กฎหมายปกครองครั้งที่ 6

ทบทวนครั้งที่ผ่านมา

ลักษณะและองค์ประกอบของคำสั่งทางปกครอง

1. คำสั่งทางปกครองต้องกระทำโดยเจ้าหน้าที่

2. คำสั่งทางปกครองต้องเป็นการใช้อำนาจรัฐตามกฎหมาย

3. คำสั่งทางปกครองเป็นการกระทำที่มุ่งผลในทางกฎหมายที่มีลักษณะเป็นการกำหนดกฎเกณฑ์หรือนิติสัมพันธ์ระหว่างบุคคล

4. คำสั่งทางปกครองเป็นกฏเกณ์ที่มีผลโดยตรงออกไปภายนอกฝ่ายปกครอง

5. คำสั่งทางปกครองไม่ใช่กฏ

คำสั่งทางปกครองไม่ใช่กฎประเภท นามธรรม รูปธรรม ทั่วไป เฉพาะ

ราย ตัวอย่าง

กฎ ข้าราชการต้องใส่ชุดข้าราชการทุกวันจันทร์

คำสั่งทางปกครอง

คำสั่งให้นายดำมารายงานตัวในวันจันทร์ที่ 15 กันยายน 2557

คำสั่งทางปกครอง

คำสั่งให้นายดำ มารายงานตัวที่อำเภอทุกวันจันทร์

คำสั่งทั่วไปทางปกครอง ห้ามเข้าอาคาร 35

การกระทำทางปกครอง

การกระทำในทางข้อเท็จจริง

การกระทำที่มุ่งต่อผลในทางกฎหมาย

ภายในฝ่ายปกครอง ภายนอกฝ่ายปกครอง

การกระทำฝ่ายเดียว การกระทำสองฝ่าย

• คำสั่งทางปกครอง • กฎ

• สัญญาทางปกครอง

สรุปการกระทำทางปกครอง1. การกระทำที่ไม่มุ่งผลในทางกฎหมาย

2. การกระทำที่มุ่งผลในทางกฎหมาย

• ภายในฝ่ายปกครอง

• ภายนอกฝ่ายปกครอง

A. การกระทำฝ่ายเดียว: คำสั่งทางปกครอง, กฎ

B. การกระทำสองฝ่าย: สัญญาทางปกครอง

แต่อย่าลืม !!!

การกระทำทางปกครอง คือ ผลิตผลการใช้อำนาจรัฐตามกฎหมายของฝ่ายปกครอง

การกระทำทางปกครอง คือ ผลิตผลการใช้อำนาจรัฐตามกฎหมายของฝ่ายปกครอง

หลักการกระทำทางปกครอง ต้องชอบด้วยกฎหมาย

หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฏหมาย• สืบสาวมาจาก "หลักนิติรัฐ"

มาทำความรู้จักหลักนิติรัฐกันเถิด

• การปกครองในระบอบประชาธิปไตยจะดำรงอยู่ได้โดยหลักการพื้นฐานสองหลักการประกอบกัน คือ หลักนิติรัฐ และหลักประชาธิปไตย

ระบอบประชาธิปไตย = หลักประชาธิปไตย + หลักนิติรัฐ

หลักนิติรัฐ

• หลักนิติรัฐ คือ การปกครองโดยกฎหมายเป็นใหญ่ไม่ใช่ปกครองโดยคนหรืออำเภอใจของใคร

• หลักนิติรัฐเกิดขึ้นเพื่อค้ำประกันสิทธิเสรีภาพของประชาชนจากการใช้อำนาจรัฐที่ไม่ชอบธรรม

• วัตถุประสงค์หรือเนื้อหาของหลักการนี้ อยู่ที่การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนเป็นหลัก

รัฐ อำนาจรัฐ

หลักการแบ่งแยกอำนาจ

นิติบัญญัติ

บริหาร

ตุลาการ

หลักการแบ่งแยกอำนาจ

• นำเสนอเป็นครั้งแรกผ่านงานเขียนชื่อ "จิตวิญญาณแห่งกฎหมาย" (L'Esprit des lois) โดยมองเตสกิเออร์

• แยกองค์กรผู้ใช้อำนาจอธิปไตยออกจากกัน เป็นองค์กรนิติบัญญัติ องค์กรบริหารและองค์กรตุลาการ

• ต่างมีความสัมพันธ์แบบ "ตรวจสอบและถ่วงดุล" (check and balance) กันและกันทั้ง 3 องค์กร

นิติบัญญัติ

บริหารตุลาการ

รัฐ อำนาจรัฐ

หลักการแบ่งแยกอำนาจ

นิติบัญญัติ

บริหาร

ตุลาการ

กฎหมาย

หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ

หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ• การกระทำของฝ่ายนิติบัญญัติต้องชอบด้วยกฎหมาย

• กล่าวคือ การตรากฎหมายขึ้นใช้บังคับต้องไม่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ

รัฐธรรมนูญ

พระราชบัญญัติ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ

พระราชกำหนดรัฐสภา

รัฐ อำนาจรัฐ

หลักการแบ่งแยกอำนาจ

นิติบัญญัติ

บริหาร

ตุลาการ

กฎหมาย

หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ

หลักความเป็นอิสระของตุลาการ

หลักความเป็นอิสระของตุลาการ

• ตุลาการเป็นอิสระในการพิจารณาพิพากษาคดีโดยปราศจากการแทรกแซงขององค์กรอื่น

• การใช้อำนาจตุลาการจะต้องไม่ขัดต่อกฎหมาย กล่าวคือ ไม่พิพากษาตัดสินคดีไม่เกินไปกว่าเขตอำนาจของตนเอง

• ตัวอย่างเช่น ศาลรัฐธรรมนูญย่อมมีหลักอำนาจจำกัดในการตัดสินคดีตามที่รัฐธรรมนูญกำหนดไว้เป็นเรื่อง ๆ อย่างชัดแจ้ง (Enumerations Principle )

รัฐ อำนาจรัฐ

หลักการแบ่งแยกอำนาจ

นิติบัญญัติ

บริหาร

ตุลาการ

กฎหมาย

หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ

หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฎหมาย

หลักความเป็นอิสระของตุลาการ

องค์ประกอบพื้นฐานของหลักนิติรัฐ

1. หลักการแบ่งแยกอำนาจ

2. หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ

3. หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฎหมาย

4. หลักความเป็นอิสระของตุลาการ

5. หลักการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนเป็นใหญ่

หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฏหมาย

• สืบสาวมาจาก "หลักนิติรัฐ"

• ในบางตำราเรียกว่า "หลักความผูกพันตนต่อกฎหมายของฝ่ายปกครอง"

• หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฎหมาย หมายถึง บรรดาการกระทำทางปกครองทั้งหลายที่มีผลกระทบกระเทือนต่อสิทธิเสรีภาพ หรือประโยชน์อันชอบธรรมของประชาชน จะกระทำไม่ได้หากไม่มีกฎหมายให้อำนาจไว้ และกระทำเกินไปกว่าขอบอำนาจของกฎหมายไม่ได้

• ต่างจากการกระทำตามกฎหมายเอกชนตรงที่ เอกชนย่อมมีอิสระและเสรีภาพในการแสดงเจตนาทำสัญญาระหว่างกันได้โดยที่ไม่ขัดต่อกฎหมาย

• หลักการกระทำทางปกครองต้องชอบด้วยกฎหมาย หมายถึง บรรดาการกระทำทางปกครองทั้งหลายที่มีผลกระทบกระเทือนต่อสิทธิเสรีภาพ หรือประโยชน์อันชอบธรรมของประชาชน จะกระทำไม่ได้หากไม่มีกฎหมายให้อำนาจไว้ และกระทำเกินไปกว่าขอบอำนาจของกฎหมายไม่ได้

กฎหมายจึงเป็นที่มาของอำนาจและ เป็นข้อจำกัดของอำนาจของฝ่ายปกครอง