ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

ເອກະສານ3 ລກສະນະ ແລະ

5 ຫກມນການສກສາຂອງລາວ

ນະຄອນຫວງວຽງຈນ, 2013

36

5.3 ເນອໃນສລະປະສກສາ ສລະປະດນຕ: ເນອໃນການຮຽນຮກຽວກບດນຕປະກອບດວຍທດສະດດນຕ, ການຮອງເພງ, ຂບ, ລຳ, ປະຫວດນກປະພນເພງ, ການຫນເຄອງດນຕພນເມອງລາວ, ເຄອງດນຕສາກນ ແລະ ການສະແດງລະຄອນ. ນາດຕະສນ: ການຟອນລາວງລາວມາດຕະຖານ, ການຟອນຂອງທອງຖນ,ການຟອນຕາມບດຟອນຕາງໆ ແລະ ການເຕນລຳແບບສາກນ. ຫດຖະກຳ: ການຈກສານ, ການປະດດເຄອງຫນ, ເຄອງໃຊ,ເຄອງປະດບ...ສລະປະກຳ: ການແຕມຮບ, ການແກະສະຫກ, ການປນ, ການອອກແບບ, ຕກແຕງ, ປະດບປະດາ...5.4 ວທການສກສາອບຮມດານສລະປະສກສາ 1) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນກຽວກບສລະປະສກສາໃນວຊາຮຽນສະເພາະເຊນ: ສລະປະດນຕ, ສລະປະກາ, ຫດຖະກາ ແລະ ອນໆ; 2) ສກສາອບຮມຄວາມຮທາງດານສລະປະຜານວຊາຮຽນຕາງໆທກຽວຂອງ;ຜານກດຈະກຳນອກຫກສດ ແລະ ຂະບວນການຕາງໆ; 3) ສມທບການຮຽນທດສະດກບການລງມປະຕບດຕວຈງ, ໃນນນໃຫເນນພາກປະຕບດຕວຈງເພອໃຫນກຮຽນມທກສະ; 4) ນາໃຊສ ເຕກໂນໂລຊການສກສາເຂາໃນການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ເຝກແອບສລະປະເຊນ: ສສງພມ, ສເອເລກໂຕຣນກ, ເຄອງດນຕ, ອປະກອນຊະນດຕາງໆ, ອນເຕເນດ ແລະ ອນໆ; 5) ສມທບການສກສາໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ ແລະ ຊມຊນ; 6) ຈດຕງການແຂງຂນ ແລະ ການໄປທດສະນະສກສາແລກປຽນບດຮຽນ; 7) ຈດຕງການເຝກອບຮມໄລຍະສນ ເປນຕນ.

35

ເນນໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ ແລະ ທກສະກຽວກບສລະປະກຳ ແລະ ສລະປະດນຕ; ຮກຄວາມສວຍງາມ, ມຈດໃຈອອນໂຍນ, ມຄວາມຄດລເລມ, ຈນຕະນາການແລະ ມຄວາມຄດສາງສນງານສລະປະ; ເຫນຄນຄາທາງສລະປະ ແລະ ນຳໃຊເຂາໃນຊວດປະຈຳວນ.

5.2 ຈດໝາຍຂອງສລະປະສກສາ ສລະປະສກສາເນນການພດທະນາຜຮຽນໃຫມຄວາມຮ ແລະ ທກສະທຈຳເປນດງນ: 1) ມຄວາມຮທາງດານດນຕ, ເຫນຄນຄາຂອງດນຕ, ມກຊມ, ມກຟງດວຍຄວາມຊນຊມ ແລະ ສາມາດໝນໃຊຄວາມຮທາງດນຕເຂາໃນຊວດປະຈຳວນ; 2) ມຄວາມຮ, ເຂາໃຈ ແລະ ສະແດງອອກທາງນາດຕະສນເຊນ: ການຟອນລຳວງລາວມາດຕະຖານ ແລະ ການເຕນລຳແບບສາກນຢາງຄອງແຄວ; 3) ມຄວາມຮ, ຈນຕະນາການ ແລະ ມຫວຄດປະດດສາງທາງດານສລະປະກຳ; ສາມາດນຳໃຊສລະປະກຳເຂາໃນຊວດປະຈຳວນ ແລະ ວຽກງານເຊນ: ການອອກແບບ, ການແຕມ ແລະ ການຕກແຕງປະດບປະດາ, ການຮກສາຄວາມສະອາດ, ຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍ ແລະ ຄວາມມກຄວາມສວຍຄວາມງາມເປນຕນ; 4) ເຂາໃຈຄວາມສຳພນລະຫວາງສລະປະ (ດນຕ,ນາດຕະສນ,ສລະປະກຳ), ປະຫວດສາດ ແລະ ວດທະນະທຳ; 5) ສາມາດວເຄາະ, ວຈານຄນຄາຂອງງານສລະປະ (ດນຕ, ນາດຕະສນ ແລະ ສລະປະກຳ); 6) ເຫນຄນຄາຂອງສລະປະ (ດນຕ, ນາດຕະສນ ແລະ ສລະປະກຳ) ທເປນມລະດກທາງດານວດທະນະທຳ, ພມປນຍາທອງຖນ, ພມປນຍາຂອງຊາດລາວແລະ ສາກນ.

ພມທ ບລສດ ລດວສາຫະກດໂຮງພມສກສາ

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

ພມທ ບລສດ ລດວສາຫະກດໂຮງພມສກສາ

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

ວດທະນະຖາວອນ

ພມທ ບລສດລດ ວສາຫະກດໂຮງພມສກສາພມທ ບລສດ ລດວສາຫະກດໂຮງພມສກສາ

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

ພມທ ບລສດ ລດວສາຫະກດໂຮງພມສກສາ

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

ວດທະນະຖາວອນ

ສາທາລະນະລດ ປະຊາທປະໄຕ ປະຊາຊນລາວ

ສນຕພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທປະໄຕ ເອກະພາບ ວດທະນາຖາວອນ

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ເລກທ /ສສກ/013 ນະຄອນຫວງວຽງຈນ, ວນທ

ຂຕກລງຂອງລດຖະມນຕວາດວຍການນາໃຊເອກະສານ 3 ລກສະນະ ແລະ 5 ຫກມນການສກສາ

ເຫນຕາມ: ກດໝາຍວາດວຍລດຖະບານແຫງ ສ.ປ.ປ ລາວ ສະບບເລກທ 02/ ສພຊ, ລງວນທ 6/5/ 2003;ເຫນຕາມ: ດາລດຂອງນາຍກລດຖະມນຕວາດວຍການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນ ໄຫວຂອງກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ສະບບເລກທ 282ນຍ, ລງວນທ 7 ກນຍາ 2011.ເຫນຕາມ: ການສະເໜຂອງກມຈດຕງ ແລະ ພະນກງານ.

34

ມສະຕລະວງຕວ ແລະ ກຽມພອມຮບໃຊຊາດ. ເນອໃນການຮຽນຮຕນຕແມນລະບຽບກດໝາຍກຽວກບການປອງກນຊາດ-ປອງກນຄວາມສະຫງບ, ລະບຽບຮບແຖວພນຖານ, ສລະປະຍດ (ທດສະດ, ວທການນຳໃຊປນ ແລະ ລະເບດ) ແລະຍດທະວທເຄອນຍາຍໃນສະໜາມເປນຕນ.

4.4 ວທການສກສາອບຮມດານພະລະສກສາ 1) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນກຽວກບພະລະສກສາໃນວຊາຮຽນສະເພາະເຊນ: ພະລະສກສາ, ກລາ, ສຂະສກສາ ເປນຕນ; 2) ສກສາອບຮມຄວາມຮທາງດານສຂະສກສາຜານວຊາຮຽນຕາງໆທກຽວຂອງ; ຜານກດຈະກຳນອກຫກສດ ແລະ ຂະບວນການຕາງໆ; 3) ສມທບການຮຽນທດສະດກບການລງມປະຕບດຕວຈງ, ໃນນນໃຫເນນພາກປະຕບດຕວຈງເພອໃຫນກຮຽນມທກສະ; 4) ນາໃຊສ ເຕກໂນໂລຊການສກສາເຂາໃນການຮຽນ-ການສອນ, ການເຝກແອບພະລະສກສາ ແລະ ກລາເຊນ: ສສງພມ, ສເອເລກໂຕຣນກ, ອປະກອນກລາ ຊະນດຕາງໆ, ອນເຕເນດ ແລະ ອນໆ; 5) ສມທບການສກສາໃນໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ ແລະ ຊມຊນ; 6) ຈດຕງການແຂງຂນ ແລະ ການໄປທດສະນະສກສາແລກປຽນບດຮຽນ; 7) ຈດຕງການເຝກອບຮມໄລຍະສນ.

5. ສລະປະສກສາ5.1 ຄວາມໝາຍຂອງສລະປະສກສາ ສລະປະ ມຫາຍຄວາມໝາຍຄ: ໝາຍເຖງສມ, ສມທາງການຊາງ, ການປະດບ, ການເຮດໃຫວຈດພດສະດານຕາງໆ; ຄວາມງດງາມ, ຄວາມອອນໂຍນ, ຄວາມພາກພຽນປານດ; ການສະແດງອອກອາລມສະເທອນໃຈໃຫເຫນປະຈກ;ຫດຖະກຳ, ວຈດສນ ເປນຕນ. ສລະປະສກສາ ໝາຍເຖງການຮຽນສລະປະໂດຍ

ລດຖະມນຕວາການກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ຈງຕກລງ:

ມາດຕາ 1:ອະນຍາດໃຫຈດພມ ແລະ ນາໃຊເອກະສານກຽວກບ 3 ລກສະນະ ແລະ 5 ຫກມນການສກສາຂອງລາວໃນຂອບເຂດທວປະເທດ.ມາດຕາ 2:ໃຫກມຈດຕງ ແລະ ພະນກງານ, ຫອງການກະຊວງ, ກມອະນບານ ແລະ ປະຖມສກສາ, ກມມດທະຍມສກສາ, ກມສາງຄ, ສະຖາ ບນຄນຄວາວທະຍາສາດການສກສາ, ສະຖາບນພດທະນາການບລ ຫານການສກສາ, ກມພະລະ ແລະ ສລະປະສກສາ, ກມອາຊວະສກ ສາ, ກມການສກສາຊນສງ, ກມການສກສານອກໂຮງຮຽນ,ພະແນກ ສກສາທການ ແລະ ກລາແຂວງ, ນະຄອນຫວງວຽງຈນ ແລະ ພາກ ສວນຕາງໆທກຽວຂອງຈງຮບຮ ແລະ ຈດຕງປະຕບດຂຕກລງສະບບ ນ ຕາມໜາທຂອງໃຜລາວໃຫໄດຮບຜນດ.ມາດຕາ 3:ຂຕກລງສະບບນມຜນສກສດນບແຕມລງລາຍເຊນເປນຕນໄປ.

ລດຖະມນຕວາການກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

33

7) ເສມສາງສຂະພາບ, ປະສດທພາບໃນການເຮດວຽກ ແລະ ການປອງກນພະຍາດ; 8) ປອງກນ ແລະ ຫກເວນປດໄຈສຽງ, ພດຕກຳສຽງຕສຂະພາບ, ອບດຕເຫດ, ການໃຊຢາ, ສານເສບຕດ ແລະ ຄວາມຮນແຮງ. 4.3 ເນອໃນພະລະສກສາ ພະລະສກສາ: ເນອໃນການຮຽນຮກຽວກບພະລະສກສາຕນຕແມນການຫດກາຍະບລຫານ, ເກມ (ແບບຫນ), ກາຍະກຳ (ກາຍະກຳເສລ, ປນຂວາປນຫງາຍ, ຕລງກາ, ຄານຄ, ຄານຄກ...), ແລນ ແລະ ລານ (ເຕນສງ, ເຕນຍາວ,ການແກວງ,ການຊດຫາວ, ການແລນ...). ກລາ: ເນອໃນການຮຽນຮກຽວກບກລາລວມມການຫນບານເຕະ, ບານສງ, ກະຕ, ປງປອງ ແລະ ອນໆ. ນອກນນຍງມການຫນກລາພນເມອງເຊນ: ຍງໜາ, ສບໝາກຂາງ... ຕາມເງອນໄຂຕວຈງຂອງແຕລະ ທອງຖນ. ສຂະສກສາ: ເນອໃນການຮຽນຮກຽວກບສຂະສກສາ ແມນສອດແຊກຢໃນວຊາໂລກອອມຕວເຮາສຳລບຊນປະຖມສກສາ, ວຊາວທະຍາສາດທາມະຊາດສາລບຊນມດທະຍມສກສາຕອນຕນ ແລະ ວຊາຊວະວທະຍາສຳລບຊນມດທະຍມສກສາຕອນປາຍ. ເນອໃນຕນຕແມນການຮຽນຮກຽວກບຮາງກາຍຂອງຄນ, ການຮກສາສຂະພາບ, ການປອງກນພະຍາດ ແລະ ສງເສບຕດ; ຄວາມຮກຽວກບໂພຊະນາການ, ສຂະພາບຈະເລນພນ ແລະ ການປະຖມພະຍາບານ ເປນຕນ. ວຊາການປອງກນຊາດ-ປອງກນຄວາມສະຫງບ: ເປນວຊາຮຽນໜງທຈດການຮຽນການສອນນບແຕຊນມດທະຍມຕອນປາຍຂນໄປ ໂດຍມຈດປະສງໃຫຜຮຽນມຄວາມຮກຽວກບຫກການ, ທດສະດ ແລະ ພາກປະຕບດຕວຈງກຽວກບການນຳໃຊອາວດ ແລະ ຍດທະວທຂນພນຖານທາງດານການປອງກນຕວ;

ຄານາ ເອກະສານ 3 ລກສະນະ ແລະ 5 ຫກມນການສກສາຂອງລາວສະບບນ ເປນເອກະສານຜນຂະຫຍາຍແນວທາງການສກສາຂອງພກ ເຊງໄດຮຽບຮຽງຂນເພອເປນເອກະສານອາງອງ ແລະ ເປນທດທາງແບບກວາງໆໄວສາລບນາໃຊເຜຍແຜ, ເຝກອບຮມ ແລະ ປະກອບການສອນ. ນອກຈາກນນ ກເປນ ເອກະສານອາງອງສາລບຜບລຫານການສກສາ, ຄອາຈານ, ນກພດທະນາຫກສດ,ນກຄນຄວາ ແລະ ພາກສວນຕາງໆທກຽວຂອງເພອນາໄປພດທະນາເອກະສານຕາງໆກຽວກບຕວຊບອກ ແລະ ມາດຕະຖານຂອງໂຮງຮຽນ, ຫກສດ, ການຈດຕງການຮຽນການສອນ, ການບລຫານຄມຄອງ, ການວດ ແລະ ປະເມນຜນການສກສາສາລບແຕລະຊນ ແລະ ແຕລະສາຍຕໄປ. ໃນການຄນຄວາຮຽບຮຽງເອກະສານສະບບນ, ຄະນະຮຽບຮຽງໄດອງໃສແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກ, ກດໝາຍຂອງລດ, ໄດສກສາເອກະສານກອງປະຊມໃຫຍຂອງພກ, ເອກະສານກອງປະຊມວຽກງານສກສາ, ຍດທະສາດການສກສາ, ປະຫວດການສກສາ, ຫກສດ, ວທການສກສາ ແລະ ອນໆຂອງລາວ ເປນຕນແມນ ເອກະສານກຽວກບ 3 ລກສະນະ ແລະ 5 ຫກມນການສກສາຂອງລາວທພມອອກນບແຕປ 1974 ເປນຕນມາ. ນອກຈາກນນ ກໄດສກສາເອກະສານທກຽວຂອງຂອງຕາງປະເທດ ແລະ ເອກະສານຂອງ ອງການຈດຕງສາກນຕມອກ. ເອກະສານສະບບນໄດຜານການກວດແກຈາກຫາຍພາກສວນທກຽວຂອງ ແລະ ໄດປບປງແກໄຂ ໃນດານພນຖານຕາມຄວາມເຫນຂອງຜເຂາຮວມກອງປະຊມກວດຜານດງກາວແລວ. ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ຫວງວາເອກະສານສະບບນຈະຊວຍໃຫຜບລຫານການສກສາ, ຄອາຈານ, ນກພດທະນາຫກສດ, ນກຄນຄວາ, ນກສກສາ ແລະ ຜທສນໃຈທງຫາຍເຂາໃຈກຽວກບແນວທາງການສກສາດງກາວ ບຫາຍກໜອຍ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ໃນເວລານາໃຊຕວຈງ

32

ນາດານຮາງກາຍ, ຈດໃຈ, ອາລມ, ສງຄມ ແລະ ສະຕປນຍາໃຫສມບນ. ສຂະສກສາແມນການສກສາ ກຽວກບການເສມສາງສຂະພາບພະລານາໄມ,ການປອງກນບໃຫເກດພະຍາດ ແລະ ການຮກສາໃຫມສຂະພາບແຂງແຮງຢສະເໝ. ສຂະສກສາຈະເນນໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ຄານຍມ, ພດຕກຳ ແລະ ການປະຕບດກຽວກບສຂະພາບ ເພອໃຫຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ມພດທະນາການສມກບໄວອາຍ. ຄນທມສຂະພາບກາຍ ແລະ ຈດໃຈດຍອມຈະມຄວາມສກ, ມຄວາມສາມາດຮຽນ, ອອກແຮງງານ ຫ ປະຕບດໜາທໄດຢາງເຕມສວນ.

4.2 ຈດໝາຍຂອງພະລະສກສາ ພະລະສກສາເນນການພດທະນາຜຮຽນໃຫມຄວາມຮ ແລະ ທກສະທຈຳເປນ, ມສຂະພາບພະລານາໄມສມບນດງນ: 1) ເຂາໃຈກດເກນທຳມະຊາດຂອງການຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ພດທະນາການຂອງມະນດ; 2) ມຄວາມຮ ແລະ ທກສະກຽວກບການເຝກແອບ,ການອອກກຳລງກາຍ, ການຫນເກມ (ແບບຫນ)ແລະ ການຫນກລາປະເພດຕາງໆ; 3) ເຂາໃຈກຽວກບເພດສກສາ (ສຂະພາບຈະເລນພນ), ມທກສະ ແລະ ມພດຕກາທຖກຕອງໃນການດຳລງຊວດ; 4) ມຄວາມຮດານຫກການ ແລະ ວທການກຽວກບການບລໂພກອາຫານ, ການເລອກໃຊຜະລດຕະພນ ແລະ ການບລການສຂະພາບທຖກຕອງ; 5) ຮດແລຕນເອງໃຫມສຂະພາບແຂງແຮງ ແລະ ມບກຄະລກກະພາບທດສະເໝ; 6) ຮກການອອກກຳລງກາຍ ແລະ ການຫນກລາປະເພດຕາງໆ;ເຝກແອບຮາງກາຍເປນປະຈຳຢາງ ສະໝຳສະເໝ, ມລະບຽບວໄນ, ເຄາລບກດ,ກະຕກາ,ເຄາລບສດທ, ມນຳໃຈນກກລາ, ນຳໃຈແຂງຂນ ແລະ ນຍມການຫນ ຫ ການຊມກລາ;

ຖາທານພບເຫນຈດຂາດຕກບກພອງກຂໃຫສງຄວາມຄດເຫນຂອງທານໄປຍງກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ ເພອຈະໄດປບປງແກໄຂໃຫເອກະສານ ສະບບນສມບນຍງໆຂນ.

ກະຊວງສກສາທການ ແລະ ກລາ

31

3.4 ວທການສກສາອບຮມດານແຮງງານສກສາ 1) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນ ກຽວກບແຮງງານສກສາໃນວຊາຮຽນສະເພາະເຊນ: ວຊາເຕກໂນໂລຊ ແລະ ພນຖານວຊາຊບໃນສາມນສກສາ, ວຊາເຕກນກແລະ ວຊາຊບສຳລບອາຊວະສກສາ ແລະ ການສກສາຊນສງ; 2) ສກສາອບຮມນາໃຈຮກການອອກແຮງງານຜານວຊາຮຽນຕາງໆໃນທກຊນ,ທກສາຍ; ຜານກດຈະກຳນອກຫກສດ ແລະ ຂະບວນການຕາງໆ; 3) ສມທບການຮຽນທດສະດກບການລງມປະຕບດຕວຈງ, ໃນນນໃຫເນນພາກປະຕບດຕວຈງເພອໃຫນກຮຽນມທກສະ; 4) ນາໃຊສ ເຕກໂນໂລຊການສກສາເຂາໃນການຮຽນ-ການສອນກຽວກບແຮງງານສກສາເຊນ: ສສງພມ, ສເອເລກໂຕຣນກ, ເຄອງມ, ອປະກອນຊະນດຕາງໆ,ອນເຕເນດ ແລະ ອນໆ; 5) ສມທບການສກສາໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ ແລະ ຊມຊນ; 6) ຈດຕງການໄປທດສະນະສກສາໃນຂະແໜງການເສດຖະກດ,ໂຮງຈກໂຮງງານ ແລະ ບລສດຕາງໆ; 7) ຮວມມກບທກພາກສວນໃນສງຄມເພອສກສາອບຮມຜຮຽນໃຫກາຍເປນກຳລງແຮງງານທມຄນນະພາບ.

4. ພະລະສກສາ4.1 ຄວາມໝາຍຂອງພະລະສກສາ ພະລະໝາຍເຖງກຳລງ, ເຫອແຮງ. ພະລະສກສາ ໝາຍເຖງການສກສາໃນທາງອອກກຳລງກາຍ ເພອໃຫຮາງກາຍ ແລະ ສຂະພາບແຂງແຮງ. ພະລະສກສາມງເນນໃຫຜຮຽນໃຊກດຈະກຳການເຄອນໄຫວ, ການອອກກຳລງກາຍ, ການຫນເກມ (ແບບຫນຕາງໆ) ແລະ ການຫນກລາເປນເຄອງມໃນການພດທະ

ສາລະບານ

ພາກທ I: ລກສະນະຂອງການສກສາ.................................................1 1. ລກສະນະຊາດ..........................................................................2 2. ລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝ.........................................6 3. ລກສະນະມະຫາຊນ ................................................................10ພາກທ II: ຫກມນການສກສາ .........................................................14 1. ຄນສມບດສກສາ......................................................................14 2. ປນຍາສກສາ ..........................................................................18 3. ແຮງງານສກສາ........................................................................27 4. ພະລະສກສາ ..........................................................................31 5. ສລະປະສກສາ .......................................................................34

30

ການຕດຫຍບ, ການຖກແສວ; ການປະດດເຄອງຫນ, ເຄອງໃຊ ແລະ ເຄອງປະດບ ເປນຕນ. ວຊາກະສກາ: ໃຫຄວາມຮພນຖານ ແລະ ທກສະທຈາເປນກຽວກບເຕກນກການປກຝງ ແລະ ລຽງສດ ເຊນ: ການປກ ແລະ ຂະຫຍາຍພນໄມດວຍວທຕາງໆ, ການປກເຂາ, ຜກ, ເຫດ ແລະ ການປກຕນໄມກນ ໝາກຊະນດຕາງໆ; ການລຽງສດປກ, ໝ, ກບ, ປາ, ງວ, ຄວາຍ ແລະ ອນໆ. ວຊາການຊາງ: ໃຫຄວາມຮພນຖານ ແລະ ທກສະທຈາເປນກຽວກບຊາງໄຟຟາ, ຊາງກສາງເຄຫະ ສະຖານ (ຊາງໄມ, ຊາງກ), ຊາງໂລຫະ, ຊາງສອມແປງລດ ແລະ ຄວາມຮກຽວກບທລະກດ. ນອກຈາກນນ, ໃນໂຮງຮຽນສາມນສກສາ ຍງມກດຈະກຳແນະນຳວຊາຊບເຊງເປນກດຈະກຳນອກຫກສດ ແລະ ການເຄອນໄຫວອອກແຮງງານ ເພອສາທາລະນະປະໂຫຍດອນໆຕມອກ. ການສາງ ແລະ ພດທະນາສມແຮງງານດາເນນດວຍຫາຍຮບການເຊນ:ການຮຽນຢໂຮງຮຽນ, ສນເຝກ ອບຮມ ແລະ ພດທະນາສມແຮງງານ, ການເຝກຢໃນໜາວຽກຕວຈງ, ການໄປທດສະນະສກສາ, ການຖອດ ຖອນບດຮຽນແລະ ກດຈະກຳອນໆກຽວກບການສງເສມສມແຮງງານ. ໃນສນເຝກອບຮມ, ເນອໃນແຮງງານສກສາເລງໃສໃນການເຝກອບຮມທາງດານເຕກນກ, ວຊາຊບ ແລະ ຄວາມຮພນຖານກຽວກບທລະກດເພອຍກລະດບທກສະຊວດ ແລະ ຄນນະພາບຊວດ. ໃນໂຮງຮຽນເຕກນກ, ວຊາຊບ ແລະ ການສກສາຊນສງ, ເນອໃນແຮງງານສກສາ ເລງໃສຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການກຳລງແຮງງານທມຄນນະພາໃຫແກຂະແໜງການຕາງໆ ເປນຕນແມນຂະແໜງການເສດຖະກດ, ກະສກຳ, ປາໄມ, ການຄາ, ອດສາຫະກຳ, ໂຍທາ, ການທອງທຽວ, ການບລການ ແລະ ອນໆ.

29

6) ມຄວາມຮ ແລະ ມຄວາມສາມາດໃນການວາງແຜນ, ຈດຕງປະຕບດ,ຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນການອອກແຮງງານເພອຜະລດ ຫ ວຽກງານ; 7) ມຄນສມບດ, ທດສະນະ ແລະ ຄານຍມທດຕການອອກແຮງງານແລະ ຕຜອອກແຮງງານ; 8) ມຄວາມດໝນໃນການອອກແຮງງານ, ປະຢດ ແລະ ປະກອບອາຊບທສຈະລດ; 9) ມຄານຍມເປນຜຜະລດ ຫາຍກວາເປນຜຊມໃຊ; ນຳໃຊຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດຢາງກມຄາ ແລະ ຖກວທ; 10) ຮຈກທາການຜະລດ, ຮນຳໃຊ ແລະ ປກປກຮກສາຜນຜະລດ,ຮຈກຄນຄາ ແລະ ຮກຫອມຜນຜະລດ ແລະ ຜອອກແຮງງານ; 11) ຮນາໃຊ, ຮດດແປງ ແລະ ຮປກປກຮກສາເຄອງມການອອກແຮງງນ. 3.3 ເນອໃນແຮງງານສກສາ ເນອໃນແຮງງານສກສາໃນໂຮງຮຽນສາມນລວມຢໃນວຊາຮຽນຕາງໆເປນຕນແມນວຊາ ເຕກໂນໂລຊ ຫ ພນຖານວຊາຊບ. ເຕກໂນໂລຊໃນພນຖານວຊາຊບໝາຍເຖງຄວາມຄດ, ພມປນຍາ, ເຕກນກ, ຂະບວນການເຮດວຽກ,ເຄອງມແລະ ວດສະດອປະກອນ ເຊງເມອນຳໃຊສງເຫານແລວ ເຮດໃຫຜນຜະລດມຄນນະພາບ, ຜະລດໄດຫາຍ, ປະຢດເວລາ ແລະ ປະຢດແຮງງານ. ວຊາພນຖານວຊາຊບມຈດປະສງພດທະນາ ນກຮຽນໃຫມຄວາມຮຄວາມເຂາໃຈກຽວກບຂະບວນການເຕກໂນໂລຊ ຕາມລາຍວຊາເຊນ: ການເຮອນ, ກະສກຳ, ການຊາງ(ຊາງໄຟຟາ, ຊາງໄມ, ຊາງກສາງເຄຫະສະຖານ, ຊາງໂລຫະ, ຊາງລດຍນ) ແລະ ວຊາທລະກດ ເປນຕນ. ວຊາການເຮອນ: ໃຫຄວາມຮ ແລະ ທກສະໃນການທາຄວາມສະອາດ ແລະປກປກຮກສາທຢອາໄສ, ເຄອງນງຫມ; ການປງແຕງອາຫານ,ການບລການ,

1

ພາກທ Iລກສະນະຂອງການສກສາ

ການສກສາແມນຂະບວນວວດແຫງການຮຽນ-ການສອນ ທາງດານວທະຍາສາດທຳມະຊາດ, ສງຄມ ແລະ ການຄນຄວາທດສະດ, ພດຕກຳ ເພອສາງຄນໃຫມການຂະຫຍາຍຕວຮອບດານ, ມຄນສມບດສນທຳປະຕວດ, ມຄວາມຮ ຄວາມສາມາດ, ມວຊາຊບ, ມສຂະພາບ ພະລານາໄມ, ມຄວາມສວໄລທາງດານຈດໃຈ, ມສລະປະ, ມລະບຽບວໄນ, ມນາໃຈຮກປະເທດຊາດ, ຮກລະບອບປະຊາທປະໄຕປະຊາຊນ ເພອຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮອງຕອງການຂອງພາລະກດປກປກຮກສາ ແລະ ສາງສາປະເທດຊາດ (ກດໝາຍວາດວຍການສກສາ, 2007. ໜາ 2). ການສກສາມບດບາດສາຄນ ແລະ ເປນໃຈກາງໃນການພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ ດງທານໄກສອນ ພມວຫານໄດກາວວາ: ìການສກສາມຄນປະໂຫຍດອນຕງໜາຕດານຕາງໆຂອງຊວດສງຄມ ແລະ ກາຍເປນປດໄຈສຳຄນກວາໝ, ມຄນປະໂຫຍດອນຕງໜາກວາໝຕຂະບວນວວດແຫງການຂະຫຍາຍເສດຖະກດແຫງຊາດ. ຍອນແນວນນ ຫາຍປະເທດເມອວາງແຜນການພດທະນາເສດຖະກດສງຄມ ເຂາເຈາຈງວາງແຜນການຂະຫຍາຍການສກສາໄປພອມໆກນ ແລະ ເຂາເຈາກໄດເພມທະວການລງທນໃສການສກສາ ເຊງເອນວາການລງທນລວງໜາໃຫແກເສດຖະກດî (ໄກສອນ ພມວຫານ, 1987. ຄວາມເຫນຕ ກອງປະຊມຄະນະບລຫານງານສນກາງພກ ແລະ ສະພາລດຖະມນຕ ວາດວຍຍດທະສາດການສກສາຢປະເທດເຮາ ໄລຍະແຕນໄປເຖງປ 2000. ໜາ 61). ລກສະນະຂອງການສກສາລາວໝາຍເຖງຈດພເສດທເປນລກສະນະສະເພາະຂອງການສກສາລາວ ເຊງປະກອບດວຍລກສະນະຊາດ, ວທະຍາສາດ-ທນສະໄໝ ແລະ ລກສະນະມະຫາຊນ. 3 ລກສະນະດງກາວ ໄດກາຍເປນຫກການຫ ວໄສທດໃນການພດທະນາການສກສາຂອງລາວມາຫາຍທດສະວດແລວ.

28

ງານທມສມແຮງງານມາກອນແລວໃຫມຄວາມຊຳນານງານເພອຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດແຮງງານ ໃນແຕລະໄລຍະ (ກດໝາຍວາດວຍແຮງງານ, 2006. ໜາ 1-2). ແຮງງານສກສາມບດບາດສຳຄນໃນການຊວຍພດທະນາໃຫຜຮຽນມຄວາມຮທາງດານວຊາສະເພາະ ແລະ ວຊາຊບ, ມຄວາມສາມາດສມທບລະຫວາງການອອກແຮງງານດວຍມນສະໝອງກບການອອກແຮງງານດວຍກຳລງກາຍຫ ດວຍຕນມ, ເຮດໃຫຜຮຽນສາມາດຊວຍຕນເອງໃນການດຳລງຊວດ, ມການຜະລດ, ມລາຍຮບ ແລະ ຊວຍພດທະນາສງຄມກຄປະເທດຊາດ.

3.2 ຈດໝາຍຂອງແຮງງານສກສາ ແຮງງານສກສາເນນການພດທະນາໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດແລະ ທກສະອນຈຳເປນດງນ: 1) ມຄວາມຮ ແລະ ທກສະໃນການປະກອບອາຊບ ແລະ ການດຳລງຊວດຢາງມຄວາມສກ; 2) ມຄວາມຮກຽວກບວຊາສະເພາະ, ວຊາຊບພນຖານ ຫ ມຄວາມຮກຽວກບວຽກທຕນຮບຜດຊອບ; ມຄວາມຮພມປນຍາທອງຖນກຽວກບອາຊບທເປນມນເຊອຂອງຄອບຄວ ຫ ທອງຖນ; 3) ມທກສະທຈຳເປນ ແລະ ມປະສບການໃນການປະກອບອາຊບທເໝາະສມກບຄວາມຖະໜດ, ຄວາມສນໃຈ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຕນ; 4) ມທກສະໃນການສສານ, ທກສະໃນການເຮດວຽກ,ທກສະການຈດການ, ການແກບນຫາ, ການເຮດວຽກຮວມກນເປນທມງານ ແລະ ທກສະການສະແຫວງຫາຄວາມຮ; 5) ມຫວຄດປະດດສາງ, ສາມາດນຳໃຊເຕກນກວທະຍາການ ແລະ ເຕກໂນໂລຊທທນສະໄໝເຂາໃນການອອກແຮງງານເພອພດທະນາອາຊບ ແລະ ປບປງຄນນະພາບຊວດ;

2

1. ລກສະນະຊາດ1.1 ຄວາມໝາຍ ການສກສາທມລກສະນະຊາດໝາຍເຖງ ການສກສາຕອງແມນຂອງຊາດ ແລະ ຮບໃຊຊາດ. ການສກສາຕອງແມນການສກສາຂອງຊາດທມເອກະລາດ,ເປນເຈາຕນເອງ ແລະ ມນຕອງຮບໃຊໜາທສາງສາພດທະນາປະເທດຊາດ,ນຳເອາຄວາມສກມາໃຫປະຊາຊນລາວ ແລະ ນຳເອາຄວາມສວໄລ ຄວາມຈະເລນກາວໜາມາໃຫປະເທດຊາດ (ໄກສອນ ພມວຫານ, 1974. ຊາບຊມແນວທາງການສກສາຂອງພກ, ຕງໜາຂະຫຍາຍພາລະກດການສກສາ. ໜາ 39). 1.2 ຈດໝາຍ ຈດໝາຍຂອງການສກສາທມລກສະນະຊາດແມນແນໃສສາງຄນລາວໃຫມຄວາມຮກຊາດລາວ, ຮກບານເກດເມອງນອນ, ພມໃຈໃນກຽດສກສ ແລະຄວາມເປນລາວ, ມຄວາມສາມກຄເປນປກແຜນແໜນໜາ, ເປນພນລະເມອງດ, ມລະດບການສກສາ, ມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດ, ມຫວຄດປະດດສາງ, ມວຊາຊບ ແລະ ມສຂະພາບແຂງແຮງ ເພອຮບໃຊໃຫແກພາລະກດການປກປກຮກສາ ແລະ ພດທະນາປະເທດຊາດໃຫຈະເລນຮງເຮອງ.

1.3 ລກສະນະຊາດໃນການສກສາ 1.3.1 ການສກສາຕອງແມນຂອງຊາດ 1) ການສກສາແມນພາລະກດລວມຂອງຊາດ ເຊງລດຖະບານເປນຜຮບຜດຊອບທາງດານການການດນະໂຍບາຍ, ແຜນຍດທະສາດ, ການລງທນ, ການຕດຕາມກວດກາ ແລະ ການຄມຄອງບລຫານການສກສາ. 2) ການສກສາຕອງຕດພນກບຈດໝາຍການພດທະນາເສດຖະກດສງຄມຂອງປະເທດ, ຂອງແຕລະ ຂະແໜງການ ແລະ ຂອງແຕລະທອງຖນ; ຕດ

27

4) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນທເນນໃຫຜຮຽນໄດພດທະນາການຄດ ແລະ ໄດລງມປະຕບດຕວຈງ; 5) ນຳໃຊຮບແບບ ແລະ ວທສອນທຫາກຫາຍ ລວມທງວທສອນທນຳໃຊໄດຮບຜນດຜານມາ ແລະ ວທສອນໃໝທເນນຜຮຽນເປນໃຈກາງ; 6) ນາໃຊສການຮຽນ-ການສອນຫາຍຢາງໄປຄຽງຄກບປມແບບຮຽນເຊນ: ປມບດເຝກຫດ, ປມອານ ເພມ, ເອກະສານອາງອງ, ສເອເລກໂຕຣນກ ແລະ ອປະກອນຊະນດຕາງໆ; 7) ສມທບການສກສາໃນຫອງຮຽນກບການເຄອນໄຫວກດຈະກຳນອກຫກສດ; 8) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນທາງໄກຜານວທະຍ, ໂທລະພາບ ແລະ ອນເຕເນດ; 9) ສມທບການສກສາໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ, ຊມຊນ ແລະ ສງຄມ.

3. ແຮງງານສກສາ3.1 ຄວາມໝາຍຂອງແຮງງານສກສາ ແຮງງານໝາຍເຖງການເຮດວຽກດວຍກຳລງກາຍ.ìແຮງງານຍງໝາຍເຖງຄວາມສາມາດທາງດານຮາງກາຍ, ມນສະໝອງ ສະຕປນຍາ, ຄວາມຊານານງານຂອງຄນî. ແຮງງານສກສາ ໝາຍເຖງການສກສາທເນນໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດ ແລະ ທກສະໃນການອອກແຮງງານເຊງເປນການອອກແຮງງານທມເຕກນກວທະຍາການ, ມການຈດຕງ ແລະ ມສະມດຖະພາບສງ; ສາງສມແຮງງານ ໂດຍການສະໜອງ ການເຝກອບຮມວຊາຊບຂນພນຖານ ໃຫແກຜອອກແຮງງານ ທບໄດເຝກມາກອນ ເພອສາງຄວາມສາມາດ ໃນການອອກແຮງງານ; ພດທະນາສມແຮງງານ ໂດຍການຍກລະດບວຊາຊບແກຜອອກແຮງ

26

ຫາຍພາສາ, ແຕໃນນນ ພາສາອງກດເປນວຊາບງຄບທນກຮຽນໃນໂຮງຮຽນສາມນສກສາທກຄນຕອງໄດຮຽນ; ສວນພາສາຕາງປະເທດອນໆເຊນ:ພາສາຝຣງ, ພາສາຫວຽດນາມ, ພາສາຈນ, ພາສາຍປນ, ພາສາຣດເຊຍ ແລະ ພາສາອນໆໃຫເລອກຮຽນຕາມຄວາມເໝາະສມ ແລະ ຕາມເງອນໄຂຕວຈງ. ການຮຽນການສອນພາສາຕາງປະເທດແມນເນນໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ ແລະ ທກສະການນຳໃຊພາສາຕາງປະເທດໃນການສສານ, ເປນເຄອງມໃນການຮຽນຄວາມຮ ແລະ ນຳໃຊເຂາໃນການປະກອບອາຊບ. ເຕກໂນໂລຊຂມນຂາວສານ ແລະ ການສສານ (ໄອຊທ/ICT): ຊວຍພດທະນາຜຮຽນໃຫຮທນການປຽນ ແປງຂອງເຕກໂນໂລຊ ແລະ ສາມາດນຳຄວາມຮກຽວກບໄອຊທມານຳໃຊໃນການເຮດວຽກງານ ແລະ ນຳໃຊ ໃນຊວດປະຈຳວນຢາງປະດດສາງ. ວຊາໄອຊທຈະຊວຍໃຫຜຮຽນມຄວາມຮກຽວກບຫກການເຮດວຽກ ຂນພນຖານຂອງຄອມພວເຕ, ຮກຽວກບຊອບແວ, ຮາດແວ; ການຕດຕງ, ການປະກອບຄອມພວເຕ, ການຕດຕງລະບບປະຕບດການ,ເຄອຂາຍຄອມພວເຕ, ການສສານ, ອນເຕເນດ ແລະ ການນຳໃຊລະບບ ປະຕບດການ; ມຄວາມຮກຽວກບໂປຣແກຣມ, ເວດ, ເອກແຊລ, ພາວເວພອຍ, ຕາຕະລາງ,ແຜນວາດ,ລະບບຂມນ, ການຮກສາຄວາມປອດໄພໃນຄອມພວເຕ ແລະ ການແກໄຂບນຫາດວຍຂະບວນການເຕກໂນໂລຊ; ການຕດຕສສານ ແລະ ຄນຫາຂມນຜານອນເຕເນດ, ການນຳໃຊຄອມພວເຕວເຄາະຂມນ, ການສາງສ ນຳສະເໜຂມນດວຍ ການນຳໃຊໂປຣແກຣມຕາງໆ ເປນຕນ.

2.4 ວທການສກສາອບຮມດານປນຍາສກສາ 1) ຈດຕງການຮຽນ-ການສອນກຽວກບປນຍາສກສາເປນລາຍວຊາຕາໆ; 2) ຈດຕງການຮຽນທດສະດ ໄປຄຽງຄກບພາກປະຕບດຕວຈງ; 3) ສມທບການສອນຂອງຄກບການຮຽນເປນກມ ແລະ ການຮຽນດວຍຕນເອງຂອງນກຮຽນ;

3

ພນກບສອງໜາທຍດທະສາດໃນການປກປກຮກສາ ແລະ ສາງສາປະເທດຊາດ. ແຜນການພດທະນາການສກສາຕອງຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮອງຕອງການຂອງການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງຊາດ; ສອດຄອງກບຄວາມເປນຈງຂອງລາວ ແລະ ຄວາມຕອງການຂອງທອງຖນ; ເປນການສກສາເພອການພດທະນາແບບຍນຍງ, ແນໃສໃຫປະຊາຊນຫດພນຈາກຄວາມທກຍາກ ແລະ ປະເທດຊາດຫດພນອອກຈາກຄວາມດອຍພດທະນາ ແລະ ກາວໄປເປນປະເທດກຳລງພດທະນາທມພນ ຖານອດສາຫະກຳ ແລະ ທນສະໄໝ, ເປນປະເທດທມກຳລງແຮງງານທມຄນນະພາບສງ. 3) ຕອງຮບປະກນໃຫປະຊາຊນລາວໂດຍສະເພາະແມນເດກນອຍລາວທກຄນມໂອກາດໄດຮບການສກສາທມຄນນະພາບຢາງສະເໝພາບຕາມຈດພເສດຂອງແຕລະຄນ; ໄດຮບການສກສາໃນຮບແບບໃດໜງ ອາດຈະເປນການສກສາໃນໂຮງຮຽນ, ນອກໂຮງຮຽນ ຫ ການສກສາຕາມອດທະຍາໄສລວມທງ ການຮຽນຮຕະຫອດຊວດ, ແຕຢາງໜອຍຕອງສາເລດການສກສາຂນພນຖານ,ມຄວາມຮພນຖານທຈຳເປນ ສຳລບການຮຽນຕ ແລະ ປະກອບອາຊບ. 4) ໂຮງຮຽນ ຫ ສະຖານທການສກສາ ຕອງກາຍເປນໃຈກາງທາງດານວດທະນະທາຂອງທອງຖນ, ມສະພາບແວດລອມທເອອອານວຍແກການຈດການຮຽນ-ການສອນ, ມອາຄານສະຖານທທຄບຊດ ພອມທງມເອກະລກຂອງຊາດ ແລະ ທອງຖນ, ລວມທງມຫອງສະໝດ, ຫອງມນເຊອ, ຫກທງ, ເຄອງດນຕພນເມອງ, ກລາພນເມອງ, ຫອງທດລອງວທະຍາສາດ ແລະ ອນໆ. ການນງຖຂອງຄ ແລະ ນກຮຽນເປນລະບຽບຮຽບຮອຍ, ຖກຕອງຕາມຮດຄອງປະເພນລາວເຊນ: ແມຍງນງສນ ເປນຕນ. 5) ນຳໃຊພາສາລາວເປນພາສາໃນການສກສາທກຊນທກສາຍ ແລະ ທກລະດບການສກສາ. ສາງໃຫຄນລາວມທກສະການນຳໃຊພາສາລາວຢາງຖກຕອງຄອງແຄວ ທງການຟງ, ການເວາ, ການອານ ແລະ ການຂຽນ; ມຄວາມເຂາໃຈ

4

ແລະ ນຳໃຊພາສາລາວໃຫຖກຕອງຕາມຫກໄວຍາກອນລາວ; ປກປກຮກສາພາສາລາວໃຫມຄວາມຜອງໃສ (ບຊອດກະຈາ) ແລະ ພດທະນາພາສາລາວໃຫມຄວາມສມບນຂນ. ນອກຈາກນນກສງເສມການນຳໃຊພາສາປາກເວາຂອງຊນເຜາເປນສເສມໃນການຮຽນ-ການສອນເບອງຕນ. 6) ນຳໃຊຫກສດແຫງຊາດເປນເອກະພາບໃນທວປະເທດ ສມທບກບຫກສດທອງຖນ. ເນອໃນຫກສດຕອງຮບປະກນໃຫຜຮຽນໄດຮຽນຮ ແລະ ເຂາໃຈກຽວກບຊາດລາວ, ຮຽນຮພມປນຍາທອງຖນ ແລະ ພມປນຍາຂອງຊາດເຊນ: ພາສາ, ວດທະນະທຳ, ຮດຄອງປະເພນອນດງາມ, ປະຫວດສາດ, ພມສາດລາວ,ມນເຊອທາງດານສລະປະວນນະຄະດ, ຫດຖະກຳ, ກລາ, ກະສກຳ ແລະ ວຊາຊບຕາງໆ; ມນເຊອແຫງການ ຕສອນພລະອາດຫານຂອງບນພະບລດ; ຮຽນຮກຽວກບການເມອງການປກຄອງໃນລະບອບປະຊາທປະໄຕ ປະຊາຊນ, ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກ ແລະ ລດ, ກດໝາຍ ແລະ ສນທຳ ໂດຍສະເພາະແມນການເສມຂະຫຍາຍມນເຊອອນດເດນຂອງຊາດລາວ ແລະ ຄນລາວຄ: ຄນລາວມມນເຊອຕສພລະອາດຫານ ແລະ ເດດດຽວບຍອມຈຳນນ; ຄນລາວເຜາຕາງໆມຄວາມປອງດອງ ແລະ ມຄວາມສາມກຄເປນເອກະພາບ, ມຄວາມອດທນຜານຜາຄວາມຫຍງຍາກ ແລະ ດໝນໃນການທາມາຫາກນ, ມມນເຊອ ໃນການປະດດສາງທາງດານສລະປະວດທະນະທາ, ເປນຄນຍມແຍມເບກບານ,ໂອບເອອອາລ, ຊສດ ແລະ ກະຕນຍຮບນຄນ. ນອກຈາກນນກຕອງຕງໜາຄນຄວາຮາຮຽນມນເຊອ ແລະ ວດທະນະທາອນປະເສດຂອງຊາດອນ ເພອຄວາມເຂາໃຈກນ ແລະ ການຮວມມສາກນ; ຕານແລະ ສະກດກນການເຜຍແຜວດທະນະທຳທບສອດຄອງກບລກສະນະຊາດ; ຕານເນອໃນ ແລະ ວທການສກສາທຈະກໃຫເກດຄວາມແຕກແຍກຂອງຄນພາຍໃນຊາດ ແລະ ສາງຄວາມຂດແຍງກບຊາດອນ.

25

ຄມມະນດ, ສາມາດວເຄາະເຫດການປະຫວດສາດ, ບກຄນໃນປະຫວດສາດແລະ ຖອດຖອນເປນບດຮຽນ; ສາມາດນາໃຊຄວາມຮເຂາໃນການຕດສນໃຈ, ແກໄຂບນຫາຕາງໆໃນຊວດ ປະຈາວນ, ເລອກແນວທາງປະຕບດທຖກຕອງແລະ ປບຕວໃຫເຂາກບສະພາບແວດລອມ; ປກຝງນາໃຈຮກຊາດ, ຮກບານເກດເມອງນອນ ແລະ ມຄວາມສາມກຄກບປະຊາຊນບນດາເຜາ. ເນອໃນຄວາມຮທາງດານປະຫວດສາດທນກຮຽນສາມນຈະໄດຮຽນ ລວມມປະຫວດສາດໂລກສະໄໝບຮານ (ການກຳເນດມະນດ, ການຂະຫຍາຍຕວຂອງສງຄມ ແລະ ຊນຊນ, ແຫງອະລຍະທຳຕາງໆ), ປະຫວດສາດໂລກສະໄໝກາງ (ການກຳເນດ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວຂອງລະບອບສກດນາ), ປະຫວດສາດໂລກສະໄໝໃໝ (ການປະຕວດນາຍທນໃນເອຣບ ແລະ ອາເມຣກາ,ການລາເມອງຂນຂອງບນດາຈກກະພດໃນໂລກ) ແລະ ປະຫວດສາດໂລກສະໄໝປດຈບນ (ສງຄາມໂລກຄງທ 1, ທ 2 ແລະ ສະພາບການຂອງໂລກພາຍຫງສງຄາມ);ປະຫວດສາດລາວສະໄໝບຮານ (ບນດາຮອງຮອຍບຮານຄະດ ແລະ ບນດາເມອງບຮານ), ປະຫວດສາດລາວສະໄໝກາງ (ການທອນໂຮມອານາຈກລາວລານຊາງ, ການຕກເປນຫວເມອງຂນຂອງສກດນາສະຫຍາມ), ປະຫວດສາດລາວສະໄໝໃໝ (ການຮກຮານ ແລະ ຍດຄອງຂອງພວກລາເມອງຂນ ຝຣງ, ອາເມຣກາ, ການສະຖາປະນາ ສ.ປ.ປ ລາວ) ແລະ ປະຫວດສາດລາວສະໄໝປດຈບນ (ການປກປກຮກສາ ແລະ ສາງສາປະເທດຊາດນບແຕປ 1975 ຈນເຖງປດຈບນ). ພາສາຕາງປະເທດ: ໃນໂລກປດຈບນ ການຮຽນພາສາຕາງປະເທດມຄວາມສາຄນ ແລະ ຈາເປນຢາງຍງ ເພາະພາສາຕາງປະເທດເປນເຄອງມໃນການຕດຕສສານ, ການສກສາຫາຄວາມຮ, ການປະກອບອາຊບ, ການພວພນຮວມມກບຕາງປະເທດ, ການສາງຄວາມເຂາໃຈກຽວກບວດທະນະທາ, ຮດຄອງປະເພນ, ເສດຖະກດ, ການເມອງ, ການປກຄອງ ແລະ ອນໆຂອງປະເທດຕາງໆ. ການຮຽນ-ການສອນພາສາຕາງປະເທດ ສາມາດຈດຕງການຮຽນ-ການສອນ

5

7) ການອອກແບບໜາປກ,ເນອໃນ ແລະ ຮບພາບໃນປມແບບຮຽນ ຫ ຕຳລາຮຽນ ຕອງສະແດງເຖງເອກະລກຂອງຊາດ. ຄາສບ, ສານວນພາສາທໃຊໃນປມແບບຮຽນ ຕອງຮຽບຮຽງໃຫຖກຕອງເປນຢາງດ, ສຄວາມໝາຍຊດເຈນ, ເປນຕວຢາງໃນການໃຊພາສາລາວທຖກຕອງ ແລະ ສອດຄອງກບວດທະນະທາລາວ. ເນອໃນຂອງປມແບບຮຽນຕອງສະແດງອອກເຖງຄວາມສາມກຄ, ຄວາມປອງດອງ, ຄວາມເຄາລບນບຖ ແລະ ຄວາມສະເໝພາບຂອງຄນໃນຊາດ, ຫກເວນຂຄວາມທມລກສະນະຈາແນກ ຫ ສຽດສລະຫວາງຊນເຜາຕາງໆ. ເລອງ, ນທານ, ຕວຢາງປະກອບ ແລະ ຮບພາບຕາງໆ ໃນປມແບບຮຽນ ຕອງສະແດງເຖງລກສະນະຫາກຫາຍ ມທງສນຍະລກທເປນອນລວມຂອງຊາດ ແລະ ສສນຂອງຊນເຜາຕາງໆ ພອມທງຮບປະກນທາງດານບດບາດຍງ-ຊາຍ. 8) ຈດກດຈະກຳການເຄອນໄຫວນອກຫກສດ, ການແຂງຂນ, ຂະບວນການ ແລະ ນທດສະການຕາງໆ ເພອສງເສມການສກສາອບຮມຜຮຽນທາງດານການເມອງແນວຄດ, ນາໃຈຮກຊາດ, ຮກບານເກດ ເມອງນອນ ລວມທງການເຄອນໄຫວກຽວກບສລະປະ, ວດທະນະທຳ, ຮດຄອງປະເພນ, ກລາ ແລະ ການປກປກຮກສາສງແວດລອມ; ຈດກດຈະກຳ ເພອສາທາລະນະປະໂຫຍດ ແລະ ການສະຫອງວນສຳຄນ ທາງປະຫວດສາດຂອງຊາດ; ສກສາອບຮມຄນຮນໃໝໃຫມຄວາມກະຕນຍຮບນຄນຕວລະຊນແຫງຊາດ, ນກຮບແຂງຂນ, ພະນກງານບານານ, ນກຮບເກາ ແລະ ຜເສຍອງຄະທມຜນງານຕປະເທດຊາດ. 9) ສງເສມວທການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ລະບບການບລຫານຄມຄອງການສກສາທສອດຄອງກບ ສະພາບຄວາມເປນຈງຂອງລາວ, ມຄວາມເປນສາກນ ແລະ ທນສະໄໝ. ວທການສກສາອບຮມທເປນມນ ເຊອໄດແກການເສມຂະຫຍາຍລກສະນະຕງໜາ ແລະ ເປນເຈາການຂອງນກຮຽນ,ການປະສານສມທບ ລະຫວາງການສອນຂອງຄກບການຮຽນດວຍຕນເອງ ແລະ ຮຽນເປນກມຂອງນກຮຽນ ເພອພດທະນາຄວາມສາມາດ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງຂອງນກຮຽນ.

24

ມະນດ, ພະຍາດ ແລະ ການປອງກນພະຍາດ ເປນຕນ. ວທະຍາສາດສງຄມ ປະກອບດວຍວຊາປະຫວດສາດ ແລະ ວຊາພມສາດ. ວຊາພມສາດ ຊວຍໃຫຜຮຽນມຄວາມຮຄວາມເຂາໃຈກດເກນພນຖານກຽວກບໜວຍໂລກ, ທະວບ ແລະ ມະຫາສະໝດຕາງໆ; ມະນດ ແລະ ເຂດດາລງຊວດ: ປະຊາກອນ, ເສດຖະກດ, ວດທະນະທຳ ແລະ ສງຄມຂອງລາວ, ຂອງປະເທດຕາງໆໃນອາຊຽນ ແລະ ໃນໂລກທງໃນອະດດກຄປດຈບນ;ເຂາໃຈສາຍກຽວພນເຊງກນ ແລະ ກນລະຫວາງສງຄມມະນດ ແລະ ສງແວດລອມ; ນຳເອາຄວາມຮໄປໃຊ ໃນການຄນຄດ, ວເຄາະ, ວໄຈ ແລະ ແກບນຫາທາງທຳມະຊາດ ແລະສງຄມໃນຊວດປະຈຳວນໄດ, ສາມາດຕດສນໃຈ ແລະ ເຄອນໄຫວໃຫຖກຕອງ ສອດຄອງກບກດເກນແຫງການຂະຫຍາຍຕວຂອງ ທຳມະຊາດ ແລະ ສງຄມ; ປກຝງຈດສານກໃຫຜຮຽນມນາໃຈຮກຊາດ, ຮກທອງຖນ, ມຄວາມສາມກຄ, ຮຄນຄາຂອງສງແວດລອມທາງທຳມະຊາດ ແລະ ສງຄມ, ປະກອບສວນໃນການອະນລກ, ປກປກຮກສາ, ຄມຄອງ ແລະ ເສມສາງສລະປະວດທະນະທຳແລະ ສງແວດລອມໃນຄອບຄວ, ຊມຊນ, ສງຄມ ແລະ ປະເທດຊາດຕາມໜາທຂອງໃຜລາວ. ເນອໃນຄວາມຮທາງດານພມສາດທນກຮຽນສາມນຈະໄດຮຽນ ລວມມໜວຍໂລກ, ແຜນທ, ແຜນຜງ; ພມສາດທຳມະຊາດທວໄປ, ບາງປາກດການທຳມະຊາດ ແລະ ຜນສະທອນຂອງມນທມຕໂລກ; ມະນດ ແລະ ເຂດດຳລງຊວດ,ປະຊາກອນ, ສງແວດລອມ ແລະ ການພດທະນາແບບຍນຍງ; ພມສາດທະວບຕາງໆ(ເອຣບ, ອາຊ, ອາເມຣກາ, ອາຟຣກກາ ແລະ ໂອເຊອານ); ພມສາດບາງປະເທດໃນໂລກ; ພມສາດບນດາປະເທດໃນອາຊຽນ ແລະ ພມສາດລາວ (ພມສາດທຳມະຊາດ, ພມສາດສງຄມ ແລະ ພມສາດເສດຖະກດ). ວຊາປະຫວດສາດ ຊວຍໃຫຜຮຽນມຄວາມຮຄວາມເຂາໃຈກຽວກບເຫດການທພນເດນ ໃນປະຫວດສາດ ຂອງມວນມະນດ; ຮບຮເຫດການຕາງໆໃນໂລກທມການພວພນເຖງປະຫວດສາດຂອງຊາດລາວເຮາ; ເຂາໃຈສາຍພວພນໃນສງ

6

1.3.2 ການສກສາຕອງຮບໃຊຊາດ 1) ການວາງແຜນການສກສາຕອງຄຳນງເຖງຜນປະໂຫຍດຂອງຜຮຽນ ແລະຜນປະໂຫຍດລວມຂອງຊາດເປນຫກ; ສອດຄອງກບຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດແຮງງານ ແລະ ຮບປະກນໃຫຜຮຽນມວຽກເຮດງານທາ, ມຄນນະພາບຊວດທດ; ຮບປະກນຄວາມສມສວນຂອງກຳລງແຮງງານໃນສງຄມ ແລະ ເຮດໃຫເສດຖະກດຂອງຊາດມການຂະຫຍາຍຕວ. 2) ການສກສາທມລກສະນະຊາດ ຕອງສາງໃຫຜຮຽນເປນຄນທເຫນແກສດຜນປະໂຫຍດສວນລວມຂອງຊາດ, ມຄວາມເສຍສະລະ, ມກຽດສກສ, ມຄວາມກະຕລລນ, ມຫວຄດປະດດສາງ, ເປນເຈາການ, ອາສາສະໝກ ແລະ ມຄວາມຮບຜດຊອບສງໃນການປະຕບດວຽກງານເພອພດທະນາປະເທດຊາດ. 3) ຄ ແລະ ບກຄະລາກອນການສກສາຕອງມຈຳນວນພຽງພທາງດານປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບ ເພອປະຕບດໜາທສະໜອງການສກສາທມຄນນະພາບໃຫແກພນລະເມອງໃນຊາດ. 4) ມນຕກຳ, ກນໄກການຄມຄອງບລຫານ ແລະ ນະໂຍບາຍທສອດຄອງແລະ ຮດກມ ເພອໃຫການປະຕບດວຽກງານການສກສາເປນໄປຕາມມາດຕະຖານ ແລະ ມປະສດທພາບ. 2. ລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝ2.1 ຄວາມໝາຍ ການສກສາທມລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝ ໝາຍເຖງການສກສາທອງໃສຫກການ ແລະ ວທການທາງວທະຍາສາດເພອກຳນດນະໂຍບາຍ, ຈດໝາຍ, ເນອໃນ ແລະ ວທການຂອງການສກສາ; ນຳໃຊຄວາມກາວໜາຂອງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊເຂາໃນການຈດການສກສາ. ìການສກສາຕອງມ ລກສະນະວທະຍາສາດ, ໝາຍຄວາມວາເນອໃນການສອນຕອງເອາ

23

ມໄຟຟາ, ແສງ, ສຽງ, ຄວາມແຮງ, ຄວາມດນ, ຄວາມຮອນ, ແຮງງານ, ພະລງງານ, ການເຄອນທກນຈກ ແລະ ລະບບສລຍະ ເປນຕນ. ຕວຢາງ: ໄຟຟາ, ນກຮຽນຈະໄດຮຽນຮກຽວກບໄຟຟາບນຈ, ບໄຟຟາ, ກະແສໄຟຟາ, ໄຟຟາກງ, ໄຟຟາແມເຫກ, ໄຟຟາສະຫບ, ໄຟຟາສະຖດ ແລະ ກະແສໄຟຟາໃນສງແວດລອມຕາງໆ (ກະແສໄຟຟາ ໃນໂລຫະ, ຄວາມຮອນ, ໃນແກສ, ໃນອາກາດ,ໃນສນຍາກາດ...); ແສງ: ບຂອງແສງ, ລດສະໝ ແສງ, ເລາແສງ, ການເຄອນທຂອງແສງ, ການສະທອນຂອງແສງ, ຄນແສງ, ແສງເລຂາຄະນດ ເປນຕນ; ສຽງ: ບຂອງສຽງ, ລກສະນະ, ຄວາມຖ, ຄວາມເຂມ, ຄວາມໄວ, ຄວາມດງ,ຄນນະພາບສຽງ, ຄນປະໂຫຍດຂອງສຽງ, ສຽງຜານສງແວດລອມຕາງໆ (ຜານວດຖແຂງ, ແຫວ, ອາກາດ), ການສະທອນສຽງ, ຄນສຽງ ແລະ ມນລະພດທາງສຽງເປນຕນ. ເຄມສາດ: ເນອໃນຕນຕຂອງເຄມສາດລວມມ ນາ, ອາກາດ, ວດຖ ແລະທາດ, ອາໂຕມ, ອາຊດ, ບາເຊ, ເກອ, ອງຄະທາດ, ອະນງຄະທາດ, ພນທະເຄມ, ທາດລະລາຍ, ກດເກນທາງເຄມ, ສດເຄມ, ສມຜນເຄມ, ຕາຕະລາງທາດມນເຄມ, ເຄມອດສາຫະກຳ, ເຄມອາຫານ ແລະ ຜະລດຕະພນ, ທາດກຳມນຕະພາບລງສແລະ ມນລະພດ ເປນຕນ. ຊວະວທະຍາ ເປນວຊາໜງທມບດບາດສາຄນໃນການດາລງຊວດຂອງມວນມະນດ ເຊງຜຮຽນຈະໄດຮຽນຮສງທມຊວດ ແລະ ສງແວດລອມ ພອມທງເປນວທະຍາສາດພນຖານໃຫແກຂະແໜງການອນໆເຊນ: ກະສກຳ, ອດສາຫະກຳ, ສາທາລະນະສກ ແລະ ສງແວດລອມ; ພດທະນາຜຮຽນໃຫມຄວາມຮ ຄວາມເຂາໃຈກຽວກບວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ ເພອນຳໄປໝນໃຊໃນຊວດປະຈຳວນ ແລະ ການສກສາຕ ຫ ປະກອບອາຊບ. ເນອໃນຕນຕຂອງຊວະວທະຍາລວມມ ໂລກ ແລະ ດນ, ພດ, ສດ, ລະບບນເວດ, ການປຽນແປງຂອງ ໜາໂລກ, ຊບພະຍາກອນໃນດນ, ລະບບຕາງໆໃນຮາງກາຍຂອງຄນ, ອາຫານ, ການສບພນ ແລະ ພດທະນາການຂອງຮາງກາຍ

7

ສດຈະທຳ, ເອາວທະຍາສາດເປນຫກ, ມວທຈດຕງ, ສກສາອນກາວໜາ. ເນອໃນການສກສາຕອງສອງແສງເຖງໝາກຜນ ແລະ ຄວາມກາວໜາ ທາງດານວທະຍາສາດ, ວທະຍາການອນທນສະໄໝຂອງໂລກ, ພອມກນນນກເສມຂະຫຍາຍບດຮຽນ, ມນເຊອອນຈບງາມຂອງຊາດî (ໄກສອນ ພມວຫານ,1974. ຊາບຊມແນວທາງການສກສາຂອງພກ, ຕງໜາຂະຫຍາຍພາລະກດການສກສາ. ໜາ 41).

2.2 ຈດໝາຍ ການສກສາທມລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝມຈດໝາຍເພອສກສາໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ມຄວາມສາມາດ ເທາທຽມກບສາກນ ແລະ ມທກສະທາງດານຄະນດສາດ, ວທະຍາສາດທຳມະຊາດ, ວທະຍາສາດສງຄມ,ເຕກໂນໂລຊຂມນຂາວສານ ແລະ ການສສານ (ICT), ພາສາຕາງປະເທດ, ມວຊາຊບ, ມຄວາມຮກຽວກບການສກສາເພອຄວາມເຂາໃຈລະຫວາງຊາດ (Education for International Understanding), ວຽກງານການຕາງປະເທດ ແລະ ມຄວາມຮດານກດໝາຍ ເປນຕນ; ຮທນກບການປຽນແປງຂອງເສດຖະກດ-ສງຄມ ແລະ ຄວາມຈະເລນກາວໜາຂອງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ; ກະກຽມກຳລງຄນໃຫສາມາດແຂງຂນ ແລະ ເຊອມໂຍງເສດຖະກດເຂາກບພາກພນ ແລະ ສາກນ ໂດຍເນນການປກປກຮກສາສງແວດລອມ ແລະ ການພດທະນາແບບຍນຍງ. ìສາງກາລງແຮງງານທມສມ ແລະ ວຊາການທຊຳນານງານ; ສາງຖນແຖວນກທລະກດ, ນກຄມຄອງ, ຜຈດການທສມຄກບການພດທະນາເສດຖະກດຕາມກນໄກຕະຫາດ ແລະ ການເຊອມໂຍງເສດຖະກດສາກນî (ເອກະສານກອງປະຊມໃຫຍຄງທ IX ພກປະຊາຊນປະຕວດລາວ, 2011. ໜາ 70).

22

(Determinant) ແລະ ຈຳນວນສນ; ສະຖຕ ແລະ ການກະຕວງ ຮຽນຮກຽວກບການເກບກາຂມນ, ການນຳ ສະເໜຂມນ, ການວເຄາະ ແລະ ແປຄວາມໝາຍຂມນ, ຄວາມໝາຍ ແລະ ການຊອກຄາສະຖຕຂອງຂມນເຊນ: ຄາສະເລຍ(Mean), ຄາຖານນຍມ (Median), ຄາມດທະຍະຖານ (Mode) ແລະ ຄາຜນປຽນມາດຕະຖານ (Standard Deviation); ການນບ, ການຊອກຄາກະຕວງ,ການແຈກຢາຍ ຄາກະຕວງ, ການເລອກຕວຢາງ, ການປະເມນຄາ, ການທດສອບສມມດຖານ, ການວເຄາະຣເກຣຊນ ແລະ ສະຫະການພວພນ; ການນຳໃຊຄວາມຮກຽວກບສະຖຕ ແລະ ກະຕວງໃນການອະທບາຍເຫດການຕາງໆ ແລະ ການຕດສນໃຈໃນການດຳລງຊວດເປນຕນ. ວທະຍາສາດທຳມະຊາດ ວທະຍາສາດມຄວາມສຳຄນຢາງຍງໃນສງຄມຂອງໂລກປດຈບນ ແລະ ອະນາຄດ ເພາະວທະຍາສາດກຽວຂອງກບຊວດປະຈຳວນຂອງທກໆຄນ ແລະ ທກສາຂາອາຊບ ຕະຫອດ ເຖງເຕກໂນໂລຊ, ເຄອງມເຄອງໃຊ ທອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນຊວດ ແລະ ວຽກງານລວນແຕມຜນມາຈາກຄວາມຮທາງດານວທະຍາສາດ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງ. ການຮຽນວທະຍາສາດແມນເນນການນຳເອາຄວາມຮວທະຍາສາດ ແລະ ຂະບວນການທາງວທະຍາສາດໄປໃຊໃນການສກສາຄນຄວາຫາຄວາມຮ ແລະ ແກບນຫາຢາງເປນລະບບ, ການຄດວເຄາະ, ຄດປະດດສາງ ແລະ ການຄດຢາງມເຫດຜນໃນຊວດຕວຈງ. ວຊາວທະຍາສາດໃນສາມນສກສາປະກອບດວຍວຊາໂລກອອມຕວເຮາ (ສຳລບຊນປະຖມສກສາ), ວຊາວທະຍາສາດທາມະຊາດ (ສາລບຊນມດທະຍມສກສາຕອນຕນ), ຟຊກສາດ, ເຄມສາດ ແລະ ວຊາຊວະວທະຍາ(ສຳລບຊນມດທະຍມສກສາຕອນປາຍ). ຟຊກສາດ: ເປນວຊາທໃຫຄວາມຮພນຖານກຽວກບຄນລກສະນະຂອງຟຊກ, ຫກການ ແລະ ທດສະດ ທສຳຄນທາງຟຊກ, ຂະບວນການຄນຄວາ, ທກສະແລະ ວທການທາງວທະຍາສາດ ເພອໃຫຜຮຽນ ສາມາດນຳເອາຄວາມຮໄປນຳໃຊໃນການແກບນຫາໃນຊວດປະຈຳວນ. ເນອໃນຕນຕຂອງຟຊກສາດລວມ

8

2.3 ລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝໃນການສກສາ 1) ການສກສາທມລກສະນະວທະຍາສາດ ແລະ ທນສະໄໝຕອງມຈດໝາຍການສກສາທຈະແຈງ, ມປດຊະຍາການສກສາ ຫ ວໄສທດທຊດເຈນ, ມແຜນຍດທະສາດໃນການພດທະນາການສກສາທສອດຄອງ ກບແຜນຍດທະສາດການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງຊາດ ແລະ ຄວາມຈະເລນກາວໜາຂອງ ວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊຂອງໂລກໃນປດຈບນ ແລະ ອະນາຄດ. 2) ຈດການສກສາຕາມສາມຮບແບບຄ: ການສກສາໃນໂຮງຮຽນ, ການສກສານອກໂຮງຮຽນ ແລະ ການສກສາຕາມອດທະຍາໄສ. ການຈດການສກສາຕອງຍດຖຫກການທວາ ທກຄນມຄວາມສາມາດຮຽນຮ ແລະ ພດທະນາຕນເອງໄດຕາມຈດພເສດຂອງແຕລະຄນ; ທກຄນມສດ ແລະ ໂອກາດໄດຮບການສກສາ ເປນຕນແມນການສກສາຂນພນຖານ. 3) ຄນຄວາ ແລະ ນຳໃຊບດຮຽນຂອງສາກນ ກຽວກບເນອໃນການສກສາ ບນພນຖານຄວາມເໝາະສມ ກບສະພາບຕວຈງຂອງປະເທດລາວ; ການດເນອໃນຄວາມຮໃນດານຕາງໆເຂາໃນຫກສດຢາງຮອບດານ ແລະ ສມສວນຕາມຈດໝາຍຂອງແຕລະຊນຮຽນ. ການຄດເລອກເນອໃນ ເພອບນຈໃນຫກສດຕອງຄຳນງ ເຖງຄວາມສຳຄນ, ຄວາມມປະໂຫຍດ, ຄວາມສອດຄອງ, ຄວາມຖກຕອງ, ທນສະໄໝ, ເປນໜາສນໃຈ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຈດຕງການຮຽນການສອນຕວຈງ. 4) ນຳໃຊວທການຮຽນການສອນທຫາກຫາຍ ໂດຍສະເພາະແມນວທ ແລະເຕກນກການຮຽນ-ການສອນທເນນຜຮຽນເປນໃຈກາງ. ວທສອນແຕລະວທກມທງຈດດ ແລະ ຂຈຳກດທແຕກຕາງກນ. ດງນນ, ການເລອກວທສອນຈງຄວນຄຳນງເຖງຈດພເສດຂອງວຊາສອນ, ເນອໃນທຈະສອນ, ຄວາມຖະໜດຂອງຄ, ຈດພເສດດານສະພາບແວດລອມຂອງຫອງຮຽນ ແລະ ໂຮງຮຽນ, ສງອານວຍຄວາມສະດວກ ຫ ອປະກອນ ການສອນ ແລະ ສາອາຍຂອງຜຮຽນເປນຕນ.

21

ຮອບຄອບຖຖວນ; ຊວຍໃຫການຄາດຄະເນ, ວາງແຜນ, ຕດສນໃຈ, ແກບນຫາແລະ ນຳໄປໃຊໃນຊວດປະຈຳວນໄດຢາງຖກຕອງເໝາະສມ. ນອກຈາກນນ, ຄະນດສາດຍງເປນເຄອງມສກສາທາງດານ ວທະຍາສາດ, ເຕກໂນໂລຊ ແລະ ສາຂາວຊາອນໆ. ດງນນ, ຄະນດສາດຈງມປະໂຫຍດຢາງຍງ ຕການດຳລງຊວດ,ຊວຍພດທະນາຄນນະພາບຊວດໃຫດຂນ ແລະ ສາມາດດຳລງຊວດຮວມກບຜອນ ຢາງມຄວາມສກ. ເນອໃນການຮຽນຄະນດສາດ ເນນຄວາມຮ, ທກສະ ແລະ ຂະບວນການທາງຄະນດສາດເພອນຳໄປໃຊໃນການແກບນຫາ, ການດຳລງຊວດ, ການສກສາຕ;ພດທະນາການຄດຢາງເປນລະບບ, ຄວາມມເຫດຜນ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງດງນ: ຈຳນວນ ແລະ ການຄຳນວນ ຮຽນຮແນວຄວາມຄດກຽວກບຈຳນວນ,ລະບບຈຳນວນຈງ, ຄນລກສະນະກຽວກບຈຳນວນຈງ, ການຄຳນວນຂອງຈຳນວນ,ອດຕາສວນພວພນ, ເປເຊນ, ການແກໂຈດບນຫາກຽວກບຈຳນວນ ແລະ ການນຳໃຊຈຳນວນເຂາໃນຊວດປະຈຳວນ; ເລຂາຄະນດ ຮຽນຮ ຮບເລຂາຄະນດແລະ ຄນລກສະນະຂອງມນໃນໜາພຽງ (ສອງມຕ), ກາງຫາວ (ສາມມຕ), ການສາງຮບ ໂດຍຜານການຜນປຽນທາງເລຂາຄະນດ (ການເຄງຄ, ການຫຍ, ຂະຫຍາຍ, ການຍາຍ, ຂະໜານ ແລະ ການໝນຮອບ), ເວກເຕ, ເລຂາວເຄາະໃນໜາພຽງ ແລະ ກາງຫາວ, ບາລຊງ ແລະ ໜາຕດຈວຍເປນຕນ; ການວດແທກ ຮຽນຮຄວາມໝາຍກຽວກບຄວາມຍາວ, ເນອທ, ມວນສານ, ບລມາດ, ອນຫະພມ, ທະນະບດ ແລະ ເວລາ, ການປຽນຫວໜວຍ, ລະບບຫວໜວຍວດແທກສາກນ (ISU), ການພວພນໄຕມມມຕ, ການແກໂຈດບນຫາກຽວກບການວດແທກ ແລະ ການເລອກໃຊຫວໜວຍວດແທກທເໝາະສມໃນສະຖານະການຈງ;ພດຊະຄະນດ ຮຽນຮການພວພນ ແລະ ຕຳລາ, ຕຳລາພນຖານ, ເສນສະແດງ ແລະ ການນຳໃຊ, ກມ ແລະ ການຄຳນວນຂອງກມ, ສມຜນ ແລະ ອະສມຜນ, ລະບບສມຜນ ແລະ ລະບບອະສມຜນ, ອນດບຈຳນວນ, ເຊຣ, ຕຳລາປນຄນ, ຜນຕາລາ, ເຄາຕຳລາ, ສງຄະນດ, ສມຜນຈນລະຄະນດ, ມາຕຣດ, ຕວກຳນດ

20

ແລະ ນຳເອາໄປໝນໃຊເຂາໃນຊວດຕວຈງ. ນອກຈາກນນ, ພາສາລາວຍງເປນເຄອງມຕນຕໃນການຮຽນຮວຊາອນໆອກດວຍ. ເນອໃນຄວາມຮກຽວກບພາສາລາວປະກອບດວຍການຟງ, ການເວາ, ອານ, ການຂຽນ ແລະ ຫກການໃຊພາສາລາວ (ໄວຍາກອນ); ສວນເນອໃນທາງດານວນນະຄະດກມວນນະຄະດລາວ ແລະ ວນນະຄະດ ຕາງປະເທດ. ການພດທະນາທກສະການອານຕອງມທງການອານອອກສຽງ, ອານໃນໃຈ ແລະ ອານສະແດງ ອາລມຈດ; ໃຫສາມາດອານຖກຕອງຄອງແຄວ, ເຂາໃຈ ແລະ ວເຄາະວຈານໄດ. ການພດທະນາທກສະການຟງ ແລະ ການເວາແນໃສໃຫຜຮຽນມທກສະໃນການເວາໃນໂອກາດ, ສະຖານະການຕາງໆຢາງຖກຕອງ ຕາມກາລະ, ເທສະ ແລະ ບກຄນ ລວມທງການເວາທເປນທາງການ, ເຄງທາງການ ແລະ ບເປນທາງການ. ການພດທະນາທກສະການຂຽນຕອງເນນການຂຽນພາສາລາວໃຫງາມ, ຂຽນຖກວທ ແລະ ຖກຕອງຕາມຫກໄວຍາກອນ, ມຄວາມສາມາດໃນການຂຽນບດປະເພດຕາງໆເຊນ: ການຂຽນຈດໝາຍ (ຈດໝາຍສວນຕວ, ທາງການ), ບດບນທກ, ບດພນລະນາ, ບດລາຍງານ, ບດອະທບາຍ, ພສດ, ວຈານ, ບດວເຄາະ, ບດຄວາມ, ນທານ, ກາບກອນ, ຄວາມຄດເຫນ ແລະ ອນໆ ນບທງການຂຽນໂຄງການ, ແຜນການ, ສະຫບຫຍເນອຄວາມ ແລະ ຂະຫຍາຍເນອຄວາມ ເປນຕນ. ສວນຄວາມຮທາງດານຫກພາສາລາວ ຫ ໄວຍາກອນນນຕອງໃຫຜຮຽນມຄວາມຮທເປນພນຖານ ແລະ ສາມາດນຳໃຊໄດຢາງຖກຕອງກຽວກບອກຂະຫະວທ, ວະຈວພາກ, ວາກະຍະສຳພນ ແລະ ສນທະກະວ. ນອກຈາກນນ ຜຮຽນຕອງມຄວາມຮອນເປນພນຖານກຽວກບປະຫວດວນນະຄະດ, ບດປະພນວນນະຄະດ ແລະ ທດສະດວນນະຄະດ; ມຄວາມສາມາດໃນການອານ, ວເຄາະ ແລະ ໝນໃຊເຂາໃນຊວດຕວຈງ. ຄະນດສາດ: ຄະນດສາດມຄວາມສຳຄນຢາງຍງ ຕການພດທະນາຄວາມຄດຂອງມະນດ, ເຮດໃຫຜຮຽນມຄວາມຄດສາງສນ, ຄດຢາງມເຫດຜນ, ຄດເປນລະບບ, ມແບບແຜນ, ສາມາດວເຄາະບນຫາ ຫ ສະຖານະການໄດຢາງ

9

5) ສງເສມ ແລະ ສະໜບສະໜນໃຫຄສາມາດຈດສະພາບແວດລອມ ແລະ ບນຍາກາດທເອອອຳນວຍ ຕການຮຽນການສອນ; ນຳໃຊເອກະສານອາງອງ, ສ,ອປະກອນຕາງໆປະກອບການຮຽນ-ການສອນ; ນາໃຊຂມນຈາກຫາຍແຫງນບທງຈາກສເອເລກໂຕຣນກ, ອນເຕເນດແລະ ອນໆເຂາໃນການຮຽນ-ການສອນ. 6) ສງເສມການອານ ແລະ ການປະດດຄດແຕງ (ການຂຽນ) ຂອງຄອາຈານແລະ ນກຮຽນນກສກສາ ເຊງຕອງສະແດງອອກໃນພາກທດສະດ ແລະ ພາກປະຕບດຕວຈງ. 7) ສງເສມການຄນຄວາວໄຈຂອງຄອາຈານ, ນກຮຽນນກສກສາ ແລະ ນກຄນຄວາ ພອມທງນຳໃຊຜນ ການຄນຄວາເພອປບປງການຮຽນ-ການສອນ,ການພດທະນາການສກສາ ແລະ ການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມໃຫມຄນນະພາບດຂນ. 8) ຄ, ຜບລຫານ, ພະນກງານສກສາ ຕອງມຄວາມຮ ແລະ ສາມາດນຳໃຊສເອເລກໂຕຣນກ, ຄອມພວເຕ ແລະ ອນເຕເນດໄດ; ມຄວາມຮພາສາຕາງປະເທດພາສາໃດໜງ ເປນຕນແມນພາສາອງກດ ແລະ ພາສາອນໆທຈາເປນໃຊໃນເຂດທມຊາຍແດນຕດກບປະເທດໃກຄຽງ. 9) ໂຮງຮຽນມສະພາບແວດລອມ ທເອອອຳນວຍຕການຮຽນ-ການສອນທງເດກປກກະຕ ແລະ ເດກທມຄວາມຕອງການພເສດເຊນ:ໂຮງຮຽນມອາຄານຮຽນ ແລະ ຫອງຮຽນທສະອາດໄດມາດຕະຖານ ແລະ ພຽງພ; ມຫອງການ, ຫອງພກຄ, ຫອງປະຊມ, ຫອງສະໝດ ຫ ຫອງອານ ແລະ ສາງ; ມຫອງທດລອງ,ຫອງປະຕບດງານ, ຫອງດນຕ, ຫອງຄອມພວເຕ; ມຮວອອມ, ປະຕ,ປາຍບອກຊໂຮງຮຽນ, ຫກທງ, ມເດນຫນ, ເດນກລາ, ມຕນໄມໃຫຮມ, ຕນໄມປະດບ, ສະຖານທຈອດລດ, ຫຂາວທຖກສຂະອະນາໄມ ແລະ ມລະບບປກປອງເດກໃຫມຄວາມປອດໄພ ຢາງຮອບດານ, ມຫອງນາ ແລະ ນາສະອາດ. 10) ໂຮງຮຽນມປມແບບຮຽນ, ຄມຄ, ເອກະສານ ແລະ ອປະກອນປະກອບ

10

ການຮຽນ-ການສອນຢາງພຽງພ ແລະ ຄບຊດ. 11) ລດສງເສມການດຳເນນງານ ແລະ ຈດຕງແຫງການຮຽນຮຕາງໆເຊນ: ຫອງອານ, ຫສະໝດ, ຫພພທະພນ, ທອງຟາຈຳລອງ, ສວນສດ, ສວນສາທາລະນະ, ສວນພກສາສາດ, ສວນວທະຍາສາດ, ສນເຕກໂນໂລຊ, ແຫງຂມນຂາວສານ ແລະ ແຫງການຮຽນຮອນໆ. 12) ໂຮງຮຽນມການບລຫານ ແລະ ຄມຄອງທດ ແລະ ທນສະໄໝ; ມລະບບການຈດຕງທຄບຊດ, ມວໄສທດ, ແຜນການ, ວທການ, ມຂະບວນການຂອງໂຮງຮຽນ; ມຖານຂມນ ແລະ ນຳໃຊເຕກໂນໂລຊ ທທນສະໄໝເຂາໃນການບລຫານໂຮງຮຽນ. ຜບລຫານໂຮງຮຽນມວດທການສກສາ, ປະສບການ ແລະ ທກສະການບລຫານການສກສາຕາມມາດຕະຖານ;ມການຮວມມກບຊມຊນເປນຢາງດ.

3. ລກສະນະມະຫາຊນ3.1 ຄວາມໝາຍ ການສກສາທມລກສະນະມະຫາຊນ ໝາຍເຖງການສກສາເພອທກຄນ, ການສກສາດາເນນໄປບນພນຖານການມສວນຮວມ, ສະໜບສະໜນຂອງປະຊາຊນ ແລະ ຮບໃຊຜນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊນ. ìການສກສາຕອງມລກສະນະມະຫາຊນ, ໝາຍຄວາມວາຕອງເອາມະຫາຊນ, ກອນອນແມນປະຊາຊນຜອອກແຮງງານບນດາເຜາເປນເປາໝາຍຮບໃຊ ແລະ ກຕອງອງໃສມະຫາຊນເພອສາງການສກສາî(ໄກສອນ ພມວຫານ, 1974. ຊາບຊມແນວທາງ ການສກສາຂອງພກ, ຕງໜາຂະຫຍາຍພາລະກດການສກສາ. ໜາ 42-43).

19

4) ມຄວາມສາມາດໃນການຄດວເຄາະ, ສງເຄາະ, ອະທບາຍ, ວຈານ,ຄດເປນລະບບ ແລະ ມຫວຄດປະດດສາງ; 5) ມຄວາມສາມາດໃນການແກບນຫາໃນການຮຽນ, ໃນວຽກງານ ແລະ ການດຳລງຊວດປະຈຳວນ; 6) ມຄວາມຮກຽວກບວຊາສະເພາະໃດໜງຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕນ, ມທກສະຊວດ ແລະ ທກສະທາງສງຄມ; 7) ມຄວາມສາມາດນຳໃຊຄວາມຮເຂາໃນການດຳລງຊວດປະຈຳວນ, ການຮຽນຮດວຍຕນເອງ, ການສກສາຕ, ການຮຽນຮຢາງຕເນອງຕະຫອດຊວດ, ການເຮດວຽກ ແລະ ການຢຮວມກນໃນສງຄມ. 8) ສາມາດດຳລງຊວດຢາງມປະສດທພາບໃນສງຄມ ທນບວນນບມການແຂງຂນສງ ແລະ ໃນຍກທມຄວາມທນສະໄໝທາງດານເຕກໂນໂລຊ ແລະ ການເຊອມໂຍງເຂາກບພາກພນ ແລະ ສາກນ.

2.3 ເນອໃນປນຍາສກສາ ເນອໃນການຮຽນຮເພອພດທະນາທາງດານສະຕປນຍາຂອງຜຮຽນແມນມຢາງຫາກຫາຍ ລວມຢໃນທກວຊາຮຽນ ແລະ ກດຈະກຳຕາງໆ ນບທງວຊາສາມນ, ວຊາສະເພາະ ຫ ວຊາຊບ ແລະ ກດຈະກຳນອກຫກສດຕາງໆ ໂດຍສະເພາະແມນບນດາວຊາສາມນທເປນພນຖານເຊນ: ພາສາລາວ, ຄະນດສາດ, ວທະຍາສາດທຳມະຊາດ, ວທະຍາສາດສງຄມ, ພາສາຕາງປະເທດ,ເຕກໂນໂລຊຂມນຂາວສານ ແລະ ການສສານ ແລະ ວຊາອນໆ. ພາສາລາວ ແລະ ວນນະຄະດ: ເນນໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ທກສະ ແລະ ມວດທະນະທຳໃນການໃຊພາສາລາວເພອການສສານ ທງການຟງ, ການເວາ, ການອານ ແລະ ການຂຽນ; ພມໃຈໃນພາສາລາວ ແລະ ຮກການອານ; ເຂາໃຈຫກໄວຍາກອນລາວ ແລະ ນຳໃຊຢາງຖກຕອງຕາມຫກໄວຍາກອນ; ເຂາໃຈ, ວເຄາະ, ວຈານວນນະຄະດລາວ ແລະ ວນນະຄະດຕາງປະເທດຢາງເຫນຄນຄາ

18

2. ປນຍາສກສາ2.1 ຄວາມໝາຍຂອງປນຍາສກສາ ປນຍາໝາຍເຖງ ຄວາມຮອບຮ, ຄວາມສະຫາດທເກດຈາກການຮຽນ ແລະ ການຄນຄດ. ປນຍາສກສາ ໝາຍເຖງການສກສາເພອໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດ, ຄວາມສະຫາດ ແລະ ທກສະທຈຳເປນ ສຳລບການຮຽນຕຂນສງຂນໄປ, ການດຳລງຊວດ, ການປະກອບອາຊບ ແລະ ການສກສາແບບຕເນອງຕະຫອດຊວດ ໂດຍເນນຜຮຽນເປນສຳຄນ ແລະ ຖວາທກຄນສາມາດຮຽນຮ ແລະ ພດທະນາຕນເອງໄດ ຕາມຄວາມສາມາດຂອງແຕລະຄນ. ປນຍາສກສາມບດບາດສຳຄນໃນການສາງຄນເກງໃຫແກສງຄມ ກຄປະເທດຊາດ. ຄນເກງເປນຄນທມສະມດຖະພາບສງ ເຊງອາດຈະມຄວາມສາມາດດານໃດດານໜງ, ມຄວາມສາມາດພເສດສະເພາະດານ ຫ ມຄວາມສາມາດຮອບດານຕາມຈດພເສດຂອງແຕລະຄນ.

2.2 ຈດໝາຍຂອງປນຍາສກສາ ປນຍາສກສາເນນການພດທະນາໃຫຜຮຽນມຄວາມຮ, ຄວາມສາມາດ ແລະ ທກສະອນຈຳເປນດງນ: 1) ມຄວາມຮ ແລະ ທກສະພນຖານທາງດານພາສາລາວ, ຄະນດສາດ,ວທະຍາສາດທຳມະຊາດ, ວທະຍາສາດສງຄມ, ພາສາຕາງປະເທດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊຂມນຂາວສານ ແລະ ການສສານ; 2) ມຄວາມຮກຽວກບພມປນຍາທອງຖນ ແລະ ມຄວາມຮຮອບຕວ; 3) ມຄວາມຮອນເປນສາກນ, ຮທນກບການປຽນແປງຂອງເສດຖະກດ-ສງຄມ,ສະພາບແວດລອມ ແລະ ຄວາມກາວໜາຂອງວທະຍາສາດ ແລະ ເຕກໂນໂລຊ;ສາມາດປບການຄດ, ການສະແດງອອກ ແລະ ປບວທເຮດວຽກໃຫແທດເໝາະກບສະຖານະການ;

11

3.2 ຈດໝາຍຂອງການສກສາທມລກສະນະມະຫາຊນ ຈດໝາຍຂອງການສກສາ ແມນຂະຫຍາຍໂອກາດໃຫປະຊາຊນລາວບນດາເຜາໄດຮບການສກສາຂນພນຖານຢາງທວເຖງ,ໄດຍກລະດບຄວາມຮຄວາມສາມາດຢາງຕເນອງຕະຫອດຊວດຕາມຄວາມສາມາດຂອງແຕລະຄນ; ສມທບການສກສາໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ ແລະ ສງຄມ; ສງເສມໃຫທວສງຄມມສວນຮວມໃນວຽກງານພດທະນາການສກສາແລະ ການສກສາອບຮມຄນຮນໃໝ ໃຫເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວຢາງຮອບດານແລະ ສມສວນ. 3.3 ລກສະນະມະຫາຊນໃນການສກສາ3.3.1 ການສກສາເພອທກຄນ 1) ການສກສາ ໃຫໂອກາດແກເດກທກຄນໄດເຂາຮຽນ ແລະ ຮຽນຮວມກນໄດໂດຍບຈາແນກຊນເຜາ, ເພດ, ສາສະໜາ ແລະ ຖານະທາງສງຄມ; ເດກທມຮາງກາຍ, ຈດໃຈ ຫ ສະຕປນຍາບສມບນ ແລະ ເດກທມຄວາມຕອງການພເສດ. 2) ສງເສມໃຫທກຄນເອາໃຈໃສຕການສກສາຮາຮຽນຍກລະດບຄວາມຮຄວາມສາມາດ, ມອາຊບ ແລະ ມວຽກເຮດງານທຳ. 3) ຄຽງຄກບການນາໃຊຫກສດແຫງຊາດ, ຕອງສງເສມການພດທະນາ ແລະ ນາໃຊຫກສດທອງຖນ ເພອໃຫແທດເໝາະກບສະພາບຕວຈງຂອງແຕລະທອງຖນ; ມຫກສດສຳລບນກຮຽນພອນສະຫວນ ແລະ ຫກສດສຳລບເດກທມຄວາມຕອງການພເສດ. 4) ສງເສມການກຽມຄວາມພອມກອນເຂາຮຽນຂນ ປ.1 ໃຫເດກທກຄນໂດຍສະເພາະແມນເດກຊນເຜາ, ເດກໃນເຂດຫາງໄກສອກຫກ ແລະ ເດກທມຄວາມຕອງການພເສດ. 5) ຄຽງຄກບການຈດຕງການສອນຫອງດຽວ, ຕອງສງເສມການສອນຫອງ

12

ຄວບໃນເຂດທລະກນດານ, ຫາງໄກສອກຫກ ແລະ ເຂດຊນເຜາເພອຮບປະກນໃຫເດກທກຄນໄດມໂອກາດເຂາຮຽນ ແລະ ເຂາຮຽນຖກຕາມເກນອາຍ. 6) ສງເສມສດສະເໝພາບ, ບດບາດຍງ-ຊາຍ, ປະຊາທປະໄຕ ແລະ ວດທະນະທຳຂອງບນດາເຜາ ໃນໂຮງຮຽນຊນຕາງໆ. 3.3.2 ການສກສາດາເນນໄປບນພນຖານການມສວນຮວມຂອງປະຊາ ຊນ 1) ປກລະດມ ແລະ ຊກຍຊມຊນໃຫມສວນຮວມໃນການພດທະນາ, ປກປກຮກສາ, ຄມຄອງໂຮງຮຽນ ແລະ ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫແກຄ. 2) ສມທບການສກສາໃນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນກບການສກສາໃນຄອບຄວ ແລະ ສງຄມ. ຄອບຄວມບດບາດສຳຄນໃນການສກສາອບຮມລກຫານຂອງເຂາເຈາ ໃຫກາຍເປນຄນດຂອງສງຄມ ແລະ ຄອບຄວກມຄວາມຮບຜດຊອບອນເປນຕນຕຕການສກສາຂອງເດກ. ໂຮງຮຽນຕອງພວພນກບພແມຜປກຄອງນກຮຽນ ເພອເສມຂະຫຍາຍມນເຊອອນດ ແລະ ຕານສງຫຍທຕາງໆທມຜນກະທບຕການສກສາ ແລະ ການພດທະນາເດກ. ຮດຄອງປະເພນ, ຄານຍມຂອງສງຄມ, ສມວນຊນກລວນແຕມບດບາດຕການປະພດປະຕບດ ຂອງເດກ. ດງນນ, ສງຄມກຕອງມສວນຮບຜດຊອບໃນການສກສາອບຮມເດກ. 3) ສງເສມໃຫທວສງຄມເຂາຮວມໃນວຽກງານພດທະນາການສກສາ; ສາງເງອນໄຂ ແລະ ຊກຍໃຫພາກສວນເອກະຊນມສວນຮວມໃນການພດທະນາການສກສາເຊນ: ການສະໜບສະໜນທນການສກສາ, ການຊວຍເຫອທາງດານອປະກອນການຮຽນ-ການສອນ, ການສາງສງອຳນວຍຄວາມສະດວກ, ອາຄານສະຖານທໃນໂຮງຮຽນຂອງລດ; ການສາງຕງ, ປບປງ ແລະ ຂະຫຍາຍໂຮງຮຽນເອກະຊນ ແລະ ຖວາໂຮງຮຽນດງກາວເປນສວນໜງທສຳຄນໃນລະບບການສກສາແຫງຊາດ.

17

ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກ-ລດ, ປດຊະຍາ, ເສດຖະສາດ ແລະ ກດໝາຍ(ລດຖະທຳມະນນ, ກດໝາຍອາຍາ, ກດໝາຍແພງ, ກດໝາຍຄອບຄວ, ກດໝາຍແຮງງານ, ກດໝາຍການສກສາ, ກດໝາຍມນມລະດກ, ກດໝາຍເລອກຕງ, ກດຈະລາຈອນ ແລະ ອນໆ). 1.4 ວທການສກສາອບຮມດານຄນສມບດສກສາ 1) ຈດຕງການຮຽນການສອນຄນສມບດສກສາໃນວຊາຮຽນສະເພາະໃນທກຊນທກສາຍເຊນ: ວຊາຄນ ສມບດສກສາໃນຊນປະຖມສກສາ, ວຊາສກສາພນລະເມອງໃນຊນມດທະຍມສກສາ ແລະ ວຊາການເມອງ ສຳລບໂຮງຮຽນອາຊວະສກສາ, ວທະຍາໄລ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລ; 2) ສກສາອບຮມຄນສມບດຜານວຊາຮຽນຕາງໆ ໃນທກຊນທກສາຍ; 3) ສກສາອບຮມຄນສມບດຜານກດຈະກຳນອກຫກສດ ແລະ ຂະບວນການຕາງໆ; 4) ນາໃຊສ ເຕກໂນໂລຊການສກສາເຂາໃນການສກສາອບຮມຄນສມບດເຊນ: ສສງພມ, ສເອເລກໂຕຣນກ, ອປະກອນຊະນດຕາງໆ, ອນເຕເນດ ແລະ ອນໆ; 5) ສກສາອບຮມຄນສມບດຜານອງການຈດຕງມະຫາຊນ ແລະ ສະໂມສອນຕາງໆ; 6) ສກສາອບຮມຄນສມບດຜານສສານມວນຊນເຊນ: ວທະຍ, ໂທລະພາບ,ໜງສພມ ແລະ ວາລະສານ; 7) ສມທບການສກສາໃນໂຮງຮຽນ ກບການສກສານອກໂຮງຮຽນ, ການອບຮມໃນຄອບຄວ, ຊມຊນ ແລະ ສງຄມ.

16

ເມອງສຳລບໂຮງຮຽນອາຊວະສກສາ, ວທະຍາໄລ ແລະ ມະຫາວທະຍາໄລ. ວຊາຄນສມບດສກສາ ແມນແນໃສສກສາອບຮມໃຫນກຮຽນເປນຄນດຮຈກດາລງຊວດໃນສງຄມຢາງມ ຄວາມສກ, ມຄວາມຮກ ແລະ ມສະຕຊາດ,ຮກບານເກດເມອງນອນ, ຮກພແມ, ຮກທານຜນຳ, ຜອາວໂສ, ຄ, ຜທມບນຄນ, ອາຍເອອຍນອງ, ແລະ ໝເພອນ; ຮກການອອກແຮງງານ, ມຄວາມດໝນພາກພຽນ, ມມາລະຍາດ, ສພາບຮຽບຮອຍ, ສດຊບລສດ, ມຄວາມສາມກຄກບໝເພອນ, ນບຖຮດຄອງປະເພນ, ປກປກຮກສາສງແວດລອມ, ຮປະຕບດລະບຽບກດໝາຍ, ຮສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ ພອມທງປະຕບດຢາງຖກຕອງ. ເນອໃນການຮຽນຕນຕແມນຫວເລອງກຽວກບການປະຕບດລະບຽບວໄນ,ການຮກສາເຄອງຮຽນ ແລະ ເຄອງໃຊ, ການຮກສາຄວາມສະອາດ, ຄວາມຈບງາມ, ຄວາມຮກແພງໝເພອນ, ຄວາມເຄາລບນບຖຜອາວໂສ, ທານຜນຳ ແລະຜທມບນຄນຕປະເທດຊາດ; ການຊວຍວຽກຄອບຄວ, ຄວາມກະຕນຍຮບນຄນພແມ, ຄອາຈານ; ຄວາມກາຫານ, ຄວາມຊສດສຈະລດ, ຄວາມເມດຕາ ແລະ ການເຄາລບສດທຂອງຄນອນ, ສດທເດກ, ສດທມະນດ, ຄວາມດໝນໃນການອອກແຮງງານ ແລະ ການຮຽນ ເປນຕນ. ວຊາສກສາພນລະເມອງ ເປນການສບຕສກສາອບຮມແນວຄດຄນສມບດແກນກຮຽນໃຫມຄວາມຮ ທາງດານວດທະນະທຳ, ຮດຄອງປະເພນ, ລະບຽບກດໝາຍ, ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກ-ລດ, ຄວາມຮທາງດານປດຊະຍາ ແລະ ເສດຖະສາດການເມອງ. ເນອໃນຕນຕແມນຫວເລອງກຽວກບຄວາມສດຊບລສດ, ການເສຍສະລະສດຜນປະໂຫຍດສວນຕວ ເພອສວນລວມ, ການນບຖຕນເອງ ແລະ ຄນອນ,ການມລະບຽບວໄນ, ການມມະນດສຳພນ, ການດຳລງ ຊວດຢຮວມກນຢາງສນຕ, ຄວາມເປນເຈາການ ແລະ ປະດດສາງ, ການດາລງຊວດທມຈດໝາຍ, ສດ ແລະ ພນທະຂອງພນລະເມອງ, ສດທມະນດ; ຄວາມຮກຽວກບວດທະນະທຳ,

13

4) ຮວມມກບອງການຈດຕງສາກນ, ຕາງປະເທດ ແລະ ອງການທບຂນກບລດຖະບານ ເພອພດທະນາການສກສາໃນດານການຂະຫຍາຍໂອກາດເຂາຮຽນ, ການປບປງຄນນະພາບ ແລະ ຄວາມສອດຄອງ ແລະ ການຄມຄອງບລຫານການສກສາ. 5) ສງເສມວຽກງານຄນຄວາວໄຈຂອງບກຄນ, ຂອງຫວໜວຍການຜະລດ, ທລະກດ ແລະ ໜວຍງານ ວຊາການຕາງໆ; ນຳໃຊຜນການຄນຄວາຂອງມະຫາຊນເພອປບປງ ແລະ ຂະຫຍາຍການສກສາ ກຄເຂາໃນ ການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງປະເທດ ແລະ ການປບປງຄນນະພາບຊວດຂອງປະຊາຊນ. 6) ປະສານສມທບກບອງການຈດຕງມະຫາຊນເພອສກສາອບຮມທາງດານແນວຄດການເມອງ, ວຊາສະເພາະ ແລະ ວຊາຊບ. ອງການຈດຕງເຍາວະຊນ,ຊາວໜມ, ແມຍງ ແລະ ກຳມະບານ ລວນແຕມໜາທ ສກສາອບຮມນກຮຽນໂດຍຜານການເຄອນໄຫວ ແລະ ຜານຂະບວນການຕາງໆ.

14

ພາກທ II

ຫກມນການສກສາ

ຫກມນການສກສາ ໝາຍເຖງຫກການ ຫ ຈດໝາຍພນຖານຂອງການສກສາ ທແນໃສສາງຄນຮນໃໝໃຫໄດຮບການພດທະນາຮອບດານ ແລະ ສມສວນທງທາງດານຮາງກາຍ, ຈດໃຈ ແລະ ສະຕປນຍາ (ຄວາມຮຄວາມສາມາດ) ໂດຍໃຫສອດຄອງກບການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງຊາດ ຕາມທດສງຄມນຍມ. ຫກມນການສກສາຂອງລາວປະກອບດວຍຄນສມບດສກສາ, ປນຍາສກສາ, ແຮງງານສກສາ, ພະລະສກສາ ແລະ ສລະປະສກສາ.

1. ຄນສມບດສກສາ1.1 ຄວາມໝາຍຂອງຄນສມບດສກສາ ຄນສມບດໝາຍເຖງພດຕກຳທສະແດງອອກຂອງບກຄນ, ກມຄນ ແລະສງຄມ; ນອກຈາກນນ, ໃນຄວາມໝາຍແຄບ, ຄນສມບດຍງໝາຍເຖງຄວາມດ, ຄວາມປະພດດ, ຄນລກສະນະປະຈຳຕວ. ຄນສມບດ ສກສາ ໝາຍເຖງການສກສາເພອໃຫຜຮຽນເປນຄນດ, ປະພດດ, ມຄນລກສະນະຕາມທຕອງການ ທງທາງດານແນວຄດ, ທດສະນະ, ຄານຍມ ແລະ ພດຕກຳທສະແດງອອກ. ຄນສມບດສກສາມບດບາດສຳຄນໃນການສາງພນລະເມອງດໃຫແກປະເທດຊາດ ເພອໃຫສງຄມມຄວາມສວໄລຍຕທຳ, ມຄວາມສະຫງບ ປາສະຈາກຄວາມຂດແຍງ ແລະ ຫດຜອນປາກດການຫຍທຕາງໆ. 1.2 ຈດໝາຍຂອງຄນສມບດສກສາ ຄນສມບດສກສາເນນການສກສາອບຮມໃຫຜຮຽນມຄນລກສະນະດງນ: 1) ຮກບານເກດເມອງນອນ, ຮກຊາດລາວ ແລະ ພມໃຈໃນຄວາມເປນລາວ; 2) ມຄວາມຮ ແລະ ເຫນຄນຄາຂອງວດທະນະທຳລາວ;ເຄາລບ ແລະ ປະພດ

15

ປະຕບດຕາມຮດຄອງປະເພນ ແລະ ວດທະນະທຳອນດງາມຂອງລາວ; ຮຽນຮກຽວກບວດທະນະທຳຂອງເຜາຕາງໆໃນລາວ ແລະ ວດທະນະທຳສາກນ;ມກຄນຄວາຮຳຮຽນ ແລະ ພດທະນາຕນເອງ; 3) ມລະບຽບວໄນ, ຕນຕວປະຕບດຕາມລະບຽບກດໝາຍ, ມຈດໃຈເປນປະຊາທປະໄຕ, ເຄາລບສດທຂອງຜອນ ແລະ ມນຳໃຈລວມໝ; 4) ມມາລະຍາດທດຕາມກາລະເທສະ, ມເຫດຜນ, ຮໜາທ, ມຄວາມຮບຜດຊອບ, ຊສດ, ດໝນ, ປະຢດ, ອດທນ ແລະ ກງຕເວລາ; 5) ມຄວາມເອອເຟອເພອແຜ, ມຄວາມເສຍສະລະ, ມຄວາມກະຕນຍຮບນຄນ, ມມະນດສຳພນທດ, ມຄວາມສາມກຄກບທກຊນເຜາໃນລາວ ແລະ ເພອນມດໃນໂລກ; ສາມາດດຳລງຊວດຢຮວມກບຜອນຢາງສະຫງບສກ; 6) ມຄວາມກາຫານໃນການສະແດງອອກ, ມຄວາມຄອງແຄວໃນການສສານ, ສາມາດປບຕວໃຫເໝາະສມຕາມກາລະເທສະ ແລະ ສາມາດເຊອມໂຍງເຂາກບພາກພນ ແລະ ສາກນ; 7) ມຄານຍມເປນເຈາຕນເອງ ແລະ ສາງຄວາມເຂມແຂງດວຍຕນເອງ; 8) ມຄວາມຕນຕວໃນການປກປກຮກສາສງແວດລອມ ແລະ ຮກສາຄວາມສະອາດ.

1.3 ເນອໃນຄນສມບດສກສາ ເນອໃນຄນສມບດສກສາປະກອບດວຍການສກສາອບຮມທາງດານຄນສມບດສນທຳປະຕວດ, ຈະລຍະທຳ, ສດທ, ໜາທພນລະເມອງ, ວດທະນະທຳ, ຮດຄອງປະເພນ, ສາສະໜາ, ກດລະບຽບ, ກດໝາຍ, ການເມອງ ແລະ ການປກຄອງ, ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກ ແລະ ລດ ເປນຕນ. ເນອໃນຄນສມບດສກສາສະແດງອອກຢໃນວຊາຮຽນເຊນ: ວຊາຄນສມບດສກສາໃນຊນປະຖມສກສາ, ວຊາສກສາພນລະເມອງໃນຊນມດທະຍມສກສາ ແລະ ວຊາການ