถานการณตางๆ จากประเดน/ปญหา/เรอง

ทตองการคนหา 2. ผลการคนหาความรทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ประกอบดวย 2.1) ความรเกยวกบตวบงชและเกณฑ

การประกนคณภาพการศกษา เนองจากเหตผลสวนใหญทไดจากการเกบรวบรวมขอมล คอ ผทรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาตองสามารถ

ตอบคาถาม และสามารถชแจงรายละเอยดเกยวกบการดาเนนงานตามเกณฑการประกนคณภาพการศกษาแกผรบผดชอบการดาเนนงานแตละตวบงชและเกณฑ รวมถงอาจารยผรบผดชอบหลกสตรดวย ซงเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2561) กลาววาความเปนมออาชพ (professionalism) หมายถง การมความรอบร เชยวชาญชานาญพเศษในวชาชพของตน สามารถปฏบตงานไดตามมาตรฐานอยางถกตอง มไหวพรบในการจดการแกไขปญหาไดอยางรวดเรวแมนยา และลงมอทาอยางจรงจง มงมนตงใจใหเกดผลงานทดทสด ความเปนมออาชพนาความสาเรจมาส คนทางานในทกวชาชพไดมากกวา ในองคกรใดหากมผนามออาชพจะเหนความแตกตางอยางชดเจน เมอเทยบกบผนามอสมครเลน สงเกตไดจากความสามารถในการนาความจรงจงในการนา และความสาเรจจากการนา ผนามออาชพมแนวโนมนาคน นาภารกจ นาองคกรบรรลเปาหมาย สรางผลงานทมผลลพธไดมากกวาใชความรความคดสตปญญาอยางรอบคอบครบถวนทาใหตดสนใจผดพลาดนอยกวา ฟนฝาวกฤตอปสรรคปญหาตางๆ ไดดกวาสรางแรงบนดาลใจปลกพลงทมงานไดแรงกวากระตอรอรน มงมนสเปาหมายอยางไมยอทอลมเลกระหวางทางไดมากกวามความรบผดรบชอบสงกวา และเหนแก

ประโยชนสวนรวม เสยสละ ไมเหนแกตวไดเหนอ

กวา ฯลฯ และแนนอนวาจะนาองคกรประสบความสาเรจอยางยงยนไดมากกวา 2.2) ความรเกยวกบระบบการประกนคณภาพ เนองจาก คณะกรรมการการประกน

คณภาพภายในระดบอดมศกษา หรอ ค.ป.ภ. (2557) ระบในประกาศเรองหลกเกณฑและ แนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายใน ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2557 ขอ 2.3 ระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในทสถานศกษาระดบ

อดมศกษาเลอกใช อาจเปนระบบทคณะกรรมการการประกนคณภาพภายในระดบอดมศกษาจดทาขน หรอเปนระบบซงเปนทยอมรบในระดบสากลท


สามารถประกนคณภาพไดตงแตระดบหลกสตร คณะ และสถาบน ดงนน ผวจยมองวาบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพตองมความรเกยวกบระบบการประกนคณภาพอนๆ โดยเฉพาะระบบคณภาพทสามารถนาไปสคณภาพระดบสากลหรอความเปนเลศไดในอนาคต เพราะระบบการประกนคณภาพของ ค.ป.ภ. เปนเพยงการประกนคณภาพขนตา สาหรบระบบประกนคณภาพทางการศกษาระดบอดมศกษา ณ ปจจบน ทควรศกษาเพอเตรยมความพรอมนามาปรบใชในอนาคต ท ค.ป.ภ. ยอมรบ คอ เกณฑคณภาพการศกษาเพอการดาเนนการทเปนเลศ (Education Criteria for Performance Excellence : EdPEx) (2558) รวมถงการศกษาการใชเครองมอตางๆ ทจะนาไปสคณภาพ เพอปรบปรงการดาเนนการของกระบวนการและลดความแปรปรวน เชน ระบบ Learn, Six sigma, ระบบการจดการคณภาพตามมาตรฐาน ISO, แนวทาง PDSA เปนตน 2.3) ความร เกยวกบหลกเกณฑ กฎระเบยบ แนวปฏบตตางๆ ทเกยวของตอการประกนคณภาพการศกษา เนองจากเปนพนฐานสาคญของผปฏบตงานทกสายงานทตองร เพอการดาเนนงานทถกตอง มประสทธภาพและประสทธผล และลดขอผดพลาด ขอรองเรยนตางๆ ทอาจจะเกดขน สาหรบผวจยคดวาหลกเกณฑ กฎระเบยบ แนว

ปฏบตตางๆ ทบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพจาเปนตองรและเขาใจอยางถองแท ไดแก 1) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 2) กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 3)

มาตรฐานการอดมศกษา 4) มาตรฐานสถาบนอดมศกษา 5) กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต 6) แนวทางการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2561 7) แผนกลยทธมหาวทยาลยมหาสารคาม และ 8) นโยบายการประกนคณภาพ

การศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม 3. ผลการคนหาความสามารถทจาเปนเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลย

มหาสารคาม ประกอบดวย 3.1) ความสามารถด านการสอสารประสานงานซงผวจยมความเหนดวยอยางยง เนองจากประสบการณของผวจยทไปเปนวทยากรและกรรมการประเมนฯ ภายนอกมหาวทยาลย ใหกบหลายคณะและหลายมหาวทยาลย พบปญหาจากการไดไปพดคยและสมภาษณบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพทงระดบคณะ และระดบสถาบน นน มกจะมปญหาเรองของการสอสาร โดยเฉพาะประเดนความคลาดเคลอนและการตความขอมลทไมตรงกน 3.2) ความสามารถในการวเคราะหขอมลดานการประกนคณภาพการศกษา ซงจะทาใหผรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาสามารถการแยกแยะขอมลหรอเรองราวทไดมาซงกระทาไดโดยการทาความเขาใจใหถองแทใหสอดคลองกบสถานการณ สภาพแวดลอมหรอบรบทในทางการบรหาร โดยการกาหนดประเดนปญหาใหสอดคลองกบแนวความคด จดหมวดหมของขอมลอยางเปนระบบ ระเบยบ จนสามารถเปรยบเทยบแงมมตางๆ เพอหาขอสรปของปญหาจนลลวงในทสด การคดวเคราะหจงจะทาใหผวเคราะหสามารถลาดบความสาคญและการอธบายเหตผล ทมาทไปของกรณ

ตางๆ พรอมทจะนาเสนอตอผบรหารเพอประกอบการตดสนใจ

3.3) ความสามารถดานการวางแผน เนองจากการมแผนทด มกมโอกาสบรรลเปาหมาย ไดมากกวาทาโดยไมมการวางแผน หรอมแผนทไมเออตอการนาไปปฏบตไดจรง และทสาคญตาม

กระบวนการและวธการประกนคณภาพการศกษาภายใน ปการศกษา 2557-2561 ของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กาหนดใหเรมกระบวนการวางแผนการประเมนตงแตตนปการศกษา โดยนาผลการประเมนปกอนหนานมาใชเปนขอมลในการ

วางแผนโดยตองเกบขอมลตงแตเดอนสงหาคม 4. ขอเสนอแนะเพมเตมจากผบงคบบญชาและประธานหลกสตร คอ ควรจดอบรม สมมนา และ


แลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรระดบปฏบตการสายงานประกนคณภาพ เพอเพมพนความรและ

ความสามารถทจาเปนตอการปฏบตงาน ในประเดนขอเสนอแนะดงกลาว ผวจยมความคดวาสอดคลองกบแนวทางการดาเนนงานปจจบนของศนยพฒนาและประกนคณภาพการศกษา มหาวทยาลยมหาวทยาลยมหาสารคาม อยแลว คอ ทางานในรปแบบคณะทางานหรอเครอขายทางาน โดยการจดตงเปนชมชนนกปฏบตดานการประกนคณภาพการศกษา CoP QA ซงประกอบดวยเจาหนาททรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาของแตละคณะ กาหนดใหมการพบปะหารอและแลกเปลยนเรยนรแบบกงทางการทก 2 เดอน และมการแทรกการบรรยายหวขอตางๆ ทจะเปนประโยชนตอการทางาน โดยการเชญวทยากรทมความร ความสามารถมาบรรยาย และเมอสนปการศกษาระดบคณะ และระดบสถาบนประเมนคณภาพฯ เสรจสน มการสมมนาถอดบทเรยนการดาเนนงานประจาปการศกษารวมกน เพอรวบรวมปญหา อปสรรค และกาหนดแนวทางหรอแผนการดาเนนงานสาหรบปการศกษาตอไป สาหรบผวจยคดวาควรจะมการจดกจกรรม QA Clinic หรอกจกรรม QA Coaching สาหรบคณะทมเจาหนาททรบผดชอบงานประกนคณภาพการศกษาใหม เนองจากตงแตอดตจนถงปจจบนสภาวการณเรองการปรบเปลยนหรอการลาออกของผรบผดชอบมอยเสมอ ซงเปนปจจยทไม

สามารถควบคมได ดงนน เพอใหการดาเนนงานประกนคณภาพการศกษาของคณะมความตอเนองไมตดขด จงควรจดใหมกจกรรม QA Clinic หรอ

กจกรรม QA Coaching ขน


1. มหาวทยาลยมหาสารคาม โดยกองการเจาหนาท ควรนาสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ทง 6 สมรรถนะ ตามผลการวจยครงน กาหนดเปนสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม เพอใชในการพฒนาและประเมนผลสมฤทธการปฏบตงาน สาหรบบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพทงในระดบหลกสตร และระดบคณะ โดยเฉพาะกล มท เป นพนกงานมหาวทยาลย 2. มหาวทยาลยมหาสารคาม โดยศนยพฒนาและประกนคณภาพการศกษา ควรศกษาและจดทาหลกสตรฝกอบรมระยะสนและระยะยาวเพอใหความร และทกษะเพอพฒนาสมรรถนะเฉพาะสายงานประกนคณภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม ทง 6 สมรรถนะ ตามผลการวจยครงน และทาการประเมนระดบของสมรรถนะอยางตอเนอง 3. นาเครองมอตางๆ ของการจดการความรมาชวยเสรมสรางสมรรถนะสาหรบบคลากรระดบปฏบตการเฉพาะสายงานประกนคณภาพ โดยเฉพาะเครองมอ ชมชนนกปฏบต พเลยง การศกษาดงาน การเรยนรจากการปฏบต

4. มหาวทยาลยควรมการศกษาวจยเพอกาหนดสมรรถเฉพาะสายงานทกสายงานทมอยในมหาวทยาลยมหาสารคาม โดยเฉพาะสายงานทยง

ไมมชอตาแหนงเฉพาะเจาะจงทสามารถปฏบตงานได



กนยปรณ ทองสามส และคณะ. (2556). กระบวนการกาหนดสมรรถนะเฉพาะของผปฏบตงานประกนคณภาพในสถาบนอดมศกษาของรฐ. วารสารวจยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวจย ปท 5 ฉบบท 1 : หนาท 47-60.

กาญจนชนก ภทรวนชานนท. (2554). การวเคราะหองคประกอบสมรรถนะหลกเพอใชประเมนขาราชการ กรณศกษาสานกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.). ปรญญานพนธ สาขารฐประศาสนศาตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2561). เปน? มออาชพ? อยาเปนเพยง? อาชพ?!!. [ออนไลน]. ไดจาก http://www.kriengsak.com/A-professional-Do-not-be-a-profession. [สบคนเมอวนท 8 มนาคม 2561].

ธเนศ ขาเกด. (2561). การบรหารทเปนองคกรวม. [ออนไลน]. ไดจาก https://www.gotoknow.org/posts/ 25420. [สบคนเมอวนท 8 มนาคม 2561].

ธรรญชนก ศรทพยรตน. (2557). ภาวะผนา กระบวนการในการวางแผน การประสานงานและการดาเนนงาน ทมผลตอคณภาพชวตในการทางานในองคกร กรณศกษา : พนกงานบรษท เทเลคอม ในเขตกรงเทพมหานคร. การคนควาอสระ ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ.

นยม ลออปกษณ และคณะ. (2553). KPI รายบคคล : สดยอดบรหารผลลพธขององคกร. กรงเทพฯ : สนทวกจ พรนตง.

บรษทแมนพาวเวอร. (2561). ทกษะทจาเปนในการทางาน. [ออนไลน]. ไดจาก http://manpower thailand.com/know_detail.php?id=111. [สบคนเมอวนท 7 มนาคม 2561].

ปวณา จนทรประดษฐ. (2561). การประสานงาน. [ออนไลน]. ไดจาก http://sosk.pres.tsu.ac.th/ research/fi les /250820090325520825-2.pdfht tp : / /sosk.pres. tsu.ac. th / research/fi les / 250820090325520825-2.pdf. [สบคนเมอวนท 8 มนาคม 2561].

มหาวทยาลยมหาสารคาม. (2554, 21 กรกฎาคม). เรอง การกาหนดสมรรถนะและระดบสมรรถนะสาหรบขาราชการและพนกงาน มหาวทยาลยมหาสารคาม พ.ศ. 2554. ประกาศ ก.บ.ม..

มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม. (2554). สมรรถนะผบรหารมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.

มหาสารคาม : มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.รจลาลย อนจนท และคณะ. (2560). กระบวนการเรยนรในการแสวงหาสารสนเทศการแลกเปลยนความร

และถายทอดความรของบคลากรสายสนบสนน มหาวทยาลยขอนแกน. งานวจย มหาวทยาลย

ขอนแกน. เวบไซต Campus-star.com. (2561). 23 หลกการทรงงาน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในหลวง รชกาล

ท 9. [ออนไลน]. ไดจาก https://lifestyle.campus-star.com/knowledge/39678. html. [สบคนเมอวนท 8 มนาคม 2561].

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. (2561). PDCA หวใจสาคญของการปรบปรงอยางตอเนอง. [ออนไลน]. ได

จาก http://www.ftpi.or.th/2015/2125. [สบคนเมอวนท 14 กมภาพนธ 2561].สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2557, 9 ธนวาคม). เรอง หลกเกณฑและแนวปฏบตเกยวกบการ

ประกนคณภาพภายใน ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2557. ประกาศคณะกรรมการประกนคณภาพ

ภายในระดบอดมศกษา.


สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2558). เกณฑคณภาพการศกษาเพอการดาเนนงานทเปนเลศ ฉบบป 2558-2561. กรงเทพฯ : มปพ.

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2560). คมอประกนคณภาพการศกษาภายใน ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2557. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ภาพพมพจากด.

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. (2553). คมอการกาหนดสมรรถนะในราชการพลเรอน. นนทบร : บรษท ประชมชางจากด.

สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย. (2553). เทคนคการประสานงาน. สวนพฒนาและบรหารจดการความรสถาบนดารงราชานภาพ สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย.

สกญญา รศมธรรมโชต. (2554). พฒนาดาวเดนเพอองคกรทเปนเลศดวย Talent Management by Competency-based Career Development and Succession Planning. กรงเทพฯ : สานกพมพสถาบนเพมผลผลตแหงชาต.

อรญญา เถลงศร. (2561). คดแบบองครวม. [ออนไลน]. ไดจาก https://www.prachachat.net/news_detail. php? newsid=1458793115. [สบคนเมอวนท 8 มนาคม 2561].

Gagne, R.M. (1974). Essentials of learning for instruction. The Diyder Press Hinsdals.

แนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝ งของประเทศไทยThe Promotion of Offshore Wind Power in Thailand

พระศกด จวตน1

Peerasak Jiwtan2

บทคดยอ

ความตองการใชไฟฟาของประเทศไทยมแนวโนมเพมขนอยางมากในอนาคต โดยเฉพาะพนทภาคใตของประเทศไทยทมกาลงการผลตตดตงไมเพยงพอตอปรมาณใชไฟฟาสงสด จงตองพงพาไฟฟาจากสายสงทเชอมโยงจากภาคกลางและประเทศมาเลเซย การผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงจงเปนทางเลอกหนงของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนทประเทศไทยควรใหความสาคญเพอตอบสนองความตองการใชไฟฟา เพราะพลงงานลมนอกชายฝงมประสทธภาพในการผลตไฟฟาสง ประกอบกบประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอในการกอสรางโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง เพราะมพนทนอกชายฝงทะเลกวา 350,000 ตารางกโลเมตร ฯลฯ บทความนจงไดเสนอแนวทางการดาเนนนโยบายการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงของประเทศไทยและขอเสนอแนะตางๆ เพอใหการผลตไฟฟาจากนอกชายฝงทะเลมความเปนไปไดมากขน

คาสาคญ : พลงงานลมนอกชายฝง

Abstract

Thailand’s appetite for power is expected to increase significantly in the future, especially in the southern areas, where presently, existing storage capacity for volume peak load is insufficient. To make up for the shortfall, customers must rely on a transmission line linking the central areas of the country and Malaysia. Offshore wind power as an alternative to electricity from renewable

energy should be a priority in order to meet system demands. Since it has an area of over 350,000 square kilometers offshore, Thailand has sufficient capacity to project power from offshore wind energy. This article presents guidelines and suggestions for the implementation of policies to

promote offshore wind power of Thailand.

Keywords: offshore wind power

1 สานกวจย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร2 Research Center , National Institute of Development Administration


บทนา

การผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงเปนทางเลอกหนงของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนทหลายประเทศทวโลกใหความสาคญ เ นองจากโครงการพลงงานลมนอกชายฝ งมประสทธภาพในการผลตไฟฟาสง โดยเฉพาะประเทศในแถบยโรปทมพฒนาการการผลตไฟฟาและสงเสรมพลงงานลมนอกชายฝ งมาอยางยาวนาน ประเทศเดนมารคเปนประเทศแรกทมการตดตงฟารมกงหนลมนอกชายฝงทะเลตงแตป พ.ศ. 2534 ตามมาดวยประเทศองกฤษ เบลเยยม เยอรมน เนเธอรแลนด สวเดน ฯลฯ และในปจจบนประเทศจนและสหรฐอเมรกากใหความสาคญอยางมากกบการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง โดยมนโยบายการสนบสนนออกมาอยางชดเจน ซงในแตละประเทศจะมแนวทางการสนบสนนนโยบาย

การผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงหลายรปแบบดวยกน และมความแตกตางกนไปตามบรบทของประเทศนนๆ เชน การสนบสนนโครงการดวยอตรารบซอ FiTs การสนบสนนการพฒนาเทคโนโลย เปนตน สาหรบประเทศไทยยงไมมโครงการการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงเกดขน แตมการศกษาเกยวกบความเปนไปไดของโรงไฟฟาฟารม

กงหนลมนอกชายฝงทะเลบางแลว เชน การศกษาศกยภาพของพลงงานลม ผลกระทบทางดานสงแวดลอม และความคมคาในการลงทน เปนตน ซง

พบวาประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอและมความเปนไปไดทสามารถผลตไฟฟาได โดยเฉพาะพนทฝงอาวไทย แตอยางไรกตามในปจจบน ยงไมมการ

ศกษาแนวทางการดาเนนนโยบายในการสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงทเปนรป

ธรรมออกมาอยางชดเจน

บทความนจงเสนอแนวทางการดาเนนนโยบายและขอเสนอแนะการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงของประเทศไทย เพอใหโรงไฟฟาฟารมกงหนลมนอกชายฝงทะเลมความเปนไปไดมากขน สามารถตอบสนองความตองการใชไฟฟาของประเทศไทยทมแนวโนมเพมขนอยางมากในอนาคต และเพมสดสวนของการผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยนของประเทศใหมากขนตามเปาหมายทวางไว

เหตผลและความจาเปนสาหรบโครงการ

พลงงานลมนอกชายฝงของประเทศไทย

1. ตอบสนองความตองการใชไฟฟาภาคใตในอนาคตทมแนวโนมเพมขนมากกวากาลงการผลตในปจจบน การขยายตวทางเศรษฐกจในภาคใต โดยเฉพาะดานการบรการและดานการทองเทยว สงผลใหเกดการพฒนาโครงสรางพนฐานดานไฟฟาเพอตอบสนองการพฒนาเศรษฐกจของภาคใต ทมงเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาต อตสาหกรรมแปรรป

สนคาเกษตร ตลอดจนรองรบการขยายตวของประชากรและนกทองเทยว ทาใหความตองการใชไฟฟาเพมขนอยางตอเนองทกป เฉลยปละ 100 เมกะวตต ตามสถตพนทภาคใตมความตองการใชไฟฟาเตบโตเฉลยรอยละ 5 – 6 ตอป และในอนาคต

การขยายตวทางดานเศรษฐกจของภาคใตมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ทาใหความตองการใชไฟฟาเพมขน ซงคาดวาประมาณรอยละ 5.5 ตอป

(การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, 2558) ดงภาพท 1

92 พระศกด จวตนแนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลม.....

ภาพท 1 สถตความตองการใชไฟฟาสงสดของภาคใตระหวางป 2545-2557 และคาดการณฯ ป 2558-2565ทมา : การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (2558)

จากขอมลของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พบวา ระบบไฟฟาภาคใตยงไมมแหลงผลตไฟฟาหลกอยางเพยงพอ ประกอบกบลกษณะทางภมศาสตรทเปนแนวยาว กทาใหโครงขายระบบสงอาจไมมนคงแขงแรงเทาทควร จากขอมลในป พ.ศ. 2557 ภาคใตมโรงไฟฟาทผลตไฟฟาได 3,059 เมกะวตต ตามกาลงผลตตามสญญา ขณะทมการคาดการณวาในพนทภาคใตมความตองการใชไฟฟาเพมขนอยางตอเนองทกปตามการขยายตวทางเศรษฐกจ ดงนน หากไมมการสรางโรงไฟฟาใหมทเปนโรงไฟฟาฐานหรอโรงไฟฟาหลกเกดขน กจะเกดความเสยงและขาดความมนคงพลงงาน

ไฟฟ าในอนาคต (การไฟฟ าฝ ายผลตแห งประเทศไทย, 2558) 2. การผลตไฟฟาจากพลงงานลมบนฝงม

จดออนและอปสรรคหลายประการ ในปจจบน นโยบายการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานลมบนฝงมจดออนและอปสรรคหลายประการ เชน ระเบยบระยะหางของกงหนลม

ในดานตางๆ กวางเกนไป ทงกรณเสากงหนลมลม ระหวางเสากงหนลมในโครงการ ระหวางกงหนลมกบเขตชมชน ระหวางโครงการใหมกบโครงการทม

อยเดม และระหวางเสากงหนลมกบทางหลวง ทาใหผพฒนาโครงการขนาดเลกเสยเปรยบ เนองจากโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมใชพนทจานวนมาก ปญหาเรองสายสงทไมครอบคลมและการแกปญหาเรองสายสงไมมประสทธภาพ ปญหาเรองพนทหลายประการ เชน พนทมศกยภาพลมสงไมสามารถกอสรางโครงการได เปนตน ความลาสมยของกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ เชน พระราชบญญตปาสงวนแหงชาตพระราชบญญตผงเมองพระราชบญญตปาไม เปนตน และยงมปญหาเชงระบบกฎเกณฑและกระบวนการตางๆ ของภาครฐ

เชน การออกใบอนญาตทเกยวของกบการประกอบกจการไฟฟา ระยะเวลาในการเสนอโครงการทเรงรดมากเกนไป การประมลโครงการ และผประกอบการรายเดมทไดรบสญญาซอขายไฟฟา (PPA) ยงไมมการกอสรางโครงการ นอกจากน แผนทศกยภาพลมของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานในปจจบนไมมความชดเจน เนองจากไมไดวดความเรวลมเปนรายป จงทาให

ผประกอบการไมสามารถนามาใชในการประกอบการตดสนใจได อยางมากทสดเปนไดเพยงแนวทางเทานน และการแบงโควตาสายสงในพนทตางๆ


สาหรบพลงงานลมกบพลงงานหมนเวยนอนๆ มกจะมปญหา เนองจากพลงงานลมมขอจากดในเชงพนท หากการแบงโควตาการผลตไปใหพลงงานหมนเวยนชนดอน ทาใหพลงงานลมไมมคมทนทจะกอสราง จากปญหาขางตน การพฒนาโครงการพลงงานลมนอกชายฝงจงเปนทางเลอกทดทมาเสรมหรอทดแทนโครงการพลงงานลมบนฝง และเพอใหเปาหมายของกาลงการผลตตดตงพลงงานหมนเวยนเปนไปตามเปาหมายทวางไว 3. โครงการพลงงานลมนอกชายฝ งมประสทธภาพในการผลตไฟฟาสง เปนททราบกนวาโครงการพลงงานลมนอกชายฝ งมประสทธภาพในการผลตไฟฟ าสง เนองจากการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงมอทธพลของความขรขระ (Roughness) ของพนผวนอยกวาบนบก โรงไฟฟากงหนลมนอกชายฝงทะเลจงไดรบพลงงานลมทมความสมาเสมอ (Uni-form) และไดพลงงานไฟฟามากกวา (มหาวทยาลยศลปากร, 2554) อกทงบรเวณนอกชายฝงไมมสงกดขวางทางลม พนทในทะเลจะโลงเตยน สามารถขนสงกงหนลมขนาดใหญไปตดตงทางเรอไดสะดวก และยงสามารถนากระแสไฟฟาทไดจากกงหนลมไปใชงานในบรเวณชมชนทอย บรเวณชายฝงไดโดยตรง ซงลดการสญเสยในสายสงได นอกจากน การขนสงกงหนลมซงมขนาดใหญไปตด

ตงนอกชายฝงจะไมมขอจากดดานถนนเหมอนการขนสงกงหนลมบนฝง (จอมภพ แววศกด และคณะ, 2551)

4. ประเทศไทยมพนทชายฝงทงฝงอาวไทยและอนดามน ประเทศไทยมชายฝงทะเลทงทางดานอาว

ไทยและทะเลอนดามนยาวรวมกน 2,600 กโลเมตร มพนทรวมทงสนกวา 350,000 ตารางกโลเมตร โดยมชายฝงทะเลอาวไทยทอดยาว 1,840 กโลเมตร มพนท 300,858 ตารางกโลเมตร พนททางทะเลของประเทศไทยฝ งทะเลอนดามนมพนทประมาณ

49,141 ตารางกโลเมตร (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556) ประเทศไทยจงมศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงสง หลายหนวยงานทงภาครฐและเอกชนไดทาการศกษาศกยภาพการผลตไฟฟาพลงงานลมนอกชายฝง พบวามศกยภาพเพยงพอทสามารถผลตไฟฟาไดโดยเฉพาะพนทฝงอาวไทย จากรายงานโครงการการศกษาความเปนไปไดของโรงไฟฟาฟารมกงหนลมตามแนวชายฝงทะเลทางภาคใตของประเทศไทย พบวา ชายฝงทะเลทางภาคใตมศกยภาพในการสรางโรงไฟฟาฟาร มกงหนลมได โดยมกาลงการผลตตดตงประมาณ 1,294 เมกะ-วตต ถง 1,321 เมกะวตต ในบรเวณพนทของการไฟฟาสวนภมภาคเขต 2 (ภาคใต) ในพนทจงหวดนครศรธรรมราชและในพนทของการไฟฟาสวนภมภาคเขต 3 (ภาคใต) ในพนทจงหวดสงขลา (จอมภพ แววศกด และคณะ, 2552) รายงานการศกษาความเปนไปไดและผลกระทบสงแวดลอมเบองตนในการพฒนาทงกงหนลมนอกชายฝง พบวาพนทนอกชายฝงอาวไทยของประเทศไทยมศกยภาพในการผลตไฟฟาได 6,022 เมกะ-วตตในบรเวณอาวบานดอนในเขตจงหวดสราษฎรธาน บรเวณอาวปตตานในเขตจงหวดสงขลาและปตตาน และบรเวณทะเลสาบสงขลาจงหวดสงขลา โดยศกยภาพนไดคานงถงความเรวลม ความลกของนาทะเลและพนทหวงหามในทะเล

ดวย ซงจะเหนวาภาคใตมศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงเพยงพอทสามารถจะกอสรางโครงการได (มหาวทยาลยศลปากร, 2554) การศกษาความเปนไปไดของโรงไฟฟาฟารมกงหนลมใกลชายฝงทะเลและนอกชายฝงทะเลอาวไทย (เฟสหนง) มความรวมมอกนของสถาบนการศกษา 4 แหง คอ มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ มหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ พบวาอาวไทยสามารถพฒนาฟารมกงหนลมนอกชายฝ ง


ทะเลในพนททมความเปนไปได ซงอาศยการตดตงกงหนลมผลตไฟฟาขนาดกาลงการผลต 3 เมกกะวตตทมหอคอยสง 120 เมตร และตดตงแบบ 12DX12D รวมกนทงสน 7,188 เมกกะวตต ในบรเวณทมอตราเรวลมอยในชวง 5.5-6.5 เมตร/วนาท (ธนญชย ลภกดปรดา และคณะ, 2557)

จากการคาดการณของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยวาในป พ.ศ. 2565 ภาคใตมความตองการไฟฟา 3,775 เมกะ-วตต ซงจากงานศกษาขางตนพบวาอาวไทยมศกยภาพเพยงพอในการผลตไฟฟาเพอตอบสนองความตองการของภาคใตได โดยไมตองพงพาพลงงานไฟฟาจากชนดอนเลย

การสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงาน

ลมนอกชายฝง

1. แนวทางการดาเนนการของภาครฐในการสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง แนวทางการดาเนนการของภาครฐในการสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝ งมข อเสนอแนะแนวทางดงลาดบดงน (1.) การจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง (Offshore Wind Map) (2.) การจดทาโครงการสาธตการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง (3.) ศกษากฎหมายทเกยวของกบการพฒนาโครงการ (4.) กาหนดอตรารบซอไฟฟาในรปแบบ FiTs ทเหมาะสม และ (5.) ประกาศใหเอกชนเขามาเสนอโครงการ โดยมรายละเอยดดง

ตอไปน 1.1 การจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง (Offshore Wind Map)

สงทภาครฐตองทาลาดบแรก คอ การศกษาศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงใหมความชดเจนวาอยในพนทบรเวณใดบาง โดยการศกษาเกบขอมลและวเคราะหศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง และประเมนความเปนไปไดของโครงการ

พฒนาพลงงานลมเพอการผลตไฟฟาในบรเวณดงกลาวทงดานทะเลอาวไทยและทะเลอนดามน โดยใหหนวยงานทเกยวของ เชน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน เปนตน ทาการศกษาและสารวจ โดยมงบประมาณแผนดนหรอเงนจากกองทนตางๆ มาสนบสนน แลวจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงออกมาในลกษณะเชนเดยวกบแผนทพลงงานลมบนบก เพอเปนแนวทางนารองใหกบภาคเอกชนหรอหนวยงานทเกยวของทสนใจในการลงทนโครงการ เนองจากแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง (Off-Shore Wind Map) มความจาเปนอยางยงในการตดสนใจของผ พฒนาโครงการ เพราะมเทคโนโลยการกอสรางและการตดตงทมความแตกตางจากพลงงานลมบนบก อกทงยงมตนทนในการลงทนสงกวามากอกดวย 1.2 การจดทาโครงการสาธตการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง ในปจจบนประเทศไทยยงไมมการดาเนนการจดทาโครงการสาธตการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง จากประสบการณทผานมาพบวาโครงการสาธตพลงงานลมนนมประโยชนหลายๆ ดาน เชน มประโยชนในการทดลองใชงานและการเกบขอมลการทดสอบรวมทงการประเมนตดตามผลการวจยทางดานลมคลนในทะเล กระแส

นาและลกษณะทางธรณวทยา ทาใหมความรความเขาใจพนฐานของพลงงานลม จนไปถงปญหาตางๆ ทเกยวของกบกงหนลม เพอใชเปนแนวทางทจะพฒนาระบบตางๆ ใหดขน และมประโยชนในการ

วจยออกแบบกงหนใหมความเหมาะสมกบสภาพภมอากาศรอนชนและระดบความเรวลมของประเทศ เพอเพมประสทธภาพในการผลตไฟฟาให

สงขน อกทงโครงการสาธตทเปนรปธรรมและมผลการดาเนนการชดเจนไดมสวนสาคญในการกระตนใหเกดธรกจพลงงานลมเชงพาณชยควบคไปกบการสนบสนนจากภาครฐซงจงใจใหภาคเอกชนเหนโอกาสการลงทนดวย


1.3 ศกษากฎหมายทเกยวของกบการพฒนาโครงการพลงงานลมนอกชายฝง การศกษากฎหมายทเกยวของกบการพฒนาโครงการพลงงานลมนอกชายฝงวาทาไดหรอไมและมเงอนไขอยางไรนนมความจาเปนอยางยง เนองจากเปนอปสรรคสาคญในการดาเนนโครงการทภาครฐควรเขาไปแกไขกอนทจะมการเปดใหเอกชนเขามาดาเนนโครงการ เนองจากพนทโครงการกอสรางพลงงานลมนอกชายฝงอยในทะเล จงตองมการพจารณาทงกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายภายในประเทศ 1.4 กาหนดอตรารบซอไฟฟาในรปแบบ Feed-in-Tariff (FiTs) ทเหมาะสมสาหรบโครงการพลงงานลมนอกชายฝง ในปจจบน ประเทศไทยสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนดวยการรบซอไฟฟาในรปแบบ FiTs การคดอตรารบซอไฟฟาในรปแบบ FiTs ทเหมาะสมสาหรบพลงงานลมนอกชายฝงนน อาจจะคานวณดวยวธการเชนเดยวกบพลงงานลมบนบกทใชอยในปจจบน แตเนองจากโครงการการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงมตนทนสงมากจงควรมอตรา FiTs ทสงกวาพลงงานลมบนบก และควรแบงออกเปนหลายอตราเพอใหสอดคลองบรบทตางๆ เชน อาจจะแบงตามเทคโนโลยทแบงตามระดบความลกของนา คอ นาตน นาลกปานกลาง นาลกมาก แตในปจจบน

โครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงมเฉพาะนาตนเทานน ในระดบนาลกปานกลางและน าลกมากอย ในขนตอนของวจยและพฒนาโครงการ หรอการแบงอตราทคานงถงพนทโครงการทมความเรวลมแตกตางกน ฯลฯ

1.5 ประกาศใหเอกชนเข ามาเสนอโครงการ เมอภาครฐสามารถดาเนนการทกอยางเสรจสน ไมวาจะเปนการจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง การจดทาโครงการสาธตการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝ ง ศกษากฎหมายทเกยวของกบการพฒนาโครงการ กาหนดอตรารบซอไฟฟาในรปแบบ FiTs ทเหมาะสม ขนตอนสดทาย คอการประกาศใหเอกชนเขามาเสนอโครงการ ตามกระบวนการทดาเนนการอยในปจจบน

2. ข อเสนอแนะสาหรบการสนบสนนโครงการพลงงานลมนอกชายฝง 2.1 เมอเปรยบเทยบระหวางโครงการพลงงานลมนอกชายฝงและพลงงานลมบนฝงของประเทศไทยแลว ควรจะมการทาโครงการพลงงานลมบนฝงใหเตมศกยภาพกอนทจะมการสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง เนองจากในปจจบนป พ.ศ. 2559 ประเทศไทยยงมพนททมศกยภาพความเรวลมบนฝงคอนขางสงทยงไมไดมการกอสรางโครงการ โดยเฉพาะพนททางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยในตารางท 4 แสดงใหเหนวาศกยภาพแหลงพลงงานลมบนฝงคงเหลอตามมต กพช. วนท 15 ธ.ค. 2557 เทากบ 13,917 เมกะวตต และคาเปาหมายตามแผนพฒนาพลงงานทดแทน (AEDP) ในป พ.ศ. 2579 เทากบ 3,002 เมกะวตต

บงบอกไดวาเพอใหเปนไปตามเปาหมายตามแผนพฒนาพลงงานทดแทน (AEDP) ในป พ.ศ. 2579 ไมมความจาเปนตองกอสรางโครงการพลงงานลมนอกชายฝง และศกยภาพพลงงานลมบนฝงยงคง

เหลอมากกวาคาเปาหมายตามแผนพฒนาพลงงานทดแทน ในป พ.ศ. 2579 อกจานวนมาก


ตารางท 4 ศกยภาพแหลงพลงงานทดแทนคงเหลอของแตละเทคโนโลยจากมต กพช. วนท 15 ธ.ค. 2557

ประเภทพลงงาน สถานะปจจบน (MW)

ณ 30 ก.ย. 2557

ศกยภาพคงเหลอ

(MW)

เปาหมายป 2579 (MW)

รวมทกประเภทพลงงานทดแทน 4,485 66,557 16,778

พลงงานขยะ 66 631 501

ขยะอตสาหกรรม * 50

ชวมวล 2,452 6,040 5,570

กาซชวภาพ (นาเสย/ของเสย) 313 345 600

กาซชวภาพ (พชพลงงาน) 4,287 680

พลงงานนา 142 268 376

พลงงานลม 224 13,917 3,002

พลงงานแสงอาทตย 1,288 41,069 6,000

*มต กพช. วนท 16 ก.พ. 58ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2558)

อกทงโครงการพลงงานลมบนฝงยงมปญหาและอปสรรคตางๆ นอยกวาโครงการพลงงานลมนอกชายฝงโดยเปรยบเทยบ ไมวาจะเปนประเดนทางดานกฏหมาย สายสง ผลกระทบทางดานสงแวดลอม ตนทน เปน-ตน นอกจากนแลว การศกษาการผลตไฟฟาพลงงานลมนอกชายฝงของประเทศยงไมเพยงพอ จะตองมการศกษาขอมลและประเดนทเกยวของเพมเตมมาสนบสนนอกหลายประการ 2.2 การลงทนโครงการพลงงานลมนอกชายฝงในปจจบนยงมตนทนทสงมาก กฏหมายท

ไมเอออานวย มประเดนทางดานสงแวดลอมและชมชน จงยงไมคมคาแกการลงทนในปจจบน จากการศกษาพบวาในปจจบนการลงทนโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงยงไมคมคาแกการลงทน เนองจากยงมตนทนการผลตตอหนวยทสงมาก จากการคานวณอตรา FiTs ในการสนบสนนโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลม

นอกชายฝงในปจจบนพบวา อยระหวาง 15.38 - 20.30 บาทตอหนวย สาหรบระยะเวลาการสนบสนน 20 ป ซงเปนอตราทสงมากเมอเปรยบกบพลงงาน

หมนเวยนชนดอนๆ อกทงยงมผลกระทบทางดานสงแวดลอมทตองมการศกษาใหมความชดเจนมาก

ขน ประเดนดานความขดแยงของชมชน และตองมการแกไขและปรบปรงกฎหมายหลายสวนดวยกนเพอใหโครงการสามารถเกดขนได อยางไรกตาม หากในอนาคตเมอความตองการใชไฟฟาเพมขน อปทานไฟฟาหรอกาลงการผลตไมเพยงพอตอความตองการใชไฟฟาในอนาคต หรอการเกดขอจากดตางๆ ของพลงงานหมนเวยนชนดอนๆ ทไมสามารถผลตไฟฟาเพมได เชน การผลตไฟฟาจากพลงงานลมบนฝ งเตมศกยภาพแลว การขาดแคลนวตถดบสาหรบ

พลงงานหมนเวยนบางชนด เปนตน ประกอบกบแนวโนมตนทนการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง จากความ

กาวหนาทางเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรว ทาใหคา Plant Factor มแนวโนมเพมขน การผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงจงเปนทางเลอกสาคญทภาครฐจาเปนตองเขามาสนบสนนใหมการดาเนนการกอสรางโครงการในอนาคต 2.3 สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ควรมการดาเนนนโยบายสนบสนนโครงการ

พลงงานลมบนบกใหมคาเปาหมายการผลตไฟฟาครบตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงาน


ทางเลอก พ.ศ. 2558 - 2579 (AEDP 2015) พลงงานขนสดทาย ในป พ.ศ. 2579 กอน เพราะยงมศกยภาพแหลงพลงงานลมบนฝงคงเหลออยมาก หลงจากป พ.ศ. 2579 สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ควรมการทาการทบทวนอกครงวาจะสนบสนนหรอไม ชวงเวลากอนทจะถงป พ.ศ.

2579 สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ควรมการทาการศกษาประเดนตางๆ ทเกยวกบพลงงานลมนอกชายฝง เชน กฏหมาย สงแวดลอม เทคโนโลย เปนตน เพอเปนการเตรยมความพรอมและแนวทางในการดาเนนการในอนาคต การเตรยมการตงแตในปจจบนเพอสรางความพรอมในการสนบสนนในอนาคต ซงสงทภาครฐตองมการดาเนนการ ไดแก ก. การจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝง เพอศกษาศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงใหมความชดเจนวาอยในพนทบรเวณใดบาง ภาครฐควรมการจดทาแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงทมการวดความเรวลมในทะเลอยางแทจรงขนมา ในรปแบบของการตงสถานวดลมในทะเล เพราะในปจจบนแผนทศกยภาพพลงงานลมนอกชายฝงจากงานศกษาทผานมาสรางมาจากแบบจาลองเทานน ดวยการตงสมมตฐานตางๆ ขนมา แลวใสขอมลตางๆ ทเกยวของเขาไปในแบบจาลอง แลวคานวณผลออกมา ซงอาจจะมความ

แตกตางไปจากศกยภาพลมทแทจรง ข. การจดทาโครงการสาธตหรอโครงการนารองการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝง เพอสรางความรความเขาใจพนฐานของพลงงานลม

จนไปถงปญหาตาง ๆ ทเกยวของกบกงหนลม ซงมสวนสาคญในการกระตนใหเกดธรกจพลงงานลมเชงพาณชยควบคไปกบการสนบสนนจากภาครฐ

จงควรมการดาเนนใหเกดอยางรวดเรว ค. การศกษาแนวทางการสนบสนนโครงการ

การผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝ งทเหมาะสม เชน การกาหนดอตรา FiTs การ biding การสนบสนนการผลตอปกรณชนสวนบางชนดใน

ประเทศ ฯลฯ ง. สาหรบประเดนเรองผ ลงทนในการกอสรางโครงการพลงงานลมนอกชายฝงวาจะเปนเอกชนหรอหนวยงานของภาครฐนน มขอเสนอแนะวา ควรจะตองมการสนบสนนทงภาคเอกชนและภาครฐในการลงทน สาหรบภาคเอกชนควรมการสนบสนนโครงการทใชกงหนลมขนาดใหญและใชเทคโนโลยขนสง เนองจากมศกยภาพดานตางๆ มากกวาภาครฐ โดยแนวทางทใชในการสนบสนนคอ การประมล (Biding) ในรปแบบสญญาแบบ Firm เพอใหสามารถผลตกระแสไฟฟาเขาระบบไดในจานวนทแนนอน สาหรบโครงการทใชกงหนลมขนาดเลกและโครงการนารอง ควรใหหนวยงานภาครฐดาเนนการหรอสนบสนน เนองจากในปจจบนการลงทนในการทาการวจยและพฒนาประสบความสาเรจในระดบหนง เชน การวจยและพฒนากงหนลมแนวนอนขนาด 1 กโลวตต เพอผลตกระแสไฟฟาจากความเรวลมตา จากความรวมมอกนระหวางมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และบรษท ตะวนออกซนเทค จากด เปนตน จ. ภาครฐควรมการสนบสนนในการผลตชนสวนกงหนบางอยางในประเทศ โดยการแกไขขอตกลงการคาเสร (FTA) เกยวกบอากรและอตราภาษอากร สาหรบการนาเขาและเปดเสรทางธรกจ

เกยวของกบชนส วนกงหนลม เพอใช ในการซอมแซมโดยไมจาเปนตองนาเขาจากตางประเทศ เพอเปนการสรางงานและสรางรายไดใหกบคนในประเทศ

บทสรป

จากการศกษาพบวา ประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอและมความสามารถในการสรางโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมนอกชายฝงได เนองจากมพนทชายฝงทะเลยาวกวา 2,600 กโลเมตร ทงทางฝงอาวไทยและฝงอนดามน โดยเฉพาะฝงอาวไทย


ในบางพนทมความเรวลมนอกชายฝงสงเพยงพอท

จะสามารถผลตไฟฟาได จากการศกษามหาวทยาลยศลปากรทผานมา โดยมความเรวลมเฉลยท 5-7 เมตร/วนาท ทระดบความสง 90 - 120 เมตร (มหาวทยาลยศลปากร, 2554) ประกอบกบความกาวหนาทางเทคโนโลยทถกพฒนาไปอยางรวดเรว ทาใหตนทนในการกอสรางและกาลงการผลตตดตงตอหนวยมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง และโครงการพลงงานลมนอกชายฝงมประสทธภาพในการผลตไฟฟาสงกวาพลงงานลมบนฝงทมกาลงการผลตตดตงเทากน จงเปนทางเลอกทนาสนใจอยางยงสาหรบการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน เพอมาเสรมใหอปทานไฟฟาของประเทศใหเพยงพอตอความตองการในอนาคต แตอยางไรกตาม ในการกอสรางโครงการพลงงานลมนอกชายฝงมความจาเปนตองคานงถงประเดนทมความเกยวของหลายประการ เชน ผลกระทบทางดานสงแวดลอม ทงดานกายภาพ ดานชวภาพ และดานการใชประโยชนของมนษย จากประสบการณในตางประเทศพบวา โครงการพลงงานลมนอกชายฝงมผลกระทบทางดานสงแวดลอมสง เชน การสรางกงหนผลตกระแสไฟฟาจากลมบรเวณนอกชายฝงแหลมคอดอาจจะทาลายนกหรอคางคาวซงอาจจะชนกบตวกงหนลม ทาให

ถนทอยของคางคาวสญเสยไป การทาลายทศนยภาพ

ชายฝงทะเล ตลอดจนการเปลยนแปลงพนทะเลจากการกอสรางจะมผลใหสงมชวตทางทะเลในบรเวณนนเปลยนแปลงไปจากเดม นอกจากนยงมประเดนอนๆ ไดแก ผลกระทบจากสนามคลนแม

เหลกทมตอปลา การทาลายพชใตนา ผลกระทบตอการเดนเรอและเครองบน การเปลยนแปลงการเคลอนไหวของตะกอน ผลกระทบตอการประมง

และสตวนาเนองจากสายสงไฟฟาใตนา และการอพยพของปลา แมวนาและปลาโลมา เปนตน แตสาหรบประเทศไทยไดมการศกษาในเบองตนแลวพบวา โครงการพลงงานลมนอกชายฝงดานอาวไทยมผลกระทบทางด าน สงแวดล อมน อย (มหาวทยาลยศลปากร, 2554) นอกจากนยงตองคานงถงประเดนทางดานกฏหมายทเกยวของทงกฎหมายในประเทศและระหวางประเทศ ซงเปนประเดนสาคญอยางยงทบ งบอกวาโครงการสามารถเกดขนไดหรอไม และพบวาตองมการแกไขและปรบปรงกฎหมายหลายสวนดวยกนเพอใหโครงการสามารถเกดขนได เชน พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2456 พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2533 เปนตน ซงมความเกยวพนกบหนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน โดยเฉพาะอยางยงกรมเจาทาและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงกระบวนการแกไขและปรบปรงกฏหมายดงกลาวตองใชระยะเวลานานและยงตองมการทาการศกษาผลกระทบทจะเกดขนอกจานวนมาก ดงนน ภาครฐยงไมควรดาเนนการสนบสนนโครงการพลงงานลมนอกชายฝง ในปจจบน แตตองมการเตรยมความพรอมเพอการดาเนนการใน

อนาคต


งานศกษานไดรบการสนบสนนจากสานกวจย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร



การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. (2558). 6 คาถามโรงไฟฟาถานหน ทสงคมตองการคาตอบ. สบคนจาก <http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article

&id=1105:article-20150802&catid=49&Itemid=251> [5 มนาคม 2559]การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. (2558). โรงไฟฟาถานหนกระบบนความใสใจตอวถชวตและสง

แวดลอม. สบคนจาก <http://projects-pdp2010.egat.co.th/projects1/> [5 มนาคม 2559]มหาวทยาลยศลปากร. (2554). การศกษาความเปนไปไดและผลกระทบสงแวดลอมเบองตนในการพฒนา

ทงกงหนลมนอกชายฝง. กรงเทพฯ: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน.

จอมภพ แววศกด และคณะ . (2551). การศกษาความเปนไปไดของโรงไฟฟาฟารมกงหนลมตามแนวชายฝงทะเลทางภาคใตของประเทศไทย. มหาวทยาลยทกษณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยวลยลกษณ กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน การไฟฟาสวนภมภาค.

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. (2556). สณฐานชายฝงทะเลไทย. สบคนจาก <http://marinegis-center.dmcr.go.th/km/morphological03/#.VzQ6X4SLTcc> [12 พฤษภาคม 2559]

ธนญชย ลภกดปรดาและคณะ. (2557). การศกษาความเปนไปไดของโรงไฟฟาฟารมกงหนลมใกลชายฝงทะเลและนอกชายฝงทะเลอาวไทย (เฟสหนง).กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.).

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน .(2558). มตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.). สบคนจาก <http://www.eppo.go.th/nepc/kpc/kpc.htm> [16 สงหาคม 2558]

ถอดบทเรยน: คณคาผสงอาย ในฐานะผถายทอดภมปญญาในดานการดแลสขภาพ โดยนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลาปางHEALTH CARE LESSONS FROM THAI WISDOM AS TAUGHT BY THE ELDERLY AND LEARNED BY NURSINGG STUDENTS. BOROMRAJO-NANI COLLEGE OF NURSING, NAKORN LAMPANG

เบญจมาศ ยศเสนา1, ศรจนทร พลบจน2, ปานจนทร อมหนา3

Benchamat Yotsena1, Srijan Pupjain2, Panjan Imnum3

บทคดยอ

การศกษาครงนเปนการศกษาเชงพรรณนา มวตถประสงค เพอ ทาการรวบรวมองคความรตาง ๆ ทไดจากใบงานของนกศกษาทสะทอนใหเหนคณคาของผสงอายผานองคความรตาง ๆ ในการดแลสขภาพของนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลาปาง ทลงทะเบยนเรยนในรายวชาภมปญญาไทยกบการดแลสขภาพ จานวน 57 คน และไดทาการถอดบทเรยนจากใบงานดงกลาว เพอใหผทสนใจในประเดนดงกลาวเปนขอมลทใชในการศกษา ตลอดจนผศกษาไดตระหนกถงความสาคญขององคความรดงกลาว เพอมใหเลอนหายไปจากสงคมไทย จากผลการศกษา พบวา ถงแมมความแตกตางกนในเรองของภมลาเนาระหวางภาคเหนอและภาค ตะวนออกเฉยงเหนอ แตพธกรรมและความเชอตาง ๆ มความสอดคลองกนอยางเหนไดชด ดงเชน “พธเรยกขวญ” “พธซอนขวญ” “พธฮองขวญ” เปนพธกรรมทใชในการเรยกขวญกาลงใจ หรอ “การอยไฟ” “การอยางไฟ” “การยางไฟ” เปนพธทใชในการดแลสตรหลงคลอดบตร ถงแมชอจะแตกตางกนแตมเปาหมายในการดแลเรองเดยวกน เปนตน นอกจากนยงพบ ปราชญชาวบานทมความรความสามารถแตกตางกนตามความเชยวชาญของบคคล รวมไปถงการใชสมนไพรตาง ๆ ในการดแลตนเองแทนการรกษาในแผนปจจบน

คาสาคญ: ภมปญญา, ภมปญญาไทย, การดแลสขภาพ

1 วทยาจารย วทยาลยพยาบาลบรมราชนน นครลาปาง2 วทยาจารยชานาญการพเศษ วทยาลยพยาบาลบรมราชนน นครลาปาง3 หวหนาภาควชาการพยาบาลมารดาทารกและผดงครรภ วทยาลยพยาบาลบรมราชนน นครลาปาง1 Instructor of Boromarajonani College of Nursing, Nakhon Lampang.2 Instructor in Senior Professional Level of Boromarajonani College of Nursing, Nakhon Lampang.3 Head of Department in Maternal and Newborn Nursing Midwifery of Boromarajonani College of Nursing, Nakhon

Lampang.


Abstract

This descriptive study aimed to accumulate available knowledge about Thai wisdom for health care that reflect the values of older persons via the experience of 57 nursing students who studied “Thai Wisdom for Health Care” at, Boromrajonani College of Nursing, Nakhon Lampang. Data were obtained by collecting information from worksheets. The result demonstrated differences in geography of the Northern and Northeastern regions of Thailand has no impact on ritual practices and beliefs of local people. Riak Kwan (Hong Kwan) of the Northern region or Son Kwan in the Northeastern region is a ritual used to encourage and reassure patients. “Uefai”, a traditional practice for post-natal mothers, has different names in different areas of the two regions, but similar purpose; to revitalize mother’s health. Moreover, expertise of the Northern intellectuals in medicinal plant use for health care differs between the two regions.

Keywords: Wisdom, Thai Wisdom, Elderly Person

บทนา

วถชวตและความเปนอย ของมนษยใน ทกๆ ชมชน และสงคม จะสะทอนใหเหนถง ธรรมชาต ความเชอในสงศกดสทธ และตวบคคล ทาใหเกดการสรางสรรควฒนธรรมทเหมาะสม อนเนองมาจากการปรบตว เพอความอยรอดของตนเอง ตลอดจนเปนสงยดเหนยวของคนในชมชน เมอระยะเวลาผานไป สงทไดยดถอ ปฏบตกนในแตละรน ไดมการสงตอวฒนธรรม ความเชอ วถ

ปฏบต จนกลายเปนภมปญญาของชมชนทไดสงสม สบทอดเปนมรดก และเชอมโยงมาอยางตอเนองตงแตอดตถงปจจบนซงใชในการดาเนนชวตจนถง

ทกวนน ถงแมวาในสงคมปจจบนมความเจรญกาวหนาทางในการรบรขอมลขาวสาร ความเจรญกาวหนาทางการแพทย และเทคโนโลยตาง ๆ ทเขา

มามบทบาทในการดารงชวตประจาวนของบคคล แตบคคลกไมสามารถทจะปฏเสธความเชอตามวถ

ชมชนตนกาเนดได ดงจะสะทอนใหเหนจากความร สกของนกศกษาทเป นกล มตวอย างในการถายทอดองคความร ภมปญญาของตนเองตามถน

กาเนด ทปรากฏใหเหนเดนชดวา ถงแมจะมการไหลบ าของวฒนธรรมตะวนตกท เ ข ามาส ประเทศไทย แตวถปฏบต ความเชอตาง ๆ กยงมการถายทอดจากรนสรนในสงคมของไทย โดยการถายทอดองคความร ภมปญญาตางๆ ทปรากฏในปจจบนเปนหนาทของผสงอาย ในการเปนสอกลางในการถายทอดความรจากคนรนหนงสคนอกรนหนง โดยปราศจากอคต ในฐานะบคคลทตองการการไดรบการถายทอดองคความร จะตองตระหนก

ถงคณคาผสงอายในฐานะปชนยบคคล เปนบคคลสาคญในการเชอมโยงความรจากคนรนหนงไปสคนอกรนหนงผานเรองเลา คาสอน หรอขอคดใหแก

บตรหลานในครอบครว ในการนาเสนอครงนผ ศกษาไดทาการรวบรวมขอมลจากใบงานในการเรยนการสอนใน

วชาภมปญญาไทย ของนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครลาปาง ทสะทอนใหเหน ความเชอและวถปฏบตของบคคลทนกศกษาไดรบ โดยการถายทอดประสบการณของตนเองผานใบงาน

ความรทไดรบมอบหมาย ผศกษาในฐานะผรบผดชอบวชาไดเลงเหนความสาคญขององคความรดง

102 เบญจมาศ ยศเสนา, ศรจนทร พลบจน, ปานจนทร อมหนาถอดบทเรยน: คณคาผสงอาย ในฐานะผถายทอดภมปญญา.....

กลาว และมเจตนาทจะเผยแพรองคความรดงกลาวใหเปนทประจกษแกบคคลผทสนใจ รวมถงกระตนใหบคคลตระหนกถงภมปญญาของไทย ทมความเปนเอกลกษณ และมความโดดเดนเฉพาะ เพอใหองคความรและภมปญญาของไทยอยคกบสงคมไทยไปตลอดกาล

วตถประสงคการศกษา

เพอเผยแพรองคความรเกยวกบภมปญญาทองถนของทางภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สะทอนใหเหนคณคาของผสงอายในการเปนปชนยบคคลในสงคมไทย

การทบทวนวรรณกรรม

ความหมายของภมปญญา สานกคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2559:52) ไดกลาวไววาภมปญญาทองถน (local wisdom) สะสมขนมาจากประสบการณของชวต สงคมในสภาพสงแวดลอมทแตกตางกน และถายทอดสบทอดกนมาเปนวฒนธรรม การดาเนนงานดานวฒนธรรม จงตองใชปญญาคนหาสงทมอยแลว ฟนฟ ประยกต ประดษฐ เสรมสรางสงใหม บนรากฐานสงเกาทคนพบนน นกฟนฟ นกประยกต และนกประดษฐคดคนทางวฒนธรรมพนบานเหลาน มชอเรยกในเวลาตอมาวา “ปราชญชาวบาน”หรอ

“ผ ร ชาวบาน”และสตปญญาทนามาใชในการสรางสรรคนเรยกวา “ภมปญญาชาวบาน”หรอ “ภมปญญาทองถน”

ประเวศ วะส (2536:21) ได กล าวว า ภมปญญาทองถน เกดจากการสงสมการเรยนรมาเปนระยะเวลายาวนาน มลกษณะเชอมโยงกนไป

หมดทกสาขาวชาไมแยกเปนวชาแบบเรยนทเราเรยน แตเปนการเชอมโยงกนทกรายวชาทงทเปน

เศรษฐกจ ความเปนอย การศกษาและวฒนธรรม จะผสมกลมกลนเขาดวยกน

อานนท กาญจนพนธ (2544, หนา 170-171) กลาววา ภมปญญาทองถนเปนกระบวนการเรยนรตลอดเวลาและในภมปญญาทองถนมกระบวนการเรยนรอยางตอเนองจงอาจเรยกไดวาภมปญญาทองถนเปน ความร ทขนอย กบการปรบเปลยนไปตามสถานการณหากในสงคมตาง ๆ ปราศจากกระบวนการเรยนรถงแมจะมปญญากใชไมไดกบการพฒนา เพราะการพฒนา หมายถง สถานการณทไมคงทสถานการณทผนแปรตลอดเวลามการเปลยนแปลงตลอดเวลาถาหากความรมไดผานกระบวนการเรยนรกไมสามารถทจะเทาทนการเปลยนแปลงดงนน ภมปญญาทองถนจงตองมการปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงตลอดเวลา ในการศกษาครงนผศกษา ไดใหความหมายของ คาวา “ภมปญญา” หมายถง องคความรทไดรบการถายทอดจากบรรพบรษรนสรน ผานวถการดาเนนชวต คาบอกเลา ประสบการณของบคคล ซงอาจจะเปนความเชอในสงศกดสทธ ความนบถอในตวบคคล ทาใหเกดการประพฤตปฏบตทดงามสบตอเนองกนมา โดยเฉพาะอยางยงภมปญญาทองถน โดยแตละแหงจะมความแตกตางกนไปตามบรบททางสงคม และสภาพแวดลอมเนองจากภมปญญาของชาวบานเกดขนจากพฤตกรรมในการดารงชวตประจาวน เพอสามารถดารงชพไดอยางเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของบคคล

ประโยชนของภมปญญา ภมป ญญาท อง ถนเป นเ รอง ทมความสอดคลองกบวถชวต ความเปนอยทตองพงพา

ทรพยากรธรรมชาตในพนทสร างความสมดลระหวางคนในสงคม และธรรมชาตไดอยางยงยน เปนสงทบรรพบรษไทย ไดสรางสรรค และมการ

ทอดมาอยางตอเนอง จากอดตสปจจบน ทาใหคนในชมชนเกดความรก และความภาคภมใจ ทจะ

รวมแรงรวมใจสบสานตอไปในอนาคต เนองจากภมปญญาทาใหเกดความสามคคของคนในชมชน ภมปญญาสามารถปรบประยกตหลกธรรมคาสอน


ทางศาสนาใชกบวถชวตไดอยางเหมาะสม และสามารถปรบเปลยนใหเขากบยคสมย (สานกสร างสรรค โอกาสและนวตกรรม (สานก 6) สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2554) ดงนนภมปญญาอาจจะเปนสงทมใชรปธรรมอยางชดเจน แตอาจจะหมายถงองคความร แนวทางปฏบตเพอใหมนษยสามารถอยรวมกบธรรมชาต สงแวดลอมรอบตวของตนเองไดอยางปกตสข ทงนอาจมผลทางจตใจ มการถายทอดจากคน ร นห น ง ไป ส คน อกร นห น ง โดยไม ผ านกระบวนการของเทคโนโลยตาง ๆ ทแพรหลายในปจจบน

ระเบยบวธวจย

ในการศกษาครงนไดทาการรวบรวมขอมลจากนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชนน นครลาปางทลงทะเบยนเรยนวชาภมปญญาไทยกบการดแลสขภาพ จานวน 57 คน ในปการศกษา 2559 โดย อาจารยผรบผดชอบวชาไดทาการมอบหมายใบงานใหนกศกษาเขยนเลาประสบการณ ในหวขอ “ภมปญญาไทยกบการดแลสขภาพ” โดยไดทาการเกบรวบรวมขอมล ชวงเดอน พฤษภาคม – กรกฎาคม 2560 หลกจากนน อาจารยผรบผดชอบ

วชา ไดตระหนกถงองคความรดงกลาว เพอเปนการอนรกษและสบสานภมปญญาไทย จงไดนามาเรยบเรยงเพอเผยแพร ใหบคคลทสนใจตอไป


จากการบอกเลาประสบการณภมปญญาของนกศกษาพยาบาลภายใตใบงานทไดรบมอบหมาย (วรรณวด เนยมสกล และคณะ, 2557) จานวน 57 คน นกศกษาพยาบาลสวนใหญเปน

นกศกษาทมภมลาเนาจากภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย ซงผศกษา

ไดรวบรวมโดยมรายละเอยดดงตอไปน ภมปญญาทใชในการดแลสขภาพของภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะมลกษณะคลาย ๆ กน ลกษณะภมประเทศทมความสลบซบซอนของเทอกเขาตาง ๆ ทาใหวถชวตความเปนอยมความคลายเคยงกน พบวา มทงเปนแบบพธกรรมทเกดจากความเชอ กลายมาเปนวถปฏบตในการรกษาโรคตาง ๆ ตามความเชอของบคคล ตลอดจนการใชสมนไพรทมในทองถนในการรกษา ดแลสขภาพ ยามเจบไขไดปวย หรอแกอาการตาง ๆ โดยจะแบงการนาเสนอออกเปน 2 สวน สวนแรกเปนการนาเสนอภมปญญาของทางภาคเหนอในดานพธกรรมในการดแลรกษาสขภาพ และสวนทสองจะเปนการนาเสนอภมปญญาในการใชสมนไพรในการดแล รกษาสขภาพ (สานกการแพทยแผนไทย กรมการแพทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, 2558) ภมป ญญาของทางภาคเหนอในด านพธกรรมในการดแลรกษาสขภาพ ในเขตภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยในสมยอดตการเดนทางไปพบแพทยแผนปจจบนเปนไปดวยความยากลาบาก เนองจากพนทแตละแหงอย หางไกลจากสถานพยาบาลของรฐ ทาใหการวนจฉยโรคจากการเจบปวย เปนไปตามความเชอของชาวบาน โดยการถามรางทรง หรอคนทรงเจาทเปนทนบถอของคนในหมบาน เมอใดทมชาวบานเจบไขไดปวย ไม

สามารถรกษาใหหายจากอาการเจบปวยได รางทรงกจะเชญวญญาณผบาน ผเรอน เพอสอบถามอาการของผปวยวาเกดจากสาเหตใด ซงอาจจะเกดจากกน

อาหารผดสาแดง หรอปวยเพราะโดนไสยศาสตรซงเกดจากความเชอของคนในชมชนทแตกตางกนไป การรกษาอาการเจบปวยตามรางกาย จะใชการรกษาโดยวธแหก เปนการนาใบพล 9 ใบ เปาคาถา และรดนามนต ทาอยางตอเนองจนอาการด

ขน หลงจากนนกอาจะมพธกรรมการสะเดาะเคราะหในการเสรมดวงชะตาของผ ป วยเปนพธกรรมเพอเรยกขวญและกาลงใจของผทไดรบ


อบตเหต หรอปวยหนก โดยตองใชผชายทบวชเรยนแลวเปนผทาพธ ซงจะตองมการทาสตวงททาขนจากหยวกกลวย ทประกอบดวย หนปนททาจากดนเหนยวทเปรยบเสมอนตวแทนของผทตองการสะเดาะเคราะห กบขาว หว กระจก โดยมการทาพธสวดมนต เพอขอขมาเจากรรมนายเวรของผ ทประสบอบตเหต หรอเจบปวย หลงจากเสรจสนพธกรรม กตองดมนา และอาบนาทไดมาจากพธกรรม เปนเวลา 3 วน นอกจากนยงมพธกรรมทสามารถทารวมกบพธกรรมการสะเดาะเคราะห คอ พธกรรมการสขวญ เปนพธกรรมทใชสรางขวญและกาลงใจ เปนความเชอทวา รางกาย คอ ธาต และ จตใจ คอ ขวญ ซงม 32 ขวญ ตามความเชอของชาวลานนา ถาหากเจบปวย กจะรสกวาขวญหาย ตองทาพธเรยกขวญ เพอทาใหหายเจบปวย ซงมขนตอน ดงตอไปน คอ เตรยมบายศรสาหรบสขวญ ทประกอบดวย ไขตม ขาวนง กลวย เหลา ไก ของหวาน ดานสายสญจนสาหรบผกขอมอ หมอทมรอยเขมาตด (ภาษาทองถนเรยก “ขหมนหมอ”) โดยจะใหพอหนานทาพธสขวญ มการปอนขาวขวญ ผกขอมอ ฝากขวญกบปดายาดา ซงจะใหผสขวญนาขาว 1 ปน และกลวย 1 ลก นาไปวางทหมอมหมนและกลาวฝากขวญ เปนการเสรจพธ (หมอทมหมนตด ตองเปนหมอดนทผานการใชงานโดยใชถาน ชาวเหนอเชอวา เปนปดายาดา ในกรณทมผปวยทกระดกหก หรอปวยเปน

โรคงสวด อาการปวดทอง โรคผวหนง ในทองถนจะมหมอเปาททาหนาทรกษาอาการโดยวธการเปา ผททาหนาทนจะเปนผทไดรบความเคารพนบถอจาก

คนในชมชน เปนผปฏบตรกษาศล โดยถกกลาวนามวา “หมอเปา” ซงจะทาการรกษาโดยการเสกคาถาอาคม รวมกบการเคยวกระเทยม หรอเคยวหมาก และในแถบภาคเหนอตอนลางจะพบหมอเปากวกชย โดยจะเตรยมเหลาขาว หรอเหลาทผลต

เองโดยชาวบานในทองถน โดยหมอเปาจะมการทองคาถาลงไปในเหลา แลวนาเหลาดงกลาวไปลบบรเวณทบาดเจบ สวนใหญจะเปนบรเวณหวเขา ขา

มอ และแขน โดยจะลบไปทางทออกไปจากตวผปวย พรอมกบบรกรรมคาถา เนองจากการเปากวกชยนเปนการเปาเพอรกษาอาการตาง ๆ ทเกดจากกระดก เสนเอน หรอกลามเนอ โดยมความเชอวาจะสามารถชวยใหเสนเอน หรอกระดกสามารถประสานกนไดเรวขน ซงสามารถทาไปพรอมกนกบการรกษาแพทยแผนปจจบน นอกจากนยงมพธการทแตกต างจากพธกรรมทถายทอดกนมาตามความเชอในการรกษาอาการเจบปวยตาง ๆ สะทอนใหเหนกศโลบายอนแยบยลของบรรพบรษในการสรางขวญและกาลงใจของผทเจบไขไดปวย ซงสอดคลองกบสภาษตคาพงเพยไทยทกลาวไววา “จตเปนนายกายเปนบาว” นอกจากน ในภาคเหนอยงมการใชสมนไพรพนบานในการรกษาอาการเจบปวยตาง ๆ ดงตอไปน การนาสมนไพรมาทาลกประคบ เปนการนาเอาสมนไพรทมนามนหอมระเหย หรอมกลนฉน ประกอบดวย ไพล ใบมะกรด ตะไคร ใบมะขาม ขมนชน เกลอ การบร ใบสมปอย มาหอรวมกน นามานงใหรอน ประคบบรเวณทปวด เพอบรรเทาอาการปวดเมอย เคลดขดยอก คลายเสน กระตนการหมนเวยนของโลหต ลดไขมน ความดนโลหตสง ซงเปนภมปญญาชาวบานในการแกอาการเคลดขดยอก เหนอยลาจากการทางานของชาวบานได

เปนอยางด การรกษาโรคอสกอใส โดยใชสมนไพร ประกอบดวย ใบมะยม ใบยานาง และสะเดา 1) ใบมะยม และใบสะเดา นามาตมกบนาประมาณ 2-3

ลตร ตมประมาณ 20 นาท แลว นาไปผสมนาเยน นามาอาบเชอวาใบสะเดา มฤทธในการยบยงเชอรา แบคทเรย และเชอไวรส ในขณะทใบยานาง มสรรพคณในการแกไข แกเมาสรา กระตนระบบขบถาย โดยนามาตม เพอดม วนละ 2-3 ครง ครงละ

¼ แกว จะทาใหพษไขทเกดจากอสกอใสทเลาลง นอกจากนรอยแผลทเกดจากโรคอสกอใส จะใชใบเสลดพงพอน มาบดใหละเอยดผสมกบดนสอพอง


ทาทบรเวณแผลจะชวยบรรเทาอาการคน และทาใหแผล แหงเรว ทงนใบยานางยงมสรรพคณในการปองกนการเกดโรคเกาต โดยนาใบยานางมาตมคนเอานา สามารถดมรบประทานไดเลย เกบไวไดประมาณ 3-5 วน สาหรบเดกผหญงทอยในระดบชนอนบาล

และประถมศกษา จะพบวา เดกผหญงสวนใหญจะเคยเปนเหา อาจจะเนองจากขาดการดแล เอาใจใสสขภาพของเสนผมและหนงศรษะ ตลอดจนเปนอาการทสามารถตดตอไดงายจากความใกลชดกนเดก ทาใหผปกครองตองทาการดแลลกหลานทเปนผหญงเพอการกาจดเหา โดยการใชใบนอยหนา คอ นาใบนอยหนา ประมาณ 1 กามอ ลางใหสะอาด นามาโขลกใหละเอยดผสมนา แลวนาไปชโลมบนศรษะใหทว นาผามาคลมไวประมาณ 1 ชวโมง แลวลางออกดวยนาสะอาด ทาซาประมาณ 2-3 ครง เวนระยะหาง 1 สปดาห ซงยาทใชในการรกษาเหา สามารถหาไดตามบานของตนเอง ประหยดคาใชจาย งายตอการดาเนนการ และประหยดคาใชจาย อกทงไมมสารเคมตกคางในรางกายของผทเปนโรคเหาอกดวย นอกจากนผลนอยหนายงชวยในการรกษาฝไดอกดวย โดยการนาผลนอยหนาแหงมาบดละเอยด ผสมกบนาทาบรเวณรอบทเปนตมฝ จะรสกเยนบรเวณรอบแผล สามารถลดอาการปวดบวม อกเสบได สามารถทาไดบอยครงตามตองการ

จะเหนไดวาสมนไพรบางชนดผลตผลตาง ๆ ของสมนไพร สามารถนามาใชรกษาอาการตาง ๆ รวมถงการดแลสขภาพไดอยางหลากหลายเปนองคความรทควรมการถายทอดใหแกอนชนรนหลง เพอ

ใชในการดแลสขภาพของตนเองใหปลอดภยจากสารเคมตาง ๆ ทเพมมากขนในปจจบน ในกรณทคนในครอบครวเกดบาดแผลสด สามารถทจะหาสมนไพรมารกษาได โดยใชการฝนตน เปนชอทเรยกในทองถนของภาคอสานภาค

เหนอจะเรยกวา มะหงแดง และภาคกลางจะเรยกวามะละกอฝรง ม ลกษณะคลายตนมะละกอ โดยใชยางจากตนนทาบรเวณทเกดบาดแผล ชวยสมาน

แผล ทาใหแผลประสานกน แหงและหายไว แทนการรกษาแผลสดทใช ยาแผลแดง หรอยาแผลเหลองในปจจบน

เนองจากในอกผลตภณฑการดแลเสนผมและหนงศรษะยงไมเปนทแพรหลายในปจจบน จงไดมการนาผลมะกรดทมสรรพคณในการชวยดแลเสนผม มาใชในการดแลหนงศรษะ ขจดรงแค และแกผมหงอกแทนการใชผลตภณฑทมสวนผสมของสารเคมในปจจบน โดยการนาผลมะกรดมายางไฟ ใหสกพอประมาณ หลงจากนนนามาผสมกบนาซาวขาวและผลสมปอย แชผสมกนไว 15 นาท นาไปชโลมทวหนงศรษะ ทงไวอก 15 นาท นามาหมกผม หลงจากนนลางผมใหสะอาด แลวใชหวสางผมเอาใยมะกรดทตดกบเสนผมออก ทาเปนประจาเดอนละ 1-2 ครงจะพบวา เสนผมดาเงางาม อกเรองเลาหนงจากคณยายวย 89 ป ทถายทอดภมปญญาความรใหแกลกหลานฟง คณยายบอกวา “มะกรดชวยแกไข แกทองเฟอ ทาใหผมดาเงางาม นาซาวขาว ชวยบารงเสนผม ไมเปนรงแค ถานามาลางหนาจะชวยใหผวบรเวณใบหนาไมมน หนาขาวนวลไดอกดวย”

ในชนบทจะมหมอยาเมองทเปรยบเสมอนปราชญชาวบานในปจจบน ททาหนาทคอยใหคาแนะนาการใชสมนไพรในทองถนทมลกษณะเฉพาะ เชน ดอกหญานาคาง จะใชในการแกทองมาน และบารงตบ บารงหวใจ ธาตตาง ๆ ในรางกาย, ผกหนามปยา ใชในการแกปวดทอง ปวดตามขอ บารงกาลง, รากหญาขด แกอาการทองเสย โรคกระเพาะ ขบโลหต เมอนาสมนไพรทงสามมาตมรวมกบขาวสาร 7 เมด ตมจนเดอด และนามาดม 3 เวลาหลง

มออาหาร สามารถแกอาการทองอด ทองเฟอ ปวดทองตาง ๆ และบารงกาลงไดเปนอยางด ในขณะทภมปญญาทใชในการดแลสขภาพของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จากการถอดบทเรยน พบวา มพธกรรมตางๆ ทสอดคลองกบการ

ดารงชวต กลาวคอ พธซอนขวญ ถาในภาคเหนอจะเรยกพธนวา “พธฮองขวญ”เปนพธการทใชเรยกขวญและกาลงใจของผทประสบอบตเหต โดยการ


ใหญาตพน องหรอสมาชกในบานนาผ ประสบอบตเหตนอนยางไฟอย บนแครไม โดยใชใบพลบพลง ใบละหง หรอใบหนาด อยางใดอยางหนง และผาหมผนบาง ๆ ปรองไว จดไฟในเตาถานใหมความรอนพอประมาณ และใหบพการเปนคนคอยดไฟเพอไมใหรอนจนเกนไป ซงพธกรรมดงกลาวจะดาเนนการโดย “หมอธรรม” โดยจะจดดอกไมธปเทยนไปยงจดเกดเหต เพอเรยกขวญใหกลบมาอยกบตวของผปวย เปนพธกรรมทางความเชออกอยางหนงทางภาคอสานทนยมปฏบตหลงจากมสมาชกในบานไดรบอบตเหต สมนไพรท เป นทนยมใช ในการรกษาบาดแผลสดในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คอ “สาบเสอ” เปนสมนไพรพนบานทหาไดงายตามครวเรอน โดยการนามาใชรกษาแผลสด คอ นามาขยใหละเอยดพอสมควรแลวพอกบรเวณแผลสด เลอดจะหยดไหล หลงจากนนคอยทาแผล นอกจากนในอดต คนทอาศยอยตามชนบท มกจะมกจกรรมเขาปาลาสตว สมนไพรทเรยกวาสาบเสอจะทาหนาทเปรยบเสมอนเสอเกราะใหกบพราน โดยการทามาทาบรเวณทวลาตว เนองจากกลนทแรงจากสมนไพรดงกลาว ทาใหสตวตางๆ ทไดกลนสมนไพรสาบเสอตางไมกลาเขาใกล เพราะเขาใจวาเปนเสอ ดวยเหตนจงเปนทมาของชอสมนไพร “สาบเสอ”

“ใบหนาด” เปนสมนไพรอกชนดหนงทเปนทนยมในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แกอาการปวดเมอยตาง ๆ ตามรางกาย ดวยวถชวตของชาวชนบท สวนใหญจะเปนการดาเนนกจกรรมทางการ

เกษตร ทาใหตองใชแรงงานในการทางาน จงมอาการปวดเมอยลาทเกดจากการทางานระหวางวน ใบหนาดจงถกนามาใชในการรกษาอาการปวดเมอยอยบอยครง เพราะสามารถหาไดงายในทองถนและราคาไมแพง โดยเอามาตมใสนาอาบ เพอให

ซมลงสผวหนง อกทงยงทาใหรสกสดชน “เปลอกตนแค” แกโรครอนใน โดยการนาเอาเปลอกขางในตนแคทเปนสขาวมาเคยวใหยาง

ของตนแคจนเกดรสชาตฝาดในปาก อมไวในปากประมาณ 2-3 นาท แลวจงคายทงหรอสามารถกลนเลยกได แทนการรกษาแผลรอนในในปาดดวยยาทาแผนปจจบน นอกจากนยงมเครองปรงรสทมอย ในทกบาน ๆ ในการชวยรกษาอาการตาง ๆ เชน “เกลอแกง” เปนเครองปรงรสชนดหนงทอยคกบครวไทยมานานแสนนาน นอกจากเกลอแกงใหรสเคมสาหรบการปรงอาหารแลว ยงสามารถนามาใชในการรกษาอาการปวดฟน ปวดเหงอก ซงสรรพคณทชวยในการขจดหนปน และฆาเชอแบคทเรยในชองปาก และยบยงการเกดกลนปาก โดยเอาเกลอแกงมาใชแทนยาสฟน หรอนาเกลอแกงทาบรเวณทปวดหรอนวดคลงเพอบรรเทาอาการปวดในชองปาก นอกจากนการนาเอาเกลอแกงมาผสมกบนามะนาว ยง ชวยลดอาการไอ ขบเสมหะ ไดเปนอยางด

นอกจากทางภาคเหนอจะมหมอยาททาหนาทรกษาอาการตาง ๆ ทางสขภาพโดยใชสมนไพรพนถนในการรกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะมหมอยาฮากไมทใชรากของสมนไพรตาง ๆ ในการรกษาอาการตาง ๆ เชนกน โดยจะมการปรงยารกษาตามอาการทแสดง โดยนาเอารากสมนไพรทมสรรพคณตาง ๆ มาฝน และจะมพธการครอบครหรอบชาครดวยขนดอกไม ธปเทยน เครอง

หอม และเงนจานวนหนง จากนนจงเรมฝนยา โดยนารากสมนไพรทมสรรพคณรกษาอาการตามทไดรบแจงมาถฝนกบแผนหนทมขนาดเทาฝามอ เมอฝนแลวกเอาแผนหนจมลงนา ตวยาทฝนออกจะ

ละลายในนา เปนนายาทสกดออกมา ซงในแถบภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะเรยกวา “ยาซม” สามารถนามาดมแทนนาใชในการรกษาอาการตางๆ ถงแมวาววฒนาการในปจจบนจะมความกาวลาในทางการแพทยทใชในการดแล รกษา

สขภาพของมนษยอย างแพร หลาย แตยงมภมปญญาบางอยางทยงทรงคณคาตอการดาเนนชวตอยางลกซง โดยเฉพาะอยางยงสภาพสตร ทไม


วาระยะเวลาจะผานไปนานแสนนานแคไหน ภมปญญาในการดแลตนเองหลงคลอดยงคงเปนตานานทสบทอดจากรนสรน (อรทย แซตง, 2556) ในภาคเหนอ เรยกวา “การอยไฟ” หรอ “การอยเดอน” ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะเรยกวา “การยางไฟ” “การอยางไฟ” หรอ “การอยกรรม” ถงแมชอจะเรยกแตกตางกนไปตามทองถน แตขนตอนหรอวธกรรมไมแตกตางกน กลาวคอ การอยไฟเปนการฟนฟสขภาพรางกายของผหญงหลงคลอดลดความเจบปวดตาง ๆ หลงคลอดไดเปนอยางด มดลกเขาอไดไว ชวงระยะเวลาทอยไฟจะตองดมนาอน อาบนาอน หามรบประทานของเยน ระยะเวลาทอยไฟ ประมาณ 7-30 วน ขนอยกบความเชอของคนในแตละทองถน นอกจากนการอยาไฟยงมขนตอนตางๆ ทเกยวของอก เชน การนวดประคบ โดยใชลกประคบทหอดวยสมนไพรตางๆ เชน ขมน ตะไคร การบร ใบสมปอย มานวดตามรางกายและเตานม เพอชวยลดอาการปวดเมอยและรกษาแผลฝเยบหลงคลอด การเขากระโจมและการอบสมนไพร เปนการอบตวดวยไอนา ทมาจากนาตมสมนไพรตาง ๆ ทาใหผวพรรณเปลงปลง การนาบหมอเกลอหรอการทบหมอเกลอ เปนการใชหมอเกลอมาประคบหนาทอง และสวนตางๆ ของรางกาย จะชวยขบนาคาวปลาและชวยใหมดลกหดรดตว เขาอเรวขน ซงขนตอนตางๆ ทเกดขนของ

การดแลหญงหลงคลอดมกจะมความละเอยดออน เนองจากเปนความเชอวา สตรทเพงคลอดลกจะตองดแลตนเองมากกวาปกต เพราะตองฟ นฟรางกายตนเอง และเตรยมพรอมเพอทจะใหนมบตร

คนในทองถนสวนมากไมนยมไปหาแพทยแผนปจจบน เนองจากคาใชจายในการเดนทางอาจจะสง หรอจานวนผเขารบบรการทางการแพทยทมเปนจานวนมาก ทาใหคนในชนบทสวนใหญมองวา ถาหากไมไดมอาการเจบปวยขนรนแรง หรอลม

หมอนนอนเสอ กจะมกหาวธดแลรกษาสขภาพ ตามวถชวตในทองถนของตนเอง ดงนนประสบการณตาง ๆ ทถกไดรบการถายทอดองคความรตาง ๆ ในการ

ดแลสขภาพผานเรองเลา พธกรรม การดาเนนชวตตาง ๆ สะทอนใหเหนวา องคความรตางๆ ไมไดถกถายทอดบนตวหนงสอแตเพยงอยางเดยว สามารถถายทอดผานการเรยนรดวยตนเอง ประสบการณตาง ๆ ตลอดจนวถการดาเนนปฏบตตางๆ มการสบทอดตอกนเรอยมา ดงเชนภมปญญาทองถน เปนเรองราวทมการสบทอดจากรนสรน พธกรรมบางอยางมการปรบใหสอดคลองกบยคสมย สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป

สรปและขอเสนอแนะ

ภมปญญาทองถนทเกดขนแตละแหง มกมความแตกตางกนในเรองของการดาเนนพธกรรม ชอเรยก เปนตน ซงองคความรตางๆ ทถายทอดจากรนหนงสอกรนหนง ไมวาจะเปนพธกรรม หรอภมปญญาตาง ๆ มกจะเปนเรองของความเชอ การประพฤตปฏบตตนอยในศลธรรมอนด การสงเสรมใหกาลงใจ เพอใหสามารถผานพนกบอปสรรคดงกลาวไปได เชน การเสยขวญและกาลงใจจากการประสบอบตเหต นอกจากนภมปญญาในการใชสมนไพรทองถนในการรกษาสขภาพของตนเอง เปนสงทปรากฏอยางชดเจนในอดต (อทศ เชาวลต, 2549) ในขณะทปจจบนความรในการใชสมนไพรพนบานไดเลอนรางลงไป หจากความทนสมย

ทางการแพทยและการพยาบาลทเขามามบทบาทมากขน อยางไรกตามภมปญญาทองถนเปนองคความรทมการสบตอจากบรรพบรษ ถงแมวาจะมการนาวทยาการการกษาสมยใหมเขามาใชในการดแลสขภาพ แตกควรตระหนกถงภมปญญา โดยสามารถนาภมปญญาและการรกษาแผนปจจบนมาใช ร วมกนในการดแลสขภาพ เพ อ ให เกด

ประสทธภาพในการดแลสขภาพอยางสงสด ประกอบกบเปนการรกษาความร ภมปญญาตาง ๆ ของคนไทยใหสบตอไปตราบนานเทานาน



กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม. (2559). วฒนธรรม วถชวต และภมปญญา. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ จากด.

วรรณวด เนยมสกล และคณะ. (2557). ประสบการณชวตของนกศกษาพยาบาลในการบรการวชาการทบรณาการงานทานบารงศลปะวฒนะรรมกบการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลมารดา ทารก และผดงครรภ1. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชนน อตรดตถ, 6(2), หนา 60-73.

วฒนะ กลปยาพฒนกล. (2551). การสรางสรรคและการเผยแพรวฒนธรรมไทยอางถงในวฒนธรรมไทยหนา 189-207.มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย: กรงเทพฯ.

สานกการแพทยแผนไทย กรมการแพทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข. (2558). แนวทางการดแลสขภาพผสงอายดวยภมปญญาพนบานดานสขภาพ. พมพครงท 1. นนทบร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

สานกสรางสรรคโอกาสและนวตกรรม (สานก 6) สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2554) จดหมายขาว: เพอสรางสข ภมปญญาทองถน กบการสรางเสรมสขภาพ. สบคนเมอ 11 กรกฎาคม 2560 จาก http://www.thaihealth.or.th/data/ecatalog/328/pdf/328.pdf

อรทย แซตง. (2556). รายละเอยดประสบการณภาคสนาม (มคอ. 3) วชาการพยาบาลมารดาทารกและการผดงครรภ 1 ประจาภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556.วทยาลยพยาบาลบรม-ราชชนนอตรดตถ: อตรดตถ.

อทศ เชาวลต. (2549). ภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน.อางถงในวถไทยหนา 245-278 พมพครงท 4. มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต:กรงเทพฯ.

ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาพยาบาล รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหมThe Result of Student Development Based on Learning Outcomes in Family and Community Nursing II of Nursing Students, Boromrajonnani College of Nursing Chiang Mai

ประกายแกว ธนสวรรณ1, วรรณภา พพฒนธนวงศ2, โรชน อปรา3

Prakaikaew Tanasuwan1, Wannapa Pipattanawong2, Roshinee Oupra3

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาพยาบาล รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ประชากรทศกษาคอ นกศกษาพยาบาลชนปท 4 ปการศกษา 2559 จานวน 126 คน เครองมอทใชในการวจยคอแบบประเมนผลการพฒนามาตรฐานผลการเรยนร 4 ดาน และแบบทดสอบวดความร การวเคราะหขอมล โดยวเคราะหคาคะแนนเฉลยและคารอยละของแตละมาตรฐานผลการเรยนรและโดยรวม 5 ดาน ผลการศกษา พบวา ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 มคะแนนเฉลยเทากบ 77.98 คดเปนรอยละ 77.98 ของคะแนนเตม (100 คะแนน) มาตรฐานผลการเรยนรทมคะแนนเฉลยมากทสด คอดานคณธรรมจรยธรรม มคะแนนเฉลยเทากบ 10.73 คดเปนรอยละ 97.55 ของคะแนนเตม (11 คะแนน) และมาตรฐานผลการเรยนรทมคะแนนเฉลยนอยทสด คอดานความร มคะแนน

เฉลยเทากบ 28.42 คดเปนรอยละ 63.16 ของคะแนนเตม (45 คะแนน)

คาสาคญ : มาตรฐานผลการเรยนร นกศกษาพยาบาล

1, 2, 3 อาจารยสาขาวชาการพยาบาลอนามยชมชน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม1, 2, 3 Lecturer, Instructor of Community Health Nursing, Boromrajonnani College of Nursing Chiang Mai

110 ประกายแกว ธนสวรรณ, วรรณภา พพฒนธนวงศ, โรชน อปราผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนร.....

Abstract

The objective of this research was to study the result of student development based on learning outcomes in Family and Community Nursing II. The population consisted of one hundred and twenty-six nursing students taking Family and Community Nursing II Course in the academic year 2016. The research instruments included learning outcome evaluation form and knowledge tests. The data were analyzed using average point and percentage. The finding showed that the average point of nursing students’ was 77.98 (77.98% of 100), the highest average point was the ethics and moral (10.73, 97.55% of 11), and the lowest average point was the knowledge (28.42, 63.16% of 45).

Keywords : Learning outcome, Nursing students

บทนา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 หมวด 6 มาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา มาตรา 47 กาหนดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวยระบบการประกนคณภาพภายใน และระบบการประกนคณภาพภายนอก จงเหนสมควรใหจดทากรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต เพอใหเปนไปตามมาตรฐานการอดมศกษา และเพอเปนการประกนคณภาพของบณฑตในแตละระดบคณวฒและสาขา/สาขาวชา รวมทงเพอใหการจดการศกษามงส เปาหมายเดยวกนในการผลต

บณฑตอยางมคณภาพ และเพอเปนกรอบใหสถาบนอดมศกษาใชเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพการจดการศกษาใหสามารถผลตบณฑตท

มคณภาพ และเพอประโยชนต อการรบรองมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา ซงคณภาพของบณฑตทกระดบคณวฒและสาขา/สาขาวชาตางๆตองเปนไปตามมาตรฐานผลการเรยนร ทคณะกรรมการอดมศกษากาหนดและตองครอบคลม

อยางนอย 5 ดาน คอ 1) ดานคณธรรมจรยธรรม 2)ดานความร 3) ดานทกษะทางปญญา 4) ดาน

ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และ 5) ดานทกษะการคดวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (กระทรวงศกษาธการ, 2552) กรอบและแนวทางในการจดทามาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาพยาบาลศาสตร พ.ศ.2552 ตามประกาศของกระทรวงศกษาธการเรองกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาพยาบาลศาสตร ซงมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาพยาบาลศาสตร (มคอ.1 กาหนดมาตรฐานผลการเรยนร 6 ดาน ทเพมอก 1 ดาน คอ ดาน

ทกษะการปฏบตทางวชาชพ ใหสามารถปฏบตการพยาบาลดวยความเมตตา กรณา และเอออาทร โดยยดมนในคณธรรม จรยธรรม กฎหมายและสทธของผปวย คานงถงความเปนปจเจกบคคล และความหลากหลายทางวฒนธรรม แสดงภาวะผนาในการปฏบตงานสามารถบรหารทมการพยาบาลทมสห

สาขาวชาชพและการทางานในชมชนในหนวยบรการสขภาพชมชน (กระทรวงศกษาธการ, 2552) วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม

สถาบนพระบรมราชชนก สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข สถาบนสมทบมหาวทยาลยเชยงใหม ไดนากรอบและแนวทางของ


มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาพยาบาลศาสตร พ.ศ.2552 (มคอ.1) มาจดทารายละเอยดของหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต หลกสตรปรบปรง พ.ศ. 2555 (มคอ.2)ทไดกาหนดมาตรฐานผลการเรยนรในรายละเอยดของหลกสตรน จานวน 6 ดาน (วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2555) วชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 (Family and Community Nursing II) มจดมงหมายของรายวชา เพอใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบหลกการพยาบาลชมชนแบบองครวม การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน และการแกไขปญหาสขภาพชมชน บนพนฐานความเอออาทร การบรการดวยหวใจความเปนมนษย โดยยดหลกจรยธรรมและสทธมนษยชน โดยผสมผสานภมปญญาทองถน เลอกใชทรพยากรและเทคโนโลยทเหมาะสม และในหลกสตรไดกาหนดมาตรฐานผลการเรยนรของรายวชาไว 5 ดาน (วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2555) ในปการศกษา 2558 ไดเรมจดการเรยนการสอนรายวชานตามหลกสตรปรบปรง พ.ศ. 2555 (มคอ.2) ซงจากการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนพบวา มาตรฐานผลการเรยนรดานความรมคะแนนนอยทสด คอมคะแนนเฉลยเทากบ 39.72 จากคะแนนเตม 60 คะแนน และรอยละ 64.40 ของนกศกษาผานเกณฑคะแนนความร (ทนอยกวาเกณฑคอ รอยละ 70 ของ

นกศกษามคะแนนความรรอยละ 60 ของคะแนนเตมขนไป ) รวมทงเค รองมอประเมนผลไม ครอบคลมและสอดคลองกบกจกรรมการเรยนร

และมาตรฐานผลการเรยนรของรายวชา (วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2559) ดงนนในปการศกษา 2559 ผสอนไดรวมกน

พฒนาและปรบปรงการจดทารายละเอยดรายวชา(มคอ.3) เพอพฒนากจกรรมการเรยนการสอน การวดและประเมนผลรายวชาทออกแบบเครองมอทใชในการวดและประเมนผลผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรใหครอบคลมและถกตอง ผวจยจงสนใจ

ศกษาผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 เพอนามาปรบปรงพฒนาการจดการเรยนการสอนรายวชาตอไป


เพ อศกษาผลการพฒนาผ เ ร ยนตามมาตรฐานผลการเรยนร รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2

วธดาเนนการศกษา

1. ประชากร ศกษาจากประชากรทงหมด คอนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตชนปท 4 ทไดศกษารายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2559 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม จานวนทงหมด 126 คน 2. เครองมอทใชในการวจย ผ วจย ได สร างเค รองมอประเมนผลมาตรฐานผลการเรยนร โดยศกษาจากหลกการสรางแบบประเมนผลการเรยนรของ ไพศาล สวรรณนอย (2558) ดงน 1. เครองมอประเมนผลมาตรฐานผลการเรยนร 4 ดาน ไดแก

1) ดานคณธรรมจรยธรรม 2) ดานทกษะทางปญญา 3) ดานความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และ 4) ทกษะดานการวเคราะห

เชงตวเลข การสอสารและการใช เทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 1.1 แบบประเมนผลพฤตกรรมการปฏบตงาน (Learning Process) 1.2 แบบประเมนคณลกษณะ (Attribute)

1.3 แบบประเมนผลงาน (Learning Product)ทใชเกณฑการประเมนแบบพจารณาคาระดบ 4


ระดบ คอดมาก/มากทสด ด ปานกลาง และนอย/ควรปรบปรง

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ โดยตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) จากผทรงคณวฒ จานวน 3 ทาน วเคราะหความตรงของเนอหารายขอ IOC (Index of Item Objective-Congruence) ความเทยงตรงตามเนอหารายขอ (I-CVI) ทมคาอยระหวาง 0.67-1.00 ไดคาดชนความเทยงตรงของเนอหาทงฉบบ (S-CVI) เทากบ 0.95

2. แบบทดสอบวดความรรายวชา ไดรบการวพากษจากผสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จานวน 2 คน แลวนามาปรบปรงแกไขตามขอคดเหนและขอเสนอแนะ

3. การดาเนนการวจยและรวบรวมขอมล 3.1 การศกษาครงน ผวจยไดสงโครงรางวจย เพอขอการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม ตามเลขทการรบรอง REC 01E / 2559 แลวไดดาเนนการวจย โดยคานงถงจรรยาบรรณของผวจย และใหการพทกษสทธกลมตวอยางทเขารวมโครงการวจย 3.2 ดาเนนการประเมนผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรระหวางและหลงเสรจสนการเรยนการสอน โดยใชเครองมอประเมน

ผลมาตรฐานการเรยนร แตละดาน 5 ดาน 4. การวเคราะหขอมล สวนท 1 ขอมลสวนบคคล วเคราะหโดยการแจกแจงความถและรอยละ สวนท 2 ขอมลผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนร วเคราะหคาคะแนนในแตละมาตรฐานผลเรยนร รายดาน และโดยรวม โดยกาหนดเกณฑการผานมาตรฐานผลการเรยนร ดงน (1) คาคะแนนเฉลยของมาตรฐานผลการเรยนร 4 ดาน (ยกเวนมาตรฐานผลการเรยนรดานความร) และรวมทกดานมคะแนนเทากบหรอมากกวารอยละ 70 ของคะแนนเตม (2) นกศกษารอยละ 70 มคะแนนแตละมาตรฐานผลการเรยนรแตละดาน 4 ดาน และรวมทกดาน เทากบหรอมากกวารอยละ 70 ของคะแนนเตม สาหรบมาตรฐานผลการเรยนรดานความรมคะแนนผานเกณฑดานความรเทากบหรอมากกวารอยละ 60 ของคะแนนเตม


1. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนร รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 สรปไดดงตารางท 1

ตารางท 1 ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนร 5 ดาน

ผลการพฒนาผเรยน

ตามมาตรฐานผลการเรยนรคะแนนเตม

คะแนนเฉลยและ

รอยละของคะแนนเตม

รอยละของนกศกษาทคะแนน

ผานเกณฑ*

ดานคณธรรมจรยธรรม 11 10.73 (97.55) 100.00

ดานความร 45 28.35 (63.16) 70.63

ดานทกษะทางปญญา 32 28.22 (88.19) 100.00

ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 6 5.69 (94.83) 100.00

ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใช

เทคโนโลยสารสนเทศ

6 4.92 (82.00) 100.00

รวม (5 ดาน) 100 77.98 100.00

หมายเหต : *เกณฑคะแนนทผาน คอ คะแนนรอยละ 70 ของคะแนนเตมขนไป ยกเวนดานความร คอ คะแนนรอยละ 60

ของคะแนนเตมขนไป


2. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรแตละดาน (5 ดาน) สรปไดดงแสดงใน


ตารางท 2 ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรแยกรายดาน 5 ดาน รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2

ผลการพฒนาผเรยน

ตามมาตรฐานผลการเรยนร

คะแนนเตม คะแนนเฉลยและ

รอยละของคะแนน

เตม

รอยละของ

นกศกษาทคะแนน

ผานเกณฑ*

1. ดานคณธรรมจรยธรรม

1.1 ตระหนกในคณคา และคณธรรม จรยธรรม และสทธมนษยชน

0.50 0.50 (100.00) 100.00

1.3 เคารพในคณคาและศกดศรของความเปนมนษย 1.50 1.26 (84.00) 100.00

1.4 มความรบผดชอบและซอสตยตอตนเองและสงคม 9 8.97 (99.67) 100.00

รวม 11 10.73 (97.55) 100.00

2. ดานความร

2.1, 2.2, 2.3 และ 2.6 (มความร ความเขาใจในสาระสาคญของเนอหารายวชา)

- สอบรวบยอด 34 20.07 (59.03) 43.65

- สอบทายบท 11 8.35 (75.91) 96.82

รวม 45 28.42 (63.16) 70.63

3. ดานทกษะทางปญญา

3.2 สามารถสบคนและวเคราะหขอมลทหลากหลาย 6.70 5.57 (83.13) 91.27

3.4 สามารถคดอยางมวจารณญาณและคด วเคราะหอยางเปนระบบ

25.30 22.65 (89.53) 100.00

รวม 32 28.22 (88.19) 100.00

4. ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคล

และความรบผดชอบ

4.4 มความรบผดชอบตอหนาทวชาชพและสงคม 6 5.69 100.00

รวม 6 5.69 (94.83) 100.00

5. ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลขการสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสานเทศ

5.2 สามารถวเคราะหและนาเสนอขอมลขาวสาร

แกผอนไดอยางเขาใจ

6 4.92 (82.00) 100.00

รวม 6 4.92 (82.00) 100.00


วจารณและสรปผล

1. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 พบวามคะแนนเฉลยของมาตรฐานผลการเรยนรรวมทง 5 ดาน เทากบ 77.98 คะแนน และรอยละ 100 ของนกศกษาผานเกณฑคะแนนมาตรฐานผลการเรยนรแตละดาน 4 ดาน แตรอยละ 70.63 ของนกศกษาผานเกณฑคะแนนมาตรฐานผลการเรยนรดานความร ซงเปนไปตามเกณฑการผานกาหนดมาตรฐานผลการการเรยนรทไดกาหนดไวในรายวชา และมประสทธผลของวธการสอนททาใหเกดผลลพธการเรยนรทระบไวในรายละเอยดรายวชา (มคอ.3) และผลการดาเนนงานรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 (มคอ.5) ปการศกษา 2559 (วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2559) ซงเชอมโยงกบกรอบมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาพยาบาลศาสตร พ.ศ. 2552 (มคอ.2) ทมปรชญาของหลกสตร คอการศกษาพยาบาลเชอวาการเรยนการสอนการพยาบาล เปนกระบวนการทมงเนนผเรยนเปนสาคญ โดยบรณาการศาสตรทางการพยาบาล (Professional meaning) ศาสตรทเกยวของและการเรยนรเกยวกบผใชบรการ (Client Meaning) ในเชงสงคมวทยา มานษยวทยา มกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางผเรยน และผสอนบนพนฐาน

ความเอออาทร ภายใตสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรจากสภาพจรง ดวยวธการจดการเรยนการสอนทหลากหลาย เพอใหไดบณฑตมความรความสามารถเชงวชาชพ มคณธรรม จรยธรรม ทกษะทางปญญา ทกษะการคดเชงวเคราะหเชงตวเลข การสอสารและความสมพนธระหวางบคคล การใชเทคโนโลยสารสนเทศและทกษะการปฏบตการ

พยาบาลรวมทงมภาวะผนา สามารถแกไขปญหาไดอยางเปนระบบตามการเปลยนแปลงของสงคม (วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2555)

2. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรดานคณธรรมจรยธรรมรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 พบวานกศกษาทกคนผานเกณฑ มคะแนนเฉลยคดเปนรอยละ 97.55 ของคะแนนเตม 11 คะแนน เปนผลการเรยนรทคะแนนสงสด ซงสอดคลองกบการศกษาของรญชนา หนอคา และจฑามาศ ชนชม (2559) ทศกษาผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ในรายวชาปฏบตการพยาบาลพนฐาน คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยเชยงราย ปการศกษา 2557 จากกลมตวอยางนกศกษาพยาบาลชนปท 2 จานวน 127 คน มผลการเรยนรอยในระดบดมาก ไดแกดานคณธรรมจรยธรรม ดานความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และสอดคลองกบการศกษาผลการเรยนร ตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตในรายวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชน ตามการรบรของนกเรยนพยาบาลทหารอากาศ ปการศกษา 2555 ของมณฑนา จาภา (2555) โดยศกษาจากกลมตวอยางทเฉพาะเจาะจง คอนกศกษาพยาบาลจานวน 49 คน ทผานการฝกปฏบตรายวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชน โดยใชแบบสอบถามผลการเรยนร 6 ดาน ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามตามการรบรของตน พบวาผลการเรยนร โดยรวมอย ในระดบดมาก( =3.26,S.D.=0.36) เมอพจารณาเปนรายดานพบวาผลการเรยนร อยในระดบดมาก ไดแก ดานคณธรรมจรยธรรม และดานความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ( = 3.54, 3.38,

S.D.=0.37, 0.38) 3. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรดานความร รายวชาการพยาบาล

ครอบครวและชมชน 2 พบวานกศกษารอยละ 70.63 ผานเกณฑ มคะแนนเฉลย คดเปนรอยละ 63.16 ของคะแนนเตม 45 คะแนน การสอบรวบยอดไมผานเกณฑทกาหนด คอมนกศกษารอยละ 43.65 ทผานเกณฑ สาหรบการสอบทายบทผาน


เกณฑทกาหนด คอนกศกษารอยละ 96.82 ผานเกณฑ แตผลรวมของผลการเรยนรดานความรเปนไปตามเกณฑ ทแสดงถงผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบหลกการและสาระสาคญในเนอหาทศกษา สาระสาคญของศาสตรทางวชาชพการพยาบาล และไดมผศกษาจากการศกษาผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตในรายวชาปฏบตการพยาบาลชมชน หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต(ศราณย อนธรหนองไผ และจฑามาศ คชโคตร, 2560) โดยศกษาจากกลมตวอยาง นสตพยาบาลชนปท 4 จานวน 102 คน ทผานการฝกปฏบตรายวชาปฏบตการพยาบาลชมชน ใชแบบประเมนความคดเหนตอผลการเรยนร 6 ดานทผวจยสรางขน พบวาผลการเรยนรายวชาโดยรวมอยในระดบดถงดมาก ผลการเรยนรดานความรตามความคดเหนอยในระดบด( = 4.35, S.D.=0.60) ซงการศกษานใชการประเมนผลตามความคดเหนของผเรยน แตในรายวชาทศกษาใชการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง 4. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะทางปญญา รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 พบวารอยละ 100 ของนกศกษามคะแนนผานเกณฑ แตเมอแยกรายตวบงชพบวาตวบงช 3.2 สามารถสบคน

และวเคราะหขอมลทหลากหลาย รอยละ 91.27 ของนกศกษามคะแนนผานเกณฑ ซงแสดงถงความสามารถคนหาขอมล จากเอกสาร ตาราหนงสอ จากสอออนไลน เพอใหไดนามาเขยนในรายงาน

วชาการ พรอมทงระบแหลงทมาของขอมลทถกตอง ตวบงช 3.4 สามารถคดอยางมวจารณญาณและคดวเคราะหอยางเปนระบบ รอยละ 100 ของนกศกษามคะแนนผานเกณฑ ทแสดงถงกระบวนการคดทไตรตรองอยางรอบคอบ รวบรวมขอมลขอเทจจรง

และหลกฐานทนาเชอถอ มเหตมผลจาแนกแยกแยะขอมล ขอมลมความเชอมโยงสมพนธกน ซงนาไปสการสรป การแกปญหาและแนวทางแกไขทเหมาะ

สม (นพรรณ ทฬกลธร, 2554) ทสอดคลองกบการศกษาผลของการจดรปแบบการเรยนการสอนแบบผสมผสานตอผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตในรายวชาโภชนศาสตร ตามการรบรของนกศกษาพยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน ของเกศกญญา ไชยวงศา (2557) จากกลมตวอยางทเฉพาะเจาะจง คอนกศกษาพยาบาลศาสตร ชนปท 1 ภาคการศกษาท 3 ปการศกษา 2555 จานวน 231 คน ทพบวาระดบผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตในรายวชาโภชนศาสตร รายดานทมคาเฉลยอยในระดบมาก คอ ดานทกษะทางปญญา ( = 4.17, S.D.= 0.06) ซงแสดงถงกลมผเรยนมระดบผลการเรยนรดานนในระดบมากท ใกล เคยงกน และด านคณธรรมจรยธรรม ( 4.38, S.D.= 0.46) 5. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ พบวารอยละ100 ของนกศกษาผานเกณฑทกาหนด แสดงถงความรบผดชอบตอหนาท วชาชพและสงคม มความรบผดชอบตอตนเอง และรวมกบเพอนในชนเรยนเกยวกบความมงมนตงใจในการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย และปฏบตงานรวมกบเพอนใหประสบ

ผลสาเรจ และสอดคลองกบการศกษาผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ในรายวชาปฏบตการพยาบาลพนฐาน คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยเชยงราย ปการศกษา

2557 ของรญชนา หนอคา และจฑามาศ ชนชม (2559) โดยศกษาจากกลมตวอยางนกศกษาพยาบาลชนป 2 จานวน 127 คน พบวานกศกษาพยาบาลมผลการเรยนรอยในระดบดมาก ไดแกดานคณธรรมจรยธรรม ดานความสมพนธระหวาง

บคคลและความรบผดชอบ 6. ผลการพฒนาผเรยนตามมาตรฐานผลการเรยนรรายวชาการพยาบาลครอบครว


และชมชน 2 ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวารอยละ 100 ของนกศกษาทผานเกณฑ แสดงถงความสามารถในการวเคราะหและนาเสนอขอมลขาวสารแกผ อนไดอยางมความสามารถในการนาเสนอขอมล/ขาวสารทสอความหมายไดชดเจนมการเรยงลาดบเนอหาทมความเชอมโยงและสอดคลอง ซงสอดคลองกบการศกษาเรองผลของการจดกจกรรมการเรยนรตามแนวจตตปญญาศกษาตอผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ของนกศกษาพยาบาลศาสตร ในรายวชา สม.1102 ทกษะชวต ของสมใจ เจยระพงษ และคณะ (2556) โดยศกษาจากกลมเปาหมายนกศกษาพยาบาล ชนปท 1 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน จานวน 129 คน ผลการศกษาพบวาความคดเหนของนกศกษาพยาบาลตอผลการเรยนร ตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ในรายวชาทกษะชวต มคาเฉลยโดยรวมอยในระดบมากทสด ( =4.24,S.D.=0.59) และรายดานมคาเฉลยอยในระดบมากทสดทกดาน และดานการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใช เทคโนโลยสารสนเทศ ( =4.20,S.D.= 0.66)

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

จากผลการวจยพบวาผเรยนผานเกณฑผลเรยนรดานความรทมคะแนนนอยทสด และผลเรยนรดานทกษะการคดวเคราะหเชงตวเลข การสอสารและเทคโนโลยสารสนเทศ มคะแนนนอยรองลงมา ดงนนจงควรพฒนาการจดการเรยนการสอนของผลเรยนร ทง 2 ดาน ของรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจชดเจน ซงจะสงผลใหผเรยนมผลการเรยนรทผานเกณฑสงขน ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ศกษาการพฒนาผลการเรยนร ตามมาตรฐานผลการเรยนรดานความรรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 และรายวชาชพการพยาบาลอนๆ 2. ศกษาการพฒนาแบบประเมนผลตามมาตรฐานผลการเรยนร รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 และรายวชาชพการพยาบาลอนๆ


ไดรบทนสนบสนนการวจยจากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม



กระทรวงศกษาธการ. (2552). ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรองกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552. ประกาศ ณ วนท 2 กรกฎาคม พ.ศ.2552ไดมาจาก www.mua.go.th.

กระทรวงศกษาธการ. (2552). ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรองมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ระดบปรญญาตรสาขาพยาบาลศาสตร พ.ศ.2552. ประกาศ ณ วนท 16 พฤศจกายน พ.ศ.2552 ไดมาจาก www.mua.go.th.

เกศกญญา ไชยวงศา. (2557). ผลการจดรปแบบการเรยนการสอนแบบผสมผสานตอผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตรายวชารายวชาโภชนศาสตร. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนอดรธาน. เอกสารการนาเสนอผลงานวชาการระดบชาต เรองสหวทยาการ : ความหลากหลายของวฒนธรรม สประชาคมอาเซยน : วนท 17-18 กรฎาคม 2557. : 1305-1318

นพรรณ ทฬหะกลธร. (2554). การสบคนขอมลอเลกทรอนกส. มหาวทยาลยครสเตยน. ไดมาจาก www.emis.christian.ac.th.

ไพศาล สวรรณนอย. (2558). การประเมนผลการเรยนรและการสรางแบบประเมนผลการเรยนรแบบ Rubric Scoring เอกสารประกอบการอบรมอาจารยการจดการเรยนการสอน การวดและประเมนผล.

มณฑนา จาภา. (2555). ผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตในรายวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชนตามการรบรของนกเรยนพยาบาลทหารอากาศ. วารสารแพทยสารทหารอากาศ. 59(2) : 37-45

รญชนา หนอคา และจฑามาศ ชนชม. (2559). การศกษาผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตรายวชาฝกปฏบตการพยาบาลพนฐาน คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยเชยงราย: วารสารพะเยาวจย. 5 : 1762-1773

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. (2555). เอกสารหลกสตรพยาบาลศาสตร : หลกสตรปรบปรง พ.ศ. 2555. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนเชยงใหม

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. (2559). เอกสารรายละเอยดรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ปการศกษา 2559. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนเชยงใหม

ศราณย อนธรหนองไผ และจฑามาศ คชโคตร. (2560). ผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒคณวฒ

ระดบอดมศกษาแหงชาต ในรายวชาปฏบตการพยาบาลชมชนหลกสตรพยาบาลศาสตร . วารสารพยาบาลตารวจ. 9(2) : 105-115

สมใจ เจยระพงษ และคณะ. (2556). ผลการจดกจกรรมการเรยนรแนวจตตปญญาศกษาตอผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ของนกศกษารายวชา สม.1102 ทกษะชวต. : วารสารการพยาบาลและการศกษา. 6(2) : 100-112.

ระบาลาว – ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยนRabum Lao-Thai Relationship : The Creation of Co-Identity Performing Arts of Asean

ปทมาวด ชาญสวรรณ1

Pattamawadee Chansuwan1

บทคดยอ

การวจยครงนมจดมงหมาย เพอสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมของประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว โดยการศกษาจากเอกสารและภาคสนาม ขอมลการวจยรวบรวมจากการสงเกต สมภาษณผร จานวน 6 คน ผปฏบตจานวน 15 คน บคคลทวไปจานวน 30 คน และนาเสนอผลการวจยดวยวธพรรณนาวเคราะห การสรางสรรคศลปะการแสดง ชด “ระบาลาว-ไทยสมพนธ” เปนการผสมผสานอตลกษณรวมขององคประกอบการแสดงของประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว โดยเรมจากการกาหนดแนวคดในเรองการสรางปฏสมพนธในอาเซยนแลวนามาออกแบบการแสดง ประดษฐทาราโดยใชทาราทเปนเอกลกษณของทงสองประเทศ บรรจดนตรและเพลงรอง ทมทานองออนหวานสมพนธกน ตลอดจนการออกแบบเครองประดบ เครองแตงกายตามเชอชาตจนเกดเปนระบาสวยงาม สรป ระบาลาว-ไทยสมพนธ เปนระบาทสรางสรรคขน โดยนาอตลกษณรวมของศลปะการแสดงไทยและลาวมาผสมผสานใหปรากฏในลลาทารา ดนตร และเครองแตงกาย

คาสาคญ : ระบาลาว-ไทยสมพนธ, การสรางสรรค, อตลกษณรวม, อาเซยน

Abstract

This research aims at creating performing arts which have co-existed through their identities of Thai and Lao by means of studying from documentation and field studies. The data collection was obtained by observation, interview the 6 key informants, 15 practitioners and 30 general informants and presenting research with descriptive analysis. The creation of performing art entitled “Rabum Lao-Thai Relationship” is the interweaving of co-identity of Thai and Lao

performing arts element. In addition, the process of creation begins with determination of concept

1 ผชวยศาสตราจารย คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Assistant Professor Faculty of Fine and Applied Arts. Mahasarakham University


in terms of Asean relationship and performing arts design have been made by the Asean relationship concept. Furthermore, the choreography utilizes the outstanding movement of the two countries, and the music and lyrics have relatively gentle dynamics. Regarding costume they have ornaments according to the identity of the two nationalities resulting in dance appreciation. In summary, the Rabum Lao-Thai Relationship is created by utilizing and interweaving co-identity of Thai-Lao performing arts. It is existed by the movement, music and costume.

Keywords : Rabum Lao-Thai Relationship, Creation, Co-identity, Asean

บทนา

นาฏศลป คอศลปะทมนษยสรางสรรคขน โดยดดแปลงจากธรรมชาตใหประณตงดงาม เพอสนองความตองการทางอารมณ การลอกเลยนแบบ การถ ายทอดความหมายต าง ๆ ท เกดจากจนตนาการเพอใหเปนทนยมยนด ขดเกลาความคดและจตใจใหผองใส ซงแสดงคณคาแหงความงามออกมาในรปแบบตาง ๆ และยงเปนแหลงรวมศลปะการแสดงไวดวยกนหลายแขนง อนไดแก จตรกรรม สถาปตยกรรม วรรณกรรม (มนสว ศรราชเลา. 2556 : 44) และเมอนาฏศลปเปนศาสตรทสรางขนเพอตอบสนองความตองการทางอารมณของมนษย ดงนนคณคาขนพนฐานของนาฏศลปจงเปนสงททาใหมนษยไดปลดปลอยอารมณ ความร สกสะเทอนใจออกมา ทงนเมอนาเครองดนตรนาฏศลปมาเปนเครองมอในการสรางสรรคสงใหม เชน เพลง

ระบา นาฏกรรมตาง ๆ และยงสามารถพฒนาไปสการแสดงเพอความบนเทง สามารถจดเป นเอกลกษณประจาชาตไดดวย ดงนนคณคาของนาฏศลปจงมไดกาหนดทการตอบสนองความตองการทางอารมณของมนษยเทานน แตยงมนยแอบแฝงอยมากมายอาท เปนเครองมอในการสราง

ความสามคคภายในกลมชน ตลอดจนเปนสงเชดหนาชตาในฐานะทเปนศลปวฒนธรรมประจาชาต อนแสดงถงภมปญญาของมนษยทสงสมมานาน (สดใจ ทศพร. 2554 : 9)

นาฏศลปเปนศลปะแขนงหนงทสนทรยภาพเกดจากการประดษฐลลาทาราใหวจตรบรรจง ผสมผสาน สอดคลอง สมพนธกบองคประกอบอน ๆ อาท ดนตร เครองแตงกายไดอยางกลมกลน การสรางสรรคนาฏศลปเกดจากแนวคดตาง ๆ มากมายไดแก พธกรรม ความเชอ ประเพณ การประกอบอาชพ ปรากฏการณตาง ๆ จากธรรมชาต การสรางสรรคผลงานนาฏศลปสามารถบรณาการไดหลายวธ อาท การผสมผสานกบการแสดงทองถน การสรางสรรคตามขนบของนาฏศลป หรอ การนาอตลกษณของชมชนมานาเสนอในรปแบบใหม เปนตน ซงนาฏกรรมสรางสรรคเหลานลวนเปนวฒนธรรมทสามารถเชอมโยงสงผานถงกนไดอยางชดเจน อกทงสงประดษฐใหม ๆ ทสรางสรรคขนทางการแสดงการฟอนราทจะสรางสรรคความพงพอใจ ความเพลดเพลนอารมณ ทงนอาจเปนสง

ประดษฐทสรางสรรคในตาอยางธรรมชาตทมอย เชน ศลปวฒนธรรม ประเพณ หรอ สงรอบขางอน ๆ

และอาจเปนชดการแสดงทสรางสรรคขนใหมใหอยนอกเหนอจากกฎเกณฑของธรรมชาตแตตองไมขดกบความเปนจรงทปรากฏอยในโลกมนษยอดตท

ผานมา (ธรวฒน ชางสาน. 2538 : 1) ในป พ.ศ. 2555 เกดการรวมตวของกลมประชาคมอาเซยน ซงประเทศไทยไดเขารวมเปนสวนหนงในประชาคมดวยและเงอนไขของความเปนประเทศอาเซยน ไดสงผลตอการปฏสมพนธ

ของผคนทงในระดบการศกษาสงคมระดบประเทศ

120 ปทมาวด ชาญสวรรณระบาลาว – ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดง.....

การปฏสมพนธดงกลาวไดใช ศลปะการแสดงในมตตาง ๆ ซงศลปะการแสดงของแตละชาตมความหลากหลายและมอตลกษณทโดดเดน เฉพาะของแตละกลมชาตพนธ

ความสมพนธของกลมประชาคมอาเซยนดานศลปวฒนธรรมทใกลเคยงและคลายคลงกนมากมความเกยวพนธกนอยางสมาเสมอ คอ ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มความแนนแฟน ดานวฒนธรรมเสมอนพนอง การสรางสรรคนาฏศลปไทย โดยการบรณนาการวฒนธรรมและอตลกษณของประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ในกลมประชาคมอาเซยนกมอาณาเขตตดตอกบประเทศไทยแถบลมภมภาคกลมแมนาโขง จงเปนแนวทางหนงทจะไปสเปาหมายความสาเรจรวมกนของวฒนธรรมทางดานศลปะการแสดง

ดงนนในฐานะทภาควชาศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม เปนหนวยงานททาการศกษา คนควาทงในสวนของวฒนธรรม สงคมและศลปะการแสดง จงเลงเหนความจาเปนทตองศกษาสรางความสมพนธอนด และเพมโอกาสในการแลกเปลยนความร และการสร างวฒนธรรมรวมกน ตลอดจนศลปะการแสดงระบาลาว-ไทยสมพนธ กสามารถสอสารความเปนอตลกษณรวมของประเทศทมวฒนธรรมคลายคลงกน และสามารถเผยแพรเปนองคความรทางดานศลปะ

การแสดงทกอใหเกดความสมานฉนท ความเขาใจอนดของกลมประเทศในประชาคมอาเซยนอกดวย

ความมงหมายในการวจย

1. เพอศกษาอตลกษณรวมทางการแสดงของระบาลาว-ไทยสมพนธในดานลลาการแสดง

ดนตรและบทเพลง เครองแตงกาย 2. เพอสรางสรรคระบาลาว-ไทยสมพนธโดยการกาหนดแนวคด ออกแบบการแสดง

ประดษฐทารา บรรจดนตรและเพลงรอง ตลอดจนออกแบบเครองแตงกาย

คาถามหลกของการวจย

รปแบบ และองคประกอบระบาลาว-ไทยสมพนธ ตลอดจนลลาการแสดง ดนตร บทเพลง เครองแตงกาย เปนอยางไร

กรอบแนวคดในการวจย

การศกษาในครงน ผวจยนาแนวคดทฤษฎทางศลปะการแสดงและองคประกอบศลปของ เดนสา เปเยส ในการประดษฐทารา ดนตร บทรอง และการออกแบบเครองแตงกาย


งานวจยในครงนเปนลกษณะของการวจยเชงคณภาพโดยใชวธการศกษา 4 วธ ประเภทแรก คอ ศกษาจากเอกสารทเกยวของกบอตลกษณรวมของไทย-ลาว ประเภททสอง ผ วจยใชวธการสมภาษณจากผใหขอมลหลกไดแก ผรดานศลปะการแสดงและเครองแตงกาย จานวน 3 คน ไดแก ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ศรเพญ อตไพบลย, ดร.ฉววรรณ พนธ และ ดร.ชยณรงค ตนสข ประเภททสาม ใชวธการสงเกตแบบมสวนรวมโดยการเขารวมสงเกตการแสดง จากโรงเรยนศลปะการแสดงประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว ประการสดทายเกบขอมลโดยการสมภาษณและนาเสนอผลงานตอผเชยวชาญ จานวน 3 คน ไดแก อาจารยนพรตน หวงในธรรม ผ ช วย

ศาสตราจารย ดร.ทนกร อตไพบลย และครหอม พนธะวง และนาเสนอดวยวธการพรรณาวเคราะห


ผลการศกษาระบาลาว-ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยน ไดแก


1. แนวความคด เกดจากการทประเทศไทยไดเขาไปเปนสวนหนงในประชาคมอาเซยน การปฏสมพนธโดยการใชศลปะการแสดงมตตาง ๆ ทสามารถเชอมโยงความสมพนธไดทงระบบสงคม การศกษา และเศรษฐกจโดยเฉพาะประเทศทมศลปวฒนธรรมทมมตรไมตรแนนแฟนกบประเทศไทยดจบานพเมองนอง ซงสามารถบรณาการและสรางอตลกษณทางวฒนธรรมรวมกน 2. รปแบบการแสดง เปนการนาเอาศลปะการแสดงทเปนจดเดนของไทยและลาวทมอตลกษณรวมกนมาสรางสรรคเปนศลปะการแสดงนาฏยศลป 3. ดนตรและบทรอง

ดนตรทใชในการแสดงระบาลาว-ไทยสมพนธ ไดนาเอาทานองเพลงดวงจาปาของลาวมาบรรเลงรวมกบทานองเพลงลาวแพนนอยของไทยใชวงปพาทยบรรเลงดนตรไทยและวงเครองสายประยกตการเปาแคนสาเนยงลาวใหกลมกลนและผสานกนอยางลงตวมความออนหวานของทานองและเนอรองทสอใหเหนถงความสมพนธอนดของไทยและลาว

เพลงลาว-ไทยสมพนธ

สองเราชาวไทยลาวสมานสมคร

ผกความรกพนองคลองสมยสองแผนดนเนาวชดเชอมสายใย

รอยดวงใจสองแควน สองแควนแดนบรวฒนธรรมงามเลศประเสรฐยง

สมขวญมงสรางแควนแดนสขแมนาโขงเชอมศรทธามหานท

ชบชวหลอเลยง หลอเลยงเคยงฝงชล

ราชพฤกษเหลองอรามงามไสวแผนดนไทยแผนดนทองครองกศล

ดวยไมตรเราคงมนในกมลงามถกลแดนดน แดนดนถนจาปาหอมจาปาอบอวลรญจวนจต

ความเปนมตรโนมนาวในใฝหาสายสมพนธจารกมโรยรา

สองประชาปองดองหมนปองดองหมนนรนดร

4. ผแสดง ผแสดงชดนใชผแสดงเปนหญงลวน จานวน 8 คน แบงออกเปน 2 กลมคอ ประเทศไทย จานวน 4 คน และประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จานวน 4 คน 5. การแตงกาย เครองแตงกายไดแนวคดมาจากชดประจาชาตของทง 2 ประเทศ คอ ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว สวมเสอแขนยาว นงซน หมสไบ ใสเครองประดบทอง ประเทศไทยหมสไบเฉยง นงผาจบหนานางแบบนางในใสเครองประดบทอง

ภาพประกอบ 1 เครองแตงกายระบาลาว-ไทยสมพนธ

ทมา : ปทมาวด ชาญสวรรณ

6. การประดษฐทารา ใชทาราตามแบบแผนนาฏยศลปไทยและอต

ลกษณการฟอนทเคลอนไหวอยางชาๆ ออนหวาน นมนวลของลาวในฟอนดวงจาปามาผสมผสานกบทาราทมความสงางาม ออนชอยของไทย โดยเนนกระบวนทาราทแสดงถงความสมพนธ ความรกสามคคแบบบานพเมองนอง

122 ปทมาวด ชาญสวรรณระบาลาว – ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดง.....

ภาพประกอบ 2 ระบาลาว-ไทยสมพนธทมา : ปทมาวด ชาญสวรรณ

ภาพประกอบ 3 ทาราแสดงอตลกษณของไทยและลาว

ทมา : ปทมาวด ชาญสวรรณ


ระบาลาว-ไทยสมพนธ : การสรางสรรคศลปะการแสดงทมอตลกษณรวมกนของอาเซยน เพอนาไปใชเผยแพรใหเหนถงความเปนบานพ

เมองนองของไทยและลาว ทสมานสามคคกนมาเปนเวลานาน มวฒนธรรมทคลายคลงกนทงวฒนธรรมดานภาษา การแตงกาย ขนบธรรมเนยม

ประเพณ

การสรางสรรคศลปะการแสดงในระบา ลาว-ไทยสมพนธ ไดนาเอาการแสดงและอตลกษณอนโดดเดนมาผสมผสานสรางสรรคซงเปนการสบทอดนาฏกรรม ใหคงอยสบไปเชนเดยวกบ สรพล วรฬหรกษ (2543 : 20) กลาววา นาฏกรรมไทย เปนสวนหนงทยงบงบอกวถความเปนอย การแตงกายและความเชอของคนไทยในอดตจนถงปจจบน และสอดคลองกบ เพยงเพญ ทองกลา (2553 : 25) วาความคดสรางสรรคคอกระบวนการอนหนงซงเราใชเมอเรามความคดใหม ๆ มนเปนการผสมผสานของความคดหรอความคดตาง ๆ ซงไมเคยผสมรวมตวกนมากอน เชนเดยวกบการสรางสรรคทางศลปะการแสดงทตองการสรางสรรคกระบวนทาราในรปแบบการผสมผสานใหออกสสายตาประชาชนเพอแสดงออกถงความออนชอย งดงามของศลปะการแสดงทงสองประเทศ


ควรศกษาศลปะการแสดงของประเทศใกลเคยง เชน กมพชา พมา เวยดนาม นามาผสมผสานกบศลปะการแสดงของไทยเพอเปนการสรางสรรคและสรางสมพนธภาพรวมกนในกลมอาเซยน


งานวจยน ได รบการสนบสนนจากงบประมาณของกองทนวจย มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ 2560 ผวจยขอขอบพระคณมา ณ ทน



ธรวฒน ชางสาน. (2538). พรานโนรา. วทยานพนธหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต คณะศลปกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มนสว ศรราชเลา. (2556). รปแบบการอนรกษ การราบวงสรวงในโบราณสถานอสานใต : วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต คณะวฒธรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.

เพยงเพญ ทองกลา. (2553). การปรงปรงทกษะความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : โอ เอสพรนตง.สดใจ ทศพร. (2554). ศลปะกบชวต. กรงเทพ ฯ : ไทยวฒนาพานช.สรพล วรฬหรกษ.(2558). นาฏยศลปปรทรรศน. พมพครงท 3 กรงเทพฯ : หองภาพสวรรณ.

สมภาษณนพรตน หวงในธรรม. ผเชยวชาญนาฏศลปไทย สถาบนบณฑตพฒนศลป สมภาษณเมอวนท 22 กนยายน

2560.ทนกร อตไพบลย. ผเชยวชาญดานดรยางคศลป มหาวทยาลยนครพนม สมภาษณเมอวนท 20 ตลาคม

2560.หอม พนทะวง. อาจารยนาฏศลป วทยาลยสรางครนครเวยงจนทน ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว สมภาษณเมอวนท 10 สงหาคม 2560.

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร

The Relationship Between Leadership Behaviors of School Administrators

With Schools Commitment of Teachers Under Bangkok Metropolitan Administration

ปาลภสสร อญบตร1, พมพอไร ลมปพทธ2

Panlaphat Anyabutra1, Pimurai Limpapath2

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาพฤตกรรมผนาของผ บรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร 2) ศกษาระดบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร 3) ศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาแบบของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร กลมตวอยาง คอครผสอนในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร จานวน 375 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถาม ซงมทงหมด 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 เปนแบบสอบถามปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร และตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบความรสกผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ สถตพนฐาน รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Correlation Coefficient) ผลการวจยพบวา 1) พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานครในภาพรวมอยในระดบมาก 2) ความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานครในภาพรวมอยในระดบ

มาก 3) พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกบความผกพนตอสถานศกษาดานอารมณและความรสก ดานการคงอย และดานบรรทดฐาน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงนมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนโดยมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรอยในทางบวกทกดาน

1 นสตระดบปรญญาเอก หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรงสต2 รองคณบดฝายกจการพเศษและผอานวยการหลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยรงสต1 Ed.D. Student, Doctoral Program in Eduction, of Faculty of Education, Rangsit University. Email : panphat14@

gmail.com2 Associate Dean for Dpecial Development and Director of Doctoral Program in Education, Faculty of Education,

Rangsit University Email : [email protected]


Abstract

The purposes of this research were : 1) A Study of the leadership behaviors of school Administrators under Bangkok Metropolitan Administration. 2) A study the level schools commitment of teachers under Bangkok Metropolitan Administration. 3) A study of the relationship between leadership behaviors of school Administrators with schools commitment of teachers under Bangkok Metropolitan Administration. The samples were 375 teachers under Bangkok Metropolitan Administration. A questionnaire had 3 episodes. Part 1 was questionnaire about personal factors of teachers under Bangkok Metropolitan Administration. Part 2 is aquestionnaire about leadership behavior of school Administrators under Bangkok Metropolitan Administration. And Part 3 is a questionnaire about school commitment of teachers under Bangkok Metropolitan Administration. The basic statistics used for analyzing the collected data were percentage,means, standard deviation; and statistics of Pearson’s Correlation Coefficient. The results of the study were as follows: 1) The leadership behaviors of school Administrators under Bangkok Metropolitan Administration overall was rated at a high level. 2)The commitment of teachers under Bangkok Metropolitan Administration in overall was rated at a high level. 3) The correlation between leadership behaviors of school Administrators with schools commitment of teachers under Bangkok Metropolitan Administration was positive with statistical significance at the 0.01 level.

Keywords : Leadership behaviors, School Administrators, School commitment, Bangkok Metropolitan Administration

บทนา

“ผนา” เปนบคคลทสาคญในองคการ มบทบาททตองดาเนนไปภายใตเงอนไขปจจยของ

สภาวะโดยรอบ โดยเฉพาะอยางยงโลกในยคปจจบน ทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว(ดษฎรตน โกสมภศร, 2558) สงผลกระทบตอการบรหารองคการในปจจบน ไมวาจะเปนองคการทมขนาดเลกหรอขนาดใหญ ปจจยหนงทจะทาใหประสบ

ความสาเรจในการบรหารจดการภายในองคการ คอการมผบรหารทมความรความสามารถและทกษะในการบรหารหรอมความเปนมออาชพ ทสามารถ

โนมนาวใหบคลากรในองคการมความเปนนาหนงใจเดยวกน ปฏบตงานเพอมงไปสเปาหมายทตงไว

รวมกน ผบรหารและผนาทเปนนกบรหารมออาชพ

จะสามารถสรางอานาจชกนาและมอทธพลไดเหนอผอน ตวชวดการนาของผบรหารจดการทไดชอวามออาชพ คอ ผลสมฤทธและประสทธภาพของงาน การแสดงพฤตกรรมความเปนผ นาจงเปนตวชวดผลสมฤทธและประสทธภาพของงาน (สภททา

ปณฑะแพทย, 2560) และจากงานวจยของฉตรณรงคศกด สธรรมดและ เสกสรรค สนวา (2560) พบวา พฤตกรรมผนาทสรางความเปลยนแปลงให

องคการประสบความสาเรจนนประกอบดวย การมอทธพลตอความคดของผตาม ซงหมายถง พฤตกรรม

ผ นาทมบทบาทและลกษณะการกระทาทเปนตวอยางทด เปนแบบตวอยางทด เมอผตามรบร เหนพฤตกรรมดงกลาวของผนากจะทาใหผตามมความตองการลอกเลยนแบบพฤตกรรมทเปนแบบ

126 ปาลภสสร อญบตร, พมพอไร ลมปพทธความสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษา.....

อยางทดเหลานนของผนา อกทงมความสามารถในการสรางแรงบนดาลใจ ซงเปนพฤตกรรมทผนามความสามารถสอสารกบผตาม เพอทาใหผ ตามทราบถงวสยทศน พนธกจ ความคาดหวงของผนาทมตอผตามดวยวธการสรางแรงบนดาลใจ กระตนใหบคลากรเขาใจความหมายของสงทกระทาเหนวสยทศนหรออนาคตขององคการ และใหบคลากรยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ ใหผตามรจกใชความคด พยายามรเรมสรางสรรค นวตกรรม และสรางความทาทาย นอกจากนผนายงตองมงเนนความสมพนธระหวางบคคล สรางความรสกรกและผกพนตอองคการ เพราะองคการในปจจบนมกมเปาหมายหลายประการทนอกเหนอจากการแสวงหากาไรหรอรายได นนคอ เปาหมายทต องการใหบคลากรมความยดมนผกพนตอองคการ (Employees Engagement) (รตตกรณ จงวศาล, 2560) ดงนนความสาเรจของการบรหารองคการ คอ ความสามารถของผนา ความพงพาไดของผนา การทาใหบคลากรในองคการไดรสกวาตนเองมสวนสาคญ ซงสงเหลานนบวามอทธพลในการสนบสนนความผกพนตอองคการไดเป น

อยางด (Potter et. al., 1974 อางถงใน กญญาภรณ นววจตรกล, 2556) สถานศกษาเปนองคการระดบหนวยปฏบตทมบทบาทสาคญในการจดการศกษา โดยมครเปนกลไกทสาคญในการดาเนนกจกรรมการเรยนรซง

เปนภารกจสาคญของสถานศกษาใหเปนไปอยางมประสทธภาพ การสรางคณภาพใหเกดขนในสถานศกษา ตองอาศยความรวมแรงรวมใจของคร และ

การ ทค รจะปฏบต ง านในหน าท ได อย า งมประสทธภาพไดนน ครจะตองเปนผ ทมความร ความสามารถด มจตสานกทด เพราะการทครม

จตสานกทดจะทาใหตระหนกในภาระหนาทของตนทตองปฏบต นอกจากจตสานกทดแลว คณลกษณะสาคญอกประการหนงทควรจะมคอ ความผกพนตอองคการของคร ซงนบเปนประเดนสาคญทจะสงผลตอคณภาพการศกษา (ชยยนต เพาพาน,2559)

สอดคลองกบ Celep (2000) ไดกลาววาประสทธผล

หรอคณภาพของสถานศกษานนขนอยกบความผกพนตอสถานศกษา ตอกจกรรมการเรยนการสอน ตออาชพ และตอเพอนรวมงานของคร นอกจากน ผบรหารสถานศกษากเปนอกปจจยหนงทมความสาคญไมนอยไปกวาคร ผบรหารสถานศกษาในยคปจจบน ตองมความร ความสามารถ ทกษะ และประสบการณทางการบรหารการศกษาเพอพฒนาสถานศกษาใหทนสมย เหมาะสมกบการเปลยนแปลงของโลก โดยเฉพาะทกษะในการบรหารทรพยากรบคคล หรอ ครในสถานศกษา ซงถอวาเปนทรพยากรทมคณคาทสดในสถานศกษา นอกจากความสาเรจของสถานศกษาเกดขนไดจากการพฒนาครใหมการเรยนรอยางตอเนอง เพอใหเกดทกษะทสรางสรรค สรางความรทมคณคาใหเกดประโยชนทเพมขนกบสถานศกษาแลว ผบรหารตองคานงถงความรสกผกพนของครทมตอสถานศกษา ทงน เพราะความผกพนเปนทศคตทมประโยชนตอการปฏบตงาน สามารถนาพาองคการใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทวางไว ดงท Steers,(1977 อางถงใน สรพธยา พรอมเพรยง, 2558) กลาววาหากบคคลมความผกพนจะกอใหเกดประโยชนตอองคการในดานการปฏบตงาน เนองจากบคลากรทมความผกพนสงจะมความเตมใจทจะใชความพยายามในการทางานเพอองคการ และเมอบคลากรมความผกพนตอองคการ

สง มกจะมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงอยกบองคการตอไป การทบคลากรมความผกพนตอองคการสงจะชวยลดอตราการขาดงานไดมากกวา

บคลากรทมความผกพนตา และจะขาดงานอยางไมมเหตผลนอยกวาบคลากรทมความผกพนในระดบตา นอกจากนยงพบวา ความผกพนตอ

องคการมความสมพนธทางบวกกบแรงจงใจและสงผลทางออมตอขวญกาลงใจ ซงจะชวยใหองคการบรรลเปาหมายไดงายขน แตอยางไรกตามถงแมครจะมความรความสามารถ มประสบการณ การศกษา เพอสรางผลการปฏบตงานใหเพมขนได แต


ทงหมดนนกยงขนอยกบสงแวดลอม บรรยากาศในการทางาน และสาคญทสดคอ พฤตกรรมผนาของผบรหารในองคการ (Chang and Lee, 2007 : อางถงใน ฉตรณรงคศกด สธรรมด, เสกสรรค สนวา, 2560)

จากการวเคราะห SWOT เพอจดทาแผนปฏบตราชการประจาป ของสานกการศกษา กรงเทพมหานคร ดานการพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา พบวา ขาราชการครมการโยกยายกลบภมลาเนาบอยครง เปนอปสรรคตอการแตงตงบรรจขาราชการครใหปฏบตหนาทไดอยางตอเนอง (สานกการศกษา, 2559) สงผลใหขาราชการครทปฏบตงานอยตอง รบภาระงานหลายหนาททงบทบาทงานสอนงานสนบสนนอนๆของกรงเทพมหานคร (สานกการศกษา, 2560) ทงนการลาออกหรอโอนยายสงกดของครในสงกดกรงเทพมหานคร อาจเกดจากครไมมความผกพนตอองคกร เพราะหากครมความผกพนแลวยอมไมลาออกหรอคดทจะโอนยายไปสงกดอน สอดคลองกบงานวจยของ Steers,(1977)ทพบวาบคลากรทโอนยายหรอลาออกเกดจากความไมผกพนตอองคการ และสอดคลองกบงานวจยของ Hoy & Richard, Ress (1978) ทพบวา ความผกพนเปนพฤตกรรมทแสดงออกวาไมอยากยายหรอลาออกไปจากองคการ แมจะไดรบขอเสนอทดกวาจากองคการอน ดงนนผวจยในฐานะทเปนผบรหาร

สถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร จงมความสนใจทจะศกษาปจจยตางๆทมผลตอความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานครโดยมงประเดนไปทพฤตกรรมผนาของผบรหาร

สถานศกษา เพราะผบรหารเปนบคคลสาคญทมบทบาทในการพฒนาคณภาพของสถานศกษาอยางรอบดาน ทงนผลทไดจากการวจยยงเปนขอมลสารสนเทศสาหรบผบรหารระดบนโยบายของสานกการศกษา รวมถงผ บรหารสถานศกษา

สามารถนาไปใชประโยชนในการกาหนดแนวทางการพฒนาพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาเพอเปนแรงจงใจใหครเกดความรสกรกและผกพน

ตอสถานศกษา ไมคดทจะโอนยายหรอลาออก คงอยรวมมอรวมใจพฒนาการศกษาของกรงเทพมหานครใหมคณภาพสบไป


1) เพอศกษาระดบพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร 2) เพอศกษาระดบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร

3) เพอศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรม

ผนาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร

วธดาเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ไดแก ขาราชการครททาการสอนอย ในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครจานวน

437 โรง กระจายกนอยใน 50 เขตของกรงเทพมหานคร ซงมจานวนขาราชการครทงสน 14,767 คน กลมตวอยาง ไดจากการเปดตารางคานวณกลมตวอยางของKrejcie& Morgan, (1970)ใชวธการส มตวอยางแบบงาย (Simple random sampling) โดยจบสลากโรงเรยน จานวนเขตละ

1 โรงเรยน ไดจานวนโรงเรยนทงสน 50 โรง แลวแบงโรงเรยนทเลอกออกเปน 2 กลม กลมละ 25 โรง จากนนกาหนดผใหขอมลซงเปนขาราชครททาการสอนอยในโรงเรยนกล มตวอยาง โดยกลมแรก กาหนดผใหขอมลโรงเรยนละ 7และกลมทสอง

โรงเรยนละ 8คน รวมผใหขอมลทงสน 375 คน เครองมอทใชในการวจย เครองมอ เปนแบบสอบถาม มทงหมด 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 เปนแบบสอบถามปจจยสวนบคคลของผ ตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 เปน

แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร และตอนท


3 เปนแบบสอบถามเกยวกบความรสกผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานครซงเปนแบบสอบถามชนดมาตราสวนประเมนคาของLikert, (1967) โดยกาหนดคาคะแนนของชวงนาหนกเปน 5 ระดบ ขนตอนการวจย 1. ศกษาแนวคด ทฤษฎ วรรณกรรม ทเกยวของกบพฤตกรรมผ นา ความผกพนตอองคการ และกาหนดกรอบแนวคดในการวจย 2. สรางและพฒนาเครองมอวจย 3. กาหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง 4. ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลและนามาวเคราะหขอมล 5. สรปผล แปลผล และอภปรายผลการวจย การวเคราะหขอมล ตอนท 1 วเคราะหปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม โดยใชสถตพนฐาน การแจกแจงความถ (frepuency) และ รอยละ ตอนท 2 วเคราะหระดบพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานครโดยใชสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ตอนท 3 วเคราะหระดบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานครโดยใช

สถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ตอนท 4 วเคราะหความสมพนธ ของพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษากบความ

ผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร ใชสถตสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Correlation Coefficient)


1. ผลการวเคราะหสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเพศหญง มอายระหวาง31-40 ป มวฒการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด มประสบการณในการทางานระหวาง 11-15 ป สวนใหญดารงตาแหนงครรบเงนเดอนอนดบคศ.2 (วทยฐานะชานาญการพเศษ)

2. ผลการวเคราะหพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานครโดยภาพรวม พบวา พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานในภาพรวม อยในระดบมาก ( = 3.62, S.D = 0.53) โดยทพฤตกรรมผนาแบบมงงาน มคาเฉลยสงสด ( = 3.76, S.D = 0.49) รองลงมาคอพฤตกรรมผนาแบบมงคน ( = 3.49, S.D= 0.53) ดงตารางท 1

ตารางท 1 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร โดยภาพรวม

ตวแปรพฤตกรรมผนา

n = 375 ระดบพฤตกรรมผนาS.D

แบบมงงาน 3.76 0.49 มาก

แบบมงคน 3.49 0.57 ปานกลาง

รวม 3.62 0.53 มาก

3. ผลการวเคราะหระดบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร ในภาพรวม พบวา อยในระดบมาก ( = 3.82 , S.D

= 1.00) โดยเรยงลาดบจากขอทมคาเฉลยมากไปหาขอทมคาเฉลยนอยไดแก ความผกพนดานอารมณและความรสก ( = 3.96 , S.D = 0.68) รอง


ลงมาคอ ความผกพนดานบรรทดฐาน ( = 3.95 , S.D = 0.72) และความผกพนดานการคงอยมคา

เฉลยนอยทสด ( = 3.55 , S.D = 0.60) ดงตารางท 2

ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร ในภาพรวม

ตวแปรความผกพน

n = 375 ระดบความผกพนS.D

ความผกพนดานอารมณและความรสก 3.96 0.68 มาก

ความผกพนดานการคงอย 3.55 0.60 มาก

ความผกพนดานบรรทดฐาน 3.95 0.72 มาก

รวม 3.82 1.00 มาก

4. ผลการว เคราะห ค าสมประสทธสหสมพนธระหวางพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร พบวา มความสมพนธกนในระดบปานกลางและเปนไปในทศทางเดยวกน โดยมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในทางบวกทกค ซงอธบายไดดงน พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาแบบมงงาน (X1) มความสมพนธกบความผกพนดานอารมณและความรสก (Y1) อยในระดบปานกลาง(r = .498) มความสมพนธกบความผกพนดานบรรทดฐาน (Y3) อยใน

ระดบปานกลาง (r = .492) และมความสมพนธกบความผกพนดานการคงอย (Y2) อยในระดบตา (r = .334) ซงมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทง 3 ดาน สวนพฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาแบบมงคน (X2) มความสมพนธกบความผกพนดานอารมณและความร สก(Y1) อยในระดบตา ( =.388) มความสมพนธกบความผกพนดานบรรทดฐาน (Y3)อยในระดบตา(r = .380) และมความสมพนธกบความผกพนดานการคงอย (Y2) อยในระดบตา(r = .269) ซงมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทง 3 ดาน ดงตารางท 3

ตารางท 3 ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรพฤตกรรมผนากบตวแปรความผกพน

ตอสถานศกษา

(X1) (X2) (Y1) (Y2) (Y3)

(X1) 1

(X2) .703** 1

(Y1) .498** .388** 1

(Y2) .334** .269** .503** 1

(Y3) .492** .380** .777** .719** 1



1. พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร โดยภาพรวม อยในระดบมาก โดยทพฤตกรรมผนาแบบมงงานมคาเฉลยมากกวาพฤตกรรมผนาแบบมงคน สอดคลองกบการศกษาของ ศราวธ กางสาโรง (2559) ทศกษาเรอง อทธพลของภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาทมตอประสทธผลของสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษา ผลการศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษามพฤตกรรมภาวะผ นาโดยรวมและรายดานอย ในระดบมาก โดยพฤตกรรมภาวะผนาดานการทางานเปนทมมคาเฉลยสงสด รองลงมาคอพฤตกรรมภาวะผนาดานการวางแผน และสอดคลองกบงานวจยของ เพชรกระจาง สธาสน (2560) ศกษาเรอง พฤตกรรมผนาของผ บรหารสถานศกษากบความผกพนต อองคการของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรสงคราม ผลวจยพบว าพฤตกรรมผ นาของผ บรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรสงคราม โดยภาพรวมอยในระดบมากการทผลปรากฏเชนนอาจเนองมาจากแผนการจดการศกษาขนพนฐานของกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2560และนโยบายการจดการศกษาของสานกการศกษากรงเทพมหานคร ทมงเนนพฒนาผบรหารสถานศกษาใหมคณสมบตเปนมออาชพ ทงกอนและหลงเขาสตาแหนงผบรหารสถานศกษา โดยม

เปาหมายเพอใหผบรหารสถานศกษา ทผานการอบรม นาความรทไดรบไปประยกตใชหลงเขาสตาแหนงผบรหารสถานศกษา (สานกการศกษา, 2560) และการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษานน เปนไปตามมาตรฐานวชาชพผบรหารสถาน

ศกษา มาตรฐานท 6 การปฏบตงานขององคการโดยเนนผลถาวร ผบรหารมออาชพเลอกและใชกจกรรมการบรหารทจะนาไปสการเปลยนแปลงท

ดขนของบคลากรและองคกร จนกลายมนสยในการ

พฒนาตนเองอย เสมอ จงสงผลใหผ บรหารมพฤตกรรมการเปนผนาทอยในระดบมาก 2. ความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานคร ในภาพรวมอยในระดบมากทกดาน สอดคลองกบงานวจยของวภาวรรณจรสกล (2560) ศกษาเรอง ภาวะผนากบความผกพนตอองคการของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ผลการศกษาพบวา ความผกพนตอองคการของบคลากรโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก และสอดคลองกบงานวจยของ จระพร จนทภาโส, (2560) ศกษาเรอง ความผกพนตอองคการของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในวทยาลยเทคนคหาดใหญ จงหวดสงขลา ผลการวจยพบวา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในวทยาลยเทคนคหาดใหญ จงหวดสงขลา มระดบความผกพนตอองคการอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานบรรทดฐานมคาเฉลยสงสด การทปรากฏผลเชนนอาจเนองมาจาก แผนปฏบตราชการประจาป 2560 ของสานกการศกษาทมงพฒนาศกยภาพของครและบคลากรทางการศกษากรงเทพมหานครสความเปนมออาชพ โดยมโครงการตางๆเพอพฒนาศกยภาพตงแตกอนเขาสตาแหนงและอยในระหวางการปฏบตราชการ เชน โครงการปฐมนเทศขาราชการครและบคลากรทางการศกษา โครงการฝกอบรมหลกสตรการ

พฒนาขาราชการคร กรงเทพมหานครกอนแตงตงใหมหรอเลอนเปนวทยฐานะ ชานาญการพเศษ และวทยฐานะเชยวชาญ โดยมเป าหมายเพอให ข า ราชการค รและ บคลากรทางการ ศกษากรงเทพมหานครทผานการอบรมนาความรทไดรบไปประยกตใชในสถานศกษาของกรงเทพมหานคร ทงนในโครงสรางของหลกสตรทใชในการอบรมยงไดสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ

วชาชพ สงผลใหบคลากรทเขารบการอบรมเกดความศรทธาในวชาชพ ตลอดจนมความรสกรกและผกพนตอสถานศกษาทปฏบตงานอย


3. พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดกรงเทพมหานครอยในระดบปานกลาง โดยมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในทางบวก ซงหมายความวา หากผบรหารสถานศกษามพฤตกรรมผนาอยในระดบมาก ครกจะมความผกพนตอสถานศกษาในระดบมาก แตในทางตรงกนขาม หากผบรหารสถานศกษามพฤตกรรมความเปนผนาแบบมงงานอยในระดบนอย ครกจะมความผกพนตอสถานศกษานอยไปดวยเชนกน ซงสอดคลองกบการศกษาของวภาวรรณ จรสกล (2560) ศกษาเรอง ภาวะผนากบความผกพนตอองคการของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ผลการศกษาพบวาความสมพนธระหวางลกษณะภาวะผนากบความผกพนตอองคการของบคลากรโดยรวม มความสมพนธกนทางบวกทกดาน นอกจากนยงสอดคลองกบ บญชนะ เมฆโต (2560) ศกษาเรอง อทธพลของภาวะผนาการเปลยนแปลงทมผลตอความผกพนองคการและการตงใจลาออกของพนกงานระดบปฏบตการ: กรณศกษาบรษทผลตวสดบรรจภณฑแหงหนง ผลการศกษาพบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงมความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการ การปรากฏผลเชนนอาจเนองมาจาก การบรหารงานของผบรหารสถานศกษานนเปนการ

แสดงออกถงพฤตกรรมการบรหารงานทเปนไปตามมาตรฐานวชาชพ รวมถงเปนไปตามหลกสตรการอบรม สมมนาจากหนวยงานตนสงกด ซงพฤตกรรมของผนาดงกลาวเปรยบเสมอนแรงจงใจ

ใหบคคลมทศนคตในทางบวกตอผบรหาร การทบคลากรไดซมซบและรบรถงพฤตกรรมความเปนผนาของผบรหารอยเปนประจา สงผลใหบคลากรมทศนคตในทางบวกมความโน มเอยงไปทางพฤตกรรมเหลานน เนองจากการรบรเปนพนฐาน

ของการเกดการเรยนรทสาคญของบคคล (Skin-ner,1990) การตอบสนองใดๆจะขนอยกบการรบร

และความสามารถในการแปลความหมายกบสงทมากระทบ และการทผ บรหารมพฤตกรรมทพงประสงคเปนตนวา เปนผทมความกระตอรอรน มความรอบรเรองงานททา มความคดรเรมสรางสรรค มเหตผล ดแลเอาใจใสบคลากรอยางสมาเสมอ สนบสนนใหเกดความกาวหนาในวชาชพ ใหกาลงใจชนชมในผลงานทงตอหนาและลบหลง เปนตน พฤตกรรมตางๆเหลานบคลากรไดซมซบและรบรดวยตวเอง และเกดทศนคตในทางบวกตอผบรหาร สงผลใหเกดความรสกทดจนกลายเปนความรสกผกพนทงตอตวผบรหารและตอองคการ ดงนนจงอาจสรปไดวา การทบคลากรเกดความรสกผกพนตอองคการ เปนเพราะพฤตกรรมผนาของผบรหารนนเอง


ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1. เพอเปนการเสรมสรางความผกพนใหกบบคลากรตงแตเรมตนการเขามาเปนสมาชกในองคการ ผบรหารควรมการนเทศ หรอจดการฝกอบรมใหกบบคคลทเขามาปฏบตงานใหมเพอใหเกดความคนเคยกบกฎ ระเบยบ ขอบงคบ การทางานเปนทม รวมถงวฒนธรรมในองคการ 2. ผบรหารหรอผทเกยวของกบการจดทา

นโยบายในการพฒนาบคลากร โดยกาหนดแนวทางในการพฒนาพฤตกรรมผบรหารสถานศกษาใหสอดคลองกบความพงพอใจของครทงนเพอใหครมทศนคตทดตอสถานศกษาอนจะนามาซงความผกพนตอสถานศกษา ขอเสนอในการทาวจยครงตอไป ควรศกษาพฤตกรรมผนาดานอนๆทอาจสง

ผลใหเกดความผกพนตอสถานศกษาของคร เชนพฤตกรรมผนาการเปลยนแปลง พฤตกรรมผนาเชงจรยธรรม พฤตกรรมผนาในศตวรรษท 21 เปนตน



การวจยครงน สาเรจลลวงไปดวยดดวยความชวยเหลอของ ดร.พมพอไร ลมปพทธ อาจารยทปรกษาดษฎนพนธ และดร.วลลภา เฉลมวงศาเวช รวมถง นาวาอากาศโทสกฤษฏ อญ

บตร ทไดใหคาแนะนาและขอคดเหนตาง ๆ อนเปนประโยชนอยางยงในการทาวจย อกทงยงชวยแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนระหวางการดาเนนงานอกดวย ผ วจยขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน


กญญาภรณ นววจตรกล. (2556) คณลกษณะผนาทพงประสงค ธนาคารกรงศรอยธยา จากด(มหาชน). สารนพนธมหาบณฑต. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ

จระพร จนทภาโส. (2560). ความผกพนตอองคการของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในวทยาลยเทคนคหาดใหญ จงหวดสงขลา. วารสารการประชมหาดใหญวชาการระดบชาต ครงท 6 : 481-488.

ฉตรณรงคศกด สธรรมด, เสกสรรค สนวา. (2560). พฤตกรรมผนากบการสรางความเปลยนแปลงในองคกร. วารสารสงคมศาสตร นตรฐศาสตร 1(2) : 104-124

ชยยนต เพาพาน. (2559). แนวคดและทฤษฎพนฐานการเปนผนาของผบรหารสถานศกษาในศตวรรษท 21. วารสาร บรหารการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน 12(1) : 1-9

ดษฎรตน โกสมภศร (2558). ภาวะผนาแบบดลยภาพ ภาวะผนาสาหรบศตวรรษท 21. (บทความออนไลน). เขาถงเมอ 1 เมษายน 2561. จาก : http://leader1234.blogspot.com/2015/09/21-scholarly-article-equilibrium.html

บญชนะ เมฆโต (2560). อทธพลของภาวะผนาการเปลยนแปลงทมผลตอความผกพนองคการ และการตงใจ ลาออกของพนกงานระดบปฏบตการ: กรณศกษาบรษทผลตวสดบรรจภณฑแหงหนง. บทความวจย. HROD JOURNAL. 9(1) : 37 – 59

เพชรกระจาง สธาสน (2560). พฤตกรรมผนาของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอองคการของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรสงคราม. วทยานพนธปรญญาโท. สาขา

วชาบรหารการศกษา. บญฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. : 1-149รตตกรณ จงวศาล. (2560). อทธพลของจตวญญาณในสถานททางาน สขภาวะทางจตวญญาณ และภาวะ

ผนาทมผลตอผลลพธขององคการ. Kasetsart Journal of Social Sciences 38(2), 644-654

วภาวรรณ จรสกล (2560). ภาวะผนากบความผกพนตอองคการของพนกงานโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง. HROD JOURNAL. 9(1), 80-102

ศราวธ กางสาโรง. (2559). อทธพลของภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาทมตอประสทธผลของสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษา มหาสารคามเขต 1. วทยานพนธ. มหาวทยาลยราชภฏสารคาม.

สรพธยา พรอมเพรยง (2558). อทธพลของการสอสารแบบเถาองนในองคการทมตอความตงใจลาออกจากงานทสงผานความผกพนตอองคการและความเหนอยหนายของพนกงานในมหาวทยาลยแหงหนง. วารสารวชาการไอซทศลปากร. 2(1). 44 – 62


สภททา ปณฑะแพทย (2560). ภาวะผนาของนกบรหารการศกษามออาชพ. (ออนไลน). เขาถงเมอ 1 เมษายน 2561. จาก : http://www.supatta.haysamy.com/articles

สานกการศกษา. (2559). แผนปฏบตราชการประจาป 2559. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด. : 1-139

สานกการศกษา. (2560). แผนปฏบตราชการประจาป 2560. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด, 13-138

Celep, C. (2000). Teachers’ organizational commitment in educational organizations. National Forum of Teacher Education Journal, 10(3), 2-21.

Hoy W. & Richard Ress. (1978). Administrative Behavior ;& subordinate Loyalty : Op.cit., 274 -275. Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educa-

tional and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.Likert, R. (1967). The Method of Constructing and Attitude Scale. In Reading in Fishbeic, M (Ed.),

Attitude Theory and Measurement : 90-95.Porter,L. W., Mowday, R. T., & Steers, R. W. (1982). Employee - Organizational Linkage :The

sychology of Commitment Absenteeism and Turnover. New York: Academic Press.Skinner, B.F. 1990). About Behaviorism New York : Vintage,Steers, R. M. (1977, March). Antecedents and outcome of organizational commitment. Adminis-

trative Science Quarterly, 22 (1), 46 - 75.

การสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สาหรบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดทางแสงอยางงายชนด PEDDEnhancement of Learning Achievement and Science Process Skills for The Eleventh Grade Students Using a Chemistry Laboratory: Reaction Rate of Crystal Violet Fading in Alkali Solution Using PEDD a Simple

Light Detector

ผกาวรรณ กลางชมภ,1 ฐตรตน แมนทม,2 ปยรตน ดรบณฑต3

Phakawan Klangchomphu,1 Thitirat Mantim,2 Piyarat Dornbundit3

บทคดยอ

การวจยนมจดประสงคเพอ 1) เปรยบเทยบผลการเรยนรดานผลสมฤทธทางการเรยน กอนและหลงการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD 2) เปรยบเทยบผลการเรยนรดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร กอนและหลงการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD กลมตวอยางในงานวจยคอ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนสามเสนวทยาลย จาก 1 หองเรยน จานวน 30 คน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 โดยการสมแบบกลม (cluster random sampling) เครองมอทใชในงานวจยไดแก 1) บทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดชนด

PEDD 2) แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 3) แบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบสมมตฐานโดยใช t-test (dependent sample) ผลการศกษา พบวา 1) นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวากอนการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม ทระดบนยสาคญ .01 2) นกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสงกวากอนการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม ทระดบนยสาคญ .01

1 นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ2 อาจารยภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ3 ผชวยศาสตราจารย ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ1 Graduate Student, Department of Chemistry, Faculty of Science, Srinakharinwirot University2 Lecturer, Department of Chemistry, Faculty of Science, Srinakharinwirot University3 Associate Professor, Department of Chemistry, Faculty of Science, Srinakharinwirot University


คาสาคญ : บทปฏบตการเคม อตราการเกดปฏกรยาเคม การฟอกจางสของครสตอลไวโอเลตใน สารละลายเบส เครองตรวจวดชนด PEDD

Abstract

The purposes of this research were to 1) compare learning achievement before and after determining the applied chemistry laboratory reaction rate of crystal violet fading in alkali solution using PEDD light detector 2) compare science process skills before and after determining applied chemistry laboratory reaction rate of crystal violet fading in alkali solution using PEDD light detector. The research sample was from an eleventh grade classroom at Samsenwittayalai school where one classroom constituted 30 students selected by cluster random sampling technique in the first semester of the 2017. The research instruments consisted of 1) the chemistry laboratory reaction crystal violet fading in alkali solution 2) learning achievement test 3) science process skills test. The statistics used in this research were percentage, average, standard deviation, and statistic for hypothesis testing was t-test (dependent sample). The study results found that 1) students, who learned using chemistry laboratory reaction rate of crystal violet fading in alkali solution, had significantly higher learning achievement score than before learning via this laboratory at the significant level of .01. 2) students, who learned using chemistry laboratory reaction rate of crystal violet fading in alkali solution, had significantly higher science process skill than before learning via this laboratory at the significant level of .01.

Keywords : Chemistry Laboratory, Rate of Reaction, Crystal Violet Fading in Alkali Solution, PEDD light detector

บทนา

วชาเคมเปนการศกษาศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงของสาร หรอการเกดสารใหม (Long-man Contemporary Dictionary, 2012) และวชา

เคมยงสามารถเชอมโยงกบสาขาวชาอนๆดวย แตพบวาการจดการเรยนรในวชาเคมไมประสบความสาเรจเทาทควรเนองจากวชาเคม เนองจากวชาเคม

มเนอหาทคอนขางเปนนามธรรม มภาษาทมความจาเพาะ ตองอาศยจนตนาการในการเรยนร ซง

ทาใหเกดแนวคดคลาดเคลอน (misconception) ในหลายๆ หวขอ ไดแก ปรมาณสารสมพนธ กรด - เบส อตราการเกดปฏกรยาเคม และไฟฟาเคม (Chu, & Hong, 2010) โดยเฉพาะในการจดการ

เรยนรเรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม เปนหวขอ

พนฐานทสาคญหวขอหนงทนกเรยนมกเกดแนวคดคลาดเคลอนทเกดจากการจดการเรยนร เชน นกเรยนมกสบสนเกยวกบเรอง อณหภม และความ

เขมขน และผลของตวเรงปฏกรยาทมผลตออตราการเกดปฏกรยาเคม (Çalık MA, Kolomuç A, Karagölge, 2010) เนองจากเนอหาสวนใหญตอง

ใชจตนาการเปนการคดในระดบอนภาค และใชสญลกษณในการสอความหมายจงทาใหนกเรยนไมเขาใจเทาทควร (Kolomuç, & Tekin. 2011) ใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนตกตา และใน

ขณะ เด ย วก นก ท า ใ ห ท กษะกร ะบวนกา รวทยาศาสตรทางวทยาศาสตรของนกเรยนกตาดวย

136 ผกาวรรณ กลางชมภ, ฐตรตน แมนทม, ปยรตน ดรบณฑตการสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการ.....

เนองจากการเรยนรของนกเรยนจะเกดขนพรอมกนท งด านผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการวทยาศาสตรมความสมพนธกน หากไมมความเขาใจในเนอหากจะไมมแหลงขอมลมาชวยในการเคราะห และตความหมายขอมลได (เยาวเรศ ใจเยน, 2550) ดงนนเพอใหการจดการเรยนรวชาเคมเกดประสทธภาพ และนกเรยนเขาใจเนอหาของวชาเคมไดอยางดขน จงไดมการพฒนากระบวนการและวธจดการเรยนรวชาเคมใหประสบความสาเรจ ซงหนงในแนวคดทไดรบการยอมรบคอแนวคดของ Jonhstone ทนาเสนอในปค.ศ 1993 (Jonhstone. 1993) เกยวกบแนวคดทางเคม 3 ระดบ (three levels of representation) ทมงเนนใหนกเรยนมการผสานความรในสามระดบเขาดวยกนคอ 1) ความรในระดบมหภาค (macroscopic) คอ การเรยนรผานการผานการใชประสาทสมผส และการสงเกตการเปลยนแปลงปฏกรยาเคม หรอการเรยนรผานการทดลอง 2) ความรในระดบสญลกษณ (symbolic) และ 3) ความรในระดบอนภาค (micro-scopic) คอการเปลยนแปลงในระดบอะตอมหรอโมเลกล และการลงมอปฏบตการทดลองดวยตนเอง (learning by practicing) มความสาคญในการเสรมสราง และพฒนาการเรยนรของผเรยน เนองจากจะทาใหนกเรยนเกดการเรยนรผานการลงมอทา และ

การแกปญหาในสถานการณจรง ทาใหนกเรยนสามารถสรางองคความรดวยตวของนกเรยนเอง (Laurillard. 2012) สามารถเขาใจเนอหาวชาเคมไดอยางถกตอง และสามารถแกไขปญหาแนวคดคลาด

เคลอน (Barke, Hazari & Tiybarek. 2009) นอกจากนยงเปนการพฒนาทกษะกระบวนทางวทยาศาสตร (Tobin. 1990) และทกษะกระบวนการ

ไปพรอมๆกน (Hofstein. 2004) และเปนการสรางเจตคตทดตอวชาเคม (Akani O. 2015) พรอมทงทาใหนกเรยน สามารถเขาใจธรรมชาตของวชาเคม ดงนนในวชาเคมจงจาเปนตองจดการเรยนรผานการลงมอทาการทดลองตามบทปฏบตการ แตการ

ใชการบทปฏบตการเคมในประเทศไทยนนมขอจากด เนองจากในเรองของเนอหาทนามาประยกตใชจากตางประเทศไมเขากบบรบทหองเรยนในประเทศไทย (สมเกยรต พรพสทธมาศ. 2556) อปกรณ และสารเคมทมราคาสง เครองมอมความซบซอน ใชงานยากและสารเคม ทาใหเปนอปสรรคในการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการ (ภพ เลาหไพบลย, 2542) แตกยงคงมความจาเปนทจะตองจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคมในหองเรยนเคมและวทยาศาสตร (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2556) ดงนนบทปฏบตการเคมทมประสทธภาพ ราคาถก อปกรณหางาย สามารถสรางเองได และเขากบบรบทการจดการเรยนรของประเทศไทย นาชวยใหนกเรยนเขาใจเนอหาเรองอตราการเกดปฏกรยาเคมไดดขน และยงชวยสงเสรมการใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนไปพรอมกน ดงนนผ วจยจงมความสนใจในการนาบทปฏบตการเคมทพฒนาขนใหเขากบบรบทขางตน มาใชในการจดการเรยนรวชาเคม ซงบทปฏบตการทนามาใช คอ ใชปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส (Corsaro . 1964) ซงมการเปลยนแปลงจากสารละลายสมวง เปนสารละลายไมมสตามปรมาณของสารตงตนอยางชดเจน รวมกบใชเครองตรวจวดชนด PEDD (paired emitter-

detector diodes) ทสรางไดงายจากไดโอดเปลงแสง (LED) จานวน 2 หลอด ซงทาหนาทเปนแหลงกาเนดแสง (light source) และตวตรวจวด (detec-

tor) ซงสามารถตดตามวดการดดกลนแสงไดเหมอนกบเครองสเปกโทรโฟโตมเตอร (Tymecki, & Koncki. 2009) เพอศกษาผลการเรยนรของ

นกเรยนในดานผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ของนกเรยนเมอมการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม


วตถประสงคของงานวจย

1. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธของนกเรยนกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส

2. เพอเปรยบเทยบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส

ขอบเขตของการวจย

ประชากร ประชากร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 โรงเรยน

สามเสนวทยาลย สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 จานวน 8 หองเรยน นกเรยนทงหมด 310 คน กลมตวอยาง กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนสามเสนวทยาลย สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 1 จาก 1 หองเรยน จานวน 30 คน ซงไดมาจากการสมแบบกลม (clus-ter sampling) ตวแปรทศกษา 1. ผลสมฤทธทางการเรยน 2. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

กรอบแนวคดในการวจย

การจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส

1. ผลสมฤทธทางการเรยน2. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

เครองมอทใชในงานวจย เครองมอทใชในงานวจยในครงน ประกอบดวย 1. บทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกด

ปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส

2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 3. แบบว ด ท กษ ะ ก ร ะบ วนก า รท า งวทยาศาสตร

การสรางและการหาคณภาพเครองมอทใชในงานวจย 1. การพฒนาบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส ดาเนนการดงน

1.1 ศกษาเอกสารทเกยวของกบเนอหาเรองอตราการเกดปฏกรยาเคม ไดแก หลกสตรการ

ศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และงานวจยทใชบทปฏบตการเคมในการจดการเรยนรเรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม และจลนพลศาสตร 1.2 ศกษาเอกสารทเกยวกบปฏกรยา

เคมทใชในการพฒนาบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม และการพฒนาบทปฏบตการเคมสาหรบหองเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย

โดยพจารณาในประเดนสาคญดงน 1) ใชสารเคมนอย หางาย และราคาถก 2) อปกรณทใชมราคาถก การใชงานไมซบซอนงาย และดแลรกษางายและเกบรกษา 3) ผลการทดลองสงเกตเหนการเปลยนแปลงไดอยางชดเจน ทาใหผ วจยเลอกพฒนาบทปฏบตการเคมจากปฏกรยาฟอกจางส

ของครสตลไวโอเลตในสารละลายโซเดยมไฮดรอก


ไซดเบส ซงมการนาเสนอในป ค.ศ 1964 โดย Co-saro สารละลายครสตลไวโอเลต (CV+) เมอทาปฏกรยากบโซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) จะเปลยนสจากสารละลายสมวงเปนโดยใชสารละลายครสตอลไวโอเลตทาปฏกรยากบสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด ซงเกดการฟอกจางสจากสารละลายสมวงเปนสารละลายไมมส (CV-OH) ดงแสดงในรปท 1

รปท 1 สมการแสดงปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส (ดดแปลงมาจากงานวจยของ Corsaro (1964))

1.3 เครองตรวจวดการฟอกจางสของครสตอลไวโอเลตในสารละลายเบส สรางตามแนวคดของ Tymecki และ Koncki ดงรปท 2 ประกอบดวย 1) แหลงกาเนดไฟฟากระแสตรง (DC power sup-ply) 2) แทนยดควเวตต (cuvette holder) 3) หลอด LED เปลงแสง (LED emitter) 4) หลอด LED ตรวจวด (LED detector) 5) ดจตลมลตมเตอรเพอตว

ตรวจวดคาศกยไฟฟาของ LED ตรวจวด โดยในเครองตรวจวดชนด PEDD ทงหลอด LED เปลงแสง และ LED ตรวจวดจะตดตงบนแทนยดควเวตตซงทาจากพลาสตกอะคลกลกซงออกแบบใหตดตง

หลอด LED ทง 2 ประเภทวางอยในระนาบเดยวกนแตมทศทางตรงขามกน และมชองสาหรบใสควเวตตพลาสตกขนาด 10 มลลเมตร สาหรบบรรจสารละลาย ดงแสดงในรปท 2

รปท 2 แผนภาพแสดงองคประกอบของเครองตรวจวดชนด PEDD ดดแปลงมาจากแนวคด Tymecky และ Koncki (2009) (LED emitter คอ LED สสม λ = 590±5 nm ทตอกบตวตานทานขนาด 100 โอหม, LED detector คอหลอดสสม λ = 590±5 nm ตออยกบดจตลมลตมเตอร)

การตรวจสอบคณภาพของเครองตรวจวดชนด PEDD โดยการวดสารละลายมาตรฐานครสตลไวโอเลต ความเขมขน 5-20 μM เปรยบเทยบกบการตรวจวดดวยเครองมอมาตรฐาน คอ เครองสเปกโทรโฟโตมเตอร พบวากราฟแสดงความสมพนธระหวางคาสญญาณไฟฟาทวดไดจากเครองตรวจวดชนด PEDD และคาการดดกลนแสงจากเครองสเปกโทรโฟโตมเตอร ใหคา คาสหสมพนธของเพยรสน เทากบ 0.9998 แสดงวาเครองตรวจวดชนด PEDD สามารถใชงานไดใกลเคยงกบเครองมอ สเปกโทรโฟโตมเตอร และเมอทดสอบความเทยง (%RSD) ของเครองตรวจวดชนด PEDD โดยการวดสารละลายมาตรฐานครสตลไวโอเลตทมความเขมขน 5-20 μM พบวามคา %RSD นอยมาก >0.001 แสดงวาเครองตรวจวดชนด

PEDD มความเทยงระดบด 1.4 ศกษาสภาวะทเหมาะสมในการพฒนาบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกด

ปฏ กรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส ไดแก 1) ความเขมขนของสารละลาย พบวา ความเขมขนของสารละลาย

ครสตลไวโอเลตในชวง 5-20 μM และความเขมขนของสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดในชวง 0.02-0.06 M พบวา ความเขมขนของสารละลายครสตล

ไวโอเลตทเหมาะสม คอ 10 μM และ 15 μM และ


ใชความเขมขนของสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดทเหมาะสมคอ 0.04 M และ 0.06 M ซงใหกราฟแสดงอตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสครสตลไวโอเลตในสารละลายเบสทชดเจน และใชเวลาในการทดลองนอยกวา 8 นาท 2) อณหภมทมผลตออตราการเกดปฏกรยาเคมโดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD ในการตดตามการเปลยนแปลงของปฏกรยา โดยศกษาผลของอณหภมทมตออตราการเกดปฏกรยาเคม ตงแตอณหภม 5-60 องศาเซลเซยส (oC) พบวา อณหภมตามอตราการเกดปฏกรยาจะชากวาทอณหมสง ดงนนจงเลอกอณหภมทแตกตางกน ทงหมด 3 อณหภมไดแก อณหภมตา (5oC) อณหภมหอง (30oC) และอณหภมสง (50oC) เนองจากมอตราการเกดปฏกรยาทแตกตางกนอยางชดเจนและใชเวลาในการทดลองจะและตดตามการเกดปฏกรยาเปนเวลาแค 75 วนาท 1.5 ออกแบบบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตอลไวโอเลต โดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD จากจดประสงคการเรยนร ผลการเรยนรทคาดหวงตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และสภาวะทเหมาะสมทไดจากการศกษาในขอ 1.4 มาออกแบบกจกรรมการทดลองประกอบดวย 3 การทดลอง ไดแก การทดลองท 1 การศกษาอตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตใน

สารละลายเบส การทดลองท 2 การศกษาผลของความเขมขนตออตราการเกดปฏกรยาเคม การหากฎอตรา และอนดบปฏกรยา และการทดลองท 3 การศกษาผลของอณหภมทมผลตออตราการเกดปฏกรยาเคม 1.6 พฒนาคมอคร และบทปฏบตการของนกเรยน กจกรรม ซงมองคประกอบดวย 3 สวนคอ 1) บทนา ซงอธบายพนฐานของหวขออตราการ

เกดปฏกรยาเคม 2) อปกรณและวธการทดลองของการทดลองแตละตอน 3) ใบบนทกผลการทดลองซงประกอบดวย การวางแผนการทดลองทนกเรยน

ตองวางแผนการทดลองดวยตนเอง แบบบนทกผลการทดลอง และคาถามหลงการทดลอง 1.7 หาคณภาพของบทปฏบตการเคม โดยเสนอตอผเชยวชาญ 3 ทาน ไดแก ผเชยวชาญดานเนอหาบทปฏบตการเคมจานวน 1 ทาน และผเชยวชาญดานเคมศกษาจานวน 2 ทาน เพอพจารณาความเทยงตรงเชงเนอหา (IOC) ของบทปฏบตการเคม พบวา ความเทยงตรงเชงเนอหาจากการประเมนมคาตงแต 0.67-1 และผวจยไดนาขอเสนอแนะจากผเชยวชาญเกยวกบการใชภาษาทใชในเขยนบทปฏบตการ และเพมเนอหา ทฤษฎพนฐานความร เรองอตราการเกดปฏกรยาเคมไปปรบปรงกอนนาบทปฏบตการเคมไปใชตอไป จากนนนาบทปฏบตการเคมทปรบปรงตามคาแนะนาของผเชยวชาญไปทดลองภาคสนามกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทไมใชกลมตวอยาง ในกลม จานวน 5 คน โดยใหนกเรยนอานเนอหาและลาดบขนตอนของบทปฏบตการ แลวปรบปรงเรองคาศพทเฉพาะในบทปฏบตการใหเหมาะกบความรเดมของนกเรยน จากนนนาบทปฏบตการทผานการปรบปรงแลวนาไปใชกบนกเรยนจานวน 15 คน เพอทดลองใชบทปฏบตการเคม พบวานกเรยนสามารถปฏบตการทดลองไดทนในเวลาทกาหนด แตตองมการปรบปรงในเรองเนอหาทใชในการคานวณและปรบปรงเนอหาทใชเวลานานเกน

ไปใหกระชบมากขน จากนนนาบทปฏบตการเคมใชกบนกเรยนจานวน 26 คน แบงเปนกลม กลมละ 5-6 คน เพอประสทธภาพตามเกณฑ E1/E2 ไมนอยกวา 70/70 โดย

E1 หมายถง ประสทธภาพของกระบวนการเปนคารอยละของคะแนนเฉลยของนกเรยนททาแบบทดสอบระหวางบทปฏบตการเคม ไดคะแนน

ไมนอยกวารอยละ 70 E2 หมายถง ประสทธภาพของกระบวนการเปนคารอยละของคะแนนเฉลยของนกเรยนททาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลงการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม ไดคะแนนไม


นอยกวารอยละ 70 พบวา บทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏก รยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD มประสทธภาพตามเกณฑ E1/E2 เท ากบ 87.74/83.26 ซงเปนไปตามเกณฑประสทธภาพทกาหนด 2. การสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ประกอบดวยขนตอนดงน 2.1 ศกษาเนอหาเอกสารทเกยวของกบเรองอตราการเกดปฏกรยาเคม 2.2 สรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนตามแนวคดของบลม (Bloom’s Revised Taxonomy) วดพฤตกรรม 3 ดาน คอ ดานความเขาใจ ดานการนาไปใช และดานการคดวเคราะห ในเรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม แบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ 2.3 หาคณภาพของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน โดยการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาจากผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน แลวเลอกขอสอบทมคาความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต 0.67-1 และปรบปรงขอคาถามตามคาแนะนาของผเชยวชาญ 2.4 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผานการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาไปใชกบนกเรยนจานวน 56 คน แลวนาผลการทดสอบมาวเคราะหหาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของขอสอบแตละขอ 2.5 เลอกขอสอบจากแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยน ทมคาความยากงายตงแต 0.2-0.8 และคาอานาจจาแนกตงแต 0.2-0.6 จานวน 20 ขอ วดพฤตกรรมดานความเขาใจ 6 ขอ ดานการนาไปใช 5 ขอ และดานคดวเคราะห 9 ขอ เพอนามาสรางเปนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

2.6 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนมาหาคาความเชอมน ตามแบบคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson) KR-20 พบวา

คาความเชอมนของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนมคา 0.73 3. การสรางแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เพอวดทกษะการทดลอง และทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรป 3.1 ศกษาเนอหาเอกสารทเกยวของกบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 3.2 สรางแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยกาหนดสถานการณทเกยวกบการทดลองเรองอตราการเกดปฏกรยา จานวน 13สถานการณ และสรางขอคาถาม แบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก เพอวดทกษะการทดลอง และทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรป จานวน 14 ขอ 3.3 หาคณภาพของแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาจากผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน แลวเลอกขอสอบทมคาความเทยงตรงเชงเนอหาตงแต 0.67-1 และปรบปรงขอคาถามตามคาแนะนาของผเชยวชาญ 3.4 นาแบบวดทกษะกระบวนการทางทางการเรยนทผานการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาไปใชกบนกเรยนจานวน 56 คน แลวนาผลการทดสอบมาวเคราะหหาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของขอสอบแตละขอ 3.5 เลอกขอสอบจากแบบวดทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตร ทมคาความยากงายตงแต 0.4-0.8 และคาอานาจจาแนกตงแต 0.2-0.6 จานวน 8 ขอ ซงวดทกษะการทดลองจานวน 4 ขอ และวดทกษะการตความหมายขอมลและขอสรป 4

ขอ เพอนามาสรางเปนแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 3.6 นาแบบวดทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรมาหาคาความเชอมน ตามแบบคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson) KR-20 พบวา ความเชอมนของแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร มคา 0.66



ผวจยไดนาเครองมอวจยทมคณภาพมาใชในการจดการเรยนรในรายวชาเคม (เพมเตม) โดยมขนตอนเปนการวจยวจยเชงการทดลอง (experi-mental research) ดงขนตอนตอไปน

1. ส มนก เรยนช นมธยมศกษาป ท 5 แผนการเรยนวทยาศาสตร–คณตศาสตร และเรยนเรองอตราการเกดปฏกรยาเคม เนอหาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ปพทธศกราช 2551 ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 โดยการสมแบบกลม (cluster sampling) จาก 1 หองเรยน จานวน 30 คน

2. ทดสอบกอนการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคมกบกลมกบตวอยางโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม และแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 3. จดการเรยนการร กบนกเรยนกล มตวอยางดวยบทปฏบตการเคม เรองอตราการเกดปฏก รยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส โดยใชเครองตรวจวดชนด PEDD

ประกอบดวยการแนะนาบทปฏบตการเคม (2 คาบ) และการทาปฏบตการเคม (2 คาบ) เวลารวม 4 คาบ

4. ทดสอบหลงการจดการเรยนร ด วยบทปฏบตการเคมกบกลมตวอยาง โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรองอตราการเกดปฏกรยาเคมและแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ซงหางจากการทดสอบกอนเรยน 4 สปดาห

5. ว เคราะห ทางสถต เพอตรวจสอบสมมตฐานในลาดบถดไป


1. การเปรยบเทยบประสทธผลการเรยนรในดานผลสมฤทธทางการเรยน เมอมการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลต ในสารละลายเบส จากการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนเรอง อตราการเกดปฏกรยาเคม กอนและหลงการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม ไดผลการวเคราะหขอมล ดงตารางท 1

ตารางท 1 ประสทธผลการเรยนรในดาน ผลสมฤทธทางการเรยน เมอมการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลต ในสารละลายเบส

การทดสอบ n คะแนนเตม S.D. t df p

กอนเรยน 30 20 14.50 2.2554.180 29 0.000

หลงเรยน 30 20 16.26 1.285

เมอเปรยบเทยบคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการ

เคมดวยการทดสอบ t-test (dependent samples) พบวา มคา t เทากบ 4.180 และคา p< 0.01 แสดงวา คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนหลงการจดการเรยนร

ด วยบทปฏบตการเคมสงกวาคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกอนการจดการเรยนรอยางมนยสาคญ

2. การเปรยบเทยบประสทธผลการเรยนรในดานทกษะกระบวนการวทยาศาสตร เมอมการ

จดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลต ใน

สารละลายเบส จากการทดสอบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรดวยแบบวดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยน กอนและหลงการจดการเรยนรดวยปฏบตการเคมไดผลการวเคราะหดงตารางท 2


ตารางท 2 ประสทธผลทางการเรยนรในดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เมอมการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลต ในสารละลายเบส

การทดสอบ n คะแนนเตม S.D. t df p

กอนเรยน 30 8 5.20 1.1266.770 29 0.000

หลงเรยน 30 8 6.60 0.724

เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงเรยนดวยการทดสอบ t-test (dependent samples) พบวาคา t มคาเทากบ 6.770 และคา p< 0.01 แสดงวา ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนหลงมการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคมสงกวากอนการจดการเรยนรอยางมนยสาคญ

สรปผลและอภปรายผลการวจย

สรปผลและอภปรายผลการวจย 1. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส มผลสมฤทธทางการเรยนสงกวากอนการจดการเรยนร ทระดบนยสาคญ .01 เนองจากบทปฏบตการจะมสวนชวยทาใหนกเรยนไดเหนภาพรวมของเรองอตราการเกดปฏกรยาเคมจากการฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส ซงสอดคลองกบแนวคดทางเคม 3 ระดบทกลาวถงการเรยนร ในระดบมหภาค

นอกจากนการเรยนรผานบทปฏบตการเคมจะทาใหนกเรยนไดเรยนรผานการลงมอปฏบตการทดลองในสถานการณจรง ทาใหนกเรยนสรางองคความรไดดวยตนเอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ สรพล วหคไพบลย (2543) ทไดพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตร เรอง การบาบดนาเสย สาหรบ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 พบวา คาผลสมฤทธทางการเรยนมความแตกตางอยางมนยสาคญเมอ

มการนาบทปฏบตการมาใชในการจดการเรยนร

เนองจากบทปฏบตการวทยาศาสตรกลาววาการมขนตอนทชดเจน ทาใหนกเรยนสามารถดาเนนการทดลองไดเปนอยางด ราบรนและเขาใจเนอหาไดดขน เพราะไดศกษาผานสถานการณจรงทาใหเกดการเรยนรสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน นอกจากนผลของการจดการเรยนรโดยใชปฏบตการเคมยงสอดคลองกบงานวจยของจารวฒน ชรกษ (2557) ทพฒนาบทปฏบตการเคมวเคราะห เรอง การหาปรมาณเหลกในนาตวอยาง โดยใชเครองวดการดดกลนแสงอยางงาย พบวาเมอจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคมวเคราะห ทาใหคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนของนสตสงขน และนกเรยนไดเหนการเปลยนแปลงทเปนรปธรรมจะทาใหนกเรยนสามารถทาความเขาใจตอเนอหาวชาทเรยนไดดขน นกเรยนสามารถเชอมโยงการเปลยนแปลงทางเคมกบทฤษฎในวชาเคมไดชดเจนยงขน ซงสอดคลองกบงานวจย Chairam, Somsook, & Coll. (2009) ทศกษาเกยวกบการเรยนร เรองจลนพลศาสตรของนกศกษาระดบ

ปรญญาตร พบวา เมอผานการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคมนกศกษาสามารถเขาใจเนอหาของเรองจลนพลศาสตรไดดขนเมอมการเรยนรโดยการใชบทปฏบตการ เนองจากเปนการจดการเรยน

รทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง จงทาใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาสงขน และยงสอดคลองกบงานวจยของ นรชย พทกษพรชย (2557) ทนาแบบการทดลองเสมอน เรอง การแยกสาร สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทาใหนกเรยนมผล

สมฤทธทางการเรยนสงขน เนองจากเปนกจกรรม


ทดงดดใหนกเรยนสนใจ และนกเรยนไดมโอกาสทบทวนความรทาใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน 2. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการเคม เรอง อตราการเกดปฏกรยาฟอกจางสของครสตลไวโอเลตในสารละลายเบส มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสงกวากอนการจดการเรยนร ทระดบนยสาคญ .01 เนองจากในกจกรรมไดมการออกแบบใหน ก เ ร ยนได พฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนรายทกษะดงน

ในดานทกษะการทดลอง นกเรยนไดทาการวางแผนการทดลองดวยตนเองลวงหนา ทาใหนกเรยนไดทาความเขาใจและลาดบขนตอนการทดลองมากอนทาใหนกเรยนสามารถทาการทดลองไดอยางคลองแคลวและถกตอง นอกจากนนกเรยนมเวลาพจารณาปญหาทอาจเกดขนในการทดลอง และเตรยมการแกปญหามาลวงหนาซงเปนการปลกฝงและพฒนานสยนกวทยาศาสตรใหกบนกเรยน ดงแสดงในรปท 3ก

ก. ข.

รปท 3 ก. ตวอยางการวางแผนการทดลองของนกเรยนกอนการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม และ ข. ตวอยางการบนทกผลการทดลองของนกเรยนระหวางการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม

จากรปท 3ก. จะเหนไดวานกเรยนไดทาการวางแผนการทดลองมาอยางครบถวนละเอยด และเปนขนตอน มการเนนยาจดสาคญ เชน เวลาและ

สนสดการบนทก ปรมาตรทใชในการเตรยมแตละ

สภาวะ ไมเพยงเทานนนกเรยนยงไดบนทกผลการทดลองดวยตนเองจนครบถวนตามวธการทดลองในบทปฏบตการเคม ดงแสดงในรป 3ข ซงจะเหนไดวานกเรยนมการฝกใชทกษะการทดลองอยาง

เตมท นกเรยนมความใสใจ จดจอกบการทาการทดลอง ทาใหเปนการพฒนาทกษะการทดลองของนกเรยน ซงนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคมสามารถบนทกผลการทดลองไดอยางครบดวย ในสวนของทกษะการตความหมายขอมล

และลงขอสรป ในบทปฏบตการเคมทพฒนาขนนมงเนนใหนกเรยนนาผลการทดลองมาแปลผลใหอย


ในรปของกราฟความสมพนธระหวางคาสญญาณทวดไดจากเครองตรวจวดชนด PEDD กบเวลา ของสภาวะตางๆ นกเรยนไดลงมอสรางกราฟจากผลการทดลองไดดวยตนเองอยางถกตองครบถวน และคานวณหาคาอตราการเกดปฏกรยาแบบตางๆ จากผลการทดลองได ดงแสดงในรปท 4ก. เมอ

นกเรยนสามารถสรางความสมพนธไดอยางถกตอง จะทาใหสามารถเปรยบเทยบความแตกตางของกราฟผลการทดลองเพอชวยในการสรปผลการทดลองดงแสดงในรปท 4ข และชวยในการหาคาตวแปรอนๆ เชน อนดบปฏกรยาดงแสดงในรปท 4ค

ก. ข.

ค.

รปท 4 ก. กราฟความสมพนธระหวางคาสญญาณไฟฟา กบเวลา ของสองสภาวะทความเขมขนแตกตางกนทไดจากผลการทดลองของนกเรยน และการคานวณหาอตราการเกดปฏกรยาเคมแบบตางๆ ข. การตอบคาถามของนกเรยนและการสรปผลการทดลอง ค. การคานวณหาคาอนดบปฏกรยาจากผลการทดลอง

จากผลการศกษาขางตนจะเหนวาการจดการเรยนรโดยใชบทปฏบตการนนมสวนชวยพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนใหสงขน ซงสอดคลองกบงานวจยของ

ประเทองทพย สกมลจนทร (2545), สนสา ชางพาล (2560) และ Jeenthong T., Ruenwongsa P., & Sriwattanarothai N. (2004) ทกลาวไววาการทนกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทสง

ขน เนองจากนกเรยนไดเรยนรดวยตนเองอยางมกระบวนการ ขนตอน มการลงมอปฏบตจรง ไดฝกฝนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ไดแก

การทาการทดลอง การบนทกผลการทดลอง การ

ตความหมายขอมล และสรปผลการทดลอง นกเรยนจะมการผสานการใชทกษะตางๆ เขาดวยกน (multi skill) เพอใชในการแกปญหาทางวทยาศาสตรทาใหนกเรยนเกดการเรยนร ผานประสบการณ อกทงการจดการเรยนรโดยใชบท

ปฏบตการเคมทาใหเกดการอยากรอยากลองลงมอปฏบตดวยตนเอง นอกเหนอจากบทปฏบตการเคมจะมผลในการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสงขนซงสอดคลองกบรายงานวจยของ ธนภรณ กองเสยง (2558) ทกลาวเกยวกบการ


จดการเรยนรดวยปฏบตการนนจะทาใหเกดเงอนไขในการเรยนรขน ซงเปนทาใหเกดการเรยนรทเปนลาดบขน และเปนการสรางบรรยากาศในการเรยนร และการจดการเรยนรดวยปฏบตการเคมนนเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนไดลงมอทาผานการเรยนรเปนขนๆ ทาใหเปนการเกดโอกาสใหนกเรยนไดรบการฝกฝนในการใชการลงมอปฏบตในการพสจนทฤษฎ และความจรงตางๆ ตามรายงานวจยของ ยศวด ฐตวร (2557) ทศกษาผลของบทปฏบตการเคมวเคราะหเพอศกษาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรพบวา คะแนนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนสงขน เนองจากนกเรยนไดเกดการเรยนรในสถานการณ ไดลงมอทาการทดลองตามขนตอนทออกแบบไวอยางครบถวนสมบรณทาใหนกเรยนมโอกาสไดลองใชและพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทนกเรยนมอย


ศกษาผลการเรยนรของนกเรยนในดานอนๆทเกดจากการจดการเรยนรดวยบทปฏบตการเคม เชน ทกษะการสอสาร ทกษะการทางานรวมกนเปนเปนกลม เปนตน


ผวจยขอขอบคณ สานกงานสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) และโครงการสงเสรมครผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) ทสนบสนนงบประมาณในการศกษาวจย และขอขอบคณภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ทเออเฟอสถานท และอปกรณในการดาเนนงานวจยในครงนใหสาเรจลลวงไดดวยด



จารวฒน ชรกษ. (2557). การพฒนาบทปฏบตการเคมวเคราะห เรอง การหาปรมาณเหลกในนาตวอยางโดยใชเครองวดการดดกลนแสงอยางงาย สาหรบนสตระดบปรญญาตร. วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. 33(6) : 657-664.

ธนภรณ กองเสยง. (2558). การพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยใชกจกรรมวทยาศาสตรเสรมการเรยนร: กรณศกษาโรงเรยนปราโมทวทยา รามอนทรา. (วทยานพนธการศกษามหาบณฑต). ปทมธาน : มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

นรชย พทกษพรชย. (2557). การพฒนาประสทธผลทางการเรยนวชาวทยาศาสตรเรองการแยกสาร สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยใชกระบวนการสบเสาะความรในการทดลองเสมอน. วารสารศกษาศาสตร. 25(2) : 40-54.

ประเทองทพย สกมลจนทร. (2545). การพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตรเรองการแปรรปและทดสอบสารอาหารในพชสมนไพรสาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศรนครวโรฒ

ภพ เลาหไพบลย. (2542). แนวการสอนวทยาศาสตร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณชย.ยศวด ฐตวร. (2557). การพฒนาประสทธผลการเรยนรของนสตปรญญาตร โดยใชบทปฏบตการเคม

วเคราะห เรอง โครมาโทกราฟ. วารสารศกษาศาสตร. 25(3) : 87-97.เยาวเรศ ใจเยน. (2550). ทกษะกระบวนการวทยาศาสตรขนผสมในเรองสมดลเคมของนกเรยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลายจากโรงเรยนในจงหวดจนทบร. วารสารเกษตรศาสตร (สงคม). 28(1) : 11-22.

วาร บญลอ (2550). การพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตร เรองการปลกพชแบบไฮโดรพอนกส สาหรบนกเรยนชวงชนท 3. (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศรนครวโรฒ.

สมเกยรต พรพสทธมาศ. (2556). การจดการเรยนรวทยาศาสตรในศตวรรษท 21. วารสารหนวยวจยวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงแวดลอมเพอการเรยนร. 4(1) : 55-63

สนสา ชางพาล. (2560). การสอนแบบสบเสาะหาความร 7 ขน โดยใชชดปฏบตการเคมแบบยอสวน เพอเสรมสรางผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6. วารสารบณฑตวจย. 8(2) : 83-99.

สรพล วหคไพบลย. (2543). การพฒนาบทปฏบตการ เรอง การบาบดนาเสย สาหรบนกเรยนระดบ ชนมธยมศกษาปท 1. (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศรนครวโรฒ.

Akani O. (2015). Laboratory Teaching: Implication on Student’s Achievement in Chemistry in Secondary Schools in Ebonyi State of Nigeria. JEP. 30(6) : 206-213.

Bagley M. (2017). What is Chemistry?. Retrived June 30, 2018, Available from:URL https://www.livescience.com/45986-what-is-chemistry.html.

Barke Hans-Dieter, Hazari Al, Yitbarek Sileshi. (2009). Misconception in Chemistry. Berlin Heidel-

berg : Springer-Verlag.


Çalık MA., Kolomuç A., & Karagölge. (2010). The Effect of Conceptual Change Pedagogy on Student’s Conception of Rate of Reaction. JOTSE. 19 : 422-433

Chairam S., Somsook E., & Coll KR. (2009). Enhancing Thai Students’ Learning of Chemical Ki-netics. Res Sci Technol Educ. 1(27) : 95–115.

Chu CK., & Hong KY. (2010) Proceeding of the Sunway Academic Conference 2010/1 ; 7 Aug 2009; Petaling Jaya: Sunway University College. 1-10.

Corsaro G. (1964). A Colorimetric Chemical Kinetics Experiment. J Chem Educ. 1(41) : 48-50.Jeenthong T., Ruenwongsa P., & Sriwattanarothai N. (2004). Promoting integrated science process

skills through beta-live science laboratory. Procedia Soc Behav Sci. 116 : 3292-3296.Johnstone A.H. (1993). The Development of Chemistry Teaching: A Changing Responds to Chang-

ing Demand. J Chem Edu. 70(9) : 701-705.Kolomuç A., & Seher T. (2011). Chemistry Teachers’ Misconceptions Concerning Concept of

Chemical Reaction Rate. Eurasian J Phys Chem Educ. 3(2) : 84-101.Longman Dictionary of Contemporary English (6th ed). (2012). Harlow : Pearson Education. Laurillard Diana. (2012). Teaching as a Design Science: Building Pedagogical patterns for

learning and technology. New York : Routledge.Merrill RJ., & Ridgway, DW. (1969). The CHEMStudy Story. San Francisco : Freeman.Tobin K.G. (1990). Research on Science Laboratory Activities: In Pursuit of Better Questions and

Answer to Improve Learning. Sch Sci Math. 90(5) : 403-418.Tymecki Ł., & Koncki R. (2009). Simplified Paired-Emitter-Detector-Diodes-Based Photometry with

Improved Sensitivity. Anal Chim Acta. 639 : 73-77.

ผลกระทบของการรบรนวตกรรมในการทางานทมตอประสทธภาพในการทางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธานThe Impacts of Job Innovation Perception on Job Efficiency of Staff in Udon Thani Rajabhat University

พรพรรณ บชากล1 , อารรตน ปานศภวชร2, พลอยชมพ กตตกลโชตวฒ3

Pornpan Boochakool1, Areerat Pansuppawatt2, Ploychompoo Kittikunchotiwut3

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค เพอทดสอบผลกระทบของการรบร นวตกรรมในการทางานทมประสทธภาพในการทางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จานวน 250 คน สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การวเคราะหความถดถอยแบบพหคณ ผลการวจย พบวา 1) การรบรนวตกรรมในการทางาน ดานการสนบสนนการเรยนรและการอบรม มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธภาพในการทางานโดยรวม ดานการบรรลเปาหมายความสาเรจ ดานกระบวนการปฏบตงาน และดานการจดหาและใชทรพยากร 2) การรบรนวตกรรมในการทางาน ดานการฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธภาพในการทางานโดยรวม ดานกระบวนการปฏบตงาน และดานความพอใจของทกฝาย

คาสาคญ : การรบรนวตกรรมในการทางาน, ประสทธภาพในการทางาน, พนกงาน มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

Abstract

The purpose of this research was to examine the impact of job innovation perception on job efficiency of staff in Udon Thani Rajabhat University. A questionnaire was used as an instrument for collecting data from 250 staff. The analytical statistical method used in this research was multiple regression analysis. The research result showed that 1) the job innovation perception

in the aspect of learning and training support had positive relationships and impact on job

1 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรการจดการมหาบณฑต คณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม2 ผชวยศาสตราจารย,. คณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม3 อาจารย, คณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Master student, Master of Management, Mahasarakham Business school, Mahasarakham University2 Assistant Professor, Mahasarakham Business School, Mahasarakham University3 Lecturer, Mahasarakham Business School, Mahasarakham University


efficiency as a whole and in the aspects of goal accomplishment, internal process and operation, and system resource 2) the job innovation perception in the aspect of coaching and consulting for change had positive impact on job efficiency as a whole and in the aspects of internal process and operation, and participant satisfaction

Keywords : Job Innovation Perception, Job Efficiency, Staff in Udon Thani Rajabhat University

บทนา

ในสภาวการณปจจบนทมการแขงขนทางเศรษฐกจสง ทาใหทกองคกรไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐบาลหรอเอกชน จาเปนตองเรงพฒนาองคกร เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนใหไดเปรยบคแขงขนมากทสด เนองจากมการคดคนความรใหม ซงสามารถเปลยนแปลงไดเพยงชวขามคน องคกรใดทมองเหนประเดนน และใหความสาคญกบการลงทนในการสรางทนมนษย เพอสงเสรมใหบคลากรของตนใหมความร เพอสรางศกยภาพอนเกดจากการวจยและพฒนา อกทงยงเปนการสงเสรมการใชความคดเชงสรางสรรค การคดอยางเปนระบบ การคดเชงนวตกรรม ซงเปนแนวโนมและทศทางของการพฒนาความร (ศรภสสรศ วงศทองด, 2560 : 34) ซงกลไกขบเคลอนนวตกรรมทดทสด คอบคลากร ถอวาบคลากรเปนปจจยการผลตทมอยจากดเพยงจานวนหนง เชนเดยวกบทน วตถดบ

และเครองจกร แตบคลากรมความพเศษและซบซอนมากกวา เพราะมทศนคต มความคด มความสามารถทถกนาเขาไปปะปนใหมผลตอการทางาน จากความร ทกษะ ความเชยวชาญทมอย จงมงเนน

ผลลพธใหบคลากรทมเทศกยภาพและจตใจใหกบการทางาน เพอขบเคลอนนวตกรรมดวยความรสกอยากทาและเตมใจทจะทา เพอเพมประสทธภาพในการทางานใหมากขนกบองคกร (ดจดาว ดวงเดน, 2558 : เวบไซต)

การรบรนวตกรรมในการทางาน (Job In-novation Perception) เปนกระบวนการทางความคด และจตใจ ทแสดงออกมาเปนความเขาใจ ความ

รสกนกคด โดยอาศยแนวคดจากผบรหารรวมกบความร ทกษะ ของพนกงานทไดเรยนรจากองคกร นามาประยกตใชเพอสรางสรรคสงใหมใหเกดการพฒนา ปรบปรง และเปลยนแปลงรปแบบหรอขนตอนการทางานใหดขนกวาเดม ซงสามารถนาไปปฏบตไดจรงและเกดประโยชนสงสด ดงนน การสรางนวตกรรมในองคกรจาเปนตองปรบระบบขององค กรให สอดคล องกนเพอให เกดความคดสรางสรรค และเกดการวจยและพฒนาเพอบรรลเปาหมายในการสรางนวตกรรม รวมถงการเชอมโยงกบความรและการเรยนรของบคลากรในองคกร เพอสรางทรพยากรทมคณคาเพอใหเกดความไดเปรยบทางการแขงขนอยางยงยน (พยต วฒรงค, 2557 : 4) โดยการเปลยนแปลงองคกรนน จะตองคานงถงนวตกรรมทมความเปนไปไดและประเมนถงความเหมาะสมกบบคลากรในองคกร ทจะสามารถรบรนวตกรรมในการทางานทองคกรสรางขน ซงองคประกอบนวตกรรมในการทางานทองคกรนามาใช ประกอบดวย 1) การสนบสนนการเรยนรและการอบรม (Learning and Training Sup-

port) 2) การใชและพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology Usage and Develop-ment) 3) การฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการ

เปลยนแปลง (Coaching and Consulting for Change) และ 4) การจดการการใหรางวลทมประสทธผล (Effectiveness Reward Manage-ment) องคประกอบเหลาน ชวยใหระบบบรหารจดการนวตกรรมมประสทธภาพมากขน (ณฐยา

สนตระการผล, 2553 : 317- 325) ดงนน หากองคกรสามารถดาเนนการไดทง 4 องคประกอบ จะ

150 พรพรรณ บชากล, อารรตน ปานศภวชร, พลอยชมพ กตตกลโชตวฒผลกระทบของการรบรนวตกรรมในการทางานทมตอประสทธภาพ.....

ชวยใหบคลากรในองคกรมการคดวเคราะห เพมทกษะในกระบวนการทางาน เป นการสร างบรรยากาศในองคกรใหทกคนไดแสดงออกถงความคดดานตางๆ ของแตละบคคล ทจะเชอมโยงกระบวนการทางานของแตละงานใหประสานงานสอดคลองกนในแตละฝาย เพอนาไปสกระบวน การทางานทมประสทธภาพ เพอเปาหมายเดยวกน ประสทธภาพในการทางาน (Job Efficiency) เปนผลการปฏบตงานโดยใชเทคนค หรอกลวธการทางานตางๆ เพอใหผลการปฏบตงานเปนไปตามวตถประสงคทกาหนด โดยใชทรพยากรตางๆ ทมอย อนไดแก แรงงาน เงนทน เวลา ใหนอยทสด และเกดประโยชนสงสดตามศกยภาพของทรพยากรทมอย เนองจากการพฒนาประสทธภาพในการทางานจะประสบความสาเรจเปนทนาพอใจ จาเปนตองอาศยการปรบเปลยนพฒนาองคกร และสงเสรมการพฒนาบคลากรในองคกรจากความร ความคด หลกการ และแนวปฏบตไปพรอมๆ กน ซงการตรวจสอบประสทธภาพการทางานของบคลากรในองคกร สามารถวดไดจากการบรรลเปาหมายความสาเรจ การจดหาและใชปจจยทรพยากร กระบวนการปฏบตงาน และความพอใจของทกฝาย (สมใจ ลกษณะ, 2552 : 235) ดงนน หากองคกรไดใหพนกงานไดแสดงออกถงความสามารถ ทกษะ และความคดสรางสรรคทมออกมา เพอการพฒนาวธการทางาน

ใหเกดการยอมรบและบรรวตถประสงคขององคกรทตงไว จะเปนการเพมประสทธภาพและประสทธผลของงานออกมาไดเปนอยางดมากขน มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน (Udon Thani

Rajabhat University) เปนสถาบนอดมศกษาในกากบของรฐบาล สงกดสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษากระทรวงศกษาธการ ในกล ม

มหาวทยาลยราชภฏ 40 แหง โดยมวตถประสงคเพอใหการศกษา สงเสรมวชาการและวชาชพชนสง ทาการสอน การวจย ใหบรการทางวชาการแกสงคม ปรบปรง ถายทอดและพฒนาเทคโนโลย ทะนบารงศลปะและวฒนธรรม ผลตครและสงเสรม

วทยฐานะคร ซงในปจจบนมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน มแรงกระตนจากสภาวะแวดลอมภายในและภายนอกอยตลอดเวลา จงทาใหผบรหารของมหาวทยาลยไดใหความสาคญกบการสงเสรมสนบการเรยนร การอบรมพฒนาทกษะ เพอการปรบเปลยนวธการปฏบตทดกวาเดม และนาความรใหมมาปรบกระบวนการปฏบตงานใหเขากบยคทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา เพอเปนการเพมศกยภาพ

ในการทางานใหมประสทธภาพมากยงขน (พระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ, 2547 : 2)

จากเหตผลทกลาวมาแลวขางตนผวจยจงมความสนใจศกษาวจย ผลกระทบของการรบร นวตกรรมในการทางานทมตอประสทธภาพในการทางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน โดยมวตถประสงคเพอทดสอบวา การรบรนวตกรรมในการทางานมผลตอประสทธภาพในการทางานหรอไม อยางไร ผลลพธทไดจากการวจยสามารถเปนแนวทางสาหรบพนกงานมหาวทยาลยในการเสรมสรางทกษะ การเรยนร เพอปรบปรง พฒนา แนวความคด เพอการนาไปใชในกระบวนการทางานของพนกงานมหาวทยาลยใหบรรลเปาหมาย และบรรลความสาเรจขององคกรไดอยางมประสทธภาพสงสด

วตถประสงคงานวจย

เพอทดสอบผลกระทบการรบรนวตกรรมในการทางานทมตอประสทธภาพในการทางานของ

พนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

เ อกสาร ง านว จ ยท เ ก ย วข อ งและสมมตฐานของการวจย

ในการวจยครงน การรบรนวตกรรมในการทางานไดถกกาหนดใหเปนตวแปรอสระ และมผลกระทบต อประสทธภาพในการท างาน จากวตถประสงคขางตนสามารถสรปกรอบแนวคดในการวจย ไดดงน


การรบรนวตกรรมในการทางาน (JIO)

1. ดานการสนบสนนการเรยนรและการอบรม (LTS)

2. ดานการใชและพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ (ITD)

3. ด านการฝ กสอนและ ให ค าปร กษา เพ อการ

เปลยนแปลง (CCC)

4. ดานการจดการการใหรางวลทมประสทธผล (ERM)

ประสทธภาพในการทางาน (JEC)

1. ดานการบรรลเปาหมายความสาเรจ (GAM)

2. ดานกระบวนการปฏบตงาน (IPO)

3. ดานการจดหาและใชปจจยทรพยากร (STR)

4. ดานความพอใจของทกฝาย (PST)

รปภาพประกอบ 1โมเดลของการรบรนวตกรรมในการทางาน กบประสทธภาพในการทางาน

1. การรบรนวตกรรมในการทางาน (Job Innovation Perception) การรบรนวตกรรมในการทางาน หมายถง กระบวนการทางความคด และจตใจ ทแสดงออกมาเปนความเขาใจ ความรสกนกคด โดยอาศยแนวคดจากผบรหารรวมกบความร ทกษะ ของพนกงานทไดเรยนรจากองคกร นามาประยกตใชเพอสรางสรรค

สงใหมใหเกดการพฒนา ปรบปรง และเปลยนแปลงรปแบบ หรอขนตอนการทางานใหดขนกวาเดม ซงสามารถนาไปปฏบตไดจรงและเกดประโยชนสงสด การรบรนวตกรรมในการทางานจะเกดขน โดยผบรหารจะตองคานงถงนวตกรรมทมความเปนไปได เพอทจะสรางนวตกรรมนใหเปนวฒนธรรมองคกรทพนกงานทกคนนามาใชยดถอปฏบต ยงมปจจยทชวยเพมประสทธภาพของระบบบรหาร

จดการนวตกรรมในดานอปทานขององคกรไดเปนอยางด (ณฐยา สนตระการผล, 2553 : 317-325) ประกอบดวย

1.1 การสนบสนนการเรยนร และการอบรม (Learning and Training Support) หมายถง กระบวนการสงเสรมและใหโอกาสพนกงานเพมพน

ทกษะ และความรความสามารถทใชในการปฎบตงานใหดยงขน โดยมงเนนใหพนกงานเรยนรจากสงใหม ๆ และประสบการณจาการทางาน เพอพฒนา

ใหการทางานไดดยงขน 1.2 การ ใช และ พฒนา เทคโนโล ยสารสนเทศ (Information Technology Usage and

Development) หมายถง ความสามารถในการนาเทคโนโลยมาใชประโยชน และประยกตเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงาน เพอเพมขดความสามารถและขนตอนในการปฏบตงาน สงผลใหกระบวนการปฏบตงานมประสทธภาพยงขน 1.3 การฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง (Coaching and Consulting for Change) หมายถง ความสามารถในการฝกอบรม และการเผยแพรความร ทกษะ ขององคกร โดยการสงเสรมความรในดานเทคนคกระบวนการทางานดานใหมๆ ทเปนประโยชน มาแนะนา และใหความรแกพนกงานในองคกรอยเสมอ เพอใหพนกงานไดนาไปประยกตใชในงานใหมประสทธภาพตามเปาหมายได 1.4 การจ ดการการ ให ร า งว ลท ม

ประสทธผล (Effectiveness Reward Manage-ment) หมายถง กระบวนการวางแผน และการควบคมระบบการใหรางวลแกพนกงานในองคกร

โดยมงเนนและสงเสรมการใหรางวลทเปนธรรม ยตธรรม ในรปแบบของตวเงนและไมใชตวเงน แกพนกงานในองคกรทสามารถปฏบตงานใหองคกร

บรรลเปาหมายทตงไว โดยพจารณาจากผลสาเรจของงานทไดรบมอบหมาย 2. ประสทธภาพในการทางาน (Job

Efficiency) ประสทธภาพในการทางาน เปนผลการปฏบตงานโดยใชเทคนค หรอกลวธการทางาน


ตางๆ เพอให ผลการปฏบตงานเป นไปตามวตถประสงคทกาหนด โดยใชทรพยากรตางๆ ทมอย อนไดแก แรงงาน เงนทน เวลา ใหนอยทสด และเกดประโยชน ส งสดตามศกยภาพของทรพยากรทมอย ประกอบไปดวยองคประกอบ 4 ดาน ดงน (สมใจ ลกษณะ, 2552 : 251-252)

2.1 การบรรลเปาหมายความสาเรจ (Goal Accomplishment) หมายถง ผลการปฏบตงานของพนกงาน ทเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกรหมอบหมายทถกตอง ครบถวน สงผลใหบรรลเปาหมายขององคกรอยางมประสทธภาพ 2.2 ดานกระนวนการปฏบตงาน (Inter-nal Process and Operation) หมายถง ผลลพทของพนกงาน ปฏบตตามกระบานการขนตอนตามทองคกรไดวางรปแบบการทางาน โดยนาความร ทกษะ มาประยกตใชเพอปรบปรงกระบวนการปฏบตงานของตนเองอยางตลอดเวลา 2.3 ด านการ จดหาและ ใช ป จ จ ยทรพยากร (System Resource) หมายถง ผลตอบแทนจากการทพนกงานนานวตกรรมและเทคโนโลยตางๆ เขามาชวยในขนตอนการทางานไดอยางเหมาะสม ซงสามารถลดตนทนและเวลาในการปฏบตงาน เพอใหผลการปฏบตงานบรรลตามวตถประสงคขององคกร

2.4 ดานความพอใจของทกฝาย (Par-ticipant Satisfaction) หมายถง ผลลพธจากการทพนกงานสามารถปฏบตงานไดแลวเสรจ เปนทยอมรบของบคคลในองคกร และผลงานนนสามารถ

นามาใชใหเกดประโยชนในองคกรได ทาใหพนกงานเกดความภาคภมใจในงานของตน ซงสงผลใหพนกงานปฏบตงานดวยความสขใจ เตมใจ และเตมความสามารถ ทาใหมแรงจงใจในการปฏบตงาน และพฒนางานใหดขนไป

สมมตฐานการวจย : การรบรนวตกรรมในการทางาน มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธภาพในการทางาน

วธการดาเนนการวจย

1. กระบวนการ และวธ เลอกกล มตวอยาง กระบวนการเลอกกลมตวอยางสาหรบการวจยครงน ประชากรกลมตวอยาง (Sample Popu-lation) ทใชในการวจย ไดแก พนกงานมหาวทยาลย

ราชภฏอดรธาน (กองบรหารงานบคคล มหาวทยาลย

ราชภฏอดรธาน, 2559 : เวบไซต) เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม(Questionnaire) ซงไดสรางตามวตถประสงค และกรอบแนวคดการวจยทกาหนดขน ประกอบดวย ขอมลทวไปของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ความคดเหนเกยวกบการรบรนวตกรรมในการทางาน และความคดเหนเกยวกบประสทธภาพในการทางาน ซงผวจยไดสงแบบสอบถามทางงานสารบรรณมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จานวน 250 ฉบบ ปรากฏวา ไดรบแบบสอบถามตอบกลบทงสน จานวน 177 ฉบบ ซงทงหมดเปนแบบสอบถามทมการตอบสมบรณครบถวน คดเปนรอยละ 70.80 เมอเปรยบเทยบกบจานวนแบบสอบถามทสงไปยงกลมตวอยาง ซงสอดคลองกบ Aker, Kumar และ Day (2001) ไดเสนอวา การสงแบบสอบถาม ตองมอตราการตอบกลบอยางนอย รอยละ 20 จงจะถอวายอมรบไดวาขอมลมจานวนเพยงพอทจะนาไปวเคราะหตอไป โดยใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทงสน 120 วน

2. การวดคณสมบตของตวแปร การรบรนวตกรรมในการทางาน เปนตวแปรอสระ ซงสามารถจาแนกออกเปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานการสนบสนนการเรยนร และฝกอบรม จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการใหความสาคญกบการเรยนร ทกษะ สงเสรมใหม

การเรยนรสงใหม 2) ดานการใชและการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ จานวน 4 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการใหความสาคญในการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการบรหารจดการ


ใหถกตองและลดเวลา 3) ดานการฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง จานวน 5 คาถาม โคยครอบคลมเกยวกบการถายทอดความรและเทคนคในการปฏบตงาน การยอมรบความขอ ขอเสนอแนะ ความคดเหนมาปรบปรงในการปฏบตงานของตนเอง และ 4) ดานการจดการการใหรางวลทมประสทธภาพ จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการใหคาตอบแทน หลกเกณฑการประเมน การขนเงนเดอน และสวสดการตางๆของหนวยงานทพนกงานมหาวทยาลยพงไดรบ ซงผวจยปรบปรงจาก (ณฐยา สนตระการผล, 2553 : 317 - 325) ประสทธภาพในการทางาน เปนตวแปรตาม ซงสามารถจาแนกออกเปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานการบรรลเปาหมายความสาเรจ จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการปฏบตงานตามหนาททไดมอบหมายไดอยางสมบรณ และถกตอง 2) ดานกระบวนการปฎบตงาน จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการนาความร และทกษะมาพฒนากระบวนการทางานตามแบบแผนการปฏบตงานขององคกร 3) ดานการจดหาและใชทรพยากร

จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบการใชวสดสานกงานไดอยางคมคา ลดตนทน และลดระยะเวลาในการปฏบตงาน 4) ดานความพอใจของทกฝาย จานวน 5 คาถาม โดยครอบคลมเกยวกบผลของการปฏบตงานทผบรหารหรอบคคลในองคกรใหการยอมรบ สะทอนถงความสามารถในการ

ปฎบตงาน ซงผวจยปรบปรงจาก (สมใจ ลกษณะ, 2552 : 235) 3. คณภาพของเครองมอทวด

ผ วจยไดทาการทดสอบความเทยงตรง ความเชอมนและคาอานาจจาแนกรายขอ โดยทาการตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาผานการ

พจารณาของผเชยวชาญ และหาคาความเชอมนของเครองมอ (Reliabit i ty test) โดยใชค า

สมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient Method) ตามวธของครอนบาค (Cronbach) ซงการรบรนวตกรรมในการทางาน มคาสมประสทธอแลฟาอยระหวาง 0.796 – 0.874 และประสทธภาพในการทางาน มคาสมประสทธแอลฟา อยระหวาง 0.795 – 0.865 สอดคลองกบ สมบต ทายคาเรอ (2552 : 90) ทไดเสนอวา การทดสอบคาความเชอมนของเครองมอ เกนกวา 0.70 เปนคาทยอมรบไดวา แบบสอบถามมคณภาพดเพยงพอทจะนาไปเกบขอมลเพอการวจยตอไป การหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอ (Discriminant Power) โดยใชเทคนค Item-total Correlation ซงการรบรนวตกรรมในการทางานไดคาอานาจจาแนก (r) อยระหวาง 0.702 – 0.850 สอดคลองกบ รงสรรค มณเลก และคณะ (2546 : 35) ไดนาเสนอวา การทดสอบคาอานาจจาแนกเกนกว า .040 เป นค าทยอมรบได แบบสอบถามมคณภาพดเพยงพอทจะนาไปเกบขอมลเพอการวจยตอไป 4. สถตทใชในการวจย สาหรบการวจยครงน ผ วจยได ใช การ

วเคราะหการถดถอยแบบพหคณ ทดสอบความสมพนธระหวางการบรนวตกรรมในการทางานทมประสทธภาพในการทางานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ซงเขยนเปนสมการ ดงน

สมการ JEC = β0 + β

1 LTS + β

2ITD + β

3 CCC

+ β4 ERM + ε

ผลลพธการวจยและการอภปรายผล

ผ วจยทาการวเคราะหสหสมพนธ การวเคราะหถดถอยอยางงาย การวเคราะหความ

ถดถอยแบบพหคณ และการสรางสมการพยากรณตามทไดตงสมมตฐาน


ตาราง 1 การวเคราะหสหสมพนธการรบรนวตกรรมในการทางานกบประสทธภาพในการทางานโดยรวม ของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

ตวแปร JEC LST ITD CCC ERM VIFs4.07 3.95 3.79 3.65 3.43

S.D. 0.51 0.65 0.79 0.73 0.80JEC - 0.517* 0.503* 0.540* 0.209*

LTS - 0.687* 0.701* 0.365* 2.292

ITD - 0.720* 0.293* 2.425

CCC - 0.471* 2.802

ERM - 1.303* มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

จากตาราง 1 พบวา ตวแปรอสระแตละดานมความสมพนธกนซงอาจทาใหเกดปญหาความสมพนธเชงเสนของตวแปรอสระ (Multicollinearity) ดงนน ผวจยจงทาการทดสอบ Multicollinearity โดยใชคา VIFs ปรากฏวา คา VIFs ของตวแปรอสระ มคาตงแต 1.303 - 2.802 ซงมคานอยกวา 10 แสดงวาตวแปรอสระมความสมพนธกน แตไมมนยสาคญ (Black, 2013 : 585) เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรอสระการรบร นวตกรรมในการทางานในแตละดาน พบวา มความสมพนธกบตวแปรตามประสทธภาพในการทางานโดยรวม (JEC) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธระหวาง 0.209 - 0.540

จากนน ผวจยไดทาการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณและสรางสมการพยากรณประสทธภาพในการทางานโดยรวม (JEC) ดงน JEC = 2.368 + 0.175LST + 0.095ITD + 0.214CCC – 0.038ERM ซงจากสมการทไดน สามารถพยากรณประสทธภาพในการทางานโดยรวม (JEC) ไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (F = 22.358; p < 0.001) และคาสมประสทธของการพยากรณปรบปรง (Adj R2) เทากบ 0.327 เมอนาไปทดสอบความสมพนธ ระหว างตวแปรอสระการรบร นวตกรรมในการทางานแตละดานกบตวแปรตามประสทธภาพในการทางานโดยรวม (JEC) ปรากฏดงตาราง 2

ตาราง 2 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยกบประสทธภาพในการทางานโดยรวม ของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

การรบรนวตกรรมในการทางานประสทธภาพในการทางานโดยรวม

t p -valueสมประสทธการถดถอย

ความคลาดเคลอนมาตรฐาน

คาคงท (α) 2.368 0.208 11.389* < 0.001

1. ดานการสนบสนนการเรยนรและการอบรม(LTS) 0.175 0.073 2.386* 0.018

2. ดานการใชและพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ (ITD) 0.095 0.062 1.526 0.129

3. ดานการฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง (CCC)

0.214 0.072 2.956* 0.004

4. ดานการจดการการใหรางวลทมประสทธผล (ERM) -0.038 0.045 -0.851 0.396

F = 22.358 p < 0.001 Adj R2 = 0.327

* มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05


จากตาราง 2 พบวา การรบรนวตกรรมในการทางาน ดานการสนบสนนการเรยนรและฝกอบรม ดานการฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธภาพในการทางานโดยรวม เนองจากผบรหารตองใหความสาคญกบการเพมทกษะ ความร แนวคด เพอสรางสรรคสงใหมในการพฒนากระบวนการทางานใหแกบคลากรในการทางานไดรวดเรวทนกบสภาวการณในปจจบนทเปลยนแปลงและสามารถแกไขปญหาในงานของตนเองได สอดคลองกบแนวคดของ เฉลมพงศ มสมนย (2559 : เวบไซต) กลาววา การพฒนาทรพยากรมนษยโดยการฝกอบรม เปนการจดใหพนกงานไดรบความรเพมเตม ไดมโอกาสฝกฝนทกษะ และปรบทศนคตในหลกสตรตางๆ ทหนวยงานทงภายในและภายนอกไดกาหนดขน โดยเปนการพฒนาทรพยากรบคคลดานความร ความสามารถ ทกษะ และมทศนคตทเหมาะสมกบการทางานทเปนความรบผดชอบของพนกงานในปจจบน ทงน เพราะความจาเปนของหนวยงานทตองการประสทธผล

จากการปฏบตงานอยางมประสทธภาพของบคลากรในหนวยงาน เพอใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว เนองจากเมอเวลาผานไป หนวยงานมกจะมการเปลยนแปลง ซงเกดจากการขยายตวของหนวยงาน การเปลยนแปลงนโยบาย การปรบโครงสรางและการเปลยนแปลงวธการปฏบตงาน

การพฒนาทางดานเทคโนโลย การพฒนาของเครองจกร วสด อปกรณ ตลอดจนความกาวหนาทางดานวทยาการ ฯลฯ สงเหลาน ไดกลายเปน

ปจจยทผลกดนใหจาเปนตองพฒนา และปรบปรงวธการปฏบตงานของบคลากรใหสอดคลองกบภาระงานของหนวยงานหรอองคกร และสอดคลอง

กบงานวจยของ จฑามาศ จนทรเปลง (2553 : 87) พบวา การพฒนานวตกรรมใหมๆ ตองอาศยความคดสรางสรรค เพอทจะนาไปสการคดคนใหมๆ ในการทางาน การเขารบการฝกอบรมกเปนสวนหนงทจะทาใหบคลากรภายในองคกรนาความรทไดจาก

การเขารบการฝกอบรม มาพฒนาและประยกตใชในการทางาน

ขอเสนอแนะสาหรบการวจยในอนาคต

และประโยชนของการวจย

1. ขอเสนอแนะสาหรบการวจยในอนาคต การวจยครงนผทสนใจสามารถนาไปศกษาผลกระทบของการรบรนวตกรรมในการทางานทมป ระส ทธ ภาพในการท า ง านของพน ก งานมหาวทยาลยราชภฏอดรธานไปเปนแนวทางในการวางแผนการเพมนวตกรรมในการทางาน เพอใหมประสทธภาพในการทางานตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกร และควรศกษาถงปญหาและอปสรรคของการรบรนวตกรรมในการทางาน เพอจะนาข อมลไปประยกต ใช ในงานได อย างมประสทธภาพ และมความถกตอง นาเชอถอมากยงขน ซงสามารถนางานวจยดงกลาวไปใชใหเกดประโยชนตามความตองการ และกอให เกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด 2. ประโยชนของการวจย การวจยครงน ผบรหารมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน สามารถนาไปเปนแนวทางในการปรบปรงกระบวนการทางานของพนกงาน หรอประยกตใชกบงานในแตละหนวยงาน ความร ใหกบพนกงานพรอมทจะเรยนรพฒนาตนเอง เพอเปนแนวทางใน

การพฒนากระบวนการทางานใหเปนแนวทางใหมๆ ของวธการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตามความตองการขององคกร

สรปผลการวจย

การรบรนวตกรรมในการทางานมผลกระทบเชงบวกกบประสทธภาพในการทางาน ดงนนผบรหารมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ควรใหความสาคญการสนนการเรยนรและการอบรม และการฝกสอนและใหคาปรกษาเพอการเปลยนแปลง ให


พนกงานมหาวทยาลยไดเรยนร ทกษะ เพมพนความรไปประยกตใชเพอสรางความไดเปรยบ โดยนาความรทไดมาประยกตใชในกระบวนการปฏบต

งานของตนและปรบเปลยนใหทนสมยเหมาะสมกบหนวยงาน เพอใหสามารถดาเนนงานบรรลเปาหมายขององคกรได


กองบรหารงานบคคล มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน. (2559). คนเมอ 13 สงหาคม 2559, จาก http://portal2.udru.ac.th.

จฑามาศ จนทรเปลง. (2553). ผลกระทบของนวตกรรมในการทางานทมตอประสทธภาพการทางานของนกบญชบรษทในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธ บชม. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม

เฉลมพงศ มสมนย. (2559). การสรางนวตกรรมเพอการพฒนาทรพยากรมนษยโดยการฝกอบรม. คนเมอจาก 18 สงหาคม 2560, จาก http://www.sms-stou.org/archives/953?lang=th.

ณฐยา สนตระการผล. (2553). การสรางนวตกรมใหเปน Core Competency. กรงเทพฯ : เอกซเปอรเนท.ดจดาว ดวงเดน. (2558). สรางนวตกรรมในองคกรดวย Human-Centered Productivity. คนเมอ 27 มนาคม

2558, จาก http://www.ftpi.or.th/2015/2084.พยต วฒรงค. (2557). การจดการนวตกรรม. กรงเทพฯ : สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลยพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. 2547. (2547). ราชกจจานเบกษา.

รงสรรค มณเลก และคณะ. (2546). การพฒนาเครองมอสาหรบการประเมนการศกษา. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ศรภสสรศ วงศทองด. (2560). การพฒนาทรพยากรมนษย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมใจ ลกษณะ. (2552). การพฒนาประสทธภาพในการทางาน. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

สมบต ทายคาเรอ. (2552). ระเบยบวธวจยสาหรบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร. มหาสารคาม :มหาวทยาลยมหาสารคาม.

Aaker, A., Kumar, V. & Day, C.S. (2001). Marketing research. New York : John Wiley & Son.Black, K. (2013). Applied Business Statistic Making Better Business Decisions. 7th ed. Singapore

: Wiley.

ประวตศาสตรระบบความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณHistory of the Arabian Peninsula International Relations in Late Antiquity

พรรณทพย เพชรวจตร1

Phanthip Petchvichit1

บทคดยอ

การศกษาระบบความสมพนธระหวางประเทศตงแตอดตทผานมามกไมใหความสาคญกบประวตศาสตร แตแบรร บซานกบรชารด ลตเตลมความพยายามใหความสาคญกบประวตศาสตรในการ

ศกษาระบบความสมพนธระหวางประเทศ ในหนงสอ International Systems in World History: Remaking the Study of International Relations ทงสองคนไดนาเสนอประวตศาสตรและขอถกเถยงทางทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศอยางเปนระบบ แตยงคงมลกษณะทเนนยโรปเปนศนยกลางในการวเคราะหความสมพนธ ทาใหเกดการละเลยชวงเวลาหนงทางประวตศาสตรทยโรปอยในยคกลางซงเทคโนโลยในการปฏสมพนธและความสมพนธระหวางประเทศในชวงเวลานนคอนขางหยดนง ขณะทความสมพนธระหวางประเทศทเกดขนบนคาบสมทรอาระเบยในชวงเวลาเดยวกนกลบแสดงใหเหนความหลากหลายของหนวยการปกครอง เทคโนโลยในการปฏสมพนธ และการปฏสมพนธในดานตาง ๆ ดงนน การศกษาประวตศาสตรความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณจะชวยเตมเตมชวงเวลาทขาดหายไปในงานของบซานกบลตเตล

คาสาคญ : อาระเบย, ความสมพนธระหวางประเทศ, และปลายยคโบราณ

Abstract

Studies of international relations in the past did not give much attention to history, nonetheless, Barry Buzan and Richard Little attempted to focus on history for the study of international system in the book “International Systems in World History: Remaking the Study of International Relations.” They presented history and international relations theory systematically while emphasizing Eurocentric and neglecting the Middle Age period when interaction capacities

and international relations were static. On the other hand, international relations of the Arabian

1 อาจารยประจา แขนงวชาไทยคดศกษา สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช1 Lecturer, Thai Studies, School of Liberal Arts, Sukhothai Thammathirat Open University

158 พรรณทพย เพชรวจตรประวตศาสตรระบบความสมพนธระหวางประเทศ.....

Peninsula revealed a variety of units, interaction capacities, and international relations. Therefore, the study of Arabian international relations history in late antiquity can fulfill the lack of Buzan and Little’s research.

Keywords: Arabia, international relations, and late antiquity

บทนา

ดนแดนบรเวณคาบสมทรอาระเบย (The Arabian Peninsula) ครงหนงเคยเปนสมรภมในการแยงชงอานาจเหนอดนแดนของจกรวรรด ซงเกยวพนกบอาณาจกร และกลมชนเผาตางๆ ทมปฏสมพนธกนทงในทางการเมอง เศรษฐกจ รวมไปถงดานสงคม อกทงยงมพฒนาการทางการทตทสาคญเกดขน ซงยงไมคอยมการศกษาในแงของการเปนระบบความสมพนธระหวางประเทศ เนองจากยงไมเปนระบบทสมบรณ อยางไรกตาม การปฏสมพนธระหวางหนวยการปกครองทมความแตกตางหลากหลายน สามารถชวยทาความเขาใจการศกษาระบบความสมพนธระหวางประเทศ และ

เนองจากเปนประวตศาสตรชายขอบของยโรปจงชวยใหเราไดเหนความแตกตางจากการศกษาระบบความสมพนธ ระหวางประเทศทใช ยโรปเปนศนยกลางไดเปนอยางด หากพจารณาประวตศาสตรระบบความ

สมพนธระหวางประเทศในงานของแบรร บซานกบรชารด ลตเตล (Barry Buzan and Richard Little) จากหนงสอเรอง International Systems in World

History: Remaking the study of international relations (Buzan and Little, 2000) จะพบวาทงสองอธบายประวตศาสตรความสมพนธระหวาง

ประเทศตามลาดบมาตงแตยคทมนษยเรมรวมกลมแบบลาสตว-หาของปา จนกระทงถงระบบความสมพนธระหวางประเทศในยคปจจบน โดยมการนาเสนออยางเปนระบบ คอ รปแบบของหนวยการปกครอง เทคโนโลยในการปฏสมพนธ และการ

ปฏสมพนธในดานตาง ๆ ไดแก ดานการทหาร-

การเมอง ดานเศรษฐกจ และดานสงคม แมวาทงสองจะพยายามศกษาประวตศาสตรในหลายพนทเพอใหครอบคลมทวโลก แตประวตศาสตรในชวงระหวาง ค.ศ. 300-600 ไมไดรบการกลาวถงมากนก ดงจะเหนไดจากการกลาวถงความสามารถในการปฏสมพนธของระบบความสมพนธระหวางประเทศในยคโบราณและยคคลาสสก และขามไปกลาวถงระบบความสมพนธระหวางประเทศสมยใหมหลงครสตศตวรรษท 15 โดยละเลยชวงเวลาทนกประวตศาสตรเรยกวา “ยคกลาง” ของยโรปไป แมวามความพยายามอางถงพนทเอเชยในชวงเวลาเดยวกนแตกไมสะทอนใหเหนความหลากหลายของหน วยการปกครอง เทคโนโลยในการปฏสมพนธ และการปฏสมพนธในดานตาง ๆ ของชวงเวลานมากนก ซงเขาใจไดวาเปนผลมาจากปญหาการยดยโรปเปนศนยกลาง จงมองขามยคกลางของยโรปทอย ในระบบฟวดลภายหลงจกรวรรดโรมนตะวนตกลมสลายใน ค.ศ. 476 ทาใหขาดพลวตความสมพนธระหวางประเทศไป อยางไร

กตาม คาบสมทรอาระเบยบในชวงตงแต ค.ศ. 300 เปนตนมา มความสมพนธระหวางประเทศทมพลวตอยางตอเนอง บทความนจงไดหยบยกประวตศาสตรความสมพนธระหวางประเทศในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณมาศกษาเพอชวยเตมเตมชวงเวลาทขาดหายไปจากงานของบซานและลตเตล

สาเหตทเลอกพนทบรเวณคาบสมทรอาระเบยและชวงเวลาปลายยคโบราณ (late antiquity) เพราะเปนพนทและชวงเวลาทมการปฏสมพนธกน

อยางซบซอนของสองจกรวรรดทยงใหญ ไดแก จกรวรรดไบแซนไทนและจกรวรรดเปอรเซย อกทง


ยงมอาณาจกรเอธโอเปย อาณาจกรฮมยา รวมไปถงแควนตางๆ ทเปนตวแสดงสาคญในระบบความสมพนธบนคาบสมทรน บรเวณคาบสมทรอาระเบยในชวงเวลาดงกลาวไมเพยงแตแสดงใหเหนถงความหลากหลายของตวแสดงในระบบกอนความสมพนธระหวางประเทศ3 ไดเปนอยางดเทานน แตยงสะทอนใหเหนถงความเชอมโยงกนระหวางระบบความสมพนธระหวางประเทศในทวปทง 3 คอ เอเชย ยโรป และแอฟรกา โดยเฉพาะในชวงเวลาปลายยคโบราณกอนทจกรวรรดของพวกมสลมจะถอกาเนดขน ทาใหในชวงเวลานการปฏสมพนธทางสงคมของดนแดนบรเวณดงกลาวมความนาสนใจเปนอยางยง ในแงการเกดขนใหมและการปะทะกนระหวางศาสนาสากล 3 ศาสนา คอ ศาสนายว ศาสนาครสต และศาสนาอสลาม ซงในทายทสดแลวศาสนาเกดใหมอยางอสลามกสามารถพชตไดทงดนแดนและความเชอในแถบคาบสมทรอาระเบย ทาใหเกดการ

เปลยนแปลงรปแบบการปฏสมพนธครงใหญของระบบความสมพนธระหวางประเทศทงระบบยอยบรเวณคาบสมทรอาระเบยเองและระบบความสมพนธระหวางประเทศของทงโลกในเวลานน ดนแดนบรเวณคาบสมทรอาระเบยเปนพนทซงอยระหวางทวปเอเชยทางตะวนออกและตะวนออกเฉยงเหนอและทวปแอฟรกาทางตะวนตก โดย

มทะเลแดง (Red sea) คนระหวางคาบสมทรกบ

ทวปแอฟรกา และอาวเปอร เซยคนระหวางคาบสมทรกบทวปเอเชย สวนบรเวณทางตอนใต

ตดตอกบทะเลอาระเบยตลอดแนวคาบสมทร ในอดตคาบสมทรอาระเบยเปนดนแดนทอยระหวางอาณาจกรและจกรวรรดมหาอานาจมาโดยตลอด นอกจากน ยงเปนบรเวณทอยระหวางอารยธรรมโบราณทยงใหญถง 3 อารยธรรม ไดแก อารยธรรมเมโสโปเตเมย อารยธรรมอยปต และอารยธรรมโรมน ทาใหพนทบรเวณคาบสมทรอาระเบยมความนาสนใจอยางมาก โดยเฉพาะตอนเหนอของคาบสมทรทเปนแหลงกาเนดศาสนาสากลของโลกถง 3 ศาสนา คอ ศาสนายว ศาสนาครสต และศาสนาอสลาม อยางไรกตาม ประวตศาสตรของดนแดนบรเวณคาบสมทรอาระเบยยงคงมความคลมเครออยสงมากตงแตยคโบราณ เนองจากถกจดวาเปนชายขอบของอานาจของจกรวรรดอนยงใหญอยางโรมนและเปอรเซย และเมอเขาสยครงเรองภายใตจกรวรรดมสลมประวตศาสตรชวงเวลาดงกลาวกดจะเปนเรองลกลบพอๆ กบโลกของพวกมสลม การศกษาประวตศาสตรคาบสมทรอาระเบยเพงเรมทากนอยางจรงจงตงแตทศวรรษ 1970 เปนตนมา เมอโลกมสลมอาหรบเรมเปดสภายนอกมากขน นนทาใหนกวชาการสามารถเขาถงหลกฐานทางประวตศาสตรหลายอยางทครงหนงเคยเปนเรองตองหาม พรอมกบแนวทางการศกษาของนกวชาการกล มหนงทมแนวคดความตอเนองของ

จกรวรรดโรมน นนคอ พวกทศกษา Late Antiquity ทเกดในชวงทศวรรษ 1970 (Bowersock, Brown and Grabar, 2001, pp. vii-xii) ดงนน จงเรมมงานของประวตศาสตร จากโลกตะวนตกเกยวกบ

ประวตศาสตรของคาบสมทรอาระเบยมากขนเรอยๆ บทความ นม ง ศกษาประ วตศาสตร คาบสมทรอาระเบยในมตของกรอบทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ เพอจะแสดงใหเหนถงระบบความสมพนธระหวางประเทศระบบหนงทใน

เวลาตอมาจะคอยๆ รวมเขาสระบบความสมพนธระหวางประเทศของโลก และเพอเตมเตมชวงเวลาทขาดหายไปในงานศกษาของบซานและลตเตล

3 ระบบกอนความสมพนธระหวางประเทศ (pre-interna-

tional systems) หมายถง ระบบความสมพนธกอนการเกดรฐ นกทฤษฎทศกษาระบบโลกมองวาความคดเรอง

ระบบทาให พวกเขาสามารถศกษาช วงเวลาในประวตศาสตรกอนหนาการเกดขนของรฐได ทงกลมและ

เผาเปนระบบขนาดเลก (mini-systems) ทมการแลก

เปลยนสนคาฟมเฟอย ถงจะไมกอใหเกดระบบขนาดใหญ แตวาระบบขนาดเลกยงคงดารงอย แมวาจะกาลงถกกลน

โดยระบบโลกสมยใหม


หนวยการปกครองทมปฏสมพนธกนใน

บรเวณคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยค

โบราณ

รปแบบหนวยการปกครองในดนแดนคาบสมทรอาระเบยทมการปฏสมพนธกนในชวงปลายยคโบราณ (late Antiquity) นน มความหลากหลายเปนอยางมาก สาหรบบรเวณคาบสมทรอาระเบยเองในชวงเวลานมหนวยการปกครองทหลากหลายรปแบบ ไมใชมแตเพยงชนเผาเรรอนในทะเลทรายเหมอนยคกอนประวตศาสตรและยคโบราณ เนองจากอทธพลทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง รวมไปถงศาสนาจากบรเวณรอบขางทมการปฏสมพนธกนทาใหชนเผาในคาบสมทรอาระเบยบางสวน เรมตงถนฐานและพฒนาหนวยการปกครองจนกลายเปนรปแบบแควนและอาณาจกรในทสด บรรดาหน วยการปกครองเหล านกมปฏสมพนธกบหนวยการปกครองโดยรอบ เพราะบรเวณคาบสมทรอาระเบยนนมความสาคญในแงทเปนภมศาสตรซงเชอมตอระหวางทวปใหญถง 3 ทวป ไดแก ยโรป เอเชย และแอฟรกา ดงนน การศกษาความสมพนธ ของการปฏสมพนธ บนคาบสมทรอาระเบยจะชวยแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางทวปทงสามตงแตชวงปลายยคโบราณแลว โดยมรปแบบหนวยการปกครองทเปนตวแสดง ดงน จกรวรรด

หนวยการปกครองรปแบบจกรวรรดทมการปฏสมพนธในบรเวณคาบสมทรอาระเบยนน มอย 2 จกรวรรดดวยกน นนคอ จกรวรรดไบแซนไทน

กบจกรวรรดเปอรเซย ซงในสวนนจะกลาวถงความเปนมาทางประวตศาสตรทจกรวรรดทงสองเรมเขา

มามปฏสมพนธกบหนวยการปกครองในคาบสมทรอาระเบย ดงน ทางดานตะวนออกของคาบสมทรอาระเบย

ในครสตศกราช 224 จกรวรรดของพวกพารเทยนในบรเวณทเปนประเทศอหรานปจจบน ไดถกชน

อกกลมหนงคอ พวกซาสซานดเขายดครอง และไดสร างจกรวรรดซาสซาเนยขน ซ งมอทธพลครอบคลมพนทฝงขวาของแมนายเฟรตส ในอกหนงศตวรรษตอมาพวกซาสซานดกไดสรางความย งใหญให แก จกรวรรดท เราร จกกนดในชอ จกรวรรดเปอรเซย สวนทางดานตะวนตกเฉยงเหนอของคาบสมทรอาระเบย ในครสตศกราช 324 จกรพรรดคอนสแตนตนแหงจกรวรรดโรมนไดยายเมองหลวงจากกรงโรมมายงไบแซนไทน ซงรจกกนในชอ “โรมใหม” (New Rome) เขตอทธพลของจกรวรรดไบแซนไทนคอ ทางตะวนออกของทะเล

เมดเตอรเรเนยน (Bowersock, 2012, p. 3) คาบสมทรอาระเบยเปนดนแดนทอยกงกลางระหว างจกรวรรด ใหญ ท งสอง ทาให ในการปฏสมพนธระหวางไบแซนไทนและเปอรเซยมผลกระทบและมปฏสมพนธกบบรเวณทบทความนม งศกษา สาหรบปฏสมพนธระหวางทงสองจกรวรรดเรมตงแตประมาณครสตศตวรรษท 3 เมอจกรวรรดเปอรเซยซงในเวลานนปกครองโดยพวกแซสซานด (Sassanid) ไดยกกองทพรกรานไปทางตะวนตกโดยขามซเรยและเอเชยนอย (Asia Minor) ซงในเวลานนเปนสวนหนงของจกรวรรดโรมน ทาใหเกดการปะทะกนระหวางสองจกรวรรดซงถอเปนมหาอานาจในเวลานน (Bowersock, 2012, pp. 3-4)

อาณาจกร

หนวยการปกครองรปแบบอาณาจกรทมการปฏสมพนธกนบรเวณคาบสมทรอาระเบยในชวงปลายยคโบราณ ม 2 อาณาจกรดวยกน คอ อาณาจกรฮมยาทางตอนใตของคาบสมทรอาระเบยและ

อาณาจกรเอธโอเปยซงอยทางตะวนออกของทวปแอฟรกา ทงสองอาณาจกรมความสมพนธระหวางกนภายใตอทธพลของจกรวรรดใหญ นอกจากนทงสองอาณาจกรกยงแขงขนกนเองดวย (Bowersock, 2012, pp. 1-27) สวนหนงเปนเพราะบรเวณของ

อาณาจกรทงสองเปนเขตการชวงชงอทธพลกนระหวาง 2 จกรวรรดใหญ ในแงนจะเหนไดวาความสมพนธในบรเวณดงกลาวมความทบซอนกน กลาว


คอ แมว าอทธพลของทงจกรวรรดโรมนและเปอร เซยจะครอบคลมบร เวณนน แตกไม มเสถยรภาพและกขนอยกบความแขงแรงของแตละจกรวรรดในแตละชวงเวลา ซงความเปนอสระของอาณาจกรทงสองกจะแปรผกผนกบความเขมแขงของจกรวรรด สาหรบอาณาจกรฮมยานนอยในประเทศเยเมนปจจบน เปนดนแดนแรกในคาบสมทรอาระเบยทนบถอศาสนายว แมว าต นกาเนดของอาณาจกรนจะยงคงมความคลมเครออยมาก แตเชอวาอาณาจกรดงกลาวเรมกอตวตงแตศตวรรษท 3 เปนตนมา โดยมกษตรยปกครอง ซงราชวงศสดทายสนสดในศตวรรษท 6 เขตแดนกวางขวางสดทอาณาจกรฮมยามอทธพลกคอ ทวบรเวณตอนใตของคาบสมทรอาระเบย (Mikanowski, 2013) ครอบคลมบรเวณอาวและชองแคบเอเดน (Aden gulf) ซงเปนปจจยสาคญในดานเศรษฐกจของคาบสมทรอาระเบย และเป นพนททท งสองอาณาจกรพยายามชวงชงกนอย สวนอาณาจกรเอธโอเปยจากบนทกเสนทางการเดนเรอ (Periplus)ในทะเลอรทเธรยน ทเขยนขนตอนตนของศตวรรษท 2 ไดกลาวถงเมองอกซม (Axum) วาเปนเมองหลวงของอาณาจกรเอธโอเปย แสดงใหเหนวาอาณาจกรดงกลาวนเกดขนกอนศตวรรษท 2 และสนสดลงในศตวรรษท 10

อาณาจกรเอธโอเปยเรมมอทธพลเขาไปแทรกแซงในคาบสมทรอาระเบยในอกหนงศตวรรษใหหลง (Bowersock, 2013, pp.7-14) กระทงในศตวรรษท 5 กษตรยของเอธโอเปยมแนวคดเรองกษตรยเหนอ

กษตรย จ งได รกรานเข าไปทางตอนใต ของคาบสมทรอาระเบยอกครงและสามารถพชตอาณาจกรฮมยาไดสาเรจ (Bowersock, 2012, pp.7-11)

การปฏสมพนธระหวางอาณาจกรฮมยาและเอธโอเปยเรมขนในครงหลงของศตวรรษท 3 เมอกษตรยเอธโอเปยในเวลานนไดนากองทพบกรกเขามายดครองบรเวณตะวนตกเฉยงใตของคาบสมทรอาระเบย อยางไรกตาม กษตรยเอธโอเปยครอบ

ครองดนแดนบรเวณดงกลาวไดเพยงชวงเวลาสนๆ เมอผนาของชาวฮมยาทอยตอนใตของคาบสมทรไดรวบรวมกองกาลงและอางสทธเหนอโพนทะเลไปจนถงดานตะวนออกของแอฟรกา ซงเปนเขตอทธพลของอาณาจกรเอธโอเปยดวย (Bowersock, 2012, pp.7-27) นบวาเปนจดเรมตนของการปฏสมพนธระหวางทงสองอาณาจกร ซงสวนใหญจะอยในรปแบบของความขดแยง การเกดขนของทงสองอาณาจกรนนอยภายใตการสงเกตการณของทงจกรวรรดไบแซนไทนและเปอรเซย และตางกสนบสนนและเปนพนธมตรกบฝายตรงขาม สาหรบจกรวรรดไบแซนไทนเปนพนธมตรกบอาณาจกรเอธโอเปยและคอยสนบสนนใหเอธโอเปยแพรขยายอทธพลเขามาในคาบสมทรอาระเบย สวนจกรวรรดเปอรเซยเปนพนธมตรและคอยสนบสนนอาณาจกรฮมยาในการตอตานการแพรขยายอทธพลของไบแซนไทนและเอธโอเปย (Bowersock, 2012, pp. 19-27)

ภาพท 1 แผนทแสดงอาณาเขตของอาณาจกรฮมยาและเมองโดยรอบ จาก (Bowersock, 2013)

แควนและกลมชนเผา แมวาหนวยการปกครองทมการปฏสมพนธ

กนในบรเวณคาบสมทรอาระเบยจะมรปแบบทพฒนาการจนมความซบซอนบางแลวกตาม แตกยงคงมหนวยการปกครองแบบดงเดมกระจายอย เนองจากบรเวณดงกลาวกอนหนาทจะไดรบอทธพลและความกาวหนาทางการเมองจาก


จกรวรรดใหญทงสอง หนวยการปกครองมรปแบบชนเผาเรรอนในทะเลทราย (the Arab sheikhs) ซงรปแบบการปกครองนสามารถดารงอยทามกลางการแขงขนทางอานาจระหวางหนวยการปกครองขนาดใหญ และซบซ อนอย างจกรวรรดและอาณาจกรได และมพฒนาการจนเปนชนเผาอยตดทและมผปกครองในรปแบบแวนแควน จนกระทงกลายเปนรปแบบการจดองคกรทสาคญซงพฒนาตอไปและเปนโครงสรางหลกของรฐชาตสมยใหมในคาบสมทรอาระเบยหลายรฐ (Fisher and Drost, 2011, pp.1-26) ตวอยางเชน กลมตระกลจาฟนด (Jafnid clan) กลมตระกลนาสรด (Nasrids clan) ทอยทางตอนเหนอของอาณาจกรฮมยา เปนตน (Bowersock, 2012, pp. 5-6) จากทกลาวมาแสดงใหเหนวาหนวยการปกครองทมการปฏสมพนธกนในบรเวณคาบสมทรอาระเบยนมความหลากหลาย รปแบบความสมพนธระหวางหนวยเหลานกมความหลากหลายดวยเชนกน ไมวาจะเปนความสมพนธทางดานการทหาร-การเมอง เศรษฐกจ และศาสนา เราจาเปนจะตองพจารณาแยกสวนปฏสมพนธในดานตางๆ เพอใหสะดวกตอการวเคราะหในระดบกระบวนการและโครงสรางในแตละดาน เมอพจารณาตามกรอบของบซานกบลตเตลพบวาในชวงเวลาปลายยคโบราณ บรเวณซงเปนชายขอบของโลกตะวนตกทไมคอยไดรบการศกษา

นน กลบชวยใหความกระจางแกเราในแงการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ วาระบบความสมพนธระหวางประเทศนนมโครงสรางทลดลนกน

ตามลาดบชน และหากศกษาต อไปถ งการปฏสมพนธในดานตางๆ กจะยงแสดงใหเหนความซบซอนของระบบทเชอมโยงระหวางระบบยอยในทวปเอเชย แอฟรกา และยโรปได ทสาคญคอ ประวตศาสตรคาบสมทรอาระเบยนนสะทอนใหเหน

วาระบบความสมพนธระหวางประเทศกบระบบกอนความสมพนธระหวางประเทศมการปฏสมพนธกน

ความสามารถในการปฏสมพนธระหวาง

คาบสมทรอาระเบยและดนแดนใกลเคยง

จากทกลาวมาขางตนถงรปแบบของหนวยการปกครองทมการปฏสมพนธกนในคาบสมทรอาระเบยซงมทงด านการทหาร-การเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและวฒนธรรม แตกอนทเราจะทาการศกษารายละเอยดการปฏสมพนธในแตละดานเราจาเปนจะตองทาความเขาใจสงทจะชวยอ านวยความสะดวกคอ เทคโนโลย ในการปฏสมพนธ ท ง เทคโนโลยทางกายภาพและเทคโนโลยทางสงคม ดงน เทคโนโลยทางกายภาพ สาหรบเทคโนโลยทางกายภาพทช วยอานวยความสะดวกในการปฏสมพนธทางดานการทหาร-การเมองทเหนไดชดเจนทสดกคอ การสรางแผนหนจารกและสงไปยงดนแดนในปกครองเพออางสทธเหนอดนแดนเหลานน เชน กษตรยแหงอกซมหรออาณาจกรเอธโอเปยทรจกกนในนามคาเลบ (Kaleb) ไดสงทาจารกขนมา 2 หลก และไดใหคดลอกจารกเอาไวดวย เนอความในจารกเปนการอางสทธเหนออาณาจกรฮมยาในคาบสมทรอาระเบยในชวงครสตศตวรรษ 523-525 ซงจารกทงสองหลกนไดกลายเปนหลกฐานในการศกษาของนกโบราณคดและนกประวตศาสตรในปจจบน (Kirwan, 1972, pp. 166-177) การทผเขยนจดวาจารกเปนเทคโนโลยทาง

กายภาพทสาคญอยางหนงนน เนองจากลกษณะดงกลาวพบในหลายอารยธรรมและหลายชวงเวลา ถกใชเพออานวยความสะดวกในการปฏสมพนธทง

ภายในหนวยการปกครองเอง เชน ประมวลกฎหมายของกษตรยฮมมราบแหงบาบโลเนยในอารยธรรมเมโสโปเตเมย สาหรบการปฏสมพนธ

ระหวางรฐกจะมจารกอางสทธเหนอดนแดนทงทเปนการจารกอกษรหรอสญลกษณ ตวอยางทชดเจนกคอ เสาหนของพระเจาอโศกมหาราชในอารยธรรมลมแมนาสนธ จะเหนไดวาเปนเทคโนโลย


ในการปฏสมพนธทถกสรางขนและดารงอยอยางยาวนาน อกทงยงถกใชเปนหลกในการปฏสมพนธในหลายพนท

สาหรบขอจากดของเทคโนโลยทางกายภาพดงกลาวนกยงคงมอยสง ในประเดนเรองภาษาและจานวนของผทจะสามารถอานจารกได แตกสามารถเหนความพยายามในการปรบปรงคอ การจารกพรอมกนถง 3 ภาษา ซงครอบคลมภาษาทใชในดนแดนทตองการจะสอสาร (Kirwan, 1972, pp. 166-177) แตกยงคงมขอจากดในแงการเขาถงผไมรหนงสอ

นอกจากเทคโนโลยทางกายภาพทอานวยความสะดวกดานการทหาร-การเมองแลว ยงมเทคโนโลยทอานวยความสะดวกทางดานเศรษฐกจ แตไมไดแตกตางไปจากยคสมยโรมนนก คอ เงนเหรยญ อยางไรกตาม ในบรบทชวงเวลาดงกลาวคอ ยคกลางของยโรป ซงมกถกมองว าเป นเศรษฐกจแบบเลยงตวเองไดภายในระบบแมเนอร แตการทมองยโรปเปนศนยกลางทาใหละเลยพฒนาการทางดานเศรษฐกจโดยเฉพาะเทคโนโลยทางกายภาพทเกดขนในบรเวณทอยนอกเหนอจากระบบฟวดล นนคอ การพฒนาระบบสนเชอ อกทงยงมการธนาคารเกดขนดวย (Morony, 2004, pp. 166-194) ซงสะทอนใหเหนถงวาระบบการคายงคงรงเรองอยมากในบรเวณจกรวรรดไบแซนไทนและคาบสมทรอาระเบย

สาหรบเทคโนโลยในการขนสง แมวาจะมการขนสงทางเรอแลว แตยงไมสามารถเดนเรอในทะเลเปดเพอขามมหาสมทรได ดงจะเหนไดจากการใชเสนทางทางบกรวมกบทางนา แมวาจะเกด

การคาขามทวปแลวจากแอฟรกาไปสอนเดยทวายงไมสามารถเดนเรอไปไดโดยตรง แตยงใชวธการเดนทางและขนสงซงกตองผานพอคาคนกลางในคาบสมทรอาระเบย กลาวคอเปนการเดนเรอในทะเลปดรวมไปกบการขนสงทางบกทตองผาน

จกรวรรดของศตรทางดานการทหารอยางเปอรเซยและอาณาจกรฮมยาในคาบสมทรอาระเบย การคาในรปแบบดงกลาวเกดขนตงแตศตวรรษท 4 จน

กระทงถงศตวรรษท 6 เมอจกรวรรดเปอรเซยสามารถยดครองอาณาจกรฮมยาทางตอนใตของคาบสมทรอาระเบยได ทาใหการคาของจกรวรรดไบแซนไทน ท ใช ทะเลแดงและทางบกผ าน

คาบสมทรอาระเบยมอนตองหยดชะงกไป (Morony, 2004, pp. 186-188) เทคโนโลยทางกายภาพของความสมพนธระหวางประเทศบนคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณไมแตกตางจากยคโบราณและยคคลาสสกมากนก แตจะเหนความแตกตางมากขนในสวนของเทคโนโลยทางสงคมทมพฒนาการทกาวหนาอยางมากเมอเปรยบเทยบกบชวงเวลาทถกเรยกวายคกลางของยโรปตะวนตก เทคโนโลยทางสงคม เทคโนโลยทางสงคมมพฒนาการและสงผลตอการปฏสมพนธอยางมาก โดยเฉพาะเทคโนโลยทางสงคมทอานวยความสะดวกในดานเศรษฐกจและสงคม นอกจากนยงมการทตทกาวหนาอยางมากอกดวย สาหรบเทคโนโลยทางสงคมทมความสาคญและชวยในการปฏสมพนธ ภายในหนวยการปกครองเปนหลกกคอ ศาสนา ตามทบซานกบลตเตลกลาวไวในหนงสอ International Systems in

World History นน ศาสนายงคงเปนเทคโนโลยทางสงคมทเชอมโยงการปฏสมพนธระหวางหนวยการ

ปกครอง (Buzan and Little, 2000) ในกรณของการปฏสมพนธบนคาบสมทรอาระเบยนน แมวาศาสนาจะชวยการปฏสมพนธดงกลาวในกรณของจกรวรรดไบแซนไทนกบอาณาจกรเอธโอเปย แต

กรณของอาณาจกรฮมยากบจกรวรรดเปอรเซยกลบแตกตางออกไป ซงจะพดถงรายละเอยดในสวนของการปฏสมพนธทางสงคมตอไป แตเมอพจารณาการเปนเทคโนโลยทางสงคมของศาสนาในกรณของคาบสมทรอาระเบยนจะพบวาเปนทง

การอานวยความสะดวกในการปฏสมพนธระหวางหนวยการปกครองและยงเปนสงกดขวางในเวลาเดยวกน


สาหรบการเปนสงกดขวางนน อธบายไดวาเปนความแตกแยกระหวางศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยว กรณศาสนาครสตกบศาสนายวอาจมองวาเปนการแยกนกายจากกนกได สาหรบหนวยการปกครองทนบถอตางศาสนากนกมการทาสงครามระหวางกน ซงกสอดคลองกบแนวคดของบซานกบลตเตลทวาการแบงแยกนกายนนสามารถเปลยนจากการปฏสมพนธในแงบวกใหกลายเปนแงลบได ในกรณของอาณาจกรฮมยาจะเหนไดชดเจนวาศาสนาเปนประเดนสาคญในการทาใหเกดสงครามระหวางอาณาจกร เทคโนโลยทางสงคมทางดานเศรษฐกจในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคกลางมการพฒนาไปอยางมาก เมอเทยบกบบรเวณทเปนศนยกลางเดมคอ โรมนตะวนตกทในชวงเวลาดงกลาวมกถกมองวาไมมเทคโนโลยทางดานเศรษฐกจ เพราะเปนระบบเศรษฐกจแบบพอเลยงชพไดในระบบเอง จากการศกษาของไมเคล จ โมโรน (Michael G. Mo-rony) แสดงใหเหนวาการคาระหวางหนวยการปกครองและการคาขามทวปยงคงเกดขน โดยมเทคโนโลยทางสงคมทชวยอานวยความสะดวกคอ การกาหนดมาตรฐานคาเงนใหคงท (monetization) และทสาคญคอ การจดเกบภาษนนมการเกบอยางเปนระบบและเรยกเกบเปนเงนตราแทนผลผลต มการใชอยางแพรหลายแลวในศตวรรษท 6 (Morony, 2004, pp. 171-172) ซงแตกตางไปจากระบบฟวดล

ของตะวนตกทยงคงเรยกเกบผลผลตจากชาวนา ทงการกาหนดมาตรฐานคาเงนและการเรยกเกบภาษในรปเงนแทนผลผลตนน จะชวยใหการ

ตดตอคาขายระหวางหนวยการปกครองทใชคาเงนแตกตางกนดาเนนไปไดสะดวกมากขน มมาตรฐานในการแลกเปลยนซงกคอ เหรยญทองแดง (Mo-rony, 2004, pp. 186-187) ไมตองแลกสนคาระหวางกน ทาใหระบบตลาดพฒนาไปทามกลาง

สงครามระหวางหนวยการปกครองทหลากหลาย สวนการเกบภาษเปนเงนแทนผลผลตนนกชวยสงเสรมระบบตลาดมากขนไปอก กลาวคอ การทไม

เรยกเกบเปนผลผลตนนไมเพยงแตทาใหนาผลผลตไปขายแลกเงน ซงทาให ระบบตลาดเฟ องฟ นอกจากนยงชวยทาใหเกดความหลากหลายในการประกอบอาชพมากขน ไมจาเปนตองทาเกษตรกรรม

แตเพยงอยางเดยว นนจดเรมตนของการพฒนาดานอนๆ มาตาม เทคโนโลยทางสงคมดานเศรษฐกจยงมการพฒนาชมชนการคา (trade diasporas) ซงสมพนธกบกลมทมศาสนาเดยวกนเปนสวนใหญ โดยเฉพาะในชวงปลายของปลายยคโบราณเมอเกดศาสนาอสลามขน ไดมการตงชมชนการคาในแอฟรกาตอนเหนอในศตวรรษท 8 สวนชมชนการคาของชาวยวเรมเกดขนในศตวรรษท 9-10 เมอการคาขามแดนพฒนาขน ไมเพยงแตระบบเงนทจะตองสรางมาตรฐานรวมกนเทานน การปฏสมพนธทางการคาทเกดขนในบรเวณคาบสมทรอาระเบยยงมการสรางระบบชงและตวงใหมมาตรฐานเดยวกนอกดวย เหนไดจากการคนพบอปกรณในการชงและตวง (bronze weights and scales) คนพบในเมองอดลสและตลอดแนวทะเลแดงซงเปนเสนทางการคาทสาคญ (Mo-rony, 2004, pp. 187-188) สะทอนใหเหนวาในเวลานนมระบบการชงและตวงทใชและเขาใจรวมกนแลว

อกหนงเทคโนโลยทางสงคมทไดรบการพฒนาขนและชวยอานวยความสะดวกใหการปฏสมพนธในระบบความสมพนธระหวางประเทศบรเวณคาบสมทรอาระเบยคอ การทต ในชวงปลาย

ยค โบราณหน วยการปกครอง ทงหลาย ทมปฏสมพนธในคาบสมทรอาระเบยยงไมมระบบการทตทมการแลกเปลยนตวแทนถาวร แตเรมพฒนา

ดวยการสงคณะทตและสาสนเพอเชญผปกครองของแตละหนวยใหเขารวมการประชม ในกรณของจกรพรรดจสตนไดสงตวแทนทเรยกวา “อะบรา

มอส” (Abramos) โดยจกรพรรดไบแซนไทนไดสงไปเชญจกรพรรดเปอรเซย รวมไปถงกษตรยของอาณาจกรและผปกครองชนเผาตาง ๆ ใหเขารวมการประชมทจดขนทเมองรมลา (Ramla) (Bower-sock, 2012, pp. 21-22)


จากขางตนเหนไดวาการทตชวยใหเกดการปฏสมพนธและสอสาร โดยเฉพาะในดานการทหาร-การเมอง ซงไมไดมแตเพยงการรบและทาสงครามกนอยางเดยว แสดงใหเหนพฒนาการทกาวหนาของเทคโนโลยทางสงคมและสงผลไปถงการปฏสมพนธและระบบความสมพนธระหวางประเทศทมความสมบรณมากขน เมอพจารณาจากเทคโนโลยการปฏสมพนธทงทางกายภาพและทางสงคมจะพบวา ในชวงปลายยคโบราณบทบาทของเทคโนโลยทางสงคมมความสาคญมากกว าเทคโนโลยทางกายภาพในการอานวยความสะดวกตอการปฏสมพนธทเกดขนในคาบสมทรอาระเบย

การปฏสมพนธทเกดขนบนคาบสมทรอา

ระเบยชวงปลายยคโบราณ

หลงจากทไดพจารณารปแบบทหลากหลายของหนวยการปกครองและเทคโนโลยในการปฏสมพนธไปแลวขางตน ในสวนนจะเรมพจารณาการปฏสมพนธดานตาง ๆ ทเกดขนในคาบสมทรอาระเบย ซงจะแสดงใหเหนวาดนแดนบรเวณนมระบบความสมพนธระหวางประเทศทซบซอนเกดขนแลว ไมวาจะเปนสงคราม การสรางพนธมตร การถวงดลอานาจ การคา และการทต อกทงยงมการเชอมโยงกนระหวางระบบความสมพนธระหวางประเทศในทวปยโรป แอฟรกา และเอเชย

การปฏสมพนธดานการทหาร-การเมอง ความสมพนธทางดานการทหาร-การเมองระหวางทง 2 จกรวรรด คอ ไบแซนไทนและ

เปอรเซยไดผนวกเอาอาณาจกรภายใตอทธพลของทงสองฝายเขามามปฏสมพนธในการดานการสงครามดวย สะทอนกระบวนการสรางพนธมตร

การถวงดลอานาจ และโครงสรางของระบบความสมพนธระหวางประเทศทมลกษณะลดหลนตามความสาคญ ในชวงปลายยคโบราณนนจกรวรรดไบแซนไทนมอทธพลครอบคลมไปจนถงบรเวณตอนเหนอ

ของแอฟรกา แตกมหนวยการปกครองทมความเปนอสระคอนขางสงอยางอาณาจกรเอธโอเปย เนองจากรปแบบการปฏสมพนธทจกรวรรดไบแซนไทนใหความสาคญกบเอธโอเปยแบบไมเทาเทยมกน (Bowersock, 2013, pp. 3-6) ทาใหเหนโครงสรางทางอานาจทเปนแบบลดหลนไดอยางชดเจน ประกอบกบอาณาจกรเอธโอเปยไดหนมานบถอศาสนาครสตเชนเดยวกบจกรวรรดไบแซนไทน ทาใหเหนถงความสมพนธระหวางหนวยการปกครองทงสองมากขน สาหรบกรณของอาณาจกรเอธโอเปยทไดกลาวไปขางตนวา ครงหลงของศตวรรษท 3 ไดเกดแนวคดเรองกษตรยเหนอกษตรย และตองการขยายอทธพลของตนเองเขาไปในคาบสมทรอาระเบย แรงจงใจหลกนาจะเปนปจจยเรองเศรษฐกจทคาบสมทรอาระเบยเปนเสนทางสาคญทจะตดตอกบโลกตะวนออก ประกอบกบในคาบสมทรอาระเบยไดเกดการพฒนาหนวยการปกครองจนเขาสรปแบบอาณาจกรและมความเปนอสระจากอทธพลของไบแซนไทน นนยงทาใหกษตรยเอธโอเปยเกรงกลวว าจะสญเสยผลประโยชนทางการคาในคาบสมทรอาระเบยไป กระนนกตาม การทาสงครามระหวางอาณาจกรเอธโอเปยกบอาณาจกรฮมยาในชวงแรกนนยงคงเปนการปฏสมพนธระหวางสองอาณาจกร

เทานน เนองจากเปนชวงเวลาทจกรวรรดไบแซนไทนและจกรวรรดเปอรเซยเพงเรมกอตวขน ทาใหยงไมไดเขามาแทรกแซงกจการภายในคาบสมทรอาระเบยมากนก เอธโอเปยสามารถยดครองฮมยา

ไดในชวงเวลาเพยงสน ๆ การจบคพนธมตรระหวางจกรวรรดมหาอานาจและอาณาจกรทงสองเรมขนในศตวรรษท 5 เปนตนมา โดยจกรวรรดไบแซนไทนกบอาณาจกรเอธโอเปยเปนพนธมตรตอกน สวนจกรวรรดเปอรเซยกบอาณาจกรฮมยานกลาย

เปนพนธมตรกน ความเปนพนธมตรระหวางทงสองฝายนนเหนไดอยางชดเจน เมอกษตรยเอธโอเปยไดสง


กองทพเขารกรานอาณาจกรฮมยา เนองมาจากปมความขดแยงเรองศาสนาทกษตรยของฮมยาซงนบถอศาสนายวไดทาการกวาดลางชาวครสเตยนในอาณาจกรและบรเวณโดยรอบ โดยเฉพาะการสงหารหมชาวครสตทเมองนาจรน (Najran) ในครสตศกราช 523 โดยกษตรยยซป (Yusuf) สรางความไมพอใจใหกบทงจกรพรรดของโรมนและกษตรยเอธโอเปยซงตางกเปนครสตศาสนกชน จงทาใหไบแซนไทนสนบสนนกองทพของเอธโอเปยใหรกรานคาบสมทรอาระเบย โดยสามารถเจาชนะอาณาจกรฮมยาและปลดกษตรยยซปไดในครสตศกราช 525 และไดแตงตงชาวครสตใหเปนผปกครองฮมยาภายใตอานาจของเอธเปยและฟนฟ

ศาสนาครสตในคาบสมทรอาระเบยอกครงหนง (Bowersock, 2012, pp. 17-28) อาณาจกรฮมยาซงมจกรวรรดเปอรเซยเปนพนธมตรทแมวาจะพายแพและตกอยภายใตการปกครองของพวกเอธโอเปย แตกเพยงแคชวระยะเวลาไมนาน เมอจกรวรรดเปอรเซยไดสงกองทพเขามาเพอขบไลผปกครองของเอธโอเปยออกไปในครสตศกราช 570 โดยทชาวฮมยากไมไดมการตอตานการเขามาปกครองของเปอรเซย จะเหนไดวาทางเปอรเซยกบฮมยานนยงคงเปนพนธมตรทดตอกน และทาใหเปอรเซยชวยปลดปลอยฮมยาจากชาวครสต เมอเปอรเซยสามารถขบไลเอธโอเปย

ออกไปจากคาบสมทรอาระเบยตอนใตไดแลว ในครสตศกราช 570 และก ในชวงตนศตวรรษท 7 เปอรเซยกไดเขายดครองกรงเยรซาเลม กระทงมสลมเขายดครองในครสตศกราช 638 (Bower-

sock, 2012, pp. 31-35) อยางไรกตาม จะเหนไดวาความสมพนธระหวางศนยกลางอานาจกบหนวยการปกครองใน

คาบสมทรอาระเบยนนเป นไปในลกษณะทศนยกลางเปนผใหการอปถมภ และมลกษณะลด

หลนลงไป ทงจกรวรรดไบแซนไทนและเปอรเซยกลายเปนพนธมตรกบหนวยการปกครองทเปนกลมชนเผากงเรรอนกงตงถนฐานในบรเวณทางตอน

เหนอของคาบสมทรอาระเบยอกดวย หนวยการปกครองลกษณะนจะมผปกครองทเรยกวา “ชค” (Sheikh) สาหรบไบแซนไทนนนเปนพนธมตรกบจาฟนด (Jafnid) ทตองการมอทธพลในซเรย ปาเลสไตน และตอนเหนอของคาบสมทรอาระเบย สวนเปอรเซยกมพนธมตรคอ นาสลด (Nasrids) ซงช วยให เปอร เซยเข ามามอทธพลโดยตรงในคาบสมทรอาระเบย (Bowersock, 2012, pp. 5-6) จากการจบขวพนธมตรทกลาวมาขางตนอาจกลาวไดวาสวนหนงเปนความพยายามในการถวงดลอานาจระหวางจกรวรรดทงสอง โดยเฉพาะในพนทซงเปนชายขอบของศนยกลางอานาจในคาบสมทรอาระเบยน ทงสองอาณาจกรตางกพยายามรกษาเขตอทธพลของตนเอง แมวาจะไมไดมอานาจในการปกครองโดยตรงกตาม และเมอฝายใดฝายหนงเรมมอทธพลลวงลาหรอมากกวาเดมอยางทเอธโอเปยยดครองฮมยา เปอรเซยเองกไมสามารถนงเฉยได ในฐานทเปนพนธมตรกบฮมยาเทานนและเพอการถวงดลอานาจไมใหไบแซนไทนมอทธพลเหนอกวา ความพยายามถวงดลอานาจระหวางสองจกรวรรดนเองททาใหพนทซงเปนชายขอบอยางคาบสมทรอาระเบยถกผนวกรวมเขาไปกบระบบความสมพนธระหวางประเทศระบบใหญ อยางไรกตาม การปฏสมพนธในคาบสมทรอาระเบยไมไดมแตเพยงดานการทหาร-

การเมองเทานน ในแงการปฏสมพนธทางเศรษฐกจและสงคมกมความสาคญเชนเดยวกน เนองจากนกวชาการพจารณาวาเปนแรงขบเคลอนสาคญใหเกดการปฏสมพนธทางดานการทหาร-การเมอง

การปฏสมพนธดานเศรษฐกจ ในศตวรรษท 3-4 เมอจกรวรรดไบแซนไทนและจกรวรรดเปอรเซยเกดขน เสนทางการคาทเคยใชเปนเสนทางหลกในการคาระหวางโลกตะวนตกกบโลกตะวนออกหรอกบจนนน ไดรบผลกระทบและ

มขอจากดโดยเฉพาะในชวงทเกดสงครามระหวางทงสองจกรวรรด คอ ชวงประมาณครสตศกราช 502-506,527-561 และ 602-609 ซงในชวงเวลาดงกลาว


ดเหมอนวาการคาจะเฟองฟในบรเวณชายฝงและอาวเปอรเซยมากกวาการคาในระยะทางไกลอยางเสนทางสายไหม ความขดแยงระหวางมหาอานาจทงสองนนสงผลใหการคาทางทะเลมอตราเรงทสงมากในชวงปลายยคโบราณ (Daryaee, 2003)

เมอเรมตนศตวรรษท 6 สนคาทไบแซนไทนสงไปยงเปอรเซยคอ ทองแดงและเหลก สวนสนคาทนาเขามาจากเปอรเซยคอ ผาไหมซงเปนสนคามาจากจนทไบแซนไทนไมสามารถตดตอคาขายไดโดยตรง และราคาผาไหมจากเปอรเซยกแพงมากโดยเฉพาะในสมยของจกรพรรดจสตเนยน (Justin-ian) ซงกเปนแรงกดดนททาใหไบแซนไทนพยายามหาเสนทางการคาใหม ซงเสนทางใหมดงกลาวนนไมตองเดนทางผานเมโสโปเตเมยอกตอไป แตเสนทางใหม นนจะต องผ านอาณาจกรของพวกเอธโอเปยทเมองอกซมทปจจบนเปนประเทศเอรเทรย (Eritrea) และตองผานไปตอนใตของคาบสมทรอาระเบยซงกคอประเทศเยเมนในปจจบน ซงเปนการทาลายการผกขาดการคาผาไหมของเปอรเซยสถานการณดงกลาวทาใหพนทบรเวณคาบสมทรอาระเบยไดกลายมาเปนศนยกลางการคาทสาคญ สนค าปรมาณมากผานเส นทางบนคาบสมทรอาระเบยในชวงปลายยคโบราณน ซงเปนปจจยสาคญททาใหเกดเมองขนในบรเวณดงกลาว ทสาคญกคอ เมองเมกกะ (Daryaee, 2003, pp. 4-5)

เมอพจารณาการปฏสมพนธทางเศรษฐกจของหนวยการปกครองในคาบสมทรอาระเบยจะพบวาสนคาทสงออกและนาเขายงคงเปนสนคาทตอบสนองตอความตองการของรฐและชนชนสงเทานน

หรออาจเรยกไดวาเปนสนคาฟมเฟอยไมใชสนคาเพอการดารงชพ เชน ทองแดง เหลก ผาไหม เปนตน (Daryaee, 2003, p.5) ซงสะทอนใหเหนวากจกรรมการคาระหวางประเทศสวนใหญไมไดเปนไปเพอประชากรทงหมด แตเฉพาะบางกลมเทานน นอกจาก

น จะเหนวาการคาสวนใหญจะถกควบคมและกาหนดโดยรฐ ไมวาจะเปนการกาหนดราคาของทางฝายรฐเปอรเซยหรอกรณการเปลยนเสนทางการคาของ

จกรพรรดโรมน แมวาจะมการคาทางไกลระหวางจนและจกรวรรดไบแซนไทน แตกจะเหนไดวาเปนกระบวนการทสงตอเปนทอดๆ ในกรณทสนคาของจนคอ ผาไหมเปนทตองการของไบแซนไทน ทวาสนคาจากไบแซนไทนอาจไมไดถกสงตอไปถงจน

เมอพจารณาจากทกลาวขางตนจะเหนไดวา แมการปฏสมพนธทางเศรษฐกจจะกวางขวางกวาทางดานการทหาร-การเมอง ทวากยงคงไมไดนาไปส ระบบเศรษฐกจระหว างประเทศทสมบรณ เนองจากสนคายงไมไดตอบสนองความตองการของประชากรโดยทวไปทงหมด อกทงยงไมไดเปนการคาทางไกลโดยตรง แตกแสดงใหเหนวามการปฏสมพนธทางเศรษฐกจระหวางภมภาคเกดขนแลวไมวาจะเปนยโรป แอฟรกา และเอเชยมาตงแตปลายยคโบราณ

ปฏสมพนธดานสงคมบนคาบสมทรอาระ

เบยชวงปลายยคโบราณ

ประเดนเรองการปฏสมพนธดานสงคมในบรเวณคาบสมทรอาระเบยนนมความโดดเดนเปนอยางมาก เนองจากเกดการปะทะกนระหวางหลายศาสนา ทสาคญคอ การปะทะกนระหวางศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยวกบศาสนาทนบถอพระเจาหลายองค อกทงประเดนความขดแยงทางศาสนา

ยงมกถกใชเพอเปนขออางในการทาสงครามระหวางรฐอกดวย ซงเหนไดวาการปฏสมพนธดานสงคมทเนนเรองศาสนาในบรเวณดงกลาวมความซบซอนมากกวา เนองจากมปญหาการแตกแยก

ของนกายเขารวมทาใหเกดความสมพนธอนซบซอนมากกวาพนทอน ในสมยกอนดนแดนบรเวณคาบสมทรอาระเบยกอนการรบอทธพลจากจกรวรรดไบแซนไทนและจกรวรรดเปอรเซยนน สวนใหญเปนศาสนาท

นบถอพระเจาหลายองค (polytheism) สวนศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยวนนเรมเขามาผานทางเอธโอเปย โดยในศตวรรษท 4 กษตรยเอธโอเปยได


เปลยนไปนบถอครสตศาสนาซงเปนเวลาเดยวกบทเอธโอเปยขยายอทธพลเขาไปปกครองดนแดนบรเวณตอนใตของคาบสมทรอาระเบย ทาใหครสตศาสนาขามทะเลแดงเขาไปเผยแพรในคาบสมทรอาระเบย (Bowersock, 2012, pp. 11-12) สงผลใหศาสนาครสตเขาไปเผยแพร ในบรรดากลมชนเผาไดรบอทธพลการนบถอศาสนาครสตเปนจานวนมาก

ดงนน เอธโอเปยยดครองฮมยาไดเพยงชวระยะเวลาสนๆ เมอมผนาของชนเผาในบรเวณนนไดทาการขบไลอทธพลของเอธโอเปยแลวตงตนเองเปนกษตรยสถาปนาอาณาจกรฮมยาขน โดยในบรเวณคาบสมทรอาระเบยกอนการเขามาของครสตศาสนากมศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยวอยกอนแลวคอ ศาสนายว แตไมไดมอทธพลมากนก เนองจากเปนเพยงความเชอของชมชนบรเวณฮาดามต (Hadramawt) และยาทรบ (Yathrib) ทางตอนเหนอของคาบสมทร แตเมอศาสนาครสตไดเขามาทาใหศาสนาทนบถอพระเจาหลายองคหมดไปจากคาบสมทรอาระเบย (Bowersock, 2013, pp. 4-6)

จะเหนไดวาตนศตวรรษท 5 แมวาจะไมมปญหาความขดแยงระหวางศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยวกบทนบถอหลายองค เมอพจารณาจะพบวาเกดความขดแยงระหวางศาสนาทนบถอพระเจาองคเดยวดวยกนเอง กลาวคอความขดแยงระหวางนกายครสตกบยวทมรากเหงาเดยวกน ความขดแยง

ระหวางสองศาสนาในคาบสมทรอาระเบยเกดขนเมอกษตรยของอาณาจกรฮมยาไดหนไปนบถอศาสนายวและไดประกาศใหเปนศาสนาประจารฐ ทาใหเกดความบาดหมางกบชาวครสตทงในอาณาจกรและ

ชมชนครสตโดยรอบในคาบสมทรอาระเบย ความขดแยงถงจดแตกหกในครสตศกราช 523 เมอกษตรยฮมยาไดทาการกวาดลางชาวครสตในเมอง นาจรน (Najran) และไดสงสาสนไปแจงยงรฐอนๆ ถงการกระทารนแรงตอชาวครสตในอาณาจกรทไมยอม

เปลยนศาสนา (Bowersock, 2012, pp. 17-24) การกระทาของกษตรยฮมยาสรางความไมพอใจใหกบทงจกรพรรดไบแซนไทนและกษตรย

เอธโอเปยทเปนครสตศาสนกชนอยางมาก จงไดสงกองทพเขามาในอาระเบยเพอทาการลมกษตรยยวแหงฮมยา ซงสาเรจในครสตศกราช 525 (Bower-sock, 2012, p. 24) นจะเหนไดวาศาสนาครสตไดชวยในการปฏสมพนธระหวางไบแซนไทนกบเอธโอเปย แตมความนาสนใจสาหรบกรณของฮมยากบเปอรเซยทนบถอศาสนาแตกตางกนคอ ฮมยานบถอยวเปนศาสนาพระเจาองคเดยว ทวาเปอรเซยทนบถอโซโรแอสเตอรเปนศาสนาแบบทวนยม (dualism) ทาใหเหนวาปฏสมพนธทางสงคมในคาบสมทรอาระเบยนนมความซบซอนอยางมาก ภายหลงจากครสตศกราช 525 หลงจากลมกษตรยยวไดแลวเอธโอเปยกไดชวยฟนฟครสตศาสนาในอาระเบย และพนธมตรของชาวยวแหงฮมยาอยางจกรวรรดเปอรเซยกไดเขามากวาดลางอานาจของเอธโอเปยในครสตศกราช 570 ปญหาความขดแยงระหวางศาสนาครสตและยวในคาบสมทรอาระเบยนนกดารงอยตอมาจนกระทงกลางศตวรรษท 7 เมอพวกมสลมอาหรบสามารถพชตคาบสมทรอาระเบยและพนทโดยรอบได (Bowersock, 2012, pp. 26-28) ทาใหพนทบรเวณคาบสมทรอาระเบยกลายเปนชมชนของชาวมสลมทงหมด และความขดแยงทางศาสนาระหวางครสตกบยวหมดไป อยางไรกตาม ในปจจบนทางตอนเหนอของคาบสมทรอาระเบยกลายเปนแหลงกาเนดของศาสนาทงสามทถอวาเปนสถานท

ศกดสทธจงเกดการแยงชงและทาสงครามกนอยเนอง ๆ ยงคงความขดแยงดานศาสนาระหวางศาสนาอสลามกบยวในกรณของอสราเอล

ระบบความสมพนธระหวางประเทศของ

หนวยการปกครองทเกดขนบรเวณ

คาบสมทรอาระเบย

จากแนวคดทปรากฏในบทสดทายของหนงสอ International Systems in World History

ของ บซานกบลตเตลทกลาววาความสามารถใน


การปฏสมพนธ (Interaction Capacity) เปนกญแจสาคญในการทาความเขาใจระบบความสมพนธระหวางประเทศวามการพฒนาไปอยางไร ในการศกษาการปฏสมพนธหนวยการปกครองทเกดขนในคาบสมทรอาระเบยชวงปลายยคโบราณ (Late Antiquity) น ไมเพยงแตชวยใหเหนระบบความสมพนธระหวางประเทศทมการปฏสมพนธกนระหวางหนวยการปกครองทมรปแบบแตกตางกนไมวาจะเปนจกรวรรด อาณาจกร และชนเผาตางๆ ยงสะทอนใหเหนโครงสรางของระบบความสมพนธระหวางประเทศทมลกษณะลดหลนเปนลาดบ (hi-erarchy) อยางชดเจนอกดวย

อกประเดนหนงทสาคญคอ เนองจากบรเวณคาบสมทรอาระเบยในชวงเวลาดงกลาวเปนเสมอนชายขอบของศนยกลางอานาจ แตเมอพจารณาการปฏสมพนธดานเศรษฐกจในเวลานน จะพบวาบร เวณดงกล าวกลบถกพฒนาให กลายเป นศนยกลางทางเศรษฐกจ ในกรณนผเขยนมองวาเกดความไมสมพนธกนระหวางความเปนศนยกลาง-ชายขอบทางอานาจการทหาร-การเมองกบทางดานเศรษฐกจ ซงไมพบคาอธบายในงานของ บซานกบลตเตลซงผเขยนมองวานาจะเปนปญหา เนองมาจากแนวคดเรองศนยกลาง-ชายขอบนน เปนการนากรอบคดโลกสมยใหมเขามองประวตศาสตรและกเปนการมองโดยเนนยโรปเปนศนยกลาง

เมอพจารณาจะพบวางานของบซานกบลตเตลนน กยงคงเนนยโรปเปนศนยกลาง ทาใหเกดการละเลยศกษาพนทอนๆ และชวงเวลาทาง

ประวตศาสตรทไมไดอยในกระแสหลกทสนใจ และทาใหนกวชาการทงสองทานไมสงเกตเหนวา การพฒนาททาใหเกดศนย-กลางชายขอบในดานการทหาร-การเมองและดานเศรษฐกจนนมลกษณะทตรงขามกน กลาวคอ จากการศกษาของผเขยนพบวาในชวงปลายยคกลางเปนเวลาทศนยกลางดานการทหาร-การเมองอยบรเวณจกรวรรดไบแซนไทนและจกรวรรดเปอรเซย ขณะทในชวงเวลาเดยวกนศนย กลางทางดานเศรษฐกจกลบอย บรเวณคาบสมทรอาระเบยทจดวาเปนบรเวณชายขอบของอานาจดานการทหาร-การเมอง แมวาการศกษาของผเขยนครงนจะสามารถชใหเหนสงทบซานกบลตเตล นกรฐศาสตรทพยายามศกษาประวตศาสตรความสมพนธระหวางประเทศละเลยไป อนเปนผลมาจากการเนนศกษาโดยมยโรปเปนศนยกลาง ดงทผเขยนไดแสดงใหเหนวาเมอเราไดพจารณาพนทอนในชวงเวลาทยโรปอย ในยคกลางจะเหนไดวาความสมพนธระหวางประเทศไมไดหยดนง แตมพลวตอยางสงซงบซานกบลตเตลละเลยไป อยางไรกตาม ยงมพนท อน ในช วงเวลาเ ดยวกนนท จะให ภาพประวตศาสตรความสมพนธระหวางประเทศทแตกตางออกไป และควรมการศกษาเพมเตมเพอจะไดเหนมตทเหมอนหรอแตกตางกนไดอยางชดเจน นาจะเปนประโยชนตอการศกษาความสมพนธระหวางประเทศตอไป



Bowersock, G. W. (2012). Empires in Collision in Late Antiquity. Massachusetts: Brandeis Univer-sity Press.

Bowersock, G. W. (2013). The Throne of Adulis: Red Sea Wars on the Eve of Islam. New York : Oxford University Press.

Bowersock, G. W., P. Brown (2001). Introduction. In P. B. G. W. Bowersock (Ed.), Interpreting Late Antiquity: Essays on the Postclassical World (pp. vii-xiii). Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press.

Daryaee, T. (2003). The Persian Gulf Trade in Late Antiquity. Journal of World History, 14(1), 1-16.Drost, G. F. (2011). Structures of Power in Late Antique Borderlands: Arabs, Romans, and Berbers.

A Seminar Convened by Françoise Micheau (pp. 1-26). Paris: the Social Sciences and Humanities Research Council of Canada’s Standard Research Grant Program.

Kirwan, L. P. (1972, June). The Christian Topography and the Kingdom of Axum. The Geograph-ical Journal, 138(2), 166-177.

Little, B. B. (2000). International Systems in World History: Remaking the Study of International Relations. Oxford University Press : Oxford .

Mikanowski, J. (2013, August 8). Yemen, the Crucible of al-Qaida, Was Once a Powerful Arabian Kingdom Run by Jews. Retrieved January 31, 2014, from http://www.tabletmag.com/jewish-arts-and-culture/books/140366/himyar-yemen-al-qaida

Morony, M. G. (2004). Economic Boundaries? Late Antiquity and Early Islam. Journal of the Eco-nomic and Social History of the Orient(47), 166-194.

ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซSilk-Screen Printing with Latex Ink

เมตตา ศรสข1

Mateta Sirisuk1

บทคดยอ

การศกษาวจยนเปนการวจยเพอทดลองพฒนาสรางสรรค โดยมวตถประสงคสาคญ 2 ขอคอ1) เพอศกษาทดลองความเปนไปไดของการใชหมกพมพจากกาวลาเทกซในกระบวนการพมพชองฉลหรอภาพพมพตะแกรงไหม 2) พฒนาผลการศกษามาประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพ

ตะแกรงไหม จานวน 1 ชด โดยศกษาทดลองผสมหมกพมพทใชกาวลาเทกซทาหนาทเปนสารยดเกาะมนาเปนตวทาละลายและใชผงสชนดตางๆ เปนตวผสม กระบวนการทดสอบคณสมบตของหมกพมพประเมนจากผลของความสมพนธระหวางชนดของผา, หมกพมพทดสอบ และเทคนคกระบวนการสรางแมพมพ เพอทดสอบความเปนไปไดในการใชหมกพมพและความพงพอใจของผใชงานจรงจากผเรยนในรายวชาศลปะภาพพมพ 3 และรายวชาภาพพมพตะแกรงไหม และผสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากภาควชาทศนศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม จานวน 20 คน ผลการศกษาพบวา หมกพมพกาวลาเทกซทใชสวนผสมของสฝนสามารถนามาประยกตใชงานไดจรง ทงนหมกพมพทดสอบมคณสมบตทแตกตางจากหมกพมพสกรนเชอนาทมจาหนายโดยทวไปคอ หมกพมพมความโปรงแสงของส สามารถพมพทบซอนกนเพอใหเกดมตของสใหมได และกระบวนการพมพกอใหเกดพนผวทมลกษณะเปนฟองอากาศทงนมากหรอนอยขนอยกบความถของผาดวยเชนกน ซงความพเศษนสามารถนามาประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะไดอยางนาสนใจ นอกจากนนแลวความสาคญของหมกพมพกาวลาเทกซนยงมความปลอดภยจากการใชสารเคมตางๆ ซงเมอเปรยบเทยบกบการใชหมกพมพสสกรนเชอนาตามทองตลาดนนผพมพจะสมผสกบสารเคมทอยในสวนผสมของหมกพมพจนถงกระบวนการลางแมพมพซงตองใชสารเคมทง นามนสน ทนเนอร นายาลางหมกพมพ เปนตน แตหมกพมพทดสอบนมสวนประกอบของกาวลาเทกซและสฝนเทานน ทงนสามารถลางทาความสะอาดแมพมพออกไดเพยงใชนาสะอาดเปนหลกจงทาใหผพมพไดรบสารเคมนอยลงเชนกน สาหรบความพงพอใจของผใชงานจรงนนพบวา ผเรยนสวนใหญมความพงพอใจในการใชหมกพมพกาวลาเทกซสาหรบการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมซงอยในระดบทดมาก เนองจากมราคาประหยด สามารถลางทาความสะอาดแมพมพไดงาย เนอสมความบางใสเหมาะกบลกษณะผลงานทตองการสทบางใสและมการทบซอนของส

เปนตน การศกษาวจยในครงนเปนกระบวนการทดลองเพอแสวงหาทางเลอกใหมใหกบผเรยนในการศกษาและสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมเพมขน ทงในสวนของวสดการศกษาและกระบวนการสรางสรรคโดยผเรยนมความพงพอใจในการเลอกใชวสดทมราคาประหยดและสามารถนามาใชปฏบตการ

1 อาจารยประจาภาควชาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Lecturer, at the Department of Visual Arts, Faculty of Fine and Applied Arts, Mahasarakham University

172 เมตตา ศรสข ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ

สรางสรรคไดเปนอยางด ทงนการศกษาศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซเปนเพยงประเดนเบองตนทผวจยสนใจศกษา คนควา ทดสอบ และพฒนากลวธการสรางสรรคศลปะภาพพมพตะแกรงไหมสวนหนงเทานน ผสนใจสามารถใชเปนแนวทางในการศกษาวจยดานอนๆ เชน ดานเทคนคกลวธ, วสดสาหรบการสรางสรรค เปนตน เพอนาผลการศกษาทดลองไปประยกตใชและพฒนากระบวนการในการสรางสรรคผลงานศลปะตอไป

คาสาคญ : วสดทดแทน, ภาพพมพตะแกรงไหม, ศลปะภาพพมพ, หมกพมพกาวลาเทกซ

Abstract

This is a creative experimental development research project with two objectives: 1) to study and experiment with the possibility of using latex ink to create serigraph or silk-screen prints; 2) to develop and apply the results of the investigation to create one silk-screen print by experimenting with ink made from a mixture of latex glue (acting as the adhesive component), water (acting as the wetting agent) and various color powders (acting as the pigments). The process of testing the characteristics of the ink included evaluating the relationship of the ink with the fabric, ink tests and techniques used in creation of the prototype mould. These were used to test the potential of the ink and user-satisfaction among twenty students and artists of graphic arts and silk-screen printing in the visual arts department of Mahasarakham University. The results revealed that latex ink created using powder coat is practical and its characteristics differ from the widely sold screen ink because it is translucent, can be layered and can be used to create a bubble-like texture, depending on the fabric used. These special characteristics enable the ink to be used in the creation of interesting artwork. In addition, the latex ink is chemically safe. This is an advantage when compared to the widely used screen ink,

which requires its users to be exposed to a variety of harmful chemicals, including turpentine, thinner and ink cleaners. The components of the test ink are latex glue and powder coat, which can be cleaned with water, resulting in reduced chemical exposure for artists. User satisfaction with the latex ink was

at a “very good” level because it is low-cost, easy to clean, translucent and can be layered. This was an experimental research project to find a new option for silk-screen print students and artists in terms of both study materials and creative processes. User satisfaction is high for products that are low-cost and produce high quality work. For this reason, the investigation into silk-screen printing with latex ink is just the beginning of the researcher’s interest in studying, testing

and developing strategies for silk-screen printing. Interested people may use this investigation as a model for other study areas, such as techniques and creative materials, in order to use the results for application and development of future creative art projects.

Keywords: Alternative Materials, Silk-Screen Printing, Graphic Arts, Latex Ink


บทนา

ศลปะภาพพมพเปนผลงานซงเกดจากการสรางสรรคศลปะประเภทหนง ผลงานสวนใหญมลกษณะเปนภาพ 2 มต ภายหลงมการพฒนาสรางสรรคโดยใชวธการทางภาพพมพประกอบกบการจดการดานอนๆ มการผสมผสานระหวางกระบวนการพมพเขากบสอวสดหลากหลายชนด รวมถงศลปนมการจดการกบผลงานพมพมากขนจงกอใหเกดลกษณะผลงานภาพพมพ 3 มตขน ศลปะภาพพมพมวธการทสาคญ คอ เปนกระบวนการถายทอดภาพลกษณใหปรากฏลงบนแมพมพกอน โดยแมพมพนจะทาหนาทเปนตวกลางในการทจะถายทอดภาพลกษณลงสวสดรองรบตอไป ผลจากการสรางแมพมพใหปรากฏขนกอนสงผลใหสามารถผลตซาในชนงานนนๆไดมากกวา 1 ชน (ยกเวนภาพพมพครงเดยว)

การสรางผลงานภาพพมพมการพฒนาเรอยมาตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมการปรบเปลยนวสดและวธการตางๆ เพอใหสามารถพมพงานไดในจานวนทมากขนหรอสามารถตอบสนองความตองการในการแสดงออกของศลปนไดอยางเตมท อกทงการเปลยนแปลงทางสงคมและวทยาการกเปนสวนหนงทสงผลใหกระบวนการทางภาพพมพมการเปลยนแปลงททนสมยมากขน ผลจากการพฒนา

เทคโนโลยและอตสาหกรรม ทาใหเกดเทคนควธการทางภาพพมพทมหลากหลายมากขน เชน ภาพพมพหน (Lithograph) ภาพพมพโลหะ (Etching) และ

ภาพพมพชองฉล (Silkscreen) เปนตน สาหรบการสรางภาพดวยกระบวนการพมพนน มนษยไดเรยนรมาเปนเวลานานแลว ในยคกอนประวตศาสตรพบวามการใชมอตนเองเปนแมพมพเพอใหเกดภาพสบนผนงถาซงถอไดวากระบวนการ

นเปนตนกาเนดของการพมพภาพแบบชองฉล ซงปจจบนวธการพมพนถกเรยกวาภาพพมพตะแกรงไหม หรอ Silkscreen โดยรจกและเขาใจกนในวงกวาง แตสาหรบกลมศลปนผสรางงานศลปะแลว

อาจรจกและใชคาวา Serigraphy แทน Silkscreen โดยมรากศพทมาจากภาษากรก Seri = Seicos แปลวา ผาไหม และ graphos ทแปลวาการเขยน (จฑารตน วทยา, 2558 : 8) คารล ซกกรอสเซอร (Carl Zigrosser) ผอานวยการศลปะภาพพมพ ณ พพธภณฑศลปะแหงฟลาเดเฟย ประเทศอเมรกาไดกาหนดศพทเฉพาะในภาษาองกฤษเปน “Serig-raphy” โดยมงเนนการใชศพทคาน เรยกผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมทมลกษณะเปนงานวจตรศลป ในวงการศลปะภาพพมพนยมใชคานอยางกวางขวางจนถงปจจบน (ธนเดช วรวงษ, มปป. : 104 อางองจาก ชยพร ระวศร, 2555 : 192) ภาพพมพตะแกรงไหมไดรบการพฒนาสบทอดตอจากการพมพชองฉลหรอพมพผานฉากพมพ ทาใหการพมพดานนมประสทธภาพมากยงขน สภาพปจจบนนนบไดวาภาพพมพตะแกรงไหมไดพฒนาอยางกาวไกล มเทคนคตางๆ มากมายทสามารถพมพภาพไดอยางประณตงดงามและสามารถตอบสนองความตองการในงานพาณชยศลปซงเนนประโยชนใชสอยและจานวนเพอประโยชนทางการคาและผลกาไรมากขน ภาพพมพตะแกรงไหม หรอ Silkscreen จงเขาไปสระบบอตสาหกรรมอยางหลากหลายและไดรบความนยมยงขน ในประเทศไทย ภาพพมพตะแกรงไหมมบทบาทสาคญในสมยสงครามโลกครงท 2 โดยผประกอบการเอกชนในวงการปายและวงการสงทอ

(โสรง) ไดพยายามบกเบกเทคนคการพมพสกรนขนใชกบงานตางๆ ตอมามหาวทยาลยเพาะชางซงถอวาเปนหนวยงานของภาครฐไดมหลกสตรการเรยนการออกแบบ สงทอ และการพมพผา

ทาใหการพมพสกรนเปนทรจกมากขน (ศกดชย เกยรตนาคนทร, 2548) ปจจบนหลายสถาบนมการเปดสอนภาพพมพตะแกรงไหมเบองตนเพอสาหรบใชสรางสรรคงานศลปะ และใชกบงาน

ประยกตศลป ปจจบนมการพฒนาวสดอปกรณทใชในการพมพภาพพมพตะแกรงไหมอยางหลากหลายเพอ


ตอบสนองความตองการของตลาดและคณภาพของผลงาน ซงการพมพตะแกรงไหมนนมวสดอปกรณเปนจานวนมากและราคาคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบการพมพแบบอนๆ ปจจยดงกลาวสงผลกระทบตอกจกรรมการเรยนการสอนในระดบภมภาคทขาดแคลนหรอมงบประมาณทจากด ซงทาใหขาดโอกาสทจะเขาถงวสดอปกรณทดดวยเชนกน ดงนนหากมวสดทสามารถใช ทดแทนกนได โดยมจาหนายในทองถนหรอราคาประหยดกวาแตผลงานทปรากฏนนมคณภาพทดและสามารถตอบสนองการดานการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพไดจงเปนการเปดโอกาสใหผเรยนศลปะภาพพมพ ตะแกรงไหมได มทางเลอกสาหรบการสรางสรรคผลงานมากขน โดยโครงการวจยเรอง “ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ” ครงนจะทาใหเกดขอคนพบใหมในเรองการใชวสดทดแทนทมสามารถหาไดในทองถน เพอสาหรบใชในการพมพภาพพมพตะแกรงไหมในงานศลปะ ทมราคาประหยด เหมาะสมสาหรบการเรยนรขนพนฐาน ซงจะเปนการเปดโอกาสสาหรบการเรยนรภาพพมพตะแกรงไหมเบองตนไดมากขนดวยเชนกน และสามารถนาไปขยายผลเพอประยกตใชในการพมพตะแกรงไหมในงานศลปะและงานประยกตศลปตอไป


1. เพอศกษาทดสอบประยกตใชหมกพมพทดสอบสาหรบศลปะภาพพมพตะแกรงไหม ซงมราคาประหยดเหมาะกบการใชเรยนรขนพนฐาน โดยสามารถใชเปนหมกพมพในการสรางสรรคงานศลปะได และนาไปประยกตใชไดจรงเหนผลปรากฏ

อยางมคณภาพ 2. เพอพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพโดยใชหมกพมพทดสอบดวยเทคนคกลวธและรปแบบทเหมาะสม

ความสาคญของการวจย

1. การศกษาวจยในครงนส งผลใหเกดแนวทางในการเลอกใชวสดทมคณสมบตเหมาะสมสาหรบการศกษา หรอสรางสรรคภาพพมพตะแกรงไหมขนพนฐานทมราคาประหยดและสามารถนาไปประยกตใชไดจรงใหเหนผลปรากฏอยางมคณภาพ

2. ผลของการศกษาจะเปนประโยชนสาหรบนกเรยน นสต นกศกษา ผสนใจ ทจะนาไปศกษา คนควา และสรางสรรคผลงานศลปกรรมตอไป

ขอบเขตของการวจย

1. การวจยครงนไดทาการศกษาทดสอบประยกตใชวสดทดแทนสาหรบการพมพตะแกรงไหมงานศลปะ โดยมงเนนใชวสดทมจาหนายโดยทวไป มราคาประหยดเหมาะสาหรบกระบวนการเรยนรขนพนฐานการพมพตะแกรงไหมเบองตน และสามารถนาไปประยกตใชไดจรงใหเหนผลปรากฏอยางมคณภาพ โดยเนนทดสอบหมกพมพจากกาวลาเทกซ 2. ผลทไดจากการประเมนคณภาพของวสดทดแทนและความพงพอใจของวสดจากการทดสอบความสมพนธทงสองประเดนไดจากการประเมนของผใชงานจรง คอนสตผสรางสรรคงานศลปะดวยเทคนคภาพพมพตะแกรงไหม จานวน 20 คน 3. นาผลทได จากการศกษาทดสอบมา

พฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพ จานวน 1 ชด โดยใชเทคนควธการโดยและรปแบบทเหมาะสม

วธการศกษาวจย

การวจยเรอง “ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ” เปนการวจยเพอ

พฒนาทดลอง โดยการศกษาวสดทมในทองถน หรอหาไดงายตามทองตลาดทวไปซงมคณสมบตเหมอนหรอใกลเคยงกบวสดทตองนาเขาหรอมราคาแพง เพอนาไปประยกตใชสาหรบการพมพ


ตะแกรงไหมในงานศลปะ ซงผวจยตองการทดสอบคณสมบตตางๆ ของวสดทจะนามาใชทดแทนเพอศกษาความเปนไปไดในการนาไปใชสรางสรรคผลงานศลปะ และตรวจสอบคณภาพของผลงานทปรากฏ และความพงพอใจของผใชจรง เพอนาผลการศกษาส การวเคราะห และนาไปพฒนาหาแนวทางใหมสาหรบการสรางสรรคผลงานศลปะและการพมพตะแกรงไหมทหลากหลายมากขน

โดยมขนตอนการดาเนนงานวจย ดงน 1. การเกบรวบรวมขอมล การศกษาวจยในครงน ไดศกษาขอมลเอกสาร, งานวจย ทเกยวของกบ ศลปะภาพพมพเบองตน, ประวตภาพพมพตะแกรงไหม, ภาพพมพตะแกรงไหมในงานศลปะ จากแหลงสบคนตางๆ เชน หนงสอ เอกสาร บทความ งานวจย ระบบสอสารสนเทศ Internet ซงถอไดวาเปนขอมลเบองตนสาหรบการศกษาวจยเพอศกษาประวตความเปนมา เทคนคกระบวนการสรางสรรคภาพพมพตะแกรงไหมทพฒนามาจากอดตถ งป จจบน เทคโนโลยตางๆทผลตขนมาเพอตอบสนองความตองการของผใชเปนหลก ทงนนอกเหนอจากขอมลดงกลาวขางตนผวจยไดรวบรวมขอมลเชงเปรยบเทยบดานราคาตนทนของวสดในการสรางงานภาพพมพตะแกรงไหมและวสดทดแทนทคาดวาสามารถนามาใชสาหรบการพมพตะแกรงไหมในงานศลปะได

2. การวเคราะหขอมล โดยนาผลจากการทดสอบวสดกล มตวอยางเพอนาไปใชในการสรางสรรคผลงานภาพพมพตะแกรงไหม และวเคราะหความเปนไปไดในการนาวสดทดแทนทนา

มาทดสอบนนมาประยกตใชจรง ทงนไดกาหนดแนวทางการวเคราะหไวดงน 2.1 การทดสอบอตราสวนทเหมาะสม

ของหมกพมพจากกาวลาเทกซสาหรบนาไปในงานศลปะ

2.2 การทดสอบความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพกาวลาเทกซ

2.3 ประเมนระดบความพงพอใจของผใชงานจรงตอความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพกาวลาเทกซ (คดเปนรอยละ) 3. การพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากวสดทดแทนเปนกระบวนสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหม โดยการนาผลการศกษาทดลองมาส การพฒนาสรางสรรคผลงาน จานวน 1 ชด 4. นาเสนอผลการศกษาแบบพรรณนาวเคราะห


จากการศกษาทดสอบประยกตใช วสดทดแทนสาหรบการพมพตะแกรงไหมในงานศลปะ สาหรบงานวจยฉบบนถกตงเงอนไขไววาควรมราคาประหยดเหมาะกบการใชเรยนรขนพนฐานและสามารถนาไปประยกตใชไดจรงเหนผลปรากฏอยางมคณภาพ โดยผวจยไดเนนศกษาทดสอบหมกพมพเชอนาสาหรบการพมพตะแกรงไหมในงานศลปะเปนหลก ซงมผลการศกษาดงน 1. การทดสอบอตราสวนทเหมาะสมของหมกพมพจากกาวลาเทกซสาหรบนาไปในงานศลปะ การวจยครงนไดดาเนนการทดสอบหมกพมพทดแทน โดยเนนทดสอบหมกพมพเชอนาเพอวเคราะหความเปนไปไดในการนาไปประยกตใชเปนหมกพมพสาหรบการสรางสรรคผลงานศลปะ

ภาพพมพตะแกรงไหม ทงนไดเลอกใชสฝน และสยอมผา เปนสารตงตนเพอใหเกดสในหมกพมพทดสอบ และใชกาวลาเทกซเปนสารยดเกาะโดยม

นาเปนตวทาละลาย ทงนผลการศกษาทดลองผสมหมกพมพในอตราสวนตางๆไดผลสรปตามตาราง


ตาราง 1 อตราสวนผสมหมกพมพทดแทน

สตร

ผสม

ชนดของ

สารตงตน

อตรสวนผสม

ผลทไดสารยดเกาะ(กาว)

ตวทาละลาย(นา)

สารตงตน

1 สฝน ATM 1 ½ oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา+นา 5 ML ใชได

2สยอมผา ATM 1 ½ oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา+นา 5 ML

ใชไมได

หมกพมพเกาะตวเปนกอน

3 สฝน TOA 2 oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา+นา 5 ML ใชได

4สยอมผา TOA 2 oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา+นา 5 ML

ใชไมไดหมกพมพเกาะตวเปนกอน

5 สฝน TOA 2 oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา ใชได/ ผงสละลายชา

6สยอมผา TOA 2 oz นาอน ½ oz ส 1 ชอนชา

ใชไมไดหมกพมพเกาะตวเปนกอน

ผลจากการศกษาทดสอบหมกพมพพบวา

การทดลองผสมหมกพมพทดแทนโดยใชสารตงตนเปนสยอมผาไมสามารถนาไปประยกตใชเปนหมกพมพไดเนองจากเมออตราสวนตางๆเขาดวยกนแลวสยอมผามปฏกรยาเคมทสงผลทาใหกาวลาเทกซจบตวกนเปนกอน สวนการใชสฝนเปน

สารตงตน พบวามความเหมาะสมสาหรบการนาไปประยกตใชในกระบวนการพมพตะแกรงไหมเบองตนได ทงนในสวนการผสมสฝนกบกาวลาเทกซโดยตรงไมผสมนานนผงสจะละลายในเนอกาวไดชากวาการผสมนาในเนอสกอน

สารตงตนจากสยอมผา สารตงตนจากสฝนภาพประกอบ 1 หมกพมพทดสอบ

ทมา : เมตตา ศรสข, 2557 : ถายภาพ


ปจจยการทดสอบคณสมบตของหมกพมพครง นม งเน นใช หมกพมพเชอ นาเนองจากมคณสมบตทใชสารเคมนอยและราคาคอนขางประหยดกวาหมกพมพเชอนามน จากการทดลอง พบวาสทดแทนทใชสฝ นเปนสารตงตนมความเหมาะสมสาหรบการนาไปใชพมพตะแกรงไหมเบองตนได ดงนนผวจยจงเลอกหมกพมพทดแทนจากสฝนมาเพอทดสอบความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพอกครงในลาดบตอไป

2. การทดสอบความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพกาวลาเทกซมวตถประสงคเพอตองการทดสอบความเหมาะสมของหมกพมพทจะนาไปใชกบแมพมพตะแกรงไหมจากผาชนดตางๆและเทคนคกลวธการสรางแมพมพสามวธการซงพบวา หมกพมพกาวลาเทกซสามารถนาไปใชกบแมพมพทสรางแบบขนดวยวธการตางๆได และสามารถนาไปใชไดกบผาทกชนดทนามาทดสอบมผลอยในเกณฑดถงดมากตามตาราง

ตาราง 2 ผลประเมนคณภาพความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพทดสอบ

ลาดบ ชนดของผา

ผลประเมนคณภาพความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพทดสอบ

ตดกระดาษ เขยนไข/วานช ถายไฟ

ดมาก

ด พอใช

ไมมคณ

ภาพ

ดมาก

ด พอใช

ไมมคณ

ภาพ

ดมาก

ด พอใช

ไมมคณ

ภาพ

1 ผาสกรน / / /

2 ผาแกว / / /

3 ผาชฟอง / / /

การทดสอบความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพทดสอบพบวา หมกพมพทดสอบสามารถนาประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมไดเมอนาไปทดสอบใช

จรงกบผ เรยนและสรางสรรคผลงานศลปะดวย

เทคนคภาพพมพตะแกรงไหมจานวน 20 คน เพอประเมนความพงพอใจของผใชงานจรงพบวาผใชมความพงพอใจอยในระดบ3(ปานกลาง) ถงระดบ 5(มากทสด) โดยมผลตามตาราง

ตาราง 3 ผลประเมนระดบความพงพอใจของผใชงานจรงตอความสมพนธระหวางชนดของผาและหมกพมพทดสอบ (คดเปนรอยละ)

ลาดบ ชนดของผาผลประเมนระดบความพงพอใจของผใชงานจรงตอความสมพนธระหวางชนดของผา

และหมกพมพทดสอบ (คดเปนรอยละ)

ตดกระดาษ เขยนไข/วานช ถายไฟ

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

1 ผาสกรน 90 10 - - - 85 15 - - - 90 5 5

2 ผาแกว 85 15 - - - 80 20 - - - 85 10 5 - -

3 ผาชฟอง 75 15 10 - - 70 15 10 5 - 75 15 10 - -


จากการผลทดสอบหมกพมพนนพบวาหมกพมพทดสอบสามารถนาไปใชงานในการสรางสรรคผลงานศลปะไดจรง ทงนขนอยกบลกษณะของผลงานและความพงพอใจของผสรางสรรคดวยเชนกน การศกษาทดสอบมประเดนนาสนใจเพมเตมนอกเหนอจากผลความพงพอใจและคณภาพทปรากฏ คอ 1) ลกษณะเฉพาะของหมกพมพทดสอบทมความแตกตางจากหมกพมพสกรนเชอนาทปรากฏชดเจนคอฟองอากาศทเกดขนในขนตอน

การพมพ โดยฟองอากาศนมลกษณะพนผวทนาสนใจสามารถเลอกใชในการสรางสรรคไดอยางดหากผใชสามารถควบคมพนผวทเกดขนได โดยผลจากการศกษาความสมพนธของหมกพมพทดสอบกบชนดของผานนชวาคณสมบตความถหางของเสนใยผาสงผลตอขนาดและความถหางของฟองอากาศทเกดขนบนผวงานดวยเชนกน คอผาทมความหางมากฟองอากาศทเกดขนกจะมขนาดทใหญขนตามไปดวย และเมอหมกพมพแหงฟองอากาศกยงคงปรากฏอยเชนเดม

ภาพประกอบ 2 ฟองอากาศทเกดขนในผลงานทมา : เมตตา ศรสข, 2557 : ถายภาพ

2) หมกพมพทดสอบมความบาง และโปร ง ใสมากกว าหมกพมพ สกรนเ ชอน าซ งคณสมบตของหมกพมพสกรนเชอนาหากตองการ

ใหมความโปรงใสของหมกพมพผใชตองเตมมเดยม

(เคมสาหรบผสมใหสมความโปรงใสมากขน) ลงในหมกพมพนนดวย ทงนความบางใสของหมกพมพสงผลใหเกดสใหมและมตในภาพทเกดจากการทบ

ซอนกนของส

ภาพประกอบ 3 ความโปรงใสของหมกพมพทดสอบทมา : เมตตา ศรสข, 2558 : ถายภาพ


3. การพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ เปนกระบวนการนาผลการศกษาทดลองมาสการพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหม จานวน 1 ชด ทงนผวจยไดนาผลจากการทดสอบและเลอกเทคนคกลวธการสรางแมพมพดวยวธการตดกระดาษ (Papercut) ซงเปนกระบวนการทไมซบซอน โดยมขนตอนการดาเนนงานพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมในลกษณะเฉพาะของผ วจยโดยมขอบเขตขอบเขตในการสรางสรรคผลงานดงน

1) ทมาของแนวเรองมาจากสงแวดลอมในธรรมชาตซงปรากฏอยรอบตว อาท สายนา ภเขา ดอกไม ใบหญา เปนตน การอาศยพกพงและเคารพในธรรมชาตทเปรยบไดกบเพอนสนทของมนษยซงอยคกนมาจนถงปจจบนและไมมทางแยกออกจากกนได ธรรมชาตถอไดวาเปนแหลงกาเนดการรบรทางความงามอนไมมทสนสดเมอเราไมเบยดเบยนหรอทาลายสงแวดลอมจนไมสามารถนาพาใหอยดวยกนไดอยางเปนสข เชนนนแลวการนอมรบและอยดวยกนอยางออนโยนยอมมองเหนความงามทปรากฏในธรรมชาตเชนกน 2) รปแบบการสรางสรรค ผลงานนาเสนอความงามทเกดจากธรรมชาตสงแวดลอมรอบตว รปแบบการแสดงออกเปนแบบกงนามธรรมโดยลดทอนหรอสลายความเหมอนจรงและลายละเอยด

ของรปทรงทปรากฏตามธรรมชาตลง แตยงคงแสดงออกดานอารมณความรสก ผานทศนธาตตางๆในชนงานทปรากฏ เชน เสน, ส, รปราง, พนผว เปนตน 3) เทคนคกลวธ สรางสรรคผลงานโดยใชกระบวนการพมพจากแมพมพตะแกรงไหม สรางแมพมพดวยวธการตดฉลกระดาษ และพมพดวยหมกพมพกาวลาเทกซซงเปนผลจากการศกษา

ทดลองโดยมกระบวนการขนตอนการดาเนนงานสรางสรรคดงน

3.1) กระบวนการสรางแมพมพดวยวธการตดฉลกระดาษ (Paper cut) เมอออกแบบสาหรบงานพมพแลวจงสรางแมพมพโดยใชกระดาษบรฟเปนฉากกนส ฉลเจาะชองสาหรบใหสทตองการทะลผานลงได การเจาะกระดาษบรฟ 1 แผนใชสาหรบการพมพ 1 ส ทงนตองฉลกระดาษแมพมพใหครบตามจานวนสทตองการพมพ

ภาพประกอบ 4 แมพมพฉลกระดาษทมา : เมตตา ศรสข, 2557 : ถายภาพ

เมอจะใชแมพมพสาหรบการพมพผลงานควรผนกแมพมพกบกรอบแมพมพตะแกรงไหมโดยใชสเปรยกาวพนกาวลงดานหลงกระดาษแมพมพและผนกลงบนกรอบแมพมพตะแกรงไหมดานนอก เพอใหกระดาษแมพมพยดตดไดเรยบ ไมเกดคลนของกระดาษซงอาจจะส งผลให เกดความคลาดเคลอนในขนตอนการพมพโดยจะทาให

สเลอะซมผานในทไมตองการได


ภาพประกอบ 5 แมพมพทผนกกบกรอบสกรนเรยบรอยแลว

ทมา : เมตตา ศรสข, 2557 : ถายภาพ

3.2) กระบวนการพมพ ขนตอนการพมพเรมจากการเตรยมวสดอปกรณสาหรบการพมพซงประกอบดวย แมพมพ, หมกพมพ, ยาง

ปาดส, วสดรองรบ (กระดาษหรอผา เปนตน) จากนนจงดาเนนการพมพโดยพมพครงละสตามจานวนสาเนาทตองการพมพ ทงนมวธการพมพตามภาพประกอบ 6 ดงน (1) วางกระดาษพมพไวดานลาง (2) วางกรอบแมพมพทฉลชองเรยบรอยแลวในตาแหนงทกาหนด (3) เทหมกพมพกองลงบนกรอบแมพมพดานหนง (4) พมพโดยใชยางปาดลากหมกพมพบนกรอบแมพมพจากดานหนงไปสอกดานหนงอยางสมาเสมอกน (5) ยกกรอบแมพมพตะแกรงไหมออกจากงานพมพ และเปลยนวสดรองรบชนใหม แลวจงเรมพมพอกครงใหไดตามจานวนทตองการ เมอพมพครบตามทตองการแลวจงลางแมพมพดวยการดงแมพมพกระดาษออกและลางหมกพมพดวยนาเปลา ตากกรอบแมพมพตะแกรงไหมใหแหงสามารถนากลบมาใชซาได

ภาพประกอบ 6 กระบวนการพมพภาพพมพตะแกรงไหมทมา : เมตตา ศรสข, 2560 : 149

การพมพตะแกรงไหมเปนการพมพทปลอยใหสพมพผานจากดานบนแมพมพ ทะลลงมายงพน

รองรบขางลาง ซงเปนกระบวนการพมพแบบเดยวทผลงานภาพพมพทไดจะมลกษณะสอดคลองตรง

ตามแมพมพ ไมกลบดานจากซายขวาเชนกระบวนการพมพอนๆ โดยการศกษาวจยมผลงานจ านวนหน งท เกดจากกระบวนการทดลอง

สรางสรรคตามภาพทปรากฏ


ภาพประกอบ 4 ผลงานทดลองสรางสรรคโดยใชหมกพมพกาวลาเทกซทมา : เมตตา ศรสข, 2557 : ถายภาพ

ผลจากการศกษาวจยในครงนนาไปส กระบวนการประยกตใชงานจรงในหองปฏบตการทางศลปะของมหาวทยาลยมหาสารคาม ซงมผเรยนทสนใจและเลอกใชหมกพมพจากกาวลาเทกซในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพจานวนหนง ทงนผลงานทเลอกใชหมกพมพกาวลาเทกซมลกษณะการใชสโปรงบาง และสรางมตในภาพผลงานไดจากกระบวนการทบซอนกนของสเปนหลก

อยางไรกตามหมกพมพกาวลาเทกซสาหรบการพมพตะแกรงไหมในงานศลปะจากงานวจยฉบบนเปนเพยงทางเลอกหนงสาหรบผเรยนศลปะขนพนฐาน หรอนาไประยกตใชในกระบวนการสรางสรรคศลปะภาพพมพตอไป เปนการเปดโอกาสสาหรบการเรยนรขนพนฐานในงบประมาณทประหยดขนและเพมทางเลอกสาหรบสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมดวยเชนกน

ภาพประกอบ 5 ผลงานสรางสรรคศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากกาวลาเทกซของผวจยทมา : ศลปกรรมลมนาโขง ครงท 4, 2559 : 83


ภาพประกอบ 6 ผลงานศลปนพนธของ น.ส.วลาวลย โมรตน นสตสาขาวชาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคามทมา : วลาวลย โมรตน, 2558 : ถายภาพ

ภาพประกอบ 7 ผลงานศลปนพนธของ น.ส.ยภาพร พรรณวงศ นสตสาขาวชาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ทมา : ยภาพร พรรณวงศ, 2559 : ถายภาพ


การพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมโดยใชหมกพมพกาวลาเทกซ ทงจากผวจยและผเรยนทสนใจนนลวนมความแตกตางหลากหลายขนอยกบรปแบบและแนวคดของผ สรางสรรคทงนผใชแตละคนไดปรบอตราสวนการผสมของหมกพมพตามทตนตองการ และไดนาลกษณะเดนของหมกพมพกาวลาเทกซไปประยกตใชในการกระบวนการสรางสรรคทมความเหมาะสมกบลกษณะผลงานของแตละบคคล

อภปรายและสรปผล

การศกษาวจยเรอง “ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ” เรมขนจากปจจยในกระบวนการจดการเรยนการสอนศลปะ เนองจากผวจยพบวาปจจยสาคญเรองงบประมาณสนบสนนในการจดซอวสดอปกรณสาหรบการเรยนรขนพนฐานของผเรยนศลปะมคอนขางจากดไมเพยงพอตอการจดซอวสดอปกรณทกรายการไดอยางเหมาะสม ทงนสอวสดสาหรบการศกษาศลปะสวนใหญคอนขางมราคาสง จงกอใหเกดปญหาและอปสรรคตอการเรยนรขนพนฐานของผเรยนโดยเฉพาะในสวนภมภาคทวสดอปกรณหาซอไดยาก ราคาสง มทางเลอกนอย ดงนนการศกษาทดลองในงานวจยฉบบน จงมเปาหมาย

สาคญเพอพฒนาทดลองศกษาวสดทดแทนสาหรบนามาประยกตใชในการเรยนร ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมขนพนฐาน และพฒนานาไปใช

สรางสรรคผลงานศลปะไดจรงอยางมคณภาพ โดยการศกษาจากวสดทมในทองถน หรอหาไดงายตามทองตลาดทวไปซงมราคาประหยด การศกษาครงนม งเนนการทดสอบและ

ประยกตใชหมกพมพทดสอบจากกาวลาเทกซซงผลจากการศกษาพบวาหมกพมพจากกาวลาเทกซทมเนอสจากสฝนสามารถนาไปประยกตใชงานไดจรงและผใชจรงมความพงพอใจตอการใชหมกพมพในทกกระบวนการสรางสรรคเฉลยอย ทร อยละ

81.66 ทงนเมอเปรยบเทยบคาใชจายในการจดซอวสดการศกษาระหวางหมกพมพสจมจานวนหนงกโลกรมและมเดยมสาหรบผสมหมกพมพเพอใหหมกพมพมความโปรงบางใส ราคารวมประมาณ 520 บาท เทยบกบหมกพมพทดสอบจากกาวลาเทกซจานวนหนงกโลกรมและสฝนสาหรบผสมส ราคารวมประมาณ 84 บาท ซงในปรมาณหมกพมพเทากนพบวาคาใชจายมความตางกนมากถง 83.85 เปอรเซนต ดงนนผลจากการศกษาวจยในครงนจงไดผลลพธเปนทนาพอใจในเบองตน และเปนแนวทางในการเสนอทางเลอกใหมสาหรบผสนใจศกษาภาพพมพตะแกรงไหมขนพนฐานในการใชวสดการศกษาทมราคาประหยดใชงานไดจรง รวมถงผสรางสรรคผลงานศลปะทสามารถนาผลการศกษาไปประยกตใชไดตามความเหมาะสม ดานการพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ ผวจยไดนาผลการศกษาทดลองมาสการพฒนาสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตะแกรงไหม จานวน 1 ชด โดยเลอกกลวธการสรางแมพมพจากการตดกระดาษ ซงเปนกระบวนการสรางแมพมพทไมซบซอน และใชผาแกวสาหรบเปนฉากพมพซงพบวาลกษณะเฉพาะของหมกพมพกาวลาเทกซมความแตกตางจากหมกพมพสกรนเชอนาทปรากฏชดเจนคอฟองอากาศทเกดขนในขนตอนการพมพ โดยฟองอากาศนมลกษณะพนผวทนา

สนใจสามารถนาไปประยกตใชในการสรางสรรคได โดยความถหางของผาสงผลใหฟองอากาศทเกดขนกมความแตกตางกนดวยเชนกน คอผาทมความ

หางมากฟองอากาศทเกดขนกจะมขนาดทใหญขนตามไปดวย และเมอหมกพมพแหงฟองอากาศกยงคงปรากฏอยเชนเดม และสาหรบหมกพมพกาว

ลาเทกซมความโปรงแสงมากกวาหมกพมพสกรนเชอนา ซงคณสมบตของหมกพมพสกรนเชอนา

หากตองการใหมความโปรงแสงของหมกพมพผใชตองเตมมเดยมลงในหมกพมพนนดวย แตพบวาการผสมมเดยมลงในหมกพมพทาใหการลาง


ทาความสะอาดแมพมพยากกวาหมกพมพจากกาวลาเทกซ ปจจบนผ วจยได นาผลการศกษาน ไปประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอนรายวชาศลปะภาพพมพ และรายวชาภาพพมพตะแกรงไหม เพอใหผเรยนไดมทางเลอกทหลากหลายในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพตามแนวทางทสนใจ และเหมาะสมกบงบประมาณในการจดซอวสดอปกรณการศกษาของแตละบคคล อยางไรกตามพบวามผเรยนจานวนไมนอยทมความสนใจและเลอกใชหมกพมพจากกาวลาเทกซในการสรางสรรคผลงานศลปะและพฒนาผลงานจนมลกษณะและรปแบบเฉพาะตวเปนทนาสนใจ


1. การสรางสรรคผลงานชดนเปนเพยงจดเรมตนหนงสาหรบการเรยนรเทคนคกลวธเพอนาไปสการประยกตใชงานทสามารถนามาใชสรางสรรคผลงานศลปะไดจรง ดงนนผ สนใจสามารถศกษาเรยนรสรางสรรคเพอนาผลสการพฒนาเพมเตมตอไป

2. งานวจย “ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ” ครงนทาการศกษาทดสอบวสดทดแทนเพยงหมกพมพเทานน ซงวสดทใชในกระบวนการพมพตะแกรงไหม ยงมอกเปนจานวนมากทเปดโอกาสใหผ สนใจไดศกษาและทดสอบเพอการประยกตใชตอไป


งานวจย เรอง “ศลปะภาพพมพตะแกรงไหมจากหมกพมพกาวลาเทกซ” แลวเสรจและบรรลตามวตถประสงคโดยไดรบการสนบสนนเปนอยางดจากภาควชาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม ทงนผวจยขอขอบพระคณ คณาจารย และนสตทกทาน ทเสนอแนะ และใหความรวมมอเปนผรวมทดสอบในการศกษาวจยครงน



คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. (2559). ศลปกรรมลมนาโขง ครงท 4. บรรมย. ไอพรนท แอนด เทคโนโลย(ไทยแลนด) จากด.

จฑารตน วทยา. (2558). ซลคสกรน. กรงเทพ : โรงพมพแหงจฬาลงกรมหาวทยาลย.ธนเดช วรวงษ. (มปป.). ศลปะภาพพมพตะแกรงไหม. [ม.ป.ท.] : มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร. เมตตา ศรสข. (2560). เอกสารประกอบการสอนวชา 0605306 ศลปะภาพพมพ 3. หลกสตรศลปกรรม

ศาสตรบณฑต สาขาวชาทศนศลป. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม.ศกดชย เกยรตนาคนทร. (2548). การพมพซลสกรน. กรงเทพฯ : สปประภา.

พฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรInformation Use Behavior and Students’ Expectations of Information Services at the Faculty of Liberal Arts library, Rajamangala University of Technology Thanyaburi

วรรณยา เฉลยปราชญ

Wannaya Chaloeyprach1

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารสนเทศทมผลตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ และแนวทางในการพฒนาการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร กลมตวอยาง คอ นกศกษาระดบปรญญาตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทลงทะเบยนเรยนในภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2560 จานวน 400 คน โดยวธการสมตามสะดวก ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการวจย วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนา ประกอบดวย ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตเชงอนมาน ประกอบดวย คาท ความแปรปรวนทางเดยว คาสมประสทธสหสมพนธ และคาสหสมพนธเชงถดถอย ผลการวจยพบวา นกศกษาสวนใหญใชสารสนเทศเพอนนทนาการและพกผอนหยอนใจ ใชแหลงสารสนเทศอเลกทรอนกส เชน ฐานขอมลออนไลน ฐานขอมลอเลกทรอนกส เวบไซต google เปนตน ใชสารสนเทศทมเนอหาสาขาวชาการทองเทยว มการสบคนสารสนเทศจากฐานขอมลของหองสมด เลอกใชภาษาไทย สวนปญหาการใชสารสนเทศ คอ หนงสอ/ตารา มเนอหาไมทนสมย สาหรบความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ ไดแก ควรจดมมบรการอาหารวางและเครองดม ควรจดหาหนงสอ/ตาราเกยวกบหลกสตรการทองเทยวใหเหมาะสมและเพยงพอ ควรจดใหมบรการแนะนาหนงสอและสอใหมๆ ทมภายในหองสมด บคลากรผใหบรการควรเปนผมมนษยสมพนธด และมความเปนมตร คอยใหความชวย

เหลออยางเปนกนเอง ควรจดสภาพคอมพวเตอรอยในสภาพดและพรอมใชงาน ควรมการแจงขอมลขาวสารเกยวกบการบรการ กจกรรมและทรพยากรสารสนเทศใหมๆ อยางทวถงและสมาเสมอ และจากการวเคราะหถดถอยพหขนตอนเพอหาตวแปรทมอานาจในการทานายคาดหวง พบวา พฤตกรรมการใชสารสนเทศในภาพรวมมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ เทากบ .307

1 บรรณารกษปฏบตการ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร1 Librarian, Practitioner Level, Faculty of Liberal Arts, Rajamangala University of Technology Thanyaburi

e-mail: [email protected]


เมอพจารณารายดาน ไดแก แหลงสารสนเทศ และภาษาทเลอกใชมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

คาสาคญ: พฤตกรรมการใชสารสนเทศ ความคาดหวง การบรการสารสนเทศ หองสมดคณะศลปศาสตร

Abstract

The objectives of this research were to 1) study the relationship between information search in a library and usage behavior including observations of student expectations of information services. 2) study the guidelines for information services development of the Faculty of Liberal Arts Library, Rajamangala University of Technology Thanyaburi. The sample was 400 students from the Faculty of Liberal Arts Library, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, who enrolled in the first semester of academic year 2017. The sample was selected using convenience sampling. The data were gathered through the application of a questionnaire and were analyzed using descriptive statistics comprising frequency, percentage, mean, standard deviation, together with inferential statistics which included Independent t-test, one-way analysis of variance, Pearson’s Product Moment correlation coefficient and Multiple regression. The study showed that most of the students used information technology, for example, online databases, electronic databases, and Google, for recreation and relaxation. Library databases were used to search information about tourism courses. Thai language was the student preference. Problems of information usage were outdated books and textbooks. To meet student expectations, snacks and drinks corner, sufficient number of tourism books and textbooks, book and media recommendation services, friendly service staff, ready-to-use computers, and thorough and frequent notifications about services, activities and updated information resources were needed. Stepwise regression was used to find the important factor which could predict the expectations. It showed the regression coefficient between the information behaviors and the student’s expectations at the .307 level and between

the information sources and chosen languages at the .01 level which was statistically significant.

Key Words: Information Use Behavior; Expectation; Information Services; Faculty of Liberal Arts library

188 วรรณยา เฉลยปราชญพฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษา...

บทนา

สารสนเทศมความสาคญตอการพฒนาประสทธภาพของระบบบรหารจดการศกษา ตามทแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2560-2579 ไดกลาววา โลกศตวรรษท 21 เปนโลกแหงขอมลขาวสารทสามารถรบและสงตออยางรวดเรว สงผลใหประชาชน ชมชน และสงคมรบรขอมลขาวสารไดอย างรวดเรวและร เท าทนการเปลยนแปลง

ประชาชนมความรความสามารถมากขน และพรอมทจะเขามามบทบาทและมสวนรวมในการจดการศกษามากขน ทงน บคลากรทางการศกษาและนกศกษาจะมคณลกษณะและทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพมขน (กระทรวงศกษาธการ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2560) ดงนน การศกษาในระดบอดมศกษาจงม งสงเสรมใหบคลากรในสถาบนคนควาหาความรเพมเตม เพอศกยภาพดานการแขงขนทงดานการศกษา และการดารงชพ โดยเฉพาะสายวชาชพทต องทนตอวทยาการตาง ๆ ทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา หองสมดสถาบนอดมศกษาเปนหนวยงานหนงทมสวนสาคญในการสนบสนนกจกรรมการเรยนการสอนและการวจย และตอบสนองความตองการสารสนเทศของนกศกษา อาจารย นกวจย ซงถอไดว าเปนหวใจสาคญของการศกษาในมหาวทยาลย ซงห องสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรเปนหนวย

งานสนบสนนททาหนาทจดบรการสารสนเทศใหกบอาจารยและนกศกษา ทงภายในและภายนอกคณะ เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรท 1 การสรางบณฑตนกปฏบตมออาชพ ซงไดมการดาเนนการจดหาทรพยากรสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ ทงสงตพมพและไมตพมพใหครอบคลมทกหลกสตรท

เปนมาตรฐานและตรงกบความตองการ รวมไปถงชวยใหผใชสารสนเทศไดเขาถงสารสนเทศไดอยางถกตอง ครบถวน ทนสมยและสะดวกรวดเรวเพอใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและเทคโนโลย

อนเปนเปาหมายทสาคญของหองสมด คอ การตอบสนองความตองการสารสนเทศของผใช และชวยใหผใชกาวทนพฒนาการในสาขาวชาตางๆ แตกมอาจทราบไดวาผ ใชบรการมความคาดหวงและความตองกา รใชสารสนเทศมากนอยแคไหน และสามารถตอบสนองความตองการของผใชบรการไดบางหรอไม ในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศไดกาวหนาอยาง รวดเรว และจานวนสารสนเทศมมากมายสงผลทาใหผใชตองใชวจารณญาณ มการวเคราะห และสงเคราะหสารสนเทศอยางเปนระบบกอนนามาใช อกทงเกดการแปลงรปแบบสารสนเทศจากสอตพมพไปสสออเลกทรอนกสทสามารถเขาถงไดอยางสะดวก รวดเรว ไมจากดสถานทและเวลา และสามารถสบคนและรวบรวมสารสนเทศไดอยางเปนระบบ (ดวงใจ วงษเศษ, 2556: 100) ผใชสารสนเทศจงมพฤตกรรมการใชสารสนเทศทเปลยนแปลงไป ซงสอดคลองกบงานวจยของงานวจยของชลภสส วงษประเสรฐ, สมาน ลอยฟา และเพญพนธ เพชรศร (2556) ทพบวา การเลอกแหลงสารสนเทศ นกศกษาไมมปญหาในการเลอกแหลงสารสนเทศ เนองจากไมไดคาดหวงตอความสาเรจในการทารายงาน ดงนน จงใชเฉพาะแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนตและใชโปรแกรมการคนหามากทสดในการแสวงหาสารสนเทศ สวนใหญจะไดสารสนเทศทไมตรงกบความตองการ มเนอหาสารสนเทศทไม

นาเชอถอ และงานวจยของบหลน กลวจตร (2558) ทพบวา ทรพยากรสารสนเทศไมเพยงพอมากทสด รองลงมาคอ แหลงสารสนเทศไมมสารสนเทศท

ตองการ สวนแหลงสารสนเทศบคคลมปญหาการใชสารสนเทศ คอ แหลงสารสนเทศบคคลมเวลาจากดในการใหขอมลมากทสด จากปญหาดงกลาว

แสดงใหเหนวาถงแมหองสมดจะมการจดบรการสารสนเทศ แตกไม สามารถตอบสนองความตองการของผใชไดทกเรอง ดงนน ผใหบรการจาเปนตองมความรเกยวกบผใชและความตองการของผใชอยางตอเนอง เพอตอบสนองความตองการ


ของผใชใหเปนไปตามคาดหวงใหมากทสดเทาทจะทาได การประเมนคณภาพการบรการของหองสมดจงเนนการศกษาเกยวกบการบรการทหองสมดจดใหกบผใช และความคาดหวงในการบรการของผใช ดงนน การใหบรการทมคณภาพ หมายถง ความสามารถทจะตอบสนองความคาดหวงของผใชใหไดมากทสด ซงไดมาจากการตดสนใจของผใชเทานน การศกษาผใชและความตองการของผใชจะนาไปสการลดชองวางระหวางความคาดหวงกบบรการทใหบรการอย (พนารมย เกยรตลลานนท, 2552: 250) อยางไรกด การศกษาเกยวกบการใชสารสนเทศของนกศกษาจงมความสาคญททาใหไดทราบถงลกษณะการใชสารสนเทศของนกศกษา ทราบถงความตองการในการใชสารสนเทศในอนาคตได และยงสามารถนาขอมลมาเปนแนวทางในการทหองสมดจะปรบเปลยนบทบาทและการบรการใหผใชบรการไดอยางตอเนอง (บหลน กลวจตร, 2558: 871) อกทง ยงตองศกษาความคาดหวงของนกศกษาทมตอคณภาพการบรการของหองสมดควบคไปดวย เพอใหทราบระดบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการของหองสมด ควรมการปรบปรงสงใดเพมเตมบาง ถงแมวาหองสมดนนจะมการใหดาเนนการ หรอใหบรการอยแลวกตาม ซงกมงานวจยทศกษาเกยวกบความคาด

หวงของผใชแลวนาผลมาปรบปรงและพฒนาหองสมดตอไป เชน งานวจยของจฑารตน ปานผดง (2559) ทพบวา ผใชบรการมความคาดหวงสงสดดานบคลากร เรอง ความสภาพของบคลากรและ

ความกระตอรอรนของบคลากร งานวจยของพรชนตว ลนาราช และคณะ (2557) ทพบวา ดานบรการจดหาทรพยากรสารสนเทศ นกศกษามความ

คาดหวงมากทสด คอ บรการรายชอทรพยากรใหมของหองสมดสงถงตวผรบบรการ ดานบรการการจดกายภาพและพนทใหบรการอานมความคาดหวงมากทสด คอ การเพมจานวนโตะอานหนงสอและเพมพนทศกษาสวนตว และงานวจยของ Oak

(2016) ทพบวา นกศกษามความคาดหวงวาหองสมดควรมการบอกรบฐานขอมล จดทาสถตและบรรณานกรม จดสภาพแวดลอมทางกายภาพทดงดดใหเขาใชบรการ ควรปรบปรงและพฒนาการบรการ การใหบรการออนไลนเพมมากขนเพอการเขาถงขอมลไดอยางรวดเรว เพมบรการตางๆ ใหหลากหลายสอดคลองกบความคาดหวงของผใชบรการ จากความสาคญและปญหาดงกลาวทเกดขน ผ ว จยจ งสนใจ ทจะ ศกษาพฤตกรรมการใช สารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาตอการบรการสารสนเทศ หองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เพอเปนแนวทางในการพฒนาทรพยากรสารสนเทศและการบรการสารสนเทศเพอใหสอดคลองกบการใชสารสนเทศของนกศกษา และทาใหทราบถงความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ เพอจะไดนาขอมลทไดมาปรบปรงและพฒนางานบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เพอใหผรบบรการเกดความพงพอใจตอการใชบรการ


1. เพ อศ กษาความสมพนธ ร ะหว า งพฤตกรรมการใชสารสนเทศทมผลตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของ

หองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร 2. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาการ

บรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

สมมตฐานการวจย

พฤตกรรมการใชสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการ


สารสนเทศของห องสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

กรอบแนวคดและทฤษฎทเกยวของ

พฤตกรรมการใชสารสนเทศเปนพฤตกรรมอนเกดจากความตองการสารสนเทศของบคคล โดยมฐานแนวคดวา ความตองการสารสนเทศของแตละบคคลนนนาไปสพฤตกรรมตางกน เมอเกดความตองการ ผใชจงตองแสวงหาสารสนเทศ โดยใชระบบหรอบรการสารสนเทศตางๆ ไมวาจะเปนระบบอยางเปนทางการหรอแหลงสารสนเทศทไมเปนทางการ แตกมใชเฉพาะการคนจากระบบสารสนเทศเทานน แตครอบคลมปจจยดานอนดวย เชน การแลกเปลยนสารสนเทศ การใชสารสนเทศ คณลกษณะ

ของแหลงสารสนเทศ ดงนนการศกษาและทาความเขาใจเรองพฤตกรรมสารสนเทศของผใชไดอยางดนน จาเปนทจะตองเขาใจประเดนหรอแนวคดท

เกยวของดวย นนคอ พฤตกรรมสารสนเทศครอบคลมพฤตกรรมหรอกจกรรมทเกยวของ 2 ดาน คอ พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ และพฤตกรรมการใชสารสนเทศ (Wilson, 2000: 49-55) ความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ

เปนความตองการของความรสก การคดหรอการคาดการณลวงหนาในสงใดสงหนงทมตองานบรการ

ของหองสมด เชน การคาดหวงวาจะไดรบสงอานวยความสะดวก เครองมอ และอปกรณตาง ๆ มความทนสมย ไดรบการดแลและชวยเหลอยาง

จรงจงและจรงใจ สามารถเขาถงสารสนเทศไดอยางสะดวกรวดเรว และความตองการใหผปฏบตงานหองสมดกระทาบางอยางใหตนจนเกดความพงพอใจ โดยมการบรการสารสนเทศทมองคประกอบครอบคลมทกดาน ไดแก สภาพแวดลอม ทรพยากร ผใชบรการ บคลากรหองสมด เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และการประชาสมพนธ ดงนน ปจจยทมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการทมตอการบรการสารสนเทศ กคอ เมอใชบรการสารสนเทศแลวร สกอยากบอกตอเพราะไดรบบรการทด ในดานลกษณะความแตกตางของแตละบคคลโดยใชมาตรฐานของตนเปนเครองวด ซงระดบของความคาดหวงจะเปลยนแปลงไปตามสถานการณทแตกตางกนไปตามแตละบคคล เชน ดานสงคม การศกษา ครอบครว ศาสนา และวฒนธรรม เป นต น อกทงพฤตกรรมการใช สารสนเทศในอดตทเคยใชบรการมากอนทาใหเกดการเรยนรตอบรการทไดรบและทาใหเกดความคาดหวงตอบรการ เพอทจะมาใชบรการในครงตอไป รวมไปถงการประชาสมพนธสอและบรการตาง ๆ ทาใหผใชบรการเกดความคาดหวงตอบรการกอนตดสนใจมาใชบรการ (Perasuraman, Zeitharnl & Berry, 1990: 19)

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ เชน ผใชบรการตองการใชหนงสอดาน

การทองเทยว เพราะคาดหวงไววาหองสมดจะมหนงสอด านการทองเทยวทม เนอหาขอมลทสามารถมาใชทารายงานตามทอาจารยไดรบมอบ

หมายได นกศกษาตองการคนควาบทความวารสารภาษาตางประเทศ ยอมมความคาดหวงวาหองสมดจะมทรพยากรสารสนเทศ มฐานขอมลทสามารถใหบรการเอกสารฉบบเตมได (Full text) นกศกษาตองการเขาใชบรการหองสมดเพอพก


ผอนหยอนใจ ยอมคาดหวงวาหองสมดจะมการบรการสอวดทศน มหนงสอแนวนยาย เรองสน สารคด เปนตน ซงสอดคลองกบทฤษฎความคาดหวงจากสอ เปนทฤษฎทพฒนาจากแนวคดทฤษฎพฤตกรรมและแรงจงใจ ตามหลกการท ว า พฤตกรรมของมนษยลวนแลวแตเปนพฤตกรรมทเกดขนโดยตงใจและมการคาดหมายไวลวงหนาถงผลทจะไดรบ หรอกอนทมนษยจะลงมอทาอะไร จะตองวาดภาพไวในใจกอนแลววานคอสงทตนเองตองการจะทา ดงนน ทฤษฎความคาดหวงจากสอ มงศกษาแรงจงใจของบคคลในการใชสอ แรงจงใจในการเลอกใชสอนน เกดจากการคาดการณเอาไวกอนแลววา สอประเภทใดจะใหรางวลแกผรบสารในลกษณะใดบาง (ยบล เบญจรงคกจ, 2534; กาญจนา แกวเทพ, 2553: 314-315)

วธการวจย

การศกษาครงน ใชรปแบบการศกษาวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ประชากรทใชในการวจยครงน คอ นกศกษาระดบปรญญาตรคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทลงทะเบยนเรยนในภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2560 จานวนทงสน 1,775 คน กลมตวอยาง (Sample) กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ นกศกษาระดบปรญญาตร

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทลงทะเบยนเรยนในภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2560 จานวน 1,775 คน โดยใชสตรการ

คานวณกลมตวอยางของยามาเน (Yamane, 1973: 725-729) ทระดบความมนยสาคญ 0.05 และขนาด

ความคลาดเคลอน +/- 5% และสมประสทธความผนแปรเทากบ 0.05 จากประชากรทงสน 1,775 คน จะไดกลมตวอยาง 400 คน ดงนน ขนาดของกลม

ตวอยางทไดจากการคานวณเทากบ 400 ตวอยาง และเพอความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล ผ

วจยจงเกบขอมลนกศกษาทเขามารบบรการของหองสมด จานวน 400 คน โดยการสมตวอยางตามสะดวก (Convenience Sampling) เครองมอท ใช ในการวจยในครงน เป นแบบสอบถามประกอบดวย 4 สวน ดงน ส วนท 1 ข อมลทวไปเกยวกบผ ตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบชนป สาขาวชา ความถในการใชสารสนเทศ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) สวนท 2 ขอมลเกยวกบพฤตกรรมการใชสารสนเทศ โดยใชขอบเขตการศกษา ไดแก วตถประสงคการใชสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ เนอหาของสารสนเทศ เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ ภาษาทเลอกใช และปญหาการใชสารสนเทศ โดยแบบสอบถามทงหมดในตอนน มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ของลเครท (Rating Scale) คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด มคาเทากบ 5,4,3,2,1 ตามลาดบ สวนท 3 ขอมลเกยวกบความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ โดยใชขอบเขตการศกษา ดงน สภาพแวดลอมของหองสมด ทรพยากรสารสนเทศ บรการของหองสมด บคลากรผใหบรการ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และการประชาสมพนธ โดยแบบสอบถามทงหมดใน

ตอนน มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ของลเครท (Rating Scale) คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด มคาเทากบ 5,4,3,2,1 ตามลาดบ

สวนท 4 แนวทางในการพฒนาการบรการสารสนเทศ ลกษณะของแบบสอบถาม เปนการตอบคาถามแบบปลายเปด เพอใหไดขอมลทกวางขวางและหลากหลาย ขนตอนการสรางเครองมอในการวจย

1. ศกษาคนควาขอมล จากเอกสาร ตารา และงานวจยตางๆ ทเกยวกบพฤตกรรมการใชสารสนเทศและความคาดหวงของนกศกษาทมตอ


การบร ก ารสารสน เทศของห อ งสม ดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร 2. สรางขอคาถามจากขอมลทไดศกษามาใหครอบคลมและสอดคลองกบวตถประสงคการวจย นาขอมลทไดศกษามาใชเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถาม 3. หาความเทยงตรงเชงเนอหา (Content validity) ของเครองมอ โดยนาแบบสอบถามทผวจยสรางขนใหผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตองและทดสอบความเทยงตรงเชงเนอหา และภาษา แลวหาคาดชนความสอดคลองของแบบสอบถาม โดยใชคา IOC (Index of Item Ob-jective Congruence) โดยมเกณฑในการแปลความหมายคอคา IOC ตงแต 0.50 – 1.00 มคาความเทยงตรงเชงเนอหาในเกณฑใชได ซงพบวาประเดนแตละขอมคาความสอดคลองระหวาง 0.67-1.00 และไดรบขอเสนอแนะจากผเชยวชาญมาปรบปรงแกไขเพอใหถกตอง สมบรณ และเหมาะสมยงขน 4. นาแบบสอบถามไปทดลองใช (Try out) กบนกศกษาทไมใชกลมตวอยาง จานวน 30 คน เพอหาค าความเ ชอ มน (Rel iabi l i ty) ของแบบสอบถาม โดยใชสตรสมประสทธอลฟา (Alfa

coefficient) ของครอนบาช (Cronbach) ไดคาความ

เชอมนของแบบสอบถามเทากบ 0.939 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง ซงมขนตอนดงน

1. ขอมลปฐมภม ใชเกบขอมลโดยการสารวจจากนกศกษาคณะศลปศาสตร จานวน 400 ตวอยาง หลงจากนนผวจยจงเกบรวบรวมแบบสอบถามและทาการประมวลผลในขนตอนตอไป 2. ขอมลทตยภม ไดแก ขอมลเอกสารวชาการ แนวคด ทฤษฎทเกยวของกบพฤตกรรมการใชสารสนเทศ และความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ ตลอดจนผลงานวจยทเกยวของ

โดยศกษาและรวบรวมขอมลจากหนงสอ เอกสาร งานวจย ภาคนพนธ วทยานพนธตาง ๆ วารสารอเลกทรอนกส เวบไซต และเอกสารอน ๆ ทเกยวของ 3. การวเคราะหขอมล ผ ว จ ยตรวจสอบความสม บ รณ ของแบบสอบถามและดาเนนการวเคราะหขอมลและคาสถตตางๆ โดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถต ดงน 1. การวเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา การวเคราะหโดยใชคาความถ คารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอวเคราะหข อมลลกษณะตวอยางเพออธบายลกษณะทวไปของประชากร 2. การวเคราะหดวยสถตเชงอนมาน ใชสาหรบทดสอบสมมตฐาน ซงสถตทใช ในการวเคราะหขอมล คอ - คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coef-ficient) ใชสาหรบศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารสนเทศกบความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ กาหนดเกณฑในการวเคราะหขอมลตามเกณฑการแปลความหมาย ดงตอไปน (Hinkle, 1998: 118) คา r ระดบความสมพนธ .91-1.00 มความสมพนธกนสงมาก .71-.90 มความสมพนธกนในระดบสง .51-.70 มความสมพนธกนในระดบปานกลาง .31-.50 มความสมพนธกนในระดบตา

.00-.30 มความสมพนธกนในระดบตามาก - คาสหสมพนธเชงถดถอย (Multiple Regression) โดยวธ Enter ใชวเคราะหปจจย

พฤตกรรมการใชสารสนเทศทมอทธพลตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ 3. สาหรบขอคาถามแบบปลายเปด (Open-ended Questionnaire) ผวจยวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยการพรรณนาบรรยายสรป


เปนประเดนใชทฤษฎและประสบการณในการวเคราะห


1. ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม จากผลการศกษา พบวา นกศกษาสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 82.50 มอายระหวาง18-20 ป รอยละ 75.25 กาลงศกษาอยชนปท 1 รอยละ 51.00 ซงศกษาอยสาขาวชาการจดการการโรงแรม รอยละ 41.50 ซงมการใชบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตรนาน ๆ ครง รอยละ 36.25 2. ข อม ล เก ย วกบพฤตกรรมการ ใช สารสนเทศ จากผลการศกษา พบวา พฤตกรรมการใชสารสนเทศของนกศกษาทมต อการบรการสารสนเทศของห องสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรในภาพรวมอยในระดบมาก ( = 3.74) เมอพจารณารายดาน พบวา มพฤตกรรมการใชสารสนเทศอยในระดบมาก จานวน 5 ดาน ไดแก เนอหาของสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ และภาษาทเลอกใช ( = 4.32, 4.19, 4.16, 4.01, และ3.97 ตามลาดบ) สวนปญหาการใชสารสนเทศอยในระดบปานกลาง ( = 3.46) เมอพจารณารายดาน มผลการศกษาดงน ดานวตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ พบวา ขอท

มคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ เพอนนทนาการและพกผอนหยอนใจ ( = 4.39) ดานแหลงสารสนเทศ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ แหลงสารสนเทศอเลกทรอนกส เชน ฐานขอมลออนไลน ฐานขอมลอเลกทรอนกส เวบไซต google เปนตน

( = 4.40) ดานเนอหาสารสนเทศ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ มพฤตกรรมการใชสารสนเทศในสาขาวชาการทองเทยว ( = 4.67) ดานเครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ พบวา ข อทมค าเฉลยสงสดอนดบแรก คอ สบค น

สารสนเทศจากฐานขอมลของหองสมด ( = 4.15) ดานภาษาทเลอกใช พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ภาษาไทย ( = 4.53) และดานปญหาการใชสารสนเทศ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ดานทรพยากรสารสนเทศ ( = 3.63) 3. ขอมลเกยวกบความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ จากผลการศกษา พบวา ความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรในภาพรวมอยในระดบมาก ( = 4.18) เมอพจารณารายดาน พบวา ความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรทกขออยในระดบมากทกขอ โดยขอทมคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก ไดแก ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ( = 4.31) รองลงมา คอ ดานบรการหองสมด ( = 4.22) และดานทรพยากรสารสนเทศ ( = 4.19) เมอพจารณารายดาน มผลการศกษาดงน ดานสภาพแวดลอม พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ควรจดมมบรการอาหารวางและเครองดม ( = 4.24) ดานทรพยากรสารสนเทศ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ควรจดหาหนงสอ/ตาราเกยวกบหลกสตรการท อ ง เ ท ย ว ใ ห เ ห ม า ะ ส ม แ ล ะ เ พ ย ง พ อ

( = 4.43) ดานบรการของหองสมด พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ควรจดใหมบรการแนะนาหนงสอ และสอใหม ๆ ทมภายในหองสมด (

= 4.45) ดานบคลากรผใหบรการ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ควรเปนผมมนษยสมพนธด และมความเปนมตร คอยใหความชวยเหลออยางเปนกนเอง ( = 4.27) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบ

แรก คอ ควรจดสภาพคอมพวเตอรอยในสภาพดและพรอมใชงาน ( = 4.43) และดานการประชาสมพนธ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดอนดบแรก คอ ควรมการ


แจงขอมลขาวสารเกยวกบการบรการ กจกรรมและทรพยากรสารสนเทศใหม ๆ อยางทวถงและสมาเสมอ ( = 4.26) 4. การทดสอบสมมตฐาน 0พฤตกรรมการใช สารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบปานกลาง (r= .533) เ มอพจารณารายด านของพฤตกรรมการใช สารสนเทศ พบวา วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .325) แหลงสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ

อยในระดบตา (r= .420) เนอหาของสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .388) เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .389) ภาษาทเลอกใชมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .416) ปญหาการใชสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .346) เปนไปตามสมมตฐานทตงไว ดงตารางท 1

ตารางท 1 คาความความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารสนเทศกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

ตวแปร X1 X2 X3 X4 X5 X6 Y

X1 วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ 1.000

X2 แหลงสารสนเทศ .707** 1.000

X3 เนอหาของสารสนเทศ .591** .649** 1.000

X4 เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ .690** .587** .374** 1.000

X5 ภาษาทเลอกใช .275** .265** .331** .506** 1.000

X6 ปญหาการใชสารสนเทศ -.026 .129** .276** .071 .193** 1.000

Y ความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศ .325** .420** .388** .389** .416** .346** 1.000

ความสมพนธและอานาจการทางานของ

พฤตกรรมการใชสารสนเทศของนกศกษา ไดแก วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ เนอหาของสารสนเทศ เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ ภาษาเลอกทใช และปญหาการใชสารสนเทศ มาทานายความคาดหวงของ

นกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (F = 33.979, p < .01) โดยมอานาจการทานายไดรอยละ 34.20 (R = .584, R2 = .342) จากการวเคราะหถดถอยพหขนตอนเพอหาตวแปรทมอานาจในการทานายคาดหวงของ

นกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ พบวา

พฤตกรรมการใชสารสนเทศในภาพรวมมค า

สมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

ธญบร เทากบ .307 เมอพจารณารายดาน พบวา แหลงสารสนเทศมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ เทากบ .167 และภาษาทเลอกใชมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการ

บรการสารสนเทศ เทากบ .122 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ดงตารางท 2


ตารางท 2 การวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน ระหวางพฤตกรรมการใชสารสนเทศกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

พฤตกรรมการใชสารสนเทศ

Unstandardized

Coefficients

Standardized

Coefficientt Sig

B Std. Error Beta

(Constant) 1.871 .196 9.563 .000

วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ -.025 .065 -.028 -.392 .695

แหลงสารสนเทศ .167 .058 .193 2.902 .004*

เนอหาของสารสนเทศ .002 .040 .003 .042 .967

เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ .018 .043 .029 .415 .678

ภาษาทเลอกใช .122 .032 .197 3.827 .000*

ปญหาการใชสารสนเทศ .001 .083 .001 .006 .995

ภาพรวม .307 .055 .329 5.586 .000*

R = .584 R Square = .342, Std. Error of the Estimate = .357 F = 33.979, p-value = 0.000

5. แนวทางในการพฒนาการบรการสารสนเทศของห องสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร 1) ดานสภาพแวดลอมของหองสมด พบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหขยายพนทของหองสมด เพอใหมจานวนทนงเพยงพอกบนกศกษา และมมมสาหรบอานหนงสอทเปนสวนตว อกทง ควรปรบสภาพแวดลอมดานนอกของหองสมดทด

มดครม ใหมจดเดน หรอจดสงเกตวาเปนหองสมด 2) ดานทรพยากรสารสนเทศ พบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหจดซอหนงสอใหมความทนสมยและหลากหลาย

3) ดานบรการของหองสมด พบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหมระบบการบรการยม-คน และสบคนแบบออนไลน 4) ดานบคลากรผ ใหบรการ พบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหบคลากรยมแยม

แจมใสใหมากกวาน และอยากใหเพมจานวนใหเพยงพอ บางครงดงานยง ๆ จงใหบรการหรอคาแนะนาปรกษาไดไมเตมท

5) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหจดใหมคอมพวเตอรอยางเพยงพอตอการใชงาน และปรบปรงความเรวของเครอขายไรสายและการเขาถง 6) ดานการประชาสมพนธ พบวา

นกศกษาสวนใหญตองการจดใหมการประชาสมพนธเกยวกบหองสมดทหลากหลายชองทาง เชน ตด

ประกาศในลฟต ปายประกาศหนาหองสมด เวบไซตคณะ/มหาวทยาลย เครอขายสงคม เปนตน และควรจดทาเฟซบคของหองสมดคณะเพอแลกเปลยนขาวสารกบสมาชก

7) ป ญห า แ ล ะ อ ป ส ร ร ค ก า ร ใ ช สารสนเทศ ไดแก ไดแก หาหนงสอไมเจอ เนองจากไมทราบวธการสบคน และใชเวลาในการคนหานาน อกทงไมกลาเขามาสอบถามจากเจาหนาทหองสมด 8) ขอเสนอแนะอน ๆ คอ ควรเพม

บรการเครองถายเอกสาร รบพรนทงาน และเขาเลม



พฤตกรรมการใชสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศของห องสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร โดยผลการทดสอบสมมตฐานสามารถแสดงไดดงน 1. พฤตกรรมการใชสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบปานกลาง (r= .533) เ มอพจารณารายด านของพฤตกรรมการใช

สารสนเทศ พบวา วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .325) แหลงสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .420) เนอหาของสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .388) เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .389) ภาษาทเลอกใชมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .416) ปญหาการใชสารสนเทศมความสมพนธ

กบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศอยในระดบตา (r= .346) พบวา เปนไปตามสมมตฐานการวจยอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.01 โดยมระดบความสมพนธในทางบวก จากผลการวจยน พบวา แหลงสารสนเทศมความสมพนธกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศสงสด แสดงใหเหนวา แหลงสารสนเทศมผลตอคาดหวงของนกศกษาทมตอการ

บรการ ดงผลการศกษาพฤตกรรมการใชสารสนเทศ ด านแหล งสารสนเทศ ทพบว า นกศกษามพฤตกรรมการใชแหลงสารสนเทศอเลกทรอนกสอยในระดบมากเปนลาดบแรก นกศกษายอมมการคาด

หวงไว ว าห องสมดไดมการจดหาสารสนเทศอเลกทรอนกส ไมวาจะเปนหนงสออเลกทรอนกส ฐานขอมลตาง ๆ การบรการยม-คนออนไลน เปนตน สวนวตถประสงคการใชสารสนเทศกบความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศมความสมพนธ ตาสด โดยพบวานกศกษามวตถประสงคการใชสารสนเทศเพอนนทนาการและพกผอนหยอนใจอยในระดบมากเปนลาดบแรก นกศกษายอมมความคาดหวงวาเมอเขามาหองสมดแลวจะร สกผอนคลาย ไมวาจะเปนการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมของหองสมด ซงนกศกษากคาดหวงใหหองสมดจดมมบรการอาหารวางและเครองดม การจดหาหนงสอดานนนทนาการ อานเพอความเพลดเพลนผอนคลายอารมณ ทงน อาจเปนเพราะนกศกษาคณะศลปศาสตรทไดเขามาใชบรการสารสนเทศของหองสมด จะรบรวาหองสมดไดใหบรการในรปแบบใดบาง และสรางความพงพอใจใหไดมากนอยแคไหน อยากกลบมาเขาใชอกหรอไม ซงถาหากหองสมดมการบรการทขาดตกบกพรองหรอไมไดรบในสงทตองการ นกศกษายอมมความคาดหวงตอคณภาพการบรการของหองสมด ดงนนหองสมดจะตองนาสงทนกศกษาคาดหวงมาใชเปนแนวทางในการปรบปรง แกไข และพฒนาการบรการใหมคณภาพมากขน เชน เมอทราบวานกศกษาสวนใหญมพฤตกรรมการใชแหลงสารสนเทศอเลกทรอนกส

มากขน หองสมดจงควรพฒนาและปรบปรงแหลงสารสนเทศ โดยการนาเทคโนโลยตาง ๆ เขามาใชบรการใหมากขน ซงเปนการสงผลตอความคาด

หวงของนกศกษา เมอเขามาใชบรการหองสมดแลวจะไดตามสงทคาดหวงไว 2. ความสมพนธและอานาจการทางานของ

พฤตกรรมการใชสารสนเทศของนกศกษา ไดแก วตถประสงคการใชบรการสารสนเทศ แหลงสารสนเทศ เนอหาของสารสนเทศ เครองมอและวธการสบคนสารสนเทศ ภาษาทเลอกใช และปญหาการใชสารสนเทศ มาทานายความคาดหวงของ


นกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (F = 33.979, p < .01) โดยมอานาจการทานายไดรอยละ 34.20 (R = .584, R2 = .342) แสดงวาพฤตกรรมการใชสารสนเทศของนกศกษามผลตอความคาดหวงทมตอการบรการของหองสมด รอยละ 34.20 ทงน อาจเปนเพราะนกศกษาสวนใหญเขาใชบรการหองสมดนอยลง จากผลการศกษาทพบว านกศกษาคณะศลปศาสตรสวนใหญจะเขาใชบรการหองสมดแบบนาน ๆ ครง เนองจากมพฤตกรรมการใชสารสนเทศทเปลยนแปลงไป โดยมการคนหาหนงสอหรอขอมลตาง ๆ จากอนเทอรเนตมากขน จงมไดคาดหวงวาหองสมดจะมการบรการสารสนเทศใหกบนกศกษาทตรงกบความตองการไดอยางครบถวน สมบรณ แล ะท นส ม ย อ กท ง ห อ ง สม ด ย ง ข าดกา รประชาสมพนธในการบรการของหองสมดทาใหไมทราบวาหองสมดไดมการจดหาทรพยากรสารนเทศใหม ๆ อยางตอเนอง มการปรบปรงและเพมบรการใหม ๆ และมการปรบสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนร จงทาใหนกศกษาไมไดคาดการณไวล วงหนาวาถาเขามาใชบรการหองสมดคณะศลปศาสตรแลวจะไดสงทตนตองการมากนก จงไมมการบอกตอใหผอนเขามาใชบรการ และไมไดเขามาใชบรการซา ซงสอดคลองกบงานวจยของพรทพย สวางเนตร (2555) ทพบวา ปจจยพฤตกรรม

การใชบรการหองสมดทแตกตางกนมผลตอความคาดหวงในคณภาพการบรการผใชบรการสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร โดยภาพรวมไมพบ

ความแตกตาง จากการวเคราะหถดถอยพหขนตอนเพอหาตวแปรทมอานาจในการทานายคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ พบวา พฤตกรรมการใชสารสนเทศในภาพรวมมค าสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษา

ทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เทากบ .307 เมอพจารณารายดาน พบวา

แหลงสารสนเทศมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ เทากบ .167 และภาษาทเลอกใชมคาสมประสทธถดถอยตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ เทากบ .122 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงน อาจเปนเพราะแหลงสารสนเทศ และภาษาทเลอกใชมผลตอความคาดหวงทมตอการบรการของหองสมด เนองจากแหลงสารสนเทศเปนปจจยสาคญทนกศกษาจะใชในการตดสนใจเลอกใชหรอไมเลอกใชนน โดยพจารณาจากคณลกษณะของแหลงสารสนเทศ วตถประสงคในการใช ความชอบ ทกษะการรสารสนเทศ เปนตน แตในปจจบนนกศกษาสวนใหญมกจะนยมเลอกแหลงสารสนเทศอเลกทรอนกสมากกวาแบบสอสงพมพ เพราะสามารถเขาถงไดงาย สะดวก รวดเรว และไดทกททกเวลา จงเปนสาเหตหนงททาใหนกศกษาเขามาใชบรการหองสมดนอยลง (จฑา

รตน ชางทอง, 2558: 48; กรรณการ ยทธคราม และภรณ ศรโชต, 2557: 67) เมอนกศกษาเขาใชบรการหองสมดคณะศลปศาสตร ยอมคาดหวงวาหองสมดคณะศลปศาสตรจะเปนแหลงสารสนเทศหนงทสามารถตอบสนองความตองการในการใชบรการสารสนเทศได แตทงน หองสมดคณะศลปศาสตรยงไม มการให บรการสารสนเทศแบบออนไลน นกศกษาจงคาดหวงวาหองสมดควรจะพฒนาการบรการสารสนเทศ ใหเปนไปตามความคาดหวง เชน

ควรจดใหมบรการแนะนาหนงสอ และสอใหม ๆ ทมภายในหองสมด ควรใหบรการยมตอ (Renew) ผานระบบออนไลน หรอการใชแอพลเคชนจากโทรศพทมอถอ และควรใหบรการจองหนงสอผานระบบออนไลน เปนตน สาหรบภาษาทเลอกใชมผลตอความคาดหวงทมตอการบรการสารสนเทศของหองสมด ทงน หนงสอทเปนภาษาตางประเทศมสถตการใชนอยกวาภาษาไทย นกศกษาสวนใหญ

จะยมหนงสอทมเนอหาเปนภาษาไทยมากกวาภาษาตางประเทศ จงมความคาดหวงวาหองสมดจะมการจดซอหนงสอทมเนอหาภาษาไทยมากกวา


ทงนหองสมดไดรบการจดสรรงบประมาณในทกปการศกษา โดยไดมการจดซอทรพยากรสารสนเทศทมความสอดคลองกบหลกสตรรายวชาทคณะศลปศาสตรเปดสอน มการสารวจความตองการของผใชบรการสารสนเทศ ทงอาจารยและนกศกษากอนการจดซอ โดยหนงสอทจดซอจะมเนอหาทเปนภาษาไทยเปนหลก รองลงมาภาษาองกฤษ ภาษาจน และภาษาญปน ซงครอบคลมหลกสตรสาขาวชาตาง ๆ ไดแก การทองเทยว การจดการการโรงแรม ภาษาองกฤษเพอการสอสาร ภาษาจน ภาษาญป น และรายวชาศกษาท ว ไปด านสงคมศาสตรและมนษยศาสตร เหตผลหนงทซอหนงสอทมเนอหาภาษาไทยเปนหลก เนองจากหนงสอตางประเทศมราคาคอนขางสง และมสถตการใชคอนขางตา ประกอบกบไมมนกศกษาทเรยนหลกสตรนานาชาต


ขอเสนอแนะจากผลการวจย 1. จากผลการศกษาทพบวา นกศกษาสวนใหญมพฤตกรรมการใชสารสนเทศทมเนอหาตรงกบความตองการ อกทงยงพบวาปญหาการใชสารสนเทศ คอ หองสมดมหนงสอ/ตาราทมเนอหาไมทนสมย และจานวนไมเพยงพอ ดงนน หองสมดควรจดหาและคดเลอกทรพยากรสารสนเทศใหมเนอหาสารสนเทศทสอดคลองตามหลกสตรวชาของ

คณะศลปศาสตร ไดแก สาขาวชาการทองเทยว สาขาวชาการจดการการโรงแรม และสาขาวชาภาษาองกฤษเพอการสอสาร โดยทงนควรมการ

ศกษารายวชาของหลกสตรเพอใหไดทรพยากรทมเนอหาทสอดคลอง ถกตอง เหมาะสม และทนสมย และประสานงานกบคณาจารยประจาสาขาวชาใหเขารวมในการพจารณาคดเลอกและเสนอแนะหนงสอและทรพยากรสารสนเทศตาง ๆ เพอจดซออยางสมาเสมอ จะชวยใหหองสมดไดทรพยากรสารสนเทศทมเนอหาตรงตามหลกสตรและความ

ตองการของผใชสารสนเทศไดมากขน และควรสารวจความตองการใชทรพยากรสารสนเทศของนกศกษา เพอจะไดจดหาเนอหาทหลากหลาย ทนสมย และตรงกบความตองการ ซงสามารถนาไปใชประโยชนกบการเรยนการสอน และการวจยไดมากทสด ส ง สาคญเพอให การดาเนนการจดหาทรพยากรสารสนเทศเปนไปอยางมประสทธภาพ ควรจดทานโยบายการพฒนาทรพยากรสารสนเทศใหเปนลายลกษณอกษร 2. จากผลการศกษาทพบวา นกศกษาสวนใหญมพฤตกรรมการใชแหลงสารสนเทศทางอเลกทรอนกส เชน ฐานขอมลออนไลน ฐานขอมลอเลกทรอนกส เวบไซต google เปนตน ดงนน หองสมดควรเพมประสทธภาพในการบรการแหลงสารสนเทศทางอเลกทรอนกส โดยอานวยความสะดวกในการเขาถงเครอขายอนเทอรเนตใหมากขน จดหาอปกรณ และตดตงเครอขายไรสาย Wifi ใหทวถง เพอเชอมโยงฐานขอมลออนไลนและแหลงสารสนเทศอเลกทรอนกสใหพรอมใชงาน 3. จากผลการศกษาทพบวา นกศกษาสวนใหญมความคาดหวงตอการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร ในด านเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยหองสมดควรจดสภาพคอมพวเตอรอยในสภาพดและพรอมใชงาน ดงนน หองสมดควรมบคลากรทมความร ดาน

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เพอเขามาชวยดแลและซอมบารงคอมพวเตอรใหอยในสภาพดและพรอมใชงาน แตทงน บคลากรทดแลดานนโดยตรงมไมเพยงพอ ทาใหการซอมบารงรกษา

ลาชา เพอเปนการแกปญหาเบองตน บรรณารกษหรอเจาหนาทหองสมดควรมความรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารบางพอสมควร และควร

ศกษาหาความรและพฒนาตนเองในดานเทคโนโลยใหม ๆ ทเกดขนอยางสมาเสมอ 4. จากผลการศกษาทพบวา นกศกษาสวนใหญคาดหวงในดานบรการของหองสมดวาหองสมดควรจดใหมบรการแนะนาหนงสอ และสอใหม ๆ


ทมภายในหองสมด และควรใหบรการยมตอ (Re-new) ผานระบบออนไลน หรอการใชแอพลเคชนจากโทรศพทมอถอ ดงนน บรรณารกษควรแนะนาและประชาสมพนธใหผใชบรการไดทราบดวยวธการตาง ๆ ใหหลากหลายชองทาง เชน จดมมแนะนาหนงสอ และสอใหม ๆ ทกปการศกษา จดทาปายนเทศแนะนาหนงสอใหม การแนะนารายชอหนงสอใหมผานเวบไซตประชาสมพนธของคณะฯ หรอการใชเครอขายสงคม เชน เฟซบค เปนตน สวนการใหบรการยมตอ (Renew) ผานระบบออนไลน หรอการใชแอพลเคชนจากโทรศพทมอถอนน ควรจดสรรงบประมาณในการจดซอระบบโปรแกรมหองสมดอตโนมตเพมเตม เพอเปนการเพมประสทธภาพการทางานของระบบโปรแกรมอตโนมตทหองสมดมอยในปจจบน

5. จากผลการศกษาทพบวา พฤตกรรมการใชสารสนเทศในดานแหลงสารสนเทศมผลตอความคาดหวงของนกศกษาทมตอการบรการสารสนเทศ ดงนน หองสมดคณะศลปศาสตรซงเปนแหลงสารสนเทศหนงทควรมการพฒนาปรบปรงการบรการตาง ๆ ใหหลากหลาย ไดแก เพมปรมาณทรพยากรสารสนเทศทงแบบตพมพและไมตพมพใหมปรมาณทเพยงพอ และมเนอหาทสอดคลองกบหลกสตรและตรงกบความตองการควรใหความสาคญกบสงอานวยความสะดวกตาง ๆ โดยจดหาคอมพวเตอรและโสตทศนปกรณททนสมย มระบบ

เครอขายทรวดเรว มความรวดเรวในการสบคนขอมลจากฐานขอมลแบบออนไลน มจดการบรการ Wifi อยางทวถง และมบคลากรควรจะไดรบการ

พฒนาความรและทกษะ โดยการศกษาตอ ฝกอบรมทงในหลกสตรระยะสน หรอระยะยาว เพอใหมความชานาญในงานพรอมทจะใหคาแนะนาปรกษา ตอบ

คาถามเพอใหผใชไดเขาถงสารสนเทศ และมความเขาใจความตองการของผใชบรการ เพอสรางความมนใจใหกบผใชบรการวาผใชจะไดในสงทคาดหวง

6. จากข อ เสนอแนะแนวทางในการพฒนาการบรการสารสนเทศของหองสมดคณะ

ศลปศาสตร ทพบวา นกศกษาสวนใหญตองการใหหองสมดขยายพนท เพอใหมจานวนทนงเพยงพอกบนกศกษา และมมมสาหรบอานหนงสอทเปนสวนตว ดงนน หองสมดควรนาเสนอแนวทางตอผบรหารเพอพจารณาขออนมตงบประมาณมาปรบปรงอาคารหองสมด และจดซอครภณฑเพมเตม ขอเสนอแนะเพอการวจยตอไป 1. ควรมการศกษาพฤตกรรมการใช สารสนเทศและความคาดหวงของอาจารยทมตอ

การบรการสารสนเทศของหองสมดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เพอนาผลขอมลมาเปรยบเทยบกบนกศกษา และมาใชเปนแนวทางในการพฒนาและปรบปรงทรพยากรสารสนเทศและการบรการตาง ๆ ของหองสมดใหมคณภาพ 2. ควรมการศกษาทศนคต และความพงพอใจของผใชบรการตอคณภาพการบรการของหองสมดในแตละปอยางตอเนอง เพอนาผลทไดมาปรบปรงและพฒนาคณภาพการใหบรการใหมประสทธภาพยงขน ซงสงผลใหพฤตกรรมการเขาใชบรการเปลยนแปลงตามไปดวย 3. ควรมการศกษาวเคราะหองคประกอบปจจยทมผลตอการพฒนารปแบบการบรหารจดการหองสมด เพอนามาวเคราะหหาปจจยทสงผลตอการปรบปรงการใหบรการและพฒนารปแบบ

ของหองสมดใหเปนไปตามความคาดหวงของผใชบรการ 4. ควรมการศกษาแบบเชงคณภาพเกยวกบแนวทางการพฒนาทรพยากรสารสนเทศของ

หองสมดคณะทกแหงในมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เพอนาขอมลมาวเคราะหเปรยบเทยบการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ เพอจะไดนาขอมลมากาหนดแนวทางในการพฒนาทรพยากรสารสนเทศใหสอดคลองกบหลกสตรและตรงกบ

ความตองการของผใชบรการ



กรรณการ ยทธคราม และภรณ ศรโชต. (2557). การใชทรพยากรสารสนเทศและบรการหองสมดของนกศกษาระดบปรญญาตรทหองสมดคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. อนฟอรเมชน, 21(2), 65-72.

กระทรวงศกษาธการ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2560). แผนการศกษาแหงงชาต พ.ศ. 2560-2579. กรงเทพฯ: สานกงานเลขาธการสภาการศกษา.

กาญจนา แกวเทพ. (2553). สอสารมวลชน : ทฤษฎและแนวทางการศกษา. กรงเทพฯ: อนฟนตเพลส.จฑารตน ชางทอง. (2558). การคดเลอกแหลงสารสนเทศเพอการเรยนของนกศกษาปรญญาตร. วารสาร

มนษยสงคมปรทศน, 17(2), 47-56.จฑารตน ปานผดง. (2559). ความคาดหวงและความพงพอใจของผใชตอการบรการของฝายหอสมดจอหนเอฟ เคนเนด สานกวทยบรการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. วารสารวทยบรการ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 27(1), 123-132.ชลภสส วงษประเสรฐ, สมาน ลอยฟา และเพญพนธ เพชรศร. (2556). พฤตกรรมสารสนเทศของนกศกษา

ระดบปรญญาตร มหาวทยาลยขอนแกน. วารสารมนษยศาสตร สงคมศาสตร, 30(3), 157-196.ดวงใจ วงษเศษ. (2556). พฤตกรรมการแสวงหาและการใชสารสนเทศของอาจารยและนกศกษาคณะ

พยาบาลศาสตรมชชน มหาวทยาลยนานาชาตเอเชย-แปซฟก. สทธปรทศน, 27(82), 97-114.บหลน กลวจตร. (2558). การใชสารสนเทศของนกศกษาระดบปรญญาตรคณะอกษรศาสตร มหาวทยาลย

ศลปากร. Veridian E-Journal ฉบบภาษาไทย สาขามนษยศาสตร สงคมศาสตร และศลปะ, 8(1), 868-886.

พนารมย เกยรตลลานนท. (2552). การประเมนคณภาพการบรการของหองสมดในมหาวทยาลย. วารสารวชาการพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 19(2), 249-256.

พรชนตว ลนาราช และคณะ. (2557). ความคาดหวงของอาจารยและนกศกษาระดบบณฑตศกษาทมตอการบรการหองสมดเพอสนบสนนงานวจยของมหาวทยาลยขอนแกน. อนฟอรเมชน, 21(1), 31-45.

พรทพย สวางเนตร. (2555). คณภาพการบรการของสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร, สทธปรทศน, 26(79), 7-25.

ยบล เบญจรงคกจ. (2534). การวเคราะหผรบสาร. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Hinkle, D.E. (1998). Applied Statistics for the Behavioral Sciences. Boston: Houghton Mifflin.Oak, Meenal. (2016). Assessing the Library Users Expectations: A Select Study of Management

Institutions in Savitribai Phule Pune University (SPPU), Pune, India. International Journal of Library & Information Science, 5(3), 149-158.

Parasuraman, A., Zeithaml, V.A., & Berry, L.L. (1990). Delivery Quality Service : Balancing Cus-

tomer Perception and Expectation. New York: Free Press.Wilson, T.D. (2000). Human Informtion Behaviour. Informing Science, 3(2), 49-55.Yamane, Taro. (1973). Statistics: an introductory analysis. New York: Harper and Row.

การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภมDevelopment of Knowledge Management in School of Chaiyaphum Provincial Administration Organization

ธญญารตน เกอหนน1, กาญจน เรองมนตร2, ธรนธร นามวรรณ3,

Thanyarat Kuanoon1, Karn Ruangmontri2, Tharinthorn Namwan3,

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การจดการความรของสถานศกษา และเพอพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม กลมตวอยางทใชในการวจยสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค ไดแก ผบรหารสถานศกษา รองผบรหารสถานศกษาและครผสอนในสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม จานวน 26 โรงเรยน รวมทงสน 316 คน ซงไดมาโดยการสมแบบแบงชน กลมตวอยางในการสมภาษณ ไดแก ผบรหารสถานศกษา คร จานวน 6 คน ซงไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการวจยครงนไดแก แบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา แบบสมภาษณแบบมโครงสราง และแบบประเมนความเหมาะสมและเปนไปได สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา 1. การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม พบวา สภาพปจจบน การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 3.58 , S.D = 0.77 สภาพทพงประสงค การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ในภาพรวมอยในระดบมากทสด โดยมคา = 4.60 , S.D = 0.58 2. แนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม พบวา ผทรงคณวฒในการประเมนแนวทางการพฒนาการจดการความร เหนวา แนวทางการพฒนาการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ประเมนความเหมาะสมในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 4.43 , S.D = 0.57 มความเหมาะสมในรายดาน ระดบมากทสด จานวน 3 องคประกอบ โดยเรยงจากคาเฉลยสงสด คอ ดานการแสวงหาความร , ดานการนาความรไปใช , ดานการกาหนดความ

1 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรการศกษามหาบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม2 รองศาสตราจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม3 รองศาสตราจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Master’s Student Educational Administration, Faculty of Education, Mahasarakham University.2 Associate Professor, Faculty of Education and Management, Mahasarakham University.3 Associate Professor, Faculty of Education and Management, Mahasarakham University.

202 ธญญารตน เกอหนน, กาญจน เรองมนตร, ธรนธร นามวรรณการพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา...

ร ตามลาดบ และการประเมนความเปนไปได ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 4.30 , S.D = 0.70 มความเปนไปไดในรายดาน ระดบมากทสด จานวน 3 องคประกอบ โดยเรยงจากคาเฉลยสงสด คอ ดานการจดเกบความร , ดานการนาความรไปใช , ดานการแสวงหาความร ตามลาดบ

คาสาคญ : การพฒนา, แนวทางการจดการความร, การแสวงหาความร

Abstract

This research aims to: Study current conditions and desired conditions of Knowledge management at educational institutions and develop a knowledge management approach for Schools in Chaiyaphum Province. The samples used in the research were : Current and desirable conditions including school administrators, and Secondary school administrators and teachers in schools . There are 26 schools in Chaiyaphum province. A total of 316 people were selected by stratification. Interviews : there are 6 teachers who were selected by specific selection. The instruments used in this study were : A questionnaire with an estimation scale. Structured interview and the assessment. Statistics used in data analysis Mean, Percentage, Standard Deviation The research found that 1. Study of current condition and desired condition. Knowledge management of educational institutions. Chaiyaphum Provincial Administrative Organization found that the present condition of the development of the knowledge management of educational institutions. Chaiyaphum Provincial Administration Organization. The overall score was at a high level of = 3.58 , S.D = 0.77 Development of a knowledge management approach for educational institutions. Chaiyaphum Provincial Administration Organization . The overall level was at = 4.60, S.D = 0.58 2. The knowledge management approach of the institution. Chaiyaphum Provincial Administrative Organization found that experts in assessing the development of knowledge management found that the way to develop knowledge management of educational institutions.

Chaiyaphum Provincial Administration Organization Overall, the level of satisfaction was rated at = 4.43, S.D = 0.57. Most of the 3 components, the highest mean of knowledge acquisition, the

knowledge transfer, the knowledge of the order and evaluation of possibilities Overall, the level of satisfaction was = 4.30, S.D = 0.70. Most Levels there are 3 components, the highest of which is the knowledge storage, the knowledge transfer, the knowledge acquisition.

Keywords : Development , Knowledge Management, the knowledge transfer


บทนา

การศกษาเปนปจจยสาคญในการพฒนาประเทศ เพอนาไปสความเจรญกาวหนาในทางดานระบบเศรษฐกจ สงคมความร ระดบการศกษาของประชากร และความสามารถในการเรยนร ของประชากรซงจะเปนปจจยทสาคญทจะเปนขอเปรยบเทยบในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในประเทศ เพราะจะชวยพฒนาขดความสามารถในการแขงขนทกรปแบบและสามารถรบมอกบสงตาง ๆ ทจะเกดการเปลยนแปลงใหม ๆ ไดอยางด ซงถาประชากรมความสามารถในดานการจดการความรของตนเองไดมากนอยเพยงใด กจะเปนตวชวยสรางสรรคในการทนาความรทมมาใชใหเกดประโยชนไดมากยงขน สงเหลานเปนภารกจหลกของการศกษาไทยทจะตองมการปรบกลยทธหรอกระบวนทศนใหม เพอการพฒนาการศกษาของประเทศใหเขาสระบบเศรษฐกจและสงคมความรและจะมความสอดคลองกบ พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 หมวด 3 มาตรา 11 ทกาหนดใหสวนราชการตองมหนาทในการพฒนาความร เพอให เป นลกษณะองค กรแห งการเรยนร อย างสมาเสมอ โดยวตถประสงคหลกในการสงเสรมและผลกดนสวนราชการใหเปนองคกรแหงการเรยนร โดยมแนวทางการปฏบต ไดแก การสรางระบบใหสามารถรบรขาวสารใหกวางขวางขน ประมวลผล

ความรดานตาง ๆ เพอนามาประยกตใชในการ

ปฏบตราชการไดอยางถกตองและรวดเรว สงเสรมพฒนาความรความสามารถใหขาราชการเปนผมความร สมยใหม สามารถปฏบตหนาทใหเกด

ประโยชนสงสดและมคณธรรม ตลอดจนสรางวฒนธรรมอยางมสวนรวมในองคกรเพอใหเกดการเ รยนร แลกเปลยนซ งกนและกน เพอนามาพฒนาการป ฏบ ต ร าชการร วม กนอย า ง มประสทธภาพ (สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2549 : 8) การพฒนาสถานศกษาใหเปน

องคกรแหงการเรยนรนนมเครองมอทใชในการพฒนา คอ การจดการความร การจดการความร (Knowledge Manage-ment) เปนแนวคดของการบรหารจดการสมยใหมทเหนคณคาของบคคลในองคกรวาเปนทรพยากรทมคา ทงนเนองจากกระแสของการเปลยนแปลงโลก ซงเปลยนแปลงไดอยางรวดเรว อกทงเปนยคของเศรษฐกจ ฐานความรจงจาเปนตองปรบตวใหทนการเปลยนแปลงนน ๆ บคลากรในองคกรจะสามารถทางานไดครอบคลม งานหลกขององคกรทกดาน สามารถทางานรวมกนเปนทมได เพอทจะผลกดนใหองคกรมประสทธภาพและสามารถอยรอดได จากความจาเปนดงกลาว จงเปนทมาของการจดการความร (สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา. 2548 : 1) และเปนการเรยนรแบบใหมทเรยนจากการปฏบตเปนตวนา เปนตวเดนเรองไมใชเรยนจากครหรอตารา ตารานนเปนการเรยนรแบบเกา ซงเนนการเรยนรแบบเกาและเนนทฤษฎ ขณะทการเรยนรแบบ KM เปนทฤษฎแตวาเนนทการเรยนร แบบปฏบตเพราะการปฏบตทาใหเกดประสบการณ การจดการเรยนรไมใชเปนเรองของคน ๆ เดยว เปนเรองของคนหลายคนททางานรวมกน ซงจะเปนการยนยนวาเขาใจตรงกน เมอเอามาแลกเปลยนกนมาก ๆ จะทาใหยกระดบความรความเขาใจขน (วจารณ พานช. 2548 : 63) การจดการความร มความสาคญตอองคกร เนองจาก

การเตบโตขององคกรตาง ๆ ขนอยกบการจดการความร ทสามารถนาไปใชปฏบตไดจรงและการจดการความรดงกลาวกเปนผลมาจากขอมลและ

การจดการสารสนเทศทเปนระบบ โดยระบบสารสนเทศและการพฒนาความรถอเปนปจจยสาคญอยางยงสาหรบการพฒนาองคกร หาก

องคกรมความสามารถในการจดการความรจะเปนขอไดเปรยบเหนอกวาผ อน องคกรจะมผลการปฏบตงานทด เกดความเจรญกาวหนาตอไป การจดการความร มความส า คญต อการพฒนาทรพยากรมนษยในองคกร หากนาขอมลสารสนเทศ


มาพฒนาการปฏบตงาน เมอบคคลร จกสะสมแสวงหาความร ใฝเรยนใฝร นาความรถายทอดแกเพอนรวมงาน ใชองคความรใหเกดประโยชนสงสด นาความรทสงสมมาสรางประโยชน จะทาใหองคกรพฒนาและสรางความกาวหนาในอาชพของตนเอง

(สธรรม ธรรมทศนานนท. 2554 : 232) องคประกอบสาคญของการจดการความร คอ คน เทคโนโลย และกระบวนการจดการความร (Knowl-edge Process) โดย “คน” ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนแหลงความรและเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน “เทคโนโลย” เปน

เครองมอเพอใหคนสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน รวมทงนาความรไปใชใหไดอยางงายและรวดเรวขน “กระบวนการจดการความร” เปนการบรหารจดการเพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรงและนวตกรรม องคประกอบทง 3 สวนน จะตองเชอมโยงและบรณาการอยางสมดล (สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. 2547 : 6)

สถานศกษาเปนองคกรหนงทรบผดชอบงานการจดการศกษาของไทย ในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยทจะนาผทมสวนเกยวของทกฝาย เขามามบทบาทและมสวนรวมในการจดการศกษา เพอพฒนาสถานศกษาใหเปนสงคมแหงการเรยนรและแลกเปลยนความรซงกนและกน รวมจดปจจยและกระบวนการเรยนรภายในชมชน ใหบรการทาง

วชาการทเปนประโยชนแกการพฒนาคนในชมชน เพอใหสงคมไทยเปนสงคมแหงภมปญญาและคนไทยมการเรยนรตลอดชวต สถานศกษาเปนทตงขององคกรทใหบรการการศกษา มสภาพเปนสงคม

แหงการเรยนรตลอดจนการศกษาวจย สารวจ จดหาและจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบการระดมทรพยากร การสรางองคความรใหมในการพฒนาประเทศ เพอสรางกลไกการเรยนร ทกประเภทเพอใหคนไทยสามารถเขาถงแหลงการ

เรยนรและสามารถเรยนรตลอดชวตไดจรง การสรางและการจดการความรในทกระดบมตของสงคมใหมการสรางและใชความร มการแลกเปลยนเรยนรจน

กลายเปนวฒนธรรมแหงการเรยนร (มาตรฐานท 3 มาตรฐานการศกษาของชาต สานกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการ 2548 : 13) มนษยมลกษณะพเศษ คอ มความสามารถเรยนรและพฒนาตวเองไดตลอดเวลา การเรยนรและสงคมความรทาการพฒนาวชาการตาง ๆ ใหกาวหนา และทสาคญคอวชาการทเปนความร เหลานนมผลโดยตรงตอความเปนอยของมนษยโดยทาใหเกดมชวตทมความสะดวกสบายและแกปญหาตาง ๆ ดวยการใชความรและเกบสงสมความร รจกคด รจกเหตผลและทาใหการใชปญญาเปนปจจยสาคญตอการดาเนนชวต (ธระ รญเจรญ. 2550 : 213) ปญหาของสถานศกษาในการจดการความร ไดแก บคลากรยายททางานไปสถานศกษาอน บคลากรทรบมาใหมตองมาเรยนรงานใหม บคลากรลาออกหรอเกษยณอายราชการและไมไดรบอตราทดแทนหรอไดรบแตลาชา ทาใหองคกรตองสญเสยความร ไปพรอม ๆ กบทบคลากรลาออก สงผลกระทบตอการดาเนนการของสถานศกษาเปนอยางยง การจดการความรจงเปนสงสาคญ จากแนวคดทมงพฒนาบคลากรใหมความรมากแตเพยงอยางเดยว จงไมนาจะเปนแนวทางทเหมาะสม สถานศกษาจาเปนจะตองบรหารจดการความรภายในองคกรใหเปนระบบ เพอสงเสรมใหบคลากรมคณลกษณะแหงการเปนบคคลแหงการเรยนรไดอยางแทจรง ตอเนอง

และมการถายทอดสงตอความรใหอยคองคกร เพอตอบสนองการปฏบตงานในการพฒนาสถานศกษาใหเปนไปอยางตอเนอง (Marquardt, 1996) จงทาใหผวจยมความสนใจทจะศกษาการพฒนาแนวทางการ

จดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม เพอใหทราบสภาพปจจบน สภาพทพงประสงคและแนวทางการจดการความร เพอใหสถานศกษามแนวทางในการบรหารองคกรใหประสบผลสาเรจ เพอนาไปสรปแบบของวธปฏบตทเปนเลศ

(Best Practice) และเปนทยอมรบในการผลตคนทมคณภาพสสงคม



1. เพอศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม 2. เพอพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม

การดาเนนการวจย

ประชากร ประชากร ไดแก ผ บรหารสถานศกษา จานวน 26 คน รองผบรหารสถานศกษา จานวน 34 คน และครผสอนในสถานศกษา จานวน 776 คน สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม รวมทงสน 836 คน กลมตวอยาง ทใชในการวจยครงน ไดแก 1. กล มตวอยางทใชในการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การพฒนาแนวทางการจดความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม จานวน 316 คน กาหนดขนาดของกลมตวอยาง โดยเทยบจานวนจากตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan) ซงไดมาโดยการสมแบบแบงชน (Stratified Random Sampling)

2. กลมตวอยางทใชในสมภาษณแนวทางการจดการความรของสถานศกษา จานวน 6 คน ซงไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โรงเรยนทมผลการปฏบตงานเปนเลศ (Best Practice) จากโรงเรยนขนาดเลก จานวน 2

คน โรงเรยนขนาดกลาง จานวน 2 คน โรงเรยนขนาดใหญ จานวน 2 คน

กรอบแนวคดทใชในการวจย

ผวจยไดศกษาแนวคดและทฤษฏวาดวยการพฒนาแนวทางการจดการความรของสถาน

ศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ซงไดจากการสงเคราะหแนวคดและทฤษฎของนกวชาการประกอบดวย เจนเนตร มณนาค และคณะ ; มหาลยรามคาแหง ; สกจ แตงมแสงและยงยทธ อมอไร , สธรรม ธรรมทศนานนท ; สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ; วจารณ พานช ; Alavi ; Cumming and Worley ; Devenport , de Long and Beers ; Housel and Bell ; Marali ; Marquardt ; Probst , Raub and Romhardt ; Turban โดยผวจยนาเสนอกรอบแนวคด ประกอบดวย การจดการความร 6 ดาน คอ การกาหนดความร การแสวงหาความร การสรางความร การจดเกบความร การถายโอนหรอเผยแพรความร การนาความรไปใช พรอมทงยงศกษาโครงสรางการบรหารสถานศกษา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการวจย 1. แบบสอบถามทใชในการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคการพฒนาแนวทางการจดความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ซงแบบสอบถามมลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) และแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) แบงออกเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list) สอบถามขอมลเกยวกบดานสถานภาพ ตอนท 2 แบบสอบถามสภาพปจจบนและ

สภาพทพงประสงค การพฒนาแนวทางการจดความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภมโดยเปนแบบมาตราสวนประมาณคา

5 ระดบ ของลเคอรท (Likert , Rating Scale) 2. แบบสมภาษณ เกยวกบแนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม เพอนาไปสมภาษณผบรหารสถานศกษา คร โรงเรยนทมผลการปฏบต


งานเปนเลศ (Best Practice) เปนแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ม 2 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปในการสมภาษณ โดยถามในประเดนดงน คอ ชอผ ให สมภาษณ ประสบการณทางาน ระยะเวลาในการปฏบตงาน ตอนท 2 ประเดนในการสมภาษณแบบมโครงสราง มคาถามเพอศกษาแนวทางการพฒนาการจดการความรของสถานศกษา การปฏบตงานมผลการปฏบตงานเปนเลศ (Best Prac-tice) 3. แบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดในการพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา มลกษณะเปนแบบประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ การสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย 1. การสรางและหาคณภาพแบบสอบถาม 1.1 ศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบแนวทางการจดความรของ

สถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม 1.2 สรางแบบสอบถามฉบบราง ตรวจสอบความถกตอง 1.3 นาแบบสอบถามฉบบราง นาเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอตรวจสอบ

ความถกตองของแบบสอบถาม สานวนภาษา และปรบปรงตามคาแนะนา 1.4 นาแบบสอบถามฉบบรางทผานการ

พจารณาจากคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ให

ผเชยวชาญพจารณาใหความเหนเกยวกบความสอดคลองของขอคาถาม โดยใชเทคนค IOC (Index of Item Objective Congruence) ไดคาความ

สอดคลอง (IOC) ตงแต 0.60 - 1.00 1.5 นาแบบสอบถามทผานการตรวจพจารณาของผเชยวชาญแลวนาไปทดลองใช เพอหาคณภาพของแบบสอบถาม โดยนาไปทดลองใช (Try out) กบผบรหารสถานศกษาและครผสอนท

ไมใชกลมตวอยาง จานวน 30 คน เพอวเคราะหหาคาอานาจจาแนกรายขอ โดยหาสมประสทธสหสมพนธอยางงายระหวางคะแนนรายขอคาถามกบคะแนนรวม (Item Total correlation) และหาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ โดยการหาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ตามวธของครอนบาค (Cronbach)ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ .97 1.6 ผวจยปรบปรงแบบสอบถามหลงทดลองใชอกครง แลวนาเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอขอคาแนะนากอนนาไปจดพมพเปนฉบบสมบรณ 2. การสรางและหาคณภาพแบบสมภาษณ 2.1 ศกษาผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความคดเหนตอสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม เพอมากาหนดประเดนในการสมภาษณ 2.2 ศกษาวธการสรางแบบสมภาษณจากหนงสอการวจยการศกษาและงานวจยทเกยวของ 2.3 สรางแบบสมภาษณ ใหมประเดนครอบคลมแนวทางการ จดการความร ตามกระบวนการจดการความรทง 6 ดาน 2.4 นาแบบสมภาษณทสรางขนเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอใหคาแนะนาแลวนามาปรบปรงแกไข 2.5 นาแบบสมภาษณ ทปรบปรงแกไขแลว เสนอผเชยวชาญ ซงผเชยวชาญไดเสนอแนะ

เพมเตมเกยวกบประเดนในการสมภาษณ เพอใหครอบคลมแนวทางการ จดการความร ตามกระบวนการจดการความรทง 6 ดาน ใหมากทสด

2.6 นาแบบสมภาษณ มาปรบปรงแกไข เสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ แลวนาไปปรบปรงแกไข เพอจดทาแบบสมภาษณฉบบจรง 2.7 จดพมพแบบสมภาษณฉบบจรง แลวนาไปใชในการเกบขอมลตอไป


2.8 ผวจยนาขอมลทไดจากการศกษาในระยะท 1 ความตองการจาเปนและการสมภาษณ มาสงเคราะห เพอจดทารางแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม 2.9 นารางแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม เสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอตรวจสอบ เสนอแนะแกไขขอบกพรองเพมเตม 2.10 ผวจยนาแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ไปตรวจสอบหาคณภาพของเครองมอทใชในการวจย มขนตอนดงน 2.10.1 ผวจยนาแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ทสรางขนเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอขอคาแนะนา จากนนจงนามาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ 2.10.2 ผวจยนาแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการ

บรหารสวนจงหวดชยภม ทปรบปรงแกไขแลวเสนอ

ผเชยวชาญ จานวน 5 คน เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ความตรงเชงโครงสราง (Construct Validity) ความถกตองของภาษาทใช (Wording) และหาคาดชนสอดคลอง

(IOC : Index of Item Objective Congruence) ไดคาความสอดคลอง (IOC) ตงแต 0.80 - 1.00 2.10.3 ผวจยนาแบบประเมนความ

เหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ทผานการตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหาจากผเชยวชาญ มาใหคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ตรวจสอบอก

ครง และเมอทาการปรบปรงแกไขเรยบรอยแลว ไปทดลองใช (Try out) กบผบรหารสถานศกษา คร ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 40 คน แยกเปนผบรหารสถานศกษา 20 คน คร 20 คน แลวนาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาอานาจจาแนก (Power of Discrimination) เพอตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามโดยวธการหาคาสมประสทธสหสมพนธ ระหวางรายขอกบคะแนนรวมและหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามโดยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Co-effi-cient Method) ไดคา .89 2.10.4 ผวจยปรบปรงแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม หลงทดลองใช นาไปใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลกบกล มตวอยางตอไป การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดรวบรวมขอมลในการวจยในครงน โดยขอหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม เพอขอความอนเคราะหในการเขาดาเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยมการดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. การเกบรวบรวมขอมลสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การพฒนาแนวทางการจด

ความรของสถานศกษา 1.1 ผ วจยจดสงแบบสอบถามไปยงสถานศกษาทเปนกลมตวอยาง ผานตรบ - สงหนงสอราชการของสงกดองคการบรหารสวน

จงหวดชยภม 1.2 ตรวจสอบความถกตองครบถวนของแบบสอบถาม เพอนาไปวเคราะหขอมลตอไป

2. การเกบรวบรวมขอมลเพอพฒนาการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม โดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ดาเนนการดงน


2.1 ผ วจยขอหนงสอจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม เพอขอความอนเคราะหผบรหารสถานศกษา เพอสมภาษณกลมเปาหมาย 2.2 ผวจยตดตอนดหมาย วนเวลา ในการสมภาษณ ซงเปนผบรหารสถานศกษา คร โรงเรยนทมผลการปฏบตงานเปนเลศ (Best Prac-tice) รวมจานวน 6 คน จากโรงเรยนขนาดเลก จานวน 2 คน โรงเรยนขนาดกลาง จานวน 2 คน และโรงเรยนขนาดใหญ จานวน 2 คน 2.3 นาประเดนทไดจากการสมภาษณ ไปประเมนความสอดคลองของประเดนทไดกบแนวทางการพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา 2.4 ผวจยนาแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางการพฒนาการจดการความรของสถานศกษา ใหผ ทรงคณวฒ จานวน 5 คน เพอประเมน แลวตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของขอมล เพอนาไปวเคราะหขอมลตอไป การวเคราะหขอมล ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลตามขนตอน ดงน 1. การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การพฒนา

แนวทางการจดความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม 1.1 แบบสอบถามตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ใชการวเคราะหความถ

และรอยละ 1.2 แบบสอบถามตอนท 2 ขอมลเกยวกบการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค

การพฒนาแนวทางการจดความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ใชการวเคราะหคาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) นาคาเฉลยมาแปลความหมายโดยใชเกณฑ (บญชม ศรสะอาด. 2545 : 67)

1.3 การวเคราะหความตองการจาเปน (Needs Assessment) โดยนาขอมลผลการศกษาสภาพปจจบน สภาพทพงประสงค มาหาคาดชนความตองการจาเปนปรบปรง PNI

modified (Modified

Priority Needs Index) เพอจดลาดบความตองการจาเปน คาดชนความตองการจาเปนปรบปรง (สวมล วองวาณช. 2558 : 279) 2. การวเคราะหขอมลจากการสมภาษณ 2.1 ผ ว จ ยน าข อม ลท ไ ด จ ากการสมภาษณ สงเกตการณดาเนนงาน ศกษาเอกสาร มาวเคราะหขอมลโดยการพรรณนา สงเคราะหแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม และนาเสนอขอมลในรปแบบความเรยง 2.2 วเคราะหคะแนนจากแบบประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของแนวทางทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม โดยวเคราะหหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวนาไปเทยบกบเกณฑการแปลความหมาย (บญชม ศรสะอาด. 2545 : 67) 3. การวเคราะหผลการประเมนแนวทางวเคราะหคะแนนจากแบบประเมนความเหมาะสมของแนวทางการจดการความรของสถานศกษา โดยหาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวนาไปเปรยบ

เทยบกบเกณฑการแปลความหมาย

สรปผล

1. การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค การจดการความรของสถานศกษาสงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภมพบวา

สภาพปจจบน การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 3.58 , S.D = 0.77 สภาพทพงประสงค การพฒนาแนวทางการจดการความรของสถานศกษา สงกด


องคการบรหารสวนจงหวดชยภม ในภาพรวมอยในระดบมากทสด โดยมคา = 4.60 , S.D = 0.58 2. แนวทางการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม พบวา ผ ทรงคณวฒในการประเมนแนวทางการพฒนาการจดการความร เหนวา การประเมนแนวทางการพฒนาการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ประเมนความเหมาะสมในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 4.43, S.D = 0.57 มความเหมาะสมในรายดาน ระดบมากทสด จานวน 3 องคประกอบ โดยเรยงจากคาเฉลยสงสด คอ ดานการแสวงหาความร , ดานการนาความรไปใช , ดานการกาหนดความร ตามลาดบ และการประเมนความเปนไปได ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคา = 4.30 , S.D = 0.70 มความเปนไปไดในรายดาน ระดบมากทสด จานวน 3 องคประกอบ โดยเรยงจากคาเฉลยสงสด คอ ดานการจดเกบความร , ดานการนาความรไปใช , ดานการแสวงหาความร ตามลาดบ

การอภปรายผล

แนวทางการจดการความร เปนกระบวนการในการนาความรทมอยอยางกระจดกระจายภายในสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวด

ชยภม มารวบรวมจดเกบอยางเปนระบบใหสามารถคงอยกบสถานศกษา อกทงยงสามารถนาออกมาใชไดอยางสะดวก รวมถงยงสามารถทาใหผปฏบตเกดความตอเนองในการปฏบตตามกระบวนการจดการความร ทง 6 คอ 1) การกาหนดความร 2) การแสวงหาความร 3) การสรางความร 4) การจดเกบความร 5) การถายโอนหรอเผยแพรความร

6) การนาความรไปใช ซง การจดการความรเปนกระบวนการหรอกลยทธ ทจะนาไปสความสาเรจขององคกร ซงการจดการความรนนเปนการจดการ

โครงสรางความรในองคกร เพอใหกลมผใชความรในองคกรไดรบประโยชนในรปแบบทเหมาะสม ตาม

เวลาทตองการ และประยกตใชระบบบรหารความรทจาเปนอยางยงทจะทาใหเกดความไดเปรยบทางการแขงขน ทงนเพราะ ในโลกยคปจจบนมการแขงขนในทางความร และความคดอยางกวางขวาง ดงนน สถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม จงมความจาเปนอยางยงทจะตองมการพฒนาแนวทางการจดการความรของตนเองใหสามารถแขงขนกบโลกภายนอกและพฒนาการจดการความรอยางตอเนอง เพอใหเกดเปนองคกรแหงการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ องคประกอบการจดการความรของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม ผวจยขอเสนอผลการอภปรายแตละองคประกอบดงน 1) การกาหนดความร (Define) หมายถง การนาความมงมนวสยทศน พนธกจ เปาหมายและวตถประสงคขององคกรมากาหนดความรทตองการใชเพอใหการจดการความรมจดเนน ไมสะเปะสะปะ มการวเคราะหหลกสตรและหนวยการเรยนร เพอจดทาผลการเรยนรทคาดหวงในแตละรายวชา ตงจดมงหมายในเรองทตองการสอน วเคราะหปญหาในการจดการเรยนการสอนรวมกน เพอนามาใชในการเรยนการสอนใหเกดผลดทสด ประชมคณะครตามกลมสาระ เพอแกปญหานกเรยนนาผลการ SWOT มาประกอบการจดการเรยนการสอนโดยยด

เปาหมายขององคความรหลก สอดคลองกบงานวจยของ สภาวด ภสมาศ (2554 : 83-89) ศกษาเรอง การจดการความรในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวด

ตรง เขต 1 พบวาดานการกาหนดความร ระดบการปฏบตอยในระดบมากทสด 2) การแสวงหาความร (Acquisition) หมายถง การเลอกขอมลและสารสนเทศจากแหลงตาง ๆ ทงภายในและภายนอกองคกร บคลากรมความ

กระตอรอรน และใฝหาความรใหม ๆ บคลากรไดเขารวมเวทเสวนาแลกเปลยนเรยนร ฝกอบรม ประชม กจกรรมสมพนธ เขารวมศกษาดงานทงใน


และนอกสถานท ในหนวยงานทมการปฏบตการทด ศกษาคนควาและตดตามขาวสาร การเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม การเมองและการศกษาจากแหลงขอมลตาง ๆ สามารถแสวงหาวธการทจะนาไปสความสาเรจตามวสยทศนทบคลากรคาดหวง มสวนรวมในการสรางชมชนนกปฏบต (Cop) ในดานตาง ๆ ทาแผนการพฒนาและวางแผนระบบการจดการความรของสถานศกษา เนนเรองการเรยนรของบคลากรเพอสงเสรมความเกงหรอความสามารถเฉพาะทางขององคกรเดมทมอย ให แขงแกรงขนและพฒนาความเกงหรอความสามารถเฉพาะทางขององคกรใหม ๆ สงเสรมใหบคลากรเกดการเรยนรโดยการใหอสระในการคดและการทางาน รวมทงกระต นใหสรางสรรคสงใหม ๆ

สอดคลองกบงานวจยของ ปญญา มาศวรรณา

(2551 : 119) ศกษาเรอง ระดบการปฏบตการจดการความรของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 2 ระดบการจดการความรโดยรวมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต .05 เมอพจารณาเปนรายดานแตกตางกน 3 ดาน คอ ดานการแสวงหาความร ดานการสรางความร และดานการจดเกบขอมลและการสบคนความร 3) การสรางความร (Knowledge Creation) หมายถง การเรยนรโดยการปฏบตคดคนหาสรางความรใหมเกยวของกบแรงผลกดน การหยงรและ

ความเขาใจอยางลกซงทเกดขนในแตละบคคล การสรางความรใหมควรอยภายใตหนวยงานหรอคนในองคกร ซงหมายความวาทก ๆ คน เปนผสรางความรได สนทนาแลกเปลยนความร ประสบการณและ

ทกษะวธคดรวมกนเพอพฒนาศกยภาพ มการแลกเปลยนเรยนรการทางานภายในสถานศกษาและสถานศกษาอน ๆ มการนาผลการเรยนรมาใชเปนแนวทางในการปฏบตงานเพอใหบรรลวตถประสงค มการแตงตงคณะกรรมการดาเนนการจดการความ

ร อยางเปนระบบ มการแลกเปลยนความรกบภมป ญญาและมการพฒนาอย างเป นระบบ สนบสนนใหครมการสรางความรเพอใชประโยชน

ในการจดการเรยนการสอน สนบสนนใหมการแลกเปลยนความรภายในตวบคคลใหเปนความรทปรากฏชด จดทาภมปญญาของบคลากรและชมชน แลกเปลยนความคดเปนประสบการณ สอดคลองกบงานวจยของ กณฑกา สงวนศกดศร (2554 : 310-367) ศกษาเรอง รปแบบการจดการความรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวา รปแบบการจดการความรใชกระบวนการ 6 ขนตอน การแสวงหาความร การสรางความร การจดเกบความร การวเคราะหความร การถายโอนและการประยกตใชความร

4) การจดเกบความร (Knowledge Storage) ประกอบดวย การประมวลและการกลนกรองความร การวเคราะหขอมล การปรบปรงความร หมายถง การนาเอาความรทไดจากการสรางและพฒนา มากาหนดสงสาคญทจะเกบไวเปนองคความรและตองพจารณาถงวธการในการเกบรกษาและการนามาใชใหเกดประโยชนตามความตองการ องคกรตองเกบรกษาสงทองคกรเรยกวาเปนความรทดทสด (Best Practices) ไมวาจะเปนขอมลสารสนเทศ ผลสะทอนกลบ การวจยและทดลอง การจดเกบเกยวของกบดานเทคนค การเกบรวบรวมขอมลทไดจากการแลกเปลยนเรยนรอยางเปนระบบ นาเทคโนโลยเขามาชวยในการจดเกบขอมล จดทาฐานขอมลออนไลนเกยวกบการจดการความร มระบบการจดเกบขอมลสารสนเทศทด สามารถใหขอมลไดทนท ทเกดขนจรงและขอมลสารสนเทศใน

ระบบมความเชอมโยง จดสรรทรพยากรใหกบกจกรรมตาง ๆ ทมสวนสาคญททาใหฐานความรของสถานศกษาเพมพนขน จดหมวดหมความรท

ไดมาจากการจดการความร 5) การถ ายโอนหรอเผยแพร ความร (Transfer and Dissemination) ประกอบดวย การ

เรยนร การแบงปนความร หมายถง เทคนค วธการ สออเลกทรอนกส และภายในบคคลทมการเคลอนยายขอมลสารสนเทศและความร ทงทมเปาหมายและไมมเปาหมายทงหมดในองคกร มการจดทาเกยวกบการจดการความรในรปแบบ Internet (KM


wed) นาเทคโนโลยมาใชเพอชวยใหทกคนในสถานศกษาสอสารและเชอมโยงกนไดอยางทวถงทงภายในและภายนอกสถานศกษา ถายทอดความร

ในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ สงเสรม

และใหการสนบสนนการแลกเปลยนเรยนร ของบคลากรใหเปนวฒนธรรมของสถานศกษา ใหคณคาความรและทกษะทฝงในตวบคลากรแตละคนและสนบสนนใหมการถายทอดความรและทกษะนน ๆ ทวทงสถานศกษามการสรางบรรยากาศของการ

เปดเผยและไววางใจเกยวกบการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน สอดคลองกบงานวจยของ Shantz (2003 : 45) ศกษาเรอง การใชการจดการความรในการยกระดบการถายโอนความร พบวา ดานการออกแบบการถายโอนการเรยนรและดานการจงใจในการถายโอนการเรยนร พบวา กลม A พบวามคะแนนสงกวากลม B อยางมนยสาคญทางสถต 6) การนาความรไปใช (Knowledge Imple-mentation) หมายถง การถายทอดและการใชประโยชนจากความร มความจาเปนสาหรบองคกร เนองจากองคกรทเรยนรไดดขนเมอความรมการกระจายและถายทอดไปอยางรวดเรวและเหมาะสมทวทงองคกร เชน การฝกอบรม การประชมภายใน การสรปขาวสารและการสอสารภายในองคกร การศกษาดงาน การหมนเวยนเปลยนงานระบบ พเลยงและเครอขายทไมเปนทางการ ปลกฝงแนวคดเชง

บวก ใหคนคนหาการปฏบตทเปนเลศ แลวนามาแลกเปลยนเรยนรกนในองคกรและสรางใหเปนวฒนธรรม ถายทอดความรไวในหองสมด เวบไซตของสถานศกษา จดหมายอเลกทรอนกสของ

บคลากรในสถานศกษา หอง Internet หรอ หอง

สบคนขอมล แผนการสอน ขอสอบมาตรฐานหรอสอวารสารตาง ๆ การจดการความรของครทง 6 องคประกอบ สามารถทาใหมการพฒนาการจดการความรในตนเอง และพฒนาความรในสถานศกษา พรอมทงการบรหารจดการดานวชาการมการดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ


1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 ควรมการจดการความรของสถานศกษา 1.2 ควรนาผลการศกษาไปประยกตใชกบการพฒนางานและพฒนาบคลากรในสวนทเกยวของตอไป 1.3 องคการบรหารสวนจงหวดชยภม ควรนาแนวทางการจดการความรไปเผยแพรและใหการสนบสนนในเรองของการจดการความร โดยการจดการอบรม หรอ จดทาค มอแนวทางการจดการความร เพอเผยแพร 2. ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาตอไป 2.1 ควรศกษาการมสวนรวมในการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม 2.2 ควรศกษาผลการนาแนวทางการจดการความรไปใชในสถานศกษา สงกดองคการ

บรหารสวนจงหวดชยภม 2.3 ควรศกษาป จจยทมผลต อการจดการความร ของสถานศกษา สงกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม



เจเนตร มณนาคและคณะ. (2546). สรางองคกรอจฉรยะในยโลกาภวตน. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท.,สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2549). แนวทางการประกนคณภาพภายในสถานศกษา. กรงเทพฯ:

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากดสถาบนพฒนาผบรหารการศกษา. (2548). การจดการความรในสถานศกษา. กรงเทพฯ : กระทรวง

ศกษาธการสกจ แตงมแสง และ ยงยทธ อมอไร. 2547. การจดการความรในองคการ : กรณศกษา บรษทยเอชเอม

จากด . ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต . (การพฒนาทรพยากรมนษย และองคการ). กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. (อดสาเนา)

สธรรม ธรรมทศนานนท. (2554). หลกการ ทฤษฎและนวตกรรมการบรหารการศกษา. พมพครงท 2. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม. สานกงาน ก.พ.ร. และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต. คมอจดทาแผนการจดการความร.กรงเทพฯ ,2548

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2548). ยทธศาสตรการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถ พเศษ กระทรวงศกษาธการ (พ.ศ. 2548-2557). เอกสารประกอบการประชม.

วจารณ พานช. (2547). องคกรการเรยนรและการจดการความร. กรงเทพฯ.วจารณ พานช. (2548). การจดการความรฉบบนกปฎบต. บรษทตถาตา พบลเคชน : กรงเทพฯ.ธระ รญเจรญ. (2550). ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษายคปฏรปการศกษา. (พมพครง

ท 4). กรงเทพฯ : แอล.ท.เพรส.Alavi, M. 1997. Knowledge management and Knowledge management system (Online). Available

from : http://www.rhsmith.umd.edu/is/malavi/icis-97-KMS/index.htm (2007,July 29)Cumming, T.G and Worley , C.G. 2001. Organization Development & Change. 7th ed. Australia :

South – Western College Publishing.Devenport, T.H. de Long, D.W. and Beers , M.C. 1998. Successful KnowledgeHousel , T and Bell, A.H. 2001. Measuring And Managing Knowledge. Boston : McGraw – HillMarali, Y. 2001. Building and Developing Capabilities : A Cognitive Congruence Framework. In

Knowledge Management and Organizational Competence. pp. 41 – 46. New York : Uni-

versity Press.Marquardt,MJ. Reynolds,A. (1996). The Global Learning Organization. Glenview,III : Scott,Foreman.Marquardt,MJ. Reynolds,A. (1996). The Global Learning Organization. Glenview,III : Scott,Foreman.

Probst, G, Raub, S and Romhardt , K, 2000. Managing Knowledge : Building Blocks for Success. England : John Willey & Sons

Turban and other. 2001. Introduction to Information Technology. Toronto : John Wiley & Sons.

การพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3The development of English learning activities for reading and writing by using graphic organizers for prathomsuksa 3.

พรนภา จนทะวชย1, อรญ ซยกระเดอง2, อพนตร พลพทธา3

Pornnipa Jatavichai1, Arun Suikraduang2, Apantee Poonputta3

บทคดยอ

การพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 มวตถประสงคคอ 1)เพอศกษาแนวทางในการพฒนากจกรรมการเรยนรภ าษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 2 )เพอพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ใหมประสทธภาพ 75/75 3)เพอเปรยบเทยบความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 กอนเรยนและหลงเรยนทเรยนดวยกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และ 4)เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก กลมตวอยางในการวจยไดแก นกเรยนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 โรงเรยนบานผกแวนอนามย (ครศษยานกล) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษารอยเอด เขต 1 จานวน 9 คน ซงไดมาโดยการสมตวอยางแบบกลม เครองมอทใชในการวจย 1) แบบสมภาษณผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนวชาภาษาองกฤษ โดยใช กจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก 2) แบบวดความสามารถการอานและการเขยนภาษาองกฤษ 3) แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนภาษาองกฤษ 4) แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนทมตอกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สถตทใชใ นการวเคราะหขอมล ไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบสมมตฐานโดยใช HotellingT2 ผลการวจยพบวา 1. การจดกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดย

1 นกศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

มหาสารคาม1 อาจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม2,3 อาจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม1 Student of the faculty of Education, RajabhatMahaSarakham UniversityE-mail: [email protected] Teacher of the faculty of Education, RajabhatMahaSarakham University E-mail: [email protected],3 Teacher of the faculty of Education, RajabhatMahaSarakham University

214 พรนภา จนทะวชย, อรญ ซยกระเดอง, อพนตร พลพทธาการพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน...

ใชแผนภมกราฟก มขนตอนการจดกจกรรม 5 ขน ไดแก คอ 1) ขนนาเขาสบทเรยน 2) ขนนาเสนอ 3) ขนการฝก 4) ขนการใชภาษา 5) ขนสรป แผนภมกราฟกทใชม 5 ประเภท 1) แผนภมชวประวต 2) แผนภมตนไม 3) แผนภมกางปลา 4) แผนภมวงกลม และ 5) แผนภมใยแมงมม และการวดและการประเมนผลจากการทากจกรรม 2. แผนการจดการเรยนรกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 มประสทธภาพ 77.33/76.29 3. ความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทจดกจกรรมการเรยนรโดยใชแผนภมกราฟก หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .054. ความพงพอใจของนกเรยนทมตอกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบมากทสด ( =4.67, S.D. =0.47)

คาสาคญ :

Abstract

The development of English learning activities for reading and writing by using graphic organizers for prathomsuksa 3. The purposes of this study were. 1) To survey the development of Eng l ish learning activities. 2) To develop English learning activities for reading and writing based on the standard criteria of 75/75. 3) To compare the students’ reading and writing of English and. 4) To study students’ satisfaction towards the developed of English learning activities of reading and writing by using graphic organizers. The sample for this research consisted of 9 pupils of prathomsuksa 3 of Phakwean-anamai school using cluster sampling. The research tools were 1 ) interview form for English language teaching and learning activities 2) a proficiency reading and writing English 3) to develop plans for learning organization using graphic; 2 hours per each plan 4) a questionnaire on satisfaction. The statistics used to analyze the data were: percentage (%), mean ( ), standard deviation (S.D.) and HotellingT2 . the findings revealed that 1. For development of English learning activities of reading and writing by using graphic organizers, There are five steps of activities including 1) warm up 2) presentation 3) practice

4) production and 5) wrap up and measurement and evaluation of activities. 2. The effectiveness of the materials was 77.33/76.29 percent. 3. The students’ English reading and writing ability and af t er using graphic organizers were significantly higher before using graphic organizers

materials at the .05 level. 4. The overall satisfaction of the students with the using graphic organ-izers was at the highest level. ( =4.67, S.D. =0.47)

Keywords :


บทนา

ภาษาองกฤษเปนภาษาสากลของโลกททกคนใหความสาคญอยางยง การเรยนรภาษาเปนสงจาเปน เพราะ ในอดตจนถงปจจบนภาษาองกฤษมความสาคญและความจาเปนทตองใช โดยเฉพาะ ประโยชนในการตดตอสอสาร การศกษา การแสวงหาความร การประกอบอาชพ ความบนเทง การสรางความเขาใจเกยวกบวฒนธรรมทหลากหลายและวสยทศน ของชมชนโลก นามาซงมตรไมตรและความรวมมอกบประเทศตางๆ ชวยพฒนานกเรยนใหมความเขาใจตนเองและผอนดขน เขาใจความแตกตางของภาษาและวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ การคด สงคม เศรษฐกจ การเมองการปกครอง มเจตคตทดตอการใชภาษาตางประเทศและใชภาษาตางประเทศเพอการสอสารได รวมทงเขาถงองคความรตาง ๆ ไดงาย กวางขวางขน และมวสยทศนในการดาเนนชวต (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2551: 1) ดวยเหตนจงจาเปนทประเทศไทยตองพฒนาบคลากรและผเรยนในประเทศใหมความรความสามารถในการใชภาษาองกฤษ เพอจะไดเขาใจสามารถสอสาร รจกเลอกรบสารสนเทศทมประโยชนแลวนาไปใชในการพฒนาการเรยนร การประกอบอาชพ ตลอดจนนาภาษาองกฤษไปใชได

ถกตองอนจะเปนการพฒนาประเทศตอไป การเรยนภาษาตางประเทศแตกตางจากการเรยนสาระการเรยนรอน เนองจากผเรยนไมไดเรยน

ภาษาเพอความรเกยวกบภาษาเทานน แตเรยนภาษาเพอใหสามารถใชภาษาเปนเครองมอในการตดตอสอสารกบผ อนไดตามความตองการในสถานการณตาง ๆ ทงในชวตประจาวน และการงานอาชพ การทผเรยนจะใชภาษาไดถกตองคลอง

แคลวและเหมาะสมนนขนอยกบทกษะการใชภาษา ดงนนการเรยนภาษาทด ผเรยนจะตองมโอกาสฝกทกษะการใชภาษาใหมากทสดทงในหองเรยนและนอกหองเรยน การจดกระบวนการเรยนการสอนให

สอดคลองกบธรรมชาต และลกษณะเฉพาะของการเรยนภาษาจงควรประกอบดวยกจกรรมทหลากหลาย ทงกจกรรมการฝกทกษะทางภาษา และกจกรรมการฝกผเรยนใหรวธการเรยนภาษาดวยตนเองควบคไปดวยอนจะนาไปสการเปนผเรยนทพงตนเองได (Learner - independence) และสามารถเรยนรไดตลอดชวต (Lifelong learning) ซงเปนจดหมายสาคญประการหนงของการปฏรปการเรยนร คอ ความสามารถดานการอาน เปนวธหนงทชวยใหรบรดานหนงและเขาใจไดอยางถก ตอง (กรมวชาการ. 2546: 1) การอานเปนสงจาเปนสาหรบชวตในปจจบนโดยเฉพาะอยางยงภาษาองกฤษ ซงถอเปนภาษาตางประเทศทเปนเครองมอในการสอสารทกอใหเกดแนวทางการเรยนรองคความรใหมการเมอง การคาและเศรษฐกจ ซงภาษาองกฤษไดปรากฏในสอตาง ๆ ของชวตประจาวนของคนไทยไมวาจะเปนหนงสอพมพ ปายชอถนน ปายโฆษนา แบบฟอรมราชการ สลากยา การตน เปนตนยคขาวสารขอมล คนทสามารถอานภาษาองกฤษไดดกวายอมสบค น และพฒนาทกด านได มากกว า นนหมายความวา การศกษาหาความรเพอประกอบอาชพในอนาคตยอมมแนวโนมทดกวา โดยเฉพาะอยางยงการเรมตนพฒนาทกษะ การอานภาษาองกฤษตงแตวยเยาว จงถอไดวาวชาภาษาองกฤษเปนวชาทตองพฒนาทกษะการอานควบคไปกบ

การดาเนนชวตประจาวน จงจะทาใหการเรยนรและการดาเนนชวตประสบผลสาเรจสงสด (บณฑต ฉตรวโรจน. 2549 : 1)

ทกษะการเขยนเปนทกษะทยากทสดแตกจาเปนตองมการเรยนรทกษะการเขยน เนองจากทกษะการเขยนเปนทกษะสาคญและเออประโยชน

ตอผเรยนอยางมากชวยเสรมใหผเรยนไดนาความรอน ๆ ในวชาภาษาองกฤษทเรยนมาใช เชน การ

จดโนตขณะฟง หรอการเขยนสรปเรองทอาน นอกจากนการเขยนทาใหผเรยนไดฝกการคดอยางมระบบและสรางสรรค เพอถายทอดประสบการณ


ความนกคด และจนตนาการ ซงมคณคาอยางยงตอการเรยนรและการพฒนาทางภาษา (สมตรา องวฒนากล. 2539: 149 - 163) ซงการจดกระบวน การเรยนการสอนทกษะการเขยน ครจาเปนตองใชกจกรรมตาง ๆ เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนร ซงการฝกทกษะทางภาษาเปนกจกรรมทนกเรยนมโอกาสไดกระทาโดยตรง และมจดประสงคทจะพฒนาทกษะทางภาษาในรปของสถานการณจรงหรอสถานการณจาลอง (ทพนภา อรณวภาส. 2552: 23) ทกลาวถงองคประกอบสาคญของการเขยนนน จะตองประกอบไปดวยความรความเขาใจในดานไวยากรณ การใชเครองหมายวรรคตอนการเรยบ

เรยงเนอหา และความคดในการถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษร เพอใหผอานเขาใจไดอยางชดเจน ซงสามารถสรปไดวา การเขยนเปนพนฐานในการสอสารเพอใหผรบสารหรอผอานเกดความเขาใจในเรองราว โดยการถายทอดเปนตวอกษรเพอสรางความเขาใจอยางถกตองไดตรงตามทผ เขยนตองการ และการเขยนเปนทกษะทางภาษาทมความยากและซบซอนมากกวาทกษะการฟง การพด การอาน ดงนนผเขยนจะตองเรยบเรยงความคด อกทงตองอาศยความรจากทกษะอน ๆ อกดวย (พมพนธ เดชะคปต. 2544: 52) การใชแผนภมกราฟกซงมลกษณะการนาเสนอความคด ความร และขอมลทเปนขอความหรอรปภาพใหสมพนธกนเปนรปแบบมตสมพนธ เพอเสรมสราง

ใหเกดความชดเจนและเขาใจงายและมสวนทจะชวยทาใหทกษะการอานและการเขยนภาษาองกฤษดขน เนองจากแผนภมกราฟกเปนแบบของ

การสอสารเพอใชนาเสนอขอมลทได จากการรวบรวมอยางเปนระบบ มความเขาใจงาย กระชบ กะทดรด ชดเจน ซงไดมาจากการนาขอมลดบ หรอ

ความรจากแหลงตาง ๆ มาจดกระทาขอมล โดยใชทกษะการคด การสงเกต การเปรยบเทยบ การแยกแยะ การจดประเภท การเรยงลาดบและการใชตวเลข เปนตน และจากการศกษาเอกสารและงานวจยท เกยวของกบแผนภมกราฟก ผ วจยได

พจารณาเหนวาการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชแผนภมกราฟก จะชวยสงเสรมใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษมากขน ดงท (ลาจวน ศรกมล. 2555: 31) ไดกลาวถงแผนภมกราฟกวา เปนรปแบบของการนาเสนอความคด ความร และขอมลทเปนขอความหรอรปภาพใหสมพนธกน เปนรปแบบมตสมพนธทเหมาะสม เพอสอความหมายใหเกดความชดเจน กะทดรด รดกม และเขาใจงาย ทาใหการจดจายาวนานขน (Gunter and others. 2010 : 160) ทเชอวาผเรยนจะเกดการเรยนรได เมอผเรยนไดเชอมโยงสงทเรยนใหมเขาไวในโครงสรางทางปญญา หรอเชอมโยงสงทเรยนใหมกบความรเดมของผเรยน เพอจดเกบไวในหนวยความจาระยะยาว โดยการออกแบบกจกรรมการเรยนรโดยใช Graph-ic Organizer ซงมหลายวธ และแบบแผน ซงแตละแบบมความเหมาะสมในการใชแตกตางกนไป ครสามารถใชในการนาเสนอและประมวลผลขอมลความรของผเรยน เพอสรปเปนความคดรวบยอดอยางเปนระบบ จากการศกษาผวจยพบวาสภาพปญหาการ

เรยนการสอนภาษาองกฤษในชนเรยนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนบานผกแวนอนามย (ครศษยานกล) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษารอยเอด เขต 1 พบวานกเรยนไมสามารถอานและเขยนคาศพทภาษาองกฤษได คนทอานไดกม

จานวนนอยมาก จงเปนปญหาสงผลใหนกเรยนมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนภาษาองกฤษตา ดวยเหตนผวจยจงไดสรางกจกรรมการเรยนรภาษา

องกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟกขน เพอชวยแกไขปญหาทนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ซงไมสามารถอานและเขยนประโยคภาษาองกฤษอยางงายได ซงแผนภมทใชในการวจยครงนม 5 ประเภท ประกอบดวย 1)

แผนภมแบบจดระดบชน (hierarchical organizer) หมายถง ขอมลแสดงความสมพนธตามลาดบชน 2) แผนภมแบบแสดงมโนทศน (conceptual organ-


izer) หมายถง ผงทแสดงมโนทศนใหญไวตรงกลางและแสดงความสมพนธระหวางมโนทศนและมโนทศนยอย ๆ เปนลาดบขนดวยเสนเชอมโยง 3) แผนภมผงกางปลา (fish bone map) หมายถง ผงทแสดงสาเหตของปญหา ซงมความซบซอน ผงกางปลาจะชวยทาใหเหนสาเหตหลก และสาเหตยอยทชดเจน 4) แผนภมผงวฏจกร (circle or cycle map) หมายถง ผงทแสดงลาดบขนตอนทตอเนองกนเปนวงกลมหรอวฎจกรทไมมจดสนสด หรอจดเรมตนทแนนอน และ 5) แผนภมแมงมม (spider web) หมายถง ความคดหรอผงกราฟกทแสดงขอมลเปนเหตเปนผลกน จะทาใหนกเรยนมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนสงขนและสามารถนาความรทไดรบไปใชในการเรยนวชาภาษาองกฤษใหมประสทธภาพตอไป


1. เพอศกษาแนวทางในการพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 2. เพอพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ใหมประสทธภาพ 75/75

3. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 กอนเรยนและหลงเรยนทเรยนดวยกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการ

อานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 4. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนท

มตอกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก

กรอบแนวคดการวจย

การวจยครงนมกรอบแนวคดการวจยดงน

ตวแปรตน ตวแปรตาม

การสอนโดยกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษ โดยใช

แผนภมกราฟก

- ความเหมาะสมของกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษ- ปร ะส ท ธ ภ าพขอ งกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษ

วธดาเนนการการวจย

ผวจยไดดาเนนการตามลาดบขนตอนดงตอไปน 1. ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนบานผกแวนอนามย (ครศษยานกล) อาเภอจงหาร จงหวดรอยเอด จานวน 9 คน

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 ไดมาโดยการสมตวอยางแบบกลม 2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยในครงน ประกอบดวย

1. แผนการจดการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก จานวน 5 แผน แผนละ 2 ชวโมง โดยใชแผนภม

กราฟก 5 ประเภท ดงน 1.1 แผนการจดการเรยนร ท 1 ใช แผนภมแบบจดระดบชน

1.2 แผนการจดการเรยนร ท 2 ใช แผนภมแบบแสดงมโนทศน 1.3 แผนการจดการเรยนร ท 3 ใช แผนภมผงกางปลา 1.4 แผนการจดการเรยนร ท 4 ใช

แผนภมผงวฏจกร


1.5 แผนการจดการเรยนร ท 5 ใช แผนภมแมงมม 2. แบบวดความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ 3. แบบสอบถามความพงพอใจตอการกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาป ท 3 มลกษณะเป นแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด รวมจานวน 10 ขอ 4. การเกบรวบรวมขอมล ผ วจยผ วจยดาเนนการเกบรวมรวมขอมล ดงน 4.1 ชแจงเปาหมายการทาวจย เพอใหทราบถงปญหาและความตองการของนกเรยน 4.2 ทดสอบนกเรยนกอนเรยนดวยแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนภาษาองกฤษ 4.3 ดาเนนการจดการเรยนรกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก ม 5 ขนตอน ไดแก การระบปญหา การคนหาแนวทางแกปญหา วางแผนและออกแบบการแกปญหา การทดสอบและประเมนผล และนาเสนอผลการแกปญหาจานวน 5 แผน ใชเวลา 10 สปดาห ๆ ละ 2 ชวโมง รวม 20 ชวโมง

โดยไมรวมชวโมงในการวดความสามารถ 4.4 ดาเนนการประเมนความสามารถดานการอานและการเขยน 4.5 ทดสอบนกเรยนดวยแบบทดสอบ

ผลสมฤทธทางการเรยนภาษาองกฤษหลงเรยน 4.6 นกเรยนประเมนความพงพอใจตอกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและ

การเขยน โดยใชแผนภมกราฟก เพอใหไดขอมลตามความเปนจรงและใหไดครบทกคน

5. การวเคราะหขอมล ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลดงน 1. การวเคราะหหาคณภาพแผนการจดการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟกสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 โดยการวเคราะหหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และประสทธภาพ 2. วเคราะหระดบความพงพอใจตอการจดการเรยนรกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก โดยการวเคราะหหาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

สรปผลกา รวจย

1. แนวทางในการพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 จากการสมภาษณผเชยวชาญไดสรปประเภทของแผนภมไดทงหมด 5 ประเภท คอ 1) แผนภมแบบจดระดบชน (hierarchical organizer) 2) แผน ภมแบบแสดงมโนทศน (conceptual organizer) 3) แผนภมผงกางปลา (fish bone map) 4) แผนภมผงวฏจกร (circle or cycle map) และ 5) แผนภมแมงมม (spider web) โดยขนตอนการเรยน ม 5 ขนตอน คอ 1) ขนนาเขาสบทเรยน (Warm up) 2) ขนนาเสนอ (Presentation) 3) ขนการฝก (Prac-

tice) 4) ขนการใชภาษา (Production) 5) ขนสรป (Wrap up) และประเมนผลจากการทากจกรรม 2. การจดกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษ

ดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ผลการประเมนความเหมาะสมแผนการจดการเรยนรการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบ เหมาะสมมากทสด ( = 4.65, S.D. =0.16) และมประสทธภาพเทากบ 77.33/


76.29 เปนไปตามเกณฑทกาหนดคอ 75/75 3. ความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทจดกรรมการเรยนร โดยใช แผนภมกราฟ ก หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4. ความพงพอใจของนกเ รยนทมต อกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบมากทสด ( =4.67 S.D. =0.47)

การอภปรายผล

จากการวจยศกษาการพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 สามารถอภปรายผลไดดงน 1. แนวทางการพฒนากจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ไดสรปประเภทของแผนภมได ทงหมด 5 ประเภท คอ 1) แผนภมแบบจดระดบชน (hierarchi-cal organizer) 2) แผนภมแบบแสดงมโนทศน (conceptual organizer) 3) แผนภมผงกางปลา (fish

bone map) 4) แผนภมผงวฏจกร (circle or cycle map) และ 5) แผนภมแมงมม (spider web) โดยขนตอนการเรยน ม 5 ขนตอน คอ 1) ขนนาเขาสบทเรยน (Warm up) 2) ขนนาเสนอ (Presentation)

3) ขนการฝก (Practice) 4) ขนการใชภาษา (Pro-duction) 5) ขนสรป (Wrap up) และประเมนผลจากการทากจกรรม ทงนอาจเปนเพราะแผนภมกราฟก

เปนแบบของการสอสารเพอใชนาเสนอขอมลทไดจากการรวบรวมอยางเปนระบบ มความเขาใจงาย กระชบ กะทดรด ชดเจน ซงไดมาจากการนาขอมล

ดบ หรอความรจากแหลงตาง ๆ มาจดกระทาขอมล โดยใชทกษะการคด การสงเกต การเปรยบเทยบ

การแยกแยะ การจดประเภท การเรยงลาดบและการใช แผนภมกราฟกเปนแผนผงหรอสงอธบายการเขยน หรออธบายถอยคาทพดออกมา ทาใหนกเรยนร จกสร างความคดและอธบายความสมพนธ โดยเน นททกษะด านความคด และกระบวนการจดกระทาขอมล ทาใหการจดจายาวนานขน (พมพนธ เดชะคปต. 2544: 52) ทาใหเมอเรยนโดยใชแผนภมกราฟก ทาใหนกเรยนมความสข สนกสนานในการทางานมอสระในการคด มความกระตอรอรนในการเรยนดและยงไดกาลงใจจากครผสอนทคอยใหคาชแนะ แนะนา รวมทงการเสรมแรงดวยวธการตางๆ กระตนใหผศกษาคนความความคดเชอมโยงสงทอย ใกลตว เพอนาไปประยกตใชในชวตประจาวนได สอดคลองกบงานวจยของ ปรญรตน ศลารตน (2559) ไดศกษาการพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก การจดกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และการใชแผนภมกราฟก สามารถพฒนาสงเสรมความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ไดอยางมประสทธภาพ และนกเรยนมเจตคตทดตอการเรยนภาษาองกฤษ ครผสอนควรนาไปใชในการจดกจกรรมการเรยนรใหเกดประโยชนและคณคาแกผ เรยน เพอชวยใหนกเรยนมพฒนาการ และไดรบการพฒนาอยางเตม

ศกยภาพตอไป สอดคลองกบ ศรรตน มงคล (2553: 67) ไดกลาววา การปฏบต ซา ๆ ทาใหเกดทกษะความชานาญมากขน ผเรยนสามารถบรณาการองค

ความร เดมผนวกกบความร ใหม ๆ ไดอยางมประสทธผล ทงนผวจยไดสรางแผนการจดกจกรรมการเรยนรจากการสมภาษณผเชยวชาญดานการสอนภาษาองกฤษ โดยผเชยวชาญไดกาหนดบทเรยนใหสอดคลองกบหลกสตร ตวชวด จดประสงค

การเรยนร กาหนดประเภทของแผนภมกราฟกทใชในแตละหนวยใหสอดคลองกบเนอหาของกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศในระดบชนประถม


ศกษาปท 3 และมเนอหาทสามารถใชไดในชวตประจาวนในแตละแบบฝกทกษะ 2. การจดกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ผลการประเมนความเหมาะสมแผนการจดการเรยนรการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบ เหมาะสมมากทสด ( =4.65, S.D.=0.16) และมประสทธภาพเทากบ 77.33/76.29 เปนไปตามเกณฑทกาหนดคอ 75/75 ทงนเนองจากแผนการจดกจกรรมการเรยนร ไดผานขนตอนในการจดทาอยางมระบบโดยออกแบบกจกรรมการเรยนท เหมาะสมกบพฒนาการ ความตองการและความสนใจของผเรยนโดยผเรยนไดมสวนรวมในการทากจกรรมทกขนตอน เปดโอกาสใหผ เรยนไดแสดงออกโดยเฉพาะการเขยนทม งสงเสรมใหผ เรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง สงเสรมใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบงานวจยของ จนตภาณ กองจนดา (2555: 84) ไดศกษาการพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยใชแผนภมกราฟฟค พบวา แผนการจดการเรยนรการพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยใชแผนภมกราฟฟค ผ ศกษาคนควาพฒนาขนม

ประสทธภาพ 86.42 / 82.45 ซงสงกวาเกณฑ 75 / 75 ทตงไว ทงนอาจเปนเพราะแผนการจดการเรยนร การพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยใชแผนภมกราฟฟค เปนแผนการจดการเรยนรทพฒนาขนโดยผานกระบวนการตามขนตอนการสรางอยางมระบบและ

มวธการเหมาะสมเรมตงแตการศกษาหลกสตรเอกสารเกยวของกบการสอนเขยนภาษาองกฤษวธการหลกการทฤษฎเกยวกบการจดการเรยนรเทคนควธการท เป นประโยชนต อการพฒนาแผนการจดการเรยนรอยางมประสทธภาพ อกทง

ยงสอดคลองกบงานวจยของ ปรารถนา สขประเสรฐ (2555: 87-88) การหาประสทธภาพของแผนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใช Graphic Organizer วชาภาษาองกฤษ ชนมธยมศกษาปท 2 พบวามประสทธภาพเทากบ 81.84/84.52 หมายความวานกเรยนไดคะแนนใบงานและคะแนนการทดสอบยอยทายแผนทง 8 แผน คดเปนรอยละ 81.84 และคะแนนจากทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนคดเปนรอยละ 84.52 แสดงวาแผนการจดกจกรรมการเรยนรดงกลาวมประสทธภาพสงกวาเกณฑทตงไว ซงการทผลการวจยปรากฏเชนนอาจเนองมาจาก ผวจยไดออกแบบและจดทาแผนอยางเปนระบบโดยออกแบบกจกรรมการเรยนทมงเนนใหผเรยนใชแผนผงความคดรวบยอดประกอบการอธบายขยายความและสรปความรความเขาใจในบทเรยน 3. ความสามารถในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทจดกจกรรมการเรยนรโดยใชแผนภมกราฟก หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทงนอาจเปนเพราะแผนภมกราฟกเปนแบบของการสอสารเพอใชนาเสนอขอมลทไดจากการรวบรวมอยางเปนระบบ มความเขาใจงาย กระชบ กะทดรด ชดเจน ซงเมอเรยนโดยใชแผนภมกราฟก จะทาใหผเรยนมความสข สนกสนานในการ

ทางาน มความกระตอรอรนในการเรยนดและยงไดกาลงใจจากครผ สอนทคอยใหคาชแนะ ทาใหนกเรยนมความสนใจ มทกษะการเขยนดขน สอดคลองกบงานวจยของ สภรตน สทานพล

(2554: 36) ไดศกษาการใชแผนภมความหมายเพอพฒนาความสามารถในการอานภาษาองกฤษเพอความเขาใจ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 พบ

วา นกเรยนมความสามารถในการอานภาษาองกฤษเพอความเขาใจสงขนหลงจากไดรบการจดกจกรรมการใชแผนภมความหมายเพอพฒนาความสามารถในการอานภาษาองกฤษเพอความเขาใจสงขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ยง


สอดคลองกบงานวจยของโสภตา คาดวง (2557) ไดศกษาการพฒนาชดกจกรรมการเรยนรโดยใชผงกราฟกเพอพฒนาความสามารถดานการอานเพอความเขาใจและการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ผลการวจยพบวา ความสามารถดานการอานเพอความเขาใจและการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรโดยใชผงกราฟก เพอพฒนาความสามารถดานการอานเพอความเขาใจและการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยน อยางมนยสาคญทางสถตท 0.1 และยงสอดคลองกบงานวจยของ ปรญรตน ศลาเลศ (2559) ไดศกษา การพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก ผลวจยพบวา นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 มคะแนนความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษโดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4. ความพงพอใจของนกเ รยนทมต อกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 พบวานกเรยนมความพงพอใจอยในระดบมากทสด ( =4.67, S.D.=0.47)

เนองจากการจดการเรยนรเพอพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษโดยใชแผนภมกราฟก กระตนใหผเรยนไดแสดงความคดเหน ไดฝกปฏบตจรง ไดแลกเปลยนประสบการณการเรยนรอยางมความสข

สอดคลองกบงานวจยของ ลาจวน ศรกมล (2555: 77) ไดศกษาการพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษ โดยใชแผนภมกราฟกของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มความพง

พอใจตอการเรยนภาษาองกฤษโดยใชแผนภมกราฟก โดยรวมเฉลยมคาเทากบ 4.16 ซงอยในระดบมาก สอดคลองกบการศกษาคนควาของแวว

มณ นลเชษฐ (2549 : 91) ไดศกษาการพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษ ชนประถมศกษาปท 5 โดยใชแผนผงความคด (Mind Mapping) ผลการศกษาพบวา นกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนรทใชแผนการเรยนรการพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษชนประถมศกษาปท 5 โดยใชแผนผงความคดทงโดยรวมและรายดานทกดานในระดบมาก อกทงยงสอดคลองกบงานวจยของ ปรญรตน ศลาเลศ (2559: 60) ไดศกษา การพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก พบวา เจตคตของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมตอการสอนเขยนภาษาองกฤษโดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก มคะแนนเฉลยเทากบ 4.46 คะแนนแสดงวา นกเรยนมเจตคตตอการสอนเขยนภาษาองกฤษ โดยรวมอยในระดบมาก ซงนกเรยนมความคดเหนวา การใช B-SLIM Model และแผนภมกราฟก สามารถกระตนการเขยนไดด ชวยในการฝกการเขยนไดทกเวลา นกเรยนไดฝกปฏบตซาๆ ทาใหเกดทกษะ ทาใหเขยนไดถกตอง ทาใหมนใจในการเขยนมากขน และเกดความกระตอรอรนในการเรยนตลอดเวลา สามารถสงเสรมกระบวนการคดใหนกเรยนเกดการเรยนรได อกทงยงสนกสนานเพลดเพลน และกอใหเกดความสมพนธ อนดในชนเรยนนอกจากนนกเรยนยงภมใจเมอสามารถเขยนบรรยายภาษาองกฤษไดถกตอง


1. ขอเสนอแนะเพอนาผลการวจยไปใช

1.1 การเลอกเนอหาทจะนามาใชในการจดกจกรรมการเรยนร ครผสอนควรโดยคานงถงวย ระดบความสามารถในดานการอานและการเขยน

ของผเรยน ดงนนควรเลอกเรองททนสมย มเนอหานาอาน และมประเดนเสรมสรางใหคดหลากหลาย


แงมม ไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอน เพอเปนการกระต นใหผ เรยนมความสนใจและเจตคตทดตอการเรยนวชาภาษาองกฤษเพมขน 1.2 ในการจดกจกรรมการเรยนรทมผเรยนไมเคยเรยนโดยใชรปแบบการจดกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษดานการอานและการเขยน โดยใชแผนภมกราฟก มากอนผสอนควรมการอธบายหลกการวา วธการเรยน ขนตอนการใหคะแนน จะทาใหนกเรยนเขาใจในกจกรรมการสอนและใหความรวมในการเรยนรเพอประความสาเรจ 1.3 ควรจะสนบสนนใหผเรยนแตละคนไดรบโอกาสในการคด ปฏบตกจกรรม และมสวนรวมในการเรยนอยางทวถง ไดแสดงความคดเหน เพราะจะชวยใหนกเรยนไดปรบเปลยนความคดในทกโอกาส เพอจงใจและมความทาทายในการเรยนของผเรยนใหอยากเรยนรมากขน 1.4 ในการจดกจกรรมการเรยนร ไมควรจากดเวลาในการทากจกรรมของนกเรยนจนเกนไป ดงนนครผสอนควรมเวลาใหนกเรยนไดทากจกรรมอยางเตมท และปรบกจกรรมการเรยนใหสนกไมเครยด เปดโอกาสใหนกเรยนฝกอานและจบใจความจากเรองงายไปหายาก และเสรมแรงใหกาลงใจในการเรยนควบคกนไป เพอใหผเรยนมความตองการเรยนรมากขน

2. ขอเสนอแนะเพอทาการวจยครงตอไป

2.1 ควรมการพฒนากจกรรมการเรยนรโดยใชรปแบบการจดกจกรรมการเรยนร โดยใชแผนภมกราฟก ในเนอหาบทเรยนวชาอนๆ และระดบชนอนๆ อก 2.2 ควรมการศกษาโดยใชรปแบบการสอนวชาภาษาองกฤษ โดยใชแผนภมกราฟก ในแตละทกษะทางภาษา เชน การฟง การพด 2.3 ควรทาการศกษาผลของการจดกจกรรมการเรยนรไปทดลองหาประสทธภาพกบนกเรยนหลาย ๆ กลม เพอจะไดขอสรปผลการวจยกวางขวางและมนใจมากยงขน เพอพฒนารปแบบการสอนใหมความหลากหลายใหเกดนวตกรรมใหมๆ มาพฒนาการเรยนใหมประสทธภาพ



กรมวชาการ. (2546). แนวทางการประเมนผลดวยทางเลอกใหมตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 กลมสาระภาษาไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

จนตภาณ กองจนดา. (2555) “การพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยใชแผนภมกราฟก” ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ทพนภา อรณวภาส. (2552). “ผลของการใหขอมลยอนกลบตางรปแบบและตางวธทมตอทกษะการเขยนภาษาองกฤษ” สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนอนบาลวดนางนอง ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน โครงการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏธนบร.

บณฑต ฉตรวโรจน. (2549). การสอนการอานภาษาองกฤษระดบประถมศกษา. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา.ปรารถนา สขประเสรฐ. (2555). “การเปรยบเทยบทกษะการอาน การเขยนภาษาองกฤษ และการคด

วเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ระหวางกลมทไดรบการจดกจกรรมการเรยนรแบบ SQ4R กบการจดกจกรรมการเรยนรโดยใช Graphic Organizer วชาภาษาองกฤษ” ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ปรญรตน ศลาเลศ. (2559). “การพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชกจกรรมการเรยนรแบบ B-SLIM Model และแผนภมกราฟก” ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการสอนภาษาองกฤษ มหาวทยาลยมหาสารคาม.

พมพพนธ เดชะคปต. (2544). “นวตกรรมเพอการเรยนรสการวจยในชนเรยน” ใน วจยในชนเรยน: หลกการสการปฏบต. หนา 52. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรปแมเนจเมนท,

ลาจวน ศรกมล. (2555). “การพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษ โดยใชแผนภมกราฟก ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3” ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลย

มหาสารคาม.แววมณ นลเชษฐ. (2549). การพฒนาทกษะการเขยนภาษาองกฤษชนประถมศกษาปท 5 โดยใชแผนผง

ความคด (Mind Mapping). มหาสารคาม : การศกษาคนควาอสระ ปรญญาการศกษามหาบณฑต

มหาวทยาลยมหาสารคาม.สมตรา องวฒนกล. (2539). แนวคดและเทคนควธการสอนภาษาองกฤษ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.สภรตน สทานพล (2554). “การใชแผนภมความหมายเพอพฒนาความสามารถในการอานภาษาองกฤษ

เพอความเขาใจ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5” ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการ

สอนภาษาองกฤษในฐานะภาษาตางประเทศ มหาวทยาลยมหาศรนครนทรวโรฒ.โสภตา คาดวง. (2557). “การพฒนาชดกจกรรมการเรยนรโดยใชผงกราฟกเพอพฒนาความสามารถดาน

การอานเพอความเขาใจและการเขยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2” วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยนเรศวร.


ศรรตน มงคล. (2553). การพฒนาการเรยนรภาษาองกฤษเพอการสอสารโดยใช B-SLIM Model ของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 1. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอนบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.

Gregory, Gayle H. and Herndon, Lynne E. Differentiated Instructional Strategies for the Block Schedule. Thousand Oaks : Corwin, 2010.

การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา The Development of Guidelines to Promote the Competencies of Learners Secondary School.

พรพชต ททา1, สมบต ทายเรอคา2

Ponpichit Tita1, Sombat Tayraukham2

บทคดยอ

การวจยในครงนมความมงหมาย 1) เพอพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา 2) เพอพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา กลมตวอยางแบงเปน 3 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญดานการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน จานวน 10 คน โดยเลอกแบบเจาะจง กลมท 2 ครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 25 ใชวเคราะหองคประกอบเชงสารวจสารวจ (EFA) จานวน 625 คน และใชวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (CFA) จานวน 992 คน โดยการสมแบบชนภม (Stratified Random Sampling) กลมท 3 ผเชยวชาญดานการพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน จานวน 7 คน โดยเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในระยะท 1 คอ 1) แบบสอบถามการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา คาอานาจจาแนก เทากบ 0.41 ถง 0.92 ความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.95 เครองมอทใชในระยะท 2 คอ แบบบนทกการสมภาษณเชงลก วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหสถตพนฐาน การวเคราะหองคประกอบเชงสารวจสารวจ (EFA) และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (CFA) โดยใชโปรแกรมสาเรจรป และการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา 1)การวเคราะหโมเดลองคประกอบตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ทง 6 ดาน 34 ตวบงชมคาเปนบวก ตงแต 0.614 ถง 0.847 มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา โดยเรยงลาดบคานาหนกหนกองคประกอบจากมากไปนอย คอ ดานการวดและประเมนผล ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา ดานทกษะชวตและการสรางสรรค

ผลงาน ดานการใชภาษาในการสอสาร และดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด นาหนกองคประกอบเทากบ 0.847, 0.840, 0.782, 0.759, 0.664 และ 0.614 ตามลาดบ มดชนวดระดบความกลมกลนระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดคาไค-สแควร (χ2) เทากบ 1153.306 ทองศาอสระ (df) เทากบ 521 คาคาไค-สแควรสมพทธ (χ2/df ) = 2.21 คา GFI = 0.945 คา AGFI = 0.947 คา CFI = 0.994 คา SRMR = 0.0620 และ คา RMSEA = 0.0301 แสดงวา โมเดลมความเทยงตรงเชงโครงสราง 2)แนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ประกอบดวย 6 แนวทาง ไดแก การใชภาษาในการสอสาร

1 นสตระดบปรญญาโท สาขาวจยและประเมนผลการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 2 รองศาสตราจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 1 M.Ed. Candidate in Educational Research and Evaluation, Faculty of Education, Mahasarakham University 2 Associate Professor, Faculty of Education, Mahasarakham University

226 พรพชต ททา, สมบต ทายเรอคาการพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน...

การวดและประเมนผล การวางแผนเพอแกไขปญหา การใชวจารณญาณในการรบขอมล การสงเสรมศกยภาพตามความถนด ทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน

คาสาคญ : สมรรถนะสาคญของผเรยน, การพฒนาตวบงช

Abstract

The purposes of this research were 1) to develop indicators to promote the competencies of learners in secondary school and 2) to develop guidelines that promote the competencies of learners in secondary school. The samples were divided into 3 groups: group 1 are 10 experts by purposive sampling, group 2 are the teachers under the secondary educational service area office 25 used in the Exploratory Factor Analysis: EFA 625 people and used in the Confirmatory Factor Analysis : CFA 992 people random by stratified random sampling, Group 3 were 7 experts who supported and promoted the competencies of learners. The research instruments; Phase 1 used a Questionnaire form to promote the competencies of learners in secondary school. The discriminative power is 0.41 to 0.92 , the reliability is 0.95 and Phase 2 were In-depth Interview form for data analysis by basic statistical analysis Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis(CFA) using a computer program and content analysis. The findings indicated that 1)the analysis model elements, the promoting indicators of the competencies of learners in secondary school, and 6 of the 34 indicators were positive, with values ranging from 0.614 to 0.847 with a statistical significance level 01. The factor loading is sorted descending by the weight of the sort from high to low is to provide Measurement and Evaluation, Judgment and Information, Problem Solving, Life Skills and Creativity, Language of Communication, and Potential and Aptitude. The factor loading of 0.847, 0.840, 0.782, 0.759, 0.664 and 0.614 in order. respectively with the index measure level of integration between models with empirical data. The chi – square (χ2) = 1153.306 , Degree of Freedom (df) = 521, Relative chi – square (χ2//df) = 2.21 , GFI = 0.945, AGFI = 0.947, CFI = 0.994, SRMR = 0.0620, and RMSEA = 0.0301 Indicating that the model has validity. 2) the promoting guidelines of the competencies of learners secondary school in data indicate that are included 6 components of Guidelines which are Language of Communication, Measurement and Evaluation, Problem Solving, Judgment and

Information, Potential and Aptitude, and Life Skills and Creativity

Keywords: Competencies of Learners, Indicator Development


บทนา

การศกษาถอเปนหวใจสาคญของการพฒนาประเทศและไดรบการคาดหวงใหทาหนาท ตาง ๆ ทเปนเปนรากฐานสาคญในการพฒนาทรพยากรมนษย ซงในสภาวการณปจจบน ทวโลกกาลงเผชญกบการเปลยนแปลงทางสงคม วฒนธรรม การเมอง เศรษฐกจและเทคโนโลยอยางรวดเรว สงผลใหวถชวตของคนมความแตกตางกนมากขน ขามภาษาและขามวฒนธรรมมาอาศยอยรวมกนและทางานรวมกน กอใหเกดเปนสงคมพหวฒนธรรม ดงนนการจ ดการศ กษาจ ง จ า เป นต อง ให ท น กบสถานการณโลกทเตมไปดวยความรและขอมลทเพมขน รวมทงตองวางแผนการผลตและพฒนากาลงคนของประเทศใหกาวทนตอกระแสอาชพในปจจบน และแนวโนมการเปลยนแปลงทจะเกดในอนาคต (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2553) ซงหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มงพฒนาผเรยนทกคน ใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก มความรและทกษะพนฐานรวมทงเจตคตทจาเปนตอการศกษา ตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต และเพอใหผ เรยนมคณภาพตามมาตรฐาน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดสมรรถนะสาคญของผเรยนโดยมงใหผเรยนเกดคณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากความร

ทกษะความสามารถ และคณลกษณะอน ๆ ททาใหผเรยนสามารถเรยนรหรอปฏบตงานหรอสรางผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอน ๆ ในชนเรยน

ซงมอย 5 ประการ ไดแก ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถใน

การแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวต และความสามารถในการใชเทคโนโลย (กระทรวงศกษาธการ, 2551) และสานกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน (2555) ยงไดจดทาแบบการ

ประเมนสมรรถนะสาคญของผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอเปนแนวทางแกครผสอน เพอใชในการประเมนสมรรถนะผเรยน ประกอบดวย 5 สมรรถนะ 16 ตวชวด ดงนน ครในฐานะผวางแผนการจดการเรยนร ใหนกเรยนเกดสมรรถนะหลกทจาเปนในการดาเนนชวตยคใหมของนกเรยน จะตองมความเขาใจเกยวกบสมรรถนะสาคญของผเรยนอยางลกซง วามองคประกอบและวธการทจะไปถงเปาหมายนนไดอยางไร ดวยเหตผลทกลาวมาขางตนและจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทาใหทราบถงองคประกอบและตวบงชของสมรรถนะสาคญของผเรยน แตยงไมมงานวจยทแสดงถงวธการหรอแนวทางสาหรบครผสอน ในการทจะนาไปใชในการสงเสรมเพอใหผเรยนเกดสมรรถนะสาคญ ตาม

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทชดเจน ผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา และหาแนวทางในการสงเสรมตวบงชดงกลาว โดยใหผเชยวชาญพจารณาคดเลอกตวบงชซงไดจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ แลวสรางเครองมอเพอเกบรวบรวมขอมล โดยการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis : EFA) และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory

Factor Analysis : CFA) จากนนนาผลการวจยทไดไปสมภาษณผเชยวชาญตอ เพอหาแนวทางในการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผ เรยนระดบมธยมศกษาตามองคประกอบในแตละดานจากผล

การวจยทได ซงผลทไดจากการศกษาครงนจะเปนขอสนเทศสาหรบครและผทมสวนรวมในการจดการศกษาในการพฒนาการเรยนการสอนเพอใหมประสทธภาพและบรรลจดประสงคตอไป



1. เพอพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา

2. เพอพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา


ในการวจยครงนแบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในระยะท 1 คอ 1. เป นผ เช ยวชาญด านการส ง เสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน จานวน 9 คน โดยเลอกแบบเจาะจง ซงมประสบการณในการทางานตงแต 15 ป ขนไป เปนอาจารยระดบมหาวทยาลย ศกษานเทศก และครผสอนในระดบโรงเรยน ใชสาหรบสรางและคดเลอกตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา 2. เปน ครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 25 ใชวเคราะหองคประกอบเชงสารวจสารวจ (EFA) จานวน 625 คน

และใชวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (CFA) จานวน 992 คน โดยการสมแบบชนภม (Stratified Random Sampling) กลมตวอยางทใชในระยะท 2 คอ 1) ผเชยวชาญดานการพฒนาแนวทางการ

สงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน จานวน 7 คน โดยเลอกแบบเจาะจง โดยมวฒการศกษาตงแตระดบปรญญาโทขนไป และมประสบการณในดานการสอนและการทางานตงแต 15 ปขนไป จานวน 7 คน ประกอบดวย ผ อานวยการโรงเรยน

ศกษานเทศก ครผสอน และอาจารยมหาวทยาลย

ใชในการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) เพอหาแนวทางในการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน เครองมอทใชในการวจย เครองมอในงานวจยครงน ผวจยไดสรางขนเอง โดยศกษาจากการ แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของแบงเปน 2 ระยะ ดงน เครองมอในระยะท 1 คอ แบบสอบถามการส ง เส รมสมรรถนะสาคญของผ เ ร ยนระ ดบมธยมศกษา แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ เครองมอในระยะท 2 คอ แบบบนทกการสมภาษณเชงลก การดาเนนการวจย ผวจยไดดาเนนการวจยตามลาดบขนตอนแบงเปน 2 ระยะ มรายละเอยดดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา แบงออกเปน 2 ตอน ดงน 1. การสรางและคดเลอกตวบงช 1.1 ศกษาแนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของเพอนามาสงเคราะหและสรางกรอบแนวคด 1.2 รางตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษาในแตละดาน ไดจานวน 5 ดาน 74 ตวบงช

1.3 นารางองคประกอบและตวบงชในแตละดาน มาสรางแบบประเมนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามศพทเฉพาะ (IOC) แลว

เสนอตอผเชยวชาญจานวน 3 คน ในกลมตวอยางท 1 เพอคดเลอกตวตวบงช โดยพจารณาความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามศพทเฉพาะ

(IOC) 1.4 นาแบบประเมนมาหาคาเฉลย และใชเกณฑในการพจารณาคดเลอกตวบงชทมคาเฉลยตงแต 0.50 ขนไป ซงไดคา IOC อยระหวาง 0.67 – 1.00 และกรอบแนวคดทงหมด 5 ดาน


จานวน 62 ตวบงช 1.5 สรางแบบประเมนความเหมาะสมของตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ทงหมด 5 ดาน จานวน 62 ตวบงช แลวนาไปใหผเชยวชาญจานวน 7 คน ในกลมตวอยางท 1 พจารณาความเหมาะสมของบงช 1.6 นาขอมลมาวเคราะหหาคาเฉลย และใชเกณฑในการพจารณาคดเลอกตวบงชทมคาเฉลยตงแต 2.51 ขนไป และแกไขเพมเตมในสวนทเปนขอเสนอแนะของผเชยวชาญ ปรากฏวาตวบงชผานเกณฑทกตว โดยคาเฉลยของความเหมาะสมของตวบงชอยระหวาง 3.29 – 4.00 รวมทงหมด 62 ตวบงช 1.7 สรางแบบสอบถามการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา จากนนนาไปเกบขอมลกบครผสอนระดบมธยมศกษา จานวน 50 คน เพอหาคณภาพของแบบสอบถามโดยการหาคาอานาจจาแนก (Discrimination) และคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม พบวา ผานเกณฑทกขอ ซงผวจยคดเลอกใหเหลอดานละ 8 ตวบงช เพอใหแตละดานมจานวนเทา ๆ กน จะไดทงหมด 40 ตวบงช โดยมคาอานาจจาแนก(Discrimination) ตงแต 0.41 ถง 0.92 และความเชอมน (Reliability) ทงฉบบเทากบ 0.95 1.8 พมพ แบบสอบถามเป นฉ บบ

สมบรณเพอนาไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 ในการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) ตอไป

2. การสารวจและยนยนตวบงช 2.1 การวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ 2.1.1 น า แ บ บ ส อ บ ถ า ม ฉ บ บสมบรณไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 จานวน 625 คน เพอสารวจองคประกอบและตวบงชของ

การสงเสรมสมรรถนะสาคญของผ เรยนระดบมธยมศกษา

2.1.2 นาขอมลทไดมาวเคราะหวาไดกองคประกอบ และมกตวบงชทสาคญในแตละองคประกอบ พบวาม 6 องคประกอบ 34 ตวบงช คอ การใชภาษาในการสอสาร การวดและประเมนผล การวางแผนเ พอแก ไขป ญหา การใช วจารณญาณในการรบขอมล การสงเสรมศกยภาพตามความถนด และทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน 2.1.3 สรางแบบสอบถามการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ทงหมด 6 องคประกอบ จานวน 34 ตวบงช เพอนาไปเกบขอมลและวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) เพอตรวจสอบความสอดลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษตอไป 2.2 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน 2.1.1 นาแบบสอบถามทไดจากขนตอนการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ ไปเกบขอมลกบตวอยางกลมท 2 จานวน 992 คน เพอตรวจสอบความสอดลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ 2.1.2 นาขอมลมาวเคราะหองคประกอบเชงยนยน โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร (Confirmatory Factor Analysis: CFA) แลว

พจารณาคาสถตทสาคญทใช ตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา

2.1 นาขอมลทไดจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนมาเรยงลาดบความสาคญในแตละองคประกอบ แลวนาไปสมภาษณเชงลก

(In-depth Interview) กบผเชยวชาญ ทเปนตวอยาง จานวน 7 คน ในประเดนคาถาม คอ องคประกอบแตละดานควรมวธดาเนนการอยางไร จงจะเปนการพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา


การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในระยะท 1 การวจยครงนผ วจยไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบดงน 1. การวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ 1.1 ว เคราะห ข อมลเบองต น โดยพจารณาคาสถตพนฐานไดแก คาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S) 1.2 วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation coefficient) เพอดลกษณะความสมพนธของตวบงช 1.3 วเคราะหองคประกอบเชงสารวจโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร ดวยวธการสกดแบบตวประกอบสาคญ(Principal Component Analysis : PC) และหมนแกนแบบออโธนอล (Orthogonal) โดยวธแวรแมกซ (Varimax) เพอสงเคราะหตวบงช การวเคราะหประมาณคา Communality ซงเปนความแปรปรวนทมความสมพนธแตละดานรวมกนในองคประกอบ 2. วเคราะหองคประกอบเชงยนย น 2.1 วเคราะหขอมลเบองตนเพอใหทราบลกษณะการแจกแจงของขอมล โดยใชคาสถตพนฐานไดแก คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S) และคาความเบ (Skewness) คาความโดง (Kurtosis)

2.2 วเคราะหคาสถตสาคญทใชตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดแก คาสถตไค-สแควร (Chi-Square Stat ist ic), คาไค-สแควสมพนธ (Relat ive

Chi-Square), คาดชนวดระดบความกลมกลน GFI (Goodness of Fit), คาดชนวดระดบกลมกลนคะแนนมาตรฐาน, คารากของคาเฉลยกาลงสองทปรบแกแลว AGFI (Adjusted Goodness of Fit), คาดชนวดระดบกลมกลนเปรยบเทยบ CFI, คาราก

ของคาเฉลยกาลงสองของเศษเหลอในรปของความคลาดเคลอนโดยประมาณ RMSEA (Root Mean Square Error of Approximation) การวเคราะหขอมลในระยะท 2 ผวจยดาเนนการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ดวยแบบสมภาษณเชงลก แลวนาผลทไดจากการสมภาษณมาวเคราะหเนอหา และใชเกณฑในการพจารณาความถของผเชยวชาญ รอยละ 60 ขนไป แลวสรปเปนแนวทางการสงเสรมในแตละองคประกอบ


ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา 1. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ (EFA) พบวา ไดองคประกอบทงหมด 8 องคประกอบ ซงการพจารณาคานาหนกองคประกอบวาตวแปรแตละตวควรจะอยองคประกอบใด ผวจยใชเกณฑพจารณาตวแปรทมนาหนกองคประกอบมากกวา .30 โดยคดเลอกตวแปรทมนาหนกองคประกอบสงสดบนองคประกอบนน ถาตวแปรใดมคานาหนกองคประกอบใกลเคยงกนหลายคามากกวา 1 องคประกอบ ผวจยพจารณาคานาหนกองคประกอบสงทสด ทสงกวาองคประกอบอนตงแต .10 ขนไป ซงจะถอวาเปนตวแปรทไมซบซอน และองคประกอบทขอคาถามหรอตวแปรไมถง 3 ขอ ผ

วจยจะตดองคประกอบนนออกเพราะถอวาเปนองคประกอบทไมชดเจน ผลการวเคราะหองคประกอบ ปรากฏวาไดองคประกอบใหม 6 องคประกอบ 34

ตวบงช มคา Communality (h2) ตงแต .412 ถง .976 คา Eigen Value สามารถอธบายความ

แปรปรวนไดรอยละ 72.329 ของความแปรปรวนของการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา (ตารางท 1)



ลาดบ ชอองคประกอบ ตวบงชนาหนกองคประกอบ

1 ดานการใชภาษาในการสอสาร 9 0.664

2 ดานการวดและประเมนผล 8 0.847

3 ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา 7 0.782

4 ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล 4 0.840

5 ดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด 3 0.614

6 ดานทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน 3 0.759

รวมจานวนตวบงช 34

Eigen Value % ความแปรปรวน = 72.329

ดงนนจงสามารถเขยนเปนโมเดลโครงสรางตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน

ระดบมธยมศกษา จากองคประกอบ 6 องคประกอบ จานวน 34 ตวบงช ผวจยจงทาการ วเคราะหในขนตอนตอไป 2. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง ไดคานาหนกองคประกอบของตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผ เรยนระดบมธยมศกษา ทง 6 องคประกอบ มคาเปนบวก มคาตงแต 0.614 ถง 0.847 มนยสาคญทางสถตทระดบ.01 ทกคาโดยคานาหนกองคประกอบเรยงลาดบ

จากมากไปนอย คอ ดานการวดและประเมนผล ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา ดานทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน ดานการใชภาษาในการสอสาร และดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด นา

หนกองคประกอบเทากบ 0.847, 0.840, 0.782, 0.759, 0.664 และ 0.614 ตามลาดบ มดชนวดระดบความกลมกลนระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ไดคาไค-สแควร (χ2) เทากบ 1153.306 คาความนาจะเปน (P-value) เทากบ 0.000 ทองศาอสระ (df) เทากบ 521 คาไค-สแควรสมพทธ (χ2/df ) เทากบ 2.21 คา GFI = 0.945 คา AGFI = 0.947 คา CFI = 0.994 คา SRMR = 0.0620 คา RMSEA = 0.030 เนองจากคาไค-สแควร (χ2) มนยสาคญ (p<.05) แตคาไค-สแควรสมพทธ (χ2/df ) นอยกวา 3.00 ดชน GFI และ ดชน AGFI มคามากกวา 0.90

ดชน CFI มคามากกวา 0.95 คา SRMR มคาตากวา 0.08 และคา RMSEA มคาตากวา 0.06 ถอวาโมเดลองคประกอบมความสอดคลองกบขอมลเชง

ประจกษ (เสร ชดแชม, 2547 อางถงใน สมบต ทายเรอคา, 2555) (ตารางท 2 ภาพประกอบท 1)


ตารางท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง

ตว

แปรตวบงช

นาหนก



คะแนน


องคประกอบท 1 ดานการใชภาษาในการสอสาร 0.664 0.441 0.498

Y1 1. ใหผเรยนฝกพดสมภาษณในสถานการณจาลอง 0.831 0.690 0.069

Y2 2. ใหผเรยนฝกพดอธบายวธการทาอาหาร ประดษฐสงของ 0.768 0.590 -0.060

Y3 3. ใหผเรยนฝกอานขาว เรองสน บทละครสน และบทอานประเภทตาง

ๆ ประเดนทอยในความสนใจของสงคม0.768 0.590 0.087

Y4 4. ใหผเรยนฝกสนทนาโดยใชบทบาทสมมต ตามสถานการณทเกยว

กบเรองราวในชวตประจาวน0.879 0.773 0.309

Y5 5. ใหผ เรยนฝกเขยนบนทกประจาวน บรรยายประสบการณและ

เหตการณทประทบใจ0.761 0.580 0.113

Y6 6. ใหผเรยนฝกอานออกเสยงบทอาน ขาว บทความประเภทสารคด

และบนเทงคด0.620 0.392 -0.166

Y7 7. ใหผเรยนฝกฟงบทสนทนา เพลง นทาน ขาวแลวตอบคาถาม สรป

ใจความสาคญ0.749 0.560 0.172

Y8 8. ใหผเรยนฝกพดรายงานขาว เหตการณ อธบายแผนภม กราฟ พด

สนทรพจน การโตวาท พดอภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบประเดน

ตาง ๆ

0.703 0.494 0.157

Y9 9. ใหผเรยนจดทาและแสดงละครเรองทนาสนใจ แลวรวมกนแสดง

ความคดเหนเชงสรางสรรค0.794 0.630 0.379

องคประกอบท 2 ดานการวดและประเมนผล 0.847 0.718 0.619

Y10 1. ประเมนความสามารถหลายดานตามสภาพจรง เชน ความเอาใจ

ใส อดทน วนย ตามลกษณะของผเรยน0.779 0.606 -0.053

Y11 2. ประเมนผลงานทแสดงใหเหนคณลกษณะหลายดานของผเรยน 0.854 0.730 0.253

Y12 3. นาผลการประเมนมาปรบปรงวธการจดกจกรรมการเรยนรเพอเพมระดบผลสมฤทธของผเรยน

0.795 0.632 0.063

Y13 4. ใชวธการประเมนทหลากหลาย 0.810 0.657 -0.050

Y14 5. เปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงความรสก (Reflect) ตอผลงานของตนเอง 0.807 0.652 0.065

Y15 6. กาหนดงานและเกณฑในการประเมนทชดเจน โดยใหผเรยนมสวนรวม 0.846 0.716 0.162

Y16 7. ใชวธการทดสอบทเนนการลงมอปฏบตจรง (Authentic Test) 0.929 0.863 0.578

Y17 8. ดาเนนการวดและประเมนผลไปพรอมกบการสอนอยางตอเนองเพอ

ประเมนความกาวหนาของผเรยน0.805 0.648 0.093

องคประกอบท 3 ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา 0.782 0.611 0.782

Y18 1. ใหผเรยนดาเนนการตามแผนการแกปญหาทกาหนดไว 0.552 0.305 -0.276

Y19 2. ใหผเรยนสรปผลของการแกปญหา และนาผลการแกปญหาไป

ประยกตใชกบสถานการณอน ๆ อยางสรางสรรค 0.719 0.518 0.411

Y20 3. ใหผเรยนวเคราะหและระบปญหาทเกดจากสถานการณ 0.665 0.443 0.137


ตว

แปรตวบงช

นาหนก



คะแนน


Y21 4. ใหผเรยนวางแผนการแกปญหา โดยพจารณาขอดและขอจากดของ

วธการแกปญหา0.717 0.514 0.708

Y22 5. ใหผเรยนฝกกระบวนการคดทใชเหตผลพจารณาไตรตรองอยาง

รอบคอบเพอหาแนวทางแกปญหา0.827 0.683 0.440

Y23 6. ใหผเรยนวเคราะห สรปผลกระทบทจะเกดขนจากสถานการณ หรอ

เหตการณในปจจบน0.724 0.524 0.662

Y24 7. ใหผเรยนวเคราะหสาเหตของปญหาทเกดขนในชวตประจาวน เพอ

สรางทางเลอกในการแกไขปญหา และตดสนใจเลอกแนวทางทเหมาะ

สมทสดพรอมระบเหตผล

0.747 0.558 0.299

องคประกอบท 4 ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล 0.840 0.706 0.840

Y25 1. ใหผเรยนสรปยอจากการอานเรองสน สารคด บทความ เรองทสนใจ

แลวนามาเสนอ แลกเปลยนเรยนรในชนเรยน0.884 0.781 1.178

Y26 2. ใหผเรยนฝกโตแยงเชงสรางสรรคจากขาวในสอตาง ๆ ทเปน

ประโยชนตอตนเองและผอน0.615 0.378 -0.184

Y27 3. ฝกใหผเรยนวเคราะหขาวจากสอตาง ๆ อยางมเหตผล 0.620 0.385 0.090

Y28 4. ใหผเรยนพดและเขยน วเคราะหวจารณขาว เหตการณ ทเปน

ประโยชนตอสวนรวม0.923 0.852 0.770

องคประกอบท 5 ดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด 0.614 0.377 0.614

Y29 1. จดกจกรรมสงเสรมใหผเรยนคนหาและกาหนดเปาหมายในชวตของ

ตนเองใหเหมาะสมตามศกยภาพของแตละบคคล0.455 0.207 0.440

Y30 2. จดกจกรรมใหผเรยนไดแสดงความสามารถตามความถนดของตนเอง 0.479 0.230 0.298

Y31 3. จดกจกรรมใหผเรยนยอมรบความแตกตางทางความคด ความรสก

และพฤตกรรมของตนเองและผอนอยางจรงใจ0.535 0.287 0.569

องคประกอบท 6 ดานทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน 0.759 0.576 0.759

Y32 1. จดกจกรรมจตอาสาใหผเรยนอาสาหรอสมครใจชวยเหลอผอนดวย

ความเตมใจโดยไมหวงผลตอบแทน0.603 0.364 0.130

Y33 2. สรางสถานการณจาลองใหผเรยนไดแสดงออกในการปฏเสธหรอ

หลกเลยงจากการกระทาทไมพงประสงค0.790 0.624 0.626

Y34 3. ใหผเรยนจดนทรรศการสงเสรมการสรางสรรคโครงงานทแปลกใหม 0.789 0.623 0.752

Chi-square = 1153.306 df = 521 χ2/df = 2.21

GFI = 0.945, AGFI = 0.947, CFI = 0.994 , SRMR = 0.062, RMSEA = 0.030

ตารางท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง (ตอ)


Chi-square = 1153.306 df = 521 c2/df = 2.21

GFI = 0.945, AGFI = 0.947, CFI = 0.994 , SRMR = 0.062, RMSEA = 0.030

ภาพประกอบท 1 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสองตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา


ระยะท 2 การพฒนาแนวทางการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา จากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองพบวา ตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ม 6 องคประกอบ 34 ตวบงช ผ วจยนาไปสมภาษณผ เชยวชาญจานวน 7 คน โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ซงแบงออกเปน 4 กลม คอ ผอานวยการโรงเรยน ศกษานเทศก ครผสอน และอาจารยมหาวทยาลย พบวา ผเชยวชาญใหแนวทางในการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา จาก 6 องคประกอบ ไดทงหมด 38 ขอ เมอทาการวเคราะหเนอหา และใชเกณฑในการพจารณาความถของผเชยวชาญ รอยละ 60 ขนไป สามารถสรปเปนแนวทางในการสงเสรมในแตละองคประกอบ ไดแก องคประกอบท 1 จดกจกรรมการเรยนรทเนนใหนกเรยนไดออกมานาเสนอผล เปดโอกาสใหไดแสดงความคดเหนหรออภปราย องคประกอบท 2 ประเมนตามสภาพจรง สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร และนาผลการประเมนมาใชแกไขขอบกพรองทางการเรยนรของผเรยน องคประกอบท 3 ฝกวางแผนการแกปญหา โดยออกแบบวธการหรอขนตอน จากสถานการณ กจกรรม หรอปญหาทเกดขนในชวตประจาวนองคประกอบท 4 ฝกวเคราะห วจารณขาว หรออภราย

เชงสรางสรรค จากขาวทเกดขนในสถานการณปจจบน องคประกอบท 5 พฒนาศกยภาพนกเรยนตามความถนด โดยการจดกจกรรมทหลากหลาย องคประกอบท 6 ทากจกรรมรวมกบผอน เพอฝก

กระบวนการทางาน และนามาสรางสรรคผลงานของตนเอง


1. ผลการวจยการพฒนาตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษาพบวา ผลการวเคราะหองคประกอบเชงสารวจ ได

ตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ประกอบดวย 6 องคประกอบ 34ตวบงช ประกอบดวยองคประกอบดานการใชภาษาในการสอสาร ดานการวดและประเมนผล ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล ดานการสงเสรมศกยภาพความความถนด และดานการสงเสรมศกยภาพความความถนด ทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน สอดคลองกบ Hipkins (2006) ไดศกษาการประเมนสมรรถนะหลกในการกาหนดหลกสตรการศกษาของประเทศนวซแลนด พบวา สมรรถนะหลกประกอบด วย ทกษะความร บคลกลกษณะและคณคาในการทางาน โดยทสามารถประเมนไดจากสงทแสดงใหเหนไดจากการกระทาของบคคล โดยสมรรถนะหลกทกาหนดไวในหลกสตรการศกษาของประเทศนวซแลนด ประกอบดวยความสมารถ 5 ดาน ไดแก ความสามารถในการคด ความมามารถในการบรหารจดการตนเอง ความสามารถในการใชภาษา สญลกษณและตวหนงสอ ความสามารถในดานความสมพนธกบผอน และความสามารถในการมสวนรวมและใหการสนบสนน และผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสองของตวบงชการส ง เส รมสมรรถนะสาคญของผ เ ร ยนระ ดบมธยมศกษา พบวา คานาหนกองคประกอบเรยง

ลาดบจากมากไปนอยคอ ดานการวดและประเมนผล ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา ดานทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน ดานการใชภาษาในการ

สอสาร และดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด ดงท ปรยา สงคประเสรฐ. (2555) กลาววา การทจะสรางสมรรถนะสาคญใหเกดกบผเรยนไดนน สงแรก คอ ครในฐานะผวางแผนจดการเรยนรใหนกเรยนเกดสมรรถนะหลกทจาเปนในการ

ดาเนนชวตยคใหมของนกเรยนจะตองมความเขาใจเกยวกบสมรรถนะสาคญของผเรยนอยางลกซง วามองคประกอบและวธการทจะไปถงเปาหมายนนได


อยางไร ซงในการจดกจกรรมการเรยนการสอนครจะตองเปนผเปดโอกาสใหผเรยนเปนผกาหนดสงทตองการเรยนรดวยตนเองตามความสนใจ ฝกการวางแผนการดาเนนงานทเปนระบบ การลงมอปฏบตตามแผนและการสรปผลการเรยนรดวยตนเอง ซงเปนการสงเสรมใหผเรยนสามารถคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน และมทกษะในการคนควาหาความร โดยครเปนเพยงผทาหนาทอานวยความสะดวกใหแกผเรยน วางแผนและจดสภาพแวดลอมทดในการเรยนรใหแกผเรยนไดมโอกาสพฒนาทกษะความรและความสามารถในการเรยนรไดดวยตนเอง ซงมณฑนา ชไกรไทย (2553) กลาววา การมสมรรถนะสาคญของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 นน ตองใหความสาคญกบการคด การสงเสรมใหนกเรยนคดเปนสงทสาคญยง โดยเฉพาะความสามารถในการคดวเคราะห ซงเปนความคดเรมตนทจะนาไปสความสามารถในการคดแบบอน ๆ การคดวเคราะหเปนการแยกแยะสงตาง ๆ โดยมจดมงหมายเพอใหเกดการเรยนร การความเขาใจทชดเจนจนนาไปสการตดสนใจไดอยางถกตองเหมาะสม และ Schoonover Associ-ates (2005) ไดอธบายในเชงเปรยบเทยบวา สมรรถนะเปนบทสรปของพฤตกรรมทกอใหเกดผลงานทดเลศ (Excellent Performance) ดงนน ความ

รอยางเดยวไมถอเปนสมรรถนะเวนแตความรในเรองนนจะนามาประยกตใชกบงานใหประสบผลสาเรจจงถอเป นส วนหนงของสมรรถนะ ซงสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (

2553 ) กลาววา ยทธศาสตรทจะนาไปสการพฒนาความสามารถในการคดของผเรยน ไดแก สอนดวยการตงคาถาม เชน เทคนคการตงคาถามโดยใชหมวกความคด 6 ใบ ของ Edward de Bono หรอโดยใชกรอบการถามของ Benjamin Boom หรอใช

คาถามความคดสรางสรรคทงคาถามเดยว และคาถามแบบชด สอนโดยใชแผนทความคด (Mind Mapping) ฝกการวเคราะหและสงเคราะห การแลก

เปลยนเรยนรรวมกน บนทกการเรยนร บนทกขอสงสย ความรสกสวนตวความคดทเปลยนไป การถามตนเอง โดยการวางแผนจดระเบยบ คดไตรตรองในเรองการเรยนรของตนเอง การประเมนตนเอง เพอประเมนความคด และความรสกของตน 2. ผลการวจยการพฒนาแนวทางการสงเสรมการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา จากการสมภาษณเชงลกกบผ เชยวชาญ จานวน 7 คน ทงหมด 6 องคประกอบ จานวน 38 ขอ สอดคลองกบ ทกษณา เครอหงส (2550) ไดเสนอแนวทางสาหรบผสอน เพอนาไปใชในการสงเสรมสมรรถนะของผเรยน โดยใชหลกการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญไว ไดแก 1) ครผสอนตองมความร ความเขาใจ ร เปาหมายของการจดการศกษาและหลกสตรการศกษา จดทาแผนการสอนและเอกสารประกอบการสอน 2) มการวเคราะหศกยภาพของผเรยนและเขาใจผเรยนเปนรายบคคล ใชหลกการวเคราะหผ เรยน เชน วเคราะหจากรปแบบการเรยนร ความภมใจตนเอง เจตคตตอวชา ความคาดหวงในการเรยน ใชแบบวดความรพนฐานของผเรยน (Pretest) กอนเรยน วดผลการเรยนของผเรยนเปนรายหนวยและมการมอบหมายงานใหผเรยนในระหวางการเรยนการสอน 3) ครผสอนตองมความสามารถในการจดประสบการณทเนนผเรยนเปนสาคญ โดยการจดทา

แผนการจดประสบการณการเรยนร 4) มการใชเทคโนโลยในการพฒนาการเรยนรของตนเองและผเรยน เชน ใชคอมพวเตอรในการหาความรจากเครอขายอนเทอรเนต มอบหมายใหนกเรยนคนควา

และนามาอภปรายในชนเรยน ฝกการใชโปรแกรมสาเรจรป พฒนาและใชสอการสอนโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ 5) ตองมการประเมนผลการเรยนการสอนทสอดคลองกบสภาพการเรยนรทจดใหผเรยนและองพฒนาการของผเรยน 6) มการนาผลประเมน

มาปรบเปลยนการเรยนการสอน เพอพฒนาผเรยนใหเตมตามศกยภาพ 7) มการวจยเพอพฒนาสอการเรยนรของผเรยนและนาผลไปใชพฒนาผเรยน


นอกจากน บปผชาต ทฬหกรณ (2551) ไดกลาววา การนาเทคโนโลยมาใชในการเรยนการสอน จะชวยสงเสรมใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงแนวคด และครสามารถเลอกใชไดตามความถนดหรอความสนใจเชน การใชวดทศน เพลงและเสยง โปรแกรมประยกต เทคโนโลยการสอสาร เปนตน


1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 จากผลการวจยพบวา ในการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา ครผสอนควรใหความสาคญ และสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนอยางสมาเสมอ โดยนาตวบงชและแนวทางการสงเสรมทง 6 องคประกอบ ไดแก ดานการวดและประเมนผล ดานการใชวจารณญาณในการรบขอมล ดานการวางแผนเพอแกไขปญหา ดานทกษะชวตและการสรางสรรคผลงาน ดานการใชภาษาในการสอสาร และดานการสงเสรมศกยภาพตามความถนด มาพจารณาวางแผนเพอหาแนวปฏบตในการสงเสรมใหนกเรยนมสมรรถนะทสงยงขน

1.2 จากผลการวจย องคประกอบทมความสาคญมากเปนอนดบหนง คอ คอ ดานการวดและประเมนผล ซงแสดงใหเหนวาการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบมธยมศกษา จะประสบผลสาเรจไดนน ครผสอนจะตองมความรและเขาใจถงวธการวดและประเมนผล และสามารถนาไปปฏบตไดจรง ซงจะทาใหทราบขอมลเบองตนในดานตาง ๆ ของนกเรยน ทาใหทราบถงผลการสอนของครวามประสทธผลมากนอยเพยงไร และไดขอมลในการปรบปรงการจดกจกรรมการสอนหรอการกาหนดจดมงหมายในการสอนทเหมาะสมตอไป และปรบเทคนควธการสอนทเหมาะสมใหแกนกเรยนเปนรายบคคลกรณ 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 จากตวบงชการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยนทเกดขน ควรมการพฒนาคมอเพอใชในการพฒนาครผสอนใหมศกยภาพในการสงเสรมสมรรถนะสาคญของผเรยน 2.2 จากการวจยซงจะเปนการสอบถามจากทรรศนะของครผสอน ซงอาจจะลองศกษาในมมมองหรอทรรศนะของผเรยนวามทรรศนะเกยวกบสมรรถนะสาคญของผเรยนอยางไร



กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

ทกษณา เครอหงส. (2550). รายงานการวจยเพอเสรมสรางการเหนคณคาในตนเองของนกศกษา. มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลสวรรณภม.

บปผชาต ทฬหกรณ. (2551). การประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศในการเรยนการสอน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต.

ปรยา สงคประเสรฐ. (2555). การพฒนารปแบบการสรางสมรรถนะสาคญของผเรยนระดบชนประถมศกษา วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม). 3(6) : 108-123 ; กรกฎาคม-ธนวาคม.

มณฑนา ชไกรไทย. (2553). การพฒนาตวชวดสมรรถนะสาคญของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. ปรญญานพนธ ค.ม. กรงเทพ ฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมบต ทายเรอคา. (2555). สถตขนสง สาหรบการวจยทางการศกษา. พมพครงท 2 มหาสารคาม : สานกพมพมหาวทยาลยมหาสารคาม.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553) แนวทางการนาจดเนนการพฒนาผเรยนสการปฏบต. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2555). แบบการประเมนสมรรถนะสาคญของผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.

Hipkins R. (2006). Assessing Key Competencies : Why Would We? How Could We?. Wellington : New Zealand Council for Educational Research.

Schoonover. (2005). A Competency FAQ’s. [online]. [cited 17 July 2017]. Available from : URL: http://www.schoonover.com/competency_faqs.htm#1

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรหลกเกณฑและคาแนะนาสาหรบผนพนธ บทความ หรอ บทความวจย

(Instructions for the Authors)

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มนโยบายในการสงเสรม เผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนสอกลางแลกเปลยนความคดเหนเชงวชาการ โดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร การศกษา ศลปกรรม ดนตร สถาปตยกรรม ภาษา วรรณกรรม กาหนดการตพมพปละ 6 ฉบบ ออกราย 2 เดอน คอ เลม 1 มกราคม – กมภาพนธ / เลม 2 มนาคม – เมษายน/เลม 3 พฤษภาคม – มถนายน/เลม 4 กรกฎาคม – สงหาคม /เลม 5 กนยายน – ตลาคม และ เลม 6 พฤศจกายน – ธนวาคม โดยรปแบบผลงานทวารสารจะรบพจารณา ม 3 ประเภท คอ บทความทวไป บทความวจย และบทวจารณหนงสอ บทความวชาการและบทความวจยทจะนามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามนจะตองไดรบการตรวจสอบทางวชาการ (Peer review) ซงปกตจะม Double Blind หรอ Triple Blind ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย เพอใหวารสารมคณภาพในระดบมาตรฐานสากล และนาไปอางองได ผลงานทสงมาตพมพ จะตองมสาระ เปนงานทบทวนความรเดมและเสนอความรใหมททนสมยรวมทงขอคดเหนทเกดประโยชนตอผอาน ผลงานไมเคยถกนาไปตพมพเผยแพรในวารสารอนใดมากอน และไมไดอยในระหวางการพจารณาลงวารสารใดๆการเตรยมตนฉบบทจะมาลงตพมพ ควรปฏบตตามคา แนะนา ดงน

การเตรยมตนฉบบสาหรบบทความและบทความวจย

1. ภาษา เปนภาษาไทยหรอองกฤษกได ถาเปนภาษาไทย ใหยดหลกการใชคาศพทหรอการเขยนทบศพทใหยดหลกของราชบณฑตยสถาน พยายามหลกเลยงการใชภาษาองกฤษในขอความ ยกเวนกรณจาเปน ศพทภาษาองกฤษทปนไทย ใหใชตวเลกทงหมด ยกเวนชอเฉพาะซงตองขนตนดวยตวอกษรใหญ ถาเปนภาษาองกฤษ ควรใหผเชยวชาญในภาษาองกฤษตรวจสอบความถกตองกอนทจะสงตนฉบบ 2. ขนาดของตนฉบบ พมพหนาเดยวบนกระดาษสน ขนาด เอ 4 (216 x 279 มม.) ควรเวนระยะหางจากขอบกระดาษดานบนและซายมออยางนอย 40 มม. (1.5 นว) ดานลางและขวามออยางนอย

25 มม. (1 นว) พมพดวยโปรแกรมไมโครซอฟทเวรด ดวยรปแบบอกษร browallia New 3. จานวนหนา บทความและบทความวจย ไมควรเกน 12 หนา 4. การสงผลงาน online สามารถเขาไปดรายละเอยดท www.journal.msu.ac.th

5. หากจดรปแบบไมถกตอง ทางวารสารจะไมรบพจารณาผลงาน

การเรยงลาดบเนอหา

1. บทความวจย 1.1 ชอเรอง (title) ควรสน กะทดรด และสอเปาหมายหลกของการศกษาวจย ไมใชคายอ ความยาวไมควร เกน 100 ตวอกษร ชอเรองตองมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยใหนาชอเรองภาษา

ไทยขนกอน 1.2 ชอผนพนธและทอย ใหมทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ และระบตาแหนงทางวชาการ หนวยงานหรอสถาบน ทอย และ E-mail ของผนพนธ เพอใชตดตอเกยวกบตนฉบบและบทความทตพมพแลว 1.3 บทคดยอ (abstract) ใหมทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ เปนเนอความยอทอานแลวเขาใจงาย โดยเรยงลาดบความสาคญของเนอหา เชน วตถประสงค วธการศกษา ผลงานและการวจารณ อยางตอเนองกน ไมควรเกน 250 คา หรอ 15 บรรทด ไมควรมคายอ ใหบทคดยอภาษาไทยขนกอนภาษาองกฤษ 1.4 คาสาคญหรอคาหลก (keywords) ใหระบทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ ใสไวทายบทคดยอของแตละภาษา 1.5 บทนา (introduction) เปนสวนของเนอหาทบอกความเปนมาและเหตผลนาไปสการศกษาวจย ใหขอมลทางวชาการพรอมทงจดมงหมายทเกยวของอยางคราว ๆ และมวตถประสงคของการศกษาและการวจยนนดวย 1.6 วธการศกษา ใหระบรายละเอยดวสด อปกรณ สงทนามาศกษา จานวนลกษณะเฉพาะของตวอยางทศกษา ตลอดจนเครองมอและอปกรณตางๆ ทใชในการศกษา อธบายวธการศกษา หรอแผนการทดลองทางสถต การสมตวอยาง วธการเกบขอมลและวธการวเคราะหขอมล 1.7 ผลการศกษา (results) แจงผลทพบตามลาดบหวขอของการศกษาวจยอยางชดเจนไดใจความ ถาผลไมซบซอนไมมตวเลขมาก ควรใชคาบรรยาย แตถามตวเลขมาก ตวแปรมาก ควรใชตาราง แผนภมแทน ไมควรมเกน 5 ตารางหรอแผนภม ควรแปรความหมายและวเคราะหผลทคนพบ และสรปเปรยบเทยบกบสมมตฐานทตงไว 1.8 วจารณและสรปผล ( discussion and conclusion ) ชแจงวาผลการศกษาตรงกบวตถประสงคของการวจย หรอแตกตางไปจากผลงานทมผรายงานไวกอนหรอไม อยางไร เหตผลใดจงเปนเชนนน และมพนฐานอางองทเชอถอได และใหจบดวยขอเสนอแนะทจะนาผลการวจยไปใชประโยชน หรอทงประเดนคาถามการวจย ซงเปนแนวทางสาหรบการวจยตอไป 1.9 ตาราง รป รปภาพ และแผนภม ควรคดเลอกเฉพาะทจาเปน และตองมคาอธบาย

สนๆ แตสอความหมาย ไดสาระครบถวน ในกรณทเปนตาราง คาอธบาย ตองอยดานบน ในกรณทเปนรปภาพ หรอแผนภม คาอธบายอยดานลาง 1.10 กตตกรรมประกาศ ระบสนๆ วาไดรบการสนบสนนทนวจย และความชวยเหลอจากองคกรใดหรอใครบาง

1.11 เอกสารอางอง ( references) สาหรบการพมพเอกสารอางอง ทงเอกสารอางองทเปนภาษาไทย และภาษาองกฤษโดยมหลกการทวไป คอ เอกสารอางองตองเปนทถกตพมพและไดรบการยอมรบทางวชาการ ไมควรเปนบทคดยอ และไมใชการตดตอสอสารระหวางบคคล ถายงไมไดถกตพมพ ตองระบวา รอการตพมพ (in press)

2. บทความทวไป 2.1 ชอเรอง ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2.2 ผแตง ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

2.3 บทคดยอ ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2.4 คาสาคญ ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2.5 บทนา 2.6 เนอหา 2.7 บทสรป 2.8 เอกสารอางอง 3. บทวจารณหนงสอ 3.1 ขอมลทางบรรณานกรม 3.2 ชอผวจารณ 3.3 บทวจารณ


ใชรปแบบการอางอง (APA Style)

การเขยนเอกสารอางอง

ก. กรณทเปนรายงานวจย มรปแบบและการเรยงลาดบดงน : ชอผเขยน (ในกรณภาษาไทย ใชชอและนามสกล และในกรณภาษาองกฤษ ใชนามสกลและชอ). ปทพมพ. ชอเรอง. ชอยอของวารสาร. เลมทพมพ ฉบบทพมพ: เลขหนาแรกถงหนาสดทายของเรอง. ในกรณทมผเขยนมากกวา 6 คน ใหใสรายชอผเขยนทง 6 คนแรก แลวตามดวยคาวา “ และคณะ” หรอ “et al” ตวอยางอมรรตน จงสวสตงสกล, ลดดา เหมาะสวรรณ. (2002). Evidenced based maillard reeaction : focus-

ing on parenteral nutrition. วารสารโภชนบาบด. 13(1) : 3-11Vega KJ, Pina I, Krevaky B. (1996). Heart transplantation is associated is with an increase risk

for pancreatobiliary diseases. Ann Intern Med. 124(11) : 980-3 ข. กรณทเปนหนงสอ มรปแบบและการเรยงลาดบ เหมอนเอกสารอางองทเปนรายงานวจย (ในขอ ก. ) ยกเวน ใช ชอหนงสอ เมองทพมพ : สานกพมพ แทน ชอยอวารสาร ตวอยางวญ มตรานนท. (2538). พยาธกายวภาค. กรงเทพ : โอเอสพรนตงเฮาส . 629-78.

Ringsven MK, Bond D.(1996). Gerontology and leadership skills for nureses. 2nd ed. Albany (NY) : Delmar Publishers. 100-25.

ค. กรณทเปนรายงานการประชมและสมมนา มรปแบบการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ. ชอเอกสารรวมเรองทไดจากรายงานการประชม. วน เดอน ปทจด : สถานทจด : สานกพมพ หรอผจดพมพ. เลขหนา.

ตวอยางณฐนนท สนชยพานช, วราภรณ จรรยาประเสรฐ, ยพน รงเวชวฒวทยา, มนตชล นตพน, สาธต พทธ

พพฒนขจร. (2542). เภสชกรพฒนาเพอการพงพาตนเอง. รายงานการประชมวชาการเภสชกรรม ประจาป 2542 ของเภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย ; 24-26 มนาคม 2542. กรงเทพมหานคร : เภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย. 89-105.

Kimmura J. Shibasaki H, editors. (1996). Proceeding of 10yh International Congress of EMG and/Clinical Neurophysilogy ; 15-16 Oct 1995; Kyoto Japan. Amsterdam:

Eelsevier. 80-90. ง. กรณเปนวทยานพนธ มรปแบบการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ. ชอวทยานพนธ. สถาบนทพมพ : ชอสถาบนการศกษา ตวอยางอมพร ณรงคสนต.(2541). การใชยาเจนตามยซนวนละครงเปรยบเทยบกบวนละสองครงในทารก

แรกเกดไทย. (วทยานพนธปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Kaplan SJ. (1995).Post-hospital home health care: the elderly ,s access and uutilization [disser-tayion]. St. Louis (MO):Washington Univ.

ตวอยาง จ. กรณทเปนบทความในหนงสอพมพ มรปแบบและการเรยงลาดบเหมอนเอกสารอางองทเปนรายงานวจย (ในขอ 11.1.1. ก) ตวอยางLee G. (1996). Hospitalzation tied to ozone pollution: study estimtes 50,000 admissions annually.

The Washington Post Jun 21.5. ฉ. กรณทเปนหนงสออเลกทรอนกส มรปแบบและการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ ชอเรอง. ชอวารสาร ( ป เดอน วนทอางองถง) เลมท (ฉบบท ) : ไดมาจาก ชอ website ตวอยาง

Morse SS. (1995). Factors in the emergence of infactious disease. Emerg Infect Dis [cited 1996 Jun 5] ; 1(1): Available from:URL// www. Cdc.gov/ncidod/Eid.htm

พมพท : หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา โทร.043-466444, 043-466860, 043-46-6861 แฟกซ 043-466863

ใบสมครสมาชกวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

โปรดกรอกรายละเอยดในใบสมคร ดงตอไปน

วนท............เดอน........................พ.ศ………………

ชอ – นามสกล ………………………………………………………………….………………..…

ทอย บานเลขท........ หมท........ ถนน .............................แขวง/ตาบล.....……อาเภอ.…….…..….

จงหวด………………......………รหสไปรษณย……………..……โทรศพท ..............................

โทรสาร …………………...……………… E – mail …….…………..………………….......……

หนวยงาน ………………….....…………สถานททางาน …………………...…………….………

ถนน ……………………..…......แขวง/ตาบล.………...…………อาเภอ....................................

จงหวด…………….…รหสไปรษณย………โทรศพท ...............................โทรสาร ……………..…

มประสงคใหออกใบเสรจในนาม (โปรดระบ)................................................................................

สมครเปนสมาชกรายป 6 ฉบบ คาสมาชก 240 บาท

สมครเปนสมาชกสองป 12 ฉบบ คาสมาชก 480 บาท

สงจายผานเลขทบญช 983-9-26661-6 ธนาคารกรงไทย ชอบญช มหาวทยาลยมหาสารคาม

(เงนรายได) สาขาทาขอนยาง มหาสารคาม

ทงนขอใหสงหลกฐานการสมคร(ใบสมครน)และสาเนาการชาระเงนไดท [email protected]

หรอ สงเปนเอกสารทางไปรษณยมาท งานวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร กองสงเสรม

การวจยและบรการวชาการ มหาวทยาลยมหาสารคาม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวด

มหาสารคาม 44150

วาง

วารสาร มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ·...

Documents