คาอธบาย

กฎหมายลกษณะละเมด

โดย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ปดเทพ อยยนยง

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ปดเทพ อยยนยง

2

คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมด

จานวน 150 หนา

ISBN

ปทพมพ สงหาคม 2563

จดพมพโดย ศนยวจยและพฒนากฎหมาย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

239 ถนนหวยแกว ตาบลสเทพ อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200

จานวนพมพ 100 เลม

พมพท

ออกแบบปก นางสาววลยนภสร เจนรวมจต (ภาพประกอบหนาปกจาก Freepik)

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

3

คานา

คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมดเลมน ไดอธบายเน อหากฎหมายละเมดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 5 ตงแตมาตรา 420 ถงมาตรา 448 อนประกอบดวย

(ก) หมวด 1 ความรบผดเพอละเมด ไดอธบายถงองคประกอบของมาตรา 420 ถงมาตรา

437 ภายใตโครงสรางทางกฎหมายของความรบผดเพอละเมดทง 3 โครงสราง ไดแก ความรบผดเพอละเมด

อนเกดจากการกระทาของตนเอง ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน และ ความรบ

ผดเพอความเสยหายอนเกดจากทรพย

(ข) หมวด 2 คาสนไหมทดแทนเพอละเมด ไดอธบายถงเงนทตองชดใชเพอทดแทนความ

เสยหายทเกดขนแกทรพยสนหรอแกบคคล อนเนองมาจากการกระทาละเมด รวมทงทรพยสนทตองคน

ใหแกผเสยหายหรอใชราคาทรพยสน เนองมาจากผเสยหายตองเสยทรพยสนนนไปเพราะละเมด

(ค) หมวด 3 นรโทษกรรม ไดอธบายถงการกระทาละเมดทกอใหเกดความเสยหายแก บคคล

อน แตกฎหมายกนรโทษกรรมให กลาวอกนยหนงผกระทาละเมดในเหตดงกลาวไมตองชดใชคาสนไหม

ทดแทน

ผเขยนหวงเปนอยางยงวาคาอธบายกฎหมายลกษณะละเมดเลมนคงมประโยชนตอนกศกษา

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทลงทะเบยนกระบวนวชา 177215 ส.กม.215 กฎหมายวาดวย

ละเม ด จดการงานนอกส งลาภมควรได (Torts, Management of Affairs Without Mandate and

Undue Enrichment) และผสนใจแสวงหาพนฐานความรทวไปเกยวกบกฎหมายละเมด หากมขอแนะนา

หรอขอผดพลาดประการใด ผเขยนขอนอมรบไวและขออภยมา ณ ทนดวย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ปดเทพ อยยนยง

สงหาคม 2563

ปดเทพ อยยนยง

4

สารบญ

หนา

คานา 3

สารบญ 4

บทนา หลกพนฐานของละเมด 5

บทท 1 ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตนเอง 12

บทท 2 การพพากษาสวนคดละเมดในทางแพง

ไมตองนาองคประกอบกฎหมายอาญามาวนจฉย

63

บทท 3 ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน 66

บทท 4 บคคลหลายคนรวมกนกระทาละเมด 83

บทท 5 ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากทรพย 88

บทท 6 คาสนไหมทดแทน 106

บทท 7 นรโทษกรรม 129

บทท 8 อายความ 137

บรรณานกรม 145

ประวตผเขยน 149

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

5

บทนา

หลกพนฐานของละเมด

กอนจะทาการศกษาหลกเกณฑอนเปนหวใจของละเมดกบองคประกอบของมาตราตาง ๆ

ภายใตโครงสรางพนฐานของความรบผดเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตองขออธบาย

ใหทราบวาละเมดถอเปน “นตเหต” หรออาจกลาวไดวา “ละเมด” เปนสาเหตท กอใหเกดผลในทาง

กฎหมาย สาเหตคอการกระทาละเมดจนไปกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหายหรอผตองเสยหายจากการ

กระทาละเมด ผลทเกดขนคอผกระทาละเมดตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอการนน ผลท

เกดขนวาผกระทาละเมดตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนกมวตถประสงคเพอเยยวยาความ

เสยหายของผเสยหายหรอผตองเสยหายจากการกระทาละเมดใหกลบคนสฐานะเดม

แทจรงแลวนตเหตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หาใช “ละเมด” อยางเดยวไม แต

ประกอบดวย “จดการงานนอกสง” และ “ลาภมควรได” แตในคาอธบายกฎหมายลกษณะละเมดเลมนจะ

ขออธบายเฉพาะนตเหต “ละเมด” ประการเดยวไปกอน

ละเมดเปนนตเหตอยางหนง

“ละเมด” เปนสาเหตทางกฎหมายหรอสาเหตทกอใหเกดผลในทางกฎหมายอยางหนง หรอ

อาจเรยกไดวาละเมดเปน “นตเหต” สาคญอยางหนง ละเมดทถอเปนนตเหตนผกระทาละเมดตอบคคลอน

หรอผทกอใหเกดความเสยหายตอผอน อาจไมไดเคยพบปะกบบคคลอนทถกกระทาละเมดหรอไมไดรจกมก

คนกบผไดรบความเสยหายมากอน ผกระทาละเมดตอบคคลอนหรอผทกอใหเกดความเสยหายตอผอนอาจ

ไมไดสมครใจจะใหเกดเหตละเมดขนมาหรอไมไดกระทาโดยมาดมนมงหมายจะกอใหเกดความเสยหายแก

ผเสยหายหรอผตองเสยหาย แตถากฎหมายบญญตเอาไววาใหผกระทารบผดเพอละเมด ไมวาความรบผด

เพอละเมดดงกลาวนนจะเปนความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของผกระทาละเมดเอง ความรบ

ผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน และความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากทรพย เชน

วานผ กระทาละเมดตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอละเมด ตวอยางเชน นาย ก. ขบ

ปดเทพ อยยนยง

6

รถจกรยานยนตแลนแซงรถกระบะทอยดานหนาลาเขาไปเฉยวชนรถจกรยานยนตของนาย ข. ทแลนสวน

ทางมาในชองเดนรถของนาย ข. จนนาย ข. บาดเจบสาหส การทนาย ข. บาดเจบสาหสเปนผลโดยตรงจาก

การกระทาโดยประมาทของนาย ก. ซงนาย ก. และนาย ข. ไมไดทาสญญาโดยสมครใจวาจะขบรถชนกน

หรอไมไดตกลงกนดวยใจสมครมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธวาจะทาการขบรถชนกน หากแตการกระทา

ของนาย ก. เปนสาเหตทางกฎหมายหรอสาเหตทกอใหเกดผลในทางกฎหมาย (นตเหต) นนกคอนบแตเมอ

เกดการกระทาละเมดโดยประมาทของนาย ก. ขนมาแลว ถอไดวานบตงแตนาย ข.บาดเจบสาหส จากการท

รถยนตของนาย ก. ลาเขาไปเฉยวชนรถจกรยานยนตของนาย ข. เกดขน หนอนเกดจากการกระทาละเมด

หรอหนอนเกดจากนตเหตกเกดขนมานบตงแตนนดวย นาย ก. ผกระทาละเมดยอมกลายเปนลกหนมหนท

จะตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนอนเกดจากการกระทาละเมดของตนเองตอนาย ข.

ผถกกระทาละเมดหรอผเสยหายจากการกระทาละเมด ในขณะเดยวกนนาย ข. ผถกกระทาละเมดยอม

กลายเปนเจาหนในมลหนละเมด (คาพพากษาศาลฎกาทท 5055/2559)

ละเมดตางกบนตกรรม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 149 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “นตกรรม”

หมายความวา การใด ๆ อนทาลงโดยชอบดวยกฎหมาย และดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ

ขนระหวางบคคล เพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ

ไมวาจะเปน "นตกรรม" กดหรอ "ละเมด” กตาม ถอไดวาเปน "บอเกดแหงหน" ทงสน เพราะ

ทงนตกรรมกอาจเปนขอผกพนโดยสมครใจโดยมงใหเกดผลในทางกฎหมายทผเขามาผกพนในนตกรรมสอง

ฝายหรอนตกรรมหลายฝายตองปฏบตการชาระหนตอกน ในทางตรงกนขามนตเหตละเมดไมไดเกดขนจาก

ความสมครใจของทงผ กระทาละเมดและผถกกระทาละเมด แตเม อเกดความเสยหายเกดขนมาแลว

ผกระทาละเมดตองเยยวยาความเสยหายใหผถกกระทาละเมดกลบคนสฐานะเดม สวนจะเปนการเยยวยา

ดวยการการคนทรพย การใชราคาทรพยและการชดใชคาเสยหายกไปวากนในเรองของคาสนไหมทดแทน

เพอละเมด คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมดเลมนจะขอสรปความแตกตางระหวางละเมดกบนตกรรม

ดงตอไปน

ประการแรก หลกเกณฑของนตกรรมตองมการแสดงเจตนาหรอแสดงความประสงคทอยใน

จตใจของออกมา ในทางตรงกนขามนตเหตละเมดเกดขนมาโดยไมตองมการแสดงเจตนาหรอแสดงความ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

7

ประสงคทอยในจตใจของผกระทาละเมดออกมาลวงหนา หากแตเมอมมลหนละเมดเกดขนมาแลว กถอวา

ลกหนผดนดตงแตเวลาทมการกระทาละเมดเกดขนแลว

ประการทสอง หลกเกณฑของนตกรรมตองมการกระทาโดยใจสมคร (สมครใจ) อยบนพนฐาน

ของการแสดงเจตนาโดยอสระ โดยปราศจากการสาคญผด ถกกลฉอฉล ถกขมขหรอถกหลอกใหสาคญผด

แตในทางละเมดอยบนพนฐานของการจงใจหรอประมาทเลนเลอกระทาละเมดหรอกระทาละเมดโดยงดเวน

ในทางกลบกนหากการกระทาดงกลาวตวผกระทาไมไดกระทาโดยจงใจหรอไมไดกระทาโดยประมาท

เลนเลอ เชนวานยอมไมถอเปนการกระทาละเมด ตวอยางเชน จาเลยท 1 เปนธนาคารพาณชย พนกงาน

ของจาเลยท 1 มหนาทตองระมดระวงและตองใชความรความชานาญเปนพเศษตรวจสอบเชคทโจทกสง

จาย หากมการแกไขชอผรบเงนซงเปนขอความสาคญในเชคโดยเหนประจกษ กชอบทจะปฏเสธการใชเงน

เพราะเหตทเปนตวเงนปลอมตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1007 โดยแจงใหโจทกซงเปน

เจาของเชคทราบทนท ไมเชนนนแลวหากมการจายเงนตามเชคไปยอมเปนการประมาทเลนเลออยาง

รายแรงของพนกงานของจาเลยท 1 การทโจทกสงจายเชคพพาทแลว อ. แกไขปลอมแปลงเชคนนภายหลง

ไมอาจถอเปนความประมาทเลนเลอของโจทก การใชเงนไปตามเชคของจาเลยท 1 จะไดรบความคมครอง

เพยงใด ตองเปนไปตามท ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1009 บญญตไว (คาพพากษาศาล

ฎกาท 4759/2557)

ประการทสาม หลกเกณฑของนตกรรมตองมการมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวาง

บคคล เพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ กลาวอกนยหนง “การกอ เปลยนแปลง โอน

สงวน หรอระงบซงสทธ” กคอ “การเคลอนไหวแหงสทธ” ในทางตรงกนขามนตเหตละเมดเกดขนมาโดย

ผกระทาละเมดไมไดมงโดยตรงใหเกดการผกนตสมพนธขนระหวางผกระทาละเมดกบผตองเสยหายจาก

การกระทาละเมด

ประการสดทาย หลกเกณฑของนตกรรมตองทาลงโดยชอบดวยกฎหมาย รวมทงกฎหมาย

เกยวกบความสามารถของบคคลดวย ไมวาจะเปนความสามารถมสทธตาง ๆ และความสามารถในการใช

สทธตาง ๆ กฎหมายกาหนเกณฑเฉพาะและเงอนไขเกยวกบการคมครองความสามารถในการทานตกรรม

ของบคคลบางจาพวกเอาไว 3 จาพวก ไดแก ผเยาว คนไรความสามารถ และคนเสมอนไรความสามารถ

ในทางตรงกนขามหากบคคล 3 จาพวกไปกระทาละเมดตอผอ นหรอบคคลภายนอกแลว ผเยาว คนไร

ความสามารถ และคนเสมอนไรความสามารถกยงตองรบผดในความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทา

ของตนเอง แลวกฎหมายยงกาหนดเอาไวอกวาใหบคคลทมอานาจปกครองหรอบคคลทมหนาทดแลตองรบ

ปดเทพ อยยนยง

8

ผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคล 3 จาพวก เชน บดามารดา ผอนบาล ครบาอาจารย นายจาง

หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลผไรความสามารถ (ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429 และ

มาตรา 430) กตองรบผดรวมกบบคคล 3 จาพวกอยางลกหนรวม เวนแตจะพสจนไดวาบคคลนน ๆ ไดใช

ความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนนหรอไดใชความระมดระวงตามสมควร ตวอยางเชน

มารดาตองรบผดฐานละเมดรวมกบผเยาวดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแก

หนาทดแล มารดาเหนบตรถอปน จงวากลาวตกเตอนบตรไมเชอฟงกลบเอาปนไปซอนเสย พอลบหลง

มารดากเอาปนมาเลนอกถอวา การวากลาวตกเตอนของมารดาเพยงเทานหาเพยงพอกบการทจะตองใช

ความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลของตนในฐานะเปนมารดาไม มารดาจงตองรวมรบผดในการท

บตรประมาทเลนเลอเอาปนยงผอนตาย (คาพพากษาศาลฎกาท 974/2508)

ละเมดตางกบสญญา

“สญญา” หมายถง ขอตกลงระหวางบคคลทงสองฝายหรอบคคลหลายฝายวาจะกระทาการ

หรองดเวนกระทาการอยางใดอยางหนง หากแต “ละเมด” หมายถง สาเหตทมาจากการลวงลาสทธของ

บคคลอน จนไปกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอน ซงกอใหเกดผลในทางกฎหมาย (ผลทตามมา) นนกคอ

การชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาความเสยหายแกบคคลอนทถกลวงลาสทธกลบคนส

ฐานะเดม ซงคาอธบายกฎหมายลกษณะละเมดเลมนจะขอสรปความแตกตางระหวางละเมดกบสญญา

ดงตอไปน

ประการแรก สญญาเปนนตกรรมอยางหนง (นตกรรมสองฝายหรอนตกรรมหลายฝาย) ทเกด

ขนมาจากการตกลงระหวางบคคลสองฝายหรอหลายฝายขนไป เมอมการตกลงทาสญญากนและสญญานน

เกดขนแลวยอมกอใหเกดสทธ หนาทและความรบผดระหวางเจาหนและลกหนตอกน ในทางตรงกนขาม

ละเมดเปนนตเหตทไมไดเกดขนมาจากการตกลงกนระหวางผกระทาละเมดหรอผถกกระทาละเมด ไมวา

ผกระทาละเมดจะมหลายคนแตสงผลรายตอผถกกระทาละเมดเพยงคนเดยวหรอผถกระทาละเมดหลายคน

ไดรบผลรายจากการกระทาอยางหนงอยางใดของผกระทาละเมดเพยงคนเดยว

ประการทสอง สญญาเกดขนจากคาเสนอของผเสนอและคาสนองของผสนองถกตองตรงกน

ชดเจนแนนอน สญญาจงเกดขนได ในทางตรงกนขามการกระทาละเมดไมตองมการแสดงเจตนาระหวาง

ผกระทาละเมดหรอผถกกระทาละเมด หากนบตงแตเมอเกดการกระทาละเมดเกดขน แลวและผถกระทา

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

9

ละเมดไดรบความเสยหายจากการกระทาละเมดเชนวานแลว ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยถอวา

ผกระทาละเมดในฐานะลกหนผดนดตงแตเวลาทกระทาละเมดแลว

ประการสดทาย สญญาถอเปนนตกรรมสองฝายหรอนตกรรมหลายฝาย คสญญายอมตองม

ความมงหมายในการทาสญญา สญญาจงเกดขนมาได หากไมมวตถประสงคในการทาสญญา กยอมไมถอวา

สญญาไดเกดขน ในทางกลบกนละเมดเปนนตเหตทไมไดเกดจากความผกพนเขาทาละเมดระหวางผกระทา

ละเมดหรอผถกกระทาละเมด

การกระทาทเปนการผดสญญาและเปนละเมดในคราวเดยวกน

การกระทาบางอยางอาจเปนการผดสญญาและเปนละเมดในคราวเดยวกน กรณทมกหยบ

ยกขนมาทาการศกษาม 2 กรณ นนกคอ (ก) กรณแรก “สญญาเชา” การทผเชากระทาการอยางหนงอยาง

ใดอนเปนการฝาฝนสญญาเชา การกระทาเชนวาน นกอาจเปนการกระทาละเมดตอผ ใหเชาดวย

ตวอยางเชน สญญาเชาอาคารทงสองฉบบครบกาหนดเวลาเชาตามทไดตกลงกนไวแลว สญญาเชายอม

ระงบลง โดยมพกตองบอกกลาวกอน จาเลยซงเปนผเชามหนาทตองสงคนอาคารทเชาแกโจทกซงเปนผให

เชา การทจาเลยไมยอมสงคนอาคารทเชา เปนการผดสญญาเชาและการทจาเลยยงครอบครองอาคารทเชา

ตอไปโดยโจทกไมยนยอมเปนการกระทาละเมดตอโจทก โจทกยอมมสทธเรยกรองคาเสยหายจากจาเลยได

ทงฐานผดสญญาและฐานละเมด เพยงแตเมอใชสทธเรยกเอาเบยปรบฐานผดสญญาแลวโจทกไมอาจใชสทธ

เรยกรองคาสนไหมทดแทนฐานละเมดได เพราะเปนคาเสยหายมลกรณเดยวกน

สญญาเชาอาคารหองเลขท 10 ขอ 1 วรรคสองระบวา เมอสญญาเชาครบกาหนดหรอสนสด

ลงดวยเหตใดกตาม "ผเชา" ตองสงมอบสถานทเชาคนใหแก "ผใหเชา" ทนท ในกรณท "ผเชา" ไมสามารถสง

มอบสถานทเชาคนใหแก "ผใหเชา" "ผเชา" ยนยอมชาระคาปรบใหแก "ผใหเชา" วนละ 2,000 บาท นบแต

วนครบกาหนดสงมอบจนถงวนทไดสงมอบสถานทเชาคนใหแก "ผใหเชา" เรยบรอยแลว ซงเปนขอตกลง

กาหนดคาเสยหายไวลวงหนาในกรณทผ เชาผดสญญาไมสามารถสงมอบอาคารทเชาคนใหแกผใหเชา

ในทนท โจทกจงมสทธเรยกคาเสยหายตามสญญาเชาขอ 1 วรรคสอง ได แตเบยปรบทกาหนดไวนนสงเกน

สวน ศาลมอานาจลดลงเปนจานวนพอสมควรไดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 383

สญญาเชาอาคารหองเลขท 11 ขอ 8 วรรคสอง ระบวา เมอมการบอกเลกสญญาเชาแลว ไม

วากรณใด ๆ กตาม "ผเชา" จะตองยายออกไปจากทเชาทนท ถาไมขนยายออกไปยอมใหคาเสยหายคาปรบ

ปดเทพ อยยนยง

10

เปนเงนวนละ 2,000 บาท แก "ผใหเชา" ทกวนจนกวาจะขนยายออกไป ซงระบเง อนไขในการยอมให

คาเสยหายเฉพาะกรณมการบอกเลกสญญาเชาเทานน แตกตางจากสญญาเชาอาคารหองเลขท 10 แตแม

จะเปนกรณทสญญาเชาสนสดหรอระงบลงเพราะครบกาหนดเวลาเชาไมเขาเงอนไขทโจทกจะมสทธเรยก

คาเสยหายฐานผดสญญาเชา แตโจทกกมสทธเรยกคาเสยหายจากจาเลยฐานละเมดไดซงโจทกไดบรรยาย

มาในฟองและนาสบถงจานวนคาเสยหายทเกดจากการกระทาละเมดแลว ศาลมอานาจกาหนดคาเสยหาย

ใหตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438

วรรคหนง (คาพพากษาศาลฎกาท 923/2549)

(ข) กรณทสอง “สญญาจางแรงงาน” การทลกจางกระทาการอยางหนงอยางใดอนเปนการฝา

ฝนสญญาจางแรงงาน การกระทาเชนวานนกอาจเปนการกระทาละเมดตอนายจางดวย โดยเฉพาะอยางยง

เมอลกจางมหนาททตองทาตามสญญาจางแรงงานเพอปองกนไมใหเกดผลรายขนตอนายจางหรอลกจางม

หนาททตองทาตามสญญาจางแรงงานเพอใหกจการนายจางดาเนนตอไปโดยไมไดรบความเสยหาย การ

กระทาโดยการงดเวนกระทาหนาททตองทาตามสญญาจางแรงงานของลกจาง โดยเจตนาหรอประมาท จน

ทาใหเกดผลจากการกระทาโดยการงดเวน เชนวานแลวยอมถอวาลกจางกระทาผดสญญาจางแรงงานและ

กระทาละเมดตอนายจางในคราวเดยวกน ตวอยางเชน จาเลยท 1 มหนาทรบเงน ออกใบเสรจรบเงน ลง

รายการรบเงน เลขทใบเสรจและจานวนเงนในสมดควบคมเงน ตอมาจาเลยท 1 ยกยอกเงนคาเชาซอของ

โจทก จาเลยท 2 เปนหวหนาสานก จาเลยท 3 ท 4 เปนพนกงานจดการทรพยสน จาเลยท 5 เปนหวหนา

สานกงานภายหลงจาเลยท 2 คาฟองโจทกบรรยายวาโจทกจางจาเลยท 2 ถงท 5 ใหทางานและมอบหมาย

ใหมหนาทควบคมดแลการจดเกบเงนรวมถงทรพยสนของโจทกแตกลบปลอยปละละเลยจนเปนเหตให

จาเลยท 1 ยกยอกเงนของโจทก ถอวาการปฏบตหนาทของจาเลยท 2 ถงท 5 มความบกพรองและประมาท

เลนเลออยางรายแรงตามระเบยบขอบงคบของโจทกอนเปนสภาพการจางตามสญญาจาง จาเลยท 2 ถงท 5

จงมหนาทตองชดใชคาเสยหายแกโจทกตามสญญาจางในฐานะผบงคบบญชาของจาเลยท 1 จงเปนการฟอง

ขอใหจาเลยท 2 ถงท 5 รบผดท งมลละเมดและมลสญญาจางแรงงาน (คาพพากษาศาลฎกาท

10157/2558)

ในทางกลบกน หากนายจางกระทาการอยางหนงอยางใดอนเปนการฝาฝนสญญาจางแรงงาน

การกระทาเชนวานนกอาจเปนการกระทาของนายจางทผดทงสญญาจางแรงงานและการกระทาดงกลาว

อาจเปนการกระทาละเมดตอลกจางในคราวเดยวกน นายจางตองรบผดทงมลละเมดและมลเหตทกระทา

ผดสญญาจางแรงงาน ตวอยางเชน การทโจทกทงสบรรยายฟองวาจาเลยทงสามซงเปนนายจางไมปฏบต

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

11

ตามกฎหมายวาดวยความปลอดภยในการทางานของลกจาง เปนเหตให ว. ซงเปนลกจางถงแกความตาย

ทาใหโจทกทงสไดรบความเสยหายเปนการฟองขอใหจาเลยทงสามรบผดทงมลละเมดและมลเหตทกระทา

ผดสญญาจางแรงงาน มใชกรณทฟองขอใหจาเลยทงสามรบผดในมลละเมดแตเพยงอยางเดยว ซงในเรอง

ผดสญญาจางแรงงานไมมกฎหมายบญญตอายความไวโดยเฉพาะจงมกาหนดอายความ 10 ป ตาม ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 ผตายลาออกจากงานวนท 1 สงหาคม 2552 อนเปนวนสดทาย

ทจาเลยท 3 ซงเปนนายจางไมปฏบตตามหนาทในการจดสถานททางานใหเปนไปตามกฎหมาย โจทกทงส

ฟองคดนวนท 22 กรกฎาคม 2554 ฟองโจทกทงสในเรองผดสญญาจางแรงงานจงไมขาดอายความ (คา

พพากษาศาลฎกาท 8683/2559)

โครงสรางพนฐานของการศกษากฎหมายละเมดทางแพง

กฎหมายละเมดเปนสวนหนงของกฎหมายแพง อนเปนกฎหมายทวางระเบยบความเกยวพน

ระหวางบคคลเกยวกบสถานภาพของผกระทาละเมดและผถกกระทาละเมด การใชสทธของผถกกระทา

ละเมดในการเรยกคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทน และหนาทของบคคลทจะตองกระทาเพอปองกนไมให

เกดผลรายแกบคคลหนงบคคลใด แตบคคลกลบงดเวนทจกตองกระทาเพอปองกนผลรายนน ซงในประเทศ

ไทยเองนนไดนาเอากฎหมายละเมดมาบญญตเอาไวเปนลายลกษณอกษรในรปแบบของประมวลกฎหมายท

รวบรวมกฎหมายลกษณะเดยวกนมาไวในทเดยวกนใน “ลกษณะ 5” (ตงแตมาตรา 420 ถงมาตรา 452)

แลวจดหมวดหม ไดแก (ก) “หมวด 1 ความรบผดเพอละเมด” (ข) “คาสนไหมทดแทนเพอละเมด” และ (ค)

“หมวด 3 นรโทษกรรม” โดยทง 3 หมวดนเองถอเปนสงทนกศกษาวชากฎหมายละเมดตองทาความเขาใจ

เนอหาและสาระสาคญของแตละมาตรา พรอมกบตองทาความเขาใจเกยวกบหลกกฎหมายทวไปทเกยวของ

เชน หลกความยนยอมไมเปนละเมด (Volenti non fit injuria) และขอยกเวนของหลกดงกลาวภายใต

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 เปนตน

อกประการหนง หากพจารณาเนอหาแตละมาตราของ “หมวด 1 ความรบผดเพอละเมด”

(ตงแตมาตรา 420 ถงมาตรา 437) อาจแบงไดเปน 3 โครงสรางความรบผดดวยกน 3 ความรบผด ไดแก (ก)

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตนเอง (ข) ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทา

ของผอน และ (ค) ความรบผดเพอละเมดอนเกดทรพยกอใหเกดความเสยหาย

ปดเทพ อยยนยง

12

บทท 1

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตนเอง

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตนเอง ไดแก ความรบผดเพอละเมดทเกด

ขนมาจากการกระทาของตวผกระทาละเมดเอง เมอผกระทาละเมดไดกระทาละเมดดวยตนเองตอตว

ผเสยหาย แลวผเสยหายไดรบความเสยหายอยางหนงอยางใดจากการกระทาดงกลาว เชนวานผกระทา

ละเมดตองรบผดดวยตนเอง ทงนการกระทาทถอเปนการกระทาละเมดและผกระทาละเมดตองรบผดเพอ

ละเมดอนเกดจากการกระทาของตนเอง มประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ไดวางหลกใน

เรอง “หลกทวไปของการกระทาละเมด” ดงตอไปน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ทาตอบคคล

อนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธ

อยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทาละเมดจาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”

1.1 หลกทวไปของการกระทาละเมด

หากจะทาการศกษา “หลกทวไปของการกระทาละเมด” ของประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 420 จงขอแยกองคประกอบสาหรบศกษาเอาไวดงตอไปน

1.1.1 ผใดกระทาตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย 1.1.1.1 ผใด

“ผใด” เปนไดทง “บคคลธรรมดา” หรอ “นตบคคล”

ในกรณของ “บคคลธรรมดา” นน ผกระทาละเมดอาจเปนไดทงบคคลทกฎหมายกาหนด

เงอนไขคมครองบคคลบางประเภท โดยจากดความสามารถในการทานตกรรมสญญา หรอเรยกบคคล

ประเภทนวาผหยอนความสามารถในการทานตกรรมสญญา ไดแก ผเยาว คนไรความสามารถและคน

เสมอนไรความสามารถ เหตนเองผเยาว คนวกลจรต คนไรความสามารถและคนเสมอนไรความสามารถจง

สามารถเปนผกระทาละเมดได อกทงยงมตอนตนของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429 มา

กลาวสาทบอกวา “บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตน

ทาละเมด” สวนใครจะตองมารวมรบผดกบผเยาวหรอวกลจรตกตองไปพจารณาดในตอนทายของประมวล

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

13

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429 ทวา “บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตองรบผด

รวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนน”

ในกรณของ “นตบคคล” นน นตบคคลสามารถแสดองออกอยางหนงอยางใดผานทางผแทน

ของนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 70 วรรคสอง ทวางหลกเกณฑเอาไววา “ความ

ประสงคของนตบคคลยอมแสดงออกโดยผแทนของนตบคคล” นนหมายความวาหากผแทนนตบคคล

กระทาภายในกรอบวตถประสงคของนตบคคล ในสวนทจะนาเอามาพจารณาวานตบคคลตองรบผดหรอ

ผแทนของนตบคคลตองรบผดเปนการสวนตว ใหพจารณาถอยคาหรอเนอความของประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 76 วรรคแรกและวรรคสองทวางหลกเกณฑเอาไวดงตอไปน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 “ถาการกระทาตามหนาทของผแทนของนต

บคคลหรอผมอานาจทาการแทนนตบคคล เปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบ

ผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย

ถาความเสยหายแกบคคลอนเกดจากการกระทาทไมอยในขอบวตถประสงคหรออานาจ

หนาทของนตบคคล บรรดาบคคลดงกลาวตามวรรคหนงทไดเหนชอบใหกระทาการนนหรอไดเปนผกระทา

การดงกลาว ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผทไดรบความเสยหายนน”

มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจเกยวกบ “การกระทาละเมดในขณะผแทนของนตบคคลหรอ

ผมอานาจทาการแทนนตบคคลกระทาการตามหนาทและการกระทาดงกลาวอยภายในขอบวตถทประสงค

ของนตบคคล” ไดแก คาพพากษาศาลฎกาท 2512/2529 นตบคคลจะรบผดใชคาสนไหมทดแทนเฉพาะ

ในกรณทเจาหนาทของนตบคคลไดกระทาใหเกดความเสยหายหรอทาละเมดขณะทาการตามหนาทและอย

ภายในขอบวตถทประสงคของนตบคคลเทานนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 พล

ตารวจ ว. กบจาเลยท 2 ท 3 ซงเปนตารวจไปดแลรกษาความสงบเรยบรอยทบานซงจดงานแตตารวจทง 3

ดมสรามนเมามเรองทะเลาะกบพวกชาวบานจนเจาภาพตองเชญใหกลบออกไปเมอไปถงถนนพลตารวจ ว.

ไดกระชากลกเลอนปนในลกษณะขมขพวกชาวบานเปนเหตใหปนลน1นดกระสนปนไปถกโจทกซงนงอยใน

บานงานไดรบบาดเจบพการไปตลอดชวตการทพลตารวจ ว.กระทาดงกลาวเหนไดชดวาเปนเรองสวนตว

ของพลตารวจ ว. และไมเกยวกบการรกษาความสงบเรยบรอยตามวตถประสงคของกรมตารวจจาเลยท 1

กรมตารวจจาเลยท1ซงเปนนตบคคลจงไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทก

ปดเทพ อยยนยง

14

1.1.1.2 “กระทา”

“การกระทา” หมายถง การเคลอนไหวรางกายหรอไมเคลอนไหวรางกาย โดยทผกระทาร

สานกถงการกระทาของตน เชน จาเลยถออาวธปนตดตวออกมาบรเวณทางเดนเทาสาธารณะซงอยตดกบ

ถนนสาธารณะหลงจากมปากเสยงกบโจทก ประกอบกบจาเลยยงรบขอเทจจรงในคดนอกวา จาเลยไดพดข

เขญโจทกวา "มงอยากตายหรอ" การกระทาดงกลาวนบวาเปนการกระทาโดยจงใจทาใหโจทกเสยหาย เปน

การทาละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว โจทกจงเปนผเสยหายโดย

นตนย (คาพพากษาศาลฎกาท 4571/2556)

ในสวนของ “การกระทาโดยการงดเวน” หมายถง การกระทาทผกระทาม “หนาท” จกตอง

กระทาเพอปองกนผลรายไมใหเกดขน ไมวาตวผกระทานนมหนาทจกตองกระทาเพอปองกนผลรายได

กระทาโดยเจตนากดหรอประมาทเลนเลอกตาม แตตวผกระทาเองกลบงดเวนการเคลอนไหวรางกายอน

เปนการกระทาตามหนาททจะตองกระทาเพอปองกนผลราย จนไปกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหายหรอ

ผตองเสยหาย (เทยบไดกบ “งดเวน” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคทาย “การกระทา ให

หมายความรวมถงการใหเกดผลอนหนงอนใดขนโดยงดเวนการทจกตองกระทาเพอปองกนผลนนดวย”

“หนาทจกตองกระทาเพอปองกนผลรายไมใหเกดขน” แบงออกเปน

(ก) “หนาทตามกฎหมาย” ไดแก หนาทกฎหมายบญญตเอาไวใหผ กระทามหนาทตาม

กฎหมาย ทจกตองกระทาเพอปองกนผลรายไมใหเกดขน หากผกระทาทมหนาทตามกฎหมายไดไปงดเวน

การกระทาตามหนาททจะตองกระทาเพอปองกนผลรายอยางหนงอยางใด จนไปกอใหเกดความเสยหายแก

ผคนอนแลว เชนวานผกระทาการโดยงดเวนตองรบผด ตวอยางเชน รอยตารวจเอก ก. ไดรบมอบหมายจาก

สานกงานตารวจแหงชาตใหมาอารกขานาย (เจาหนาทตารวจทมหนาทเฉพาะ) ข. รฐมนตรวาการกระทรวง

คมนาคมเปนการเฉพาะ แตในเวลาทจะตองปฏบตหนาททไดรบมอบหมายจากสานกงานตารวจแหงชาต

รอยตารวจเอก ก. กลบละทงหนาทเวรยามหรอทอดทงหนาทอารกขา โดยไมมเหตผลอนสมควรเปนเหตให

บงเกดความเสยหายตอเสยหายแกนาย ข. จากการทคนรายไดลอบเขาไปทารายนาย ข. ไดในขณะทรอย

ตารวจเอก ก. กลบละทงหนาทเวรยามหรอทอดทงหนาทอารกขา

ในทางกลบกนหากผกระทาทไมมหนาททจะตองกระทาเพอปองกนผลรายอยางหนงอยางใด

จนไปกอใหเกดความเสยหายแกผคนอนแลว เชนวานผกระทาไมตองรบผด ตวอยางเชน แมวาเจาหนาท

ตารวจทวไปไมยอมจบกมโจรลกทรพยสงของมคา (เจาหนาทตารวจทวไป) กไมไดทาใหเจาหนาทตารวจ

ทวไปกลายเปนผกระทาผดฐานลกทรพยไปดวย เพราะเจาหนาทตารวจทวไปไมไดมหนาทเฉพาะทจะตอง

กระทาเพอปองกนผลรายจากการลกทรพยแตอยางใด

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

15

(ข) “หนาทอนเกดจากสญญา” ไดแก การงดเวนไมกระทาหนาททบคคลจกตองกระทาเพอ

ปองกนผลราย แลวหนาของบคคลทดงกลาวเกดจาก “ขอตกลงในสญญา” หรอหนาทของบคคลทมหนาท

ตาม “ขอผกพนในสญญา” สวนจะเปน "สญญา" ทกาหนดหรอระบใหบคคลหนงบคคลใดมหนาททจะตอง

ระมดระวงเพอปองกนผลรายไมใหเกดขนนน ยอมตองเปนสญญาอยางหนงอยางใดในประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย โดยเฉพาะอยางยงสญญาทมกถกหยบยกมาทาการศกษาและออกเปนปญหาทดสอบใน

ระดบชนปรญญาตรและระดบชนเนตบณฑต ไดแก “สญญาจางแรงงาน” และ “สญญาจางทาของ”

มตวอยางของการกระทาผดตอหนาททพงมตามขอผกพนในสญญาและหนาทอนเกดจาก

ความสมพนธในสญญาดงเชน

คาพพากษาศาลฎกาท 7292/2543 มาตรฐานของความปลอดภยในการจดตงสระวายนา

จะตองมเจาหนาทรกษาความปลอดภยและอปกรณในการชวยชวต จาเลยเปนเจาของสระวายนาเปด

ใหบรการแกบคคลทวไปโดยเกบคาบรการจากผมาใชบรการกตองยดถอตามมาตรฐานนนดวย ยงกอนหนา

นกมผ มาใชบรการจมนาในสระวายนาของจาเลยมาแลว จาเลยยงควรตองเพมมาตรการรกษาความ

ปลอดภยใหมากขน แตจาเลยมไดปรบปรงแกไข ถอวาละเวนปฏบตในสงซงตามวสยของผประกอบธรกจ

ใหบรการสระวายนาควรตองปฏบต แมจาเลยจะปดประกาศไวทสระวายนาวาผมาใชบรการสระวายนา

ผปกครองของผมาใชบรการสระวายนาจะตองเปนผดแลรบผดชอบดวยตนเองกไมทาใหจาเลยพนจากความ

รบผด เมอจาเลยไมระมดระวงทาใหไมมผเขาชวยเหลอเดกชาย ภ. ซงจมนาไดทนทวงทและถกตอง ทงไมม

อปกรณชวยชวตทจะปฐมพยาบาล ทาใหสมองขาดออกซเจนเปนเวลานานจนสมองพการจงเปนการกระทา

โดยประมาทเลนเลอของจาเลย

หลงจากออกจากโรงพยาบาลแลว เดกชาย ภ. มอาการทางสมองพการ แขนขาชกเกรงไม

สามารถชวยเหลอตนเองได ตองใหยาลดอาการทางสมองและหากมอาการเกรงกตองทากายภาพบาบดทก

วนเดกชาย ภ. จะตองอยในสภาพชวยเหลอตนเองไมไดเชนนนตลอดไปคาดแลรกษาทจะตองใชจายตอไป

จงเปนคาใชจายอนตองเสยไปเนองจากการกระทาละเมดใหเสยหายแกรางกายในอนาคตเปนคนละสวนกบ

คารกษาพยาบาลทโจทกไดจายไปกอนแลวและไมเปนการกาหนดคาเสยหายซาซอนกน ทงเมอเดกชาย ภ.

อยในสภาพไมสามารถชวยเหลอตนเองได ยอมเสยความสามารถประกอบการงานโดยสนเชงทงในเวลา

ปจจบนและในอนาคต ซงเปนผลโดยตรงจากการกระทาละเมดของจาเลย หาใชไกลเกนเหตไม โจทก

เรยกรองคาเสยหายในการสญเสยความสามารถในการประกอบการงานได

คาพพากษาศาลฎกาท 5259/2551 รถยนตของโจทกไมมบตรตดรถยนตผานเขาออกอาคาร

ชดตดหนากระจกรถยนตตามระเบยบของนตบคคลอาคารชดจาเลยท 1 พนกงานรกษาความปลอดภย

ปดเทพ อยยนยง

16

จะตองดาเนนการแลกบตรหรอใหแจงชอ ทอยของผขบรถยนตทจะผานเขาออกอาคารชด คนเกดเหต

จาเลยท 4 ทาหนาทเปนพนกงานรกษาความปลอดภยบรเวณปอมยามของทางเขาออกอาคารชดเหนแลว

วารถยนตของโจทกไมมบตรตดรถยนตผานเขาออกอาคารชด มไดเรยกใหหยดรถเพอแลกบตรหรอใหผขบ

รถยนตแจงชอ ทอยตามระเบยบ กลบปลอยใหรถยนตของโจทกแลนผานออกไปอนเปนเหตใหรถยนตสญ

หาย เนองจากการปฏบตหนาทโดยบกพรองของจาเลยท 4 เปนการประมาทเลนเลอกระทาละเมดตอโจทก

จาเลยท 3 ซงเปนนายจางตองรวมรบผดกบจาเลยท 4

ทหยบยกใหพจารณาทงคาพพากษาศาลฎกาท 7292/2543 และคาพพากษาศาลฎกาท

5259/2551 ไมเพยงเปนเรองประเดนการกระทาละเมดของจาเลยผเปนลกจางทกระทางดเวนโดยประมาท

การทจกตองกระทาเพอปองกนผลรายนน แตยงมประเดนในเรองความรบผดของนายจางในกรณทลกจาง

ทาละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 425 อกดวย เพราะหากลกจางไดกระทาไปใน

ทางการทจางนน นายจางกตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมดซงลกจางไดกระทาไปในทางการท

จางดวย (ในสวนนจะไปอธบายเพมเตมในสวนของ “ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของ

บคคลอน” )

(ค) “หนาทอนเกดจากการกระทาครงกอนของตน” ไดแก การใหเกดผลรายอยางหนงอยาง

ใดโดยงดเวนการทจกตองกระทาเพอปองกนผลนน หมายความรวมถงหนาทโดยเฉพาะจะทเกดขนมาจาก

การกระทาครงกอนของตนดวย หนาททจะปองกนภยนตรายอนเกดจากการกระทากอนของตนนนยอมเกด

ขนมาจากการกระทาของผกระทานาจะกอใหเกดภยนตรายอยางใดอยางหนงอยางใดหรอการกระทาของ

ผกระทาทสรางโอกาสทจะทาใหเกดความสญเสยอยางหนงอยางใด ผกระทายอมมหนาทตองปองกน

ภยนตรายนน เชน นาย ก. เหนผสงอายกาลงจะขามถนนเลยอาสาสมครเขาไปชวยเหลอพาขามถนนจนไป

ถงเกาะกลางถนน แตพาผสงอายเดนไปถงเกาะกลางแลว กลบทงผสงอายไวเกาะกลางถนนเพยงลาพง ครน

ผสงอายเดนขามถนนจากเกาะกลางเพยงคนเดยวโดยลาพงกไดถกรถบรรทกชนจนถงแกความตาย เชนวาน

ถอไดวานาย ก. งดเวนหนาทอนเกดจากการกระทาครงกอนของตน แลว เปนตน

มตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจเกยวกบการงดเวนหนาทอนเกดจากการกระทาครง

กอนของตนดงเชน

คาพพากษาศาลฎกาท 16412/2555 ในเวลาเกดเหตจาเลยพาผเสยหายท 2 ซงเปนหญงคน

รกนงซอนทายรถจกรยานยนต ระหวางทางไดเกดอบตเหตรถจกรยานยนตทจาเลยขบลมลงทาใหผเสยหาย

ท 2 ตกจากรถจกรยานยนตไดรบอนตรายสาหสนอนหมดสตในพงหญาขางทาง แลวจาเลยหลบหนไมให

ความชวยเหลอ ทงใหผ เสยหายท 2 นอนหมดสตในทเกดเหต เปนเวลานานถง 8 วน และไมแจงให

ผเสยหายท 1 ซงเปนมารดาทราบ จนมผไปพบผเสยหายท 2 จาเลยยอมเลงเหนผลไดวา การงดเวนไมให

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

17

ความชวยเหลอ ผเสยหายท 2 อาจถงแกความตายได เมอผเสยหายท 2 ไมถงแกความตาย จาเลยจงม

ความผดฐานพยายามฆาผอนตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 288 ประกอบมาตรา 80 และมาตรา 59

วรรคทาย

งดเวนกบละเวนแตกตางกน

ในบางตาราผเขยนตาราไดใชคาวา “งดเวน” กบ “ละเวน” อธบายระคนกนไปวาทงสองคาน

เปนคาไวพจนหรอเปนคาทมความหมายตรงกน แตแททจรงแลวเปนคาศพทในทางกฎหมายระหวางคาวา

“งดเวน” กบ “ละเวน”มความหมายแตกตางกน แมวา “งดเวน” กบ “ละเวน” ถอเปนการกระทาโดยไม

เคลอนไหวรางกายโดยรสานกในทานองคลายคลงกนกตาม

การกระทาการ“งดเวน” ไมกระทาหนาททบคคลจกตองกระทาเพอปองกนผลรายนน บคคล

จกตองกระทาเพอปองกนผลรายตองม “หนาทโดยเฉพาะ” ทจะตองกระทาเพอปองกนผลรายดงทไดกลาว

มาในขางตน ไดแก หนาทตามกฎหมาย หนาทตามสญญา และหนาทอนเกดจากการกระทาครงกอนของตน

ในทางตรงกนขามการกระทาการ “ละเวน” บคคลจกตองกระทาอยางพลเมองดทวไปหรอตาแหนงหนาท

ทวไปตองม “หนาทโดยทวไป” เชน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 374 ผใดเหนผอนตกอยในภยนตราย

แหงชวตซงตนอาจชวยไดโดยไมควรกลวอนตรายแกตนเองหรอผอนแตไมชวยตามความจาเปน ตองระวาง

โทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ เปนตน

1.1.1.3 “ตอบคคลอน”

1.1.1.3.1 บคคลอน

“บคคลอน” ไดแก บคคลอนซงไมใหตนเองกลาวอกนยหนงการกระทาละเมดตองเปนการ

กระทาตอผอนหรอบคคลอน หาใชกระทาตอตนเองไม ถากระทาตอตนเอง แลวตนเองไดรบความเสยหาย

ยอมไมถอเปนละเมด แตถากระทาตอบคคลอน แลวบคคลอนไดรบความเสยหายยอมถอเปนละเมด บคคล

อนจะเปน “บคคลธรรมดา” หรอ “นตบคคล” กได

(ก) กรณ “บคคลธรรมดา” ไดแก บคคลทสามารถมสทธและหนาทตามกฎหมาย เชน ผเยาว

ผบรรลนตภาวะ คนวกลจรต คนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ บคคลในครอบครว ฯลฯ

สาคญวาบคคลธรรมดาตองมสภาพบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 15 วรรคแรก

“สภาพบคคลยอมเรมแตเมอคลอดแลวอยรอดเปนทารกและสนสดลงเมอตาย” ในทางกลบกนทารกใน

ครรภมารดายอมไมมสภาพเปนบคคลจงไมอาจถกทาละเมดได

ปดเทพ อยยนยง

18

(ข) กรณ “นตบคคล” ไดแก บคคลทกฎหมายสมมตขนมาเพอดาเนนกจการหรอกจกรรม

อยางหนงอยางใด ซงกฎหมายใหเปนบคคลอกประเภทหนงทมใชบคคลธรรมดา โดยตองพจารณาวาขณะท

มการกระทาละเมดนน ผกระทาละเมดไดกระทาละเมดในขณะทนตบคคลนนมสภาพเปนนตบคคลตาม

กฎหมายแลว ถาเปนการกระทาละเมดในชวงกอนทนตบคคลนนจะมสภาพเปนนตบคคลตามกฎหมาย เชน

วานยอมไมถอวาเปนการกระทาละเมดตอนตบคคล เชน ในขณะทเกดเหตละเมดขนนนหางหนสวน

จากดสหมตรหลอยางยงมไดจดทะเบยนเปนนตบคคล ตามกฎหมายถอวาเปนหางหนสวนสามญ โจทกใน

ฐานะผเปนหนสวนของหางหนสวนดงกลาว ยอมมอานาจฟองรองจาเลยท 2 และท 3 ใหรวมรบผดในผล

แหงการละเมดซงลกจางของจาเลยท 2 ท 3 ไดกระทาตอทรพยสนของหางหนสวนนนได และอานาจฟอง

หรอสทธเรยกรองของโจทกทมตอผกระทาละเมดตอทรพยนนเปนบคคลสทธ มใชทรพยสทธทตดตามไป

กบตวทรพย เมอสทธดงกลาวไดเกดมขนแลว แมตอมาหางหนสวนจากดสหมตรหลอยางไดจดทะเบยนเปน

นตบคคลตางหากจากผเปนหนสวนทงหลายซงรวมเขากนเปนหางหนสวนนนกตาม อานาจฟองหรอสทธ

เรยกรองดงกลาวกหาโอนไปยงหางหนสวนจากดสหมตรหลอยางดวยไม โจทกจงมอานาจฟองคดนได

รถยนตของจาเลยทชนรถโจทกไดประกนไวกบบรษทประกนภย เมอเกดเหตแลวตวแทนบรษทประกนภย

ไปตรวจ เหนวารถฝายจาเลยผด จงไดรบรถโจทกไปซอมให ไดมการไปทาบนทกกนทสถานตารวจม

ขอความตอนหนงวา สวนคาเสยหายนอกจากการซอมซงบรษทประกนภยรบผดชอบ ตวแทนของโจทกจะ

ไปเจรจาตกลงกนเองกบจาเลยท 2 ผเปนเจาของรถคนทเปนฝายชนตอไป บนทกนเปนเพยงบนทกระหวาง

ตวแทนโจทกกบตวแทนบรษทประกนภยเทานน โจทกหามหนาทแจงใหจาเลยทราบไม (คาพพากษาศาล

ฎกาท 2510/2516)

1.1.1.3.2 ผเสยหายเปนพเศษ

“บคคลอน” อาจเปนไดทง “ผเสยหายทวไป” หรอ “ผเสยหายเปนพเศษ”

ก. “ผเสยหายทวไป” ไดแก เอกชนรายหนงรายใดทไดรบความเสยหายจากการกระทาของ

ผกระทาละเมด แลวเอกชนรายดงกลาวไดรบความเสยหายอยางทวไปหรอไดรบความเสยหายอยาง

ผ เสยหายท วไปพงจะไดรบจากการกระทาดงกลาว ตวอยางเชน จาเลยสรางสะพานลอยกดขวาง

ทางเขาออกบานโจทกเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหายเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะ

เปนไปตามปกตและเหตอนควร โจทกยอมมสทธทจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนให

สนไปได ถงแมจาเลยจะสรางสะพานลอยเพอสาธารณประโยชนและโจทกจะมสทธนารถยนตเขาออก

ระหวางถนนกบบานโจทกโดยผานทางเทาหรอไมกตาม การทจาเลยสรางสะพานลอยดงกลาวกเปนการ

ละเมดตอโจทก (คาพพากษาศาลฎกาท 931/2523)

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

19

ข. “ผเสยหายเปนพเศษ” ไดแก เอกชนรายหนงรายใดทไดรบความเสยหายเปนพเศษจาก

การกระทาของของผกระทาละเมด แลวเอกชนรายดงกลาวไดรบความเสยหายเปนพเศษ โดยมากมกเปน

เรองทเอกชนรายหนงรายใดไดรบประโยชนจากการใชทางสาธารณะหรอสาธารณสมบตของแผนดนยงไป

กวาคนทวไป แลวเอกชนรายอนกลบมากระทาการอยางหนงอยางใดจนไปกระทบสทธทจะใชประโยชนจาก

การใชทางสาธารณะหรอสาธารณสมบตของแผนดนตามปกต ตวอยางเชน ถนนสาธารณะอยในความดแล

ของสขาภบาล แตประชาชนทวไปกมสทธใชประโยชนรวมกน โจทกมทดนและบานเรอนอยตดถนน

สาธารณะดงกลาวยอมไดรบประโยชนจากการใชถนนสาธารณะนนยงกวาบคคลทวไปการทจาเลยปลก

สรางโรงเรอนปดกนถนนสาธารณะเปนเหตใหโจทกไมอาจใชประโยชนไดตามปกตโจทกยอมไดรบความ

เสยหายเปนพเศษ จงมอานาจฟองใหจาเลยรอถอนสงปลกสรางออกไปได จาเลยปลกสรางโรงเรอนลงในท

พพาทอนเปนการละเมดสทธของโจทกในอนทจะใชประโยชนจากทพพาทดงกลาว เมอจาเลยยงไมรอถอน

โรงเรอนออกจากทพพาท การกระทาละเมดของจาเลยยงคงมอยตลอดไป คดโจทกไมขาดอายความ (คา

พพากษาศาลฎกาท 2559/2532)

อกประการหนง “ผเสยหายเปนพเศษ” อาจเปนเอกชนรายหนงรายใดทเปน “ผครอบครอง”

ทสาธารณะหรอทสาธารณสมบตของแผนดนมาอยกอน แมวาการครอบครองทสาธารณะหรอทสาธารณ

สมบตของแผนดนนนจะเปนการครอบครองทไมชอบดวยกฎหมายกตาม แตหากมเอกชนรายอนเขามาแยง

การครอบครองนน การแยงการครอบครองของเอกชนรายอนเชนวานถอเปนการกระทาละเมดตอเอกชน

รายหนงรายใดทเปนผครอบครองทสาธารณะหรอทสาธารณสมบตของแผนดนมาอยกอนแลว มคา

พพากษาศาลฎกาทนาสนใจไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 2967/2524 แมพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507 มาตรา

14 จะบญญตวาในเขตปาสงวนแหงชาต หามมใหบคคลใดยดถอหรอครอบครองทดน กเปนเพยงบทบญญต

ทใชบงคบระหวาง รฐกบราษฎร ซงเปนผลใหราษฎรทเขายดถอครอบครองทดนไมไดสทธครอบครองโดย

ชอบดวยกฎหมายทงไมอาจอางสทธใด ๆ ใชยนรฐได แตในระหวางราษฎรดวยกนผท ครอบครองใช

ประโยชนอยกอน ยอมมสทธทจะไมถกรบกวนโดยบคคลอน ดงนน หากขอเทจจรงฟงไดวาทนาพพาทเปน

ทดนปาสงวนแหงชาตและโจทกเปนฝายครอบครองใชประโยชนในทนาพพาทอยกอนแลวจาเลยเขาไปแยง

การครอบครองอนเปนการรบกวนสทธของโจทก โจทกยอมมอานาจฟองเพอปลดเปลองการรบกวนสทธ

ของโจทกและ เรยกคาเสยหายได

1.1.1.3.3 ผครอบครองเปนผเสยหาย

“สทธครอบครอง” ไดแก สทธทจะยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตนหรอมบคคลอน

ยดถอไวให

ปดเทพ อยยนยง

20

“ผมสทธครอบครอง” ไดแก ผมสทธทจะยดถอทรพยสน ไมวาทรพยสนดงกลาวจะเปน

อสงหารมทรพยกดหรอสงหารมทรพยกตามโดยเจตนาจะยดถอเพอตนหรอมบคคลอนยดถอไวให

หากมบคคลหน งบคคลใดมากระทาการอนกระทบตอสทธครอบครอง ทาใหผ มสทธ

ครอบครองไมอาจใชสอยทรพยนนตามปกต เชนวานเปนการกระทาละเมดตอสทธครอบครอง บคคลท

กระทาละเมดตอสทธครอบครองจะตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการละเมดสทธครอบครอง

ตวอยางเชน

(ก) การละเมดตอสทธครอบครอง “สงหารมทรพย” เชน โจทกไมใชเจาของกรรมสทธรถ

พพาท แตมสทธใชและมหนาทบารงรกษาตามทกรมตารวจมอบหมาย เมอจาเลยกระทาละเมดเปนเหตให

รถเสยหายใชการไมได ในขณะทโจทกครอบครองใชสอยอย ยอมถอไดวามขอโตแยงเกยวกบสทธและ

หนาทของโจทกเกดขนแลว โจทกยอมมอานาจฟองจาเลยได (คาพพากษาศาลฎกาท 2942/2526)

(ข) การละเมดตอสทธครอบครอง “อสงหารมทรพย” เชน โจทกเปนเจาของกรรมสทธหอง

ชดซงเปนทรพยสวนบคคลตาม พระราชบญญตอาคารชด พ.ศ.2522 มาตรา 4 โจทกในฐานะเจาของ

ทรพยสนยอมมสทธตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336 แมนตบคคลอาคารชดจาเลยท

1 มหนาท รบผดชอบจดการและดแลรกษาทรพยสวนกลางของอาคารชดพพาทแลการออกระเบยบ

ขอบงคบของจาเลยท 1 อนเปนประโยชนตอเจาของรวมเพอใหบรรลวตถประสงคของอาคารชดตาม

ขอบงคบของจาเลยท 1 ขอ 7 (1) (5) แตตาม พระราชบญญตอาคารชด พ.ศ.2522 มาตรา 33 วรรคสอง

จาเลยท 1 มสทธเพยงจดการและดแลรกษาทรพยสวนกลางและมอานาจกระทาการใด ๆ เพอประโยชน

ตามมตของเจาของรวมเทานน ไมมอานาจกระทาการใดเปนการรบกวนสทธหรอเสอมความสะดวกในการ

ใชทรพยสวนบคคลของเจาของรวม แมโจทกคางชาระคาใชจายสวนกลางตอจาเลยท 1 แตจาเลยท 1 ก

ชอบทจะไปวากลาวเปนอกคดตางหาก มใชออกระเบยบเพอบงคบโจทกใหตองปฏบตตามระเบยบทจาเลย

ท 1 กาหนดโดยหลกเลยงการทจะฟองรองบงคบคดตามกฎหมาย การออกระเบยบขอบงคบทจะไมสงมอบ

บตรผานประตนรภยใหแกโจทกซงคางชาระคาใชจายสวนกลางอนทาใหโจทกเสอมเสยสทธในการใชสอย

ทรพยสวนบคคล จงไมสามารถบงคบเอาแกโจทกได การทจาเลยท 1 ทาประตนรภยปดกนและไมยอมมอบ

บตรผานประตนรภย จงเปนการรบกวนสทธและทาใหเสอมความสะดวกแหงสทธของโจทกในฐานะเจาของ

รวมในอนทจะเขาไปใชทรพยสวนบคคล ถอวาเปนการจงใจทาละเมดตอโจทก (คาพพากษาศาลฎกาท

8512/2553)

1.1.1.3.4 ผเสยหายจากการทาละเมดระหวางคสญญาในเอกเทศสญญาดวยกนหรอการ

ทาละเมดระหวางคสญญาฝายหนงฝายใดในเอกเทศสญญากบบคคลภายนอก

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

21

(ก) ผเชาเปนผเสยหาย

“สญญาเชาทรพย” ไดแก สญญาซงบคคลหนงเรยกวา “ผใหเชา” ตกลงใหบคคลอกคนหนง

เรยกวา “ผเชา” ไดใชหรอไดรบประโยชนอยางใดอยางหนง ชวระยะเวลาอนมจากดและเชาตกลงจะใหคา

เชาเพอการนน

หากมบคคลหนงบคคลใดมากระทาการอยางหนงอยางใดอนเปนการรบกวนการใชหรอไดรบ

ประโยชนอยางใดอยางหนงแลว บคคลดงกลาวยอมถอวาไดกระทาละเมดตอผเชาและบคคลดงกลาว

จะตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการละเมดนน กลาวอกนยหนงผเชาทถกกระทาละเมด

สามารถเรยกรองคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนจากการกระทาละเมดสทธทจะไดใชหรอไดรบประโยชน

อยางใดอยางหนง

อกประการหนงตวผเชาตองม “สทธครอบครอง” ทรพยสนทเชาแลว กลาวอกนยหนงผเชา

ตอง “เขาครอบครอบตามความเปนจรง” เรยบรอยแลว (ไมวาจะเปนการทาสญญาเชาเปนลายลกษณ

อกษรหรอเปนการทาสญญาเชาดวยวาจากตาม) จงจะถอวาผเชาดงกลาวมสทธครอบครอง หากใครมา

กระทาการอนรบกวนสทธครอบของของผ เชา ผ เชากสามารถเรยกใหผ กระทาการอนรบกวนสทธ

ครอบครองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนได

คาพพากษาศาลฎกาท 675/2518 ป. และจาเลยท 2 ท 3 กบพวกรวม 8 คน เขาหนสวนทา

การขายอาหารในภตตาคารน.โดยเชาภตตาคาร น. มาจากบรษท น.ตอมาผเปนหนสวนดงกลาวไดกอตง

บรษทโจทกขนโดย ป. กบจาเลยท2 ท 3เปนผเรมกอการในการประชมตงบรษทโจทกครงแรกทประชมไดม

มตใหถอเอาสญญาเชาท ป. และจาเลยท 2 ท 3 ผเรมกอการทาไวกบบรษท น. เปนสญญาเชาทผกพน

บรษทโจทกและตอมาเมอจาเลยท 1กบพวกเขาแยงดาเนนกจการภตตาคาร น. บรษท น. กไดแจงใหบรษท

โจทกทราบวาการบกรกและยดกจการภตตาคาร น. เปนการกระทาของจาเลยท 1 เทานนไมเกยวกบบรษท

น. ใหบรษทโจทกเขาดาเนนกจการภตตาคารตอไปดจเดม ขอเทจจรงเปนดงน จงนาเชอวาบรษทโจทกเขา

ครอบครองภตตาคาร น. โดยสวมสทธการเชาจากหางหนสวนผเชาเดมบรษทโจทกจงฟองขอใหขบไลจาเลย

ซงบกรกเขาแยงการครอบครองและเรยกคาเสยหายได แมโจทกจะไมมหนงสอสญญาเชากบบรษท น. ตอ

กนไว โจทกกมอานาจฟองจาเลย เพราะโจทกไมไดฟองบงคบคดเกยวกบสญญาเชาภตตาคาร น. แตอยาง

ใด

ปดเทพ อยยนยง

22

(ข) ผเชาซอเปนผเสยหาย

“สญญาเชาซ อ” คอ สญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคาม นวาจะขาย

ทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแก “ผเชา” โดยเงอนไขท “ผเชา”ไดใชเงนเปนจานวน

เทานนเทานคราว

สญญาเชาซอเปนสวนผสมของ “สญญาเชา” และ “คามนวาจะซอขาย” ผเชาซอเองอาจ

ไมใชเจาของกรรมสทธในทรพยสนทตนไดเชาซอ แตเมอไรกตามทรพยสนทเชาซอตกเปนสทธ (กรรมสทธ)

แกผเชาซอกตอเมอผเชาซอไดใชเงนจนครบตามทตกลงไวโดยการชาระครบทกงวด ในระหวางทผเชาซอ

กาลงชาระเงนเปนงวด ๆ ตามขอตกลงในสญญาเชาซอ ผเชาซอยอมม “สทธครอบครอง” สามารถไดใช

หรอไดรบประโยชนอยางใดอยางหนงจากทรพยสน

(ค) ผรบจางเปนผเสยหาย

“สญญาจางทาของ” คอ คอสญญาซงบคคลคนหนง เรยกวา “ผรบจาง” ตกลงจะทาการงาน

สงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวา “ผวาจาง” และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอ

ผลสาเรจแหงการททานน เชน นาย ก. ผวาจางไปจางนาย ข. ผรบจางซอมรถยนต มปญหาตามมาวาใน

ขณะทรถยนตอยในความครอบครองของนาย ข. ผรบจาง แลวเจาของรถยนตผวาจางกลบไมยอมมารบ

รถยนตคนตามกาหนดเวลาเนองจากคาจางซอมรถยนตสง ตอมาผรบจางซอมรถยนตกลบเอารถยนตไปขบ

ขแลวรถยนตดงกลาวถกชนไดรบความเสยหาย เชนนถอวาผรบจาง “มสทธครอบครอง” และเมอมบคคลท

สามหรอบคคลภายนอกมากระทาการอยางหนงอยางใดอนกระทบตอ “สทธครอบครอง” ผรบจางดงกลาว

จงสามารถฟองรองเรยกคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนจากบคคลทสามหรอบคคลภายนอกผกระทา

ละเมดได

คาพพากษาศาลฎกาท 2431/2523 เจาของนารถจกรยานยนตมาจางรานโจทกซอมแลวไม

มารบคนเพราะคาจางสง โจทกจงเอามาใชขบข แลวถกรถจาเลยชนไดรบความเสยหาย กรณนโจทกเปนผ

ครอบครองรถจกรยานยนตโดยชอบดวยกฎหมาย และจะตองรบผดตอเจาของรถหากรถนนตองเสยหาย

โจทกจงมอานาจฟองใหจาเลยซงเปนผละเมดชดใชคาเสยหายเกยวกบรถจกรยานยนตคนนนแกโจทกได

(ง) ผรบฝากทรพยเปนผเสยหาย

“สญญาฝากทรพย” คอ คอสญญาซงบคคลคนหนง เรยกวา “ผฝาก” สงมอบทรพยสนใหแก

บคคลอกคนหนง เรยกวา “ผรบฝาก” และผรบฝากตกลงวาจะเกบรกษาทรพยสนนนไวในอารกขาแหงตน

แลวจะคนให

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

23

การกระทาของผรบฝากทรพยทขาดความระมดระวง แลวไปทาใหผฝากทรพยไดรบความ

เสยหาย จงเปนการกระทาละเมดและผดสญญาฝากทรพยตอผฝากไปในคราวเดยวกน มคาพพากษาท

นาสนใจไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 6280/2538 ลายมอชอผสงจายเชคพพาทปลอมมใชลายมอของโจทก

ดงนนจาเลยจงไมอาจบงคบการใชเงนจากโจทกซงเปนคสญญาไดจาเลยจงหาหลดพนความรบผดตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1008 วรรคหนง จาเลยประกอบธรกจการธนาคารเปนทไววางใจ

ของประชาชนการรบฝากเงนเปนธรกจอยางหนงของจาเลยและการจายเงนตามเชคทมผมาขอเบกเงนจาก

ธนาคารเปนงานสวนหนงของจาเลยซงจะตองปฏบตอย เปนประจาจาเลยยอมมความชานาญในการ

ตรวจสอบลายมอชอในเชคยงกวาบคคลธรรมดาทงตองมความระมดระวงในการจายเงนตามเชคยงกวา

วญญชนทวไปการทจาเลยจายเงนตามเชคพพาท2ฉบบโดยทลายมอชอผสงจายปลอมจงเปนการขาดความ

ระมดระวงเปนการกระทาละเมดและผดสญญาฝากทรพยตอโจทกจาเลยจะอางขอตกลงตามคาขอเปดบญช

กระแสรายวนทวาจาเลยตองเกบรกษาสมดในทปลอดภยและถาสมดเชคหายตองแจงใหโจทกทราบทนท

เปนขอยกเวนวาโจทกตกอยในฐานเปนผตองตดบทมใหยกขอลายมอชอปลอมขนเปนขอตอสตามมาตรา

1008 วรรคหนง ตอนทาย หาไดไม จาเลยมอบสมดเชคไวใหแกโจทกเพอสงจายเงนตามเชคกอนหนานน

เชคพพาท2ฉบบรวมอยในสมดเชคทอยในความครอบครองของโจทกขอเทจจรงทวาเชคพพาทตกไปอยใน

ความครอบครองของบคคลอนจนกระทงสามารถนาแบบพมพเชคทงสองฉบบมาปลอมลายมอชอโจทกได

นนเปนการแสดงใหเหนวาโจทกละเลยไมระมดระวงในการดแลรกษาแบบพมพเชคดงกลาวอนถอไดวา

โจทกมสวนกอใหเกดความเสยหายดวยการกาหนดคาเสยหายแกโจทกเพยงใดตองอาศยพฤตการณเปน

ประมาณศาลกาหนดใหจาเลยใชเงนตามเชคพพาทเพยงบางสวน

เกยวกบสญญาฝากทรพยมอกประเดนหนงทจะตองพจารณา นนกคอ ผรบฝากทรพยม

“หนาท” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 659 “ถาการรบฝากทรพยเปนการทาใหเปลาไม

มบาเหนจไซร ทานวาผรบฝากจาตองใชความระมดระวงสงวนทรพยสนซงฝากนนเหมอนเชนเคยประพฤต

ในกจการของตนเอง” นนหมายความวาผ รบฝากทรพยม “หนาทจาตองใชความระมดระวง” สงวน

ทรพยสนซงฝากอยดวยนน อนเปนหนาทเกดจากนตกรรมสญญาผก “นตสมพนธ” ระหวางผฝากทรพยกบ

ผรบฝากทรพย หากมบคคลหนงบคคลใดมาสรางความเสยหายแกทรพยสนซงฝากแลว เชนนกจะถอวาเปน

การกระทาละเมดตอผรบฝากดวย มคาพพากษาทนาสนใจไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 2205/2542 จาเลยท 1 ฎกาวาทรพยสนโจทกทงสามมไดสญหายจรง

แมจาเลยท 1 จะยกขนวากนมาแลวในชนอทธรณ แตปรากฏวา จานวนทนทรพยทพพาทกนในชนอทธรณ

ไมเกน 50,000 บาท ซงตองหามอทธรณในปญหาขอเทจจรงตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

ปดเทพ อยยนยง

24

มาตรา 224 วรรคหนง ศาลฎกาไมรบวนจฉย ตามสญญาเชาตนรภยเปนการเชาเพอเกบทรพยสนซงต

นรภยอยในความควบคมดแลของจาเลยท 1 ดงนนแมจาเลยท 1 จะไมรเหนการนาทรพยสนเขาเกบหรอนา

ออกจากตนรภย จาเลยท 1 กไมหลดพนจากความรบผดหากทรพยสนทเกบในตนรภยนนสญหายจรง และ

ขอเทจจรงยงปรากฏวามลายนวมอแฝงทตนรภยซงมใชของโจทกท 1และท 2 และมใชของเจาหนาทของ

จาเลยท 1 ดวยเปนขอทชใหเหนวา มคนรายเขาไปเปดตนรภยและนาเอา ทรพยสนทเกบไปจรง จาเลยท 1

อางวาอาจเปนลายน วมอแฝงของคนของโจทกท 1 และท 2 นนกเปนการคาดคะเน โดยปราศจาก

ขอเทจจรงสนบสนน การทคนรายลกเอาทรพยสน ในตนรภยไปถอเปนความบกพรองในหนาทของจาเลยท

1ในการดแลปองกนภยแกทรพยสน ความระมดระวงของจาเลยท 1 จงไมพอ เปนการละเมดตอโจทกท 1

และท 2 จงตองรบผด ชดใชแกโจทกท 1 และท 2 ทรพยบางรายการโจทกท 1 และท 2 รบฝากไวจาก อ.

โจทกท 1 และท 2 จงมนตสมพนธทจะตองรบผดชอบตอ อ. ยอมถอเปนความเสยหายทเกดแกโจทกท 1

และท 2ซงจาเลยท 1 มหนาทรบผดชอบเชนกน

(จ) ผใหยมเปนผเสยหาย

“สญญายมใชคงรป” คอสญญาทบคคลหนง เรยกวา “ผใหยม” ใหบคคลอกคนหนง เรยกวา

“ผยม” ใชสอบทรพยสนสงใดสงหนงไดเปลา และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนนน เมอไดใชสอยเสรจ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 643 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “ทรพยสนซงยม

นน ถาผยมเอาไปใชการอยางอนนอกจากการอนเปนปกตแกทรพยสนนน หรอนอกจากการอนปรากฏใน

สญญากด เอาไปใหบคคลภายนอกใชสอยกด เอาไปไวนานกวาทควรจะเอาไวกด ทานวาผยมจะตองรบผด

ในเหตทรพยสนนนสญหายหรอบบสลายไปอยางหนงอยางใด แมถงจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะ

พสจนไดวาถงอยางไร ๆ ทรพยสนนนกคงจะตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง”

มประเดนพจารณาวาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 643 ไดวางหลกเกณฑ

กาหนดใดผยมม “หนาทจาตองใชความระมดระวง” สงวนทรพยสนซงยมอยดวยนนหรอไม และผยมม

“สทธครอบครอง” ทรพยสนซงยมหรอไม หากมบคคลหนงบคคลใดมาสรางความเสยหายแกทรพยสนซง

ยมหรอกระทาการอยางหนงอยางใดอนเปนการรบกวนการครอบครองทรพยซงยมของผยมแลว เชนนกจะ

ถอวาเปนการกระทาละเมดตอผยมดวยหรอไม

ในประเดนนยงมขอถกเถยงอยมาก ตวผยมใชคงรปมทง "หนาท" ในตว ไดแก หนาทตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 642 มาตรา 643 มาตรา 644 มาตรา 640 มาตรา 646 และ

มาตรา 647 เทานน แลวถาผยมใชคงรปกระทาการผดไปจากหนาทแลว ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 643 กกาหนดความรบผดของผยมใชคงรปเอาไว

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

25

เชนวานเมอตวผยมใชคงรปม “หนาท” จะตองสงวนทรพยสนซงยมไปเฉกเชนวญญชนจะพง

สงวนทรพยสนของตนเองเอาไว (ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 644) ผยมใชคงรปจง “นาจะ”

มอานาจฟองผกระทาละเมดได

แตทวามคาพพากษาศาลฎกาฉบบหนง ทใหเหตผลวาผยมใชคงรปไมมอานาจฟองผกระทา

ละเมดได 2 ประการดวยกน ไดแก (ก) ผยมไมใชเจาของทรพยสนนน และ (ข) ผยมตองรบผดตอผใหยม

เฉพาะผยมใชสอยทรพยสนนนอยางไมปกตดงทบญญตเอาไวในมาตรา 643 คาพพากษาทนาสนใจฉบบน

ไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 3451/2524 ในการยมใชคงรปนนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 643 ไดบญญตใหผยมตองรบผดตอผใหยมเฉพาะแตกรณผยมเอาทรพยทยมไปใชการอยางอน

นอกจากการอนเปนปกตแกทรพยส นน น หรอนอกจากการอนปรากฏในสญญา หรอเอาไปให

บคคลภายนอกใชสอยหรอเอาไปไวนานกวาทควรจะเอาไว โจทกเปนแตเพยงผยมรถคนทถกชนไมไดเปน

เจาของไมปรากฏเหตดงกลาวทโจทกจะตองรบผดตอผใหยม และการทรถทโจทกขบไดรบความเสยหายก

มใชเปนความผดของโจทกฉะนนโจทกในฐานะผยมจงไมตองรบผดตอเจาของรถและแมวาโจทกจะไดซอม

รถคนดงกลาวไปแลว โจทกกไมอยในฐานะทจะรบชวงสทธของเจาของรถทจะเรยกรองใหจาเลยรบผดได

เพราะการรบชวงสทธจะมไดตอเมอผรบชวงสทธมหนอนจะตองรบผดตอเจาหนคอเจาของรถ เมอโจทก

ไมใชผรบชวงสทธโจทกจงไมมอานาจฟอง

1.1.1.3.5 ผเสยหายเปนบคคลในครอบครว

“สทธในครอบครว” หมายถง สทธตาง ๆ ทกฎหมายรบรองหรอคมครองบคคลในครอบครว

ประโยชนทสมาชกรายหนงรายใดในครอบครวควรจะไดรบตามกฎหมาย กอาจไปเกยวของสมพนธกบ

ประโยชนทบคคลอน ๆ ในครอบครวพงจะไดรบตามกฎหมายอนเนองมาจากการมความเกยวของสมพนธ

กบสมาชกรายหนงรายใดในครอบครวดวย เหตนเองหากมบคคลหนงบคคลใดไปกระทาละเมดตอสมาชกใน

ครอบครว บคคลในครอบครวคนอน ๆ กอาจเปนผตองเสยหายจากการกระทาละเมดหรอเปนผถกกระทา

ละเมดตอสทธครอบครวได แมวาบคคลในครอบครวคนอน ๆ จะไมไดถกกระทาละเมดโดยตรงกตาม

1.1.1.3.5.1 การกระทาตอบตร

(ก) การลวงละเมดอานาจปกครองของบดามารดา

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1566 วางหลกเกณฑเอาไววา “บตรซงยงไม

บรรลนตภาวะตองอยใตอานาจปกครองของบดามารดา”

ปดเทพ อยยนยง

26

เหตนเองบดามารดาจงมอานาจปกครองบตร หากมบคคลใดมากระทาละเมดตอบตรผเยาว

กยอมเปนการกระทาละเมดตอบดามารดาในฐานะทเปน “ผใชอานาจปกครอง” บตรดวย มคาพพากษา

ศาลฎกาทนาสนใจไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 3571/2525 บคคลผวานหรอใชบตรผเยาวของผอนทาสงหนงสงใดให

ตน มหนาทจะตองใชความระมดระวงดแลผเยาวตามสมควรผเยาวอาย 9 ปเศษวญญชนยอมเหนไดวายง

ออนตอสตปญญาและพลกาลง การทจาเลยใชผเยาวขนขยมใหผลกระทอนหลนจากตน แลวจาเลยมไดใช

ความระมดระวงในการปองกนมใหเกดอนตรายแกผเยาวโดยงดเวนมไดตกเตอนมใหผเยาวทางานมาก

เกนไปผเยาวขยมตนกระทอนอยครงชวโมงเปนเหตใหแขนไมมกาลงพอทจะยดเหนยวกงไมไวไดจงตกลงมา

ตายดงน เปนการกระทาละเมดตอผเยาว และตอผใชอานาจปกครองของผเยาวดวย

(ข) การพรากผเยาวไปจากอานาจปกครองของบดามารดา

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 317 วรรคแรก “ผใดโดยปราศจากเหตอนสมควร พรากเดก

อายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล ตองระวางโทษจาคกตงแตสามปถงสบหา

ป และปรบตงแตหกหมนบาทถงสามแสนบาท”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 318 วรรคแรก “ผใดพรากผเยาวอายกวาสบหาป แตยงไม

เกนสบแปดปไปเสย จากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล โดยผเยาวนนไมเตมใจไปดวย ตองระวางโทษ

จาคกตงแตสองปถงสบป และปรบตงแตสหมนบาทถงสองแสนบาท”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 319 วรรคแรก “ผใดพรากผเยาวอายกวาสบหาป แตยงไม

เกนสบแปดปไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล เพอหากาไร หรอเพอการอนาจาร โดยผเยาวนน

เตมใจไปดวย ตองระวางโทษจาคกตงแตสองปถงสบป และปรบตงแตสหมนบาทถงสองแสนบาท”

การพรากผเยาวไปเสยจากอานาจปกครองของบดามารดาโดยผเยาวนนเตมใจไปดวยกด

หรอไมเตมใจไปดวยกตาม ยอมถอเปนการกระทาละเมดตออานาจปกครองของบดามารดา บดามารดาจง

สามารถเรยกรองคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนจากบคคลหนงบคลใดทกระทาละเมดตออานาจปกครอง

ของตนได มคาพพากษาศาลฎกาทอธบายถงบรบทของ “การพรากผเยาวไปจากอานาจปกครองของบดา

มารดา” เอาไวอยางนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2858/2540 องคประกอบความผดตาม ป.อ.มาตรา 317 คอการพราก

เดกอายไมเกนสบหาป ไปเสยจากบดามารดา ผปกครอง หรอผดแล คาวา "พราก"หมายความวา พาไปหรอ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

27

แยกเดกออกจากความปกครองดแล แมจะชกชวนแนะนาเดกใหไปกบผกระทาโดยมไดหลอกลวงและเดก

เตมใจไปดวย กเปนความผดตามมาตราน

จาเลยมอาชพรบจางโดยขบรถรบจางรบสงผโดยสารทวไปไดรบสงเดกหญงทงสาม พาไป

เลยงไอศกรม พาไปเทยวแลวจงสงกลบบานเปนการชวคราวกตาม แตเมอไปถงบานของเดกหญง เดกหญง

จะลงจากรถ จาเลยกชกชวนใหไปกบจาเลยจนกระทงลวงเลยเวลากลบบานตามปกต รงข นกชกชวน

เดกหญงดงกลาวไปกบจาเลยอกโดยสญญาวาจะพาไปเลยงไอศกรม ทงยงเลาเรองรวมเพศใหเดกหญงฟง

และนดหมายจะพาไปเรยนวายนาและสอนขบรถในวนตอมา ซงในวนดงกลาวจาเลยไดพาเดกหญงไปกน

ไอศกรม โดยจาเลยเปนผจายเงน นอกจากนจาเลยยงใหเงนและเสยมสอนใหเดกหญงทงสามโกหกบดา

มารดาในการกลบบานผดปกตและลวงเลยเวลา เดกหญงทงสามอายเพยง 10 ป ยงอยในความอปการะ

เลยงดของบดามารดา การกระทาของจาเลยแมจะพรากไปเพยงชวคราว แตกมไดรบความยนยอมจากบดา

มารดา ทงไมปรากฏวาการพาไปดงกลาวเพราะเหตสมควรประการใด จงถอไดวาเปนการกระทาโดย

ปราศจากเหตอนสมควรการกระทาของจาเลยเปนความผดตาม ป.อ.มาตรา 317 วรรคหนง แตยงไมเปน

ความผดตาม ป.อ.มาตรา 317 วรรคสาม เพราะลาพงการเลาเรองลามกอนาจารยงไมพอฟงวาเปนความผด

ตามตวบทกฎหมายดงกลาว

โจทกฟองขอใหลงโทษจาเลยตามมาตรา 317 วรรคสามโดยไมไดขอใหลงโทษตามมาตรา 317

วรรคหนง แตความผดตามทโจทกฟองนนรวมการกระทาผดตามมาตรา 317 วรรคหนงดวย เมอทาง

พจารณาฟงไดวาจาเลยกระทาความผดตาม ป.อ. มาตรา 317 วรรคหนง ศาลกปรบบทลงโทษตามความผด

ทพจารณาไดความได ตาม ป.ว.อ. มาตรา 192 วรรคหก

คาพพากษาศาลฎกาท 3152/2543 คาวา "พราก" ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2525 ใหความหมายวา จากไป พาเอาไปเสยจาก แยกออกจากกนหรอเอาออกจากกน ดงนน คาวา

"พราก" ในความผดฐานพรากเดกอายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากมารดาโดยปราศจากเหตอนสมควร จง

หมายความวา พาไปหรอแยกเดกออกไปจากความปกครองดแล ทาใหความปกครองดแลของมารดาเดกถก

รบกวนหรอถกกระทบกระเทอน

การทจาเลยจงเดกหญง ส. เขาไปในหองโดยมไดใชแรงฉด แลวใหนงรออยคนเดยวประมาณ

20 นาท ระหวางนนเดกหญง ส. สามารถทจะกลบบานไดและเดกหญง ส. เคยไปนงเลนในหองนอนจาเลย

บอย ๆ พฤตการณแหงคดมลกษณะสอแสดงใหเหนวา การทเดกหญง ส. เขาไปในหองนอนจาเลยและอยใน

หองนอนจาเลยแตเพยงผเดยวเปนเวลานานนนเปนไปดวยความเตมใจของเดกหญง ส. เนองจากเดกหญง

ส. ชอบพอจาเลยมากกวาทจะถกชกชวนและจงจากจาเลยเพราะเดกหญง ส. สามารถทจะไมไปตามทจาเลย

ปดเทพ อยยนยง

28

จงกไดเนองจากจาเลยมไดใชกาลงและสามารถทจะกลบบานตนเองไดระหวางทอยคนเดยว เนองจากไมม

อะไรมาขดขวางการกระทาของจาเลยจงยงไมเขาลกษณะพาไปหรอแยกเดกไปจากความปกครองดแลของ

มารดาเดก อนทาใหความปกครองดแลของมารดาเดกถกรบกวนหรอถกกระทบกระเทอน จงไมเปนการ

พรากเดกอายไมเกน 15 ป

(ค) การพรากผเยาวทมอายเกน 18 ป แตไมเกน 20 ปไปจากอานาจปกครองของบดามารดา

“ผเยาว” หมายถง ผทอายยงไมครบ 20 ปบรบรณ กลาวอกนยหนงผเยาวกคอผทยงไมบรรล

นตภาวะนนเอง ผเยาวถอเปนบคคลทกฎหมายประสงคจะคมครอง กฎหมายจงไดระบเงอนไขเกยวกบ

ความสามารถในการทานตกรรมของผเยาวเอาไว

เมอผเยาวยงไมบรรลนตภาวะ ไมวาจะเปนบรรลนตภาวะเมออายครบ 20 ปบรบรณกดหรอ

บรรลนตภาวะโดยการสมรสกตาม ผเยาวทอายไมเกน 20 ปกยงถอวาอยในอานาจปกครองของบดามารดา

เหตนเองผเยาวทมอายเกน 18 ป แตไมเกน 20 ปกยงอยภายใตอานาจปกครองของบดามารดา เมอบคคล

หนงบคคลใดมาพรากผเยาวทมอายเกน 18 ป แตไมเกน 20 ปไปจากอานาจปกครองของบดามารดา บคคล

นนยอมกระทาละเมดตออานาจปกครองของบดามารดา บดามารดาสามารถฟองรองเรยกคาเสยหายหรอ

คาสนไหมทดแทนจากผกระทาละเมดได

(ง) กระทาตอบตรทเปนคนพการ คนทพพลภาพและคนไรความสามารถ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1564 วรรคสอง ไดวางหลกเอาไววา “บดามารดา

จาตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะแลวแตเฉพาะผทพพลภาพและหาเลยงตนเองมได” นน

หมายความวาบตรทเปนคนพการ คนทพพลภาพและคนไรความสามารถซงบรรลนตภาวะแลว (มอาย 20 ป

บรบรณหรอสมรสโดยชอบดวยกฎหมาย) กยงคงอยภายใตอานาจปกครองของบดามารดา หากมบคคลใด

มากระทาละเมดตอคนพการ คนทพพลภาพและคนไรความสามารถซงบรรลนตภาวะแลว กยอมถอเปน

กระทาละเมดตออานาจปกครองของบดามารดา บดามารดาสามารถฟองรองเรยกคาเสยหายหรอคาสนไหม

ทดแทนจากผกระทาละเมดได

1.1.1.3.5.2 การกระทาตอภรรยาในทางเพศ

การจดทะเบยนสมรสระหวางชายหญงจะทาใหชายหญงเปนสามภรยาทถกตองตามกฎหมาย

เมอเปนสามภรยาถกตองตามกฎหมายแลว หากสามภรยาไดกลายมาเปนบคคลในครอบครวเดยวกนและม

ความสมพนธตามกฎหมายเปนสามภรยา

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

29

หากชายอนมาลวงเกนภรยาในทางเพศ จะเปนเพยงแคลวงเกนถงขนรวมประเวณหรอไมถง

ขนรวมประเวณ กถอวาเปน “การลวงเกนในทานองชสาว” อนกระทบตอชายผเปนสาม ตวสามเองสามารถ

เรยกไดเฉพาะ “คาทดแทน” ตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1523 ไดวางหลกเกณฑ

เอาไววา "เมอศาลพพากษาใหหยากนเพราะเหตตามมาตรา 1516 (1) ภรยาหรอสามมสทธไดรบคาทดแทน

จากสามหรอภรยาและจากผซงไดรบการอปการะเลยงดหรอยกยอง หรอผซงเปนเหตแหงการหยานน

สามจะเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทานองชสาวกได และภรยาจะเรยกคา

ทดแทนจากหญงอนทแสดงตนโดยเปดเผยเพอแสดงวาตนมความสมพนธกบสามในทานองชสาวกได

ถาสามหรอภรยายนยอมหรอรเหนเปนใจใหอกฝายหนงกระทาการตามมาตรา 1516 (1) หรอ

ใหผอนกระทาการตามวรรคสอง สามหรอภรยานนจะเรยกคาทดแทนไมได"

เหตท ตวสามเองสามารถเรยกไดเฉพาะ “คาทดแทน” ตามทประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 1523 นนกเพราะเปนบทบญญตทบญญตเอาไวเปนการเฉพาะแลว

ในสวนตวภรยาสามารถเรยกไดทง “คาทดแทน” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 1523 และ “คาสนไหมทดแทน” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

จากทกลาวมาขางตน จงขอสรปหลกเกณฑการเรยก “คาทดแทน” ของสามและการเรยก

“คาทดแทน” และ “คาสนไหมทดแทน” ของภรยาทถกลวงเกนทางเพศดงตอไปน

(ก) กรณชายอนมาลวงเกนภรยาในทางเพศ โดยภรยาสมครใจ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1523 “เมอศาลพพากษาใหหยากนเพราะเหต

ตามมาตรา 1516 (1) ภรยาหรอสามมสทธไดรบคาทดแทนจากสามหรอภรยาและจากผซ งไดรบการ

อปการะเลยงดหรอยกยอง หรอผซงเปนเหตแหงการหยานน

สามจะเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทานองชสาวกได และภรยาจะเรยกคา

ทดแทนจากหญงอนทแสดงตนโดยเปดเผยเพอแสดงวาตนมความสมพนธกบสามในทานองชสาวกได

ถาสามหรอภรยายนยอมหรอรเหนเปนใจใหอกฝายหนงกระทาการตามมาตรา 1516 (1) หรอ

ใหผอนกระทาการตามวรรคสอง สามหรอภรยานนจะเรยกคาทดแทนไมได”

สรป ภรยาสมครใจใหชายอนมาลวงเกนตน ภรยาเรยกคาสนไหมทดแทนตาม มาตรา 420

ไมได แตสามเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทานองชสาวกได ตามมาตรา 1523 ได

(ข) กรณชายอนมาลวงเกนภรยาในทางเพศ โดยภรยาไมสมครใจ

ปดเทพ อยยนยง

30

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1523 “เมอศาลพพากษาใหหยากนเพราะเหต

ตามมาตรา 1516 (1) ภรยาหรอสามมสทธไดรบคาทดแทนจากสามหรอภรยาและจากผซ งไดรบการ

อปการะเลยงดหรอยกยอง หรอผซงเปนเหตแหงการหยานน

สามจะเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทานองชสาวกได และภรยาจะเรยกคา

ทดแทนจากหญงอนทแสดงตนโดยเปดเผยเพอแสดงวาตนมความสมพนธกบสามในทานองชสาวกได

ถาสามหรอภรยายนยอมหรอรเหนเปนใจใหอกฝายหนงกระทาการตามมาตรา 1516 (1) หรอ

ใหผอนกระทาการตามวรรคสอง สามหรอภรยานนจะเรยกคาทดแทนไมได”

สรป ภรยาไมไดสมครใจใหชายอนมาลวงเกนตน ภรยาเรยกคาสนไหมทดแทนตาม มาตรา

420 ได และสามเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทานองชสาวกได ตามมาตรา 1523 ไดดวย

1.1.1.3.5.3 การกระทาตอหญงคหมนในทางเพศ

การหมน เปนสญญาทฝายชายและฝายหญงตกลงกนวาจะทาการสมรสกนในภายภาคหนา

การหมนยอมผกพนฝายชายหรอฝายหญงตอเมอฝายชายหรอฝายหญงตกลงยนยอมในการ

หมนและยนยอมทจะกลายมาเปนคหมนกน เมอมความสมพนธฉนทชายคหมนและหญงคหมนแลว ชาย

คหมนและหญงคหมนกตองไมกระทาการอยางหนงอยางใดใหเปนทอบอายเสอมเสยแกคหมนอกฝายหนง

ในทานองเดยวกนหากมบคคลทสามหรอบคคลภายนอกมาลวงเกนหญงคหมนทางเพศ เชนวานชายคหมน

ยอมเรยก “เงนทดแทน” ตามหลกเกณฑเฉพาะในกฎหมายครอบครวได แตชายคหมนจะเรยก “คาสนไหม

ทดแทน” โดยอาศยกฎหมายละเมดไมได เพราะมหลกเกณฑเฉพาะทวางเอาไวในกฎหมายครอบครวใหฝาย

ชายเรยกรองเงนทดแทนเอาไวแลว

(ก) กรณชายอนมาลวงเกนหญงคหมนในทางเพศ โดยหญงคหมนสมครใจ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1444 ถาเหตอนทาใหคหมนบอกเลกสญญาหมน

เปนเพราะการกระทาชวอยางรายแรงของคหมนอกฝายหนงซงไดกระทาภายหลงการหมน คหมนผกระทา

ชวอยางรายแรงนนตองรบผดใชคาทดแทนแกคหมนผใชสทธบอกเลกสญญาหมนเสมอนเปนผผดสญญา

หมน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1445 ชายหรอหญงคหมนอาจเรยกคาทดแทน

จากผซงไดรวมประเวณกบคหมนของตนโดยรหรอควรจะรถงการหมนนน เมอไดบอกเลกสญญาหมนแลว

ตามมาตรา 1442 หรอมาตรา 1443 แลวแตกรณ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

31

(ข) กรณชายอนมาลวงเกนหญงคหมนในทางเพศ โดยหญงคหมนไมสมครใจ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1446 ชายหรอหญงคหมนอาจเรยกคาทดแทน

จากผซงไดขมขนกระทาชาเราหรอพยายามขมขนกระทาชาเราคหมนของตนโดยรหรอควรจะรถงการหมน

นนไดโดยไมจาตองบอกเลกสญญาหมน

ชายคหมนสามารถเรยกไดเฉพาะ “คาทดแทน” ตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 1445 และมาตรา 1446 นนกเพราะเปนบทบญญตทบญญตเอาไวเปนการเฉพาะแลว จงไมอาจฟอง

เรยกคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 420 ไดอก

1.1.1.4 “โดยผดกฎหมาย”

“โดยผดกฎหมาย” ไดแก โดยไมชอบดวยกฎหมายหรอโดยปราศจากอานาจทจะกระทาได

จะทราบไดหรอไมวาการกระทาอยางหนงอยางใดเปน “การกระทาโดยผดกฎหมาย” กตอง

ทราบวาคาทมความหมายตรงขามนนกคอ “การกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย” หากทราบวาการกระทา

โดยชอบดวยกฎหมายเปนเชนใดแลว สงทไมเขาหลกเกณฑทจะเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมายแลว

กยอมเขาหลกเกณฑเปนการกระทาโดยไมชอบดวยกฎหมายนนเอง

“การกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย” ไดแก การกระทาทผกระทามอานาจตามกฎหมายหรอ

อานาจโดยชอบดวยกฎหมายทจะกระทาได ในสวนจะเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมายไดหรอไมนน

ตองพจารณาวาผกระทาม “อานาจ” ทจะกระทาการอยางหนงอยางใด “ในขณะท” กระทาการดงกลาว

หรอไม แลว “อานาจ” เชนวานตองมอานาจตามกฎหมายหรออานาจโดยชอบดวยกฎหมายทกาหนดให

กระทาการดงกลาวได

ในสวนของ “อานาจกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย” จาแนกไดเปน 4 ประเภทดวยกน ไดแก

1.1.1.4.1 “อานาจตามกฎหมาย”

“อานาจตามกฎหมาย” ไดแก อานาจอนชอบธรรมทจะกระทาการอยางหนงอยางใดโดย

ไดรบการรบรองหรอคมครองใหสามารถกระทาการเชนนนไดจากบทบญญตของกฎหมาย หากผกระทาม

อานาจตามกฎหมายทจะกระทาการอยางหนงอยางใดแลว หากกระทาการอยางหนงอยางใดโดยอาศย

อานาจตามกฎหมายโดยตรง ยอมไมเปนละเมดตอบคคลอน

ตวอยางของคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ ถกจดแบงเอาไวเปนประเดนตาง ๆ อาท

(ก) อานาจของเจาของกรรมสทธ

ปดเทพ อยยนยง

32

คาพพากษาศาลฎกาท 7894/2561 (ประชมใหญ) คดนโจทกฟองขอใหจาเลยคนเงนเบยหวด

เงนชวยคาครองชพผรบเบยหวดบานาญ เงนบานาญ และเงนบาเหนจดารงชพทโจทกจายใหแกจาเลยไป

โดยจาเลยไมมสทธจะรบเงนดงกลาว เนองจากจาเลยปดบงไมใหโจทกทราบวาจาเลยกลบเขารบราชการ

ซงเปนตาแหนงทมสทธไดรบบาเหนจบานาญ ตามพระราชบญญตบาเหนจบานาญขาราชการสวนทองถน

(ฉบบท 6) พ.ศ.2543 เมอขอเทจจรงฟงไดตามฟอง จงเปนกรณทโจทกเบกจายเงนเบยหวด จายใหแก

จาเลยโดยสาคญผดวาจาเลยมสทธไดรบการไดรบเงนเบยหวดของจาเลยไปจากโจทกจงเปนการรบโดยไม

ชอบ ซงไมใชกรณทโจทกเบกจายเงนเบยหวดแกจาเลยเพอชาระหนเพราะเปนเรองจาเลยขอรบสวสดการ

จากหนวยงานของรฐจาเลยตองปฏบตตามกฎระเบยบของทางราชการ ดงน แมเงนทจาเลยจะไดรบไปจะ

เปนการไดมาโดยปราศจากมลอนจะอางกฎหมายได แตเมอเปนการไดมาโดยไมชอบกไมใชเรองลาภมควร

ไดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 406 โจทกในฐานะเจาของเงนทสงมอบใหจาเลยไปโดย

สาคญผดยอมมสทธตดตามเอาเงนของโจทกคนจากจาเลยผไมมสทธจะไดรบ ตาม ประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 1336 ซงไมมกาหนดอายความ

(ข) อานาจของผใหเชา

คาพพากษาศาลฎกาท 2609/2522 โจทกรวมทาสญญาเชาตกแถวพพาทจากจาเลยซงม

เง อนไขขอตกลงระบไวในสญญาเชาความวา หากผเชาผดนดไมชาระคาเชา ผเชายอมใหผ ใหเชายด

ทรพยสนของผเชาได และใหมอานาจใสกญแจอาคารวตถแหงสญญาเชาไดทนทเมอโจทกรวมผดนดไม

ชาระคาเชา จาเลยบอกเลกสญญาเชา และตอมาไดนาเอาโซลาม ใสกญแจปดทางเขาออกตกแถวพพาทท

ใหเชาดงน การกระทาของจาเลยสบเนองมาจากโจทกรวมกระทาผดสญญาเชาดงกลาวซงใหอานาจแก

จาเลยทจะกระทาการตามขอสญญาและโดยความยนยอมของโจทกรวมไดจาเลยกระทาไปเพราะเชอโดย

สจรตวา มสทธทกระทาตามสญญาได การกระทาของจาเลยจงขาดเจตนาอนเปนความผดทางอาญาไมเปน

ความผดฐานบกรก

(ค) อานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

คาพพากษาศาลฎกาท 2703/2546 เมอมเหตอนสมควรทจาเลยจะเชอวาไดมการละเมด

สทธบตรของจาเลย การทจาเลยใชวธการรองทกขตอพนกงานสอบสวนเพอใหดาเนนคดอาญาแกโจทก

เปนการขอรบความคมครองเพอใหมการบงคบตามสทธบตรทจาเลยไดรบอยเปนการใชสทธโดยชอบดวย

กฎหมาย สวนเจาพนกงานตารวจจะดาเนนการแกโจทกอยางไรตอไปเปนดลพนจของเจาพนกงานตารวจ

การกระทาของจาเลยจงไมเปนการจงใจหรอประมาทเลนเลอทาตอโจทกโดยผดกฎหมายหรอใชสทธ ซงม

แตจะใหเกดความเสยหายแกโจทกอนจะเปนการละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

และมาตรา 421

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

33

(ง) อานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

คาพพากษาศาลฎกาท 2390/2529 จาเลยวาจางโจทกใหเลยมกรอบพระเครองให 4 องคแต

ไมไปรบพระเครองทโจทกเลยมกรอบเสรจแลวคนโจทกจงขายพระเครองไปเชนนการทจาเลยแจงความตอ

พนกงานสอบสวนใหดาเนนคดแกโจทกฐานยกยอกทรพยโดยไมไดความวาจาเลยจงใจกลนแกลงกลาวหา

ยอมถอวาเปนการใชสทธตามกฎหมายโดยสจรตและการทพนกงานสอบสวนตงขอหาควบคมตวและ

ดาเนนการสอบสวนโจทกจนกระทงพนกงานอยการฟองโจทกตอศาลจงเปนเรองทอยในอานาจหนาทของ

พนกงานสอบสวนและพนกงานอยการการกระทาของจาเลยไมเปนการละเมดตอโจทก การฟองเรยกทรพย

คนหรอใหใชราคาทรพยไมมกฎหมายบญญตเรองอายความไวจงตองถออายความ 10 ป ตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 164

(จ) อานาจใชสทธแจงความ รองทกข ฟองคดตอศาล หรอขวาจะฟองคดตอศาล

คาพพากษาศาลฎกาท 2994/2558 การฟองคดตอศาลตามปกตยอมไมเปนการละเมด

เพราะเปนการใชสทธทางศาลทกฎหมายใหกระทาได เวนแตเปนการกระทาโดยไมสจรตหรอกลนแกลงฟอง

โดยมไดหวงผลอนเปนธรรมดาแหงการใชสทธทางศาล การทจาเลยฟองโจทกคดนเปนจาเลยในคดกอน

เรยกใหชาระหนฐานผดสญญาซอขายและจางทาของ โดยขอเทจจรงตามทปรากฏในคาฟองคดนไมเพยงพอ

ใหรบฟงวา จาเลยฟองโจทกโดยไมสจรตหรอกลนแกลงฟองโดยมไดหวงผลอนเปนธรรมดาแหงการใชสทธ

ทางศาล จงถอไมไดวา โจทกถกจาเลยโตแยงสทธตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 55

1.1.1.4.2 “อานาจตามสญญา”

“อานาจตามสญญา” ไดแก อานาจตามสทธทเกดขนและถกระบเอาไวตามขอตกลงระหวาง

บคคลวาจะกระทาการหรองดเวนกระทาการอยางใดอยางหนง นนหมายความวาคสญญาฝายหนงอาจอาง

บคคลสทธเหนอคสญญาอกฝายหนง ใหคสญญาอกฝายหนงกระทาการหรองดเวนกระทาการอยางหนง

อยางใดได โดยในขณะทคสญญาฝายหนงอางอานาจตามสญญานน สญญาดงกลาวตองมผลสมบรณกบม

ผลบงคบใชอย

คาพพากษาศาลฎกาท 2129/2542 หนงสอยนยอมใหทาการปลกสรางอาคารรวมผนงซงเปน

ขอตกลงระหวางจาเลยกบ ส. เจาของทดนเดมในการกอสรางอาคารชดแนวเขตทดนของตนและใช

โครงสรางคอนกรตเสรมเหลกกบผนงอาคารดานตดกนรวมกน แมจะมเฉพาะฐานรากใตดนเทานนทรกลา

เขาไปในทดนของ ส. ซงเกดจากจาเลยกระทาไปตามขอตกลงในหนงสอยนยอมดงกลาว ดงนนแมจะมสวน

ทรกลาอยบาง กไมเปนการทาละเมดตอ ส. เมอโจทกทงสองรบโอนทดนของ ส. มาในสภาพทมการรกลา

อยกอนแลว โจทกจงไมมสทธเรยกคาเสยหายจากจาเลยเกยวกบการรกลาดงกลาว

ปดเทพ อยยนยง

34

1.1.1.4.3 “อานาจตามคาพพากษา”

“อานาจตามคาพพากษา” ไดแก อานาจทอาศยสทธตามคาวนจฉยชขาดของศาลในประเดน

แหงคดทฟองตอศาล ไมวาจะเปนศาลชนตน ศาลอทธรณหรอศาลฎกา โดยศาลไดนาบทบญญตกฎหมาย

มาปรบเขากบขอเทจจรงในคดแตละคดแลววนจฉยชขาด

จาเลยไดกระทาการโดยอางอานาจตามคาพพากษาของศาลชนตนหรอศาลอทธรณเพอใช

สทธของจาเลยตามคาพพากษาของศาลชนตนหรอศาลอทธรณอยางหนงอยางใดไมถอเปนการกระทา

ละเมด (ไมถอวาจาเลยกระทาละเมด) แมตอมาภายหลงศาลฎกาจะพจารณาพพากษากลบใหโจทกเปนฝาย

ชนะคดกตาม มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงน

คาพพากษาศาลฎกาท 973/2508 การทจาเลยเขาทานาพพาทในระหวางทศาลชนตนและ

ศาลอทธรณพพากษาใหยกฟองโจทก ไมเปนการผดกฎหมายเพราะจาเลยเปนผชนะคด ยอมมสทธเขาทา

นาไดโดยอาศยสทธตามคาพพากษา แมตอมาภายหลงศาลฎกาจะไดพพากษากลบใหโจทกชนะกไมทาให

การกระทาของจาเลยในตอนนนกลายเปนผดกฎหมาย จงไมเปนการละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 420

1.1.1.4.4 “อานาจตามความยนยอมของผเสยหาย”

“อานาจตามความยนยอมของผ เสยหาย” ไดแก อานาจท เกดจากความยนยอมของ

ผถกกระทา เมอผถกกระทาใหความยนยอมดวยความสมครใจแลว ผกระทายอมมอานาจกระทาได ความ

ยนยอมตองเปนการใหความยนยอม “กอน” หรอ “ขณะ” ทมการกระทา แลวผถกกระทาทไดใหความ

ยนยอมตองใหความยนยอมโดยไมไดสาคญผด ถกหลอกลวง ถกขมขหรอถกบงคบแตอยางใด ทกลาวมา

ทงหมดยอมเปนความยนยอมทอยภายใต “หลกความยนยอมไมเปนละเมด” หรอ “หลก Volenti non fit

injuria”

อยางไรกตาม หลงจากวนท 15 พฤษภาคม 2540 เปนตนมานน ไดมพระราชบญญตวาดวย

ขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ออกมาบงคบใช โดยมวตถประสงคสาคญเพอปองกนคสญญาอกฝาย

หนงถกคสญญาอกฝายหนงเอารดเอาเปรยบอนเนองมาจากการอาศยหลกความยนยอมไมเปนละเมด

ในชวงเวลา “กอนวนท 15 พฤษภาคม 2540” คสญญาฝายทเอารดเอาเปรยบมกอางการใหความยนยอม

ของคสญญาฝายทเสยเปรยบ ซงคสญญาฝายทเอารดเอาเปรยบมกกลาวอางวาคสญญาฝายทเสยเปรยบได

เปนผยนยอมใหคสญญาฝายทเอารดเอาเปรยบกระทาการอยางหนงอยางใดตอคสญญาฝายทเสยเปรยบ

ดวยตนเอง แมวาการกระทานนจะเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย ขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนแลว กสามารถนามาเปนเหตยกเวนไมใหถอวาการกระทาดงกลาวเปนการ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

35

กระทาละเมด แตภาย “หลงจากวนท 15 พฤษภาคม 2540” เปนตนมา พระราชบญญตวาดวยขอสญญาท

ไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ไดมผลบงคบใช โดยเฉพาะอยางยง มาตรา 9 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “ความตก

ลงหรอความยนยอมของผเสยหายสาหรบการกระทาทตองหามชดแจงโดยกฎหมาย หรอขดตอความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน จะนามาอางเปนเหตยกเวนหรอจากดความรบผดเพอละเมด

มได”

นอกจากน “ขอตกลงจากดความรบผด” ทจดทาเอาไวเปนการลวงหนาเพอยกเวนหรอจากด

ความรบผด ทงความรบผดเพอละเมดและความรบผดเพอสญญา จะทาไดหรอไมเพยงใดนน (เชน ขอตกลง

ยกเวนความรบผดเพอละเมดของโรงพยาบาล ลานจอดรถหางสรรพสนคา และสวนสนก ฯลฯ)ในปจจบนม

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 8 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “ขอตกลง

ประกาศ หรอคาแจงความทไดทาไวลวงหนาเพอยกเวนหรอจากดความรบผดเพอละเมดหรอผดสญญาใน

ความเสยหายตอชวตรางกาย หรออนามยของผอน อนเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

ของผตกลง ผประกาศ ผแจงความ หรอของบคคลอนซงผตกลง ผประกาศหรอผแจงความตองรบผดดวย

จะนามาอางเปนขอยกเวนหรอจากดความรบผดไมได

ขอตกลง ประกาศ หรอคาแจงความทไดทาไวลวงหนาเพอยกเวนหรอจากดความรบผดใน

กรณอนนอกจากทกลาวในวรรคหนง ซงไมเปน โมฆะ ใหมผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควร

แกกรณเทานน”

โรงพยาบาล ลานจอดรถหางสรรพสนคา และสวนสนก (บางแหงในประเทศไทย) มกกาหนด

ขอความสงวนสทธจากดความรบผดของตนเอาไวในทานองทวา "ผบรโภคหรอผเขามาใชบรการทเขามาใช

บรการในสถานทดงกลาว ถอวาผบรโภคหรอผเขามาใชบรการตองยอมรบการเสยงภยดวยตนเอง สถานท

ดงกลาวไมขอรบผดชอบในความเสยหายตอชวต รางกาย อนามยและทรพยสน อนเกดจากการบรโภคหรอ

การเขามาใชบรการในสถานทนน" ขออางดงกลาวในปจจบนไมอาจหยบยกขนมาอางเพอยกเวนความรบผด

เพอละเมดในทางแพงได ภายใตหลกเกณฑของมาตรา 8 แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปน

ธรรม พ.ศ. 2540

1.1.2 การกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

1.1.2.1 การกระทาโดยจงใจ

“กระทาโดยจงใจ” ไดแก การกระทาทผกระทารถงผลทจะเกดขนจากการกระทาของตนเอง

ปดเทพ อยยนยง

36

การกระทาโดยจงใจตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ตองเปนการกระทา

โดย “จงใจทาใหเขาเสยหาย” ไมวาจะเปนเสยหายถงแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธ

อยางหนงอยางใด กลาวคอผกระทาตองรถงผลทจะเกดขนจากการกระทาของตนเองวาการกระทาของ

ตนเองจะเกดผลเสยหายแกชวต แกรางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดแกบคคล

อนหรอไม

มคาพพากษาคาพพากษาศาลฎกาทเกยวกบการกระทาโดยจงใจ อาท

คาพพากษาศาลฎกาท 4757/2549 จาเลยยนคาขอตอพนกงานเจาหนาทของโจทกอางวา

จาเลยเปนผมสทธไดรบเงนชดเชยคาภาษอากรสาหรบสนคาสงออกซงเปนเทจ ความจรงจาเลยไมมสทธ

ไดรบเงนชดเชยคาภาษอากรตามกฎหมาย พนกงานเจาหนาทของโจทกหลงเชอวาจาเลยเปนผมสทธไดรบ

เงนชดเชยคาภาษอากร จงออกบตรภาษใหแกธนาคารกรงเทพฯ พาณชยการ จากด (มหาชน) ตามคาขอ

ของจาเลย ธนาคารกรงเทพฯ พาณชยการ จากด (มหาชน) ไดนาบตรภาษไปใชชาระคาภาษอากรแทนเงน

สดและโจทกไดใชเงนตามมลคาบตรภาษเปนคาภาษอากรแทนแลว โจทกจงนาคดมาฟองขอใหจาเลยรบผด

ใชเงนตามมลคาบตรภาษดงกลาว การกระทาของจาเลยเชนนเปนการจงใจกระทาตอโจทกโดยผดกฎหมาย

ใหโจทกเสยหายแกทรพยสนอนเปนการทาละเมด ซงจาเลยไดชอวาเปนผผดนดมาแตเวลาททาละเมด

จาเลยจงตองรบผดใชดอกเบยนบแตวนทธนาคารดงกลาวไดรบบตรภาษไปจากโจทกตาม ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 206 และ 224 วรรคแรก

คาพพากษาศาลฎกาท 4228/2550 การทจาเลยท 1 สาแดงขอความอนเปนเทจในใบขน

สนคาขาออกฉบบพพาท โดยไมมการสงออกไปตางประเทศจรง จาเลยท 1 จงไมมสทธไดรบเงนชดเชยคา

ภาษอากรในรปบตรภาษและไมมสทธโอนสทธตามบตรภาษใหบคคลอน การกระทาของจาเลยท 1 จงเปน

การจงใจกระทาตอโจทกโดยผดกฎหมาย ทาใหโจทกไดรบความเสยหายเปนการกระทาละเมดตอโจทกตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 จาเลยท 1 จงตกเปนผผดนดตองรบผดชาระดอกเบยใน

อตรารอยละ 7.5 ตอป ตามมลคาบตรภาษใหแกโจทกนบแตวนททาละเมดตาม ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 206 คอวนทจาเลยท 3 รบบตรภาษพพาทไปจากโจทก มใชนบแตวนทมการนาบตรภาษ

ไปชาระคาภาษอากร จาเลยท 2 ซงเปนหนสวนผจดการและเปนหนสวนไมจากดความรบผดของจาเลยท 1

จงตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ดวย

คาพพากษาศาลฎกาท 1191/2560 วนท 11 กมภาพนธ 2553 โจทกไดรบแจงเหตและ

เดนทางไปดปายโครงการกอสรางทระบชอโจทกเปนสถาปนกโครงการ วนท 19 กมภาพนธ 2553 โจทก

ตรวจสอบขอเทจจรงทสานกงานเขตบางพลด จงทราบวาจาเลยท 2 ยนขออนญาตปลกสรางโดยใชเอกสาร

ทมลายมอชอปลอมของโจทกโดยอางวาจาเลยท 3 และท 4 เปนผดาเนนการกอสราง ถอวาโจทกรตว

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

37

จาเลยท 3 และท 4 ผจะพงใชคาสนไหมทดแทน ในวนท 19 กมภาพนธ 2553 โจทกนาคดมาฟองวนท 10

กมภาพนธ 2554 สทธเรยกรองตามคาฟองของโจทกจงไมขาดอายความ

จาเลยท 4 รวาโจทกไมไดรบเปนสถาปนกผออกแบบแตกลบมเจตนานาชอโจทกมาลงไวใน

ปายประกาศบรเวณทกอสรางวาโจทกเปนสถาปนก การกระทาของจาเลยท 4 และในฐานะกรรมการบรษท

จาเลยท 3 เปนการกระทาโดยไมชอบเปนเหตใหเกดความเสยหายแกโจทก การกระทาของจาเลยท 3 และ

ท 4 จงเปนการกระทาละเมดตอโจทก

“จงใจในทางแพง” ตางกบ “เจตนาในทางอาญา”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ไดวางหลกเกณฑไววา “กระทาโดยจงใจ”

ไดแกกระทาโดยรถงผลทจะเกดขนจากการกระทาของผกระทา

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ไดวางหลกเกณฑไววา “กระทาโดยเจตนา”

ไดแก กระทาโดยรสานกในการทกระทาและ ในขณะเดยวกนผกระทาประสงคตอผล หรอยอมเลงเหนผล

ของการกระทานน กลาวอกนยหนง “เจตนาในทางอาญา” แบงเปน (ก) “เจตนาประสงคตอผล” หมายถง

เจตนาซงตวผกระทามงหมายจะใหเกดผลนนขนมาหรอรถงผลเสยหายทจะเกดขนแกผถกกระทา (ข)

“เจตนาเลงเหนผล” หมายถง เจตนาซงตวผกระทาเลงเหนไดวาผลนนจะเกดขนอยางแนแท โดยทตว

ผกระทาเองไมใยดตอผทจะเกดขน

“จงใจในทางแพง” ตางกบ “เจตนาเลงเหนผลในทางอาญา” เพราะ “จงใจในทางแพง” เปน

การกระทาทผกระทารถงผลทจะเกดขนจากการกระทาของตนเองหรอผกระทาใยดถงผลของการกระทา

ของตนเอง ในทางตรงกนขาม “เจตนาเลงเหนผลในทางอาญา” เปนการกระทาทผกระทาอาจไมใยดถงผล

ของการกระทาของตนเองหรอไมรถงผลทจะเกดขนจากการกระทาของตนเอง

แมวาการกระทาโดย “เจตนาเลงเหนผลในทางอาญา” อาจเปนการกระทาทผกระทาอาจ

“ไมใยดถงผลของการกระทา” ของตนเอง ซงถอวา “ไมไดเปนการกระทาโดยจงใจ” แตการกระทาโดย

“เจตนาเลงเหนผลในทางอาญา” อาจถอเปนการกระทาโดย “ประมาทเลนเลอ” หรอ “ประมาทเลนเลอ

อยางรายแรง” เทานน

คาพพากษาศาลฎกาท 1104/2509 จาเลยถกศาลพพากษาลงโทษฐานฆาคนตายโดยไม

เจตนา ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 290 ถอวาจาเลยไดทาละเมดตอผตายแลว เพราะการทจาเลยใช

มดแทงผตายกเปนการกระทาโดยจงใจทารายผตายโดยผดกฎหมายอยในตวแลว แมจะไมมเจตนาฆากได

ปดเทพ อยยนยง

38

ชอวากระทาละเมด แตการละเมดนนถงกบมเจตนาจะฆาหรอทาใหตายโดยไมมเจตนานนเปนเรองของ

เจตนาในการทาผดทางอาญา เจตนากระทากบจงใจกระทา จะตความอนโลมอยางเดยวกนมได

คาพพากษาศาลฎกาท 3431/2535 การทจาเลยท 2 ใชปนซงเปนอาวธรายแรงยงไปทางกลม

ผเสยหายซงมประมาณ 10 คน โดยไมใยดวากระสนปนจะถกผใดหรอไม แมจะเปนการยงเพยงนดเดยวก

อาจถกผอนถงแกความตายได จงเปนการกระทาทยอมเลงเหนผลของการกระทานน เปนการกระทาโดย

เจตนาฆา

คาพพากษาศาลฎกาท 3503/2543 การกระทาโดยเจตนาในทางอาญา หมายถงการกระทา

โดยรสานกในการกระทาและในขณะเดยวกนผกระทาประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของการกระทานน

สวนการกระทาโดยจงใจในทางแพง หมายถง กระทาโดยรสานกถงผลเสยหายทจะเกดจากการกระทาของ

ตนหรออกนยหนงคอ กระทาโดยรวาจะเกดความเสยหายแกบคคลอน อนมความหมายกวางกวาการ

กระทาโดยเจตนาในทางอาญา

1.1.2.2 การกระทาโดยประมาท

“ประมาทในทางอาญา” และ “ประมาทในทางแพง” มความแตกตางกนทสาระสาคญนนก

คอ (ก) “ประมาทในทางอาญา” ในบางเรองเทานนทกฎหมายอาญาวางหลกเกณฑเอาไวใหบคคลตองรบ

ผดทางอาญา แลวกฎหมายอาญาบญญตเอาไวอยางชดเจน (ข) “ประมาทในทางแพง” เปนเรองของมล

ความรบผดจากหนเกดโดยนตเหต (ละเมด) กฎหมายแพงวางหลกเกณฑทวไปเอาไวใหบคคลทกระทาโดย

ประมาทเลนเลอตอผอนโดยผดกฎหมาย ทาใหผอนไดรบความเสยหาย ตองรบผดชดใชคาเสยหายหรอคา

สนไหมทดแทน

อยางไรกตาม “ประมาทในทางอาญา” และ “ประมาทในทางแพง” กสามารถนาเอา

หลกเกณฑในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสมาเทยบเคยงกนได

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคส ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “การกระทาโดย

ประมาท” ไดแก “การกระทาความผดมใชโดยเจตนา แตกระทาโดยปราศจากความระมดระวงซงบคคลใน

ภาวะเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระทาอาจใชความระมดระวงเชนวานนได แตหาไดใช

ใหเพยงพอไม”

การกระทาทเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอในทางแพงตองตงตนมาจาก “การกระทา

ความผดมใชโดยจงใจ” กอใหเกดความเสยหายมาตงแตตน เพราะถาตวผกระทาจงใจใหเกดผลรายอยาง

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

39

หนงอยางใดหรอตวผกระทารถงผลรายทจะเกดขนจากการกระทาของตนแลวมาตงแตตนแลว เชนวานยอม

ไมถอเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอ แตถอเปนการกระทาโดยจงใจ

การกระทาทเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอ ผกระทาเองตองกระทาในทานองท“กระทา

โดยปราศจากความระมดระวง” นนหมายความวาผกระทาตองดแลใหปราศจากผลรายหรอดแลอยาง

รอบคอบไมใหเกดการพลาดพลงขนมา แตผกระทากลบกระทาโดยขาดความระมดระวงตามสมควร

“การกระทาโดยขาดความระมดระวงตามสมควร” อาจเทยบเคยงเอาหลกเกณฑของประมาท

เลนเลอในทางอาญามาปรบใช โดยมหลกเกณฑดงตอไปน

ก. “บคคล” ไดแก บคคลผกระทาโดยประมาทเลนเลอ โดยบคคลประเภทหรอจาพวกตาง ๆ

ยอมมความระมดระวงทแตกตางกนออกไป ถาผกระทามความชานาญในการกระทาอยางหนงอยางใด

โดยเฉพาะอยางยงความชานาญในการประกอบวชาชพแลว ผกระทายอมตองมความระมดระวงในการ

ประกอบวชาชพนนยงไปกวาวญญชนทวไปหรอมากไปกวาบคคลธรรมดา มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 292/2542 จาเลยท 2 ทาการผาตดหนาอกโจทกทมขนาดใหญใหม

ขนาดเลกลงทโรงพยาบาลจาเลยท 1 หลงผาตดแลวจาเลยท 2 นดใหโจทกไปทาการผาตดแกไขทคลนก

จาเลยท 2 อก 3 ครง แตอาการไมดขน โจทกจง ใหแพทยอนทาการรกษาตอ แมตวโจทกและนายแพทย ด.

ผทาการรกษาโจทกตอจากจาเลยท 2 จะไมสามารถ นาสบใหเหนวา จาเลยท 2 ประมาทเลนเลอในการ

ผาตด และรกษาพยาบาลโจทกอยางไร แตเมอจาเลยท 2 เปนแพทยผเชยวชาญดานศลยกรรมดานเลเซอร

ผาตด จาเลยท 2 จงมหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและ พฤตการณเปนพเศษ การท นายแพทย ด.

ตองทาการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวาจาเลยท 2 ผาตดมา มขอบกพรองจงตองแกไขและแสดงวาจาเลย

ท 2 ไมใชความระมดระวงในการผาตด และไมแจงใหผปวยทราบ ถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และ

กรรมวธในการดาเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวาเปนความ ประมาทเลนเลอ

ของจาเลยท 2 ถอไดวาจาเลยท 2 กระทาละเมดตอโจทก พฤตการณทโจทกตดตอรกษากบจาเลยท 2 ท

คลนกและตกลงใหโจทกเขาผาตดในโรงพยาบาลจาเลยท 1โจทกจายเงนใหจาเลยท 2 จานวน 70,000 บาท

ใหจาเลยท 1 จานวน 30,000 บาท ยงฟงไมไดวาจาเลยท 1เปนนายจางหรอตวการทตองรวมรบผด ในสวน

ของคาเสยหายนอกจากสวนทมใบเสรจแมโจทกจะมอาการเครยด อยกอนไดรบการผาตดจาก จาเลยท 2

แตเมอหลงผาตดอาการมากขนกวาเดมความเครยด ของโจทกจงเปนผลโดยตรงมาจากการผาตดจาเลยท 2

ตองรบผด และแมไมมใบเสรจมาแสดงวาไดเสยเงนไปเปนจานวนเทาใดแนนอน แตนาเชอวาโจทก ตอง

รกษาจรง ศาลเหนสมควรกาหนดคาใชจายสวนนให สาหรบคาเสยหายอนนนเมอปรากฏวาหลงจากแพทย

ปดเทพ อยยนยง

40

โรงพยาบาลอนไดรกษาโจทกอยในสภาพปกตแลว โจทกจง ไมอาจเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความ

เสยหาย อนอนมใชตวเงน เหตละเมดเกดวนท 12 เมษายน 2537 ตองฟอง ภายใน 1 ป ครบกาหนดตรงกบ

วนหยดสงกรานตวนท 12 ถง 14 เมษายน วนท 15 และ 16 เมษายน 2538 เปนวนเสารอาทตย ราชการ

หยดทาการ โจทกยนฟอง วนเปดทาการวนท 17 เมษายน 2537 ได คดไมขาดอายความ

ข. “ภาวะ” ไดแก สถานการณทวาบคคลทวไปหรอวญญชนทอยในภาวะเดยวกบผกระทา

จะใชความระมดระวงเพอลดกบการเผชญกบโอกาสหรอเหตการณทไมพงประสงค ซงบคคลทวไปหร

อวญญชนอาจเลอกทางเลอกอยางหนงอยางใดเพอตอบสนองตอความเสยงทตนเองกาลงเผชญอย มคา

พพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 326/2522 จาเลยขบรถหลบรถของ ผ. ทขบสวนลาเสนทางมาใน

ระยะกระชนชด จงบงคบรถไมได ไปชนรถของโจทกทคนขบหลบรถออกนอกเขตถนนมา ดงน ไมใชจาเลย

ประมาทแตเกดจากเหตสดวสย

ค. “วสย” ไดแก ลกษณะทเปนอยของผกระทาใหผอนไดรบความเสยหาย เชน วสยของ

แพทยทวไปตองพงตรวจสอบประวตการรกษาของคนไขดวยตนเองและตรวจดอาการของคนไขตงแตแรก

เขารบการรกษาทโรงพยาบาล มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 6092/2552 จาเลยท 3 มไดตรวจดอาการของโจทกตงแตแรกเขารบ

การรกษาทโรงพยาบาลพนมสารคามดวยตนเอง แตวนจฉยโรคและสงการรกษาอาการของโจทกตามทไดรบ

รายงานทางโทรศพทจากพยาบาลแทนโดยไมไดตรวจสอบประวตการรกษาของโจทกดวยตนเอง แมจาเลยท

3 จะสอบถามจากพยาบาลกอนทพยาบาลจะฉดยาใหแกโจทกเพอทาการรกษากตาม กมใชวสยของบคคลผ

มวชาชพเปนแพทยจะพงกระทาไม ทงหองแพทยเวรกบหองฉกเฉนทโจทกอยหางกนเพยง 20 เมตร ไม

ปรากฏวามเหตสดวสยอนทาใหจาเลยท 3 ไมสามารถมาตรวจวนจฉยอาการของโจทกไดดวยตนเองแต

อยางใด ถอไดวาจาเลยท 3 ประมาทเลนเลอ เมอพยาบาลฉดยาบรคานลใหแกโจทกตามทจาเลยท 3 สง

การ หลงจากนนโจทกมอาการแพยาอยางรนแรง โดยไมปรากฏวาโจทกมอาการเชนวานนมากอน อาการ

แพยาดงกลาวจงเปนผลโดยตรงจากการกระทาของจาเลยท 3 ทาใหโจทกไดรบความเสยหาย อนเปนการ

กระทาละเมดตอโจทก

ง. “พฤตการณ” ไดแก สงทอยภายนอกตวผกระทาอนถอเปนขอเทจจรงทประกอบการ

กระทาของผกระทา เชน กลางวน กลางคน ถนนกวาง ถนนแคบ ฯลฯ มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

41

คาพพากษาศาลฎกาท 769/2510 จาเลยเปนหญงอาย 28 ป ขบรถมาคนเดยว ขณะหยดรถ

รอสญญาณไฟเมอเวลา 21 นาฬกาไดมคนรายเปดประตรถเขาไปนงค และใชระเบดมอขใหขบรถไป จาเลย

ตกใจขบรถฝาฝนสญญาณไฟ ออกไปชนรถทแลนสวนมาโดยไมไดเจตนาตามพฤตการณเชนน จะวาการชน

เกดเพราะความประมาทของจาเลยไมได เพราะบคคลทอย ในภาวะตกตะลงกลวจะใหมความระมดระวง

เชนบคคลปกตหาไดไม เมอจาเลยไมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอทาละเมด จาเลยจงไมตองรบผด ในความ

เสยหายทรถชนกนนน

1.1.3 การกระทานนทาใหบคคลอนไดรบความเสยหาย

“ความเสยหาย” ไดแก ความเสอมเสยหรอความยอยยบในทางหนงทางใดตอชวต แกรางกาย

อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใด

การกระทาของผกระทาตองทาใหผอนไดรบความเสยหายในทางหนงทางใด หากการกระทา

ของผกระทาไมทาใหผอนเสยหายแลว การกระทาดงกลาวยอมไมเปนละเมดตอผอน (คาพพากษาศาลฎกา

ท 457/2536)

1.1.3.1 ความเสยหายแกชวต

“ความเสยหายแกชวต” ไดแก การถงแกความตายจากการกระทาละเมด มคาพพากษาศาล

ฎกาทนาสนใจ

คาพพากษาศาลฎกาท 15067/2557 แมอาการปวยของโจทกจะเกดขนจากความผดปกตใน

รางกายของโจทกเอง โดยจาเลยทงสองมไดเปนผกอใหเกดขนหรอกระทาการใด ๆ ใหโจทกเกดโรคมะเรงก

ตาม แตการแจงผลการตรวจผดพลาดทาใหอาการโรคมะเรงไตของโจทกลกลามแพรกระจายไปยงอวยวะ

อน ๆ อกโดยตามใบมรณบตรยงระบวาโรคมะเรงของโจทกลกลามแพรกระจายไปยงสมองเปนเหตใหโจทก

ถงแกความตายในทสด ฎกาของจาเลยท 1 ในประเดนทวาจาเลยทงสองมไดรวมกนทาละเมดตอโจทกจงฟง

ไมขน

1.1.3.2 ความเสยหายแกรางกาย

“ความเสยหายแกรางกาย” ไดแก การทรางกายไดรบอนตรายหรอเกดอนตรายแกกายอยาง

หนงอยางใด รวมไปถงความเสยหายแกจตใจ ซงไมใชเรองของอารมณ เชน ดใจ เสยใจ เกลยด โกรธ เศรา

โศก เปนตน

ปดเทพ อยยนยง

42

คาพพากษาศาลฎกาท 273/2509 การใชเทาเง อจะถบไมเปนอนตรายตอจตใจเพราะ

อนตรายตอจตใจนน ตองเปนผลจากการทาราย แตความรสกวาถกเหยยดหยาม เจบใจ แคนใจ เหลานเปน

อารมย หาใชเปนอนตรายตอจตใจไม

1.1.3.3 ความเสยหายแกอนามย

“ความเสยหายแกอนามย” ไดแก ความเสยหายทเกดขนตอสขภาพ ซงรวมไปถงความ

เสยหายทเกดจากการกระทาอนกระทบตอถกสขลกษณะหรอการกอเหตราคาญอยางหนงอยางใด ในเรอง

ความเสยหายแกอนามยมคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจบางฉบบดวยกน อาท

(ก) เคยมตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจทศาลฎกาวนจฉยไววา “ความเสยหาย

ทางดานจตใจยอมถอเปนความเสยหายแกอนามย”

คาพพากษาศาลฎกาท 9042/2560 จาเลยท 3 ทาหนาทในการตรวจวนจฉยครรภโจทกท 1

ตรงตามเกณฑมาตรฐานของการตรวจคดกรอง การตรวจอลตราซาวดในหญงตงครรภเพอหาความผดปกต

ของทารกแบงไดเปน 3 ระดบ การตรวจระดบ 1 เปนการตรวจคดกรองอยางงายดจานวนทารก การมชวต

ของทารก การประมาณอายครรภ ปรมาณนาคร า สวนนาของทารก ตาแหนงทารก และความพการ

บางอยางทสามารถเหนไดงาย จาเลยท 3 ใหความเหนในการตรวจวา ทารกมชวต เพศชาย บตรในครรภ 1

คน รกอยดานหลงของมดลกปรมาณนาคราปกต ลกษณะลาตว ตบ กระเพาะอาหาร ไต กระเพาะปสสาวะ

ลาคอ และกระดกสนหลงปกต ความยาวของกระดกตนขา 21 มลลเมตร ตรงกบอายครรภ 16.3 สปดาห

การเตนของหวใจและการเคลอนไหวของทารกอยในเกณฑปกต แสดงใหเหนวาในการตรวจอลตราซาวด

สามารถเหนอวยวะสวนตาง ๆ ทงภายในและภายนอกรางกายของทารกในครรภได หากจาเลยท 3 ไม

สามารถมองเหนความผดปกตหรอความพการของทารกในครรภกมหนาทตองแจงผลการตรวจใหโจทกท 1

ทราบวายงไมสามารถตรวจพบความพการในสวนแขนและขาของทารกไดเพราะยงมองเหนไมครบถวน การ

ทจาเลยท 3 แจงวาทารกในครรภมสภาพรางกายสมบรณหรอไมพบความผดปกตแตอยางใด ทง ๆทสภาพ

รางกายทารกมความพการรนแรง ยอมทาใหโจทกท 1 เสยโอกาสในการตดสนใจวาจะหาทางแกไขเยยวยา

หรอดาเนนการเกยวกบโจทกท 2 และหากโจทกท 1 ทราบขอมลทถกตองครบถวน ยอมมโอกาสเตรยมใจ

ยอมรบกบเหตการณทจะเกดขนกอนการคลอดโจทกท 2 มากกวาทจะรถงความพการของโจทกท 2 โดย

กะทนหนกระทบกระเทอนตอสภาพจตใจโจทกท 1 อยางรนแรง การทจาเลยท 2 และท 3 รวมกนตรวจ

วนจฉยการตงครรภของโจทกท 1 ไมพบความพการของโจทกท 2 และไมไดแจงโจทกท 1 ทราบขอมลท

ถกตองและครบถวนดวยภาษาทโจทกท 1 จะเขาใจได จงเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลออนเปนการ

ละเมดทาใหโจทกท 1 ไดรบความเสยหายทางดานจตใจอนเปนความเสยหายแกอนามย ดงนน จาเลยท 1

ซงเปนคสญญากบโจทกท 1 และจาเลยท 2 แพทยเจาของไขในฐานะตวแทนของจาเลยท 1 ซงมอบหมาย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

43

ใหจาเลยท 3 รวมในการตรวจวนจฉยการตงครรภของโจทกท 1 ดวยเครองอลตราซาวด จงตองรวมกนรบ

ผดในความเสยหายทเกดขนแกโจทกท 1 ดวย แมโจทกท 2 พการรนแรงเรองจากมความผดปกตในขณะท

โจทกท 1 ตงครรภอยในความดแลของจาเลยทงสาม และจาเลยท 3 ตรวจไมพบ อนเปนการกระทาละเมด

ตอโจทกท 1 กตาม แตโจทกทงสองไมมพยานหลกฐานมาพสจนใหเหนวา ความพการของโจทกท 2 เกด

จากการกระทาของจาเลยทงสาม

นอกจากน กรณของโจทกท 2 แมตรวจพบความพการกไมสามารถผาตดแกไขในระหวาง

ทารกอยในครรภไดตองรอใหคลอดออกมากอน โจทกทงสองกไมไดนาสบวา หากจาเลยท 3 พบความพการ

ของโจทกท 2 แลวจะดาเนนการอยางไร เพอใหเหนวา การทจาเลยท 3 ตรวจไมพบความพการนน ทาให

โจทกท 2 ไดรบความเสยหายหรอพการมากขน แตกลบไดความวา หากพบความพการของโจทกท 2 โจทก

ท 1 จะปฏบตตามทแพทยแนะนา จงไมอาจรบฟงไดวา ความพการทางรางกายของโจทกท 2 เปนผล

โดยตรงจากการกระทาของจาเลยทงสาม จาเลยทงสามจงไมตองรบผดในคาสนไหมทดแทนแกโจทกท 2

(ข) เคยมตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจทศาลฎกาวนจฉยไววา “การทผกระทาไดใช

อาวธปนขมขผอนเชนนเปนการทาใหผอนเสยหายแกรางกายและอนามยของผอนแลว เพราะเปนการทาให

ผอนตกใจกลวเปนความเสยหายเกยวกบความรสกทางดานจตใจ”

คาพพากษาศาลฎกาท 4571/2556 ในคดเดมอนเปนมลเหตของคดนคอคดอาญาหมายเลข

แดงท 1027/2552 ของศาลชนตน มโจทกคดนเปนผเสยหาย ศาลในคดดงกลาวยงไดอนญาตใหโจทกคดน

เปนโจทกรวมดวย จงฟงไดวาโจทกคดนเปนผเสยหาย และเมอขอเทจจรงฟงไดตามคดอาญาหมายเลขแดง

ดงกลาวขางตนแลววา จาเลยถออาวธปนตดตวออกมาบรเวณทางเดนเทาสาธารณะซงอยตดกบถนน

สาธารณะหลงจากมปากเสยงกบโจทก ประกอบกบจาเลยยงรบขอเทจจรงในคดนอกวา จาเลยไดพดขเขญ

โจทกวา "มงอยากตายหรอ" การกระทาดงกลาวนบวาเปนการกระทาโดยจงใจทาใหโจทกเสยหาย เปนการ

ทาละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว โจทกจงเปนผเสยหายโดยนต

นย

แมวาจาเลยจะมไดยงอาวธปนดงกลาวกตาม แตการทจาเลยใชอาวธปนขมขโจทกเชนนเปน

การทาใหโจทกเสยหายแกรางกายและอนามยของโจทกแลว เพราะเปนการทาใหโจทกตกใจกลวเปนความ

เสยหายเกยวกบความรสกทางดานจตใจ ซงเปนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 446 โจทกมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนในกรณดงกลาวนได

ปดเทพ อยยนยง

44

1.1.3.4 ความเสยหายตอเสรภาพ

“ความเสยหายตอเสรภาพ” ไดแก ความเสยหายอนเนองมาจากการขมขนใจใหผถกขมขนใจ

กระทาการอยางหนงอยางใด ไมกระทาการอยางหนงอยางใด หรอจายอมตอสงใด อนเปนผลมาจากความ

กลวการขมขนใจนนๆ การขมขนใจตองทาใหผถกขมขนใจกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย อนามย

เสรภาพ หรอทรพยสน ทงของตวผถกขมขนใจเองหรอของตวผอ น มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 4571/2556 ในคดเดมอนเปนมลเหตของคดนคอคดอาญาหมายเลข

แดงท 1027/2552 ของศาลชนตน มโจทกคดนเปนผเสยหาย ศาลในคดดงกลาวยงไดอนญาตใหโจทกคดน

เปนโจทกรวมดวย จงฟงไดวาโจทกคดนเปนผเสยหาย และเมอขอเทจจรงฟงไดตามคดอาญาหมายเลขแดง

ดงกลาวขางตนแลววา จาเลยถออาวธปนตดตวออกมาบรเวณทางเดนเทาสาธารณะซงอยตดกบถนน

สาธารณะหลงจากมปากเสยงกบโจทก ประกอบกบจาเลยยงรบขอเทจจรงในคดนอกวา จาเลยไดพดขเขญ

โจทกวา "มงอยากตายหรอ" การกระทาดงกลาวนบวาเปนการกระทาโดยจงใจทาใหโจทกเสยหาย เปนการ

ทาละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว โจทกจงเปนผเสยหายโดยนต

นย

แมวาจาเลยจะมไดยงอาวธปนดงกลาวกตาม แตการทจาเลยใชอาวธปนขมขโจทกเชนนเปน

การทาใหโจทกเสยหายแกรางกายและอนามยของโจทกแลว เพราะเปนการทาใหโจทกตกใจกลวเปนความ

เสยหายเกยวกบความรสกทางดานจตใจ ซงเปนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 446 โจทกมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนในกรณดงกลาวนได

1.1.3.5 ความเสยหายแกทรพยสน

“ความเสยหายแกทรพยสน” ไดแก ความเสยหายอนเนองมาจากผกระทาไดกระทาโดยผด

กฎหมายอาญาตอทรพยสนของผอนและการกระทาดงกลาวไดเขาองคประกอบความผดทางอาญาในฐาน

นน ๆ อนประกอบดวยความผดฐานลกทรพย ความผดฐานวงราวทรพย ความผดฐานกรรโชกทรพย และ

ความผดฐานปลนทรพย

อยางไรกตาม การกระทาบางอยางไมมผดฐานทาใหเสยทรพยเพราะมไดมเจตนาทาใหเสย

ทรพย (ไมเขาองคประกอบความผดทางอาญา) แตผกระทายงตองรบผดในการละเมดททาแกทรพยของ

บคคลอน มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

45

คาพพากษาศาลฎกาท 1617/2500 จาเลยเปนไวยาวจกรของวด ไดบอกกลาวใหโจทกรอ

ถอนสงปลกสรางรวมทงตนไมทปลกลาทเขาวดออกมา เพอทางวดจะไดขดคไปใหทะลคลอง ตามทไดตกลง

จางเขาไว โจทกรบทราบและวาจะจดการ แลวตอมาไมจดการ ประวงเวลาไวจนสญญาททางวดจางผขดจะ

หมด จาเลยจงไดเขาจดการรอถอนสงปลกสรางและตดตนไมทลานอกเขตเชา โดยระมดระวงพยายามให

เกดการเสยหายนอยทสด เพอขดคลองแลวนาไปกองไวใหโจทก เชนนจาเลยยงไมมผดฐานทาใหเสยทรพย

เพราะมไดมเจตนาทาใหเสยทรพย แตจาเลยตองรบผดในการละเมดททาแกทรพยของโจทก ไมไดรบการ

ยกเวนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 นอกจากคาเสยหายธรรมดาแลวศาลยงคด

คาเสยหายใหตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 อกโสดหนงดวย

1.1.3.6 ความเสยหายตอสทธอยางหนงอยางใด

“ความเสยหายตอสทธอยางหนงอยางใด” หมายถง ความเสยหายอนเกดขนตอสทธของ

บคคลทกฎหมายรบรองหรอคมครองเอาไว

ในปจจบนถอยคาวา “สทธอยางหนงอยางใด” ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

420 อาจถกนามาตความไดอยางกวางขวาง ซงรวมไปถง “สทธในชอเสยงหรอเกยรตคณ” ตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 891/2557 คากลาวของจาเลยท 1 ตามคาฟองทวา "พวกมนมเหย 7

ตว" หรอ "มนเปนสามานย" แมเปนการกลาวกระทบถงโจทกทงเจด แตกมใชการนาความเทจหรอขอความ

ทไมเปนความจรงเกยวกบตวโจทกทงเจดมากลาว หากแตเปนการดาโจทกทงเจดดวยความรสกเกลยดชงวา

โจทกทงเจดเปนคนไมด โดยเปรยบเหมอนสตวซงไมใชเปนการนาขอความอนฝาฝนตอความจรงมากลาว

จาเลยท 1 จงไมไดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงตาม ประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 423 แตการพดปราศรยดวยถอยคาตามฟองตอประชาชนทมาฟงการชมนม ณ ทเกด

เหตนนประชาชนทฟงยอมรสกไดวาโจทกทงเจดเปนคนไมด ไมเหมาะสมแกตาแหนงประธานสภาหรอ

สมาชกสภาเทศบาล อนเขาลกษณะเปนการทาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 420 ทาใหโจทกทงเจดเสยชอเสยงอนเปนสทธอยางหนง ถอไดวาจาเลยท 1 กระทาละเมด

ตอโจทกทงเจดและจาตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

1.1.4 ตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

“คาสนไหมทดแทน” หมายถง จานวนเงนทตองชดใชสาหรบเยยวยาความเสยหายทเกดขน

บคคลหรอทรพยสนอนเนองมาจากการกระทาละเมด รวมทงทรพยสนทจะตองคนหรอราคาทรพยสนท

ปดเทพ อยยนยง

46

จะตองใชใหแกผเสยหายเนองจากทรพยสนของผเสยหายไดเสยหายไป เพอใหผเสยหาย (ผถกกระทา

ละเมด) ไดกลบคนสฐานะเดม

คาสนไหมทดแทนถอเปน “ผลของการกระทาละเมด” เพราะเมอผกระทาละเมดในฐานะ

ลกหนอนเกดแตมลละเมดไดชอวาผดนดมาแตเวลาทกระทาละเมดแลว ผกระทาละเมดในฐานะลกหนก

ตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการละเมด เมอชดใชคาสนไหมทดแทนอยางหนงอยางใดแลว หนอนเกดแตมล

ละเมดกยอมระงบ

“สญญาประนประนอมยอมความระหวางผ กระทาละเมดกบผ ถกกระทาละเมด” ตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 850 มผลทาใหการเรยกรองในหนสนอนเกดจากมลละเมดของ

ผถกกระทาละเมดไดระงบสนไปและทาใหผกระทาละเมดกบผถกกระทาละเมด ไดสทธตามทแสดงไวใน

สญญาประนประนอมยอมความนน เมอหนอนเกดจากมลละเมดระงบไปแลว กยอมกลายเปนหนใหมตาม

สญญาประนประนอมยอมความ ถอเปน “การแปลงหนใหม” (การทผถกกระทาละเมดและผกระทาละเมด

ตกลงกนกอหนขนใหมตามสญญาประนประนอมยอมความขน โดยมเจตนาใหหนในมลละเมดเดมระงบไป)

มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2569/2540 การทโจทกและจาเลยท 1 ลงลายมอชอไวในรายงาน

ประจาวนเกยวกบคดวา จาเลยท 1 ยอมรบผดในความประมาทเลนเลอและยอมชดใชคาเสยหายใหโจทก

6,000บาท จากคาเสยหายประมาณ 10,550 บาท หากจาเลยท 1 ไมชาระตามกาหนดใหโจทกฟองรองทาง

แพงไดนน เปนการตกลงชาระคาเสยหายกนเปนจานวนทแนนอนแลว ถอไดวาโจทกและจาเลยท 1 ตกลง

ระงบขอพพาทอนเกยวกบคาเสยหายซงเกดจากมลละเมดขบรถชนกนใหเสรจไปดวยตางยอมผอนผนใหแก

กน เปนสญญาประนประนอมยอมความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 850 มผลทาใหการ

เรยกรองในหนสนอนเกดจากมลละเมดระงบสนไปและทาใหโจทกกบจาเลยท 1 ไดสทธตามทแสดงไวใน

สญญาประนประนอมยอมความนน เมอหนอนเกดจากมลละเมดระงบไปแลวความรบผดของจาเลยท 1

ผทาละเมด และจาเลยท 2 และท 3 ซงตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ในฐานะนายจางยอมระงบไปดวย

โจทกไมมอานาจฟองเรยกคาเสยหายในมลละเมดจากจาเลยทงสาม ปญหานแมจาเลยท 1 และท 3 มได

ฎกามาแตเปนปญหาเกยวดวยการชาระหนอนไมอาจแบงแยกได ศาลฎกามอานาจพพากษาใหมผลถง

จาเลยท 1 และท 3 ไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 245 (1) ประกอบมาตรา 247

1.1.5 ความสมพนธระหวางการกระทากบผล

“ความสมพนธระหวางการกระทากบผล” ไดแก ความเกยวของกนระหวางการกระทา

ละเมดกบผลทเกดขนมาจากการกระทาละเมด หากพจารณาแลววามความสมพนธกน ผกระทาละเมดก

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

47

ยอมตองรบผดในผลของการกระทาละเมด ในเรอง “ความสมพนธระหวางการกระทากบผล” ตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 ตองพจารณาโดยอาศย 3 ประเดนดวยกนอาท

(ก) “ทฤษฎเงอนไข” หรอเรยกวา “ทฤษฎผลโดยตรง” หมายถง หลกเกณฑทวา “ถาไมม

การกระทา ผลกจะไมเกด ผลจงเกดจากการกระทานน”

หากไมมการกระทาของผกระทา ผลกจะเกดขนไมได หากผลยงเกดขน โดยทปราศจากการ

กระทาของผกระทาแลว แสดงวาผลทเกดขนไมใชการกระทาของผกระทา เชนวานผกระทาไมตองรบผด

เพอละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 5129/2546 จาเลยท 1 ซงเปนอาจารยสอนวชาพลศกษา ไดสงให

นกเรยนชน ม.1 วงรอบสนามระยะทาง 200 เมตร ตอ 1 รอบ จานวน 3 รอบ เปนการอบอนรางกายกอน

การเรยนวชาพลศกษาในภาคปฏบต และไดสงใหนกเรยนวงรอบสนาม ตออก 3 รอบ เปนการกระทาโทษท

วงไมเปนระเบยบเรยบรอย ซงเหมาะสมตามสมควรแกพฤตการณ แตการทสงใหวงรอบสนามตอไปอก 3

รอบ และเมอนกเรยนยงทาไมไดเรยบรอย กสงใหวงตอไปอก 3 รอบ ในชวงเวลาหลงเทยงวนเพยงเลกนอย

สภาพอากาศรอนและมแสงแดดแรง นบเปนการใชวธการลงโทษนกเรยนทไมเหมาะสมและไมชอบเพราะ

จาเลยท 1 นาจะเลงเหนไดวาการลงโทษนกเรยนซงมอายระหวาง 11 ถง 12 ป ดวยวธการดงกลาวอาจเปน

อนตรายตอสขภาพของนกเรยนได เปนความประมาทเลนเลอ จนทาใหเดกชาย พ. ซงเปนโรคหวใจอยกอน

ลมลง ในการวงรอบสนามรอบท 11 และถงแกความตายในเวลาตอมาเพราะสาเหตระบบหวใจลมเหลว การ

ตายของเดกชาย พ. จงเปนผลโดยตรงจากการวงออกกาลงตามคาสงของจาเลยท 1 แมจาเลยท 1 จะไม

ทราบวาเดกชาย พ. เปนโรคหวใจ กตาม มใชเกดจากเหตสดวสย ถอไดวาจาเลยท 1 กระทาละเมดเปนเหต

ใหเดกชาย พ. ถงแกความตาย แตความไมร ของจาเลยท 1 ดงกลาวเปนเหตประกอบดลพนจในการ

กาหนดคาสนไหมทดแทนใหนอยลง

คาพพากษาศาลฎกาท 4904/2548 ผตายและผเสยหายทงสามถกกกขงและถกทาราย

รางกายในลกษณะการทรมานอยในหองพกทเกดเหตเปนระยะเวลาประมาณ 3 เดอน โดยไมมหนทางหลบ

เลยงใหพนจากการถกทรมานหรอขอความชวยเหลอจากผใดไดเหนไดวาผเสยหายทงสามและผตายตองตก

อยในสภาพถกบบคนทารณทงทางรางกายและจตใจอยางรนแรงตดตอกนเปนเวลานาน การทผ ตาย

ตดสนใจกระโดดจากหองพกเพอฆาตวตายนนอาจเปนเพราะผตายมสภาพจตใจทเปราะบางกวาผเสยหาย

อน และไมอาจทนทกขทรมานไดเทากบผเสยหายอนจงไดตดสนใจกระทาเชนนนเพอใหพนจากการตองทน

ทกขทรมาน พฤตการณฟงไดวาการตายของผตายมสาเหตโดยตรงมาจากการถกทรมานโดยทารณโหดราย

ปดเทพ อยยนยง

48

(ข) “ทฤษฎเหตเหมาะสม” หรอเรยกวา “ผลธรรมดา” (ผลตามทฤษฎเหตเหมาะสม)

หมายถง หลกทใชพจารณาวาเหตทเกดขนเหมาะสมหรอเพยงตอทจะเกดผลขนตามปกตหรอไม หาก

เพยงพอกตองรบผดในผลทเกดขน ในทางตรงกนขามหากไมเพยงพอกไมตองรบผดในผลทเกดขน

การกระทากบผลตองดวาเกยวพนกนอยางสมเหตสมผลกนหรอไม สวนมากศาลไทยมกไมใช

ทฤษฎน แตจะใชทฤษฎเงอนไขหรอทฤษฎผลโดยตรงเปนสวนใหญ

(ค) กรณ “เหตแทรกแซงทคาดหมายได” หมายถง เหตแทรกซอนทเกดขนมาเมอเกดการ

กระทาของผกระทาแลวหรอเหตแทรกแซงทเกดขนมาภายหลงจากการกระทาของผกระทาแลว หากวญญ

ชนหรอบคคลทวไปพงคาดหมายไดวาผลอาจเกดขนภายหลงจากการกระทาของผกระทาแลว ผกระทายอม

ตองรบผด มตวอยางบอยทเกดขนบนทองถนน จากการทรถบรรทกสนคาพลกควา (สนคา เชน ผลไม

เสอผา สงของมคา และวตถอนตราย) หลงจากนนมเหตการณทชาวบานเขามงดเหตการณหรอมชาวบาน

เขามาเกบของทตกกระจายอยบนพนถนน เหตการณดงกลาวเปนเหตแทรกแซงทวญญชนหรอบคคลทวไป

พงคาดหมายไดเพราะเปนเรองธรรมดาเมอมอบตเหตเกดขนบนทองถนนในประเทศไทย มคาพพากษาฎกา

ทวนจฉยเอาไวในเรองน

คาพพากษาศาลฎกาท 7973/2548 จาเลยท 4 ลกจางของจาเลยท 2 และท 3 ขบ

รถบรรทกวตถระเบดของจาเลยท 1 ทจาเลยท 1 วาจางจาเลยท 2 และท 3 ใหนาไปสงทคลงสนคาของ

จาเลยท 1 ไปในทางการทจางของจาเลยท 2 และท 3 ระหวางการขนสงจาเลยท 4 ประมาทเลนเลอขบรถ

ดวยความเรวเกนสมควรแลนเขาทางโคงทเกดเหตซงเปนทางโคงหกขอศอกโดยไมระมดระวงจนเปนเหตให

ไมสามารถควบคมรถได ทาใหรถเสยหลกพลกควาวตถระเบดซงบรรทกมาตกกระจายอยบนพนถนน

หลงจากนนมชาวบานเขามายงเกยวกบวตถระเบดทตกกระจายอยบนพนถนนดงกลาวเปนเหตใหเกด

ระเบดขนทาใหมผเสยชวตและบาดเจบรวมหลายรอยคน และทรพยสนของโจทกทงสามไดรบความเสยหาย

การกระทาของชาวบานททาใหเกดระเบดขนเชนนเปนเหตแทรกแซงทวญญชนคาดหมายไดเพราะเปนเรอง

ธรรมดาเมอมอบตเหตเกดขนบนทางหลวง กจะมชาวบานทอยใกลเคยงรวมทงประชาชนทใชยวดยาน

สญจรผานทเกดเหตจะหยดรถลงไปมงดเหตการณและใหความชวยเหลอแกผบาดเจบ รวมทงอาจมคนไมด

ซงปะปนอยในกลมคนเหลานนถอโอกาสหยบฉวยเอาทรพยสนสงของทตกหลนไปได ทงการขนสงวตถ

ระเบดครงนกมไดจดใหมปายขอความวา "วตถระเบด" ตดแสดงไวใหเหนไดงายทดานหนาและดานหลง

รถบรรทกวตถระเบดคนเกดเหตดวย จงตองถอวาเหตระเบดทเกดขนเปนผลใกลชดสมพนธตอเนองมาจาก

การขบรถโดยประมาทเลนเลอของจาเลยท 4 ซงกระทาการในทางการทจางของจาเลยท 2 และท 3 จาเลย

ท 2 และท 3 จงตองรวมรบผดในผลแหงการกระทาละเมดของจาเลยท 4 ดวย ตาม ประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 425

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

49

1.2 การใชสทธเกนสวน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421 บญญตเอาไววา “การใชสทธซงมแตจะให

เกดเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421 เปนบทขยายความมาตรา 420 ไดวาง

หลกเกณฑเอาไวในเรอง “การใชสทธเกนสวน” กลาวคอการใชสทธทกฎหมายรบรองหรอคมครองวา

สามารถกระทาการอยางหนงอยางใดไดนน ตองเปนการใชสทธทกฎหมายรบรองหรอคมครองไว แตหากใช

สทธทกฎหมายรบรองหรอคมครองเอาไวจนไปกอใหเกดความเสยหายตอตอบคคลอนในทางหนงทางใด

แลว กถอเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย

คาพพากษาศาลฎกาท 1992/2538 โจทกเชาดาดฟาตกแถวตดตงปายโฆษณาสนคาของ

โจทกสวนจาเลยเปนผเชาตกแถวทอยตดกนและไดตดตงปายโฆษณาของจาเลยปดบงปายโฆษณาของโจทก

ดงนเมอโจทกใชประโยชนในตกแถวทเชาไดจาเลยกยอมตดตงปายโฆษณางานในธรกจของจาเลยไดเชนกน

โดยไมตองคานงถงวาจาเลยตดตงปายโฆษณาภายหลงโจทกหรอไมเพราะการตดตงปายโฆษณาทงของ

โจทกและจาเลยตางกตดตงบนดาดฟาของตกแถวทแตละฝายเชามาทาประโยชนถอไดวาทงโจทกและ

จาเลยไดใชประโยชนจากตกแถวทเชาตามแดนแหงสทธของสญญาเชาทแตละฝายมอยตามกฎหมายเมอไม

ปรากฏวาจาเลยตดตงปายเพอจงใจกลนแกลงโจทกโดยมงประสงคจะใหเกดความเสยหายแกโจทกการ

ตดตงปายโฆษณาของจาเลยจงเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมายแมจะปดบงปายโฆษณาสนคาของ

โจทกกหาเปนการละเมดตอโจทกดวยการใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกโจทกตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 421ไม

คาพพากษาศาลฎกาท 1581/2538 ตามสภาพของหลมฝงศพยอมกอใหเกดความหวาดกลว

ในเรอง ภตผวญญาณ และเปนทรงเกยจแกผทมใชญาตผตายซงมบานเรอนอยใกลหลมฝงศพการทจาเลยท

1 สรางหลมฝงศพหรอฮวงซยเพอเกบศพของ ส. สามจาเลยท 1 ในทดนของตนเองหางจากบานของโจทก

ทงสองประมาณ 10 เมตร โดยทดนของโจทกทงสองและจาเลยท 1 เปนทอยอาศย ไมเคยมหลมฝงศพมา

กอนและไมปรากฏวาบรเวณใกลเคยงมหลมฝงศพแตอยางใด ทงตามประเพณแหงทองถนกไมนยมใหมการ

ฝงศพในเขตหมบาน ดงน การกระทาของจาเลยท 1 จงเปนการทาละเมดตอโจทกทงสองตาม ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1337

คาพพากษาศาลฎกาท 780/2538 จาเลยชอบทจะใชสทธในทดนซงเปนเจาของกรรมสทธ

รวมแตตองไมขดตอสทธของโจทกซงเปนเจาของรวมเชนกนการทจาเลยปลกบานครอมทางพพาททโจทก

ใชเดนเปนปกตจนไดรบความเดอดรอนถอไดวาจาเลยใชสทธของตนขดตอสทธของเจาของรวมคนอนแลว

ปดเทพ อยยนยง

50

ทงเปนการใชสทธซงมแตจะเกดความเสยหายแกบคคลอนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา

421 จงเปนการโตแยงสทธของโจทกโจทกจงมสทธฟองใหจาเลยรอถอนบานทปลกครอมปดทางพพาทออก

ได

อยางไรกตาม หากเปน “การใชสทธตามปกตนยม” อนเปนการใชสทธตามกฎหมายซงวญญ

ชนหรอบคคลทวไปใชกนแลว เชน การทเจาหนเรยกรองใหลกหนปฏบตการชาระหน การกระทาอนเปน

การใชสทธอยางปกตนยมแลว ยอมไมเปนละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 592/2544 คดเดมมประเดนขอพพาทวา กระถางตนไมและถงขยะท

จาเลยวางในทางพพาทเปนการละเมดสทธการใชทางของโจทกหรอไม อนเปนประเดนเดยวกนกบทโจทก

ฟองคดน แตคดเดมศาลพพากษายกฟองโดยวนจฉยวา โจทกอางวากระถางตนไมและถงขยะทจาเลยวาง

อยบนทางพพาทซงเปนทดนของบคคลภายนอกทโจทกจาเลยใชรวมกน แตโจทกไมไดนาบคคลภายนอกมา

สบใหศาลเหนวายนยอมใหโจทกไดใชทดนรวมกบจาเลยหรอทางพพาทตกเปนภารจายอมอนถอไดวาศาล

ชนตนวนจฉยวาโจทกไมมอานาจฟองเพราะมไดนาสบใหเหนวาโจทกมสทธใชทางพพาท ดงนนประเดนวา

การกระทาของจาเลยเปนการละเมดตอโจทกหรอไมจงยงไมไดวนจฉย เมอโจทกฟองเจาของทางพพาทจน

ไดทางพพาทเปนภารจายอมแลวจงมาฟองเปนคดนวาจาเลยกระทาละเมดตอโจทกจงเปนการขอใหศาล

วนจฉยวาการทจาเลยวางกระถางตนไม ถงขยะ และทงสงปฏกลลงในถงขยะซงอยในทางพพาทเปนการ

ละเมดตอโจทกหรอไม ยอมเปนการพจารณาในประเดนทไดวนจฉยโดยมไดอาศยเหตอยางเดยวกน ไมเปน

ฟองซาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 148 วรรคหนง

ซอยพพาทอนเปนภารจายอมทโจทกและจาเลยใชรวมกนกวางประมาณ 5 เมตร จาเลยวาง

กระถางตนไมบนทางพพาทใกลประตร วบานจาเลยเปนผลใหทางแคบลงเหลอประมาณ 4 เมตร เปน

ลกษณะเดยวกบทโจทกกอกระถางอฐเปนแนวเดยวกบตกแถวทอยตดรวบานโจทก และเพอปองกนมให

รถยนตแลนทบทอระบายนาตรงทางพพาท เมอโจทกยงคงขบรถยนตแลนเขาออกไดเปนปกตการกระทา

ของจาเลยในทางพพาทเปนการใชสทธโดยปกตนยม สวนการวางถงขยะไวนอกบานเพอใหพนกงานเกบ

ขยะมาเกบไปทงเชนเดยวกบคนทวไปถอปฏบตกน เมอการวางถงขยะมไดเกะกะกดขวางทางเดนรถยนต

ลกษณะของขยะกมไดนารงเกยจสงกลนเหมนรบกวนแตอยางใด การกระทาของจาเลยจงเปนการใชสทธ

โดยปกตนยม ไมเปนการละเมดตอโจทก

“การใชสทธเกนสวน” มไดอย 2 ลกษณะดวยกนไดแก

(ก) การกระทาเพอจงใจกลนแกลง

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

51

“การกระทาเพอจงใจกลนแกลง” ไดแก การกระทาเพอจงใจกลนแกลงบคคลอน โดยตวของ

ผกระทายอมรถงผลของการกระทาทสรางความเสยหายแกบคคลอนแตฝายเดยว การกระทาทจงใจกลน

แกลงถอเปนการกระทาละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 37/2529 การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนนเปน

การอนมชอบดวยกฎหมาย โจทกจาเลยมตกแถวอยตดกนและมทอระบายนาโสโครกฝงอยดานหลงของ

ตกแถวเปนแนวเดยวกน1ทอเพอระบายนารวมกนไปสทอระบายนาสาธารณะโจทกจาเลยมเรองพพาทกน

มากอนแลวจาเลยนาแผนเหลกเจาะรเลก ๆ ปดกนทางระบายนาทจะระบายมาจากบานโจทกจนเปนเหตให

เกดนาทวมขงบานโจทกเปนการกระทาทจงใจจะใหเกดความเสยหายแกโจทกถงแมจะกระทาในทดนของ

ตนเองกเปนการใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนอนเปนการกระทาโดยละเมดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 421 โจทกรองขอใหใชวธการชวคราวกอนพพากษาในกรณฉกเฉนให

จาเลยรอถอนแผนเหลกดงกลาวออกเมอศาลอนญาตแลวโจทกกเอาแผนเหลกทจาเลยนาไปปดกนออกการ

กระทาของโจทกดงกลาวไดรบความคมครองตามคาสงศาลอนชอบดวยกฎหมายถอไมไดวาเปนการกระทา

โดยละเมด

แตถาเปน “การใชสทธตามธรรมดา” โดยตวของผกระทาเองไมไดมเจตนาหรอจงใจกลน

แกลงโดยมงประสงคใหเกดความเสยหายแกบคคลอนแตฝายเดยวแลว กยอมไมถอเปนละเมด แมวาการ

กระทาดงกลาวจะทาใหบคคลอนเกด “เสยหายไปบาง” กยอมไมเปนละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1992/2538 ผกระทาหรอผใชสทธซงมแตจะใหเกดความเสยหายแก

บคคลอนอนเปนการละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา421 นนตองมเจตนาหรอจงใจ

กลนแกลงโดยมงประสงคใหเกดความเสยหายแกผอนฝายเดยวเมอโจทกตดตงปายโฆษณาสนคาของโจทก

บนดาดฟาตกแถวทโจทกเชาเพอประโยชนในทางการคาของโจทกไดจาเลยกยอมมสทธตดตงปายโฆษณา

งานในธรกจของจาเลยบนดาดฟาตกแถวทจาเลยเชาเพอประโยชนในกจการของจาเลยไดเชนกนโดยไมตอง

คานงถงวาฝายใดตดตงกอนเมอไมปรากฏวาจาเลยกระทาเพอจงใจกลนแกลงโจทกแมปายโฆษณาของ

จาเลยจะอยใกลและปดบงปายโฆษณาของโจทกบางกหาเปนการละเมดตอโจทกไม

(ข) การกระทาทกอความเดอดรอนราคาญ

“การกระทาทกอความเดอดรอนราคาญ” ไดแก การกระทาทกอใหเกดผลกระทบตอเพอน

บาน ทาใหเพอนบานเผชญกบความเดอดรอนราคาญเกนควรคาดหมายไดตามปกต ซงไปพองกบบรบทของ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1337 ทวา “บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของ

ปดเทพ อยยนยง

52

อสงหารมทรพยไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะเปนไปตามปกตและ

เหตอนควรในเมอเอาสภาพและตาแหนงทอยแหงทรพยสนนนมาคานงประกอบไซร ทานวาเจาของ

อสงหารมทรพยมสทธจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงน ไมลบลางสทธท

จะเรยกเอาคาทดแทน” มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 737/2537 รวทกนเขตบานและทดนระหวางโจทกกบจาเลยเดมเมอ

จาเลยยงมไดตอเตมอาคารโดยใชกาแพงรวดงกลาวเปนฝาหอง นาฝนกจะสาดและไหลเปนปกตทงสองดาน

ไมมผใดเดอดรอนครนจาเลยตอเตมอาคารขนนาฝนไมสาดเขาไปโดนทรพยสนของจาเลยและไหลไปในทดน

ของโจทกมากกวาปกตซงยอมจะกอใหเกดความเดอดรอนราคาญเกนทควรคาดคดหรอคาดหมายไดวาจะ

เกดขนตามปกตเปนหนาทของจาเลยทจะตองปองกนหรอแกไข เมอโจทกแจงใหจาเลยทราบจาเลยมได

จดการแกไขเพอบรรเทาผลรายของฝายของฝายโจทกการกระทาของจาเลยทตอเตมอาคาร จงเปนการใช

สทธอนมแตจะเกดความเสยหายแกผอน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 421 และโจทกม

สทธทจะปฏบตการเพอยงใหความเสยหายหรอความเดอดรอนราคาญนนสนไปไดตามมาตรา 1337

คาพพากษาศาลฎกาท 3815/2540 โจทกกอสรางบานอยในกรงเทพมหานครอนเปนเมอง

หลวงของประเทศมประชาชนอยหนาแนน มอาคารบานเรอนอาคารพาณชยและสงกอสรางตาง ๆ ปลกอย

อยางแออดทดนทตงบานโจทกอยใกลกบถนนรชดาภเษกตดกบถนนลาดพราว เปนยานทมความเจรญมาก

ทดนมเนอทวางนอยและราคาแพง จงตองมการกอสรางอาคารสงมากขนเพอใชประโยชนใหไดมากทสด

การทโจทกกอสรางบานในทาเลดงกลาวจงควรคดหรอคาดหมายไดวาอาจมผมากอสรางอาคารสงใกลกบ

บานโจทกเปนเหตใหบงทศทางลม แสงสวาง และทศนยภาพทมองจากบานโจทก อนเปนไปตามปกตและม

เหตอนควรอยแลว ดงนน แมจาเลยกอสรางอาคารเปนผนงทบไมมชองระบายลมกตาม แตกระแสลมและ

แสงสวางยงคงพดผานและสองมายงบานโจทกไดพอสมควร ประกอบกบโจทกกต งใจจะตดตง

เครองปรบอากาศในบานของโจทกอยแลว เพราะสภาพอากาศทรอนอบอาวในกรงเทพมหานคร เพอความ

สะดวกสบายของโจทกเองหาใชเพราะการกอสรางอาคารของจาเลยทาใหอากาศรอนอบอาวไม ทงการท

จาเลยกอสรางอาคารสงบงบานโจทกกหาเปนการใชสทธซงมแตจะทาใหเกดเสยหายแกโจทกตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421 ไม เพราะกรณตามมาตรา 421 จะตองเปนเรองของการแกลงโดย

ผกระทามงตอผลคอความเสยหายแกผอนถายเดยว แตถาเปนการกระทาโดยประสงคตอผลอนเปนธรรมดา

ของสทธนน แมผกระทาจะเหนวาผอนจะไดรบความเสยหายบางกไมเปนละเมด เมอไมปรากฏวาการ

กอสรางอาคารนนจาเลยไดกระทาเพอกลนแกลงโจทกโดยมงตอความเสยหายแกโจทกถายเดยว การใชสทธ

ของจาเลยในการกอสรางและดดแปลงอาคารจงถอไมไดวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 421

กรณไมมเหตทจะรอถอนอาคารของจาเลยและกาหนดคาขาดประโยชนจากการใชสอยอาคารใหโจทก

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

53

คาพพากษาศาลฎกาท 877/2546 โจทกทาสญญาเชาทดนจากเทศบาลเมองโพธารามเพอใช

เปนสถานทจอดรถสาหรบกจการโรงแรมของโจทก สวนจาเลยทงสามเปนเจาของตกแถวซงปลกอยในทดน

ขางเคยงไดตดตงหลงคากนสาดรกลาเขามาในทดนทโจทกเชา โจทกไมสามารถใชหรอไดรบประโยชนจาก

ทดนดงกลาวไดโดยสะดวก ทาใหโจทกไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายในการ

ใชทดน แมโจทกจะเปนเพยงผเชาทดน แตการเชาดงกลาวกเพอประโยชนในกจการโรงแรมของโจทก เมอ

โจทกเปนเจาของโรงแรมอนเปนอสงหารมทรพยไดรบความเดอดรอนราคาญเปนพเศษจากการกระทาของ

จาเลยทงสาม จงยอมมอานาจฟองใหขจดความเดอดรอนนนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 421 และมาตรา 1337 แมวาจาเลยทงสามจะตดตงหลงคาตกแถวกอนทโจทกจะทาสญญาเชาทดน

กหาเปนเหตใหโจทกตองเสยสทธดงกลาวไปไม โจทกมสทธปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอความ

เดอดรอนใหส นไปโดยฟองจาเลยทงสามใหร อถอนหลงคาทตอเตมออกจากตกแถวซงกดขวางการใช

ประโยชนจากทดนทโจทกเชาได

1.3 ความเสยหายเกดจากการฝาฝนกฎหมายทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 “ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบ

แหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดทาการฝาฝนเชนนน ทานใหสนนษฐานไว

กอนวาผนนเปนผผด”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 เปน “บทสนนษฐาน” ของกฎหมายละเมด

วาผใดเปนผผด หากผนนกระทาการอนฝาฝนตอกฎหมายทมวตถประสงคเพอจะปกปองบคคลอน แลว

บคคลอนไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด เชนวา

นกฎหมายใหสนนษฐานวาผนนเปนผผด ตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนแกบคคลอนผเสยหาย

หรอผไดรบความเสยหาย มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจอาท

คาพพากษาศาลฎกาท 67/2539 การทจาเลยท 2 ขบรถบรรทกในเวลากลางคนบรรทกรถ

แทรกเตอรใบมดจานไถของรถแทรกเตอรยนลาออกมานอกตวรถบรรทกจาเลยท2จะตองตดไฟสญญาณ

ตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ.2522 มาตรา11,15กฎกระทรวงและขอกาหนดของกรมตารวจแต

จาเลยท 2 มไดกระทาเปนการฝาฝนบทกฎหมายดงกลาวซงเปนกฎหมายทมความประสงคจะปกปองบคคล

อนๆตองดวยขอสนนษฐานวาจาเลยท 2 เปนฝายผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 422

จาเลยท4ขบรถในเวลากลางคนลงเนนซงความเรวของรถตองเพมขนขณะทมแสงไฟของรถแลนสวนมาเหน

ไดไกลจาเลยท4จะตองระวงเพมขนโดยลดความเรวแตจาเลยท4ยงขบตอไปดวยความเรวสงจนเกดอบตเหต

ชนกบใบมดรถแทรกเตอรทจาเลยท 2 ขบมาจงเปนความประมาทของจาเลยท4ดวย คาเสยหายจากการ

ปดเทพ อยยนยง

54

กระทาละเมดในกรณทผเสยหายไดรบอนตรายสาหสและทพพลภาพไดแกคารกษาพยาบาลคาขาเทยมคา

เสยความสามารถในการประกอบการงานทงในปจจบนและอนาคตตามมาตรา 444และคาสนไหมทดแทน

เพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามมาตรา 446 วรรคหนงไดแกคาทตองทพพลภาพพการตลอด

ชวตตองทรมานรางกายและจตใจนอกจากนหากทรพยสนหายจากการกระทาละเมดกมสทธไดรบชดใชอก

ตางหาก จาเลยท 2 และท 4 ตางฝายตางทาละเมดโดยมไดรวมกนแตละฝายจงไมตองรวมกนใชคาสนไหม

ทดแทนทงหมดแกโจทกคงรบผดเฉพาะสวนของตนเทานน

คาพพากษาศาลฎกาท 290/2542 จาเลยท 1 จอดรถบรรทกซงเพลาขาดไวทไหลถนน โดยม

สวนทายของรถลาเขาไปในชองทางจราจรประมาณ 70 เซนตเมตร แลวจาเลยท 1 ออกไปโทรศพทแจง

จาเลยท 2 โดยจาเลยท 1 ไมไดใหสญญาณใด ๆ วามรถจอดล าอย บนถนนดงกลาว เปนการฝาฝน

พระราชบญญต จราจรทางบก พ.ศ. 2522 มาตรา 56 วรรคสอง ซงมวตถประสงคเพอจะปกปองบคคลอน

ๆ ใหพนภยนตรายจากสงกดขวางบนถนน จงตองสนนษฐานไวกอนวา การทรถจกรยานยนตของผตายชน

ทายรถบรรทกคนดงกลาวจนเปนเหตใหผ ตายถงแกความตายนน จาเลยท 1 เปนผผดตาม ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422

คาพพากษาศาลฎกาท 4638/2546 เมอจาเลยท 1 ชาระบญชแลว จาเลยท 1 ยงมเงนหรอ

ทรพยสนอนเหลออย แตจาเลยท 2 ในฐานะผชาระบญช ซงรอยแลววาจาเลยท 1 เปนหนคาภาษอากรตอ

โจทก แตไมไดจดการใชหนเงนใหแกเจาหน ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1250 หรอ

วางเงนเทาจานวนหนนนตามบทแหงประมวลกฎหมายนวาดวยวางทรพยสนแทนชาระหนใหแกเจาหนคน

ใดทมไดมาทวงถามใหใชหนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1264 จงถอไดวาจาเลยท 2 ได

ละเวนการปฏบตหนาทในฐานะผชาระบญชของจาเลยท 1 เปนการจงใจปฏบตหนาทโดยฝาฝนกฎหมาย

อนเปนการละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 จาเลยท 2 จงตองรบผดใน

หนคาภาษอากรของจาเลยท 1 ในวงเงนไมเกนทจาเลยท 1 มเหลออยในวนเลกกจการ

1.4 หมนประมาทในทางแพง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 วรรคแรก “ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลาย

ซงขอความอนฝาฝน ตอความจรง เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอน กดหรอเปนท

เสยหายแกทางทามาหาได หรอทางเจรญของเขาโดย ประการอนกด ทานวาผนนจะตองใชคาสนไหม

ทดแทนใหแกเขาเพอ ความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน แมทงเมอตนมไดรวาขอ ความนนไมจรง

แตหากควรจะรได’’

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

55

มาตราน เปนเรอง “หมนประมาทในทางแพง” โดยตวผกระทาไปกระทาการหมนประมาท

ผอน ทาใหผอนถกดหมน เกลยดชงหรอเสยชอเสยง โดยขอความทหมนประมาทตองเปนขอความอนฝาฝน

ตอความเปนจรงหรอเปนขอความอนเปนเทจ ผลของการหมนประมาทในทางแพงนนกคอผกระทาไป

กระทาการหมนประมาทจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดจากการ

หมนประมาท แตหากเปนขอความทไมเปนขอความอนฝาฝนตอความเปนจรง กยอมไมเปนหมนประมาท

ในทางแพงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423

คาพพากษาศาลฎกาท 7055/2539 คาเฟอนเปนอนตรายตอสขภาพรางกายไมวาจะผสมอย

ในตารบยาใด กไมสมควรทจะปลอยใหประชาชนซอหารบประทานเองตามใจชอบ การทจาเลยท 3 ลงพมพ

ขอความดวยวา เจาตารบผลตยามจจราชถามหากด เจาตารบยาพยายมกดแตเมออานขอความทงหมดแลว

คงมความหมายแตเพยงวายาดงกลาวเปนยาอนตรายตอรางกายและอาจถงแกชวตได หาใชมความหมายวา

รบประทานแลวจะเกดผลใหตองตายในทนท ไมแตเปนการสอความหมายใหประชาชนทราบวามความเสยง

ตอภยอนตรายทอาจไดรบจากการบรโภคยาสองชนดดงกลาวทมสวนผสมของคาเฟอนอยดวยเทานน

โจทกไดบรรยายสรรพคณเกยวกบยาโคบาลเคคนวาเปนยาบารงรางกาย สวนยาโคบาล บ

ดบบลว วาเปนยาชวยกระตนระบบประสาทสวนกลางและระบบการหายใจ กบมภาพโคบาลขมาคกคะนอง

ตดอยทแผงยาดวย และโจทกประสงคจะใชภาพโคบาลขมาคกคะนองเปนเครองหมายการคาของโจทกดวย

กตาม การทจาเลยท 3 ใชขอความวา "เปนยาปลกคกนองใหม" กบยาของโจทกดงกลาวยอมเปนทเขาใจได

วาหากบรโภคยาของโจทกแลวรางกายแขงแรงกระปรกระเปราคกคะนอง ยงไมมความหมายชดเจนพอให

ผอานเขาใจวาเปนยาปลกกาหนดทางเพศสาหรบขอความทวา "ยงถกเพงเลงวายาของโจทกเปนยามาเทยม"

เมอจาเลยท 3ไดกลาวเปนทานองยกขนเปรยบเทยบและมไดเปนการกลาวยนยนวายาของโจทกเปนยามา

แตอยางใด ดงน ขอความทจาเลยท 3 ลงพมพไปนนไมเปนขอความอนฝาฝนตอความเปนจรง จงไมเปนการ

ละเมดตอโจทก

(ก) “ผใด” ตามมาตรา 423 อาจเปนไดทงบคคลธรรมดาหรอนตบคคล

คาพพากษาศาลฎกาท 21420/2556 ขอเทจจรงทจะทาใหการกลาวหรอไขขาวแพรหลาย

เปนการทาละเมดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 วรรคหนง ซงจะตองใชคาสนไหม

ทดแทนกคอการกลาวหรอไขขาวแพรหลายนนฝาฝนตอความจรง หากการกลาวหรอไขขาวแพรหลายความ

จรงกไมถอวาเปนการกระทาละเมด การทบรษทเงนทนหลกทรพย อ. ประสบปญหาเรองสภาพคลอง แลว

ร. ในฐานะผวาการธนาคารแหงประเทศไทย อ. ในฐานะรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง และหมอม

ราชวงศ จ. ในฐานะปลดกระทรวงการคลง รวมกนแถลงขาว ณ ทาเนยบรฐบาล เผยแพรรายชอบรษท

ปดเทพ อยยนยง

56

เงนทนหลกทรพยและบรษทเครดตฟองซเอรรวม 10 บรษท โดยมชอของบรษทเงนทนหลกทรพย อ.

รวมอยดวย ซงการแถลงขาวของบคคลดงกลาวเปนการแถลงตอสาธารณชนตามปกตวสยเพอยตกระแส

ความตนตระหนกตอความมนคงทางการเงนของประเทศตาม พ.ร.บ.การประกอบธรกจเงนทน ธรกจ

หลกทรพย และธรกจเครดตฟองซเอร พ.ศ.2522 มาตรา 57 วรรคหนง ดงน คาแถลงขาวของบคคล

ดงกลาวซงเปนเจาหนาทของจาเลยทงสองจงไมเปนการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอ

ความจรง การการะทาของบคคลดงกลาวจงไมเปนการทาละเมดตอโจทกทงสอง จาเลยทงสองจงไมตองรบ

ผดใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทกทงสอง

(ข) “กลาวหรอไขขาวแพรหลาย” ไดแก การกระทาการใด ๆ เพอแสดงใหบคคลทสามทราบ

หรอเขาใจความหมายใน “กลาว” คอ พดตอบคคลทสาม ในสวน “ไขขาว” คอ กระจายขาวจากบคคลอน

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 723/2525 จาเลยทงหกรวมกนนาเรองราวชวตจรงของโจทกท 1 มา

แสดงละครจนหรองว โดยบดเบอนใหเหนวาโจทกท 1 ซงเปนภรยานอยมนสยไมด ชอบอจฉารษยาและกอ

เรองวนวายขนในครอบครวจนเปนเหตใหสามถกบตรสาวใชปนยงถงแกความตาย ทาใหโจทกท 1 เสย

ชอเสยงอาจถกดหมนหรอถกเกลยดชงได การกระทาของจาเลยทงหกจงเปนการรวมกนทาละเมดตอโจทก

ท 1

คาพพากษาฎกาท 891/2557 คากลาวของจาเลยท 1 ตามคาฟองทวา "พวกมนมเหย 7 ตว"

หรอ "มนเปนสามานย" แมเปนการกลาวกระทบถงโจทกทงเจด แตกมใชการนาความเทจหรอขอความทไม

เปนความจรงเกยวกบตวโจทกทงเจดมากลาว หากแตเปนการดาโจทกทงเจดดวยความรสกเกลยดชงวา

โจทกทงเจดเปนคนไมด โดยเปรยบเหมอนสตวซงไมใชเปนการนาขอความอนฝาฝนตอความจรงมากลาว

จาเลยท 1 จงไมไดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงตาม ประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 423

คาพพากษาศาลฎกาท 4008/2526 การทหนงสอพมพเสนอขาวหมนประมาทโจทกวา .....

โจทกประพฤตปฏบตตนอยางคนไรศลธรรม ......โจทกมสวนพวพนเปนผจางวานฆาผสอขาวหนงสอพมพม

นสยชอบใชอานาจบาตรใหญ ......ฯลฯ.....นน หาใชเปนการแสดงความคดเหนโดยสจรตตชมดวยความเปน

ธรรมอนเปนวสยของประชาชนยอมกระทาไม เมอขอความนนไมเปนความจรง ยอมเปนการละเมดตอโจทก

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 และการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝา

ฝนตอความจรงนนกฎหมายมไดบญญตวาตองทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ แมผกลาวหรอไขขาวมไดร

วาขอความนนไมจรงแตหากควรรไดกตองรบผด แมมลกรณเดยวกนนศาลในคดสวนอาญาจะไดพพากษา

ใหจาเลยโฆษณาคาพพากษาในหนงสอพมพแลวกตาม การทศาลในคดสวนแพงยงพพากษาใหจาเลย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

57

โฆษณาคาพพากษาในหนงสอพมพอกดวยนน กเปนทางแกเพอใหชอเสยงของโจทกกลบคนดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 447 หาใชเปนการลงโทษจาเลยสองครงในความผดเดยวกนไมแตเมอ

จาเลยไดโฆษณาคาพพากษาในหนงสอพมพแลว ยอมเปนการเพยงพอทจะแกไขใหชอเสยงของโจทก

กลบคนด จงไมจาเปนทจะตองโฆษณาตอไปอก จาเลยเปนบรรณาธการผพมพผโฆษณา แมจะมใชเจาของ

หนงสอพมพและมไดเปนผเขยนหรอมสวนรเหนในการเขยนขอความอนเปนละเมดกตาม จาเลยกตอง

รบผดชอบในขอความหรอสงอนใดทตนคดเลอกนาลงพมพโฆษณาในหนงสอพมพทงหมดเพราะตนเปน

ผจดการไขขาวใหแพรหลาย

(ค) “ขอความอนฝาฝนตอความเปนจรง” ไดแก ขอความท “ไมตรงตอความเปนจรง” อาจไม

ตรงตอความเปนจรง “ทงหมด” หรอเพยง “บางสวน” แตถาขอความทกลาวนนตรงตอความเปนจรงแลว

กยอมไมถอเปนขอความอนฝาฝนตอความเปนจรง มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1712/2551 โจทกบรรยายฟองโดยแจงชดแลววา จาเลยทงสามลง

พมพขอความเปนขาวในหนงสอพมพของจาเลยท 1 อนฝาฝนตอความเปนจรงและมใชเปนการตชมดวย

ความเปนธรรมเปนละเมดตอโจทก ทาใหโจทกไดรบความเสยหายอยางรายแรงแกทางทามาหาไดและทาง

เจรญในกจการของโจทก กอใหเกดความเสยหายแกชอเสยงและเกยรตคณของโจทก สวนการคดคานวณ

คาเสยหายอยางไรนน เปนรายละเอยดทโจทกสามารถนาสบในชนพจารณาได มใชขออางทอาศยเปนหลก

แหงขอหาซงจะตองบรรยายมาในคาฟอง คาฟองของโจทกในสวนนจงไมเคลอบคลม

จาเลยท 2 เขยนขาวลงในหนงสอพมพกรงเทพธรกจสบเนองจาก ว. เพอนของจาเลยท 2 มา

แจงใหทราบวาไดเขารบการรกษาพยาบาลทโรงพยาบาลของโจทก 1 คน เสยคารกษาพยาบาลประมาณ

4,000 บาท แพงกวาทโรงพยาบาลประมาณไว 3,000 บาท แตจาเลยท 2 ลงขาวมขอความทหมนประมาท

โจทกอานแลวเปนทเขาใจวาโรงพยาบาลศรสยามไดกลายเปนโรงฆาสตว แพทยของโรงพยาบาลเปนโจรใน

เครองแบบสขาว โรงพยาบาลเปนโรงทรมานผปวยทเขารบการรกษา ซงไมไดเปนขอความทเกยวกบ

โรงพยาบาลคดคารกษาพยาบาลแพงเกนกวาความเปนจรงตามทจาเลยท 2 รบทราบมา จงไมใชขอความท

ตชมดวยความสจรตเปนธรรมเพอปกปกรกษาประโยชนสงคมโดยสวนรวม การทหนงสอพมพกรงเทพธรกจ

ลงพมพโฆษณาตอสาธารณชน ยอมเปนการไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงเปนท

เสยหายแกชอเสยงและเกยรตคณของโจทก จงเปนการละเมดตอโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 423

จาเลยท 3 เปนบรรณาธการผพมพผโฆษณา ตองรบผดชอบในขอความหรอสงอนใดทตน

คดเลอกนามาลงพมพโฆษณาในหนงสอพมพทงหมด จะอางวาโดยปกตตนจะตรวจขาวในกรอบพาดหวหนา

ปดเทพ อยยนยง

58

1 เปนหลก ขาวในสวนปลกยอยจะไมใหความสนใจนนไมได เม อขอความหรอส งอ นใดทลงพมพใน

หนงสอพมพกอใหเกดความเสยหายแกบคคลหนงบคคลใดกจะตองรบผดเพราะตนเปนผจดการไขขาวให

แพรหลาย สวนจาเลยท 1 เปนนายจางของจาเลยท 2 และท 3 ตองรวมรบผดในการทาละเมดของจาเลยท

2 และท 3 ในทางการทจางตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 425 ดวย

คาพพากษาศาลฎกาท 7055/2539 โจทกไดบรรยายสรรพคณเกยวกบยาโคบาลเคคนวาเปน

ยาบารงรางกาย สวนยาโคบาล บ ดบบลว วาเปนยาชวยกระตนระบบประสาทสวนกลางและระบบการ

หายใจ กบมภาพโคบาลขมาคกคะนองตดอยทแผงยาดวย และโจทกประสงคจะใชภาพโคบาลขมาคก

คะนองเปนเครองหมายการคาของโจทกดวยกตาม การทจาเลยท 3 ใชขอความวา "เปนยาปลกคกนองใหม"

กบยาของโจทกดงกลาวยอมเปนทเขาใจไดวาหากบรโภคยาของโจทกแลวรางกายแขงแรงกระปรกระเปรา

คกคะนอง ยงไมมความหมายชดเจนพอใหผอานเขาใจวาเปนยาปลกกาหนดทางเพศสาหรบขอความทวา

"ยงถกเพงเลงวายาของโจทกเปนยามาเทยม" เมอจาเลยท 3ไดกลาวเปนทานองยกขนเปรยบเทยบและมได

เปนการกลาวยนยนวายาของโจทกเปนยามาแตอยางใด ดงน ขอความทจาเลยท 3 ลงพมพไปนนไมเปน

ขอความอนฝาฝนตอความเปนจรง จงไมเปนการละเมดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 10448/2553 ขอความทงหมดตามบทความสรปวา โจทกในฐานะ

รฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ มหนาทกากบดแลกรมศาสนา ทางานไมเปน ไมสามารถแกไข

ปญหาวดพระธรรมกาย ทาดทเหลว โอบอ มพระธมมชโยเน องจากรบเงนสนบนจากพระธมมชโย

150,000,000 บาท เมออานโดยตลอดแลวมลกษณะเปนการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝา

ฝนตอความจรง ซงจาเลยทงสามกยอมรบวาเปนเชนนน ไมใชลกษณะของการแสดงความคดเหนหรอเสนอ

ขอเทจจรงโดยสจรตหรอตชมดวยความเปนธรรม จาเลยทงสามจงกระทาละเมดตอโจทก

(ง) “การกลาวหรอไขขาวตอบคคลทสาม” ไดแก การกลาวหรอไขขาวใหบคคลทสามเขาใจ

ความหมายของถอยคาหมนประมาท ไมวาการกลาวหรอไขขาวจะเปนการกระทาโดยผกระทาจงใจกดหรอ

ผกระทาประมาทเลนเลอกตาม มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 8446/2538 โจทกบรรยายฟองใหจาเลยรบผดฐานละเมดโดยยก

ขออางวา จาเลยกลาวหรอไขขาวซงขอความอนฝาฝนตอความจรง เปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหายแก

ชอเสยงเกยรตคณ ทางทามาหาไดหรอทางเจรญของโจทกซงเปนความรบผดเพอละเมดตามมาตรา 423

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ดงนน เมอขอความทจาเลยพดทางโทรศพทแก น. ภรยาโจทกเปน

ความจรงการทจาเลยกลาวแก น. ซงมทางไดเสยโดยชอบในการนนแลว ยอมไมเปนละเมดตามมาตรา 423

จาเลยจงไมตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทกการทศาลชนตนวนจฉยใหจาเลยรบผดตามมาตรา 420

จงเปนการไมชอบ เพราะนอกเหนอไปจากทปรากฏในคาฟอง

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

59

(จ) “เปนทเสยหาย” คอ การทาใหบคคลอนถกคลายความนาเชอถอหรอรสกถกดหมน

เกลยดชง รวมไปถงบคคลทวไปบงเกดความกลวบคคลทถกหมนประมาท

ในสวนความเสยหายจากการหมนประมาทในทางแพงแบงไดเปน 2 ประเภทดวยกน ไดแก

“เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณ” มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 4893/2558 แมจาเลยทงสองจะเปนสอมวลชน มเสรภาพในการแสดง

ความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณาหรอสอความหมายโดยวธอน ๆ แตกหาอาจกระทา

การใด ๆ ทเปนการกาวลวงหรอกระทบกระเทอนตอสทธในความเปนสวนตวของบคคลอน การทจาเลยทง

สองนาขาวการมเพศสมพนธของชายหญงคหนงซงหนงสอพมพฉบบอน ๆ เคยนาเสนอภาพและขาวไปกอน

หนานน แตยงไมไดระบวาชายหญงในภาพเปนใครมาเผยแพรซาโดยระบในเนอขาววา ชายในภาพทกาลงม

เพศสมพนธกบหญงคนรกคอโจทก ยอมถอไดวาเปนการกระทาทเปนการกาวลวงหรอกระทบกระเทอนตอ

สทธในความเปนสวนตวของโจทก จงเปนการละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 420 การทโจทกซ งเปนผเสยหายตองแจงช อ ลกษณะแหงความผดและพฤตการณตาง ๆ ตอ

พนกงานสอบสวนเปนหนาททผเสยหายตองกระทาในการรองทกขกลาวโทษ จะถอวาโจทกยนยอมเปดเผย

ชอและเหตการณทเกดขนตอสาธารณชนหาไดไม แมโจทกจะเปนนกการเมอง เปนบคคลสาธารณะ แตก

ยอมมสทธของความเปนสวนตว มใชวาเมอเปนนกการเมองหรอบคคลสาธารณะแลวจะทาใหสทธในความ

เปนสวนตวตองสญสนไปทงหมด การกระทาของจาเลยทงสองเปนการละเมดสทธในความเปนสวนตวของ

โจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แตมใชเปนการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซง

ขอความอนฝาฝนตอความจรงตาม มาตรา 423 โจทกจงไมอาจเรยกใหจาเลยทงสองรบผดในความเสยหาย

แกชอเสยงหรอเกยรตคณและความเสยหายแกทางทามาหาไดหรอทางเจรญของตนโดยประการอนตาม

มาตรา 423 ได โดยจาเลยทงสองตองรบผดในความเสยหายทเกดขน และแมจะมบคคลอนกระทาละเมด

ดวยกเปนเรองระหวางโจทกกบผกระทาละเมดรายนน ๆ มใชเหตตามกฎหมายทจาเลยทงสองจะยกขนอาง

เพอใหศาลปรบลดคาเสยหายทตนตองรบผดลง แมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

มาตรา 34 จะบญญตคมครองสทธในความเปนอยสวนตว และมาตรา 28 บญญตใหผถกกระทาละเมด

สามารถยกขนเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลไดและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มบทบญญตในทานองเดยวกนนกตาม แตการทจะพจารณาวาจาเลยทงสองตองรบผด

ตอโจทกหรอไม เพยงใด ตองเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงเปนกฎหมาย

ทกาหนดสทธ หนาท และความรบผดชอบระหวางบคคลไวเปนการเฉพาะ

“เปนทเสยหายแกทางทามาหาไดหรอทางเจรญ” มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

ปดเทพ อยยนยง

60

คาพพากษาศาลฎกาท 939/2478 เขาหนสวนกนรบเปนตวแทนจาหนายนามน เมอบรษท

นามนบอกเลกไมใหหนสวนนนเปนตวแทนอกตอไป หาเปนเหตทาใหหนสวนนนเลกจากกนตาม มาตรา

1055(3) ไมลงประกาศหนงสอพมพวาหนสวนเลกจากกนแลวและวาหนสวนผหนงไมไดเปนหนสวนในหาง

หนสวนนนตอไปแลว แตความจรงหนสวนนนยงหาไดเลกจากกนไม ผประกาศยอมตองรบผดในความ

เสยหายฐานละเมดตาม มาตรา 423

(ฉ) “ควรจะรวาไมจรง” ไดแก ตวผกระทาการหมนประมาทไมไดตรวจสอบขอเทจจรงใจ

ถอยคาหมนประมาทนนใหดเสยกอน จะรไดวาถอยคาหมนประมาทนนจรงหรอไมจรง มคาพพากษาฎกาท

นาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1590/2528 การกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอ

ความจรงอนเปนการทาละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 นนผกระทาจะตองร

หรอควรจะรไดวาไมจรงจาเลยท 3 ลงพมพโฆษณาขอความในหนงสอพมพเพอใหนกขาวของตนซงถกฆา

ตายไดรบความเปนธรรมถงหากขาวนนจะไมเปนความจรง โดยมผแอบอางชอโจทกนาสรอยไปมอบให

ภรยารฐมนตรเพอวงเตนลมคดทโจทกตกเปนผตองหาจางวานฆานกขาวแตเมอมเหตทจาเลยท 3 จะ

คาดคดเชนนนไดจาเลยท 3 กไมอาจจะรไดวาไมจรงการกระทาของจาเลยท3 จงไมเปนการทาละเมด การท

จาเลยท 3 ลงพมพโฆษณาขอความทานองวาโจทกเปนผกระทาความผด นาความชวและเสอมเสยมาส

จงหวดตราดจนเมอโจทกถกสงตวเขาไปคมขงในเรอนจา จงมฝนตกกระหนาลงมาอยางรนแรงเปนการชาระ

ลางความชวใหหมดสนไป โดยทโจทกมไดเปนผใชจางวานฆานกขาวของหนงสอพมพนนยอมเปนการไขขาว

แพรหลายซ งขอความอนฝาฝนตอความจรง เปนท เสยหายแกช อเสยหรอเกยรตคณของโจทกแม

หนงสอพมพจะลงพมพโฆษณาขอความตามทไดรบฟงมาจากบคคลอนเมอขอความนนฝาฝนตอความจรง

การกลาวหรอไขขาวซากเปนการทาละเมดทงขอความทจาเลยท 3 นาลงพมพโฆษณาหาใชเปนการปองกน

ตนหรอสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรมหรอตชมดวยความเปนธรรมอนเปนวสยของประชาชนยอม

กระทาไมแมโจทกจะถกกลาวหาวาเปนผใชจางวานฆานกขาวของหนงสอพมพและถกสงตวเขาไปคมขงใน

เรอนจาจาเลยท 3 กไมมสทธทจะนาเอาคาวพากษวจารณของชาวบานมาลงพมพโฆษณาวาโจทกเปน

ผกระทาความผดกอนทศาลจะมคาพพากษาการทจาเลยท 3 ลงพมพโฆษณาขอความซงควรจะรไดวาไม

จรง จงเปนการทาละเมด

(ช) “การใชคาสนไหมทดแทน” คอ การใชเงนทตองชดใชเพอทดแทนความเสยหายทเกดขน

แกชอเสยงหรอเกยรตคณหรอทางทามาหาไดหรอทางเจรญแกผอน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 121/2539 การละเมดช อเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอน

บทบญญตมาตรา 423 และ 447 แหง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กาหนดใหผกระทาละเมดชดใช

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

61

คาสนไหมทดแทนแกเขาเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน และศาลอาจสงใหผกระทาละเมด

จดการตามควรเพอใหชอเสยงของผนนกลบคนดเทานนทโจทกขอใหเพกถอนทะเบยนชอหางหนสวนจากด

จาเลยท 1 เปนกรณทบทบญญตมาตราดงกลาวมไดใหความคมครองไว ศาลไมอาจพพากษาใหโจทกถอน

คาขอดงกลาวได ทศาลชนตนพพากษาใหเพกถอนทะเบยนชอหางหนสวนจากดกลมสมาชก กนช. (ศนย

ประสานงานทหารกองหนนแหงชาต (ศนย กนช.กอ.รมน.)) มคคเทศกจาเลยท 1 และศาลอทธรณพพากษา

ยนจงไมชอบศาลฎกาชอบทจะแกไขเสยใหถกตองได

(ซ) “ขอยกเวนความรบผด”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 วรรคสองไดวางหลกเกณฑไว “ผใดสงขาว

สาสนอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเอง หรอผรบขาวสาสนนนมทางไดเสยโดยชอบในการนน

ดวยแลว ทานวา เพยงทสงขาวสาสนเชนนนหาทาใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม” มคาพพากษา

ฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1920/2531 โจทกมสวนทาใหขอเทจจรงในกรณพพาทระหวางจาเลย

กบ ห. บดเบอน จนเปนเหตใหจาเลยถกผบงคบบญชาลงโทษโดยไมเปนธรรม จาเลยยอมเขาใจโดยสจรตวา

เหตท จ าเลยไมไดร บความเปนธรรมเปนเพราะการกระทาของโจทก การท จ าเลยอทธรณคาสง

คณะกรรมการสอบสวนโดยกลาวพาดพงถงโจทกดงขอความตามฟอง จงเปนการไขขาวซงมสวนเปนความ

จรงและจาเลยกระทาการดงกลาวโดยสจรต เพอความชอบธรรมปองกนตนและสวนไดเสยของตนตามคลอง

ธรรมไมเปนละเมดตอโจทก

(ฌ) ความแตกตางระหวาง “หมนประมาทในทางแพง” แตกตางกบ “หมนประมาทในทาง

อาญา”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 “ผใดใสความผอนตอบคคลทสาม โดยประการทนาจะ

ทาใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง ผนนกระทาความผดฐานหมนประมาท ตองระวาง

โทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ”

“หมนประมาทในทางอาญา” ผกระทาตองกระทาโดย “เจตนา” เทานน ในสวน“หมน

ประมาทในทางแพง” ตวผกระทาอาจกระทาโดย “จงใจ” หรอ “ประมาทเลนเลอ” กเปนได

“หมนประมาทในทางอาญา” ยอมทาใหเกดความเสยหายตอ “ชอเสยงหรอเกยรตคณ” ถกด

หมน หรอถกเกลยดชง สวน “หมนประมาทในทางแพง” ยอมทาใหเกดความเสยหายตอ “ชอเสยงหรอ

เกยรตคณ” หรอ “ทางทามาหาไดหรอทางเจรญ”

ปดเทพ อยยนยง

62

“หมนประมาทในทางอาญา” ขอความทหมนประมาทอาจฝาฝนตอความจรงหรออาจไมฝา

ฝนตอความจรงกได ในสวน “หมนประมาทในทางแพง” ขอความทหมนประมาทตองฝาฝนตอความเปน

จรงเทานน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

63

บทท 2

การพพากษาสวนคดละเมดในทางแพง

ไมตองนาองคประกอบกฎหมายอาญามาวนจฉย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 424 “ในการพพากษาคดขอความรบผดเพอ

ละเมดและกาหนดคาสนไหมทดแทนนน ทานวาศาลไมจาตองดาเนนตามตามบทบญญตแหงกฎหมาย

ลกษณะอาญาอนวาดวยการทจะตองรบโทษ และไมจาตองพเคราะหถงการทผกระทาผดตองคาพพากษา

ลงโทษทางอาญาหรอไม”

การพพากษาคดเกยวกบความรบผดเพอละเมดในทางแพงและการกาหนดคาสนไหมทดแทน

ศาลไมจาตองดาเนนตามบทบญญตแหงกฎหมายลกษณะอาญา (ศาลไมจาตองนาเอาองคประกอบของ

กฎหมายอาญามาวนจฉยในเรองความรบผดเพอละเมดในทางแพง) อกทงไมจาตองพเคราะหถงการท

ผกระทาละเมดตองคาพพากษาลงโทษทางอาญาหรอไม มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจอาท

คาพพากษาศาลฎกาท 1552/2524 ในคดสวนแพง ปญหาทวาคนขบรถของฝายใดประมาท

นนคความตกลงกนใหถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา หากศาลสงพจารณาคดถง

ทสดวา จาเลยท 1 คนขบรถของจาเลยท 2 เปนฝายผด จาเลยท 2 ยอมใชคาเสยหายใหโจทกตอมาศาล

อทธรณพพากษาคดถงทสดวาทงสองฝายมความผดและลงโทษจาคก แมคดสวนอาญาศาลพพากษาวาเคย

ขบรถทงสองฝายมความผด กยงแสดงวา จาเลยท 1 เปนฝายผดดวยอยนนเอง ในการพพากษาคดสวนแพง

จงตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญาตามทค ความตกลงกนแตตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 424 และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 47 บญญตไว

วาในการพพากษาคดขอความรบผดเพอละเมดและกาหนดคาสนไหมทดแทนในคดสวนแพง ตองเปนไป

ตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวย ความรบผดของบคคลในทางแพงโดยไมจาตองคานงถงวาจาเลยตอง

คาพพากษาวาไดกระทาความผดทางอาญาหรอไม เมอขอเทจจรงฟงไดวา จาเลยท 1 และคนขบรถของ

โจทกท 2 ตางมสวนกระทาความผดกรณตองปรบดวยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 442 และ

มาตรา 223 ซงศาลมอานาจกาหนดคาสนไหมทดแทนสงตาตามสวน แหงความยงหยอนของผมสวน

กอใหเกดความเสยหายโดยอาศยพฤตการณเปนประมาณ แมในคดสวนอาญาพพากษาลงโทษจาคกจาเลยท

ปดเทพ อยยนยง

64

1และคนขบรถของโจทกท 2 เทากน กเปนการใชดลพนจกาหนดโทษในความผดทางอาญา จะถอเปนหลก

ในการวนจฉยความรบผดทางแพงวาทงสองประมาทเทากนหาไดไม

คาพพากษาศาลฎกาท 3360/2528 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 424 บญญต

วา ในการพพากษาคดขอความรบผดเพอละเมด และกาหนดคาสนไหมทดแทนนน ศาลไมจาตองดาเนน

ตามบทบญญตแหงกฎหมายลกษณะอาญา อนวาดวยการทจะตองรบโทษและไมจาตองพเคราะหถงการท

ผกระทาละเมดตองคาพพากษาลงโทษทางอาญาหรอไมฉะนนการทศาลเคยพพากษาในคดอาญาวา จาเลย

ไมมเจตนาลกทรพยและ ยกฟองโจทก กไมจาตอง ฟงวาจาเลยไมไดกระทาละเมดตอโจทกเพราะจาเลยอาจ

กระทาผดกฎหมายอยางอนเชนกฎหมายวธพจารณาความแพง ทบญญตถงอานาจหนาทในการยดทรพย

ของลกหนไวแลวก ได จงตองฟงขอเทจจรงตอไปวาจาเลยกระทาละเมดตอโจทกหรอไม

เนอความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 424 สอดคลองกบเนอความของ

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 47 ทวา “คาพพากษาคดสวนแพงตองเปนไปตาม

บทบญญตแหงกฎหมายอนวาดวยความรบผดของบคคลในทางแพง โดยไมตองคานงถงวาจาเลยตองคา

พพากษาวาไดกระทาความผดหรอไม”

อยางไรกตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา

“ในการพพากษาคดสวนแพง ศาลจาตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา” กลาวอก

นยหนงศาลจะตองยดถอขอเทจจรงทเปนประเดนโดยตรง ซงเปนขอเทจจรงทเปนประเดนสาคญและศาล

ตองฝงยตเมอมคาพพากษาถงทสดแลว ไมใชประเดนปลกยอย (คาพพากษาศาลฎกาท 659/2540)

ในทางทฤษฎนนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 และมาตรา 47 มความ

แตกตางกน นนกคอ มาตรา 46 วางหลกเกณฑเอาไววาในการฟงขอเทจจรงน น ศาลจาตองถอตาม

ขอเทจจรงท ฟงไดเปนยตในคดอาญา แตประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 47 วาง

หลกเกณฑเอาไววาในการวนจฉยขอกฎหมายวาตองเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมายอนวาดวยความรบ

ผดของบคคลในทางแพง มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจไดแก

คาพพากษาศาลฎกาท 2145/2525 มลละเมดตอโจทกในคดนเปนการกระทาอนเดยวกบท

อยการเปนโจทกฟองจาเลยในขอหากระทาใหเกดเพลงไหมบานของโจทกโดยประมาท ซงในคดอาญา

ดงกลาวศาลฟงขอเทจจรงวาโจทกไมมประจกษพยานทเหนจาเลยกระทาผดพยานหลกฐานของโจทกไมพอ

ฟงทจะลงโทษจาเลยได คดถงทสด ดงนนในการพพากษาคดน ศาลจาตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคา

พพากษาคดสวนอาญาดงกลาววาจาเลยมไดกระทาใหเกดเพลงไหมบานของโจทกโดยประมาทตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 จาเลยจงไมไดกระทาละเมดตอโจทก

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

65

ในคดอาญาทจาเลยถกฟองในขอหากระทาใหเกดเพลงไหมบานโจทกโดยประมาทนน ถอได

วาโจทกเปนผเสยหายใน คดอาญาดงกลาวนน ขอเทจจรงในคดอาญาจงตองผกพนโจทกในคดนดวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 424 เปนบทบญญตถงการพพากษาคดสวนแพง

ในความรบผดเรองละเมดและกาหนดคาสนไหมทดแทนวาจะตองดาเนนไปตามหลกเกณฑทบญญตไวใน

กฎหมายสวนแพง โดยมตองคานงถงบทบญญตแหงกฎหมายลกษณะอาญาอนวาดวยการทจะตองรบโทษ

และไมจาตองพเคราะหถงการทผกระทาผดตองคาพพากษาลงโทษทางอาญาหรอไม เปนคนละกรณกบ

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46

ปดเทพ อยยนยง

66

บทท 3

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน ไดแก ความรบผดเพอละเมดเมอ

บคคลใดทมความเกยวของสมพนธกบตวเราหรอบคคลทเรามหนาทดแล ไปกระทาละเมดจนกอใหเกด

ความเสยหายแกบคคลอนแลว เชนวานกฎหมายกาหนดไวชดเจนวาใหเราตองรบผดเพอการกระทาละเมด

ของบคคลทมความเกยวของสมพนธกบตวเราหรอบคคลทเรามหนาทดแล โดยทเราผทมหนาทดแลบคคล

ดงกลาวตองรวมรบผดอยาง “ลกหนรวม” ผเสยหายอาจเลอก (ก) ฟองเฉพาะผกระทาละเมดใหผกระทา

ละเมดรบผดโดยตรง (ข) ฟองเฉพาะผตองรบผดเพอการกระทาละเมดของบคคลอนเพอตองรบผดเพอการ

กระทาละเมดของบคคลอนรบผด หรอ (ค) ฟองทงครวมกนมาอยางลกหนรวม

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของบคคลอน แบงออกเปน 4 ประเดนความรบ

ผดเพอละเมดดงน (ก) ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของลกจาง (มาตรา 425) (ข) ความรบ

ผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตวแทน (มาตรา 427) (ค) ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการ

กระทาของผไรความสามารถ (มาตรา 429) และ (ง) ความรบผดของครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอน

ซงรบดแล (มาตรา 430) แตเฉพาะในสวนความรบผดของผวาจาง (มาตรา 428) เปนเรองทความรบผดของ

ผวาจางทาของกลาวคอผวาจางทาของไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแก

บคคลภายนอกในระหวางทาการงานทวาจาง ซงแทจรงแลวมาตรา 428 ถอเปนเรองของความรบผดเพอ

ละเมดอนเกดจากการกระทาของตวผวาจางทาของ ถาผวาจางทาของเปนผผดในสวนของการงานทสงให

ทา เปนผผดในคาสงทผวาจางไดใหไวหรอเปนผผดในการเลอกหาผรบจาง เชนวานแลวผวาจางทาของตอง

รบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาของตวผวาจางทาของเอง

3.1 ความรบผดของนายจาง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 425 “นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผล

แหงละเมด ซงลกจางไดกระทาไปในทางการทจางนน”

3.1.1. ความเปนนายจางและลกจาง

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

67

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 ไดวางหลกเกณฑเอาไววา “อนวาจางแรงงาน

นน คอ สญญาซงบคคลคนหนง เรยกวาลกจาง ตกลงจะทางานใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวานายจางและ

นายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาททางานให”

เชนนเอง “นายจาง” และ “ลกจาง” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 425 จง

หมายถง “นายจาง” และ “ลกจาง” ภายใตหลกเกณฑ “สญญาจางแรงงาน” ตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 425

องคประกอบทจะพจารณาวาบคคลดงกลาวเปน “นายจาง” หรอไม ตองพจารณาวา (ก)

นายจางตองม “อานาจควบคมบงคบบญชา” ลกจาง และ (ข) นายจางตอง “จายสนจาง” ใหลกจาง จะ

จายเปนรายวน รายเดอน หรอรายปกได รวมไปถงนายจางอาจจายแบบคาจางเหมากได (คาพพากษาศาล

ฎกาท 722/2524) หากขาดองคประกอบอยางหนงอยางใดแลว ยอมไมถอวาบคคลดงกลาวเปน “นายจาง”

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 533/2499 เมอปรากฏขอเทจจรงวาเกดการละเมดขนในระหวางท

เจาของเรอยนต (จาเลยท 1) ใหบคคลอนเชาเรอไปประกอบธรกจโดยทคนประจาเรอรวมทงจาเลยท 2 ผ

ควบคมเรอนนไดรบเงนเดอนจากผเชา ดงนยอมถอวาผเชาเปนนายจางของ จาเลยท 2 หาใชเจาของเรอ

ยนตไม. แมในระยะนจะไดมการซอมเรอโดยเจาของเรอเปนผจายเงนคาซอมกด กยงถอวาเปนเวลาระหวาง

เชา

คาพพากษาศาลฎกาท 1206/2500 แพซงของจาเลยขาดลอยตามนาทไหลเชยว ไปกระทบ

เสาเรอนโจทกเสยหายแมโจทกจะไมมพยานสบวา เปนเพราะเหตใดแพจงขาดจาเลยกตองรบผด เพราะเปน

หนาทจาเลยจะตองระวงรกษาไมใหแพซงขาดลอยไปตามกระแสนาทไหลเชยว จางคนดแลรกษาแพซง ม

หนงสอสญญารบฝากใหคาจางเฝาเปนรายเดอน เปนการจางแรงงาน นายจางตองรบผดในละเมดของ

ลกจาง

คาพพากษาศาลฎกาท 1982/2522 จาเลยท 1 เปนเจาของรถยนตคนเกดเหต ไดวาจาง พ.

ไปยดรถคนดงกลาวคนมา พ.ไดวาจางจาเลยท 2 ทาการยดอกตอหนง เมอยดรถไดแลวจาเลยท 2 ขบ

รถยนตคนดงกลาวมาเพอมอบให พ. ระหวางทางจาเลยท 2 ขบรถโดยประมาทชนรถยนตของโจทกเสยหาย

ดงน การทจาเลยท 1 จาง พ.ไปยดรถยนตเปนการจางทาของมใชจางแรงงาน เพราะเปนการถอเอา

ความสาเรจของงานเปนวตถประสงคของสญญา มใชสญญาระหวางลกจางกบนายจาง เมอ พ.จางจาเลยท

2 ไปยดรถอกตอหนง จาเลยท 1 ซงมไดอยในฐานะนายจางและไมมนตสมพนธใด ๆ กบจาเลยท 2 จงไม

ตองรบผดตอโจทกในการกระทาละเมดของจาเลยท 2

ปดเทพ อยยนยง

68

คาพพากษาศาลฎกาท 2502/2523 จาเลยท 1 รบจางจาเลยท 2 และบคคลอนลางและเฝา

รถ ซงจอดอยรมถนนทจาเลยท 1 ปฏบตงานเฝายามอยแลว ไมปรากฏวาจาเลยท 1 ตองทาตามคาสงหรอ

อยในความควบคมของจาเลยท 2 การจางเชนนเปนการจางทาของเพราะผวาจางตองการแตผลสาเรจของ

งานคนความสะอาดและความคงอยของรถ ไมใชจางแรงงาน จาเลยท 1 จงไมใชลกจางจาเลยท 2 จาเลยท

2 ไมตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ในการทจาเลยท 1 ทาละเมดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 2685/2534 โจทกฟองวาคนขบรถยนตบรรทกของจาเลยชอนาย

สมศกดไมทราบนามสกล ตามทจาเลยใหการไวตอพนกงานสอบสวน จงเปนการบรรยายฟองถงตวบคคล

ตามทจาเลยใหการถง ซงการทบคคลนนจะเปนนายสมศกดหรอนายคารณและชอดงกลาวจะเปนชอจรง

หรอไมกคงหมายถงบคคลคนเดยวกนทเปนลกจางขบรถใหจาเลยในทางการทจางนนเอง ทจาเลยอางวา

คนขบรถยนตบรรทกชอนายคารณมใชนายสมศกดตามทโจทกบรรยายฟอง จาเลยจงไมตองรบผดชอบนน

ฟงไมขน โจทกเชารถยนตโดยสารทถกรถยนตบรรทกของจาเลยชนจากบรษท ธ. โจทกไดทาการซอมแซม

รถยนตโดยสารตามสญญาเชาระหวางโจทกกบบรษท ธ. เจาของรถยนตโดยสารแลว โจทกจงเสยหายและ

ฟองเรยกคาเสยหายในสวนนกบคาขาดรายไดในระหวางซอมแซมได แมโจทกจะไมใชเจาของรถยนต

โดยสารกตาม สวนคาเชารถยนตโดยสารทโจทกตองจายแกบรษท ธ. นนเปนเงนลงทนของโจทกทจะทาให

เกดรายไดขนซงไมวาจะมเหตละเมดเกดขนหรอไม โจทกกตองจายอยแลว คาเชารถยนตโดยสารจงไมใช

ความเสยหายทเกดจากการกระทาละเมดของลกจางจาเลย โจทกไมมสทธเรยกใหจาเลยชดใชคาเชารถยนต

โดยสารในระหวางการซอมแซมแกโจทก

3.1.2 นายจางตองรวมรบผดกบลกจางในผลแหงละเมด

“นายจางตองรวมรบผดกบลกจางในผลแหงละเมด” ไดแก นายจางตองรบผดเทากบลกจาง

และนายจางไมตองรบผดเกนไปกวาทลกจางจะตองรบผด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2404/2524 (ประชมใหญ) เมอโจทกไดรบอนญาตใหถอนฟองฎกา

สาหรบลกจางแลวคดเกยวกบลกจางเปนอนถงทสดตามคาพพากษาศาลอทธรณวาใหลกจางรวมกบ

นายจางชาระเงนแกโจทกจานวนหนงอนเปนการชาระหนทไมอาจแบงแยกได แมโจทกยงคงฎกาใหนายจาง

รบผดเพมขนนายจางกตองรวมรบผดกบลกจางเทากบจานวนเงนทตองชาระตามคาพพากษาศาลอทธรณ

เทานน นายจางไมตองรบผดเกนไปกวาทลกจางจะตองรบผด

3.1.3 ลกจางไดกระทาไปในทางการทจาง

“ลกจางไดกระทาไปในทางการทจาง” ไดแก การกระทาของลกจางตามตาแหนงหนาทท

ลกจางไดรบมอบหมายจากนายจาง มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

69

คาพพากษาศาลฎกาท 2499/2524 จาเลยท 3 เขาหนกบจาเลยท 2 ซงเปนนตบคคลดาเนน

กจการเหมองแรจาเลยท 1 เปนลกจางจาเลยท 2 ทาหนาทเปนยามรกษาทรพยสนของเหมองแร จงถอได

วาจาเลยท 1 เปนลกจางของจาเลยท 3 ดวย การทจาเลยท 3 มอบอาวธปนใหจาเลยท 1 ไปใชในการอย

ยามและจาเลยท 1 ใชปนยงโจทกในขณะปฏบตหนาทยามเพอรกษาทรพยสนของจาเลยท 2 และท 3 ทอย

ในเหมอง ถอวาเปนการกระทาในทางการทจางจาเลยท 2 ท 3 จงตองรวมกบจาเลยท 1 รบผดชดใชคา

สนไหมทดแทนแกโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 425

3.1.4 สทธไลเบย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 426 ไดวางหลกเกณฑเรอง “สทธไลเบย” เอาไว

วา “นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก เพอละเมดอนลกจางไดทานน ชอบทจะได

ชดใชจากลกจางนน” กลาวอกนยหนงนายจางสามารถไลเบยเอาจากลกจางไดเพยงใดนน นายจางสามารถ

ไลเบยไดเฉพาะคาสนไหมทดแทนทนายจางตองรบผดชดใชใหแกผเสยหายจากการทลกจางกระทาละเมด

ไปในทางการทจางเทานน

สวน “คาสนไหมทดแทน” ดงกลาวตองเปน “คาสนไหมทดแทน” ตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 438 ถง 447 ซ งไมรวม “คาฤชาธรรมเนยม” ท นายจางรบผดชดใชใหกบ

บคคลภายนอก มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 4431/2547 จาเลยซงเปนลกจางของโจทกไดขบรถยนตในทางการท

จางดวยความประมาทเลนเลอชนนาง ศ. ถงแกความตาย ทายาทของผตายฟองโจทกแตผเดยวในฐานะ

นายจางใหใชคาสนไหมทดแทน ศาลฎกาพพากษาใหโจทกใชคาสนไหมทดแทนพรอมดอกเบยและใหโจทก

ใชคาฤชาธรรมเนยมแทน ซงตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 426 นายจางซงไดใชคา

สนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอละเมดอนลกจางไดทานนชอบทจะไดรบชดใชจากลกจาง ดงนน

โจทกซงเปนนายจางและไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกจงชอบทจะไดรบชดใชจากลกจาง

เฉพาะคาสนไหมทดแทนทไดใชใหแกบคคลภายนอกไปเทานน สาหรบคาฤชาธรรมเนยมทโจทกชดใชใหแก

ทายาทของผตายเปนความรบผดตามคาพพากษา อนเกดจากการดาเนนคดระหวางโจทกกบทายาทของ

ผตายและโจทกเปนฝายแพคด คาฤชาธรรมเนยมจงไมใชคาสนไหมทดแทนอนเปนผลโดยตรงจากการ

กระทาละเมดของจาเลย โจทกไมมสทธไลเบยใหจาเลยชดใชคาฤชาธรรมเนยมดงกลาว

3.2 ความรบผดของตวการ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427 “บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานให

ใชบงคบแกตวการและตวแทนดวยโดยอนโลม"

ปดเทพ อยยนยง

70

3.2.1 บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน

“บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427 น

ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 425 และมาตรา 426 ซงอาจกลาวเปนหลกเกณฑไดวา

“ตวการตองรวมกนรบผดกบตวแทนในผลแหงละเมด ซงตวแทนไดกระทาไปในทางการทตวแทนแตงตงให

ตวการไปตดตอสมพนธกบบคคลภายนอก” (ความรบผดของตวการ) และ “ตวการซงไดใชคาสนไหม

ทดแทนใหแกบคคลภายนอก เพอละเมดอนตวแทนไดทานน ชอบทจะไดชดใชจากตวแทนนน” (สทธไล

เบย)

3.2.2 ทานใหใชบงคบแกตวการและตวแทนโดยอนโลม

“ทานใหใชบงคบแกตวการและตวแทน” ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 797 วาง

หลกเกณฑเอาไววา “อนวาสญญาตวแทนนน คอสญญาซงใหบคคลคนหนง เรยกวาตวแทน มอานาจทา

การแทนบคคลอกคนหนง เรยกวาตวการ และตกลงจะทาการดงนน

อนความเปนตวแทนนนจะเปนโดยตงแตงแสดงออกชดหรอโดยปรยายกยอมได”

จะเปนตวการตวแทนกนหรอไมนน จะตองมตวการได “มอบอานาจใหตวแทนไปตดตอ

สมพนธกบบคคลทสาม” เพราะหาก “ไมม” การตดตอสมพนธกบบคคลทสามแลว กยอมถอ “ไมได” วา

บคคลทงสองฝายมความสมพนธเปนตวการตวแทนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427 ม

คาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3147/2532 รถแทกซเปนของจาเลยท 2 นามาใชว งในนามของ

สหกรณจาเลยท 3 โดยเสยคาบารงเปนรายเดอนใหจาเลยท 3 ทงมตราของจาเลยท 3 อยทประตรถ คน

ทวไปทพบเหนรถคนดงกลาวตองเขาใจวาเปนรถของจาเลยท 3 เทากบจาเลยท 3 เชดใหจาเลยท 1 ซงเปน

คนขบเปนตวแทนในการรบจางบรรทกคนโดยสารจาเลยท 3 จงตองรวมรบผดในการทาละเมดของจาเลยท

1สวนจาเลยท 2 กมผลประโยชนรวมกบจาเลยท 1 ในรถคน ดงกลาวถอวาจาเลยท 1 เปนตวแทนของ

จาเลยท 2 จาเลยท 2 ตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 เชนกน

คาพพากษาศาลฎกาท 1176/2510 เจาของรถยนตนารถยนตไปซอมทอซอมรถแลวเจาของ

รถยนตวานใหชางซอมรถขบรถคนนนไปสงทอน เมอสงเสรจแลวชางซอมรถขบรถกลบอไปเกดชนกบ

รถจกรยานยนตของผเสยหายระหวางทาง ดงน ชางซอมรถไมไดเปนตวแทนหรอเปนลกจางของเจาของ

รถยนต เจาของรถยนตไมตองรวมรบผดในการละเมดนน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

71

“ตวแทน” ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427 ไดแก “ตวแทนรบมอบอานาจ

ทวไป” “ตวแทนรบมอบอานาจเฉพาะการ” “ตวแทนโดยปรยาย” และ “ตวแทนเชด”

ในสวนของผเปนลกจางนน “ลกจางอาจเปนไดทงลกจางและตวแทนในคราวเดยวกน” หาก

ลกจางกระทากจการงานของนายจางในทางการทจางและกระทากจการงานของนายจางเกยวกบบคคลท

สาม (คาพพากษาศาลฎกาท 1495/2498, คาพพากษาศาลฎกาท 2258/2527)

3.2.3 คาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจเกยวกบกรณรถยนตหายในหางสรรพสนคา

หางสรรพสนคาซงเปนตวการมอบหมายใหบรษทรกษาความปลอดภยซงเปนตวแทนดแล

รกษาความเรยบรอยและปลอดภยในบรเวณลานจอดรถของหางสรรพสนคา เม อเกดรถยนตหายใน

หางสรรพสนคา หางสรรพสนคาจงตองรวมรบผดในผลแหงละเมดซงบรษทรกษาความปลอดภยตวแทน

ของหางสรรพสนคาไดกระทาไปในทางการทมอบหมายใหทาแทนนนตาม ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 427 มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 4223/2542 จาเลยท 2 และบรษท ธ. เปนบรษทในเครอเดยวกน ม

วตถประสงคในการประกอบกจการคาหาประโยชนจากการใชสถานทศนยการคาแอรพอรต พลาซา รวมกน

การทบรษท ธ. ทาสญญาวาจางจาเลยท 1 ใหสงพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 มาดแลรกษา

ความปลอดภยทศนยการคาดงกลาว จงเปนการกระทาเพอประโยชนในการใชพนทศนยการคาของบรษท

ธ. และจาเลยท 2 ทงขณะเกดเหตจาเลยท 1 ยงทาหนาทสงพนกงานรกษาความปลอดภยไปดแลรกษา

ความปลอดภยทศนยการคาแอรพอรตพลาซาทเกดเหต พฤตการณของบรษท ธ. กบจาเลยท 2 ทประกอบ

กจการคารวมกน โดยมชอจาเลยท 2 และชอศนยการคาดงกลาวตดอยในอาคารเดยวกน และมพนกงาน

รกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 คอยดแลรกษาความปลอดภยในศนยการคานน ยอมเปนทแสดงให

ผใชบรการเขาใจวาจาเลยท 2 เปนเจาของหรอไดรวมกบเจาของศนยการคาดงกลาวมอบหมายใหจาเลยท

1 รวมทงพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 เปนตวแทนดแลรกษาความปลอดภยใหแกลกคาผมา

ใชบรการแทนจาเลยท 2 ซงเปนตวการดวย การทพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 ไม

ระมดระวงตรวจบตรจอดรถโดยเครงครด อนเปนการงดเวนการปฏบตหนาทเพอปองกนการโจรกรรม

รถยนต เปนผลโดยตรงทาใหรถยนตของนาย ส. ถกลกไป และเปนการประมาทเลนเลอ จงเปนการกระทา

ละเมดตอนาย ส. ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 การกระทาดงกลาวเปนการกระทา

ไปในทางการทจางของจาเลยท 1 ดงนน จาเลยท 1 ในฐานะนายจางตองรวมรบผดกบพนกงานรกษาความ

ปลอดภยซงเปนลกจางของตนในผลแหงละเมดตอนาย ส. ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

425 สวนจาเลยท 2 ซงเปนตวการมอบหมายใหจาเลยท 1 เปนตวแทนดแลรกษาความเรยบรอยและ

ปดเทพ อยยนยง

72

ปลอดภยในบรเวณลานจอดรถของศนยการคาดงกลาว จงตองรวมรบผดในผลแหงละเมดซงตวแทนของ

จาเลยท 2 ไดกระทาไปในทางการทมอบหมายใหทาแทนนนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

427 ประกอบดวยมาตรา 420 จาเลยทงสองจงตองรบผดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 5800/2553 แมจาเลยท 1 ซงประกอบกจการหางสรรพสนคา เทสโก

โลตส สาขามนบร จะไมมวตถประสงคในการรบฝากรถของลกคาทมาจอดเพอใชบรการของหางจาเลยท 1

และไมมการเกบคาจอดรถกตาม แตการกอสรางหางจาเลยท 1 อยภายใตพระราชบญญตควบคมอาคาร ซง

กาหนดใหตองมทจอดรถ 1 คน ตอพนททก ๆ 20 ตารางเมตร และจาเลยท 1 ไดวาจางจาเลยท 2 ดแล

รกษาความปลอดภยของหาง โดยตองตรวจบตรเมอจะนารถออกใหตรงกบทะเบยนรถ จงเปนการจดทจอด

รถใหแกลกคา ตามพฤตการณเปนการใหบรการอยางหนงทมผลตอยอดจาหนายสนคา ถอไดวาจาเลยท 1

ไดรบผลประโยชนตอบแทนอน จงเปนผใหบรการ ตาม พระราชบญญตคมครองผบรโภค มาตรา 3 และ

นอกจากผบรโภคในคดนแลวยงมผบรโภคอนอกหลายรายทนารถไปจอดในทจอดรถของหางจาเลยท 1

แลวสญหายไป การดาเนนคดยอมเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวมตาม พระราชบญญตคมครอง

ผบรโภค มาตรา 39 โจทกยอมมอานาจฟอง เมอปรากฏวารถทสญหายไปบตรจอดรถยงอยทผบรโภค การ

ทจาเลยท 3 ท 4 พนกงานรกษาความปลอดภยลกจางของจาเลยท 2 ไมระมดระวงในการออกบตรจอดรถ

และตรวจบตรจอดรถโดยเครงครดเปนเหตใหรถยนตของผบรโภคถกลกไป จงเปนการกระทาละเมดตอ

ผบรโภค ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 และมาตรา 425 จาเลยท 2 ท 3 และท 4 จง

ตองรวมกนรบผดในผลแหงการกระทาละเมดดงกลาว ทงจาเลยท 1 วาจางใหจาเลยท 2 ดแลรกษาความ

ปลอดภยของจาเลยท 1 และลกจาง ตลอดทงทรพยสนอนซงอยในความครอบครองดแลของจาเลยท 1 ใน

บรเวณหางจาเลยท 1 ดวย จาเลยท 2 ยอมเปนตวแทนของจาเลยท 1 ทไดรบมอบหมายจงตองรกษาความ

ปลอดภยใหแกผบรโภคดวย เมอจาเลยท 2 ถงท 4 รวมกนกระทาละเมดตอผบรโภค จาเลยท 1 ในฐานะ

ตวการจงตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดทตวแทนไดกระทาไปในกจการทไดรบมอบหมายใหทาแทนนน

ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427

3.3 ความรบผดของผวาจาง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428 “ผวาจางทาของไมตองรบผดเพอความ

เสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกในระหวางทาการงานทวาจาง เวนแตผวาจางจะเปนผ

ผดในสวนการงานทสงใหทาหรอในคาสงทตนใหไวหรอในการเลอกหาผรบจาง”

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

73

3.3.1 ผวาจางทาของ

“ผวาจาง” และ “ผรบจาง” ตองเปนมความสมพนธเปนไปในลกษณะของ “สญญาจางทา

ของ” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 587 ไดวางหลกเกณฑไววา “อนวาจางทาของนนคอ

สญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผรบจาง ตกลงจะทาการงานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนง

เรยกวาผวาจางและผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททานน” หากไมเปน “ผวาจาง” กบ

“ผรบจาง” ตามความสมพนธเปนไปในลกษณะของ “สญญาจางทาของ” “สญญาจางทาของ” กอาจเปน

“ตวการ” กบ “ตวแทน” ตามความสมพนธเปนไปในลกษณะของ “สญญาตวแทน” กได มคาพพากษาฎกา

ทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1982/2522 จาเลยท 1 เปนเจาของรถยนตคนเกดเหต ไดวาจาง พ.

ไปยดรถคนดงกลาวคนมา พ.ไดวาจางจาเลยท 2 ทาการยดอกตอหนง เมอยดรถไดแลวจาเลยท 2 ขบ

รถยนตคนดงกลาวมาเพอมอบให พ. ระหวางทางจาเลยท 2 ขบรถโดยประมาทชนรถยนตของโจทกเสยหาย

ดงน การทจาเลยท 1 จาง พ.ไปยดรถยนตเปนการจางทาของมใชจางแรงงาน เพราะเปนการถอเอา

ความสาเรจของงานเปนวตถประสงคของสญญา มใชสญญาระหวางลกจางกบนายจาง เมอ พ.จางจาเลยท

2 ไปยดรถอกตอหนง จาเลยท 1 ซงมไดอยในฐานะนายจางและไมมนตสมพนธใด ๆ กบจาเลยท 2 จงไม

ตองรบผดตอโจทกในการกระทาละเมดของจาเลยท 2

3.3.2 ไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกใน

ระหวางทาการงานทวาจาง

“ไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกในระหวางทา

การงานทวาจาง” กลาวคอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428 เปนเรองของความรบผดเพอ

ละเมดอนเกดจากการกระทาของตวผรบจางทาของเอง หากผรบจางทาของกระทาละเมดตอผเสยหายหรอ

ผตองเสยหายแลว ผรบจางทาของตองรบผดโดยทผวาจางทาของไมตองรวมรบผดอยางลกหนรวม

3.3.3 เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหทาหรอในคาสงทตนใหไวหรอใน

การเลอกหาผรบจาง

“เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหทาหรอในคาสงทตนใหไวหรอในการเลอก

หาผรบจาง” ไดแก กฎหมายกาหนดเอาไวอยางชดเจนในกรณทผวาจางตองรบผดเพอละเมดอนเกดจาก

ความผดของตวผวาจางเอง กลาวอกนยหนงกฎหมายกาหนดขอยกเวนในมาตรา 428 ดงกลาวเอาไวเพอให

ตวผวาจางทาของตองรบผดเพอละเมดดวยตนเอง อนเกดจากกรณ 3 ประการดวยกน คอ (ก) ผวาจางจะ

ปดเทพ อยยนยง

74

เปนผผดในสวนการงานทสงใหทาหรอ (ข) ผวาจางเปนผผดในคาสงทตนใหไวหรอ (ค) ผวาจางเปนผผดใน

การเลอกหาผรบจาง

(ก) “ผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหทา” ไดแก ผวาจางไดวาจางใหเขาทากจการ

งานอะไรและกจการงานดงกลาวไดเปนสาเหตทกอใหเกดความเสยหายตอบคคลทสามหรอบคคลภายนอก

มตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

คาพพากษาศาลฎกาท 2540/2539 จาเลยท 1 เปนเจาของทดนทมการกอสรางและตอก

เสาเขมยนยอมใหจาเลยท 2 ขออนญาตกอสรางบนทดนมจาเลยท 3 เปนผจางใหจาเลยท 4ดาเนนการตอก

เสาเขมบนทดนเมอเกดความเสยหายแกอาคารของโจทกท1ซงอยบนทดนขางเคยงจาเลยท 1 ถงท 3 กเคย

เขาไปตรวจดแลซอมแซมใหบางสวนพฤตการณดงกลาวยอมแสดงใหเหนวาจาเลยท 1 ถงท 3 ม

ผลประโยชนรวมกนในการกอสรางอาคารบนทดนของจาเลยท 1 แมจาเลยท 3 จะเปนผจางใหจาเลยท 4

ตอกเสาเขมแตกเพอประโยชนของจาเลยท 1 ถงท 3 ดวยถอไดวาจาเลยท 1 ถงท 3 เปนผรวมกนจางจาเลย

ท 4 ในการตอกเสาเขมซงโดยปกตผวาจางทาของไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขน

แกบคคลภายนอกในระหวางทาการงานทวาจางเวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหทาหรอใน

คาสงทตนใหไวหรอในการเลอกหาผรบจางการทจาเลยท 4 ตอกเสาเขมตามแผนผงแบบแปลนการกอสราง

ของจาเลยท1ถงท3หางรวกาแพงของโจทกเพยง 2 เมตรเทากบจาเลยท 4 ไดดาเนนการตามคาสงของ

จาเลยท 1 ถงท 3 จาเลยท 1 ถงท 3 ผวาจางจงเปนผผดในสวนการงานทส งใหทาอนทาใหเกดความ

เสยหายแกโจทกท 1 ทศาลชนตนกาหนดคาเสยหายของโจทกท1โดยพเคราะหตามคาเบกความของ ย.

พยานโจทกท 1 ประกอบภาพถายและใบประเมนราคาแลวเหนวากาแพงรวพนซเมนตตวอาคารและสระนา

เสยหายเปนจานวนมากจงเหมาะสมแลว

คาพพากษาศาลฎกาท 1942/2543 แมจาเลยท 1 อยในฐานะเปนผวาจางจาเลยท 6 และท

7 ตอกเสาเขมในการกอสรางภตตาคาร แตไดความวาจาเลยท 1 มไดปลอยใหจาเลยท 6 และท 7 ตอก

เสาเขมไปตามแบบแปลนโดยลาพง จาเลยท 1 ให ก. เปนวศวกรผควบคมดแลการตอกเสาเขมทงหมด ก.

จงอยในฐานะตวแทนของจาเลยท 1 เมอ ก. เหนแลววาการตอกเสาเขมของจาเลยท 6 และท 7 กอใหเกด

ความเสยหายแกโจทกแตมไดสงหามหรอใหเปลยนแปลงวธการทางานเพอมใหโจทกตองเสยหาย ถอไดวา

จาเลยท 1 เปนผผดในสวนการงานทสงใหทาดวย

(ข) “ผวาจางจะเปนผผดในคาสงทตนใหไว” ไดแก คาสงหรอคาบงการตามสญญาจางทาของ

ซงเปนคาสงใหผรบจางทาของกระทาการตามความประสงคในคาสงของตน มตวอยางคาพพากษาศาลฎกา

ทนาสนใจ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

75

คาพพากษาศาลฎกาท 2134/2532 การตอกเสาเขมและการขดดนทาหองใตดนบรเวณ

กอสรางของจาเลยทาใหบานของโจทกและสงปลกสรางอยางอนไดรบความเสยหายแมจาเลยจะมไดเปนผ

ตอกเสาเขมเอง แตกไดวาจางบรษทอนทาและจาเลยควบคมการตอกเสาเขมใหถกตองตามจานวนและตอก

ตรงจดทกาหนดใหตอก การตอกเสาเขมดงกลาวกระทาไปตามคาสงหรอคาบงการของจาเลย ความเสยหาย

ทเกดขนจงเกดจากการกระทาตามคาสงของจาเลยโดยตรง จาเลยหาพนจากความรบผดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428 ไม

(ค) “ผวาจางจะเปนผผดในการเลอกหาผรบจาง” ไดแก การเลอกผรบจางทไมคานงถง

สาระสาคญของบคคลผรบจางหรอไมใครครวญเกยวกบคณสมบตของบคคลผรบจางทาของ มตวอยางคา

พพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

คาพพากษาศาลฎกาท 390/2550 จาเลยซงเปนผวาจางเปนผกาหนดวธการใหผรบจางตด

ตนไมและใหคนควบคมดแลการตดตนไมตลอดเวลา แตในวนทมการตดตนไมและทาใหไมลมพาดสาย

ไฟฟาแรงสงในทดนของโจทกขาดกอใหเกดความเสยหายกลบไมมผใดควบคม การทผรบจางไมมความร

ความชานาญในการตดตนไมทจะกอใหเกดความเสยหายแกสงกอสรางขางเคยงหรอไมยอมทาตามวธการท

ถกตอง ถอไดวาจาเลยเปนผผดในสวนการงานทสงใหทา หรอในคาสงทใหไว หรอในการเลอกหาผรบจาง

จาเลยจงตองรบผดตอโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428

คาพพากษาศาลฎกาท 2835/2552 จาเลยท 1 เปนผวาจาง ท. ใหรบเหมากอสรางบานโดย

จาเลยท 2 เปนคนมาตดตอรบเงนคาจางจากจาเลยท 1 จาเลยท 1 และท 2 มสทธทจะบอกกลาวให ท.

ทางานตรงไหนกไดตามทตองการ จาเลยท 2 เปนผสงให ท. เปลยนแปลงขนาดเสาเขมทมขนาดใหญขน

ราคาแพงกลาวเดม และเปนคนเอาเงนให ท. ไปซอ จงฟงไดวา จาเลยท 2 เปนตวแทนของจาเลยท 1 ซง

จาเลยท 1 ตองรบผดชอบในการกระทาของตวแทน ดงนน แม ท. จะเปนผดาเนนการตอกเสาเขม แต

จาเลยท 1 กมสวนผดในสวนการงานทสงใหทา และการท ท. ไมไดเรยนวชาชางมาโดยตรง เพงรบเหมางาน

กอสรางใหจาเลยท 1 เปนงานแรก กเกดเหตทาใหบานของโจทกทงสองเกดรอยราว เสยหาย แสดงวา ท.

เปนผขาดความรความสามารถ การทจาเลยท 1 วาจางให ท. เปนผรบเหมากอสรางถอวาเปนความผดของ

จาเลยท 1 ในการเลอกหาผรบจางมากอสรางดวย ทงเมอจาเลยท 1 ถกฟองเปนคดอาญา จาเลยท 1 กให

การรบสารภาพ ถอไดวาจาเลยท 1 กระทาละเมดตอโจทกทงสอง และแมโจทกทงสองจะมไดฟอง ท. กไม

เปนเหตใหจาเลยท 1 พนความรบผด

ปดเทพ อยยนยง

76

3.4 ความรบผดของบดามารดาหรอผอนบาล

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429 “บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปน

ผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนทาละเมด บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตอง

รบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนน”

3.4.1 บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผล

ทตนทาละเมด

“บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนทา

ละเมด” หมายถง ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระทาดวยตวเองของ “ผเยาว” หรอ “คน

วกลจรต” แมกฎหมายจะกาหนดเงอนไขเกยวกบความสามารถในการทานตกรรมสญญาเอาไวใหกบ แต

หาก“ผเยาว” หรอ “คนวกลจรต” ไปกระทาละเมดตอบคคลอนแลว กยงคงตองรบผดอนเนองมาจากการ

กระทาละเมดของตนอยนนเอง

(ก) ผเยาว

“ผเยาว” ไดแก บคคลทยง ไมบรรลนตภาวะไมวาจะเปนบรรลนตภาวะเมอมอายครบ 20 ป

หรอเมอทาการสมรสโดยชอบดวยกฎหมาย

(ข) คนวกลจรต

“คนวกลจรต” ไดแก ผวกลจรตทศาลมคาสงใหเปนคนไรความสามารถแลว

3.4.2 บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย

“บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย” หมายถง “บดา

มารดาของผเยาว” หรอ “ผอนบาลของคนวกลจรต” ทไดบกพรองในหนาทในการดแลผเยาวหรอคน

วกลจรตกบบคคลดงกลาวตองไมไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทในการดแลผเยาวหรอคน

วกลจรต

(ก) มารดา

“มารดา” ไดแก มารดาทชอบดวยกฎหมายและมอานาจปกครองบตร (มาตรา 1567) (คา

พพากษาฎกาท 5545/2546)

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

77

(ข) บดา

“บดา” ไดแก บดาโดยชอบดวยกฎหมายและมอานาจปกครองบตร (มาตรา 1567) (คา

พพากษาฎกาท 5545/2546) นอกจากน “บดาโดยชอบดวยกฎหมาย” ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยมาตรา 429 ยงรวมไปถง (ก) บดาโดยชอบดวยกฎหมายเพราะบดาไดจดทะเบยนสมรสกบมารดาใน

ภายหลง บดาไดจดทะเบยนรบรองบตรในภายหลงและศาลไดพพากษาในภายหลงวาใหบตรเปนบตรโดย

ชอบดวยกฎหมายของบดา และ (ข) บดามารดาบญธรรม (มาตรา 1598/28) ถาบตรผเยาวไปกระทาละเมด

ตอบคคลภายนอกแลว บดาโดยชอบดวยกฎหมายและมอานาจปกครองบตรในขณะนนตองรวมกบผดอยาง

ลกหนรวม นนกคอ บคคลภายนอกจะเลอกฟองตอผเยาวเพยงอยางเดยว บคคลภายนอกจะเลอกฟองตอ

บดามารดาเพยงอยางเดยวหรอบคคลภายนอกจะเลอกฟองใหบดามารดาและผเยาวรวมกนรบผดดวยกได

หากบดาดงกลาวเปน “บดาตามความเปนจรง” หรอยงคงเปน “บดาทไมชอบดวยกฎหมาย”

กยอมไมมอานาจปกครอง (มาตรา 1567) แต “บดาตามความเปนจรง” อาจเปนเพยง “ผรบดแล” ผเยาว

ในระหวางทผเยาวไปกระทาละเมดได หาก “บดาตามความเปนจรง” เปนผดแลผเยาวในระหวางทผเยาว

ไปกระทาละเมด กตองรบผดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 (ความรบผดของอาจารย

หรอผรบดแล) มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 9184/2539 จาเลยท 2 เปนบดาโดยไมชอบดวยกฎหมายของจาเลยท

1ซงเปนผเยาว การทจาเลยท 1 ไปกระทาละเมดตอผอนจะนาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

429 มาใชบงคบในสวนทเกยวกบการทจาเลยท 2 จะตองรวมรบผดดวยหรอไมไมได แตจาเลยท 2 เปน

ผปกครองดแลจาเลยท 1ตองนาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 มาใชบงคบในสวนท

เกยวกบจาเลยท 2 การทจาเลยท 2 ใหจาเลยท 3 นากญแจรถยนตจปไปเกบไวในลนชกโตะเกบเงนในราน

ขายของของจาเลยท 3 ซงไมไดใสกญแจในขณะทจาเลยท 3 ขายของ จนเปนเหตใหจาเลยท 1 แอบหยบ

เอากญแจไปใชขบรถยนตจป โดยประมาทชนรถยนตเกงทโจทกรบประกนภยไวเสยหาย ถอไดวาจาเลยท 2

และจาเลยท 3 ซงเปนบดามารดาไมไดใชความระมดระวงในการดแลจาเลยท 1 บตรผเยาวตามสมควรแก

หนาทดแลซงทาอยนน จาเลยท 2 และท 3จงตองรบผดรวมกบจาเลยท 1 ในการทาละเมดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 5545/2546 การทจาเลยท 1 อยในความปกครองดแลของจาเลยท 2

ซงเปนบดาโดยไมชอบดวยกฎหมายของจาเลยท 1 แตจาเลยท 2 ไมไดใชความระมดระวงดแลจาเลยท 1

ตามสมควร ไมหามปรามจาเลยท 1 มใหเลนไฟและนามนอนเปนของทเกดอนตรายไดงาย จาเลยท 2 ซง

เปนผดแลจาเลยท 1 ยอมตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ดวยตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

430

ปดเทพ อยยนยง

78

3.4.3 เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอย

นน

“เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนน” ไดแก

หนาทนาสบของบดามารดาหรอผอนบาล โดยตองพสจนใหศาลเหนวาไดใชความระมดระวงตามสมควรแก

หนาทดแลซงทาอยนน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2118/2540 จาเลยรวมบตรโจทกนารถยนตของโจทกพาเพอน ๆ ไป

เทยวสถานบนเทงโดยจาเลยรวมให ฉ. เปนผขบไปยงสถานบนเทง ครนเลกจากเทยวเมอเวลา 3 นาฬกา

ของวนใหมเปลยนใหจาเลยท 1 ขบกลบจากสถานบนเทงแลวเกดเหต การทจาเลยท 1 ออกจากบานไป

เทยวและทจาเลยรวมยอมใหจาเลยท 1 ขบรถยนตของโจทกพาจาเลยรวมกบเพอน ๆ กลบจากเทยวสถาน

บนเทงไมมพฤตการณใดทสอใหเหนวาจาเลยท 1 จะตองไปทาหนาทขบรถยนตของโจทกแทน ฉ. การท

จาเลยท 1 อาสาขบรถยนตโจทกตอนขากลบตองถอวาเปนการสดวสยของจาเลยท 2 และท 3 ซงเปนบดา

มารดาจะรเหนได ถอวาจาเลยท 2 และท 3 ไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยใน

ขณะนนแลว เพราะไมไดความวาจาเลยท 2 และท 3 ไดใชใหไปกระทาหรอรแลวยงยอมใหกระทาดงนน

จาเลยท 2 และท 3 จงไมตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดของจาเลยท 1 ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 429 แตหลงเกดเหตจาเลยท 2 ในฐานะบดาผแทนโดยชอบธรรมของจาเลยท 1 ไดตกลงตอ

หนาพนกงานสอบสวนยนยอมชดใชคาเสยหายในการละเมดของจาเลยท 1 ขอตกลงดงกลาวจงผกพน

จาเลยท 2 สวนจาเลยท 3 มไดตกลงยนยอมชดใชคาเสยหายแตอยางใด จงไมผกพนจาเลยท 3

จาเลยรวมรอยแลววาจาเลยท 1 เปนผเยาวไมมใบอนญาตขบขรถยนตและมอาการเมาสรา

การทจาเลยรวมนารถยนตของโจทกซงเปนมารดาออกไปใหจาเลยท 1 ขบไปเทยวเชนน ตามพฤตการณ

ตองเลงเหนวาจะตองเกดอบตภยอยางแนแท จงถอไดวาจาเลยรวมมสวนกอใหเกดเหตละเมดในคดนดวย

จาเลยรวมจงตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ในผลแหงละเมดนน

คาพพากษาศาลฎกาท 18033/2557 จาเลยท 1 และท 2 เปนผเยาว จาเลยท 4 ท 5 เปน

ผดแลจาเลยท 1 สวนจาเลยท 7 ท 8 เปนผดแลจาเลยท 2 โดย ป.พ.พ. มาตรา 430 บญญตวาใหผรบดแล

ผเยาวจาตองรวมรบผดกบผเยาวในการละเมดซงผเยาวไดกระทาลงในระหวางทอยในความดแล ถาหาก

พสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร เมอโจทกกลาวอางจาเลยท 4 ท 5 ซงดแล

จาเลยท 1 และจาเลยท 7 ท 8 ซงดแลจาเลยท 2 มไดใชความระมดระวงตามสมควร ปลอยปละละเลยให

จาเลยท 1 และท 2 เลนไฟแชกแกส ซงบคคลอนในวยผเยาวไมอาจเลนได จงเปนหนาทโจทกตองนาสบ

พสจนใหไดวาจาเลยท 4 ท 5 และจาเลยท 7 ท 8 ไมไดใชความระมดระวงดแลจาเลยท 1 และท 2 ตาม

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

79

สมควร โดยปลอยปละละเลยใหจาเลยท 1 และท 2 เลนไฟแชกแกส จนเกดเพลงไหมลกลามทรพยสนของ

โจทกไดรบความเสยหาย แตทางพจารณาโจทกนาสบไดความเพยงวา วนเกดเหตจาเลยท 1 และท 2 ไดพา

กนมาเลนอยบรเวณโรงจอดรถภายในลานรบซอไมยคาลปตสของโจทกจนเปนเหตใหเกดไฟไหมถงนามน

และเศษผาทกองอยบรเวณดานหนารถบรรทกสบลอ หมายเลขทะเบยน 83 - 0776 อดรธาน และไฟ

ลกลามไหมรถบรรทกสบลอดงกลาว รวมทงรถพวงบรรทกทาย หมายเลขทะเบยน 81 - 9686 อดรธาน กบ

รถแบคโฮ ของโจทกซงจอดไวในโรงจอดรถไดรบความเสยหาย โดยไมปรากฏขอเทจจรงอยางหนงอยางใด

วาวนเกดเหตจาเลยท 4 ท 5 และจาเลยท 7 ท 8 มไดใชความระมดระวงดแลจาเลยท 1 และท 2 ตาม

สมควรหรอปลอยปละละเลยใหจาเลยท 1 และท 2 เลนไฟแชกแกส แมไดความวา วนเกดเหตจาเลยท 1

และท 2 ซอไฟแชกแกสจากรานคาและนามาจดเลนกนบรเวณทเกดเหต แตขอนจาเลยท 4 ท 5 และจาเลย

ท 7 ท 8 ตอสวา ไดใชความระมดระวงดแลตามสมควรแกหนาทแลว โดยจาเลยท 4 ท 5 นาสบวา ไมเคย

ปลอยใหจาเลยท 1 เลนไฟ ไมเคยใชใหไปจดไฟเผาขยะหรอใชใหไปซอไฟแชกแกสทรานคา วนเกดเหต

จาเลยท 1 ไปเลนทลานรบซอไมยคาลปตส เนองจากบตรเขยของจาเลยท 4 ท 5 ซงเปนลงของจาเลยท 1

ทางานทลานดงกลาว และจาเลยท 7 และท 8 นาสบวาวนเกดเหต จาเลยท 7 และท 8 ออกจากบานไปงาน

ศพตงแตเชา จงพาจาเลยท 2 ไปฝากกบนางฉยซงเปนพสาวของจาเลยท 6 โดยโจทกมไดคดคานขอเทจจรง

ทนาสบวาไมเปนความจรง ประกอบกบโจทกไมมพยานหลกฐานมาสบเพอแสดงใหเหนวาวนเกดเหตจาเลย

ท 4 ท 5 และจาเลยท 7 ท 8 มไดใชความระมดระวงดแลจาเลยท 1 ท 2 อยางไร หรอรเหนกบการทจาเลย

ท 1 และท 2 ซอไฟแชกแกสและนามาจดเลนจนเกดเพลงลกไหมทรพยสนโจทกหรอเคยรเหนวาจาเลยท 1

ท 2 เลนไฟแชกแกสแลวไมดแลหามปราม ลาพงโจทกเพยงปากเดยวทเบกความลอย ๆ จงยงไมมนาหนก

เพยงพอ จาเลยท 4 ท 5 ท 7 และท 8 จงไมตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 และท 2

3.4.4 สทธไลเบย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 431 “ในกรณทกลาวมาในสองมาตรากอนนน

ทานใหนาบทบญญตแหง มาตรา 426 มาใชบงคบดวยโดยอนโลม” “บดามารดาของผเยาว” หรอ “ผ

อนบาลของคนวกลจรต” ไดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดแลว สามารถไล

เบยจากผเยาวหรอคนวกลจรตทเปนผกระทาละเมดได เชนเดยวกบหลกเกณฑเรองสทธไลเบยตามมาตรา

426

3.5 ความรบผดของครบาอาจารย นายจางหรอผรบดแล

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 “ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบ

ดแลบคคลผไรความสามารถอยเปนนตยกด ชวครงคราวกด จาตองรบผดรวมกบผไรความสามารถในการ

ปดเทพ อยยนยง

80

ละเมด ซงเขาไดกระทาลงในระหวางทอยในความดแลของตน ถาหากพสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความ

ระมดระวงตามสมควร”

3.5.1 ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลผไรความสามารถอยเปน

นตยกด ชวครงคราวกด

มาตรา 430 นกาหนดหลกเกณฑความรบผดเพอละเมดของผมหนาทรบดแลบคคลผไร

ความสามารถ เมอผไรความสามารถไปกระทาละเมดตอบคคลทสามหรอบคคลภายนอก แลวผดแลบคคลผ

ไรความสามารถมไดใชความระมดระวงตามสมควร เชนวานผมหนาทรบดแลบคคลผไรความสามารถตอง

รบผดอยางลกหนรวม

(ก) ผไรความสามารถ

“ผไรความสามารถ” ไดแก ผเยาวหรอคนวกลจรต

(ข) ผรบดแลผไรความสามารถ

“ผรบดแลผไรความสามารถ” ไดแก ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลผ

ไรความสามารถอยเปนนตยกด ชวครงคราวกด

“ครบาอาจารย” คอ บคคลผใหการศกษา

“นายจาง” คอ นายจางตามสญญาจางแรงงาน

“บคคลหนงบคคลใดทรบดแลผไรความสามารถ” คอ บดาทไมชอบดวยกฎหมายหรอบดา

นอกกฎหมาย

(ค) หนาทรบดแลบคคลผไรความสามารถ

“หนาทรบดแลบคคลผไรความสามารถ” ไดแก หนาทอยางหนงอยางใด ไมวาจะเปน“หนาท

ตามกฎหมาย” “หนาท ตามสญญา” หรอ “หนาท ตามวชาชพหรอตามพฤตการณ” หนาท ดงกลาว

กอใหเกดหนาทระมดระวงดแลไมใหผเยาวหรอผวกลจรตไปกระทาละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 356/2511 เชาวนเกดเหตครไดเกบเอาไมกระบอกพลทเดกนกเรยน

เลนมาทาลายและหามไมใหเลนตอไป ตอนหยดพกกลางวนนกเรยนคนหนงไดเลนกระบอกพลทนอก

หองเรยนไปโดนนยนตานกเรยนอกคนหนงบอด พฤตการณเชนนครไดใชระมดระวงตามสมควรแลว เหตท

เกดละเมดเปนการนอกเหนออานาจและวสยทครจะดแลใหปลอดภยไดครจงไมตองรบผด

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

81

มารดาปลอยใหบตรเลนไมกระบอกพลทบานและนาไปเลนทโรงเรยน จนบตรมความชานาญ

ทาไมกระบอกพลใหคนอนเลนได แสดงวามารดาปลอยปละละเลยไมไดดแลหรอหามปราม แมเหตจะ

เกดขนทโรงเรยนลบหลงมารดากตาม กหาทาใหมารดาพนความผดไม

คาพพากษาศาลฎกาท 9184/2539 จาเลยท 2 เปนบดาโดยไมชอบดวยกฎหมายของจาเลยท

1ซงเปนผเยาว การทจาเลยท 1 ไปกระทาละเมดตอผอนจะนาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

429 มาใชบงคบในสวนทเกยวกบการทจาเลยท 2 จะตองรวมรบผดดวยหรอไมไมได แตจาเลยท 2 เปน

ผปกครองดแลจาเลยท 1ตองนาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 มาใชบงคบในสวนท

เกยวกบจาเลยท 2 การทจาเลยท 2 ใหจาเลยท 3 นากญแจรถยนตจปไปเกบไวในลนชกโตะเกบเงนในราน

ขายของของจาเลยท 3ซงไมไดใสกญแจในขณะทจาเลยท 3 ขายของ จนเปนเหตใหจาเลยท 1 แอบหยบเอา

กญแจไปใชขบรถยนตจปโดยประมาทชนรถยนตเกงทโจทกรบประกนภยไวเสยหาย ถอไดวาจาเลยท 2

และจาเลยท 3 ซงเปนบดามารดาไมไดใชความระมดระวงในการดแลจาเลยท 1 บตรผเยาวตามสมควรแก

หนาทดแลซงทาอยนน จาเลยท 2 และท 3จงตองรบผดรวมกบจาเลยท 1 ในการทาละเมดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 12979/2558 เจาพนกงานตารวจนาตวผเยาวสงสถานพนจฯ เปน

หนาทตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดไวไมมเจตนารบดแลผเยาว เมอผเยาวหลบหน

ไปทาละเมด เจาพนกงานตารวจไมตองรบผดเพราะไมอยในบงคบตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 430 สวนสานกงานตารวจแหงชาต ไมตองรบผดเพราะเปนเพยงความบกพรองในการปฏบตหนาท

ของเจาพนกงานตารวจไมไดทาละเมดโดยตรงทหนวยงานของรฐจะตองรบผดตาม พระราชบญญตความรบ

ผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 5 วรรคหนง

3.5.2 จาตองรบผดรวมกบผไรความสามารถในการละเมด

“จาตองรบผดรวมกบผไรความสามารถในการละเมด” ไดแก ครบาอาจารย นายจาง หรอ

บคคลอนซงรบดแลบคคลผไรความสามารถอยเปนนตยกด ชวครงคราวกด จาตองรบผดรวมกบผไร

ความสามารถในการละเมด “อยางลกหนรวม” โดยผเสยหายจะเลอกฟองผไรความสามารถหรอผรบดแลผ

ไรความสามารถคนใดคนหนงหรอฟองทงสองคนใหรวมกนรบผดกได

3.5.3 ซงเขาไดกระทาลงในระหวางทอยในความดแลของตน

“ซงเขาไดกระทาลงในระหวางทอยในความดแลของตน” ไดแก การกระทาละเมดตองเกดใน

ระหวางทผรบดแลผไรความสามารถ “กาลงรบดแล” บคคลผไรความสามารถอย ไมวาจะรบดแลเปน

ประจากดหรอชวคราวกตาม มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

ปดเทพ อยยนยง

82

คาพพากษาศาลฎกาท 10239/2546 ขณะเกดเหตคดน จาเลยท 2 จดทะเบยนหยากบจาเลย

ท 1 แลว โดยมขอตกลงกนวาใหจาเลยท 3 ซงเปนบตรผเยาวอยในอานาจปกครองของจาเลยท 1 แตเพยง

ผเดยว จาเลยท 2 จงไมมอานาจปกครองเพอจดการดแลบตรผเยาวตามทกฎหมายกาหนดตอไป การท

จาเลยท 3 ไปกระทาละเมดตอผอน จะนา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429 มาปรบใชบงคบ

ในสวนทเกยวกบการทจาเลยท 2 จะตองรวมรบผดดวยหรอไม ไมได

หลงจากจดทะเบยนหยาแลว จาเลยท 2 ไมไดพกอาศยอยกบจาเลยท 1 และท 3 แมจาเลยท

2 ยงมช อในทะเบยนบานรวมกบจาเลยท 1 และท 3 และภายหลงเกดเหต จาเลยท 2 ไดไปเจรจา

คาเสยหายกบโจทกหรอไปดแลจาเลยท 3 เปนครงคราว พฤตการณเหลานยงรบฟงไมไดวาจาเลยท 2 เปน

ผรบดแลจาเลยท 3 ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 จาเลยท 2 จงไมตองรวมรบผดใน

ผลแหงละเมดของจาเลยท 3

3.5.4 ถาหากพสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร

“ถาหากพสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร” หมายถง ภาระพสจน

วาครบาอาจารยนายจางหรอบคคลหนงบคคลใดทรบดแลผไรความสามารถมไดใชความระมดระวง(มาตรา

430) ตามสมควรยอมตกอยกบ “ผเสยหายหรอผถกกระทาละเมด”

แตเรองความรบผดของบดามารดาหรอผอนบาล (มาตรา 429) ภาระพสจนวาไดใชความ

ระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนนยอมตกอยกบ “บดามารดาของผเยาวหรอผอนบาลผ

วกลจรต”

3.5.5 สทธไลเบย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 431 “ในกรณทกลาวมาในสองมาตรากอนนน

ทานใหนาบทบญญตแหง มาตรา 426 มาใชบงคบดวยโดยอนโลม” ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอน

ซงรบดแลไดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดแลว สามารถไลเบยจากผไร

ความสามารถได เชนเดยวกบหลกเกณฑเรองสทธไลเบยตามมาตรา 426

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

83

บทท 4

บคคลหลายคนรวมกนกระทาละเมด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 “ถาบคคลหลายคนกอใหเกดเสยหายแก

บคคลอนโดยรวมกนทาละเมด ทานวาบคคลเหลานนจะตองรวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอความ

เสยหายนน ความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทไมสามารถสบรตวไดแนวาในจาพวกททาละเมดรวมกนนน

คนไหนเปนผกอใหเกดเสยหายนนดวย

อนง บคคลผยยงสงเสรมหรอชวยเหลอในการทาละเมด ทานกใหถอวาเปนผกระทาละเมด

รวมกนดวย

ในระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนน ทานวาตางตองรบผด

เปนสวนเทา ๆ กน เวนแตโดยพฤตการณ ศาลจะวนจฉยเปนประการอน”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 ไดวางหลกเกณฑเอาไวในเรองของ “บคคล

หลายคนรวมกนกระทาละเมด” นนหมายความวาผกระทาละเมดหลายคนอาจกระทาละเมดตอผเสยหาย

รายหนงรายใด ผเสยหายรายนนอาจเรยกรองใหผกระทาละเมดคนหนงคนใดชดใชคาเสยหายหรอคา

สนไหมทดแทนได โดยทผเสยหายเองอาจฟองใหผกระทาละเมดคนหนงคนใด “รบผดชดใชคาสนไหม

ทดแทนทงหมด” หรอ “รบผดใชคาสนไหมทดแทนเตมจานวน”

ในสวนถาผกระทาละเมดรายหนงรายใดถกฟองใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนและผกระทา

ละเมดรายนนไดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนไปเตมจานวนแลว ผกระทาละเมดยอมสามารถไปไลเบยผ

รวมกระทาละเมดรายอน ๆ อยางลกหนรวม (มาตรา 291) (มาตรา 432 วรรคสาม) ไดวางหลกเกณฑเอาไว

วาในระหวางผกระทาละเมดทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนนตองรบผดเปนสวนเทา ๆ

กน เวนเสยแตวาศาลจะไดวนจฉยเปนอยางอน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 วรรคแรก นเปนเร อง “การรวมกนทา

ละเมด” ของผกระทาละเมดหลายคนตอผเสยหาย กลาวคอ ผเสยหายอาจเรยกรองใหผกระทาละเมดคน

หนงคนใดชดใชคาสนไหมทดแทนได ผกระทาละเมดคนหนงคนใดนนจะกอใหเกดความเสยหายมากนอย

ปดเทพ อยยนยง

84

เพยงใดไมสาคญ สาคญทวาผเสยหายอาจฟองใหผกระทาละเมดคนหนงคนใด “รบผดชดใชคาสนไหม

ทดแทนทงหมด” หรอ “รบผดใชคาสนไหมทดแทนเตมจานวน” โดยผกระทาละเมดคนหนงนนมฐานะ

อยางลกหนรวม (มาตรา 291) เมอผกระทาละเมดคนหนงคนใดไดทาการชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบ

ผเสยหายไปแลว ผกระทาละเมดยอมมสทธไลเบยผรวมกระทาละเมดรายอน ๆ ตามหลกลกหนรวม มาตรา

432 วรรคสาม โดยในระหวางผกระทาละเมดหลายคนทรวมกนกระทาละเมดตองรบผดรวมกนใชคา

สนไหมทดแทนนน มาตรา 432 วางหลกเกณฑเอาไวใหตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตโดย

พฤตการณศาลจะวนจฉยเปนประการอน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1472/2506 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 วรรค

ทาย เปนบทบญญตสาหรบแยกความรบผดระหวางผละเมดดวยกน มใชวารบผดตอเจาหน ซงมวรรคหนง

บญญตไวโดยเฉพาะแลววาตองรวมกนรบผดใช คาวา "รวมกนใช" มความหมายวา แตละคนจาตองชาระ

หนสนเชง แตเจาหนจะเรยกชาระหนจากคนใดทงหมดหรอบางสวนกไดถงกระนนลกหนทงหมดกยงคงตอง

ผกพนอยทวทกคนจนกวาหนนนจะไดชาระสนเชง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 291 การ

ทาใหทรพยเขาเสยหายโดยผดกฎหมายเปนละเมด เมอรวมกนกระทากเปนการรวมกนทาละเมด และตอง

รวมกนรบผด กฎหมายมงหมายถงการกระทา มใชดผลของความเสยหายวาแยกกนไดหรอไม แมจะไมรตว

วาคนไหนกอใหเกดเสยหาย แตถาเปนพวกททาละเมดรวมกนแลว กตองรบผดรวมกนทงหมดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432

คาพพากษาศาลฎกาท 2786/2529 จาเลยกบพวกรวมกนกระทาความผดตามฟองและได

ทรพยสน จากผเสยหายคดเปนเงน 6,000 บาทกรณตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 432 คอจาเลยกบพวก ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน คาวา

'รวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทน' หมายความวา แตละคน จะตองชาระหนทงหมดโดยสนเชง อนมฐานะ

เชนเดยวกบลกหนรวม

คาพพากษาศาลฎกาท 1541/2538 โจทกฟองขอใหบงคบจาเลยทงสามรอกาแพงของจาเลย

ทปดกนทดนโจทกและใหร อหลงคาทครอมทดนโจทกออกไปเปนคดท โจทกใชสทธการเปนเจาของ

อสงหารมทรพยเรยกรองใหขจดความเดอดรอนราคาญใหสนไปตราบใดทจาเลยท 1 ยงกอความเดอดรอน

ราคาญอยโจทกยอมฟองรองขอใหบงคบไดมใชฟองเรยกคาเสยหายในทางละเมดจงไมอยในบงคบแหงอาย

ความ 1 ป จาเลยท1เปนนตบคคลประเภทบรษทจากดซงการแสดงออกยอมกระทาโดยทางกรรมการเมอ

หลงคาโรงงานของจาเลยท 1 รกลาเปนละเมดตอทดนของโจทกจาเลยท 3 ซงเปนกรรมการผมอานาจจง

ตองรวมรบผดในการกระทาละเมดดวย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

85

คาพพากษาศาลฎกาท 748/2552 เหตละเมดเกดขนกอนท พ.ร.บ.ความทางละเมดของ

เจาหนาท พ.ศ.2539 มผลใชบงคบ แมโจทกจะฟองคดนในวนท 18 มกราคม 2544 ซงพระราชบญญตนใช

บงคบแลว แตเมอ พ.ร.บ.ความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มไดมบทบญญตใหใชบงคบแกคด

ละเมดทเกดขนกอนพระราชบญญตฉบบนมผลใชบงคบ ความรบผดทางละเมดของผทาละเมดทเกดขน

กอนพระราชบญญตฉบบนใชบงคบจงตองอยภายในบทบญญตแหง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

จาเลยท 1 เปนผควบคมงานจางกอสรางถนน จาเลยท 2 ถงท 6 เปนคณะกรรมการตรวจการ

จาง แตผรบจางกอสรางถนนไมถกตองตามแบบทาใหถนนชารด การทจาเลยท 1 ไมทาหนาทควบคมการ

กอสรางถนน สวนจาเลยท 2 ถงท 6 มไดไปตรวจรบงานจางพรอมกนไมชอบดวยระเบยบสานก

นายกรฐมนตรวาดวยการพสด พ.ศ.2535 ถอวาจาเลยทงหกประมาทเลนเลออยางรายแรงในการปฏบต

หนาทตามทไดรบมอบหมายจากนายอาเภอสรรคบรเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย จาเลยทงหกจง

ตองรวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

432 วรรคแรก

4.1 บคคลหลายคนกอใหเกดเสยหายแกบคคลอนโดยรวมกนทาละเมด

“บคคลหลายคน” ไดแก ผกระทาละเมดหลายคน โดยทผกระทาละเมดหลายคนตองจงใจ

กระทาละเมดรวมกน (เทยบเคยงประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83) มคาพพากษาฎกาท นาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3071/2522 จาเลยทงสองตางขบรถยนตดวยความเรวแซงและแขง

กนมาเปนเหตใหชนรถของโจทกซงจอดอย พฤตการณและความรายแรงแหงละเมดของจาเลยทงสองม

เทากน และเปนกรณตางทาละเมดโดยไมไดรวมกน จงไมตองรวมกนใชคาสนไหมทดแทนทงหมดแกโจทก

จาเลยทงสองตองรบผดแบงออกเปนสวนเทาๆ กน

คาพพากษาศาลฎกาท 615/2523 รถยนตท จาเลยท 1 และท 2 ขบว งค กนไปแลวเกด

กระแทกกนรถยนตทจาเลยท 1 ขบเสยหลกวงขามเกาะกลางถนนไปชนสามและบดาโจทกถงตายเปนเรอง

ตางทาละเมด ไมใชรวมกนทาละเมดจาเลยท 3 ซงเปนนายจางจาเลยท 1 จงไมตองรบผดรวมกบจาเลยท 2

ในผลแหงการทาละเมดของจาเลยท 2 ดวย

ปดเทพ อยยนยง

86

4.2 บคคลผยยงสงเสรมหรอชวยเหลอในการทาละเมด

“บคคลผยยงสงเสรมหรอชวยเหลอในการทาละเมด” ไดแก บคคลทยยงสงเสรมในทานอง

เดยวกบ “ผใช” (เทยบเคยงประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 84) และ “จงใจ” ยยงสงเสรมรถงผลของการ

กระทาละเมดของตน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2118/2540 จาเลยรวมร อย แลววาจาเลยท 1 เปนผ เยาวไมม

ใบอนญาตขบขรถยนตและมอาการเมาสรา การทจาเลยรวมนารถยนตของโจทกซงเปนมารดาออกไปให

จาเลยท 1 ขบไปเทยวเชนน ตามพฤตการณตองเลงเหนวาจะตองเกดอบตภยอยางแนแท จงถอไดวาจาเลย

รวมมสวนกอใหเกดเหตละเมดในคดนดวย จาเลยรวมจงตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ในผลแหงละเมดนน

4.3 บทบญญตสาหรบแยกความรบผดระหวางผกระทาละเมดดวยกน

“ในระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนน ทานวาตางตองรบ

ผดเปนสวนเทา ๆ กน” หมายความวาในระหวางบคคลทงหลายทกระทาละเมดรวมกนตองรบผดเปนสวน

เทา ๆ กน

“เวนแตโดยพฤตการณ ศาลจะวนจฉยเปนประการอน” กลาวคอเมอผกระทาละเมดรายหนง

รายใดไดทาการชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบผถกกระทาละเมดไปแลว ผกระทาละเมดรายนยอมรบชวง

สทธตามมาตรา 291 และมสทธไลเบยผรวมกระทาละเมดรายอน ๆ ได ตามหลกเกณฑมาตรา 226 และ

229 มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1067/2524 โจทกกบจาเลยท 1 ไดรวมกนยกยอกเงนของสหกรณฯ

ไป ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนแกสหกรณ ตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 432 วรรคแรก ระหวางโจทกกบจาเลยท 1 ไมมพฤตการณทจะตองรบผดยงหยอนกวา

กนจงตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กนตามมาตรา 432 วรรคสาม เมอโจทกไดชาระเงนทยกยอกใหสหกรณฯ

ไป ยอมรบชวงสทธของ สหกรณฯ มาไลเบยเอากบจาเลยท 1 ไดตามมาตรา 229 (3), 226

แตถาเปนกรณ “ตางคนตางประมาท แตไปกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหายรายเดยวกน”

ใหถอวาผกระทาละเมดทตางคนตางประมาทนตองรวมกนรบผดอยางลกหนรวมมาตรา 291 ประกอบกบ

มาตรา 301 มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3558/2537 จาเลยท 1 เปนคนขบรถยนตคนหนง สวนจาเลยท 2

เปนลกจางของจาเลยท 3 และเปนคนขบรถยนตอกคนหนงซงเอาประกนภยไวกบจาเลยท 4 วนเกดเหต

จาเลยท 1 ขบรถยนตคนดงกลาวเฉยวชนกบรถยนตคนทจาเลยท 2 เปนคนขบในทางการทจางของจาเลยท

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

87

3 เปนเหตใหรถยนตคนทจาเลยท 2 ขบเสยหลกแลนไปชนกบรถยนตคนทโจทกรบประกนภยไวทาให

รถยนตคนทโจทกรบประกนภยไดรบความเสยหาย โจทกจายคาซอมรถยนตใหแกผเอาประกนภยแลวจงรบ

ชวงสทธของผเอาประกนภยมาเรยกรองจากจาเลย ดงน แมจะไดความวาเหตเกดจากความประมาทเลนเลอ

ของจาเลยท 2 ดวยเทา ๆ กบความประมาทเลนเลอของจาเลยท 1 แตเมอไดกอใหเกดความเสยหายแก

รถยนตทโจทกซ งเปนบคคลภายนอกไดรบประกนภยไว จงตองถอวาจาเลยท 1 และท 2 ลวนมสวน

กอใหเกดความเสยหายดงกลาวทงหมด จาเลยท 1 และท 2 จงตองรวมกนรบผดในความเสยหายทเกดขน

อยางลกหนรวม โดยจาเลยทงสองหรอคนใดคนหนงตองรบผดตอโจทกผรบชวงสทธเตมจานวนความ

เสยหายโดยจะแบงความรบผดตอโจทกหาไดไม จาเลยท 3 ซงเปนนายจางและจาเลยท 4 ผรบประกนภย

จงตองรวมรบผดกบจาเลยท 2 ในผลแหงละเมดดงกลาวท งหมดเชนกน (มคาพพากษาศาลฎกาท

10949/2558 และ 3958/2559 วนจฉยในทานองเดยวกน)

ปดเทพ อยยนยง

88

บทท 5

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากทรพย

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากทรพย ไดแก ความเสยหายจากบรรดาทรพยทเปน “สตว

หรอสงของบางอยาง” ทกฎหมายกาหนดเอาไวอยางชดเจนวาใหเจาของ ผครอบครอง ผควบคม หรอผรบ

เลยงรบรกษาตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากทรพยนน หากบคคลเหลานไมระมดระวงควบคมดแล

บรรดาทรพยทเปนสตวหรอสงของบางอยางใหด แลวสตวหรอสงของเหลานกอความเสยหายใหแกบคคล

อนแลว กฎหมายกาหนดใหบคคลเหลานตองรบผด ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากทรพยถอเปน "ความ

รบผดเดดขาด" ทกฎหมายกาหนดขอสนนษฐานวาบคคลเหลานตองสมควรตองรบผดในความเสยหายท

เกดขนอนเกดจากทรพย โดยไมตองคานงวาบคคลเหลานจะมการกระทาอยางหนงอยางใดหรอไม หรอไม

จาเปนตองพจารณาวาบคคลดงกลาวกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม หากมความเสยหาย

เกดขนจากทรพยนนแลว บคคลเหลานกตองรบผดอยางเดดขาด

ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากทรพย แบงออกเปนตามความเสยหายอนเกดขนจากสง

ตอไปน (ก) ความเสยหายอนเกดจากสตว (มาตรา 433) (ข) ความเสยหายเกดจากโรงเรอน สงปลกสราง

และตนไม (มาตรา 434) (ค) ความเสยหายอนเกดจากของตกหลนหรอทงขวางจากโรงเรอน (มาตรา 436)

(ง) ความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะ (มาตรา 437 วรรคแรก) และ (จ) ความเสยหายอนเกดจากทรพย

อนตราย (มาตรา 437 วรรคสอง)

แตถาแบงตามความรบผด กจะแบงไดเปน 5 กลมความรบผดดวยกนไดแก ความรบผดของ

เจาของหรอผรบเลยงสตว (มาตรา 433) ความรบผดของผครองโรงเรอนหรอสงปลกสราง (มาตรา 434)

ความรบผดของผอย ในโรงเรอนกรณของตก (มาตรา 436) ความรบผดของผครอบครองหรอควบคม

ยานพาหนะ (มาตรา 437 วรรคแรก) และความรบผดของผครอบครองหรอควบคมทรพยอนตราย (มาตรา

437 วรรคสอง)

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

89

5.1 ความรบผดของเจาของหรอผรบเลยงรบรกษาสตว

5.1.1 ความเสยหายเกดขนเพราะสตว

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 วรรคแรกตอนตน “ถาความเสยหายเกดขน

เพราะสตว ทานวาเจาของสตวหรอบคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของจาตองใชคาสนไหมทดแทน

ใหแกฝายทตองเสยหายเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตสตวนน”

(ก) ความเสยหายเกดขนเพราะสตว

“ความเสยหายเกดขนเพราะสตว” ไดแก ความเสยหายอยางหนงอยางใดทเกดขนมา

จากการกระทาของสตวโดยตรง เชน กด ขวด ดด เตะ รวมไปถงความเดอดรอนราคาญจากการหอนหรอ

เหาของสตว มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3347/2516 มาผของโจทกตามเขาไปสดมาตวเมยของจาเลยท

1 ทใตถนบานของจาเลยท 1 มาจาเลยท 1 ขดขนและเตะมาโจทกซงเปนเหตใหทรพยสนของจาเลยท 1

เสยหาย โดยจาเลยท 1 ไมไดยนยอมดวยถอไดวาเปนภยนตรายอนมมาโดยฉกเฉน การทจาเลยทงสามได

รวมกนใชไมตมาของโจทกโดยจาเลยท 1 ขอรอง นบวาเปนการกระทาโดยจาเปนเพอปองกนสทธของ

จาเลยท 1 ซงจาเลยควรจะใชไมตเพยงเทาทจะไลมาของโจทกออกไปจากเขตบานของจาเลยท 1 เทานนแต

จาเลยรวมกนใชไมตมาของโจทกบาดเจบจนถงตาย จงเปนการเกนสมควรแกเหต จาเลยทงสามตองรบผด

ชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทก

(ข) สตว

“สตว” ไดแก สตวทกชนดและสตวดงกลาวตอง “มเจาของ” ซงตวเจาของเองนนตอง

ครอบครองและยดถอสตวนนเอาไวเพอตน

(ค) บคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ

“บคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ” หมายถง ผมหนาทดแลและควบคมสตว ไม

วาจะเปนหนาทตามกฎหมายกดหรอหนาทตามสญญากตาม มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงน

คาพพากษาศาลฎกาท 2634/2542 จาเลยท 2 และท 3 เปนเจาของชางพลายนวล

จาเลยท 4 และท 5 เปนบตรจาเลยท 3 และเปนผรบเลยงรบรกษาชางพลายนวลไวแทนเจาของ จาเลยท 4

และท 5 นาชางพลายนวลเขามาแหในงานขบวนแหนาคกบชางอน ๆ ซงมชางของโจทกรวมอยดวย

ชางพลายนวลชนชางของโจทกไดรบบาดเจบและตายในเวลาตอมา จาเลยท 2 และท 3 ไมไดรวมรเหนใน

ปดเทพ อยยนยง

90

การทจาเลยท 5 นาชางมารวมในขบวนแหนาคเพราะอยคนละหมบานกน แสดงใหเหนวา จาเลยท 4 และท

5 เปนผรบเลยงรบรกษาชางพลายนวลโดยเดดขาด โดยจาเลยท 2 และท 3 มไดรบประโยชนและเกยวของ

ดวย ความรบผดยอมตกแกจาเลยท 4 และท 5 ผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 433

จาเลยท 2 และท 3 จงไมตองรวมรบผดดวย

(ง) ผรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกฝายทตองเสยหาย

“ผรบผด” ตามมาตรา 433 วรรคแรก ไดแก “เจาของสตว” หรอ “บคคลผรบเลยง

รบรกษาไวแทนเจาของ”

อยางไรกตาม หากมผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ โดยทเจาของไมไดเกยวของดวย

เชนวานผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของตองรบผดแตเพยงผเดยว ในทางตรงกนขามหากไมมผรบเลยงรบ

รกษาหรอผรบเลยงรบรกษาไมไดเกยวของดวย เจาของสตวตองรบผดแตเพยงผเดยว

มาตรานใชถอยคาวา “หรอ” นนหมายความวาบคคลหนงบคคลใดเทานนจะตองรบ

ผดหรอผรบผดมไดเพยงผเดยวเทานน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 889/2510 เจาของชางมอบชางใหบตรไปดแลเลยงรกษาและ

ทางานหาประโยชนโดยเจาของชางไมไดเกยวของในการเลยงหรอรบจาง เมอชางทาความเสยหายขนโดย

ละเมดเจาของชางไมตองรบผด บตรผเลยงรกษาชางเทานนตองรบผด

คาพพากษาศาลฎกาท 1006/2510 เจาของชางใชใหบคคลอนเอาชางของตนไป

รบจางลากไม เปนการทบคคลนนทาแทนจาเลย เมอลกของชางนนไปทาอนตรายบคคลภายนอกโดยผทเอา

ชางของตนไปมไดใชความระมดระวงอนสมควร เจาของชางตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผทถก

ชางนนทาอนตราย

(จ) เจาของสตว

“เจาของสตว” ไดแก เจาของกรรมสทธในสตวนน กลาวคอเจาของตองครอบครอง

สตวและมเจตนายดถอสตวเอาไวเพอตน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2488/2523 สนขในบานจาเลยออกจากบานไปกดโจทก ภรยา

จาเลยรบวาเปนเจาของ เมอกรณเปนทสงสยตองสนนษฐานวาสนขเปนสนสมรสตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา1474 จาเลยจงเปนเจาของสนขดวย สนขหลบหนออกไปไดขณะจาเลยเปดประตสนข

จงออกไปกดโจทกไดแสดงวาจาเลยมไดใชความระมดระวงอนสมควรในการเลยงดสนขจาเลยตองชดใช

คาเสยหายใหโจทกรวมทงทดแทนความตกใจและทกขทรมานดวย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

91

(ฉ) บคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ

“บคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ” ไดแก ผรบเลยงรบรกษาเอาไวแทนเจาของ

ในขณะทสตวดงกลาวไปกอใหเกดความเสยหาย สวนจะรบเลยงเอาไว “ตามสญญา” หรอหนาท “ตาม

ความเปนจรง” กถอวาเปนการรบเลยงรบรกษาเอาไวแทนเจาของ แตในขณะทมการรบเลยงรบรกษาไว

แทนเจาของ ตอง “ขาดจากการดแลและครอบครอง” ของเจาของสตวดงกลาว เชน โรงพยาบาลสตว ราน

ตดขนสตว และสถานรบฝากสตวเลยงคางคน

สวน “คนรบใชตามบาน” หากมาชวยใหอาคาร ชวยตดขน ชวยตดเลบ ชวยอาบนา

สตวเลยง “ไมถอเปน” บคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ

5.1.2 ขอแกตวไมตองรบผด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 วรรคแรกตอนทาย “เวนแตจะพสจนไดวา

ตนไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงการรกษาตามชนดและวสยของสตวหรอตามพฤตการณ

อยางอนหรอพสจนไดวาความเสยหายนนยอมจะตองเกดมขนทงทไดใชความระมดระวงถงเพยงนน”

มาตรา 433 ตอนทายถอเปน “ขอแกตวไมตองรบผด” ของเจาของสตวหรอบคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทน

เจาของ เจาของสตวหรอบคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของตองพสจนวาตนไดใชความระมดระวงหร

อนาสบใหไดวาไดใชความระมดระวงหรอไม หากนาสบไมไดกจะตองรบผดตามมาตราน มคาพพากษาฎกา

ทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 867/2492 ตามมาตรา 433 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปน

หนาทของผเปนเจาของสตวจะพสจนวา ไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงสตว การรกษาตาม

ชะนดและวสยของสตว

ชางของจาเลยตกมนเตมท ถาไดยนเสยงคนเปนไลอาละวาดทนท ชางของจาเลยไดเพนพาน

อยในละแวกบานไมนอยกวา 20 วน จาเลยเปนแตคอยเฝาดแลในเวลากลางวนหาง ๆ เพราะเขาใกลไมได

สวนในเวลากลางคนหาไดเฝาดแลไม เมอปรากฎวาชางของจาเลยไดทารายผอนตาย จาเลยจงไดใชวธยงขา

ชางและจบได จะวาจาเลยไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงการรกษาตามชะนดและวสยของ

สตวแลวไมได

คาพพากษาฎกาท 3451/2555 รอยหามลอของรถยนตกระบะซงยาวประมาณ 20 เมตร อย

ในชองเดนรถของ ล. โดยเฉพาะรอยหามลอรถดานซายอยหางจากไหลถนนพอสมควร แสดงวากระบอของ

จาเลยไดวงตดหนารถของ ล. ในระยะกระชนชดจนไมสามารถหามลอรถไดทน จงชนกระบอของจาเลย แม

ปดเทพ อยยนยง

92

กอนถงทเกดเหตประมาณ 200 เมตร มปายสเหลองเตอนระวงสตวเลยงกตาม แตกไมปรากฏจากทางนา

สบของจาเลยวาขณะเกดเหต ล. ขบรถดวยความเรวสงและไมใชความระมดระวงอยางไร การทมปายส

เหลองเตอนใหระวงสตวเลยงมไดหมายความวาหากเหตรถชนสตวเลยงแลว ผขบรถชนสตวเลยงจะตองผด

เสมอไป เมอพจารณาประกอบ พระราชบญญตจราจรทางบกจราจรทางบก ฯ มาตรา 111 ทหามมใหผใดข

จง ไลตอนหรอปลอยสตวไปบนทางในลกษณะทเปนการกดขวางการจราจรและไมมผควบคมเพยงพอ ซง

เปนกฎหมายทมจดมงหมายเพอคมครองผขบรถใหเกดความปลอดภยในการใชถนน การทฝงกระบอท

จาเลยเลยงมมากถง 43 ตว แตมผควบคมดแลเพยง 2 คน ถอวามผควบคมดแลไมเพยงพอ ขอเทจจรงฟง

ไดวาเหตเกดจากความประมาทเลนเลอของจาเลยทไมไดใชความระมดระวงอนสมควรในการควบคมดแล

เลยงกระบอ เมอมความเสยหายเกดขนเพราะสตวจาเลยจงตองใชคาสนไหมทดแทนแกโจทกตาม ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 วรรคหนง

คาพพากษาศาลฎกาท 6088/2559 ตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ.2522 มาตรา

111 บญญตหามมใหผขบข จง ไลตอนหรอปลอยสตวไปบนทางเทาในลกษณะทเปนการกดขวางการจราจร

และไมมผควบคมเพยงพอ เมอจาเลยทงสองซงเปนเจาของสนขจงเปนผดแลสตวจะตองดแลควบคมมให

สตวกดขวางการจราจร การทสนขของจาเลยทงสองวงขามถนนตดหนารถจกรยานยนตของโจทกในระยะ

กระชนชด ยอมเปนผลโดยตรงททาใหรถจกรยานยนตของโจทกลม เมอไมปรากฏจากทางนาสบของจาเลย

ทงสองวา ขณะเกดเหตโจทกขบรถจกรยานยนตดวยความเรวสงและไมใชความระมดระวงอยางไร ดงนน

เหตละเมดจงเกดจากความประมาทเลนเลอของจาเลยทงสองทไมใชความระมดระวงตามสมควรในการ

ควบคมดแลสนข เมอมความเสยหายเกดขนเพราะสตว จาเลยทงสองจงตองรวมรบผดตอโจทกตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 วรรคหนง

5.1.3 สทธไลเบย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 วรรคสอง “อนง บคคลผตองรบผดชอบดง

กลาวมาในวรรคตนนน จะใชสทธไลเบยเอาแกบคคลผทเราหรอยวสตวนนโดยละเมดหรอเอาแกเจาของ

สตวอนอนมาเราหรอยวสตวนน ๆ กได” มาตรานวรรคสองเปนเรอง “สทธไลเบย” เมอบคคลผรบเลยงรบ

รกษาไวแทนเจาของชดใชคาสนไหมทดแทนไปแลว ยอมกอใหเกดสทธไลเบยเอากบผทมา “เรา” (หรอ

กระตนสตว) หรอ “ยว” (หรอทาใหสตวโกรธ) สตวนน

5.2 ความรบผดของผครองโรงเรอนหรอสงปลกสราง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 “ถาความเสยหายเกดข นเพราะเหตท

โรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไวชารดบกพรองกด หรอบารงรกษาไมเพยงพอกด ทานวาผ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

93

ครองโรงเรอนหรอสงปลกสรางนน ๆ จาตองใชคาสนไหมทดแทน แตถาผครองไดใชความระมดระวงตาม

สมควรเพอปดปองมใหเกดเสยหายฉะนนแลว ทานวาผเปนเจาของจาตองใชคาสนไหมทดแทน

บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนน ใหใชบงคบไดตลอดถงความบกพรองในการปลกหรอคา

จนตนไมหรอกอไผดวย

ในกรณทกลาวมาในสองวรรคขางตนนน ถายงมผอนอกทตองรบผดชอบในการกอใหเกด

เสยหายนนดวยไซร ทานวาผครองหรอเจาของจะใชสทธไลเบยเอาแกผนนกได”

5.2.1 ความเสยหายเกดจากโรงเรอน หรอสงปลกสรางอยางอน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 วรรคแรก “ถาความเสยหายเกดขนเพราะ

เหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไวชารดบกพรองกด หรอบารงรกษาไมเพยงพอกด ทานวา

ผครองโรงเรอนหรอสงปลกสรางนน ๆ จาตองใชคาสนไหมทดแทน แตถาผครองไดใชความระมดระวงตาม

สมควรเพอปดปองมใหเกดเสยหายฉะนนแลว ทานวาผเปนเจาของจาตองใชคาสนไหมทดแทน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 วรรคแรกนหากเหตแหงความเสยหาย

เกดขนจากโรงเรอน สงปลกสรางและตนไม ผทตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ไดแก “ผครอง” หรอ

“เจาของ”

ก. ผครอง

“ผครอง” คอ ผมสทธครอบครองโรงเรอนหรอสงปลกสราง เชน ผเชา ผอาศย ผ

ครอบครองปรปกษ ซงจะตองเปนการครอบครองในลกษณะทขาดจากเจาของ หากไมขาดจากเจาของหรอ

ความเปนเจาของแลว ยอมไมถอเปนผครองตามมาตรา 434 มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาฎกาท 2959/2516 ปายโฆษณาตดตงบนดาดฟาตก ผเชาสถานทตดตง

เปนผครองปาย ผรบจางตดตงและดแลปายไมใชผครองรวมดวย ปายตงขนไมตรงตามแบบแปลน จงถก

พายตามธรรมดาพดพงลงทาใหโจทกเสยหาย ผเชาสถานทอนเปนผครองปายตองรบผด สวนผรบจาง ซง

เปนผตดตงปายกตองรบผดดวยเพราะเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอไมตดตงปายใหดเปนความรบผด

ตามมาตรา 420 แตเมอเจาของปายไดชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบเจาของรถไปแลว ยอมมสทธทจะไล

เบยเอากบผรบจางทาปายไดตามมาตรา 434 วรรคทาย

คาพพากษาศาลฎกาท 2140/2520 จาเลยใหเชาตกของจาเลยทงสามชนแตจาเลยยง

ใชตกของจาเลยบางสวนเปนทตงบรษทและสานกงานของจาเลยอย ถอวาจาเลยยงครองตกของจาเลยอย

ปดเทพ อยยนยง

94

หากความเสยหายของโจทกเกดขนเพราะเหตทตกของจาเลยกอสรางไวชารดบกพรองหรอบารงรกษาไม

เพยงพอ จาเลยซงเปนทงผครองและเจาของตกจาตองใชคาสนไหมทดแทนใหโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 1438/2526 โจทกฟองใหจาเลยรบผดในความเสยหายอนเกด

จากโรงเรอนหรอสงปลกสรางของจาเลย มใชใหรบผดจากการทาละเมดของลกจางโจทกจงไมตองนาสบถง

ฐานะความเกยวพนของลกจาง เมอขอเทจจรงฟงไดวาความเสยหายเกดจากทอระบายนาจากดาดฟา

โรงแรมชารดบกพรองหรอบารงรกษาไมเพยงพอ จาเลยซงเปนทงผครองและเจาของดาดฟาโรงแรมและทอ

ระบายนาดงกลาว จงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทกผรบประกนภย ซงไดใชคาเสยหายแกผ

เอาประกนภยไปแลวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 ประกอบดวยมาตรา 880

ข. เจาของ

“เจาของ” คอ ผเปนเจาของกรรมสทธในสงปลกสราง

ค. โรงเรอน

“โรงเรอน” ไดแก สงปลกสรางทใชเปนทอยอาศยหรอประกอบกจการบางอยาง

ง. สงปลกสราง

“สงปลกสราง” ไดแก สงทมนษยไดปลกสรางขนมา

จ. กอสรางไวชารดบกพรองกด หรอบารงรกษาไมเพยงพอกด

“กอสรางไวชารดบกพรองกด หรอบารงรกษาไมเพยงพอกด” ไดแก กอสรางไวนาน

จนเสอมจากสภาพเดม จนเกดการแตกหกเสยหายหรอจนเกดการบบสลาย หรอไมไดพยายามรกษาสภาพ

ของเครองมอเครองจกรตาง ๆ ใหมสภาพทพรอมจะใชงานอยตลอดเวลา

ฉ. ผทตองรบผดในความเสยหายทเกดขน

“ผ ท ตองรบผดในความเสยหายท เกดข น” ตามมาตราน ไดแก “ผ ครอง” หรอ

“เจาของ

5.2.2 ความเสยหายเกดจากตนไมหรอกอไผ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 วรรคแรก “บทบญญตทกลาวมาในวรรค

กอนนน ใหใชบงคบไดตลอดถงความ บกพรองในการปลกหรอคาจนตนไมหรอกอไผดวย”

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

95

(ก) ตนไม

“ตนไม” ไดแก พชทวไปทมลาตนและกงกาน

(ข) ปลก

“ปลก” ไดแก เอาสวนหนงสวนใดของตนไมหรอเอาเฉพาะสวนทใชขยายพนธไปใสไว

ในดนเพอใหงอกหรอใหเจรญเตบโต การปลกนไมวาจะเปนการปลกเองกดหรอวาขานวานใชใหคนอนปลก

ตามสญญาจางแรงงานหรอสญญาจางทาของ ถาหากไมดแลตนไมใหดแลว “ผครอง” หรอ “เจาของ” ตอง

รบผด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3593/2528 ตนไมของจาเลยลมเอนเขาไปในทดนของโจทก

โจทกบอกกลาวให จาเลยตด จาเลยกไมยอมตดและไมยอมใหโจทกตด แสดงวาจาเลยยงครอบครองและ

แสดงความหวงแหนเปนเจาของตนไมนนอยดงนน ตราบใดทจาเลยยงคงปลอยใหตนไมของจาเลยลมเอน

เขาไปในทดนของโจทกโดยไมยอมคาจนหรอตดออกเพอระงบความเสยหายอนจะพงเกดแกโจทกตอไป

ยอมถอไดวาจาเลยกระทาละเมดตอโจทกตดตอกนมาอยตราบนนโจทกมสทธเรยกคาเสยหายสวนทยงไม

พนกาหนด 1 ปยอนหลงไปนบแตวนฟอง

คาพพากษาศาลฎกาท 75/2538 ตนสนทอยขางถนนซงเทศบาลจาเลยท1มหนาท

ดแลมสภาพผกลวงแมจะมฝนตกและฟาคะนองในวนเกดเหตแตกเปนฝนตกเลกนอยและปานกลางในชวง

สนๆและความเรวของลมกเปนความเรวลมปกตการทตนสนลมลงทบรถยนตโจทกจงมใชเกดจากเหต

สดวสยเนองจากสภาพอากาศแปรปรวนแตเปนความบกพรองของจาเลยท1ทไมยอมโคนหรอคาจนตนสน

เพอปองกนมใหเกดความเสยหายแกผอนจาเลยท1จงตองรบผด คาเสยหายเพราะเหตทโจทกตองทพพล

ภาพตลอดชวตโดยระบบประสาทไมสามารถควบคมการขบถายไดเสยสมรรถภาพทางเพศและไมสามารถ

เดนไดกบคาเสยหายทโจทกตองทนทกขทรมานจากการทพพลภาพตลอดชวตเปนคาเสยหายอนมใชตวเงน

ทงสองกรณอนเนองมาจากเหตทตางกนจงแยกจานวนใหชดใชตามเหตทแยกออกจากกนเปนแตละเหตได

คาพพากษาศาลฎกาท 281/2560 ตนกระถนปลกในทดนของจาเลย แตหางจากแนว

เสาไฟฟาของโจทกเพยง 2 ถง 3 เมตร และสงกวาเสาไฟฟามาก ลกษณะนตองถอวาการปลกหรอคาจน

บกพรองเพราะเปนทนากลวอนตรายจากการหกโคนของตนกระถนลมทบสายไฟฟาของโจทก ปกตธรรมดา

ตนไมตองมวนโคนลมและไมแนนอนวาจะโคนลมเมอใด ตนไมทปลกในลกษณะทอาจกอใหเกดอนตรายได

งานเชนนเจาของตองตดฟนใหเตยลงเพอเมอโคนลมจะไมกอใหเกดความเสยหายแกผอนหรอทรพยสนของ

ผอน หรอจะตองคาจนดานทจะกอใหเกดความเสยหายตอผอนใหโคนลมเขามาในทดนของตนเอง การ

ปดเทพ อยยนยง

96

ปลอยตนกระถนดงกลาวไวในลกษณะเชนนนถอวาเปนความบกพรองของจาเลยผเปนเจาของตนกระถนท

บารงรกษาไมเพยงพอตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434

ตนไมสงใหญของจาเลยปลกอย ใกลแนวสายไฟฟาของโจทกมาก ถาโคนลมทบ

สายไฟฟายอมจะเกดอนตรายแกสายไฟฟา อปกรณและเสาไฟฟา ยงกรณมพายฟาคะนองโอกาสทตนไมจะ

โคนลมกมมากเปนธรรมดา ตามปกตแลวในฤดฝนหรอกอนจะถงฤดฝนยอมเกดเหตฝนฟาคะนองลมพดแรง

และมตนไมหกโคนลมได เหตดงกลาวเปนเรองทอาจคาดการณและปองกนได เหตฝนฟาคะนองและมลม

พดในฤดฝนหรอกอนจะถงฤดฝนอนเปนภยธรรมชาตทเกดขนทกปดงกลาว จงมใชเหตสดวสยทไมอาจ

ปองกนไดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 8

5.2.3 สทธไลเบย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 วรรคสาม “ในกรณทกลาวมาในสองวรรค

ขางตนนน ถายงมผอนอกทตองรบ ผดชอบในการกอใหเกดเสยหายนนดวยไซร ทานวาผครองหรอเจาของ

จะใชสทธไลเบยเอาแกผนนกได”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 วรรคสามเปนเรอง “สทธไลเบย” ถาเปน

กรณของผรบจาง (ตามสญญาจางทาของ) เชน ผรบเหมากอสรางหรอผรบจางกอสรางโรงเรอนหรอสงปลก

สราง ไดกอใหเกดความชารดบกพรองในระหวางกอสราง แลวสงมอบใหผวาจาง (ตามสญญาจางทาของ)

เชน ผครองหรอเจาของ เขาพกอาศยหรอใชประโยชนในโรงเรอนสงปลกสราง แลวตอมาโรงเรอนสงปลก

สรางนนไดสรางความเสยหายใหผอนในภายหลงอนเนองมาจากความชารดบกพรองทผรบเหมากอสราง

หรอผรบจางกอสรางไดกอเอาไว เชนนเจาของหรอผครองทเปนผวาจางกตองรบผด แตกยงมสทธไลเบย

เอาจากผรบเหมากอสรางทเปนผรบจางกอสรางได

5.2.4 สทธปองกนภยอนตรายลวงหนา

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 435 “บคคลใดจะประสบความเสยหายอนพงเกด

จากโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนของผอน บคคลผนนชอบทจะเรยกใหจดการตามทจาเปนเพอบาบด

ปดปองภยนตรายนนเสยได”

มาตรานกลาวถงเรอง “สทธปองกนภยอนตรายลวงหนา” มาตรานใชถอยคาในตวบทวา

บคคลใด “จะประสบความเสยหาย” อนพงเกดจากโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนของผอน แสดงวาภย

อนตรายยงไมมถงหรอแสดงวาภยอนตรายกาลงจะมาถง บคคลผนน “ชอบทจะเรยกใหจดการตามท

จาเปน” เพอบาบดปดปองภยนตรายนนเสยได เชน บคคลทจะประสบความเสยหายอาจฟองตอศาล ให

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

97

ศาลบงคบใหผครองหรอเจาของจดการตามทจาเปนเพอบาบดปดปองภยอนตรายทอาจจะเกดขนในอนาคต

ได เปนตน

5.3 ความรบผดของบคคลผอยในโรงเรอนกรณของตกหลนหรอทงขวางจากโรงเรอน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 436 “บคคลผอยในโรงเรอนตองรบผดชอบใน

ความเสยหายอนเกดเพราะของตกหลนจากโรงเรอนนน หรอเพราะทงขวางของไปตกในทอนมควร”

(ก) บคคล

“บคคล” ไดแก บคคลธรรมดา

(ข) บคคลผอยในโรงเรอน

“บคคลผอยในโรงเรอน” ไดแก ผอยในโรงเรอนตองเปนบคคลทสามารถควบคมบงคบ

บญชาคนอนทอยรวมดวยในโรงเรอนนนได เชน เจาบาน เจาของสถานท หวหนาครอบครว แตถาผอยใน

โรงเรอนในลกษณะทเปนเพยงผอาศยหรอผอยภายใตความควบคมบงคบบญชาอกทหนง เชนวาน “ไมถอ

วาเปน” บคคลผอยในโรงเรอน เชน คนรบใช ลกจาง แขกทมาอยอาศยดวยชวคราว เปนตน

หากบคคลทอยในโรงเรอนในฐานะผใหเชาตามสญญาเชาไปอยอกสวนหนง ผอาศยใน

ฐานะผเชาตามสญญาเชาไปอยอกสวนหนง โดยมการ “อยแยกกนเปนสดสวน” ในทานองทครอบครองท

พกอาศย “คนละสวน” ระหวางบคคลทอยในโรงเรอน (ผใหเชา) กบผอาศย (ผเชา) แลว แลวผอาศย (ผ

เชา) ทาของตกหลนจากโรงเรอนหรอทงขวางของไปตกในทอนมควร เชนวานบคคลผอยในโรงเรอน (ผให

เชา) ไมตองรบผดตามมาตรา 436 มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1689/2518 จาเลยสรางแฟลตใหคนเชา ซงอาจทงของและนา

ลงบนทดนของโจทกถดไป แมจาเลยจะครอบครองและอยอาศยในแฟลต แตไดมผเชาแยกเปนสวนสดซง

เปนผทาละเมด จาเลยไมตองรบผดตาม มาตรา 436 ไมเปนการใชสทธโดยไมสจรตหรอจงใจหรอประมาท

เลนเลอทาละเมดตอโจทก

(ค) ตองรบผดชอบในความเสยหาย

“ตองรบผดชอบในความเสยหาย” ไดแก ตองรบผดชอบในความพนาศ ความสญเสย

ความยอยยบและการพงทลายอยางหนงอยางใด

ปดเทพ อยยนยง

98

(ง) ของ

“ของ” ไดแก สงของทกชนด แตตองไมใชสวนหนงสวนใดของโรงเรอน (ถาเปนกรณ

สวนหนงสวนใดของโรงเรอน ผครองโรงเรอนอาจตองรบผดตามมาตรา 434 ซงตองดขอเทจจรงเปนกรณ

ไป)

(จ) ตกหลน

“ตกหลน” ไดแก การเคลอนทของวตถทตกอยางอสระภายใตแรงโนมถวงของโลก

(ฉ) ทงขวาง

“ทงขวาง” ไดแก ผกระทาไดทงขวางของใหไปตกในสถานทอนมควร โดยผกระทา

ไมใชการจงใจหรอประมาทเลนเลอ แตกฎหมายกาหนดความรบผดของผอยในโรงเรอนเอาไวอยางเดดขาด

โดยไมไดมกฎหมายกาหนดใหแกตวหรอขอยกเวนความรบผดเอาไว มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 5782/2541 แมสญญาเชาและสญญาบรการระหวางบรษท ย.

กบจาเลยท 1 ผเชาและผรบบรการจะระบใหบรษทผใหเชาอาคารเลขท 127 และผใหบรการเปนผดแลและ

ใหบรการดานความปลอดภย ซอมแซมบารงรกษาสงปลกสรางและทรพยสนสวนกลางตลอดจนอปกรณตาง

ๆ กตาม แตจาเลยท 1เปนผเชาซงเปนผครอบครองพนทชนใตดน ชนท 1ถงชนท 3 และชนท 7 ภายใน

อาคารดงกลาว และเปนผไดใชหรอไดรบประโยชนในพนทอาคารทเชาบรษทผใหเชาและผใหบรการดง

กลาวหาใชผครอบครองซงไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนทเชาไม จาเลยท 1ผเชาอาคารนน ไมวาจะ

เชาเพออยอาศยหรอเพอประกอบการคาขายสนคากถอไดวาเปนบคคล ผอยในโรงเรอน ดงทบญญตไวใน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 436 เมอธงขนาดใหญทถกแรงลมพดจนหลดและปลว ไปถก

สายไฟฟาจนขาดตกลงมาถกตวโจทกจนไดรบอนตรายแกกาย เปนธงทตดอยท อาคารซงจาเลยท 1

ครอบครอง จาเลยท 1 ซงเปนบคคลผอยในโรงเรอนจงตองรบผด ในความเสยหายอนเกดแตธงนนหลนจาก

อาคารดงกลาว ตนฉบบใบเสรจรบเงน ใบรบรองแพทยและใบแจงรายละเอยดของการจายคาตอบแทนอยท

ประเทศญปน โจทกจาเปนตองใชเปนหลกฐานในการเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทน จากบรษทประกนภย

จงถอไดวาเปนกรณทโจทกไมสามารถ นาตนฉบบมาไดโดยประการอน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพงมาตรา 93 (2) ศาลยอมอนญาตใหนาสาเนามาสบได สาเนาเอกสาร ดงกลาวจงรบฟงเปน

พยานหลกฐานได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 46 วรรคสามทบญญตวา ถาตนฉบบ

เอกสารหรอแผนกระดาษไมวาอยางใด ๆทสงตอศาลไดทาขนเปนภาษาตางประเทศใหศาลสงคความฝายท

สงใหทาคาแปลทงฉบบหรอเฉพาะแตสวนสาคญโดยมคารบรองมายนเพ อแนบไวกบตนฉบบนน ม

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

99

วตถประสงคเพอใหมการแปลภาษาตางประเทศเปนภาษาไทยใหถกตองตรงกบตนฉบบเทานน หากจาเลย

ท 1 เหนวาคาแปลไมถกตองกชอบทจะคดคานได แตตามคาแถลงคดคานของจาเลยท 1ไมปรากฏวาจาเลย

ท 1 คดคานวาคาแปลเอกสารภาษาญปนเปนภาษาไทยนนไมถกตองตรงกบภาษาญปนอยางไรดงนน ศาล

จงรบฟงเอกสารดงกลาวเปนพยานหลกฐานไดแมเอกสารดงกลาวไมมการรบรองวาคาแปลเปนภาษาไทย

ถกตองกตาม

5.4 ความรบผดของผครอบครองหรอควบคมยานพาหนะ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคแรก “บคคลใดครอบครองหรอ

ควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยกาลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบเพอการ

เสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะ

ความผดของผตองเสยหายนนเอง”

ความรบผดตามมาตรา 437 วรรคหนง เปนความรบผดอนเกดจากขอสนนษฐานของกฎหมาย

โดยไมตองพจารณาวา ผครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะนนไดกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

หรอไม (คาพพากษาศาลฎกาท 12725/2555)

5.4.1 กรณรถยนตชนกน

กรณ “ผครอบครองหรอควบคมรถยนตไปชนรถยนตของผครอบครองหรอควบคมรถยนตอก

ฝาย” กลาวอกนยหนงเปนเรองของยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลทงสองฝายมาชนกน จงมใช

กรณตามมาตรา 437 ตองนาเอามาตรา 420 มาปรบใชกบกรณ เพราะถาเปนกรณของมาตรา 437 ตองม

ฝายใดฝายหนงเพยงฝายเดยวเปนผครอบครองหรอควบคมรถยนตเทานน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจ

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 396/2544 โจทกซงเปนผเสยหายจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา437 กตอเมอโจทกมใชเปนผท ครอบครองหรอควบคม

ยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล เมอเหตเกดขนจากรถยนตของโจทกและจาเลยซงกาลงแลนชน

กน เปนยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลทงสองฝาย จงมใชกรณตามมาตรา 437 โจทกจงมหนาท

นาสบวาจาเลย เปนฝายประมาท เพราะโจทกเปนผกลาวอางขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพง มาตรา 84

กรณ “ผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดไมไดมสวนเกยวของ” ในการควบคมหรอครอบครอง

เครองจกรกลทกอใหเกดความเสยหายของผครอบครองหรอควบคมรถยนตทงสองฝายทขบรถยนตมาชน

ปดเทพ อยยนยง

100

กน ผครอบครองหรอควบคมรถยนตทงสองฝายทขบรถยนตมาชนกนจงตองรบผดเพอความเสยหายอนเกด

จากยานพาหนะนนเวนแตจะพสจนไดวาเกดจากเหตสดวสยหรอเปนเพราะความผดของผเสยหายหรอ

ผถกกระทาละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 436/2559 จาเลยท 10 และ ป. ขบรถเฉยวชนกน ทาใหผตายถงแก

ความตาย และทาใหทรพยสนของผตายไดรบความเสยหาย ดงนนจาเลยท 10 และ ป. จงเปนผครอบครอง

หรอเปนผควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล โดยผตายไมไดมสวนเกยวของในการ

ควบคมหรอครอบครองเครองจกรกลทกอใหเกดความเสยหายดวย จาเลยท 10 และ ป. จงตองรบผดเพอ

การเสยหายอนเกดจากยานพาหนะนนเวนแตจะพสจนไดวาเกดจากเหตสดวสยหรอเปนเพราะความผดของ

ผเสยหายนนเอง ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคหนง

5.4.2 ผครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล

5.4.2.1 ผครอบครองยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล

“ผครอบครอง” ไดแก ผครอบครอบยานพาหนะในระหวางทเกดเหต มคาพพากษาฎกาท

นาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 6249/2541 เจาของรถยนตจะรบผดหรอรวมรบผดในผลแหง การ

ละเมดตองเปนกรณทเจาของรถยนตเปนผกระทาละเมดคอเปนผขบดวยตนเองตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชยมาตรา 437 วรรคหนง หรอในกรณเจาของรถยนต ตองรวมรบผดกบบคคลอนในผลแหงการ

ละเมดตองเปนกรณผกระทาละเมดเปนลกจางหรอตวแทนของเจาของรถยนตหรอเจาของรถยนตเปนผ

ครอบครองรถยนตขณะเกดเหตโดยเจาของรถยนตโดยสารไปดวยตามมาตรา 425, 427 และ 437

คาพพากษาศาลฎกาท 5544/2552 ตามขอ 18 แหงกรมธรรมคมครองผประสบภยจากรถ

ระบใหโจทกมสทธเรยกเงนทจายใหแกผประสบภยคนจากผเอาประกนภยได จะตองเปนกรณท "ผเอา

ประกนภยจะตองรบผดตอผ ประสบภย" เทาน น ปรากฏวาโจทกบรรยายฟองวาจาเลยท 1 ขบ

รถจกรยานยนตคนเกดเหตโดยจาเลยท 2 เปนตวการ จาง วาน ใช และไปประสบเหต แตในทางนาสบไม

ปรากฏวาจาเลยท 2 ซงเปนผเอาประกนภยไดเปนตวการจาง วาน ใชใหจาเลยท 1 ขบรถจกรยานยนตคน

ดงกลาวและเกดเหตรถชนกน ดงนแมจาเลยท 2 จะเปนเจาของรถ แตเมอจาเลยท 2 มไดควบคมดแล

รถจกรยานยนตโดยนงไปดวยขณะเกดเหต จาเลยท 2 จงไมตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตรถชน

และมผถงแกความตายและรบอนตรายสาหสตอผประสบภยตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

437 กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามกรมธรรมคมครองผประสบภยจากรถ ขอ 18 ทใหสทธโจทกเรยกให

จาเลยท 2 ชาระเงนทจายใหแกผประสบภยคนไดแตโจทกชอบทจะใชสทธไลเบยเอาแกผทประมาทเลนเลอ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

101

อยางรายแรงจนทาใหเกดเหตรถชนขนตาม พระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถ (ฉบบท 3 ) พ.ศ.

2540

กรณผเชาซอตามสญญาเชาซอไมไดเปนผครอบครองหรอควบคมรถยนตคนดงกลาวในขณะ

เกดเหต ผเชาซอตามสญญาเชาซอจงไมตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตรถยนตมคาพพากษาฎกา

ทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3760/2533 แมจาเลยท 1 จะเปนผเชาซอรถยนตคนเกดเหตมา และ

ไดให ป. ขบกตาม แตเมอจาเลยท 1 ไมไดเปนผครอบครองหรอควบคมรถยนตคนดงกลาวในขณะเกดเหต

จาเลยท 1 จงไมตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตรถยนต ดงนนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 437 ทายาทผรบมรดกของผตายตองรบผดตอบคคลภายนอกในความเสยหายทเกดขน

เนองจากการกระทาละเมดของผตาย

5.4.2.2 ผควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล

“ผควบคม” ไดแก บคคลทรบผดชอบใหยานพาหนะใหเคลอนทไปและการความรบผดชอบ

ใหรถยนตเคลอนทไปตองมอยตลอดในขณะทรถยนตเคลอนทไป มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3076/2522 เจาของรถเมาสรานอนหลบอยในรถยนต เพอนของ

เจาของรถขบรถไปธระของเพอน รถชนผอน เจาของไมใชผครอบครองรถหรอควบคมรถตาม มาตรา 437

5.4.2.3 ความเสยหายตองเกดจากยานพาหนะ

“ความเสยหายตองเกดขนในขณะทยานพาหนะอนเกดดวยกาลงเครองจกรกล” ถาความ

เสยหายไมไดเกดขนในขณะทยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลแลว กอาจไมเขาหลกเกณฑตาม

วรรคแรก แตอาจเขาหลกเกณฑตามวรรคสอง (ทรพยอนตราย) (คาพพากษาศาลฎกาท 122/2474, 1300-

1315/2499 และ 1292/2524)

5.4.2.4 ขอแกตวยกเวนความรบผด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคแรกตอนทาย “เวนแตจะพสจนไดวา

การเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง” ผครอบครองหรอผ

ควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลตองพสจนใหศาลเหนถงเหตสดวสย (มาตรา 8) หรอ

เหตเพราะความผดของผเสยหายเอง (เชน กระโดดมาใหรถชนหรอพงตวมาใหรถทบ) หากพสจนไมไดผ

ครอบครองหรอผควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลกตองรบผด

ปดเทพ อยยนยง

102

5.5 ความรบผดของผครอบครองหรอควบคมทรพยอนตราย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคสอง “ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถง

ผมไวในครอบครองของตนซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพหรอโดยความมงหมายทจะใชหรอ

โดยอาการกลไกของทรพยนนดวย”

มาตรา 437 วรรคสองกาหนดใหผ ครอบครอง “ทรพยอนตราย” จะตองรบผดในความ

เสยหายทเกดจากทรพยอนตราย ซงทรพยอนตราย ม 3 ประเภท ไดแก

(ก) ทรพยอนตรายโดยสภาพ

ทรพยอนตรายโดยสภาพ ไดแก ทรพยทโดยสภาพสามารถกออนตรายไดเอง (เชน

กระแสไฟฟา ดนปนและนามนเบนซน) มคาพพากษาศาลฎกาหลายฉบบวนจฉยวากระแสไฟฟาเปนทรพย

อนตรายและมแนวคาพพากษาหลายฉบบวนจฉยเกยวกบประเดนผครอบครองกระแสไฟฟา

คาพพากษาศาลฎกาท 1659/2513 (ประชมใหญ) สายไฟฟาทกอใหเกดอนตรายแก

ช. เปนสายไฟฟาภายในชวงทตอจากหมอวดไฟเขาไปยงบานของ จ. ผขอใชไฟ และอยในเขตทดนของ จ.

และทางเดนท ช. เดนไปกมใชทางสาธารณะเพราะเปนทางเดนตามคนสวนในทดนสวนบคคลทเจาของทดน

มไดหวงหามกดกนมใหผหนงผใดใชเดนผานไปมาในทของตนดงนน จงถอไมไดวาสายไฟฟาซงเปนทรพยอน

เปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพนนอยในความครอบครองของจาเลยตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 437 วรรคสอง จาเลย (การไฟฟานครหลวง) จงไมตองรบผดสาหรบการตายของ ช.

เนองจากถกกระแสไฟฟาดด

คาพพากษาศาลฎกาท 1919/2523 จาเลยท 1 และท 2 เปนสามภรยากนเปนเจาของ

บานทเกดเหตซงจาเลยขงสายทองแดงเปลอยปลอยกระแสไฟฟาไวรอบบาน แลวไมดแลใหสายไฟฟา

ดงกลาวอย ในสภาพเรยบรอยเปนเหตใหสายไฟฟาตกลงมาพาดร ว ผตายไปยนปสสาวะรมร วจงถก

กระแสไฟฟาดดถงแกความตายดงน จาเลยไดชอวาเปนผครอบครองทรพยซงเปนของเกดอนตรายไดโดย

สภาพ จะตองรบผดเพอความเสยหายอนเกดแตไฟฟานน สวนจาเลยท 3 เปนแตเพยงผดแลบานเทานน แม

จะเปนผวาจางใหชางไฟฟามาเดนสายไฟดงกลาวกไมใชผครอบครองไฟฟานน จงไมตองรบผด

คาพพากษาศาลฎกาท 816/2538 กระแสไฟฟาเปนทรพยอนเปนของเกดอนตรายได

โดยสภาพเมอกระแสไฟฟาลดวงจรเกดขนทบานของจาเลยทงสองจาเลยทงสองจงเปนผมไวในครอบครอง

ของตนซงกระแสไฟฟาดงกลาวและตองรบผดชอบเพอความเสยหายอนเกดแตกระแสไฟฟาลดวงจรเวนแต

จะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผเสยหายตามประมวล

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

103

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา437วรรคสองจาเลยทงสองนาสบเพยงวาจาเลยทงสองดแลรกษาสายไฟฟา

ภายในบานใหใชงานไดอยางปลอดภยอยเสมอและเพงเปลยนสายไฟฟาภายในบานใหมขณะเกดเหตเพลง

ไหมภายในบานของจาเลยทงสองไมไดใชเครองใชไฟฟาจาเลยทงสองไมไดกระทาโดยประมาทเลนเลอและ

ไฟฟาลดวงจรเกดขนไดอยางไรไมทราบดงนขอนาสบของจาเลยทงสองแสดงไมไดเลยวาเปนเหตสดวสย

จาเลยทงสองจงตองรบผด

คาพพากษาศาลฎกาท 5134/2542 เหตทเกดเพลงไหมอาคารทจาเลยท 3 เชามาจาก

จาเลยท 1เสยหายและทาใหวสดทถกเพลงไหมหลนใสรถยนตทจอดอยหนาอาคารทเกดเหตเนองจากม

กระแสไฟฟาลดวงจรทอาคารดงกลาวโดยสายไฟฟาซงมกระแสไฟฟาเดนอยนนเปนทรพยอนเปนของเกด

อนตรายไดโดยสภาพ จาเลยท 3 ผเชาผมทรพยดงกลาวไวในครอบครองจงตองรบผดตอเจาของรถยนตเพอ

ความเสยหายทเกดขนดงกลาว เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดขนเพราะ

ความผดของผตองเสยหายนนเอง ตามบทบญญตแหง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437

วรรคสอง

คาพพากษาศาลฎกาท 2651/2546 การไฟฟานครหลวงจาเลยท 2 มวตถประสงคใน

การจาหนายพลงงานไฟฟาแกประชาชน จาเลยท 1 เปนลกจางของจาเลยท 2 เมอกระแสไฟฟาทจาเลยท 2

จดใหมขนเพอจาหนายใหแกประชาชนเกดการลดวงจรเปนเหตใหเพลงลกไหมทาใหทรพยสนของโจทก

เสยหาย จาเลยท 2 ผครอบครองกระแสไฟฟาซงเปนทรพยทเกดอนตรายไดโดยสภาพ จงตองรบผดชดใช

คาเสยหายใหแกโจทก เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดจากเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผด

ของโจทก ผตองเสยหายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคสอง แมจาเลยท 2 นาสบ

วาไดดแลและบารงรกษาอปกรณไฟฟาอยางดแลว แตไมไดพสจนวากระแสไฟฟาลดวงจรเกดแตเหตสดวสย

หรอเปนความผดของโจทก จาเลยท 2 จงไมพนความรบผด สวนจาเลยท 1 เปนลกจางของจาเลยท 2 ไม

ตองรบผดเปนสวนตว เพราะจาเลยท 1 ไมไดเปนผครอบครองกระแสไฟฟาหรอทาใหกระแสไฟฟาลดวงจร

(ข) ทรพยอนตรายโดยความมงหมายทจะใช

“ทรพยอนตรายโดยความมงหมายทจะใช” ไดแก ทรพยทโดยสภาพไมเปนอนตราย

แตอาจเกดอนตรายเมอทรพยดงกลาวถกนาเอามาใชเพอกออนตราย เชน มด ปน เปนตน

(ค) ทรพยอนตรายโดยอาการกลไกของทรพย

“ทรพยอนตรายโดยอาการกลไกของทรพย” ไดแก ทรพยทมจกรกลหรอกลไกชวย

ขบเคลอนใหทรพยนนทางาน เชน มอเตอร เครองปนไฟ เครองสบนา และเครองจกรโรงงาน เปนตน

ปดเทพ อยยนยง

104

(ง) ขอแกตวยกเวนความรบผด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 วรรคแรก “เวนแตจะพสจนไดวาการ

เสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง” (นาเอามาปรบใชกบกรณ

ตามมาตรา 437 วรรคสอง) ผครอบครองทรพยอนตรายตองพสจนใหศาลเหนถงเหตสดวสย (มาตรา 8)

หรอเหตเพราะความผดของผ เสยหายเอง (เชน เอาน วมาแหยสายไฟฟาแรงสงเอง) หากพสจนไดผ

ครอบครองทรพยอนตรายกไมตองรบผด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 663/2518 จาเลยท 1 รบราชการเปนตารวจ มหนาทขบ

รถยนตของทางราชการกรมตารวจจาเลยท 3 วนเกดเหตจาเลยท 1 ขบรถจปของจาเลยท 3 ไปราชการตาม

หนาทโดยมไดใชความระมดระวงตรวจตราดรถกอนจะขบออกไปวาฝากระโปรงครอบหนารถอยใน สภาพ

เรยบรอยหรอไม เมอรถยนตคนจาเลยท 1 ขบแลนสวนทางกบรถยนตคนท อ. ขบ ซงมโจทกนงมาขางหนา

ดวย ฝากระโปรงครอบเครองยนตหนารถคนจาเลยท 1 ขบไดหลดไปปะทะกระจกหนารถคนทโจทกนง

แตกทะลไปถกหนาโจทกไดรบบาดเจบสาหสเหตฝากระโปรงครอบเครองยนตหนารถหลดออกไป กเพราะ

สปรงขอเกาะฝากระโปรงออนและเบาทรองรบโคนขอรงสก ทาใหเบาหลวม เนองจากใชมานานจงเกดการ

เสอมสภาพ เมอจาเลยท 1 ขบรถไปดวยความเรว 50-60 กโลเมตรตอชวโมง บนพนถนนลาดยางทไมเรยบ

และมลมพดแรง จงเกดความสนสะเทอนอยางแรง ทาใหขอรงหลดออกลมเขาไปในฝากระโปรงหนารถเมอ

ถกลมแรง ๆ จงหลดออกไปจากตวรถ ซงเปนหนาทของจาเลยท 1 จะตองระมดระวงตรวจตราทาใหอยใน

สภาพดเสยกอนนาไปใช และจาเลยท 1 กทราบแตหาไดจดการอยางใดไม ดงนเหตนเกดขนจงไมใชเหต

สดวสยเพราะไมใชกระโปรงหนารถอยในสภาพแขงแรงเรยบรอยตามสภาพแลว เกดจากภยนอกอานาจซง

ไมอาจรและปองกนได จาเลยท 1 และท 3 จงตองรบผดชดใชคาเสยหาย

คาพพากษาศาลฎกาท 883/2518 ผครอบครองดแลสถานทเกบรถยนตยอมรวมถง

สายไฟฟาในบรเวณสถานทนน ซงตอออกมาจากบานพกไปยงกรงสาหรบบานพกดวยเดกปนรวเกบดอกรก

ถกสายไฟฟาเปลอยตกลงมาทบสายไฟฟาตาย ไมมรองรอยทเดกในวยนนจะคาดคดวาจะมสายไฟฟาเปลอย

พาดอยไมเปนความผดของเดกผครอบครองสายไฟฟาตองรบผดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 437 ใหโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 3081/2523 ผทนายานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล

มาใชในทางมหนาทตองตรวจสอบรกษาเปลยนแกใหเครองจกรกลอยในสภาพทมนคงแขงแรงใชการไดโดย

ปลอดภยเสมอ จาเลยไมมพยานแสดงวาเหตทเรยกวาเบรกแตกไมมใครจะอาจปองกนได แมจะไดจดการ

ระมดระวงตามสมควรแลว จงอางเปนเหตสดวสยไมได

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

105

คาพพากษาศาลฎกาท 15670/2553 เหตสดวสยตาม ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 8 หมายความวา เหตใด ๆ อนจะเกดขนกด จะใหผลพบตกด เปนเหตทไมอาจปองกนได

แมท งบคคลทตองประสบหรอใกลจะตองประสบเหตน นจะไดจดการระมดระวงตามสมควร อนพง

คาดหมายไดจากบคคลในฐานะและในภาวะเชนน น การทฝนตกในขณะเกดเหตเปนเหตการณปกต

ธรรมชาตและยอมมผลใหถนนลนกวาสภาพปกตธรรมดา หากจาเลยท 1เ พยงแตใชความระมดระวงเพม

มากขนกวาปกต กยอมจะสามารถควบคมรถไมใหเกดความเสยหายเชนทเกดขนไดโดยไมยาก กรณจงไม

อาจถอวาเปนเหตสดวสยทจะทาใหจาเลยทงสองหลดพนความรบผด

ปดเทพ อยยนยง

106

บทท 6

คาสนไหมทดแทน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใด

เพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

อนง คาสนไหมทดแทนนนไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหาย ตองเสยไปเพราะละเมดหรอใช

ราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหาย อนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนน

ดวย”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 วางหลกเกณฑเอาไวในวรรคแรกเปนเรอง

“การกาหนดคาสนไหมทดแทน” และ วรรคทสองเปนเรอง “นยามของคาสนไหมแทน” โดยพจารณาถง

นยามความหมายของคาสนไหมทดแทนจากวธการชดใชคาสนไหมทดแทนใน 3 กรณไดแก (ก) การคน

ทรพย (ข) การใชราคาทรพย (ค) การใชคาเสยหาย

6.1 การกาหนดคาสนไหมทดแทน

(ก) คาสนไหมทดแทน

“คาสนไหมทดแทน” ไดแก เงนทตองชดใชเพอทดแทนความเสยหายทเกดขนแก

ทรพยสนหรอแกบคคลอนเนองมาจากการละเมด (เงนคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหาย

อยางใด ๆ อนไดกอขนนน) รวมทงทรพยสนทตองคนใหแกผเสยหายดวย (การคนทรพยสนอนผเสยหาย

ตองเสยไปเพราะละเมดหรอใชราคาทรพยสนนน)

ในกรณทโจทกนาสบไมไดวาตนไดรบความเสยหายคดเปนเงนเทาไร ศาลจะเปนผ

กาหนดใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 909/2497 คาเสยหายฐานละเมดนนเมอโจทกสบไมไดวา

เสยหายเทาไรแนกเปนเรองทอยในอานาจศาลทจะใชดลยพนจกาหนดใหตามทเหนสมควรแกพฤตการณ

และความรายแรงแหงการละเมด

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

107

คาพพากษาศาลฎกาท 1497/2554 ตามกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 วรรค

หนง บญญตหลกเกณฑในการกาหนดคาสนไหมทดแทนในมลละเมดวา...คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดย

สถานใดเพยงใดนนใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด...กลาวคอนอกจากจะ

คานงถงความเสยหายทผเสยหายไดรบจากการกระทาละเมดแลวยงตองพเคราะหถงพฤตการณในขณะเกด

เหตกบความรายแรงแหงการกระทาละเมดประกอบดวย เมอขอเทจจรงไดความวาจาเลยท 1 กบผตายม

สาเหตขดแยงกนดวยเรองเลกนอย แตจาเลยท 1 กลบลแกโทสะใชอาวธปนพกยงผตายถงแกความตาย

ดวยเจตนาฆา ทงทผตายไมมอาวธตดตว พฤตการณแหงคดเปนเรองทรายแรง ทศาลอทธรณภาค 1

กาหนดคาสนไหมทดแทนในสวนน ใหแกโจทกเปนเงน 600,000 บาท โดยคานงถงความเสยหายทโจทก

ไดรบประกอบกบพฤตการณและความรายแรงแหงการกระทาละเมดของจาเลยท 1 จงเหมาะสมแก

พฤตการณแหงคดแลว

(ข) วธการกาหนดคาสนไหมทดแทน

“วธการกาหนดคาสนไหมทดแทน” ไดแก วธการกาหนดคาสนไหมทดแทนทศาลจะ

เปนผกาหนดใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

(ค) โดยสถานใด

“โดยสถานใด” หมายถง โดยใหใชคาสนไหมทดแทนวธไหน อาจจะเปนคนทรพยสน

แกผเสยหายหรอใชราคาทรพยสนนน

(ง) เพยงใด

“เพยงใด” หมายถง คาสนไหมทดแทนทพงจะตองใช เปนจานวนเงนเทาไร

(จ) พฤตการณแหงละเมด

“พฤตการณแหงละเมด” หมายถง พฤตการณเก ยวกบการกระทาละเมดของผ

กอใหเกดความเสยหาย

(ฉ) ความรายแรง

“ความรายแรง” ไดแก ระดบความรนแรงและความรายแรงของการกระทาละเมด

ในสวนของศาลจะเปนผกาหนดคาเสยหายใหตามพฤตการณและความรายแรงแหง

ละเมด นนคอ “การใชดลพนจของศาลกาหนดคาเสยหาย” ซงศาลอาจกาหนดใหจาเลยหรอผกระทาละเมด

ไดใชใหตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ศาลอาจใชดลพนจ 3 กรณดวยกน ไดแก

ปดเทพ อยยนยง

108

6.1.1 การกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ

"คาสนไหมทดแทนเชงลงโทษ" ไดแก คาสนไหมทดแทนทเปนตวเงน ซงศาลกาหนดจานวนคา

สนไหมทดแทนทเปนตวเงนนเนองมาจากการทผกระทาละเมดกระทาการไมชอบดวยกฎหมาย แลวการ

กระทาทไมชอบดวยกฎหมายของผกระทาละเมดดงกลาวไดเกดจากการกระทาดวยความรนแรง การกระทา

บบคน การกระทาอนฉอฉล การกระทาการขมขนใจ และการกระทาโดยขาดความยบยงชงใจ (อางองจาก

คาวา “Punitive Damage” ใน Black’s Law Dictionary) โดยศาลกาหนดคาเสยหายเปนจานวนมากและ

มอบคาเสยหายเปนจานวนมากใหแกโจทกเพอเยยวยาใหผกระทาละเมดหรอผกอใหเกดความเสยหาย

จายเงนเปนจานวนมาก ซงประสงคจะลงโทษใหผกระทาละเมดหรอผกอใหเกดความเสยหายหลาบจาหรอ

เขดหลาบ

“การกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ” ไดแก การทศาลกาหนดคาเสยหายทเปนจานวนมาก

และทวมทนความเสยหายทแทจรงทโจทกหรอผถกกระทาละเมดไดรบ การกาหนดคาเสยหายใหแกโจทก

สงกวาความเปนจรง กมวตถประสงคเพอลงโทษจาเลยใหหลาบจาและปองปรามไมใหผอนประพฤตเยยง

จาเลยอกในอนาคต มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 336/2475 เดมศาลพพากษาจาคกจาเลยฐานฉดครากระทาอนาจาร

นางสาวเลก โจทกจงฟองเรยกคาเสยหายจากจาเลย 3,000 บา ศาลฎกาวนจฉยวา ในชนทจาเลยตอง

คดอาญาจาเลยยงใหการและนาสบวานายถมยงคจาเลยกบนางสาวเลกเคยลกลอบรวมประเวณกน ซงทว

ความเสยชอเสยงเกยรตยศแกนางสาวเลกอยชวชวต จงใหจาเลยใชคาสนไหมทดแทนหรอเบยทาขวญให

โจทก 1,500 บาท เพอสมแกเหตทเจาทกขระกาใจเปนเยยงอยางสาหรบปองกนไมใหกระทาความผดชนดน

อกในภายหนา

6.1.2 การกาหนดคาเสยหายนอยกวาความเปนจรง

“การกาหนดคาเสยหายนอยกวาความเปนจรง” ไดแก การทศาลกาหนดคาเสยหายใหนอย

ไปกวาความเสยหายทแทจรง เพราะ “ผเสยหายมสวนกอใหเกดความเสยหาย” หรอ “ผเสยหายละเลยไม

บาบดปดปองหรอบรรเทาความเสยหาย” มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 702/2499 โจทกนาเจาพนกงานรงวดแบงแยกโฉนดจาเลยซงมทดน

ตดตอได ฟองคดคานและวาจะขอรอสอบเขตเสยกอน แตแลวกไมจดการอยางไร โจทกรองขอรงวดครงท

สองกไปคดคานอก จงเปนการกระทาซงมแตจะใหเกดความเสยหาย ตองรบผดฐานละเมด โจทกจะแบง

ทดนขายใชหนจานอง จาเลยคดคานการแบงแยกโฉนด เปนเหตใหโจทกตองเสยดอกเบยจานองนานขน แต

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

109

โจทกละเลยมไดบอกใหจาเลยรถงเสยคาเสยหายอนผดปกตนจงนบวาเปนความผดของโจทกประกอบอย

ดวย ศาลยอมอาศยพฤตการณนนประมาณกาหนดลดหยอนคาเสยหายลงไดตามทเหนสมควร

6.1.3 การกาหนดคาเสยหายโดยประมาณ

“การกาหนดคาเสยหายโดยประมาณ” ไดแก การกาหนดคาเสยหายโดยศาลไดใชดลพนจ

กาหนดคาเสยหายโดยการประมาณตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด มคาพพากษาฎกาท

นาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 909/2497 คาเสยหายฐานละเมดนนเมอโจทกสบไมไดวาเสยหาย

เทาไรแนกเปนเรองทอยในอานาจศาลทจะใชดลยพนจกาหนดใหตามทเหนสมควรแกพฤตการณและความ

รายแรงแหงการละเมด

6.2 คาสนไหมทดแทนเพอละเมดในกรณตาง ๆ

“คาสนไหมทดแทนเพอละเมดในกรณตาง ๆ” ไดแก เงนทตองชดใชเพ อทดแทนความ

เสยหายหรอทรพยสนทตองคนใหแกผเสยหายอนเนองมาจากการละเมดในกรณตาง ๆ โดยมงทจะเยยวยา

ความเสยหายทเกดขนจากการกระทาละเมด ทาใหผถกกระทาละเมดทไดรบความเสยหายกลบคนสฐานะ

เดมเสมอนไมมการกระทาละเมดเกดขนหรอกลบคนไดใกลเคยงฐานะเดมมากทสด

เกยวกบ “คาสนไหมทดแทนเพอละเมดในกรณตาง ๆ” ประกอบดวย

6.2.1 กรณทรพยสนเสยหาย

“ทรพยสนเสยหาย” หมายถง ทรพยสนทเปนอสงหารมทรพยกดหรอสงหารมทรพยกตาม

ไดรบความเสยหายจากการกระทาละเมด เหตนเองผกระทาละเมดจาตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอ

ทดแทนความเสยหายแกทรพยสนหรอตองคนทรพยสนใหแกผเสยหายอนเนองมาจากการละเมดททาให

ทรพยสนเสยหาย

6.2.1.1 กรณสามารถคนทรพยหรอใชราคาทรพยสนได

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 วรรคสอง “อนง คาสนไหมทดแทนนนไดแก

การคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมดหรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหาย อนจะพง

บงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย”

(ก) การคนทรพยสน

ปดเทพ อยยนยง

110

“การคนทรพยสน” หมายถง การตดตามเอาคนทรพยสนจากผทแยงการครอบครอง

ทรพยสนดงกลาวไป เจาของกรรมสทธหรอผมสทธครอบครองสามารถใชสทธตามมาตรา 438 ได

(ข) การใชราคาทรพยสน

“การใชราคาทรพยสน” หมายถง การใชราคาอนเปนมลคาทคดเปนเงนได ในกรณท

ผกระทาละเมดไมอาจคนทรพยนนใหแกผเสยหาย

(ค) คาเสยหาย อนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนน

ดวย

อนง “คาเสยหาย อนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนน

ดวย” หมายความวาถามการคนทรพยหรอใชราคาทรพยไปแลว แตยงมความเสยหายคงอยหรอยงปรากฎ

ความเสยหายอย ผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดสามารถเรยกคาเสยหายได

(ง) การใชคาเสยหาย

“การใชคาเสยหาย” หมายถง การใชคาเสยหายในลกษณะทเปนเงนทตองชดใชแก

ผเสยหายจากการททาใหผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดเสยหายไดรบความเสยหายอยางหนงอยางใดตาม

มาตรา 420

(จ) ความรบผดทไมอาจคนทรพยไดเพราะอบตเหต

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 439 “บคคลผจาตองคนทรพยอนผอน

ตองเสยไปเพราะละเมดแหงตนนนยงตองรบผดชอบตลอดถงการททรพยนนทาลายลงโดยอบตเหตหรอการ

คนทรพยตกเปนพนวสยเพราะเหตอยางอนโดยอบตเหตหรอทรพยนนเสอมเสยลงโดยอบตเหตนนดวย เวน

แตเมอการททรพยสนทาลายหรอตกเปนพนวสยจะคนหรอเสอมเสยนน ถงแมวาจะมไดมการทาละเมดกคง

จะตองตกไปเปนอยางนนอยเอง”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 439 ไดวางหลกเกณฑในเรอง “ความรบ

ผดทไมอาจคนทรพยไดเพราะอบตเหต” ซงในกรณหนอนเกดแตมลละเมด ผกระทาละเมดไดชอวา “ผด

นด” มานบแตเวลาทมการทาละเมด อนเปนไปตามหลกเกณฑของมาตรา 206

เมอมการทาละเมดเกดขน แลวทาใหทรพยสนเสยหายและแลวทรพยสนทเสยหาย

สามารถคนทรพยหรอใชราคาทรพยสนได แตตอมาทรพยนนถกทาลายลงโดยอบตเหต กลาวคอการคน

ทรพยตกเปนพนวสยเพราะเหตอยางอนโดยอบตเหตหรอทรพยนนเสอมเสยลงโดยอบตเหต เขาหลกเกณฑ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

111

เรองการชาระหนตกเปนพนวสยตามมาตรา 217 เพราะหากตวของลกหนประมาทเลนเลอทาใหการคน

ทรพยตกเปนพนวสย ลกหนเองยงคงตองรบผด เคยมคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1090/2518 จาเลยใชคนลกไมของโจทกไปศาลลงโทษจาเลย

แลวไมเปนของกลางอยทสถานตารวจถกไฟไหมหมด จาเลยทาละเมดตงแตวนลกไมเมอจาเลยพสจนไมได

วาแมจะไมละเมดกยงเสยหายอยนนเองจาเลยตองรบผด

(ฉ) การเรยกดอกเบยในกรณทตองใชราคาทรพย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 440 “ในกรณทตองใชราคาทรพยอนได

เอาของเขาไปกด ในกรณทตองใชราคาทรพยอนลดนอยลงเพราะบบสลายกด ฝายผตองเสยหายจะเรยก

ดอกเบยในจานวนเงนทจะตองใชคดตงแตเวลาอนเปนฐานทตงแหงการประมาณราคานนกได”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 440 เปนเรอง “การเรยกดอกเบยในกรณท

ตองใชราคาทรพย”

มาตรานวางหลกเกณฑใหคด “ดอกเบยในกรณทตองใชราคาทรพย” ตงแตเวลาอน

เปนฐานทตงแหงการประมาณราคานน นนกคอตงแตวนทาละเมดนนเอง สอดคลองกบหลกเกณฑตาม

มาตรา 206 และมาตรา 224 วรรคแรกแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เคยมคาพพากษาฎกาท

นาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1550/2518 คาเสยหายเพราะละเมดทาใหบตรของโจทกตาย

ตองบงคบตามมาตรา 443 ไมมบญญตใหเรยกคาชอกชาระกาใจดวย คาเสยหายแกรถยนตทถกชนเกด

เพลงไหมเสยหายหมดคดราคาในกรณนต งแตเวลาอนเปนฐานทตงแหงการประมาณราคา คอเวลาทา

ละเมด กบดอกเบยจากเงนจานวนนน ไมใชราคารถในปจจบน

6.2.1.2 กรณไมสามารถคนทรพยได ใหใชราคาทรพยและคาเสยหายอน ๆ

(ก) การใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองทรพย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 441 “ถาบคคลจาตองใชคาสนไหม

ทดแทนเพอความเสยหายอยางใด ๆ เพราะเอาสงหารมทรพยของเขาไปกดหรอเพราะทาของเขาใหบบ

สลายกด เมอใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองทรพยนนอยในขณะทเอาไปหรอขณะททาให

บบสลายนนแลว ทานวาเปนอนหลดพนไปเพราะการทไดใชใหเชนนน แมกระทงบคคลภายนอกจะเปน

ปดเทพ อยยนยง

112

เจาของทรพยหรอมสทธอยางอนเหนอทรพยนน เวนแตสทธของบคคลภายนอกเชนนนจะเปนทรอยแกตน

หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรงของตน”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 441 บญญตเอาไวในเร อง “การใชคา

สนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองทรพย”

“การใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผ ครองทรพย” หมายถง การใชคา

สนไหมทดแทนในกรณทมการกระทาใหสงหารมทรพยของบคคลอนบบสลาย (หรอชารดแตกหก) เมอม

การใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองทรพยนนอยในขณะทเอาไปหรอขณะททาใหบบสลาย

นนแลว ผกระทาละเมดอนหลดพนไปจากหนละเมดนน เวนแตในขณะชาระหนนนรอยวาเขาไมใชเจาของ

หรอรทงรวาเขาไมใชเจาของแลวไปชาระหน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 5515/2538 ผลของมาตรา 441 แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย ทบญญตใหผทาละเมดเปนอนหลดพนจากหนทตองใชคาสนไหมทดแทน หากวาไดใชคา

สนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองสงหารมทรพยอยในขณะถกทาละเมดนเอง ยอมแสดงใหเหนวาผ

ครองสงหารมทรพยอย ในขณะถกทาละเมดมสทธรบชาระหนคาสนไหมทดแทนจากผทาละเมดได

แมกระทงผครองสงหารมทรพยนนจะไมใชเจาของทรพยกตาม เมอมสทธทจะรบชาระหนไดกยอมมสทธท

จะทาสญญาประนประนอมยอมความเกยวกบการรบชาระหนคาสนไหมทดแทนในกรณเชนนไดเชนกน

ดงนน สญญาประนประนอมยอมความระหวางจาเลยกบ ส. ยอมมผลบงคบไดแม ส. จะไมใชเจาของ

รถยนตคนทขบกตามและผลแหงสญญาประนประนอมยอมความยอมทาใหสทธเรยกรองซงแตละฝายได

สละแลวนนระงบสนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 852 โจทกจงไมอยในฐานะทจะรบ

ชวงสทธได

(ข) การใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายและผเสยหายไดมสวนทาความผดอยาง

ใดอยางหนงกอใหเกดความเสยหาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 442 “ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะ

ความผดอยางหนง อยางใดของผตองเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหนาบทบญญต แหงมาตรา 223 มาใช

บงคบโดยอนโลม”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 223 “ถาฝายผ เสยหายไดมสวนทา

ความผดอยางใดอยางหนงกอใหเกดความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝาย

ผเสยหายมากนอยเพยงใดนนตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอสาคญกคอวาความเสยหายนนได

เกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไร

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

113

วธเดยวกนน ทานใหใชแมทงทความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยงละเลยไม

เตอนลกหนใหรสกถงอนตรายแหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต ซงลกหนไมรหรอไมอาจจะรได

หรอเพยงแตละเลยไมบาบดปดปองหรอบรรเทาความเสยหายนนดวย อนงบทบญญตแหงมาตรา 220 นน

ทานใหนามาใชบงคบดวยโดยอนโลม”

“ผเสยหายไดมสวนทาความผดอยางใดอยางหนงกอใหเกดความเสยหายดวย”

(ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 223 วรรคแรก) ไดแก ผเสยหายไดมสวนกระทาความผด ไมวา

การกระทาความผดดงกลาวจะกระทาโดยจงใจกดหรอประมาทเลนเลอกตาม จนไปกอใหเกดความเสยหาย

นนดวย มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 8794/2547 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

442 ประกอบมาตรา 223 วรรคหนง เมอโจทกและจาเลยท 1 ตางมสวนประมาท การทฝายใดฝายหนงจะม

สทธไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนมากนอยเพยงใดตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ เมอขอเทจจรงรบฟง

เปนยตวา โจทกเปนฝายประมาทมากกวาจาเลยท 1 โจทกซงเปนฝายผดมากกวากไมมสทธทจะฟองให

จาเลยท 1 ซงเปนฝายผดนอยกวาใหรบผดในความเสยหายของโจทกได จาเลยรวมซงเปนผรบประกนภย

รถยนตคนทจาเลยท 1 เปนผขบจงไมตองรวมรบผดชดใชคาเสยหายแกโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 480/2548 การทโจทกและจาเลยจะตองรบผดในผลของการ

กระทาละเมดตอกนเพยงใดนน ตามประมวลแพงและพาณชยมาตรา 442 ประกอบดวย มาตรา 223 ให

พจารณาถงพฤตการณดวยวาฝายไหนเปนผกอความเสยหายยงหยอนกวากนเพยงไร ซงตองถอเอาการ

กระทาละเมดมาเปนเกณฑในการพจารณา หาไดถอเอาความเสยหายมากนอยเปนเกณฑไม เมอตางฝาย

ตางทาละเมดตอกนและมสวนประมาทพอ ๆ กน โจทกและจาเลยจงไมอาจเรยกคาเสยหายจากกนได

จาเลยรวมเปนผรบประกนภยความเสยหายอนเกดจากรถยนตคนทจาเลยเอาประกนภยไว และจะตองรบ

ผด กตอเมอจาเลยผเอาประกนตองรบผด เมอโจทกไมอาจเรยกคาเสยหายจากจาเลย จาเลยรวมจงไมตอง

รบผดชดใช คาเสยหายใหแกโจทกเชนกน

คาพพากษาศาลฎกาท 1137/2559 การทโจทกมอบใหจาเลยท 1 ผจดการฝายบญช

และการเงนของโจทกเปนผเกบแบบพมพเชคและตราประทบของโจทกไว แลวจาเลยท 1 เปนผเอาแบบ

พมพเชคพพาททมการปลอมลายมอชอของ อ. ผมอานาจสงจายเชคของโจทกนาไปเรยกเกบเงนจากบญช

ของโจทกไดถง 43 ฉบบ ในชวงระยะเวลานาน 3 ป เชนน แสดงใหเหนวาโจทกละเลยไมระมดระวงในการ

เกบรกษาควบคมดแลแบบพมพเชคพพาทและตราประทบของโจทก รวมทงไมมมาตรการในการตรวจสอบ

เพอปองกนมใหมการนาแบบพมพเชคพพาทไปปลอมลายมอชอผส งจายแลวใชตราประทบของโจทก

ปดเทพ อยยนยง

114

ประทบลงในเชคพพาทนาไปเบกเงนจากจาเลยท 3 แตอยางใด ทงจาเลยท 3 ไดสงรายการเดนบญชกระแส

รายวนของโจทกใหแกโจทกทราบทกเดอน หากโจทกมมาตรการตรวจสอบทด กจะทราบถงความผดปกต

ในการใชเชคเบกเงนออกจากบญชของโจทกและสามารถแกไขไดในระยะเวลาทรวดเรวกวาน แตโจทกกลบ

ปลอยปละไมตรวจสอบจนเวลาลวงมาถง 3 ป จงทราบเหตละเมดดงกลาว ถอไดวาโจทกมสวนกอใหเกด

ความเสยหายดวย ดงนน การกาหนดคาเสยหายแกโจทกเพยงใด ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 223 วรรคหนง มาตรา 438 และ 442

“ผเสยหายละเลยไมเตอนใหผทาละเมดรถงอนตราย” (ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 223 วรรคสอง) ไดแก ผเสยหายละเลยไมเตอนผกระทาละเมดใหรสกถงอนตรายแหงการ

เสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต

“ผเสยหายละเลยไมบาบดปดปองหรอบรรเทาความเสยหาย” (ประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 223 วรรคสอง) ไดแก ผเสยหายเพยงแตละเลยไมบาบดปดปองหรอบรรเทาความ

เสยหายนน

6.2.2 กรณเกยวกบชวตและรางกาย

ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ทาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด

หรอแกรางกายกด มาตรา 420 กาหนดผลของการกระทาละเมดใหผกระทาละเมดจาตองใชคาสนไหม

ทดแทนเพอการนน คาสนไหมทดแทนจงเปนผลของการกระทาละเมดทผกระทาละเมดตองเยยวยาให

ผเสยหายจากการกระทาละเมดกลบคนสฐานะเดม

ในสวนของคาสนไหมทดแทนในกรณเกดความเสยหายแกชวตหรอทาใหบคคลอนถงแกความ

ตาย ไมวาจะโดยจงใจกดหรอโดยประมาทเลนเลอกตาม แตถาความตายเปนผลมาจากการกระทาของ

ผกระทาละเมดแลว ผกระทาละเมดกตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาใหกบทายาทผสญเสย อาท

คาปลงศพ (มาตรา 443 วรรคแรก) คาใชจายอนจาเปนเกยวกบการจดการศพ (มาตรา 443 วรรคแรก) คา

รกษาพยาบาลกอนตาย (มาตรา 443 วรรคสอง) คาขาดประโยชนทามาหาไดกอนตาย (มาตรา 443 วรรค

สอง) คาขาดไรอปการะตามกฎหมาย (มาตรา 443 วรรคทาย) และคาขาดแรงงานของบคคลภายนอก

(มาตรา 445)

ในสวนของคาสนไหมทดแทนในกรณเกดความเสยหายแกรางกายหรออนตรายแกกาย ไมวา

จะเปนอนตรายสาหสหรออนตรายไมสาหส รวมทงอนตรายแกจตใจ (คาพพากษาศาลฎกาท 626/2493)

อาท คาใชจายอนตนตองเสยไป (มาตรา 444 วรรคแรก) คาขาดประโยชนทามาหาไดระหวางเจบปวย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

115

(มาตรา 444 วรรคแรก) คาเสยความสามารถประกอบการงาน (มาตรา 444 วรรคแรก) คาขาดแรงงานของ

บคคลภายนอก (มาตรา 445) และคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน (มาตรา 446)

6.2.2.1 คาสนไหมทดแทนกรณทาใหเขาถงตาย

(ก) คาปลงศพ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคแรก “ในกรณทาใหเขาถงตาย

นน คาสนไหมทดแทนไดแก คาปลงศพ รวมทงคาใชจายอนจาเปนอยางอน ๆ อกดวย”

“คาปลงศพ” ไดแก คาใชจายเพอการจดการศพตามประเพณศาสนาและทองถน ผม

สทธเรยกคาปลงศพไดนนกคอ “ทายาท” ทมอานาจหนาทจดการศพเทานน (มาตรา 1649) สวนทายาท

เรยกคาปลงศพไดตามฐานานรปและตามสมควรเทาทจาเปน มคาพพากษาฎกาทนาสนใจเกยวกบเรองของ

คาปลงศพดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 14/2517 กรณผละเมดขบรถยนตโดยประมาทชนรถยนตของ

บดาโจทกเสยหายและเปนเหตใหบดาโจทกถงแกความตาย โจทกซงเปนบตรนอกกฎหมายทบดาโจทก

ผตายรบรองแลว มสทธฟองเรยกรองคาปลงศพของบดาโจทกผตาย และมสทธฟองเรยกคาสนไหมทดแทน

รถยนตของบดาโจทกทถกชนเสยหายนนดวย

คาพพากษาศาลฎกาท 212/2525 สทธฟองเรยกคาปลงศพตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 443 นนไดแตเฉพาะผทเปนทายาท เพราะการปลงศพนนเปนหนาทของทายาท

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 649 ภรรยาทไมชอบดวยกฎหมายไมใชทายาท จงไมมสทธ

เรยกรองเอาคาปลงศพ

คาพพากษาศาลฎกาท 533/2506 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

443 ซงบญญตใหผทาละเมดรบผดใชคาปลงศพรวมทงคาใชจายอนจาเปนอยางอน ๆ อกดวย นน จะตอง

พเคราะหตามฐานานรปของผตาย มใชวาถามการใชจายเงนทาศพตามประเพณเปนจานวนเทาใดแลวผทา

ละเมดจะตองรบผดทงหมด

คาพพากษาศาลฎกาท 4367/2528 เงนจานวน 3,000 บาททจาเลยท 3 ชวยคาทาศพ

ในขณะทจาเลยท 3 มไดยอมรบผดวาการตายเกดจากการกระทาละเมดของจาเลยท 1 ผเปนลกจางของตน

และมไดมอบใหในฐานะเปนคาเสยหายสวนหนง แตเปนการใหในลกษณะรวมทาบญอนเปนสานกในดาน

ปดเทพ อยยนยง

116

ศลธรรมและเรองการบญการกศลของจาเลยท 3 จาเลยท 4 ผรบประกนภยจะนามาหกกบจานวนเงนคาทา

ศพทโจทกฟองเรยกรองไมได

(ข) คาใชจายอนจาเปนเกยวกบการจดการศพ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคแรก “ในกรณทาใหเขาถงตาย

นน คาสนไหมทดแทนไดแก คาปลงศพ รวมทงคาใชจายอนจาเปนอยางอน ๆ อกดวย”

“คาใชจายอนจาเปนเกยวกบการจดการศพ” ไดแก คาใชจายอน ๆ เทาทจาเปน

เกยวกบการจดงานศพ ตามฐานานรปของผตายหรอสมฐานะของผตาย เชน คาอาคารและเครองดมแขก

ทมารวมงานศพ (คาพพากษาศาลฎกาท 1812/2538) คาแจกหนงสองานศพตามฐานะของผตาย (คา

พพากษาศาลฎกาท 2707/2516) และคาทาเจดยบรรจอฐผตายตามฐานะของผตาย (คาพพากษาศาลฎกา

ท 2707/2526) เปนตน

(ค) คารกษาพยาบาลกอนตาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคสอง “ถามไดตายในทนท คา

สนไหมทดแทนไดแกคารกษาพยาบาลรวมทงคาเสยหายทตองขาดประโยชนทามาหาไดเพราะไมสามารถ

ประกอบการงานนนดวย”

“คารกษาพยาบาล” ไดแก เงนคารกษาพยาบาลททายาทสามารถฟองเรยกเอาจาก

ผกระทาละเมดได มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 806/2533 ผตายเขารบการรกษาในโรงพยาบาลกอนถงแก

ความตาย ทางโรงพยาบาลคดคาใชจายแลวลดคารกษาพยาบาลใหครงหนงเนองจากผตายเปนผชวย

ผใหญบาน การทผตายไดรบการลดคารกษาพยาบาลเปนสทธของผตาย ไมเปนผลใหความรบผดของจาเลย

ตองลดลงไปดวย จาเลยตองรบผดในคาเสยหายสวนนเตมจานวน

โจทกซงเปนภรยาและบตรของผตายมสทธเรยกคาเหมารถพาญาตไปเยยมผตายกอน

ถงแกความตายได คาฉดยาศพ คาจางรถบรรทกศพ คาโลงศพ คาจดงานศพ 5 วนคาทาบญครบ 7 วน หรอ

100 วน คาเลยงพระ คาผาบงสกลคาตดกณฑเทศน เปนคาใชจายอนจาเปนทโจทกมสทธเรยกจากจาเลย

ผกระทาละเมดได

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

117

(ง) คาเสยหายทตองขาดประโยชนทามาหาได

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคสอง “ถามไดตายในทนท คา

สนไหมทดแทนไดแกคารกษาพยาบาลรวมทงคาเสยหายทตองขาดประโยชนทามาหาไดเพราะไมสามารถ

ประกอบการงานนนดวย”

“คาเสยหายทตองขาดประโยชนทามาหาได” ไดแก เงนคาเสยหายเนองจากผตายไม

สามารถไปทางานได ในขณะทตองรกษาตวเปนชวงระยะเวลาหนงกอนถงแกความตาย ในระยะเวลาทผตาย

ไมสามารถไปทางานไดยอมทาใหขาดประโยชนทามาหาไดในระยะเวลาดงกลาว ทายาทจงยอมฟองเรยก

คาเสยหายทตองขาดประโยชนทามาหาไดไดเพราะถอเปนมรดก มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 4352/2550 ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

443 วรรคสอง บญญตไววา "ถามไดตายในทนทคาสนไหมทดแทนไดแกคารกษาพยาบาลรวมทงคาเสยหาย

ทตองขาดประโยชนทามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานนนดวย" คาเสยหายทตองขาดประโยชน

ทามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานจงเปนคาสนไหมทดแทนทผทาละเมดจาตองใชแกผเสยหายท

ยงไมถงตายแตตองขาดประโยชนทามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานเทานน หาใชคาสนไหม

ทดแทนทผทาละเมดจาตองใชหลงจากผเสยหายนนถงแกความตายแลวดวยไม เหตละเมดเกดเมอวนท 18

ธนวาคม 2542 โจทกถงแกความตายเมอวนท 24 สงหาคม 2544 โจทกจงขาดประโยชนทามาหาได เพราะ

ไมสามารถประกอบการงานเปนเวลา 1 ป 8 เดอน 6 วน จาเลยทงสองจงตองรวมกนชดใชคาเสยหายท

โจทกตองขาดประโยชนทามาหาไดเปนเงน 30,300 บาท เทานน

(จ) คาขาดไรอปการะตามกฎหมาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคสาม “ถาวาเหตทตายลงนนทา

ใหบคคลหนงคนใดตองขาดไรอปการะตามกฎหมายไปดวยไซร ทานวาบคคลคนนนชอบทจะไดรบคา

สนไหม ทดแทนเพอการนน”

“คาขาดไรอปการะตามกฎหมาย” ไดแก เงนทคนทมสทธไดรบการอปการะสงเสย

เลยงดจากผตายพงเรยกรองได เนองมาจากตนเองมสทธทจะไดรบอปการะสงเลยงดจากผทมหนาทจะตอง

ทาการอปการะเลยงดทถงแกความตาย เชน สามภรยาตองอปการะเลยงดซงกนและกน บตรตองอปการะ

เลยงดบดามารดา บดามารดาตองอปการะเลยงดบตรผเยาวและบดามารดาตองอปการะเลยงดบตรทภพล

ภาพ (และหาเลยงตนเองไมได) เปนตน

มคาพพากษาฎกาทเกยวกบคาขาดไรอปการะตามกฎหมายดงตอไปน

ปดเทพ อยยนยง

118

คาพพากษาศาลฎกาท 6393/2551 ตามกรมธรรมประกนภยระบจานวนเงนจากด

ความรบผด กรมธรรมประกนภยนใหความคมครองเฉพาะสญญาขอทมจานวนเงนจากดความรบผดระบไว

เทานน ในขอสญญาดงกลาวไมระบถงตองรบผดในสวนคาขาดไรอปการะดวยการทจาเลยจายเงนไปเหนได

ชดวาเปนคาปลงศพเทานน การจายเงนคาซอมรถกเปนคาเสยหายตอทรพยสนซงคาเสยหายทงสอง

รายการนตองจายตามกรมธรรมประกนภยทจาเลยท 1 ทาไวกบจาเลยรวมเทานน ในการทาละเมดเปนเหต

ใหบตรของโจทกทงสองถงแกความตาย โจทกทงสองซงเปนบดามารดาโดยชอบดวยกฎหมายยอมมสทธ

ฟองเรยกคาขาดไรอปการะไดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคสาม ประกอบ

มาตรา 1563 ไมวาในขณะเกดเหตผตายจะไดอปการะเลยงดโจทกทงสองจรงหรอไม และในอนาคตจะ

อปการะกนหรอไม การทโจทกทงสองถอนฟองจาเลยรวมทจาเลยท 1 ท 2 และท 4 ขอใหศาลเรยกเขามา

นน ไมมผลเกยวกบจาเลยทงหาเพราะคดนโจทกทงสองฟองขอใหจาเลยทงหาชดใชคาขาดไรอปการะตาม

กฎหมาย ไมใชคาปลงศพและคาเสยหายตอทรพยสนของกรมธรรมประกนภย จงไมเปนการปลดหนใหแก

จาเลยรวมอนจะมผลทาใหจาเลยท 1 ท 2 และท 4 หลดพนจากความรบผดในสวนน ทงการทโจทกทงสอง

ทาสญญาประนประนอมยอมความกบจาเลยรวมวาไมตดใจเรยกรองอะไรอกนน เปนกรณเฉพาะการ

ประนประนอมยอมความกนในเรองคาซอมรถเทานน

คาพพากษาศาลฎกาท 5042/2552 คาขาดไรอปการะตาม ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 443 วรรคสาม นน เมอปรากฏวาผตายมหนาททจะตองชวยเหลออปการะเลยงดโจทกทง

สามตามกฎหมาย โจทกทงสามจงมสทธไดรบคาขาดไรอปการะดงกลาว โดยไมตองพจารณาวาในขณะนน

ผตายไดอปการะเลยงดโจทกทงสามหรอไม เมอพจารณาถงอายของโจทกท 2 และท 3 ซงขณะเกดเหตม

อายประมาณ 58 ป และ 34 ป ตามลาดบแลว เหนวาโจทกท 2 และท 3 มโอกาสไดรบการอปการะตาม

กฎหมายไดไมนอยกวา 15 ป ทศาลลางทงสองกาหนดคาขาดไรอปการะใหโจทกท 2 จานวน 300,000

บาท และโจทกท 3 จานวน 100,000 บาท ถอวาเหมาะสมแลว สวนโจทกท 1 ขณะเกดเหตละเมดมอาย

ประมาณ 78 ป นบวามอายมากแลวเมอเทยบกบอายขยของคนทวไป ทศาลลางทงสองกาหนดคาขาดไร

อปการะใหเปนเงนถง 300,000 บาท นบวาเปนจานวนคอนขางสง จงเหนสมควรลดลงบางสวนโดย

กาหนดคาขาดไรอปการะใหโจทกท 1 เปนเงนจานวน 200,000 บาท

คาพพากษาฎกาท 9210/2556 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรค

สาม กาหนดใหผทาละเมดในกรณทาใหเขาถงแกความตายรบผดตอบคคลทตองขาดไรอปการะเฉพาะท

ผตายมหนาทอปการะตามกฎหมายเทานน แตโจทกรวมเปนบตรของผตายกบ ป. ใหการชนสอบสวนวา

ผตายกบ ป. ไมไดจดทะเบยนสมรสกน แมผตายแจงการเกดของโจทกรวมวา โจทกรวมเปนบตรของผตาย

และตามพฤตการณเหนไดวาผตายยนยอมใหโจทกรวมใชชอสกลอนถอวาโจทกรวมเปนบตรนอกกฎหมายท

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

119

บดารบรองแลวตามมาตรา 1627 กตาม แตตามมาตรา 1563 และมาตรา 1564 ทบญญตใหบตรและบดา

จาตองอปการะเลยงดกนนนหมายถงบตรและบดาโดยชอบดวยกฎหมายเทานน ไมมบทบญญตกาหนดสทธ

และหนาทใหบดาจาตองอปการะเลยงดบตรนอกกฎหมาย ดงนน แมโจทกรวมซงเปนบตรนอกกฎหมายท

บดารบรองแลวจะเปนทายาทโดยธรรมมสทธรบมรดกของบดาได

คาพพากษาศาลฎกาท 2255/2515 โจทกเพงจะไดเปนบตรทชอบดวยกฎหมายของ

นายแกวผตาย ซงเปนบดาตามคาสงศาล และคดถงทสดเมอนายแกวไดตายไปแลว โจทกจงไมมสทธเรยก

คาขาดอปการะเลยงดจากจาเลยฐานละเมดททาใหนายแกวบดาตนถงแกความตายได

คาพพากษาศาลฎกาท 5937/2539 พ. บดาโจทกท3ไดหยาขาดจากผตายและตกลง

ใหผตายเปนผปกครองโจทกท3ดงนผตายจงมหนาทตองอปการะเลยงดและใหการศกษาตามสมควรแก

โจทกท 3 ในระหวางทเปนผเยาวถงแม พ. จะใหคาอปการะเลยงดกหาทาใหผตายหมดภาระหนาทตอง

อปการะเลยงดและใหการศกษาแกโจทกท 3 ไมจาเลยท 2 จงตองรบผดในสวนนอย

(ฉ) คาขาดแรงงาน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 445 “ในกรณทาใหเขาถงตาย หรอให

เสยหายแกรางกาย หรออนามยกด ในกรณทาใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหาย มความผกพนตาม

กฎหมาย จะตองทาการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอก

นนไซร ทานวาบคคลผจาตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก

เพอทเขาตองขาดแรงงานอนนนไปดวย”

“คาขาดแรงงานของบคคลภายนอก” ไดแก คาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก

เพอทเขาตองขาดแรงงาน กลาวคอเงนทบคคลภายนอกพงไดเมอมผกระทาละเมดมาทาใหบคคลภายนอก

ขาดแรงงาน ไมวาจะเปนบคคลภายนอกทเปนบคคลในครวเรอน (เชน สาม ภรยา) หรอบคคลภายนอกท

เปนบคคลนอกครวเรอน (เชน นายจาง) ตวอยางเชน สามหรอภรยาทมหนาทเปนแรงงานในครวเรอนถก

กระทาละเมดจนถงแกความตาย ภรยาหรอสามอกฝายจะฟองเรยกคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก

เพอทภรยาหรอสามอกฝายตองขาดแรงงานได เปนตน

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจเกยวกบคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอทเขา

ตองขาดแรงงานดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3983/2528 ลกจางมความผกพนตามกฎหมายทจะตองทาการ

งานใหเปนคณแก นายจางเมอลกจางถกทาละเมดจนไดรบบาดเจบไมสามารถทางานให นายจางไดนายจาง

ปดเทพ อยยนยง

120

ยอมขาดแรงงานและมสทธไดรบคาสนไหมทดแทน จากผทาละเมด(หรอนายจางของผทาละเมด)โดย

คานวณใหเทากบ จานวนเงนทนายจางชาระใหแกลกจางนน

คาพพากษาศาลฎกาท 5183/2537 แมกอนตายผตายจะมรายไดจากการขบรถยนต

สองแถวรบจางนารายไดมาเลยงครอบครวโจทกกตาม แตขณะถงแกความตายผตายมอายเพยง 19 ป ซง

ตามพระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522 มาตรา 42 บญญตวาผขบรถตองไดรบใบอนญาตขบรถ และมาตรา

49 (2) บญญตวา ผขอใบอนญาตขบรถยนตสาธารณะตองมอายไมตากวา 25 ป บรบรณ ผตายจงตองหาม

มใหขบรถยนตสองแถวรบจางซงจดเปนรถยนตสาธารณะตามกฎหมายดงกลาว การขบรถยนตสองแถว

รบจางของผตายถอไมไดวาเปนการทางานตามสมควรแกความสามารถและฐานานรปตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 1567 (3) โจทกผเปนมารดาไมมสทธใชผตายซงเปนบตรใหทางานดงกลาวฉะนน

รายไดจากการขบรถยนตสองแถวรบจางจงมใชรายไดทเกดจากการทผตายมความผกพนตามกฎหมายท

จะตองทาการงานใหเปนคณแกโจทกซงเปนบคคลภายนอกในครวเรอนดงความทบญญตไวในประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 445 โจทกจงเรยกคาเสยหายในสวนนไมได

6.2.2.2 คาสนไหมทดแทนแกรางกายและอนามย

(ก) คาใชจายอนตนตองเสยไป

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 วรรคแรก “ในกรณทาใหเสยหายแกรางกาย

หรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไปและคาเสยหายเพอการทเสย

ความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย”

“คาใชจายอนตนตองเสยไป” ไดแก คารกษาพยาบาล (คาใชจายเพอการเยยวยาฟนฟ

รางกายใหกลบคนส สภาพเดมเทาท จาเปน) (เชน คารกษา) และคาใชจายอนจาเปนเก ยวกบการ

รกษาพยาบาล (คาใชจายเพอสนบสนนกจกรรมสนบสนนการรกษาพยาบาลหรอสงเสรมการรกษาพยาบาล

เทาทจาเปน) (เชน คาจางคนเฝาไขในยามวกาล คาพาหนะเดนทางไปโรงพยาบาล)

ในสวน “ผมสทธเรยกคาใชจายในการรกษาพยาบาล” ไดแก (ก) ผถกกระทาละเมดเองกบ

(ข) ผมหนาททจะตองจายคารกษาพยาบาล เชน บดามารดามหนาทอปการะเลยงดบตรผเยาว หากบตร

ผเยาวไดถกกระทาละเมดจนไดรบบาดเจบสาหส บดามารดาและเปนผแทนโดยชอบธรรมของบตรผเยาว

ยอมมหนาทรกษาพยาบาล เมอตองเสยคาใชจายตาง ๆ ในการรกษาพยาบาลไปแลว บดามารดายจงม

อานาจฟองเรยกคาเสยหายท จายไป ซ งเปนคาเสยหายสวนตวโดยตรงได (คาพพากษาศาลฎกาท

1145/2512) และ (ค) บรษทประกนภย ในกรณทบรษทประกนภยไดรบชวงสทธจากผถกกระทาละเมด

แลวบรษทประกนภยไปไลเบยฟองเรยกคารกษาพยาบาลทชาระไปลวงหนาจากผกระทาละเมด

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

121

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจเกยวกบคารกษาพยาบาลดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2455/2519 แมโจทกเปนขาราชการไดรบเงนคารกษาพยาบาลบตร

ผเยาวซงถกทาละเมดจากทางราชการแลว กยงมสทธทจะเรยกรองเอาคารกษาพยาบาลจากจาเลยผตองรบ

ผดในผลแหงการละเมดอกได เพราะสทธของโจทกทจะไดรบเงนดงกลาวจากทางราชการ เปนสทธทรฐ

กาหนดใหแกขาราชการ ไมเกยวกบความรบผดของจาเลย

คาพพากษาศาลฎกาท 3345/2538 บดามารดาโจทกเดนทางไปเฝาดแลโจทกขณะทโจทกพก

รกษาตวอยทโรงพยาบาล เนองจากโจทกชวยตวเองไมไดแพทยไมใหเคลอนไหวเพราะหากหกลมจะเปน

อมพาต จาเปนตอง มผดแล คาเดนทางและคาทพกทบดามารดาโจทกใชจายไป จงเปนคาใชจายอนจาเปน

ในการรกษาพยาบาลโจทก โจทกมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนในสวนน คาขาดประโยชนทบดามารดา

โจทกไมไดประกอบการงานในระหวางทเฝาดแลรกษาโจทก มใชเปนคาเสยหายทโจทกพงเรยกรองไดจาก

ผทาละเมดตอโจทก ทาใหโจทกไดรบความเสยหายแกรางกายหรออนามย ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 444,445 และ 446

คาพพากษาศาลฎกาท 292/2542 จาเลยท 2 ทาการผาตดหนาอกโจทกทมขนาดใหญใหม

ขนาดเลกลงทโรงพยาบาลจาเลยท 1 หลงผาตดแลวจาเลยท 2 นดใหโจทกไปทาการผาตดแกไขทคลนก

จาเลยท 2 อก 3 ครง แตอาการไมดขน โจทกจง ใหแพทยอนทาการรกษาตอ แมตวโจทกและนายแพทย ด.

ผทาการรกษาโจทกตอจากจาเลยท 2 จะไมสามารถ นาสบใหเหนวา จาเลยท 2 ประมาทเลนเลอในการ

ผาตด และรกษาพยาบาลโจทกอยางไร แตเมอจาเลยท 2 เปนแพทยผเชยวชาญดานศลยกรรมดานเลเซอร

ผาตด จาเลยท 2 จงมหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและพฤตการณเปนพเศษ การท นายแพทย ด.

ตองทาการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวาจาเลยท 2 ผาตดมา มขอบกพรองจงตองแกไขและแสดงวาจาเลย

ท 2 ไมใชความระมดระวงในการผาตด และไมแจงใหผปวยทราบ ถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และ

กรรมวธในการดาเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวาเปนความ ประมาทเลนเลอ

ของจาเลยท 2 ถอไดวาจาเลยท 2 กระทาละเมดตอโจทก พฤตการณทโจทกตดตอรกษากบจาเลยท 2 ท

คลนกและตกลงใหโจทกเขาผาตดในโรงพยาบาลจาเลยท 1 โจทกจายเงนใหจาเลยท 2 จานวน 70,000

บาทใหจาเลยท 1 จานวน 30,000 บาท ยงฟงไมไดวาจาเลยท 1 เปนนายจางหรอตวการทตองรวมรบผด

ในสวนของคาเสยหายนอกจากสวนทมใบเสรจแมโจทกจะมอาการเครยด อยกอนไดรบการผาตดจาก

จาเลยท 2 แตเมอหลงผาตดอาการมากขนกวาเดมความเครยดของโจทกจงเปนผลโดยตรงมาจากการผาตด

จาเลยท 2 ตองรบผด และแมไมมใบเสรจมาแสดงวาไดเสยเงนไปเปนจานวนเทาใดแนนอน แตนาเชอวา

โจทก ตองรกษาจรง ศาลเหนสมควรกาหนดคาใชจายสวนนให สาหรบคาเสยหายอนนนเมอปรากฏวา

หลงจากแพทยโรงพยาบาลอนไดรกษาโจทกอยในสภาพปกตแลว โจทกจง ไมอาจเรยกรองเอาคาสนไหม

ปดเทพ อยยนยง

122

ทดแทนเพอความเสยหาย อนอนมใชตวเงน เหตละเมดเกดวนท 12 เมษายน 2537 ตองฟอง ภายใน 1 ป

ครบกาหนดตรงกบวนหยดสงกรานตวนท 12 ถง 14 เมษายน วนท 15 และ 16 เมษายน 2538 เปนวนเสาร

อาทตย ราชการหยดทาการ โจทกยนฟอง วนเปดทาการวนท 17 เมษายน 2537 ได คดไมขาดอายความ

คาพพากษาศาลฎกาท 516/2551 คาใชจายในโรงพยาบาลเปนคาเครองรบโทรทศนและ

ตเยนในหองพกผ ปวยเปนอปกรณไฟฟาท อานวยความสะดวกอนจาเปนแกผ ปวยและคนเฝาไข ทง

โรงพยาบาลไดจดเตรยมไวใหใชในหองอยแลว ถอเปนคาใชจายอนจาเปนทโจทกตองเสยไป จาเลยจงตอง

รบผดตอโจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 7317/2553 สทธในการรกษาชวตและรางกายของบคคลนนเปนสทธ

ทบคคลทกคนมสทธอนชอบธรรมในการเลอกเขารกษาชวตและรางกายของตนในโรงพยาบาลหรอสถานทท

บคคลนนเชอวาสามารถรกษาชวตและรางกายของบคคลนนใหหายเปนปกตไดโดยเรว จาเลยท 2 และท 4

ไมมสทธทจะบงคบหรอเจาะจงใหโจทกท 3 จาตองเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาลของรฐอนมคาใชจายตา

กวาโรงพยาบาลเอกชนได

(ข) คาขาดประโยชนทามาหาไดระหวางเจบปวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 วรรคแรก “ในกรณทาใหเสยหายแกรางกาย

หรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไปและคาเสยหายเพอการทเสย

ความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแต บางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย”

“คาขาดประโยชนทามาหาไดระหวางเจบปวย” ไดแก คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถ

ประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวนในเวลาปจจบน เมอมการกระทาละเมดเปนเหตใหผอนไดรบความ

เสยหายแกรางกาย ผเสยหายจงตองพกรกษาตวในโรงพยาบาลในขณะหนงขณะใด ในชวงเวลาทตองพก

รกษาตวนนผเสยหายไมสามารถทามาหาได ผเสยหายจงสามารถฟองเรยกคาขาดประโยชนทามาหาได

ระหวางเจบปวย

ศาลฎกาเคยวนจฉยในประเดนดงกลาวเอาไวดงน

คาพพากษาศาลฎกาท 1052/2506 คาสนไหมทดแทนความเสยหายในกรณละเมด (อบตเหต

ทางรถยนตโดยสาร) นน รวมถงคารกษาพยาบาลบาดแผล คาประสาทพการ คาสงของทสญหายไประหวาง

สลบ แตไมรวมถงคาทตองขาดการเรยนแลวสอบไลตกและคาเลาเรยนทเสยไป

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

123

(ค) คาเสยความสามารถประกอบการงาน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 วรรคแรก “ในกรณทาใหเสยหายแกรางกาย

หรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไปและคาเสยหายเพอการทเสย

ความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย”

“คาเสยความสามารถประกอบการงาน” ไดแก คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถ

ประกอบการงานจากเหตทรางกายหรอประสาทพการอยางสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนน

และในเวลาอนาคตดวย เชน นกเปยโนแขนขาด อาจารยลนดวน และนกวงมาราธอนอาชพขาขาด เปนตน

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจเกยวกบคาเสยความสามารถในการประกอบการงานในอนาคต

ดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 2455/2519 ในการละเมดทาใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามย ผ

ตองเสยหายจะเรยกรองคาเสยหายอยางใดไดบางมบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

444,445,และ 446 ซงหาไดใหสทธแกบดาทจะเรยกรองเอาคาเสยหายเพอการทจะตองอปการะเลยงดบตร

ซงทพพลภาพเพราะถกกระทาละเมดตอไปในอนาคตไม

คาพพากษาศาลฎกาท 3345/2538 บดามารดาโจทกเดนทางไปเฝาดแลโจทกขณะทโจทกพก

รกษาตวอยทโรงพยาบาล เนองจากโจทกชวยตวเองไมไดแพทยไมใหเคลอนไหวเพราะหากหกลมจะเปน

อมพาต จาเปนตอง มผดแล คาเดนทางและคาทพกทบดามารดาโจทกใชจายไป จงเปนคาใชจายอนจาเปน

ในการรกษาพยาบาลโจทก โจทกมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนในสวนน คาขาดประโยชนทบดามารดา

โจทกไมไดประกอบการงานในระหวางทเฝาดแลรกษาโจทก มใชเปนคาเสยหายทโจทกพงเรยกรองไดจาก

ผทาละเมดตอโจทก ทาใหโจทกไดรบความเสยหายแกรางกายหรออนามย ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 444,445 และ 446

คาพพากษาศาลฎกาท 2341/2548 คาขาดประโยชนท มารดาของเดกชาย ด. ไมได

ประกอบการงานในระหวางทเฝาดแลรกษาเดกชาย ด. มใชคาเสยหายทเดกชาย ด. พงเรยกรองไดในกรณท

มผทาละเมดตอเดกชาย ด. ทาใหเดกชาย ด. ไดรบความเสยหายแกกายหรออนามยตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 444, 445 และ 446

คาพพากษาศาลฎกาท 67/2539 คาเสยหายจากการกระทาละเมดในกรณทผเสยหายไดรบ

อนตรายสาหสและทพพลภาพไดแกคารกษาพยาบาลคาขาเทยมคาเสยความสามารถในการประกอบการ

งานทงในปจจบนและอนาคตตามมาตรา 444 และคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตว

ปดเทพ อยยนยง

124

เงนตามมาตรา 446วรรคหนง ไดแก คาทตองทพพลภาพพการตลอดชวตตองทรมานรางกายและจตใจ

นอกจากนหากทรพยสนหายจากการกระทาละเมดกมสทธไดรบชดใชอกตางหาก จาเลยท 2 และท 4 ตาง

ฝายตางทาละเมดโดยมไดรวมกนแตละฝายจงไมตองรวมกนใชคาสนไหมทดแทนทงหมดแกโจทกคงรบผด

เฉพาะสวนของตนเทานน

คาพพากษาศาลฎกาท 5220/2539 กรณโจทกถกทาละเมดจนตองกลายเปนคนทพพลภาพ

คารกษาพยาบาลและคาใชจายในอนาคตคาจางคนขบรถยนตตลอดชวตคาเสยหายมใชตวเงนกรณเสยโฉม

และเสยบคลกภาพคาเสยความสามารถประกอบการงานในอนาคตและคาทกขทรมานเปนหนอนเกดแตมล

ละเมดซงศาลกาหนดคาเสยหายทโจทกไดรบความเสยหายมาแลวตงแตวนทาละเมดเมอโจทกฟองเรยก

คาเสยหายเปนเงนกอนแมจะขอคาเสยหายทคานวณในอนาคตเขามาดวยจาเลยกตองเสยดอกเบยนบแตวน

ทาละเมด

(ง) คาขาดแรงงานของบคคลภายนอก

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 445 “ในกรณทาใหเขาถงตาย หรอใหเสยหายแก

รางกาย หรออนามยกด ในกรณทาใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหาย มความผกพนตามกฎหมาย

จะตองทาการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอกนนไซร

ทานวาบคคลผจาตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอทเขา

ตองขาดแรงงานอนนนไปดวย”

เชนเดยวกนกบทกลาวไปแลวในตอนตน “คาขาดแรงงานของบคคลภายนอก” แบงไดเปน 3

กรณ คอ (ก) สามหรอภรรยาทชอบดวยกฎหมายสามารถเรยกคาขาดแรงงานของบคคลภายนอกได หาก

สามหรอภรรยาอกฝายถกทาละเมดใหเสยหายแกชวตหรอรางกายแลว สามหรอภรรยาอกฝายหนงยอม

ขาดแรงงานในครวเรอนและสามารถเรยกเอาคาขาดแรงงานของบคคลภายนอกจากผกระทาละเมดได (ข)

บดามารดาผใชอานาจปกครองบตรสามารถเรยกคาขาดแรงงานของบคคลภายนอกได หากบตรถกทา

ละเมดใหเสยหายแกชวตหรอรางกายแลว บดามารดาผใชอานาจปกครองกสามารถฟองรองเรยกคาขาด

แรงงานของบคคลภายนอกได และ (ค) นายจางประเภทอตสาหกรรมในครวเรอนสามารถเรยกคาขาด

แรงงานของบคคลภายนอกได หากลกจางถกทาละเมดใหเสยหายแกชวตหรอรางกายแลว โดยในระหวางท

ลกจางไดรบความเสยหายแกชวตหรอรางกายแลว นายจางประเภทอตสาหกรรมในครวเรอนกลบไมไดรบ

แรงงานตอบแทนจากลกจางและนายจางดงกลาวยงตองเสยคาใชจายสาหรบตวลกจาง นายจางประเภท

อตสาหกรรมในครวเรอนจงสามารถฟองรองเรยกคาขาดแรงงานของบคคลภายนอกได มคาพพากษาฎกาท

นาสนใจดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

125

คาพพากษาศาลฎกาท 1047/2522 โจทกมใชผถกทาละเมด หากเปนเพยงนายจางของผถก

ทาละเมด เปนบคคลภายนอก ทโจทกจะใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเอากบจาเลยท 1 ท 2 ไดตองม

กฎหมายรบรองสทธของโจทกคาเสยหายทโจทกเรยกรอง (คารกษาพยาบาล คาทาศพ คาทดแทน และ

คาชดเชย)ของผถกทาละเมดเปนเงนทโจทกจายใหลกจางตามคาสงของแรงงานจงหวด ผกพนกนตาม

กฎหมายแรงงานซงเปนคนละเรองกบคาสนไหมทดแทนทจาเลยท 1 ท 2 จะตองรบผดชดใชใหโจทกกรณท

ตองขาดแรงงานในมลละเมด

ตามฟองของโจทกไดความแลววา โจทกเปนนายจางของลกจางทไดรบอนตรายถงตายและ

บาดเจบเพราะการกระทาโดยประมาทของจาเลยท 1 ซงเปนลกจางกระทาไปในทางการทจางของจาเลยท

2 โจทกตองขาดแรงงานระหวางลกจางบาดเจบตองจายเงนเดอนระหวางลกจางปฏบตงานไมได โรงงาน

ตองหยดกจการเพราะขาดแรงงาน ถอไดวาโจทกเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 445 แลว จาเลยท 1 ท 2 จงตองรบผดในคาสนไหมทดแทนสวนน

คาพพากษาศาลฎกาท 5014/2533 ประเดนขอพพาทซงศาลชนตนและศาลอทธรณยงไมได

วนจฉยเมอเหนสมควรศาลฎกาวนจฉยปญหาเหลานนไปไดโดยไมตองยอนไปใหศาลชนตนวนจฉยใหม ข.

เปนลกจางของจาเลยท 1 และท 2 ขบรถยนตบรรทกทเอาประกนภยไวกบจาเลยท 3 ในทางการทจางของ

จาเลยท 1และท 2 โดยประมาทเลนเลอไปชนรถยนตท ส.ขบทาใหส.ไดรบบาดเจบตองพกรกษาตวไม

สามารถไปประกอบหนาทการงานใหโจทกไดตามปกต การกระทาละเมดของ ช. ดงกลาวเปนเหตใหโจทก

ตองขาดประโยชนจากแรงงานของ ส. ทง ๆ ทโจทกมหนาทตองจายเงนเดอนใหแก ส. ในระหวางนน โจทก

ยอมไดรบความเสยหาย ชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทนจากจาเลยทงสามตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 445 ประกอบดวยมาตรา 425 และ มาตรา 887 แมจาเลยท 3 จะจายคาขาดประโยชน

แรงงานให ส. ไปแลวและระหวางท ส.พกรกษาตวเนองจากถกรถชนส. มสทธลาปวยไดกตาม แตกไมตด

สทธโจทกซงเปนนายจาง ส.ทจะฟองเรยกคาขาดประโยชนจากแรงงานจากจาเลยอก โจทกเปนผทไดรบ

ความเสยหายเนองจากรถยนตบรรทกทจาเลยท 3 รบประกนภยคาจนไว จงชอบทจะไดรบคาสนไหม

ทดแทนจากจาเลยท 3 โดยตรง เกดเหตละเมดเมอเวลา 20 นาฬกาเศษของวนศกร ท 22กรกฎาคม 2526

ซงเปนชวงนอกเวลาราชการ ทจงหวดนครสวรรค ส. ไดรบบาดเจบมากคงไมสามารถไปรายงานเหตการณท

เกดขนใหผบงคบบญชาทราบไดในวนนนจงเชอวาโจทกซงมสานกงานอยทกรงเทพมหานครคงไมรถงการ

ละเมด และรตวจาเลยท 2ผจะพงตองชดใชคาสนไหมทดแทนในวนนน อยางเรวทสดโจทกจะรในวนเปดทา

การคอวนจนทรท 25 กรกฎาคม 2526 โจทกนาคดมาฟองวนท 23 กรกฎาคม 2527 คดโจทกจงไมขาด

อายความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 โจทกมใชผตองเสยหายโดยตรง แตเปนเพยง

ปดเทพ อยยนยง

126

นายจางทตองขาดแรงงานไปเทานน จงยงถอไมไดวาจาเลยผดนดนบแตเวลาททาละเมดและทางนาสบของ

โจทกกไมปรากฏวาจาเลยผดนดตงแตเมอใด โจทกจงไมมสทธคดดอกเบยกอนฟองคด

คาพพากษาศาลฎกาท 6905/2538 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 445 และ

มาตรา 1567 แสดงใหเหนวาหากบดาหรอมารดาซงเปนผใชอานาจปกครองไดมอบหนาทใหบตรทาการงาน

อนใดอนหนงในครวเรอนแลวปรากฏวามบคคลใดทาละเมดตอบตรซงมความผกพนตามกฎหมายทจะตอง

ทาการงานใหแกบดามารดาจนถงแกความตายผทาละเมดจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนคอคาขาดแรงงาน

ในครวเรอนใหแกบดามารดาทตองขาดแรงงานนนดวยและการฟองเรยกคาขาดแรงงานดงกลาวมใชการ

ฟองเรยกคาขาดไรอปการะตามมาตรา 443 วรรคสาม ขณะทผตายยงมชวตอยโจทกทงสองซงเปนบดา

มารดาผตายไดใหผตายชวยดาเนนกจการของบรษท ว. ทโจทกทงสองไดจดตงขนและโจทกทงสองเปนผม

อานาจกระทาการแทนบรษทแตบรษท ว. เปนนตบคคลตางหากการทผตายชวยดาเนนกจการของบรษท ว.

จะถอวาผตายชวยดาเนนกจการของโจทกทงสองหาไดไมและเมอผตายถงแกความตายโจทกทงสองตองจาง

บคคลภายนอกมาทางานแทนผตายกเปนการจางมาทางานใหแกบรษท ว.หากเปนกรณทตองขาดแรงงาน

บรษท ว. กคอบคคลทตองขาดแรงงานหาใชโจทกทงสองไมโจทกทงสองไมมอานาจฟองเรยกคาขาดแรงงาน

จากจาเลย

คาพพากษาศาลฎกาท 17950/2557 สาหรบคาขาดแรงงานไมใชคาขาดไรอปการะตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 วรรคสาม เมอไมปรากฏวาขณะผตายทงสองยงมชวตได

ชวยดาเนนกจการของโจทกท 4 โจทกท 4 จงไมสามารถเรยกคาขาดแรงงาน

(จ) คาสนไหมทดแทนอนมใชตวเงน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 “ในกรณทาใหเขาเสยหายแกรางกายหรอ

อนามยกด ในกรณทาใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความท

เสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนไดและไมตกสบไปถงทายาท เวนแต

สทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธ นนแลว

อนง หญงทตองเสยหายเพราะผใดทาผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรอง

ทานองเดยวกนน”

“คาสนไหมทดแทนอนมใชตวเงน” ไดแก ความเสยหายทไมอาจคานวณเปนราคาคาเงนได

เชน ความทนทกขทรมาน การเสยโฉมอยางถาวร เปนตน สวนสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความ

เสยหายดงกลาวถอเปนสทธเฉพาะตวของผเสยหายหรอผถกกระทาละเมดโดยแท จะโอนใหแกกนไมได

หรอไมตกทอดเปนมรดกไปยงทายาท มคาพพากษาฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

127

คาพพากษาศาลฎกาท 12498/2558 โจทกตองพการทางสมองเนองจากวณโรคขนสมองไม

สามารถชวยตนเองได คาสนไหมทดแทนทจาเลยจะตองรบผดตอโจทกไดแกคาเสยหายอนไมใชตวเงน คา

ทกขทรมานกายใจ คาทกขทรมานกายใจ คาทกขทรมานทางใจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 446 คารกษาพยาบาลทโจทกไดชาระไปในระหวางรกษาตวอยในโรงพยาบาลและทบาน คารกษา

ตวตอเนอง ตลอดจนคาจางบคคลอนดแลซงคาเสยหายโดยตรงพรอมดอกเบยอตรารอยละ 7.5 ตอป นบแต

วนละเมดตามฟอง

คาพพากษาศาลฎกาท 533/2552 เมอโจทกตองเสยความสามารถในการมองเหน เนองจาก

โจทกเสยตาขางซายทาใหไมสามารถมองภาพไดละเอยดและกวางเทาคนปกตถอวาเปนคาเสยหายอยางอน

อนมใชตวเงนตามทบญญตไวในมาตรา 446 วรรคหนงแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ผทาละเมด

จงตองรบผดใชคาเสยหายดงกลาว หาใชตองกาหนดเปนคารกษาพยาบาลไม และคาเสยหายทโจทกตอง

เสอมสขภาพอนามย ตองเสยโฉม ไดรบความเจบปวดทรมานเปนคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยาง

อนอนมใชตวเงน โจทกมสทธเรยกไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 446 วรรคหนง

คาพพากษาศาลฎกาท 6092/2552 คาทนทกขทรมานระหวางเจบปวย คาเสยสมรรถภาพใน

การมองเหนและคาสญเสยความสวยงาม ถอเปนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ซงโจทกจงมสทธ

เรยกไดโดยไมตองคานงวาโจทกประกอบอาชพดวยหรอไม

คาพพากษาศาลฎกาท 2580/2544 โจทกเปนหญง รบราชการเปนอาจารย โดยตาแหนง

หนาทตองพบปะผคนจานวนมากแตตองเสยบคลกภาพ ใบหนาเสยโฉมเนองจากหนงตาแหวงเหนตาขาว

มากกวาปกต ยอมเปนความทกขทรมานทโจทกรสกไดอยตลอดเวลาตราบจนความเสยโฉมดงกลาวจะไดรบ

การแกไข คาทโจทกตองทนทกขทรมานกบคาทโจทกตองสญเสยบคลกภาพตงแตจาเลยผาตดโจทกจน

โจทกตองไดรบการผาตดแกไขถอเปนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยมาตรา 446 วรรคแรก

คาพพากษาศาลฎกาท 75/2538 คาเสยหายเพราะเหตทโจทกตองทพพลภาพตลอดชวตโดย

ระบบประสาทไมสามารถควบคมการขบถายไดเสยสมรรถภาพทางเพศและไมสามารถเดนไดกบคาเสยหาย

ทโจทกตองทนทกขทรมานจากการทพพลภาพตลอดชวตเปนคาเสยหายอนมใชตวเงนทงสองกรณอน

เนองมาจากเหตทตางกนจงแยกจานวนใหชดใชตามเหตทแยกออกจากกนเปนแตละเหตได

ปดเทพ อยยนยง

128

6.2.2.3 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายแกชอเสยง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 447 “บคคลใดทาใหเขาตองเสยหายแกชอเสยง

เมอผตองเสยหายรองขอศาลจะสงใหบคคลนนจดการตามควรเพอทาใหชอเสยงของผนนกลบคนดแทนให

ใชคาเสยหายหรอทงใหใชคาเสยหายดวยกได”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 447 เร อง “คาสนไหมทดแทนของการหมน

ประมาททางแพงตาม มาตรา 423” เมอมการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรง

เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอน หรอเปนทเสยหายแกทางทามาหาไดหรอทางเจรญ

ของเขาโดยประการอน ศาลจะสงใหบคคลนนจดการตามควรเพอทาใหชอเสยงของผนนกลบคนดแทนใหใช

คาเสยหายหรอทงใหใชคาเสยหายดวยกได เปนเรองของดลพนจศาลทจะพเคราะหถงพฤตการณและความ

รายแรงจากการกระทาการหมนประมาททางแพง และวธการเยยวยาใหผถกกระทาละเมดหรอผเสยหาย

กลบคนสฐานะเดม

มคาพพากษาฎกาทนาสนใจเกยวกบคาสนไหมทดแทนกรณทาใหบคคลอนตองเสยหายแก

ชอเสยงดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 121/2539 การละเมดช อเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอน

บทบญญตมาตรา 423 และ 447 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกาหนดใหผกระทาละเมดชดใชคา

สนไหมทดแทนแกเขาเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน และศาลอาจสงใหผกระทาละเมด

จดการตามควรเพอใหชอเสยงของผนนกลบคนดเทานนทโจทกขอใหเพกถอนทะเบยนชอหางหนสวนจากด

จาเลยท 1 เปนกรณทบทบญญตมาตราดงกลาวมไดใหความคมครองไว ศาลไมอาจพพากษาใหโจทกถอน

คาขอดงกลาวได

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

129

บทท 7

นรโทษกรรม

“นรโทษกรรม” ไดแก การกระทาละเมดทกอใหเกดความเสยหายแกผอ น ซงกฎหมาย

ละเมดทางแพงบญญตไววาผกระทาละเมดไมตองชดใชคาสนไหมทดแทน เชน การกระทาการปองกนโดย

ชอบดวยกฎหมาย การกระทาตามคาสงอนชอบดวยกฎหมาย กลาวอกนยหนงกฎหมายยกเวนใหผกระทา

ละเมดไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบผเสยหายหรอใหชดใชคาสนไหมทดแทนนอยกวาความ

เสยหายทเกดขนจรง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดวางหลกเกณฑเรอง “นรโทษกรรม” เอาไวในมาตรา

449 ถง 452 มประเดนศกษาดงตอไปน

7.1 การปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 449 วรรคแรก “บคคลใดเมอกระทาการปองกน

โดยชอบดวยกฎหมาย กดกระทาตามคาสงอนชอบดวยกฎหมายกด หากกอใหเกดเสยหาย แกผอนไซรทาน

วาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68 “ผใดจาตองกระทาการใดเพอปองกนสทธของตนหรอ

ของผอนใหพนภยนตรายซงเกดจากการประทษรายอนละเมดตอกฎหมาย และเปนภยนตรายทใกลจะถง

ถาไดกระทาพอสมควรแกเหต การกระทานนเปนการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผนนไมมความผด”

7.1.1 กรณมสทธในการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย

“สทธในการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย” ไดแก สทธในการกระทาการอยางหนงอยางใด

เพอปองกนสทธของตนหรอของผอนใหพนภยนตรายซงเกดจากการประทษรายอนละเมดตอกฎหมาย และ

เปนภยนตรายทใกลจะถง หากการกระทานนเปนการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผนนไมมความผด

(เทยบเคยงกบหลกเกณฑมาตรา 68 แหงประมวลกฎหมายอาญา) กลาวอกนยหนงตองมการประทษรายอน

ละเมดตอกฎหมายทเกดจากการกระทาของบคคลอนและผมสทธปองกนตนดงกลาวตองมสทธดงกลาวอย

จงจะอางสทธปองกนตนได หรอหากเปนกรณของความรบผดอนเกดจากทรพยและหากเขาหลกเกณฑตาม

ปดเทพ อยยนยง

130

องคประกอบของมาตรา 433 หรอมความเสยหายเกดขนตามมาตรา 434 และ 436 แลว กยอมถอวาม

บคคลเปนผกระทา ผถกกระทาละเมดหรอผเสยหายมสทธปองกนตนตามมาตรา 449

7.1.2 กรณไมมสทธในการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย

แตถา “ไมมสทธปองกนตนโดยชอบดวยกฎหมายมาตงแตแรก” กไมมเหตทจะอางสทธ

ปองกนตนได หากไปกระทาละเมดหรอกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนแลว จะมาอางสทธปองกนตน

โดยชอบดวยกฎหมายเพอรบนรโทษกรรมไมได มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 1843/2522 ตกของโจทกและจาเลยอยหางกน 2 เมตร 50 เซนตเมตร

ชองวางระหวางตกเปนทดนของจาเลย จาเลยจงชอบทจะใชประโยชนในทดนของจาเลยได การทฝาผนงตก

ของโจทกชดกบเขตทดนของจาเลยน โจทกยอมคาดหมายไดวาฝาผนงตกของโจทกตองมสภาพเปนกาแพง

รวกนเขตทดนโจทกและจาเลย เปนธรรมดาทการวางสงของของจาเลยในทดนของจาเลยอาจจะไปตดกบฝา

ผนงตกของโจทกได การทจาเลยใชประโยชนจากฝาผนงตกนโดยไมปรากฏวาทาใหโจทกเสยหายประการใด

จงไมเปนการละเมดสทธของโจทก

เมอฝาผนงตกของโจทกสงกวาอาคารของจาเลย จงเปนธรรมดาทนาฝนจากหลงคาและฝา

ผนงตกของโจทกยอมจะไหลลงไปสทรพยสนของจาเลย ทาใหทรพยสนของจาเลยเสยหายโจทกจะตอง

จดการปองกนหรอแกไข แตโจทกมไดจดการฉะนน การทจาเลยพอกปนซเมนตเชอมหลงคาของจาเลยกบ

ผนงตกของโจทกจงเปนการปองกนความเสยหายอนจะเกดขนแกจาเลย หาใชจาเลยใชสทธไมสจรตมแตจะ

เกดความเสยหายแกโจทกประการใดไม

คาพพากษาศาลฎกาท 1498-1499/2529 เมอจาเลยท 6 ทารวปดกนทางพพาทซงเปนทาง

สาธารณะเปนเหตใหโจทกท 2 ใชทางพพาทเขาออกบานของโจทกท 2 ไมได กอใหเกดความเสยหายแก

โจทกท 2 ใชทางพพาทเขาออกบานของโจทกท 2 ไมได กอใหเกดความเสยหายแกโจทกท 2 การทโจทกท

2 รอรวทจาเลยท 6 ปดกนออก เพอจะไดใชทางพพาทตอไป จงเปนการกระทาเพอปองกนความเสยหาย

โดยชอบดวยกฎหมายแมจะกอใหเกดความเสยหายแกจาเลยท 6 โจทกท 2 กไมตองรบผดใชคาสนไหม

ทดแทน

7.1.3 การใชสทธปองกนโดยชอบดวยกฎหมายตองสมควรแกเหต

“การใชสทธปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย” ตามมาตรา 449 วรรคแรก ตองเปนการใชสทธ

กระทาการอยางหนงอยางใดเพอปองกนสทธของตนหรอของผอนใหพนภยนตรายท “สมควรแกเหต” หาก

“เกนสมควรแกเหต” หรอ “เกนสดสวนกบภยอนตรายทเกดขนแลว” กไมถอวาเปนการปองกนตนโดย

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

131

ชอบดวยกฎหมาย สวนหากฝายไหนกอยงหยอนไปกวากนแลว “ผเปนตนเหตมสวนผด” กตองแบงสวนรบ

ผดตามมาตรา 442 และมาตรา 223 ดวย (มาตรา 442 “ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะความผดอยาง

หนงอยางใดของผตองเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหนาบทบญญตแหงมาตรา 223 มาใชบงคบโดย

อนโลม”)

คาพพากษาศาลฎกาท 144/2492 ในคดเรยกคาเสยหายคาสกรทสกรเขาไปกนผลไมในไรเขา

เสยหาย เจาของไรใชปนยงสกรตายนน เมอปรากฏวาเจาของสกรปลอยปละละเลยสกรเขาไปในไรของเขา

บอย ๆ เปนการมสวนในการผดอยดวย ศาลมอานาจลดคาเสยหายใหตามสมควร ตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 442

7.2 การกระทาตามคาสง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 449 วรรคสอง “ผตองเสยหายอาจเรยกคาสนไหม

ทดแทนจากผเปนตนเหตใหตองปองกนโดยชอบดวยกฎหมายหรอจากบคคลผใหคาสงโดยละเมดนนกได”

“คาสง” ไดแก คาสงทออกโดยเจาพนกงานหรอเจาพนกงานเปนผออกคาสง เปนคาสงทาง

ปกครองทมสภาพบงคบ ผรบคาสงไมวาจะเปนเจาพนกงานทเปนผใตบงคบบญชากดหรอเปนราษฎรคน

หนงกด จะตองปฏบตตามคาส งดงกลาว หากไมไดปฏบตตามคาส งดงกลาวแลวเจาพนกงานทเปน

ผใตบงคบบญชาหรอราษฎรคนหนงคนใดอาจมความผด

7.2.1 คาสงทชอบดวยกฎหมาย

“คาสงทชอบดวยกฎหมาย” คอ คาสงของเจาหนาททชอบดวยกฎหมายและคาสงดงกลาวม

ความไดสดสวนหรอมความเหมาะสมระหวางประโยชนของรฐหรอเอกชนรายหนงรายใดพงไดรบกบ

ผลกระทบทเอกชนอกรายหนงจะไดรบ

7.2.2 คาสงทไมชอบดวยกฎหมาย

“คาสงทไมชอบดวยกฎหมาย” คอ คาสงของเจาหนาทท ไมชอบดวยกฎหมายและคาสง

ดงกลาวเปนการเกนสดสวนหรอมความไมเหมาะสมระหวางประโยชนของรฐหรอเอกชนรายหนงรายใดพง

ไดรบกบผลกระทบทเอกชนอกรายหนงจะไดรบ

หากเปนคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย ผรบคาสงตองไมรวาคาสงดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย

หากรวาคาสงดงกลาวไมชอบดวยกฎหมายแลว จะมาอางนรโทษกรรมหาไดไม (และอาจตองรวมรบผดตาม

ปดเทพ อยยนยง

132

มาตรา 432) กลาวอกนยหนงผรบคาสงตองเชอวาตนมหนาทจะตองกระทาหรอเชอโดยสจรตวาตนมหนาท

ตองกระทา มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 406/2504 โจทกจาเลยแยงการครอบครองทชายตลงทนาทวมถง

นายอาเภอบอกใหโจทกยกใหจาเลยเสย และอนญาตใหจาเลยลอมรวได ตอมาอก 2-3 วน โจทกเอาตนนน

ไปปลกในทพพาท จาเลยไดไปรองตอนายอาเภออก นายอาเภอสงใหจาเลยถอนไดจาเลยจงถอนตนนนทง

ดงน ถอไดวาจาเลยกระทาตามคาสงของนายอาเภออนชอบดวยกฎหมายไมเปนการเกนสมควร จาเลยจงไม

ตองรบผดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 449

คาพพากษาศาลฎกาท 5774/2530 การทจาเลยเขาไปขดลอกสระนาซงอยในเขตโฉนดทดน

ของโจทกโดยเขาใจวาเปนทสาธารณประโยชน แมจะไมมความผดทางอาญา เนองจากขาดเจตนา แตขณะ

เกดเหตโจทกครอบครองทาประโยชนอย ทงโจทกไดหามปรามและยงไดแจงใหเจาพนกงานตารวจมาหาม

ปรามแลว จาเลยกยงไมยอมหยดกระทาการสบนาและขดดนในสระนา ทาใหทรพยสนของโจทกไดรบความ

เสยหายถอวาเปนการกระทาละเมดตอโจทก จาเลยท 7 เปนลกจางของกรมชลประทาน ไดรวมกระทาการ

กบจาเลยอนตามคาสงของผบงคบบญชาโดยเขาใจวาเปนการชวยเหลอวด ถอไดวากระทาตามคาสงอน

ชอบดวยกฎหมาย แมการกระทาของจาเลยท 7 ทาใหโจทกเสยหายจาเลยท 7 กไดรบนรโทษกรรมตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 449 วรรคแรก จาเลยท 7 ไมตองรวมรบผดชดใชคาเสยหายให

โจทก

คาพพากษาศาลฎกาท 609/2494 ปลดอาเภอบอกใหกานนขดนาจองถนนเพอสาธารณะ

ประโยชนเมอไมปรากฏวาปลดอาเภอผนนมอานาจตามกฎหมายทจะสงไดเชนนนและปรากฏวานาทขดนน

เปนนาของผอน กานนขดทงทรวาเจาของจะเสยหายดงน แมกานนจะทาตามคาสงปลดอาเภอ กเปนการ

ละเมดตอเจาของนาเจาของนามสทธฟองกานนใหทาใหพนดนดตามเดมได

7.3 การกระทาดวยความจาเปนเพอปองกนภยอนตราย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 450 บญญตวา “ถาบคคลทาบบสลาย หรอ

ทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบาบดปดปองภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน ทานวาไมจาตอง

ใชคาสนไหมทดแทน หากความเสยหายนนไมเกน สมควรแกเหตภยนตราย

ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบาบดปดปองภยนตรายอนมแก

เอกชนโดยฉกเฉน ผนนจะตองใชคนทรพยนน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

133

ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะปองกนสทธของตนหรอของ

บคคลภายนอกจากภยนตรายอนมมาโดย ฉกเฉนเพราะตวทรพยนนเองเปนเหต บคคลเชนวานหาตองรบ

ผด ใชคาสนไหมทดแทนไม หากวาความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหต แตถาภยนตรายนนเกดขนเพราะ

ความผดของบคคลนนเองแลว ทานวาจาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนให”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 67 บญญตวา “ผใดกระทาความผดดวยความจาเปน

(1) เพราะอยในทบงคบ หรอภายใตอานาจซงไมสามารถหลกเลยงหรอขดขนได หรอ

(2) เพราะเพอใหตนเองหรอผอนพนจากภยนตรายทใกลจะถงและไมสามารถหลกเลยงใหพน

โดยวธอนใดได เมอภยนตรายนนตนมไดกอใหเกดขนเพราะความผดของตน

ถาการกระทานนไมเปนการเกนสมควรแกเหตแลว ผนนไมตองรบโทษ”

“การกระทาความผดดวยความจาเปน” หมายถง การกระทาความผดดวยความจาเปน (ก)

เพราะอยในทบงคบ หรอภายใตอานาจ ซงไมสามารถหลกเลยงหรอขดขนได หรอ (ข) เพราะเพอใหตนเอง

หรอผอนพนจากภยนตรายทใกลจะถงและไมสามารถหลกเลยงใหพนโดยวธอนใดได เมอภยนตรายนนตน

มไดกอใหเกดขนเพราะความผดของตน ถาการกระทานนไมเปนการเกนสมควรแกเหตแลว ผนนไมตองรบ

โทษ นนหมายความวาการกระทาความผดดวยความจาเปนนนกฎหมายยกเวนโทษให กลาวอกนยหนงการ

กระทาความผดดวยความจาเปนนนยงคงเปนความผดอย เพยงแตกฎหมายยกเวนโทษให (เทยบเคยง

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 67)

การกระทาดวยความจาเปนเพอปองกนภยอนตราย มได 3 ประการ (ก) ภยนตรายซงมมา

เปนสาธารณะโดยฉกเฉน (มาตรา 450 วรรคแรก) (ข) ภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน (มาตรา 450

วรรค) และ (ค) ปองกนสทธของตนหรอของบคคลภายนอก (มาตรา 450 วรรค)

ก. “ภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน” (มาตรา 450 วรรคแรก) ไดแก ภยอนตราย

ตอสาธารณะ ไมใชภยอนตรายตอบคคลหนงบคคลใด ภยสาธารณะตอสาธารณะโดยฉกเฉนเชนวาน

ผกระทาไมตองชดใชคาสนไหมทดแทน มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 594/2492 จาเลยพาราษฎรไปขดรองชกนาในเขตตนาของโจทก ทา

ใหเนอทนาของโจทกพงเสยหาย แตจาเลยกระทาเพอปองกนมใหนาในลาหวยนาแกนทาลายฝายหลวงอน

เปนเหมองสาธารณะซงจะทาใหเกดเสยหายแกนาราษฎรมากมายหลายตาบล ดงน จาเลยหาไดมเจตนาท

จะมใหโจทกครอบครองทพพาทโดยความปกตสขแตประการใดไม หากแตจาเลยไดกระทาไปเพอบาบด

ปองกนภยนตรายแกสาธารณะอนแลเหนอยวาจะเกดขนเทานน การกระทาของจาเลยจงไมเปนความผด

ปดเทพ อยยนยง

134

ฐานบกรกตามหลกเกณฑในมาตรา 327 และจาเลยยอมไมมผดตามมาตรา 328 และการเสยหายทจะ

เกดขน ยอมนบไดวา เปนภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน ซงบคคลอาจทาบบสลายหรอทาลาย

ทรพยสงใดสงหนง เพอจะบาบดปดปองภยนตรายนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 450

และการทจาเลยกระทาน กไมเกนสมควรแกเหตจะวาจาเลยไมมอานาจทจะทาไดโดยชอบดวยกฎหมาย

ไมได การกระทาของจาเลยไมเปนผดฐานทาใหเสยทรพยตามกฎหมายลกษณะอาญามาตรา 324 อกดวย

ข. “ภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน” (ตามมาตรา 450 วรรคสอง) หมายถง ภยอนตราย

ตอเอกชนโดยฉกเฉนนน แตไมใชเกดกบสาธารณะชน สวนทรพยนนตองมไดกอใหเกดความเสยหาย

เมอเกดภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน ผกระทาตองใชคนทรพย สวนการใชคนทรพย

สามารถจาแนกไดเปน 2 กรณดวยกน (ก) กรณทรพยบบสลายทงหมดตองใชราคาทงหมด (ข) กรณทรพย

บบสลายเพยงบางสวน กตองใชราคาเฉพาะสวนทบบสลายหรอทาใหสวนทบบสลายนนกลบคนด

ค. “การทาลายทรพยเพอปองกนสทธของตนหรอของบคคลภายนอก” (ตามมาตรา 450

วรรคสาม) หมายถง การทาใหสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพยบบสลายหรอถกทาลาย เพราะตวทรพย

นนเปนตนเหตหรอตวทรพยนนไดกอภยขนเอง ผกระทาไมตองชดใชคาสนไหมทดแทนหากไดกระทาไป

พอสมควรแกเหต แตหากไดกระทาไปเกนสมควรแกเหตแลว ผกระทาตองชดใชคาสนไหมทดแทน มคา

พพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 3347/2516 มาผของโจทกตามเขาไปสดมาตวเมยของจาเลยท 1 ทใต

ถนบานของจาเลยท 1 มาจาเลยท 1 ขดขนและเตะมาโจทกซงเปนเหตใหทรพยสนของจาเลยท 1 เสยหาย

โดยจาเลยท 1 ไมไดยนยอมดวยถอไดวาเปนภยนตรายอนมมาโดยฉกเฉน การทจาเลยทงสามไดรวมกนใช

ไมตมาของโจทกโดยจาเลยท 1 ขอรอง นบวาเปนการกระทาโดยจาเปนเพอปองกนสทธของจาเลยท 1 ซง

จาเลยควรจะใชไมตเพยงเทาทจะไลมาของโจทกออกไปจากเขตบานของจาเลยท 1 เทานน แตจาเลย

รวมกนใชไมตมาของโจทกบาดเจบจนถงตาย จงเปนการเกนสมควรแกเหต จาเลยทงสามตองรบผดชดใชคา

สนไหมทดแทนแกโจทก

7.4 การปองกนสทธ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 “บคคลใชกาลงเพอปองกนสทธของตน ถา

ตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนทชวยเหลอใหทนทวงทไมไดและถามไดทาในทนใดมภยอยดวยการ

ทตนจะไดสมดงสทธนน จะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคา

สนไหมทดแทนไม

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

135

การใชกาลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาตองจากดเครงครดแตเฉพาะทจาเปนเพอจะ

บาบดปดปองภยนตรายเทานน

ถาบคคลผใดกระทาการดงกลาวมาในวรรคตน เพราะหลงสนนษฐานพลาดไปวามเหตอน

จาเปนทจะทาไดโดยชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผนนจะตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลอน

แมทงการทหลงพลาดไปนนจะมใชเปนเพราะความประมาทเลนเลอของตน”

“การปองกนสทธของตน” (บางตาราเรยกวา “การปองกนสมดงสทธ”) หมายถง การปองกน

ดวยการชวยตวเองตามสทธทมอยหรอใหสมดงสทธทมอย หากปลอยใหเนนชาไป อาจเปนเหตใหทสญสน

สทธดงกลาว เชน การใชกาลงขบไลผบกรก มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 768/2521 รถยนตพพาทเปนของโจทก นองชายโจทกเชาไปขบ

รบจางชกลากไมใหบรษทจาเลยท 3 โดยนองชายโจทกไดเบกเงนคาจางลวงหนาไปจากจาเลยท 3 แลวยง

ชกลากไมใหไมครบตามจานวนเงนทขอเบกลวงหนาไปตอมาโจทกตองการใชรถยนตพพาท จงใหนองชาย

โจทกพาคนไปขบรถยนตพพาทไปเสยจากบรษทจาเลยท 3 จาเลยท 1 เปนพนกงานของบรษทจาเลยท 3 ม

หนาทควบคมรถยนตบรรทกไมรอยแลววารถยนตพพาทเปนของโจทก ไดไปขอกาลงตารวจตดตามไปยด

รถยนตพพาทไวโดยคานงอยแตอยางเดยววานองชายโจทกยงตดคางหนสนบรษทจาเลยท 3 อย ดงน การ

กระทาของจาเลยท 1 เปนการกระทาทมชอบดวยกฎหมายและเปนเหตใหโจทกเสยหาย ถอวาเปนการ

ละเมดตอโจทก ตองรบผดในความเสยหายทเกดจากการกระทานน เมอจาเลยท 1 เปนลกจางจาเลยท 3

ไดกระทาละเมดตอโจทกในระหวางททาหนาทเพอประโยชนของบรษทจาเลยท 3 จาเลยท 3 จงตองรบผด

ในความเสยหายซงเกดจากผลของการละเมดทจาเลยท 1 กอขนในฐานะเปนผแทนนตบคคลตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 กรณไมตองดวยขอยกเวนตามมาตรา 451 สวนจาเลยท 4 ซงเปนเจา

พนกงานตารวจไดตดตามรถยนตพพาทไปกบจาเลยท 1 และแจงใหเจาพนกงานตารวจอกทองทหนงยด

รถยนตพพาทไว เมอปรากฏวาไดกระทาไปตามคาสงของผบงคบบญชาโดยสจรตใจจงไมตองรบผดเปน

สวนตว

7.5 การปองกนสตว

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 452 “ผครองอสงหารมทรพยชอบทจะจบสตว

ของผอนอนเขามาทาความเสยหายในอสงหารมทรพยนน และยดไวเปนประกนคาสนไหมทดแทนอนจะพง

ตองใชแกตนไดและถาเปนการจาเปนโดยพฤตการณ แมจะฆาสตวนนเสยกชอบทจะทาได

แตวาผนนตองบอกกลาวแกเจาของสตวโดยไมชกชา ถาและหาตวเจาของสตวไมพบผทจบ

สตวไวตองจดการตามสมควรเพอ สบหาตวเจาของ”

ปดเทพ อยยนยง

136

“การปองกนสตว” หมายถง การปองกนไมใหสตวเขามาสรางความเสยหายแกผ ครอง

อสงหารมทรพย (เปนผมอานาจปองกนสตวตามมาตราน เชน เจาของ ผเชา และผอาศย) ซงทรพยท

เสยหายเปนไดทงสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย แลวการปองกนสตวตามมาตรา 425 ตองเปนกรณท

สตวเขามาทาความเสยหายในอสงหารมทรพย ผครอบครองอสงหารมทรพยจงสามารถจบและยดเปนสตว

เอาไวเปนประกนคาสนไหมทดแทนได มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 144/2492 เจาของไรไดใชปนยงสกรทเขามากนผลไมในไร ปรากฏวา

เปนสกรบานไมดราย มทางทจะจบกมโดยละมอมได และตามรปเรองเจาของไรยงไปโดยโทสะ จงไมเปนนร

โทษกรรมและตองรบผดในคาสนไหมทดแทน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

137

บทท 8

อายความ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 “สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมล

ละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตอง

ใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบปนบแตวนทาละเมด

แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญา และม

กาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ”

8.1 อายความในมลละเมด

“อายความ” ไดแก อายความฟองรองเรยกคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนในมลละเมด

8.1.1 อายความทวไป

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคแรก “สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกด

แตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพง

ตองใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบปนบแตวนทาละเมด”

“อายความทวไป” ไดแก อายความในการฟองเรยกคาเสยหายในมลละเมดตามมาตรา 448

วรรคแรกซงมาตรานไดวางหลกเกณฑเกยวกบ “การขาดอายความ” กลาวอกนยหนงมาตรานไดระบ

ระยะเวลาของการขาดอายความ ททาใหผเสยหายหรอผตองเสยหายทราบถง “กาหนดเวลาขาดอายความ”

อกทงยงทาใหทราบตอไปวาจะม “การนบอายความฟองเรยกคาเสยหายจากมลละเมด” อยางไรและ “การ

ขาดอายความฟองเรยกคาเสยหายจากมลละเมด” เปนเชนไร “กาหนดเวลาขาดอายความ” ในการเรยก

คาเสยหายในมลละเมดตามมาตรา 448 วรรคแรกประกอบดวย (ก) หามฟอง (ขาดอายความ) เมอพน 1 ป

นบแตผเสยหายรถงการละเมด และรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอ (ข) หามฟอง (ขาดอายความ)

เมอพน 10 ป นบแตวนทาละเมด

ปดเทพ อยยนยง

138

“อายความ 1 ป” ไดแก กาหนดอายความ 1 ป นบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและ

รตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน ถาตองเสยหายรถงการละเมด แตรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน

อายความ 1 ป กยงไมเรมนบ

คาพพากษาศาลฎกาท 507/2535 คณะกรรมการสอบสวนหาผรบผดทางแพงของโจทกได

สอบสวนแลวมความเหนวา ไมสมควรมผหนงผใดตองรบผดชดใชคาเสยหาย เพราะเปนเหตสดวสย โจทก

จงไมอาจรถงการละเมดและรตว ผจะพง ตองใชคาสนไหมทดแทนได เมอกระทรวงการคลงแจงความเหน

ของคณะกรรมการสอบสวนหาผรบผดทางแพง ซงตงขนโดยคณะรฐมนตร ใหโจทกทราบวาจาเลยขบรถโดย

ประมาทตองรบผดทางแพงวนใด จง ถอไดวาโจทกทราบเหตละเมดและรตวผจะพงตองใช คาสนไหม

ทดแทนในวนนน โจทกฟองคดภายในหนงป คดโจทกจง ยงไมขาดอายความ

คาพพากษาศาลฎกาท 4834/2543 โจทกฟองจาเลยเรยกคาเสยหายอนเกดจากมลละเมด

จากการทจาเลยยนฟองขบไลโจทกและบรวารพรอมกบเรยกคาเสยหาย โจทกยนคาใหการวาทดนโจทกอย

นอกเขตทดนจาเลย มลละเมดเกดจากการทจาเลยยนฟองโจทกเทานนการทศาลดาเนนกระบวนพจารณา

ตอมาภายหลงเปนเพยงผลทเกดขนจากการยนฟองคดอนเปนมลละเมด มใชการกระทาละเมดตอเนอง

จนถงวนทจาเลยยนคารองขอถอนฟอง เมอโจทกยนคาใหการแกคดเมอวนท 16 มกราคม 2539 แสดงวา

โจทกรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทนนบแตนน โจทกฟองคดเมอวนท 30 เมษายน

2540 เกนกาหนด 1 ป คดโจทก จงขาดอายความ

8.1.2 อายความอนมมลความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญารวมอยดวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคสอง “แตถาเรยกรองคาเสยหายในมล

อนเปนความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญา และมกาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานน

ไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ”

“อายความอนมมลความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญารวมอยดวย” หมายถง อาย

ความฟองเรยกคาเสยหายจากมลละเมด ซงมความผดตามกฎหมายลกษณะอาญาและเขาองคประกอบของ

กฎหมายอาญาทจะตองรบโทษทางอาญารวมอยดวย อนเปนไปตามหลกเกณฑของมาตรา 448 วรรคสอง ท

วางหลกเอาไววา “อายความไหนยาวกวากน ใหนาอายความนนมาบงคบใช” กลาวคอ (ก) ถาอายความ

ละเมดทางแพงยาวกวา ใหนาอายความละเมดทางแพงมาบงคบใช หรอ (ข) ถาอายความทางอาญายาวกวา

ใหนาอายความทางอาญามาบงคบใช มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 383/2497 การเรยกรองคาเสยหายในฐานละเมด ในมลอนเปน

ความผดตามกฎหมายลกษณะอาญา ใหนบอายความทางอาญาทยาวกวาประมวลกฎหมายแพงและ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

139

พาณชย ตาม มาตรา 448 วรรคสองนนหมายความเฉพาะการเรยกรองจากตวผกระทาผดหรอผรวมในการ

กระทาผดโดยเฉพาะมไดหมายความถงผอนทมไดมสวนรวม ในการกระทาผดดวย(ประชมใหญ ครงท 1, 2,

3/97)

คาพพากษาศาลฎกาท 4126/2540 จาเลยถกพนกงานอยการฟองเปนคดอาญาในขอหา

รวมกบพวกบกรกตกแถวพพาท และทาใหเสยทรพยโดยทบทาลายสวนตาง ๆของตกแถวพพาทไดรบความ

เสยหาย ซงโจทกในฐานะผเสยหายไดเขาเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการในคดนดวย คดนโจทกฟองอาง

วา จาเลยกระทาละเมดโดยเขาไปครอบครองและทบทาลายตกแถวพพาทไดรบความเสยหาย จงเปนคด

แพงเกยวเนองกบคดอาญา เมอคดอาญาดงกลาว ศาลอทธรณไดมคาพพากษาถงทสดแลวโดยวนจฉย

ขอเทจจรงวาจาเลยกระทาผดตามฟองคดนจงตองถอตามขอเทจจรงทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา

ดงกลาว ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 จงฟงไดวาจาเลยเปนผกระทาละเมดตอ

โจทก เมอคดนเปนการฟองเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามประมวลกฎหมายอาญา จง

ตองใชอายความทางอาญาซงยาวกวามาบงคบ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรค

สองซงตามบทมาตราทจาเลยถกฟองวากระทาผดอาญานน มโทษสงสดจาคกไมเกนหาป จงมอายความสบ

ป ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 95(3) ปญหาวาโจทกเสยหายเพยงใดนน เมอโจทกและจาเลยตางนา

สบโตแยงกนจนไมอาจรบฟงเปนยตไดเชนน ศาลยอมมอานาจใชดลพนจกาหนดคาเสยหายใหตามท

เหนสมควรได จาเลยไมไดนา ส. และ ม. เขาเบกความเปนพยานภายในเวลาทศาลชนตนกาหนด ประกอบ

กบโจทกไดอางสงคาเบกความของพยานทง 2 ปาก ทไดเบกความไวในคดอายาเปนพยานตอศาลซงจาเลย

ไมไดโตแยงคดคานความถกตองของคาเบกความดงกลาวอกทงจาเลยแถลงตอศาลชนตนวาประสงคจะ

สบพยาน 2 ปากนในประเดนเรองคาเสยหาย ดงนน เมอปรากฏวาพยานทง 2 ปากเปนเพยงผทเชาไปทา

การรอถอนตกแถวพพาทของโจทกมใชเปนผททาการซอมแซมตกแถวพพาทของโจทก มใชเปนผททาการ

ซอมแซมตกแถวพพาทจงไมสมควรทจะนามาเปนพยานในการประเมนคาเสยหาย ทงยงเปนพยานท

ฟมเฟอยและไมจาเปนแกคดดวย ทศาลชนตนมคาสงใหงดสบพยานจาเลยดงกลาวจงชอบแลว

คาพพากษาศาลฎกาท 321/2550 การเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตาม

ประมวลกฎหมายอาญา ซงใหนบอายความทางอาญาทยาวกวาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 448 วรรคสอง นนหมายความเฉพาะการเรยกรองจากตวผกระทาผดหรอผรวมในการกระทาผด

โดยเฉพาะ มไดหมายถงผอนทไมไดรวมในการกระทาความผดดวย การเรยกรองคาเสยหายเอาแกจาเลยท

2 ซงเปนนายจาง จงตองใชอายความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 448 วรรคหนง เมอ

จาเลยท 2 ใหการตอสวา เหตคดน เกดขนเมอวนท 20 กมภาพนธ 2542 แตโจทกมาฟองเรยกคาเสยหาย

ในกรณละเมดเมอวนท 22 เมษายน 2545 หลงเกดเหตเปนเวลา 3 ปเศษ ฟองโจทกจงขาดอายความ ยอม

ปดเทพ อยยนยง

140

เปนการแสดงเหตแหงการขาดอายความใหเปนทเขาใจแลววา นบแตวนเกดเหตละเมดถงวนฟองคดโจทก

ขาดอายความ 1 ป ไปแลว คาใหการของจาเลยท 2 จงชอบดวยประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

มาตรา 177 วรรคสอง คดสาหรบจาเลยท 2 จงมประเดนเรองอายความ

คาพพากษาศาลฎกาท 2126/2553 ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448

วรรคสอง ไดบญญตในกรณทการละเมดทเกดขนดงกลาวมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญา และกาหนด

อายความทางอาญายาวกวากใหเอาอายความทยาวกวาใชบงคบ ซงหมายความวา หากความเสยหายในมล

ละเมดทเกดขนมความผดทมโทษตามประมวลกฎหมายอาญา ทเกดขนดวย กใหใชอายความทยาวกวา แต

กหมายความถงการเรยกรองจากผกระทาความผดหรอผรวมกระทาความผดโดยเฉพาะ ไมหมายความ

รวมถงผอนทมไดรวมกระทาความผดดวย

8.2 การแบงประเภทอายความตามการใชคาสนไหมทดแทนเพอละเมด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใด

เพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

อนง คาสนไหมทดแทนนน ไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด หรอ

ใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนน

ดวย”

“คาสนไหมทดแทนเพอละเมด” ตามมาตรา 438 แบงไดเปน 3 กรณดวยกนไดแก (ก) การ

คนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด (ข) การใชราคาทรพยสน และ (ค) การใชคาเสยหายอน

จะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย

เหตนเองจงตองพจารณาในเรองของ “อายความ” ตามกรณ “คาสนไหมทดแทนเพอละเมด”

ทง 3 กรณดวยกน จงอาจกลาวไดวาอายความอาจแบงไดเปน 3 ประเภทไดแก (ก) อายความการคน

ทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด (ข) อายความการใหใชราคาทรพยสน และ (ค) อายความ

การใชคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย

8.2.1 อายความการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด

“อายความการคนทรพยสนอนผ เสยหายตองเสยไปเพราะละเมด” ไดแก ระยะเวลาท

กฎหมายกาหนดใหใชสทธตดตามเอาคนของเจาของทรพย โดยเจาของทรพยสามารถใชสทธตดตามเอาคน

ไดเสมอตามมาตรา 1336 โดย (ก) การใชสทธตดตามเอาคน “ไมมอายความ” และ (ข) การใชสทธตดตาม

เอาคน “ไมอยในอายความ” ตามมาตรา 448 มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

141

คาพพากษาศาลฎกาท 9375/2539 โจทกไดรบโอนกรรมสทธทดนพพาทจากจาเลยท 6โดย

จดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทถกตองสญญาใหทดนโจทกจงเปนผมกรรมสทธในทดนพพาท แมโฉนด

ทดนพพาททโจทกไดรบมาจากพนกงานเจาหนาทของจาเลยท 7จะเปนโฉนดทดนปลอมแตเมอโฉนดทดน

ฉบบหลวงระบวาโจทกเปนผมกรรมสทธในทดนพพาท ดงนนกรรมสทธในทดนพพาทยอมเปนของโจทก

ตามกฎหมาย การทบคคลอนซงไมมกรรมสทธในทดนพพาทปลอมเปนโจทกไปจดทะเบยนโอนทดนพพาท

ใหแกจาเลยท 1 แมจะไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกตาม จาเลยท 1กไมได

กรรมสทธในทดนพพาท ดงนนแมจาเลยท 4และท 5 ทาสญญาซอขายทดนพพาทกบจาเลยท 1 โดยสจรต

เสยคาตอบแทนและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ทงไดชอในสารบญจดทะเบยนโฉนดทดนพพาทเปน

ชอของจาเลยท 4และท 5 แลวกตามจาเลยท 4 และท 5 กมไดกรรมสทธในทดนพพาทเพราะผรบโอนยอม

ไมมสทธดกวาผโอน การทโจทกใชสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธยดถอไว

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336 นนไมอยในบงคบของบทบญญตแหงกฎหมายวาดวย

อายความ จาเลยท 4 และท 5 ฎกาวาไดกรรมสทธในทดนพพาทโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 1382แตจาเลยท 4 และท 5 ไมไดใหการสคดไวในศาลชนตนแมศาลอทธรณจะ

วนจฉยใหกถอไมไดวาเปนขอทไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตนและศาลอทธรณเปนฎกาทไม

ชอบดวยประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 249 วรรคหนง ศาลฎกาไมรบวนจฉย การท

พนกงานเจาหนาทของกรมทดนจาเลยท 7ทาการจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนพพาทใหแกจาเลยท 1โดย

ประมาทเลนเลอและไดกระทาไปเนองจากการปฏบตตามอานาจหนาทอนเปนการละเมดตอโจทก ดงนน

จาเลยท 7จงตองรบผดตอโจทกแมวามลละเมดจะขาดอายความแลวโจทกกมสทธขอใหจาเลยท 7

ดาเนนการแกไขโฉนดทดนสาหรบทดนพพาทใหถกตองเพอแสดงวาทดนพพาทเปนกรรมสทธของโจทกซง

เปนการทโจทกใชสทธเรยกทรพยคนได

นอกเหนอจากการใชสทธตดตามเอาคนของเจาของทรพย โดยเจาของทรพยทมกรรมสทธใน

ทรพยสนสามารถใชสทธตดตามเอาคนไดเสมอตามมาตรา 1336 แลว เจาของทรพยทมกรรมสทธใน

ทรพยสนยงสามารถเรยกรองให “ใชราคาทรพย” นนหรอเรยกรองให “ใชคาเสยหาย”ในมลละเมดได หาก

ผครอบครองไมไดครอบครองทรพยสนนนอกตอไป มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 5739/2541 การฟองใชสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตน

จากบคคลทไมมสทธจะยดถอ ไวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1336 นน ตองไดความวา

ทรพยสนนนยงอยในความครอบครองของจาเลย เมอทรพยพพาททจาเลยทงสองไดรบมอบมาเพอใชในการ

ถายทอดสดรายการตาง ๆ ไดสญหายไปโดย ไมปรากฏวาจาเลยทงสองรวมกนเอาทรพยพพาทไปเปนของ

ตน หรอของบคคลอนโดยมชอบ แสดงวาทรพยพพาทไมไดอยในความครอบครองของจาเลยทงสอง โจทก

ปดเทพ อยยนยง

142

จงไมมสทธตดตามเอาทรพยคนจากจาเลยทงสองได ทงการทโจทกขอใหจาเลยทงสองชดใชราคานนก

ปรากฏวาโจทกมไดฟองวาจาเลยทงสองกระทาละเมดตอโจทก จาเลยทงสองจงไมตองรบผด

ในสวนของ “การครอบครองปรปกษ” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1382

ทวา “บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปน

อสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปน

เวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ” หากบคคลใดครอบครองทรพยสนของเจาของกรรมสทธใน

ทรพยสนเอาไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาไดครอบครองตดตอกนยงไมถงสบป

เจาของทรพยสนหรอผทรงกรรมสทธทแทจรงในทรพยสนนนสามารถใชสทธตดตามเอาคนทรพยสนไดตาม

มาตรา 1382 และ 1383

คาพพากษาศาลฎกาท 466/2508 อายความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

448 นนใชบงคบเฉพาะในกรณผเสยหายฟองเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมด แตคดนเปนเรอง

เจาของทรพยสนฟองเรยกเอาทรพยทผทาละเมดยดถอครอบครองของเขาไวในฐานละเมดซงโจทกยอมม

สทธตดตามเอาคนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336 จงตองใชอายความตามมาตรา

1382 และ 1383

ในสวนของ “การแยงการครอบครองระหวางเอกชนกบเอกชนดวยกน” โดยทเอกชนทงสอง

ฝาย “ไมมกรรมสทธ” ในทรพยสนนน แตเปนการฟองแยงการครอบครองระหวาง “เอกชนอกฝายทมสทธ

ครอบครอง” กบ “เอกชนอกฝายทไมมสทธครอบครอง” ฝายเอกชนทมสทธครอบครองตองฟองเรยกคน

การครอบครองตามมาตรา 1375 วรรคสองทวางหลกเกณฑเอาไววา “คดเพอเอาคนซงการครอบครองนน

ทานวาตองฟองภายในปหนงนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง” มคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 482/2536 แมมลหนทโจทกฟองเดมจะมาจากการใชสทธเรยกรองใน

การตดตามเอาทรพยคนจากจาเลยกตาม แตเมอศาลอาญาพพากษาใหจาเลยคนหรอใชราคาทรพยแลว

การบงคบคดกจะตองปฏบตตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงวาดวยการบงคบคด โจทกจงอาง

สทธเรยกรองในการตดตามเอาทรพยคน ซงไมมอายความมาใชหาไดไมแตเปนกรณทโจทกตองดาเนนการ

บงคบคดภายในกาหนด 10 ป ตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 การทโจทกขอศาล

ออกหมายบงคบคดภายในสบปนบแตวนทมคาพพากษาโดยมไดมการดาเนนการบงคบคดตามขนตอนให

ครบถวนจนถงขณะทโจทกฟองคดน พนกาหนดสบปนบแตวนมคาพพากษา จงหมดสทธบงคบคดตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 คดนโจทกฟองจาเลยใหลมละลายโดยอาศยมลหนตาม

คาพพากษา จงตองพจารณาเอาความจรงตาม พระราชบญญตลมละลายฯ มาตรา 9 หรอมาตรา 10 ดงท

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

143

บญญตไวใน พระราชบญญตลมละลายฯ มาตรา 14 เมอปรากฏวาโจทกไมมสทธเรยกรองใหจาเลยทงสอง

ชาระหนตามคาพพากษาถงทสดในคดอาญาโจทกกไมมสทธฟองจาเลยใหลมละลายในมลหนเดยวกนอก

8.2.2 อายความการใหใชราคาทรพยสน

ในสวนของอายความ “การใหใชราคาทรพยสน” นน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไมได

วางหลกเกณฑเรองของอายความเอาไวเปนการเฉพาะ อกทงอายความตามมาตรา 448 กเพยงกาหนดเอาไว

เฉพาะในเรองของคาเสยหายใน 3 กรณเทานน (โปรดดหวขอ 8.1.1) โดยมาตราน “ไมไดกาหนด” เอาไวใน

เรองการใหใชราคาทรพยสนเอาไว ซงมคาพพากษาศาลฎกาไดเคยวนจฉยเอาไวในประเดนน

คาพพากษาศาลฎกาท 1251/2504 กรณฟองเรยกใหจาเลยคนทรพย ถาคนไมไดกใหใชราคา

นน ไมใชเปนการเรยกรองเอาคาเสยหายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 จงไมถออาย

ความตามมาตรา 448 นน แมโจทกฟองเกน 1 ปกไมขาดอายความ (ประชมใหญ ครงท 33/2504)

เมอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไมไดวางหลกเกณฑหรอกาหนดในเรองของของอาย

ความ “การใหใชราคาทรพยสน” นน จงตองนาเอามาตรา 193/30 มาปรบใช โดยมาตรานไดบญญตเอาไว

วา “อายความนน ถาประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหมกาหนดสบป” ไดม

คาพพากษาศาลฎกาไดเคยวนจฉยเอาไวในเรองน

คาพพากษาศาลฎกาท 1760/2548 โจทกเปนเจาของดน เมอจาเลยขดเอาดนไปโดยไมมสทธ

โจทกยอมฟองบงคบใหจาเลยนาดนทขดไปนนคนมาหรอขอใหจาเลยชดใชราคาได เมอโจทกฟองวาจาเลย

ขดดนของโจทกไปขายใหแกบคคลอนแลว โจทกจงชอบทจะฟองขอใหบงคบจาเลยใชราคาดนดงกลาวแก

โจทกได เปนการใชสทธตดตามเอาทรพยคนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336 มใช

ฟองเรยกคาเสยหายอนเกดแตมลละเมด จงไมอยในบงคบมาตรา 448

8.2.3 อายความการใชคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนได

กอขนนนดวย

อายความของคาเสยหายอาจจาแนกไดตามหลกเกณฑอายความของมาตรา 438 นนกคอ (ก)

คาเสยหายในมลละเมด ตองบงคบอายความตามมาตรา 448 และ (ข) คาเสยหายทไมใชมลละเมด ไมตอง

บงคบอายความตามมาตรา 448

มตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทนาสนใจดงตอไปน

ปดเทพ อยยนยง

144

คาพพากษาศาลฎกาท 1309/2520 ชางตรเจาพนกงานกรมทดนโจทกรายงานไมตรงตาม

ความจรงฝาฝนระเบยบ ทาใหเจาพนกงานทดนสงแกรปโฉนดทดนเจาของโฉนดเสยหาย กรมทดนตองรบ

ผดใชคาเสยหายแกเจาของโฉนดกรมทดนไลเบยเอาแกชางตรผเปนตนเหตแหงความเสยหายได อายความ

การไลเบยม 10 ป ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 164 ไมใชชางตรทาละเมดตอกรมทดน

คาพพากษาศาลฎกาท 891/2540 รถยนตเกงทโจทกรบประกนภยไวถกรถยนตทจาเลยท 2

รบประกนภยคาจนพงชนไดรบความเสยหาย โจทกไดเสยเงนซอมแซมรถยนตเกงไปแลวจงขอรบชวงสทธ

ของผเอาประกนมาฟองจาเลยท 1ใหรบผดในฐานะนายจางของผขบรถยนตคนทกอเหตละเมดและให

จาเลยท 2 รวมรบผดในฐานะผรบประกนภยคาจนดงนนการรบผดชดใชคาเสยหายของจาเลยท 1 และท 2

จงแตกตางกนจาเลยท 1 จะตองรบผดชดใชคาเสยหายในฐานะนายจางของผทาละเมด ซงมอายความ 1 ป

นบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน ตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคแรก สวนจาเลยท 2จะตองรบผดชดใชคาเสยหายตามสญญาประกน

วนาศภยมอายความ2 ป นบแตวนวนาศภย ตามมาตรา 882 วรรคแรก อายความฟองจาเลยท 1 และท 2

สามารถแยกออกจากกนได เมอตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 295 บญญตใหเรองอาย

ความเปนคณหรอเปนโทษเฉพาะแกลกหนคนนน ฉะนน การฟองรองใหจาเลยท 1 รบผดในฐานะนายจาง

ของผทาละเมดขาดอายความ1 ป จงยอมเปนคณเฉพาะแตจาเลยท 1 ไมเกยวของกบการฟองรองใหจาเลย

ท 2 รบผดตามสญญาประกนวนาศภยซงมอายความ 2 ปนบแตวนวนาศภยคดนความรบผดตามสญญา

ประกนวนาศภยเกดขนเมอวนท 24 ตลาคม 2536 โจทกฟองเมอวนท 27 ตลาคม 2537เปนการฟองภายใน

เวลา 2 ป นบแตวนวนาศภยการฟองรองจาเลยท 2 จงไมขาดอายความ

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

145

บรรณานกรม

กาธร พนธลาภ. กฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน ลาภมควรได และละเมด. พระนคร: มหาวทยาลย

วชาธรรมศาสตรและการเมอง, 2495.

จด เศรษฐบตร. หลกกฎหมายแพงลกษณะละเมด. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : โครงการตาราและเอกสาร

ประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553.

จตต ตงศภทย. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เรยงมาตรา วาดวยจดการงานนอกสง ลาภม

ควรได ละเมด บรรพ 2 มาตรา 395-452. กรงเทพฯ: กองทนศาสตราจารยจตต ตงศภทย,

2557.

เพง เพงนต. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด ความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาทและกฎหมายอนทเกยวของ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สานกอบรมศกษากฎหมาย

แหงเนตบณฑตยสภา, 2545.

________. คาอธบาย (ฉบบยอ) ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย ละเมด และพ.ร.บ.ความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : สานกอบรมศกษากฎหมาย

แหงเนตบณฑตยสภา, 2555.

พจน ปษปาคม. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมดแกไขเพมเตม พ.ศ. 2509. พระ

นคร, โรงพมพไทยมตรการพมพ, 2509.

________. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด (ไทย ญปน เยอรมน และฝรงเศส). พระ

นคร, โรงพมพสานกทาเนยบนายกรฐมนตร, 2510.

________. ละเมด. กรงเทพฯ : สานกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตสภา, 2530.

ไพจตร ปญญพนธ. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด. พมพครงท 12. กรงเทพฯ

: นตบรรณการ, 2551.

พชย นลทองคา และภาสกร ญาณสธ. ละเมด ลาภมควรได จดการงานนอกสง และ พ.ร.บ. ความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. กรงเทพฯ : บรษทอฑตยา มเลนเนยม จากด, 2548.

ปดเทพ อยยนยง

146

ภทรศกด วรรณแสง. หลกกฎหมายละเมด. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : วญญชน, 2546.

ณฐพงศ สมพนธ. กฎหมายแพงและพาณชย เลม 2 หน ละเมด. กรงเทพฯ: โรงพมพเดอนตลา, 2560.

ทวเกยรต มนะกนษฐ. กฎหมายเบองตนทางธรกจ. กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2555.

เทพวทรพหลศรตาบด, พระยา. กฎหมายลกษณะละเมด รวมหมายเหตทายคาพพากษาฎกาของ พระยา

เทพวทรพหลศรตาบด ศาสตราจารย ม.ร.ว. เสนย ปราโมช ศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย.

กร ง เทพฯ : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะน ต ศาสต ร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

ประจกษ พทธสมบต. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมดและจดการงานนอกสง. กรงเทพฯ :

บรษทศรสมบตการพมพ จากด, 2538.

ประพนธ ทรพยแสง. คมอนกศกษากฎหมายวชากฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด จดการงานนอก

สง ลาภมควรได (กฎหมายแพงลกษณะมลหน 2). พระนคร, โรงพมพอกษรสาสน, 2515.

ประสทธ โฆวไลกล. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย จดการงานนอกสง ลาภมควรได.

พมพครงท 1. กรงเทพฯ : วญญชน, 2539.

ประภาศน อวยชย. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 2 มาตรา 194 ถงมาตรา 452 หน สญญา

จดการงานนอกสง ลาภมควรได ละเมด พรอมดวยยอขอกฎหมายจากคาพพากษาฎกา ตงแต

พ.ศ. 2468 ถง 2528. กรงเทพฯ, เนตบณฑตยสภา, 2528.

รงสรรค แสงสข. คมอละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได. กรงเทพฯ, มหาวทยาลยรามคาแหง, 2520.

วงษ วระพงศ. คาอธบายลกษณะละเมด. พมพครงท 2. พระนคร, โรงพมพอกษรสารการพมพ, 2514.

วาร นาสกล. คาอธบายกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได.

กรงเทพฯ : จรรชการพมพ, 2553.

วชา มนสกล. สรปวชากฎหมายละเมด. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : วญญชน, 2537.

วชา มหาคณ. หลกกฎหมายละเมด ศกษาจากคาพพากษาฎกา. กรงเทพฯ : นตบรรณาการ, 2523.

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

147

ศกด สนองชาต. คาอธบายโดยยอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมดและความรบผดทาง

ละเมด ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. พมพครงท 6.

กรงเทพฯ: นตบรรณาการ, 2547.

ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ. คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได. พมพ

ครงท 3. กรงเทพฯ : วญญชน, 2553.

สนท สนนศลป. คาอธบายหลกกฎหมายวาดวยละเมด : ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 5

มาตรา 420-452 ประกอบคาพพากษาศาลฎกา พ.ศ. 2535-2544. กรงเทพฯ : สตรไพศาล,

2545.

สมบรณ ชยรตน, พ.อ. คาอธบายกฎหมายแพงวาดวยละเมด : ความรบผดเพอละเมด คาสนไหมทดแทน

นรโทษกรรม จดการงานนอกสง ลาภมควรได ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ

2 ลกษณะ 5 มาตรา 420-452. กรงเทพฯ : สตรไพศาล, 2543.

สมพร พรหมหตาธร. กฎหมายแพงวาดวยละเมด. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: นตธรรม, 2546.

สมศกด เอยมพลบใหญ. เกรดกฎหมายแพงและพาณชย. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : บณฑตอกษร, 2555.

สรพงศ สนทดพรอม, พ.ต.ท. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด. พมพครงท 1.

นครปฐม : ภมการพมพ, 2554.

สชาต รงทรพยธรรม. ยอหลกกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน ละเมด พรอมคาพพากษาฎกาทสาคญ.

กรงเทพฯ: อนเตอรบคส, 2547.

สษม ศภนตย. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะการจดงานนอกสงและลาภมควรได.

พมพครงท 6. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556.

เสนย ปราโมช , ม .ร .ว . กฎหมายอ งกฤษว าด วยล กษณะส ญญาและละเม ด . พระนคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง, 2479.

________. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 2 วาดวยจดการงานนอกสง ลาภมควรได ละเมด และ

น รโทษกรรม ค ดจากหน งส อน ต กรรมและหน พ มพ พ .ศ . 2479. พระนคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2502.

ปดเทพ อยยนยง

148

________. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยพศดาร (มาตรา 423) กลาวหรอไขขาว (ทาใหเสยหายแก

ช อ เส ยง , เก ยรตค ณ , ทางท ามาหาได , ทางเจร ญของบ คคลอ นๆ . พระนคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2502.

องอาจ เจะยะหล. คาอธบายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยลกษณะละเมด. พมพครงท 1.

กรงเทพฯ : สตรไพศาล, 2558.

อานวย เขยวขา. หมนประมาททางแพง: ศกษาเฉพาะเหตททาใหไมตองรบผด. กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2532.

คาอธบาย กฎหมายลกษณะละเมด

149

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล ผชวยศาสตราจารย ดร.ปดเทพ อยยนยง

เปนบตรของ รองศาสตราจารยววฒนชย อยยนยง

อาจารย สตวแพทยหญงวมล อยยนยง

วน-เดอน-ป เกด วนท 14 สงหาคม 2524

สถานทเกด โรงพยาบาลจฬาลงกรณ สภากาชาดไทย กรงเทพมหานคร

สถานทอยปจจบน เลขท 22 หม 1 ซอยลาดปลาเคา 27 ถนนลาดปลาเคา ตาบล

จรเขบว เขตลาดพราว กรงเทพมหานคร 10230

ตาแหนงหนาทการงาน พนกงานมหาวทยาลยสายวชาการ (ผชวยศาสตราจารย)

สถานททางานปจจบน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

เลขท 239 ถนนหวยแกว ตาบลสเทพ อาเภอเมอง จงหวด

เชยงใหม 50200

อเมล pedithep.y@cmu.ac.th

เบอรโทรศพท (มอถอ) 0949756635

ปดเทพ อยยนยง

150

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2558 Doctor of Philosophy Environmental and Planning Law

De Montfort University, UK

พ.ศ. 2552 Master of Laws International Business Law

De Montfort University, UK

พ.ศ. 2547 นตศาสตรบณฑต สาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ