การชกน าใหเกดแคลลสและตนใหมของขาวเหนยวอบล 2 ดวยการเพาะเมลดขาวเหนยวอบล 2 บนอาหารสงเคราะหสตร MS (Murashingr and Skoog, 1962) ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต 2, 4 –D (2,4-Dichrolophenoxy acetic acid) ความเขมขน 0 0.5 1 1.5 2 2.5 และ 3 มก./ล. เปนเวลา 4 สปดาห พบวาอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม 2, 4 –D ทกความเขมขนสามารถชกน าใหเกดแคลลสได ยกเวนอาหารสงเคราะหสตร MS ทปราศจาก 2, 4 –D และพบวาอาหารสตรทเหมาะสมตอการชกน าใหเมลดขาวเหนยวอบล 2 เจรญเปนแคลลสไดด ภายหลงจากการเพาะเลยงในสภาวะทไดรบแสงและทมด คอ อาหารสตร MS ทเตม 2,4-D ความเขมขน 2.5 มก./ล. โดยมเปอรเซนตการสรางแคลลสสงสดเทากบ 61.17 และ 69.50 เปอรเซนต ตามล าดบ และขนาดแคลลสเฉลยสงสดเทากบ 0.51 และ 0.54 ซม. ตามล าดบ จากนนยายแคลลสมาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต BA (N6-benzyladenine) และ Kinetin (6-furfuryl amino purine) ความเขมขน 0 1 2 3 4 และ 5 มก./ล. เปนเวลา 8 สปดาห พบวา อาหารสตร MS ทเตม BA Kinetin ทระดบความเขมขน 2 และ 5 มก./ล. สามารถชกน าใหแคลลสพฒนาเปนตนใหมได Callus induction and plant regeneration in rice (Oryza sativa L.) cv. Niaw Ubon 2 were studied after culturing on MS (Murashige and Skoog, 1962) medium supplemented with 2,4-D (2,4-Dichrolophenoxy acetic acid) at the concentration of 0 0.5 1 1.5 2 2.5 and 3 mg/l, and cultured for 4 weeks. The results showed that the optimal concentration of 2,4-D for callus induction was 2.5 mg/l. The highest percentage of callus induction after culture under light and dark condition were 61.17 and 69.50 percent, respectively. The highest avevages size of callus was 0.51 and 0.54 cm. after culturing under light and dark condition, respectively. Callus were then transferred to MS medium supplemented with BA (N6-benzyladenine) and kinetin (6-furfuryl amino purine) at the concentration of 0 1 2 3 4 and 5 mg/l cutured for 8 weeks. The result showed that MS medium added with 2 and 5 mg/l of BA can induce shoot formation.

ขาวเหนยวเปนขาวทไดรบการคดเลอกและพฒนาพนธจนไดขาวทมเมลดขาวเหนยว เรยวยาว สขาว ขาวเหนยวเมอนงสกจะนมเหนยว และมกลนหอม คณสมบตทส าคญของขาวเหนยวอบล 2 เปนขาวเหนยวมโปรตนสงถง 12.5 เปอรเซนต ปรมาณคารโบไฮเดรต 70 เปอรเซนต ปรมาณอะไมโลส 16 เปอรเซนต และ ยงประกอบไปดวยธาตเหลก สงกะส ทองแดง แคลเซยม และโพแทสเซยม ซงสงกวาขาวขาวดอกมะล 105 นอกจากนลกษณะเดนของขาวเหนยวอบล 2 ทพบนอกจากคณคาทางโภชนาการ คอ มลกษณะทรงกอแผตนเตยแตกกอด ใบสเขยวเขม ใบธงตงตรง รวงแนนปานกลาง คอรวงสน เมลดมน าหนกด อายสนเพยง 90 วน ท าใหสามารถปลกไดถง 3 ครงตอป ดงนนหากไดรบการจดการทเหมาะสมในการปลกอาจสงผลใหมผลผลตตอปสงกวาขาวพนธอนๆ (อนรกษ โพธเอยม และคณะ, 2555) ปจจบนจงไดมการประยกตใชเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพช เพอการขยายพนธพชไดสายพนธทมคณภาพ รวมถงการเพมปรมาณตนพชเพอการขยายพนธ ปรบปรงพนธและการอนรกษ รวมทงดานการคาเชงพาณชย เนองดวยเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชเปนเทคนคทสามารถเพมปรมาณตนพชจ านวนมาก มคณภาพ ใชเวลานอย มเปอรเซนตการกลายพนธต าและไดพชทปราศจากโรค (อภชาต จนละคร, 2555) ดงนนในการศกษาครงนจงมงเนนศกษาความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมตอการชกน าเมลดขาวเหนยวอบล 2 เจรญเปนแคลลส และตนใหม เพอน าขอมลทไดไปประยกตใชในการขยายพนธขาวเหนยวอบล 2 ตอไปในอนาคต

ผลการทดลองท 1 การชกน าใหเกดแคลลสของขาวเหนยวอบล 2

ผลการทดลองท 2 ผลการศกษาอทธพลของ (BA) และ Kinetin ตอการชกน าใหเกดแคลลสพฒนาไปเปนตนใหม

วธด าเนนการทดลอง

1. แกะเปลอกเมลดขาวแลวลางดวยน ายาลางจานจากนน

ลางดวยน าทไหลผาน

2. น าเมลดแชในแอลกอฮอล 70 % เปนเวลา 5 นาท

3. แชสารละลายคลอรอกช 30 % รวมกบ Tween 20 2-3 หยด นาน

30 นาท (เขยาตลอดเวลา)

4. ลางดวยน ากลนทผานการนงฆาเชอแลว 3 ครงๆ ละ 5 นาท

5. ยายไปเพาะเลยงบนอาหารสตร MS+2.4-D ความเขมขน 0 0.5 1

1.5 2 2.5 และ 3 มก./ล.

6. น าไปเพาะเลยงในหองเพาะเลยงทไดรบแสง 16 ซม./วน

บนทกการเกดแคลลส

1. น าแคลลสทไดจากการทดลองท 1 ไปเพาะเลยงบนอาหาร สตร MS ทเตม BA

2. ยายไปเพาะเลยงบนอาหารสตร MS+BA ความเขมขน 0 1 2 3 4

และ 5 มก./ล .

3. น าไปเพาะเลยงในหองเพาะเลยงทไดรบแสง 16 ซม./วน บนทกการเกดตนใหม

ภาพท 2 ตนใหมของขาวเหนยวอบล 2 จากการเพาะเลยงแคลลสบน อาหารสตร MS ทเตม (ก) BA 2 มก./ล. และ (ข) BA 5 มก./ล.

ภาพท 1 เปรยบเทยบอทธพลของสารควบคมการเจรญเตบโต 2, 4-D ตอการชกน าใหเมลดขาวเหนยวอบล 2 พฒนา เปนแคลลส (ก) เมอเพาะเลยงในสภาพทไดรบแสง และ (ข) ในสภาพทมด

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 ก

ข

ข

จากการศกษาอทธพลของ 2,4-D รวมกบอาหารสงเคราะหสตร MS ทเหมาะสมตอการชกน าใหเมลดขาวเหนยวอบล 2 เจรญเปนแคลลส ทระดบความเขมขนทแตกตางกน เมอเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห พบวาอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต 2,4-D ความเขมขนสามารถชกน าใหเกดแคลลสได ยกเวนในอาหารสงเคราะหสตร MS ทปราศจากการเตม 2,4-D ไมสามารถชกน าใหเกดแคลลสได และพบวาอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม 2,4-D ทระดบความเขมขน 2.5 มก./ล. มขนาดแคลลสในสภาพแสง เฉลยสงสด เทากบ 0.51 และในสภาพมด 0.54 ซม. ตามล าดบ ซงแตกตางจากงานวจยของ อนรกษ โพธเอยม และคณะ (2555) รายงานวาอาหารสตร MS ทเตม 2,4-D ความเขมขน 0.5 1 3 และ 5 มก./ล. ซโครส 30 ก./ล. พบวาทกสตรอาหารสามารถชกน าใหเกดแคลลสได แตสตรอาหารทสามารถชกน าใหเกดแคลลสไดขนาดใหญทสดคอ 2,4-D ทความเขมขน 3 มก./ล. จากนนยายแคลลสมาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต BA และ Kinetin ทระดบความเขมขน 0 1 2 3 4 และ 5 มก./ล ทแตกตางกน เพาะเลยงเปนเวลา 8 สปดาห พบวาอาหารสตรทเตม BA 2 และ 5 มก./ล. สามารถชกน าใหแคลลสเกดเปนตนใหมได ซงแตกตางจากงานวจยของ Manman et al. (2013) ศกษาการยายแคลลสไปเพาะเลยงบนอาหารทเตม BAP 0.5 มก./ล. และ IBA 0.1 มก./ล. สามารถชกน าท าใหเกดตนจ านวนมาก

คณะผวจยขอขอบคณสาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน และเจาหนาทสาขาชววทยาทไดอ านวยความสะดวกในการจดหาวสดอปกรณ เครองมอ และสารเคมตางๆ ในการท าวจยในครงน

อนรกษ โพธเอยม รญญการ โปราหา ราร ชอนทอง อรสา จนทมา และ แสงทอง พงษเจรญกจ. 2555. การชกน า แคลลสและการเพาะเลยงเซลลแขวนลอยของขาวเหนยวสายพนธขาวโปรงไคร. การประชมวชาการ แหงชาต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน กรงเทพฯ. Manman, M. A., et al. “Indirect plant regeneration in aromatic rice (Oryza sativa L.) var. ‘Kalijira’ and ‘Chinigura’,” Acta Agriculturae Slovenica. 101 (2013): 231-238.

การทดลองท 1 การชกน าใหเกดแคลลสของขาวเหนยวอบล 2

การทดลองท 2 การศกษาอทธพลของ BA และ Kinetin ตอการชกน าใหแคลลสพฒนาไปเปนตนใหม

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 ข

จากการชกน าใหเกดแคลลสและตนใหมของขาวเหนยวอบล 2 ดวยการเพาะเมลดขาวเหนยวอบล 2 บนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต 2, 4 –D ความเขมขน 0 0.5 1 1.5 2 2.5 และ 3 มก./ล. เปนเวลา 4 สปดาห และเพาะเลยงภายใตสภาวะทไดรบแสง และในทมด พบวาอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม 2, 4 –D ทกความเขมขนสามารถชกน าใหเกดแคลลสได ยกเวนอาหารสงเคราะหสตร MS ทปราศจาก 2, 4 –D (ภาพท 1) และพบวาอาหารสตรทเหมาะสมตอการชกน าใหเมลดขาวเหนยวอบล 2 เจรญเปนแคลลส ไดด เมอเพาะเลยงในสภาวะทไดรบแสง และทมด คอ อาหารสตร MS ทเตม 2,4-D คาวเขมขน 2.5 มก./ล. โดยมมเปอรเซนตการสรางแคลลสสงสดเทากบ 61.17 และ 69.50 เปอรเซนต ตามล าดบขนาดแคลลสเทากบ 0.51 และ 0.54ซม. ตามล าดบ เมอเพาะเลยงในสภาพทไดรบแสงและในสภาพทมด (ตารางท 1 และ 2)

ผลการทดลองท 1 ผลการชกน าใหเกดแคลลสของขาวเหนยวอบล 2

สตรอาหาร 2,4-D มก./ล. เปอรเซนตการเกดแคลลสเฉลย ± S.E. สภาพทไดรบแสง สภาพมด

1 0 - -

2 0.5 37.50±4.725 43.83±6.250 3 1 42.96±7.143 50.14±7.753 4 1.5 50.25±6.820 59.48±8.097 5 2 50.00±9.449 42.86±4.611 6 2.5 61.17±8.448 62.50±47.306 7 3 47.50±5.833 46.88±7.376

ตารางท 1 เปอรเซนตการเกดแคลลสเมอเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตม 2, 4-D ระดบความเขมขนทแตกตางกนและเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาหภายใตสภาพทไดรบแสงและสภาพมด

สตรอาหาร 2,4-D มก./ล. ขนาดของแคลลสเฉลย(ซม.) ± S.E. สภาพทไดรบแสง สภาพมด

1 0 - -

2 0.5 0.54±0.0256 0.52±0.0365 3 1 0.46±0.0428 0.58±0.067 4 1.5 0.49±0.0333 0.52±0.0400 5 2 0.51±0.0229 0.50±0.0368 6 2.5 0.51±0.0294 0.54±0.028 7 3 0.46±0.0264 0.58±0.0280

ตารางท 2 ขนาดของแคลลสเฉลยเมอเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตม 2, 4-D ระดบความ เขมขนทแตกตางกน และเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห ภายใตสภาวะทไดรบแสง และในสภาพทมด

จากนนยายแคลลสมาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตมสารควบคมการเจรญเตบโต BA และ Kinetin ความเขมขน 0 1 2 3 4 และ 5 มก./ล. เปนเวลา 8 สปดาห พบวา อาหารสตร MS ทเตม BA ทระดบความเขมขน 2 และ 5 มก./ล. สามารถชกน าใหแคลลสพฒนาเปนตนใหมได (ภาพท 2)

ผลการทดลองท 2 ผลการศกษาอทธพลของ BA และ Kinetin ตอการชกน าใหแคลลสพฒนาไปเปนตนใหม