โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืน

ในเขตรักษาพันธุสัตวปาภเูขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

ความรวมมือ ประเทศไทย - สหภาพยุโรป

วัตถุประสงค

การดําเนินงาน

องคประกอบ

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

ความหมายของโครงการฯ

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

การอนุรักษและพัฒนาปาไม

ในเขตรกัษาพันธุสัตวปาภูเขียว

ที่ยั่งยืน

ชุมชน

มีสวนรวม

-- ทาํอะไร-- ที่ไหน--เพื่ออะไร-- กบัใคร-- อยางไร

1. ปรบัปรุงการจดัการปรบัปรุงการจดัการ

ทรัพยากรธรรมชาติเขตรกัษาพนัธุทรัพยากรธรรมชาติเขตรกัษาพนัธุ

สัตวปาภูเขียวสัตวปาภูเขียว และพื้นที่ปาอนุรักษและพื้นที่ปาอนุรักษ

ในผืนในผืนปาอิปาอิสานตะวนัตกสานตะวนัตก

2. ลดแรงกดดันจากการเขามาใชลดแรงกดดันจากการเขามาใช

ประโยชนทรพัยากรธรรมชาติประโยชนทรพัยากรธรรมชาติ ในในพื้นที่ปาอนุรักษพื้นที่ปาอนุรักษ โดยการจดัการพื้นที่โดยการจดัการพื้นที่

กันชนและการมีสวนรวมของชุมชนกันชนและการมีสวนรวมของชุมชน

3. ยกระดับและกระตุนจติสํานึกยกระดับและกระตุนจติสํานึก ความตระหนักของชุมชนในคุณคาความตระหนักของชุมชนในคุณคา

ของทรัพยากรธรรมชาตแิละของทรัพยากรธรรมชาตแิละ

สิ่งแวดลอมของพื้นที่อนุรักษสิ่งแวดลอมของพื้นที่อนุรักษ //และและ

เขตรักษาพันธุสัตวปาภเูขยีวเขตรักษาพันธุสัตวปาภเูขยีว

วัตถุประสงค

การดําเนินงาน 7 ป

ชวงการเตรียมการ 2 ป เมษายน 2545-มิถนุายน 2547

เตรียมขอมูล

จัดทํา OWP (Log frame) จัด 7 WShจัดทํากิจกรรมนํารอง

การสํารวจชุมชน (PRA)จัดทําแผนกิจกรรม สําหรับแผนงานปที่ 3 - 7

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

เตรียมการ 2 ป ชวงปฏิบัติการ 5 ป

การดําเนินงาน 7 ป

ชวงปฏิบัติการ 5 ป กรกฎาคม 2547-2552(Implementation Phase)

ปฏิบัติงานตามแผนกิจกรรม ทีก่ําหนดไวในปที่ 3 - 7

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

เตรียมการ 2 ป ชวงปฏิบัติการ 5 ป

RESULT 1 1. การปรับปรุงการจัดการพื้นที่เขตฯ และพื้นที่ปาอนุรักษในผืนปาอิสานตะวันตก

1.1 การปรับปรุงประสิทธภิาพในแผนการจัดการ

และองคกร• 1.1.1. แผนการจัดการ และความรวมมือใน

ผืนปา (WIFC)

• 1.1.2. ระบบการติดตาม• 1.1.3. การจัดการขอมูลสารสนเทศ (GIS)

• 1.2. การปรับปรุงประสิทธภิาพเจาหนาที่

• 1.2.1. การประเมินความตองการในการฝกอบรม

• 1.2.2. โปรแกรมการฝกอบรมของเจาหนาที่สนาม

• 1.2.3. โปรแกรมการฝกอบรมดานการสงเสริม• 1.2.4. การฝกอบรมสําหรับการเปนวทิยากร

• 1.3. การปรับปรุงความรูทีใ่ชเปนพืน้ฐาน

สําหรับการตัดสินใจ• 1.3.1. การลําดับความสําคัญสําหรับการวิจัย

เชิงประยุกตและการสํารวจ• 1.3.2. การสนับสนนุงานดานการวิจัย และ

การสนับสนนุทนุ

• 1.4. การมีสวนรวมของชมุชนทีเ่ปนรูปธรรม• 1.4.1. การกําหนดแนวเขตและการตรวจสอบ

อยางละเอียด

• 1.4.2. การควบคุมและปองกันไฟปา• 1.4.3. อื่นๆ (ตามความเหมาะสม)

RESULT 2. การลดกิจกรรมการเขามาใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติของมนุษยในพื้นที่

ปาอนุรักษ โดยใชขบวนงานของการจัดการพื้นที่กันชนและการมีสวนรวมของชุมชน

2.1.ความรวมมือระหวางชุมชนและ

เจาหนาที่รัฐ

2.1.1. การพัฒนารวมกันในการอนุรักษ

แหลงทรัพยากรธรรมชาติและแผนการ

จัดการ (ทรัพยากรปาไม น้าํ การจัดการของ

เสีย)

2.1.2. องคกรชุมชนเสมือนเปนผูรวมงานใน

การทํางานดานพืน้ที่ปาอนุรักษ2.1.3.

เครือขายดานการอนุรักษ, ขอตกลงในการ

ใชทรัพยากรธรรมชาตภิายนอกพื้นทีป่า

อนุรักษ

2.2.กําหนดกิจกรรมสงเสริมความเปนอยูที่เกี่ยวกับประโยชนในดานการอนุรักษโดยตรง

2.2.1. การปลูกพืชพนัธุที่เปนผลผลิตจากปาและดานการตลาด

2.2.2. ศักยภาพดานวนศาสตรชุมชน

2.2.3. การทองเที่ยวเชิงธรรมชาติ

2.2.4. อื่น ๆ เชน การสงเสริมการเพาะพันธุสัตวปาเพื่อการคา

2.3.การลดกิจกรรมการใชประโยชนทรัพยากร ธรรมชาติโดยการสงเสริมความเปนอยูทั่วไป

2.3.1 แนะนําสงเสริม การลดคาใชจายในการผลิตทางการเกษตรและการเพิ่มผลผลิตและการเกษตรแนวใหม

2.3.2 แหลงรายไดเพิ่มเตมิและมีการสรางโอกาส

RESULT 33. การเพิ่มการสนบัสนุนสําหรับสวนที่เกี่ยวของดานพื้นที่ปาอนุรักษทีเ่ปนผล

จากการเพิ่มความตระหนักในคุณคาของพื้นที่ปาอนุรักษ

3.1ความซาบซึ้งของการใชประโยชนอยาง

ยั่งยืน และซาบซึ้งในคุณคาของเขต

รักษาพันธุสัตวปาภูเขียว และการ

แลกเปลีย่นขอมูลดานการอนุรักษ

3.1.1 เนือ้หา กระบวนการสรางจิตสํานึก

การรณรงคดานขอมูลขาวสาร

3.1.2 โปรแกรมการสรางจิตสํานึกนาํโดย

สถานีพัฒนาและสงเสริมการอนุรักษสัตว

ปาหวยกุม

3.1.3 การแลกเปลี่ยนขอมลูขาวสารผาน

เครือขายอนุรักษโดยมีศนูยยอยระดับ

อําเภอ

3.2สิ่งแวดลอมศึกษาแกเยาวชน

3.2.1 เครือขายโรงเรียน (ชมรมอนุรักษ, กลุมครูดานสิ่งแวดลอมศึกษา)

3.2.2 กิจกรรมสิ่งแวดลอมในโรงเรียน (สวน สวนรุกขชาติในโรงเรียน และการกําจัดขยะและของเสียในโรงเรียน)

3.2.3 การนําหลักสูตรสิ่งแวดลอมศึกษาสูโรงเรียนทั้งหมดในพืน้ที่กนัชน

3.3ภาพลักษณของโครงการและพื้นที่ปาอนุรักษ

3.3.1 ขอมูลขาวสารของโครงการและสื่อสําหรับสาธารณชน

3.3.2. การประชาสัมพันธโครงการ, เงื่อนไขการใหการสนับสนนุ, กองทนุ

3.3.3 ความกาวหนาของโครงการฯ และรายละเอียดการดําเนินงาน

Phu Khieo Project

RESULT 1 การปรับปรุงการจัดการพื้นที่เขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว และพื้นที่ปาอนรุักษในผืนปาอิสานตะวันตก

SUB-RESULT 1.2 การปรับปรุงประสิทธิภาพนกังานเจาหนาที่ (IMPROVED CAPACITY OF STAFF)

Output 1.2.1 การประเมินความตองการในการฝกอบรม (Training needs assessment)

พื้นที่ดําเนนิการ เขตรักษาพนัธุสัตวปาภูเขียว (PKWS) และ หนวยงานอนุรักษในผืนปาอิสานตะวันตก (WIFC)

ผูรับผิดชอบงาน ฝายพฒันาการจัดการพืน้ที่อนุรักษสัตวปา (Sanctuary Management Component : SMC) และ เขตรักษาพนัธุสัตวปาภูเขียว

หนวยงานรับผิดชอบ โครงการภูเขียว - อียู

งบประมาณ : ยูโร (Euro) บาท (TB)

ปริมาณ คุณภาพ 3 4 5 6 7

1.จัดทําขอกําหนดการศึกษา (TOR)2.จางที่ปรึกษามาดําเนินการจัดทํา 3.สํารวจความเหมะสมดานหนาที่ ความชํานาญของเจาหนาที่ภาคสนาม4.จัดสัมมนาระดมความคิดเห็นเพือ่กําหนดหลักสูตรการฝกอบรม5.กําหนดรายละเอียดในหลักสูตร

6.ดําเนินการฝกอบรม

7.ติดตาม ประเมินผลการฝกอบรม การนําความรู ไปสูการปฏิบัติ

ลําดับที่ กิจกรรม วัตถุประสงค เปาหมาย ตัวชี้วัด

ความสําเร็จ

วิธีการ แผนปฏิบัติการปที่ หมายเหตุองคกร / หนวย

งานรวม

การประเมินความตองการการฝกอบรมของเจาหนาที่ภาคสนาม PKWS & WIFC (TNA)

1.2.1.1 มีรางหลักสูตรการฝกอบรม ตามลําดับความสําคัญ ที่สามารถดําเนินการจัดการฝกอบรมไดอยางมีประสิทธิภาพ

- เขตฯ ภูเขียว- WIFC- กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพนัธุพชื

ไดหลักสูตรการฝกอบรม เพือ่พฒันาเพิม่พนูประสิทธิภาพของเจาหนาที่และสอดคลองกับการปฏิบัติงานภาคสนามอยางตอเนื่อง

จํานวนหลักสูตรที่สอดคลองกับความตองการของพืน้ที่

1. เพือ่ประเมินความตองการหลักสูตรในการฝกอบรมเจาหนาที่ PKWS และ WIFC 2. เพือ่กําหนดหลักสูตรการฝกอบรมและดําเนินการฝกอบรมตามหลักสูตร

ตัวอยางแผนปฏิบัติการ ปที่ 3-7Action Plan

Phu Khieo Project

2.2.3 แผนกิจกรรม ตามแผนปฏิบัติงานโครงการ ปที่ 3 ผลลัพธที่ 1 - การปรับปรุงการจัดการพื้นที่

เขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว และพื้นที่ปาอนุรักษในผืนปาอิสานตะวันตก

แผนปที่ 3 Milestone

Q1 Q2 Q3 Q4 เปาหมาย

1.2 การปรับปรุงประสิทธิภาพพนักงานเจาหนาที่ (IMPROVED CAPACITY OF STAFF)

1.2.1 การประเมินความตองการในการฝกอบรม (Training needs assessment)

1.2.1.1 การประเมินความตองการการฝกอบรมของเจาหนาที่ภาคสนาม PKWS & WIFC (TNA)

1. จัดทําขอกําหนดการศึกษา (TOR)

2. จางที่ปรึกษามาดําเนินการจัดทํา

3. สํารวจความเหมะสมดานหนาที่ ความชํานาญของเจาหนาที่ 1 รายงาน

4. จัดสัมมนาระดมความคิดเห็นเพื่อกําหนดหลักสูตรการฝกอบรม สัมมนา

5. กําหนดรายละเอียดในหลักสูตร หลักสูตร

6. ดําเนินการฝกอบรม

7. ติดตาม ประเมินผลการฝกอบรม การนําความรู ไปสูการปฏิบัติ

TOR

แผนปที่ 2/E

ตัวอยางแผนปฏิบัติงานประจําป ปที่ 3Third Annual Workplan

PSC

Regional Office

PMUNational Co-Man. EU Co-Man.

PK- EU Secretariat

WCD

& PKWS

Ministry of Natural Resources and Environment

OtherNP/WS

3 district FO/Other officials

EC BangkokNPWPCD

Other MOAC Province Unit

etc.

MOAC/OTHERS

Other Regional Office

Local Network of implementing partnerships

Field Management Committee WIFCPartnerships

Administration/Co-ordination Section

P.A. (WIFC) Management

SectionBuffer ZoneManagement

Section

Training & Awareness

SectionInformation

Management &Research Section

Section staff

TA staff& NPWPCD project staff

Line/Block of Collaboration

Line of Command

หนวยงานหลกัในการปฏิบัติงาน 3 ดานสํานักงานโครงการภเูขียว-อียู

สถานีพฒันาและสงเสริมการ

อนุรักษสัตวปาหวยกุม

เขตรักษาพันธุ

สัตวปาภูเขียว

และหนวยงานประสานอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ เชน อบต. สปก. สํานักงานปาไมจังหวัดเดิม เกษตรอําเภอ WIFCและสํานักฯ 7

สํานักงานจัดการพื้นที่กันชน

โครงการภูเขียว-อียู

เลย

ขอนแกน

ชัยภูมิ

เพชรบรูณ

อุดรธานี

เขตรักษาพันธุสัตวปา

อุทยานแหงชาติ

ผืนปาอิสานตะวันตก(Western Issan Forest Complex:WIFC)

ภูเขียว

ภูผาแดง

ตะเบาะ

ภูหลวง

ภูคอภูกระแต

ภูกระดึง

ภูผามานน้ําหนาว

ตาดหมอกผาผึ้ง

เนื้อที่ประมาณ 4,540 กม.2

(8 พื้นที่)

5,656 กม2

(10 พื้นที่)

Key Protected Area of Isan

องคประกอบหลัก

ดานพัฒนาการจัดการพื้นที่อนุรักษสัตวปาดานพัฒนาการจัดการพื้นที่อนุรักษสัตวปา && ผืนปาผืนปา

(Sanctuary Component)(Sanctuary Component)

ดานการจัดการพื้นทีก่นัชนดานการจัดการพื้นทีก่นัชน (Buffer zone Component)(Buffer zone Component)

ดานสิ่งแวดลอมศกึษาและการสรางจิตสํานึกดานสิ่งแวดลอมศกึษาและการสรางจิตสํานึก (Awareness Component)(Awareness Component)

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

แนวเขต

การแบงเขตพื้นที่

การติดตาม

การฝกอบรม

การวิจัย / การสํารวจการปลอยสัตวคืนสูธรรมชาติ

การรักษาถิน่อาศัย

สาระสําคัญในการจัดการ

การบังคับใชทางกฎหมาย

การจัดการพื้นที่กันชน

การสรางจิตสํานึก/ความตระหนัก

การทองเที่ยวเชิงอนุรักษสัตวปา

และความรวมมือของผืนปา

ในเรื่อง

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

การการลาดตระเวนตรวจติดตามทรัพยากรธรรมชาติลาดตระเวนตรวจติดตามทรัพยากรธรรมชาติ

และปราบปรามและปราบปราม

นํามาเขาสูระบบสารสนเทศภูมิศาสตร เชนแผนที่เสนทางการลาดตระเวนในพื้นที่

ใช GPS

จัดทีมลาดตระเวนอยาง

เปนระบบ

การกระจายของสัตวปาการกระจายของสัตวปา ที่ไดจากการลาดตระเวนที่ไดจากการลาดตระเวน

การกระจายของชางปา

การกระจายของเสือโครง การกระจายของกระทิง

จากการลาดตระเวนทําใหทราบการกระจาย

ของสัตวปาชนิดสําคัญในพื้นที่ เชน

ชาง เสือโครง กระทิง กวาง เกง ชะนี เสือดาว หมี หมาใน เปนตน ตามตัวอยาง

แหลงปจจัยตอการดํารงชีวติของแหลงปจจัยตอการดํารงชีวติของสัตวปาสัตวปา โปงโปง และแหลงน้ําและแหลงน้ํา

ภัยคุกคามในพื้นที่เขตฯ จากการลาดตระเวนทําใหทราบบริเวณพื้นที่ที่ถูกคุกคาม ดังนี้

การทําไม

การลาสัตว

การบกุรุกพืน้ที่

ไฟปา

การเกบ็หาของปา

การเลีย้งสัตว

การเขาพื้นทีข่อง

มนุษย

ถิ่นอาศัยหลัก (key-habitat)

•การกระจาย (distribution) และสถานภาพ (status) ของประชากรสัตวปา

•แหลงทรัพยากรที่สําคญั เชน โปง แหลงพืชอาหารสัตว และแหลงน้ํา

•ทราบบริเวณที่เกิดภัยคุกคามในพื้นที่

ทราบคุณคาและศักยภาพของพื้นที่

ซึ่งจะชวยประมาณ

การกระจายของ

สัตว และใชประกอบการ

ตัดสินใจการวาง

แผนการการจัดการ

พื้นที่และแผนการ

ลาดตระเวน การสํารวจและการ

ศึกษาวจิัย

การหมายแนวเขตอยางมสีวนรวมการหมายแนวเขตอยางมสีวนรวม

ประชุมชี้แจงหาขอตกลง

เขาชุมชนอกีครั้ง

เดินหมายในพื้นที่ทําขอตกลง

แนวเขตทีไ่ดหลังเดินรวมกับชุมชน

จัดเจาหนาที่ลาดตระเวนแนวเขต และทําสัญลักษณแนวเขตรวมกับชุมชน เชน หลักเขต ปลูกตนไม

เขตพื้นทีก่ันชน

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

การสราง

ชุมชนในการ

พัฒนาจัดการ

พื้นที่ปา

หมูบานนอก

เขตอนุรักษ

พื้นที่ปาดานนอก

วนศาสตรชุมชน

การหมายแนวเขต

ปาชุมชน

พาไปศึกษาดูงาน

ใหฝกอบรมดานไฟปา

การทําฝายแมว

การสงเสริมอาชีพ

การสงเสริมการปลูกไผ

เกษตรกรสนใจการเพาะหวาย

หลังจากการไปศึกษาดูงาน

การสงเสริมการเลี้ยงวัวในพื้นที่จํากัด และการสงเสริมการปลูกพืชอาหารสัตวเพื่อลดการนาํ

วัวเขาไปเลี้ยงในพื้นทีอ่นุรักษ

การสรางจิตสํานึกและสิ่งแวดลอมศึกษา

การประชาสัมพันธในโรงเรียนและหมูบานในพื้นที่กันชน

การจัดคายเยาวชนเพื่อการอนุรักษปาภูเขียวในโรงเรียน

กลุมเปาหมายในพื้นที่กันชน

จัดทําสื่อเผยแพรประชาสมัพันธ

และการจัดทาํหลักสูตรภเูขียวศกึษา

แผนทีแ่สดงการประชาสัมพนัธในโรงเรยีน หมูบานเปาหมาย

และการจัดรายการวิทยชุุมชน

งานเปดตวัโครงการ

ตรวจสุขภาพพนักงาน

ลาดตระเวน

การประกวดยุวทูตอนุรักษปา

ความคาดหวัง

ความยั่งยืนของผลลัพธของโครงการ หลังจากโครงการสิ้นสุด

. . .

โครงการอนุรักษและพัฒนาปาไมที่ยั่งยืนในเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

โดยการมีสวนรวมของชุมชน

เขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียวเขตรักษาพันธุสัตวปาภูเขียว

สถานีพฒันาและสงเสริมการอนุรักษสถานีพฒันาและสงเสริมการอนุรักษ

สัตวปาหวยกุมสัตวปาหวยกุม

สถานีเพาะเลี้ยงสัตวปาฯสถานีเพาะเลี้ยงสัตวปาฯ ภูเขียวภูเขียว

หนวยงานพื้นทีอ่นุรักษในผืนปาหนวยงานพื้นทีอ่นุรักษในผืนปา

อีสานตะวันตกอีสานตะวันตก

หนวยควบคุมไฟปาที่ชยหนวยควบคุมไฟปาที่ชย..1 1 ((ภูเขียวภูเขียว))

หนวยจัดการตนน้ําทุงลุยลายหนวยจัดการตนน้ําทุงลุยลาย

และหนวยงานอื่นและหนวยงานอื่น ๆๆ ที่ไดรวมกันที่ไดรวมกันปฏิบัติงานมาในชวงเตรียมการปฏิบัติงานมาในชวงเตรียมการ 2 2 ปป

ขอขอบคุณ

Phukhieo-EUProject