รายงานการวจย

เรอง

การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

Research Synthesis Concerning The Ways of Learning According

to the Principles of “Trai Sikkha”

โดย

ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

ผศ.ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม

ผศ.ดร.สทธพงษ ศรวชย

นายบญเลศ จรภทร

คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พ.ศ. ๒๕๔๖

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

รายงานการวจย

เรอง

การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

Research Synthesis Concerning The Ways of Learning According

to the Principles of “Trai Sikkha”

โดย

ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

ผศ.ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม

ผศ.ดร.สทธพงษ ศรวชย

นายบญเลศ จรภทร

คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พ.ศ. ๒๕๔๖

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

Research Report

Title

Research Synthesis Concerning The Ways of Learning According

to the Principles of “Trai Sikkha”

By

Assist. Prof. Dr.Theerayout Phungtien

Assist. Prof. Dr. Chartchai Phitaktanakhom

Assist. Prof. Dr. Sutthipong Sriwichai

Mr. Boonlerd Jiraphat

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

B.E. 2546

Research Project Supported by Mahachulalongkornrajavidyalaya University

(Copyright Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ก

ชอรายงานการวจย: การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ผ วจย: ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร และคณะ

หนวยงาน: คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ปงบประมาณ: ๒๕๔๖

ทนอดหนนการวจย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

บทคดยอ

การวจยเรอง “การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา” มวตถประสงคเพอ

ศกษา ๑) สงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและ

ครผสอน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ๒) สงเคราะห ประมวล สรป

คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงคของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา

มธยมศกษา และอดมศกษา และ ๓) สงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน

ตามความเหนของนกเรยนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ซงการศกษา

ครงนไดแบงออกเปน ๓ โครงการวจยยอย คอ แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบ

ประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และระดบอดมศกษา ทง ๓โครงการ ใชระเบยบวธวจยเชงสารวจใน

กลมตวอยาง 3 กลม คอ ผบรหารสถานศกษา คร-อาจารย และนกเรยนนกศกษา จากนนไดนา

ผลการวจยทงสามระดบมาทาการสงเคราะห ประมวล และสรปผลเปนแนวทางการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา ซงสามารถสรปผลการวจยไดดงน

๑. แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครผสอน พบวา ผบรหารทง

๓ ระดบและครผสอนระดบประถมศกษาและมธยมศกษา มความคดเหนตอนโยบายและกระบวนการ

เรยนรตามหลกไตรสกขา อยในระดบสง โดยใหความสาคญกบปจจยภายนอก ไดแก ดานกลยาณมตร

สงแวดลอม บรรยากาศการเรยนร หลกสตร และสาระคาสอน ตามลาดบ สวนอาจารยสอนใน

ระดบอดมศกษามความคดเหนอยในระดบปานกลาง

๒.คณลกษณะของนกเรยน นกศกษาทพงประสงคของผบรหารและครผสอน พบวา ผบรหาร

และครผสอนมความคดเหนเกยวกบคณลกษณะของนกเรยนนกศกษาทพงประสงคตามแนวทางการ

เรยนรตามหลกไตรสกขาอยในระดบสง

๓. สภาพการเรยนรของโรงเรยนตามความคดเหนของนกเรยนนกศกษา พบวา นกเรยน

นกศกษามความคดเหนเกยวกบสภาพการเรยนรตามแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยใน

ระดบสง โดยเชอวา การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขามผลตอพฒนาการ การเรยนรของผ เรยน

เรยนรตามจดมงหมายทตองการใหบรรลผลมคะแนนเฉลยอยในระดบสงกวาปานกลาง

ก

Research Title: Research Synthesis Concerning The Ways of Learning According

to the Principles of “Trai Sikkha” Researcher: Assist. Prof. Dr.Theerayout Phungtien and Team Work

Department: Faculty of Education, Mahachulalongkornrajavidyalaya University Fiscal Year: B.E. 2546 Research Scholarship Sponsor: Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Abstract

The research on “ Research Synthesis Concerning The Ways of Learning According to the Principles of

“Trai Sikkha” aims at studies, (1). Synthesize, compile, and summarize ways of learning management on Trai

Sikkha amongst administrators and lecturers in primary school, secondary and University level, (2). Synthesize,

compile, and summarize the characteristics of the expected students of the administrators and lecturers

teachings in the level of primary, secondary and University. (3). Synthesize, compile, and summarize teachings

conditions of the institutions based on opinions of the students from the tree level(primary, secondary and

University) of which the studies being divided into three mini- research projects included of : learning process

based on Trai Sikkha in the level of primary, secondary and University. These three levels used the same

methodology in terms of surveying the three sample groups e.g Director of the Institution, teachers-lecturers and

students. Then, the results of the three levels being taken to synthesize, compile and summarize the results

based on Trai Sikkha which could be summarized as following:

1. ways of learning based on Trai Sikkha of the Administrators and Lecturers found that the

administrators of three levels primary, secondary and University see the policies and learning process based on

Trai Sikkha in the higher level emphasizing the external elements included of friends, environmental atmosphere

of the learning, curriculum and essences step by step. While the lecturers teachings in the University level had

given opinions in the level of the middle.

2. characteristics of the talented students of the teachers and lecturers found that the administrators

and lecturers had given opinions on the characteristics of the students based on the learning process of Trai

Sikkha in the higher level

3. conditions of learning process of the schools based on the opinions of the students found that the

students and University students had given opinions on the characteristics of the based on learning process of

the Trai Sikkha in the higher level believing that management of learning process based on Trai Sikkha resulting

development process and, learning process of the learners.

จ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนสาเรจลงไดดวยความสมบรณทงเนอหาและคณคาทางวชาการ ได ดวย

ความกรณาของคณะผ วจยทไดรบภาระในการดาเนนโครงการวจยยอย ๓ โครงการ ประกอบดวย

๑) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบ ประถมศกษาโดย ดร .สทธพงษ ศรวชยและคณะ

๒) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในระดบมธยมศกษาโดย นายบญเลศ จรภทรและคณะ

และ ๓) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในระดบอดมศกษาโดย ผศ .ดร.ชาตชาย พทกษ

ธนาคมและคณะ จงทาใหขาพเจาสามารถนาผลการวจยดงกลาวมาทาการสงเคราะห ประมวล

และสรปผล เปนรายงานการวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาไดอยางสมบรณ

ขอกรอบขอบพระคณ พระครปลดสวฒนวชรคณ ผ อานวยการสถาบนวจยพทธศาสตร

และเจาหนาททกทานทใหความเมตตา อนเคราะห ในดานการประสานงานจนทาใหการ

ดาเนนการวจยเปนไปดวยด พรอมกนนใครขอขอบคณผบรหารและคณาจารยทกทานในคณะคร

ศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทใหแรงใจและความรวมมอในการทางานวจย

ครงนดวยดตลอดโครงการ

ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

หวหนาโครงการวจย

จ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนสาเรจลงไดดวยความสมบรณทงเนอหาและคณคาทางวชาการ ได ดวย

ความกรณาของคณะผ วจยทไดรบภาระในการดาเนนโครงการวจยยอย ๓ โครงการ ประกอบดวย

๑) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบ ประถมศกษาโดย ดร .สทธพงษ ศรวชยและคณะ

๒) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในระดบมธยมศกษาโดย นายบญเลศ จรภทรและคณะ

และ ๓) แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในระดบอดมศกษาโดย ผศ .ดร.ชาตชาย พทกษ

ธนาคมและคณะ จงทาใหขาพเจาสามารถนาผลการวจยดงกลาวมาทาการสงเคราะห ประมวล

และสรปผล เปนรายงานการวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาไดอยางสมบรณ

ขอกรอบขอบพระคณ พระครปลดสวฒนวชรคณ ผ อานวยการสถาบนวจยพทธศาสตร

และเจาหนาททกทานทใหความเมตตา อนเคราะห ในดานการประสานงานจนทาใหการ

ดาเนนการวจยเปนไปดวยด พรอมกนนใครขอขอบคณผบรหารและคณาจารยทกทานในคณะคร

ศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทใหแรงใจและความรวมมอในการทางานวจย

ครงนดวยดตลอดโครงการ

ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

หวหนาโครงการวจย

ฉ

สารบญ

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ค

กตตกรรมประกาศ จ

สารบญ ฉ

บทท ๑ บทนา

๑.๑ ความเปนมาและความสาคญของปญหา ๑

๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๕

๑.๓ นยามศพท ๖

๑.๔ ขอบเขตของการวจย ๖

๑.๕ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๖

บทท ๒ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

๒.๑ ทฤษฎและกรอบแนวคด ๗

๒.๒ สาระของการศกษาตามนยแหงพทธศาสตร ๙

๒.๓ ภาพรวมของการเรยนรเพอดาเนนชวต ๑๗

๒.๔ ลกษณะกระบวนการเรยนรทพงประสงค ๑๘

๒.๕ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ๑๘

บทท ๓ วธดาเนนการวจย

๓.๑ ประชากรทใชในการศกษา ๒๑

๓.๒ เครองมอทใชในการวจย ๒๒

๓.๓ การเกบรวบรวมขอมล ๒๒

๓.๔ การวเคราะหขอมล ๒๒

ช

บทท ๔ ผลการวจย

๔.๑ การสงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา

และอดมศกษา ๒๓

๔.๒ การสงเคราะห ประมวล สรป คณลกษณะของนกเรยน นกศกษา

ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา

มธยมศกษา และอดมศกษา ๒๕

๔.๓. การสงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน

ตามความเหนของ.นกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนระดบประถมศกษา

มธยมศกษา และอดมศกษา ๒๖

๔.๔. การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงค แยกตามภาคทตงของสถานศกษา

วฒการศกษาของผบรหารและผสอน สงกดของสถานศกษา ๒๘

๔.๕ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยน ทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน ๒๙

๔.๖ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยน ทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน

แยกตามตวแปรทกาหนด ๓๐

๔.๗ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน

และผ เรยน แยกตามระดบโรงเรยน ๓๑

๔.๘. การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยน ทพงประสงคแยกตามภาคทตงของสถานศกษา

วฒการศกษาของผบรหาร และผสอน สงกดของสถานศกษา ๓๑

๔.๙ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน ๓๒

๔.๑๐ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน

แยกตามตวแปรทกาหนด ๓๓

ซ

๔.๑๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน

และผ เรยน แยกตามระดบโรงเรยน ๓๓

๔.๑๒ การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยน ทพงประสงคแยกตามภาคทตงของสถานศกษา

วฒการศกษาของผบรหาร และผสอน สงกดของสถานศกษา ๓๔

๔.๑๓ เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามวฒการศกษา

ของผบรหาร และอาจารยผสอน ๓๔

๔.๑๔ เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามอายของผบรหาร

อายของอาจารยผสอน และอายของผ เรยน ๓๔

๔.๑๕ .ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน ๓๕

๔.๑๖ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผ เรยน

แยกตามตวแปรทกาหนด ๓๕

๔.๑๗. ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยน

แยกตามมหาวทยาลย ๓๖

บทท ๕ สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

๕.๑ สรปความเปนมา วตถประสงค ขอบเขตและวธการวจยทใช ๓๗

๕.๒ สรปผลการวจย ๓๗

๕.๓ ขอเสนอแนะ ๔๒

บรรณานกรม ๔๔

ภาคผนวก

ตารางวเคราะหสรปแนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๔๗

บทท ๑

บทนา

๑.๑ ความเปนมาและความสาคญของปญหา

สถาบนพระพทธศาสนากบการศกษาไดมความเกยวเนองกนมาตงแตอดตจนถงปจจบน

แตเดมวดเปนศนยกลางการศกษาของบตรหลานขนนางและราษฎรทวไป โดยมพระภกษเปนคร

สอนและจดการศกษา ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคทรงมพระราช

ประสงคทจะบารงการศกษาทสบทอดมาแตเดม ทรงประสงคใหพระสงฆไดศกษาเลาเรยน ทงทาง

ปรยตธรรมและวชาการทางโลกควบคกนไป ทรงมพระบรมราชโองการประกาศพระราชบญญต

ลกษณะการปกครองคณะสงฆโดยมบทบญญตใหพระผ เปนเจาอาวาส มหนาทในการให

การศกษาแกกลบตร ซงทาใหวดกบบานมความสมพนธเปนอนด วดจงเปนศนยกลางดาเนนงาน

เผยแพรพระพทธศาสนา ใหการศกษาแกชมชน ธารงรกษาวฒนธรรมประเพณอนดงาม แมผ ทเขา

มาบวชเรยน เมอไดรบการศกษาอบรมดแลว เมอกลบออกไปกจะเปนพลเมองทด เปนกาลงสาคญ

ของประเทศชาต มความสามารถ มสวนรวมและพฒนาสงคมใหเจรญมนคงตอไป ฉะนน

การศกษาของคณะสงฆถอไดวาเปนปจจยสาคญทสดตอความเจรญของสถาบนพระพทธศาสนา

และสถาบนชาต เพราะหากพระสงฆมการศกษาด มภมธรรม มภมปญญาสง ยอมจะสามารถ

ชวยเหลอคาชสงคมไทยใหรงเรอง โดยวดเปนแหลงเรยนร ใหการศกษา อบรม พฒนา และเปนท

พงแกชมชน

การศกษาและพฒนาถอวาเปนหวใจทสาคญทสดในการวดและเปนตวชวาสงคมไทยและ

ประเทศชาตจะมความเขมแขงมากนอยเพยงใด จดสาคญทสามารถตรวจสอบและสามารถ

มองเหนภาพไดการพฒนาดานการพฒนาซงหลายครงเมอกลาวถงการพฒนาประเทศมกจะเปน

การกลาวถงการแขงขนทางดานเศรษฐกจแตความเปนจรงแลวในเปาหมายของการพฒนาไมใช

ความเขมแขงทางดานเศรษฐกจอยางเดยวแตเปนความเขมแขงทสะทอนผานออกมาในมตอน ๆ

ไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงตองอาศยการสรางปญญาใหเกดความ

เขมแขงและเกดการปฏรปการเรยนรอยางแทจรง จากปจจยพนฐานของสงคมซงเปนปจจยท

สาคญทสดกคอ คน วาจะมรางกายจตใจ สตปญญา คณธรรมและจรยธรรมซงจะเปนพนฐานท

ดของการอยรวมกนอยางสนต ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช ๒๕๔๐ หมวด

๕ ไดวางแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ศาสนาไวในมาตรา ๗๓ คอ รฐตองใหความอปถมภและ

คมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ๆ สงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนท

ระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนาหลกธรรมมาใชเพอเสรมสรางคณธรรม

และพฒนาคณภาพชวต และมาตรา ๘๑ รฐตองจดการศกษาอบรมและสนบสนนใหเอกชนจด

๒

การศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม จดใหมกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาตสงผลใหม

การประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. ๒๕๔๒ โดยมจดมงหมายและหลกการ

เพอการจดการศกษาทตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ

สตปญญา ความร และคณธรรม ม จรยธรรมและวฒนธรรมในการดาเนนชวต สามารถอย

รวมกบผ อนไดอยางมความสข

การจดการศกษาของไทย ไดมการดาเนนการมายาวนานนบตงแตสมยสโขทย

0

Òทงนการจดการศกษาทมในชวงสมยสโขทยและอยธยาเนนเรองจรยธรรม การเปนพลเมองด เปน

คนมศลธรรม เนนเรองศลปะปองกนตว การเรยนรอกษรไทย การเรยนหนงสอเพอความเปน

นกปราชญ การเรยนรเพออานพระไตรปฎก จนถงชวงตนรต นโกสนทร ยงคงเนนการเรยนรของ

ประชาชนทางดาน ศลปวทยาหรอ ศลปศาสตร สงเสรมความรกสามคคของประชาชนคนในชาต

สรางการปลกใจประชาชนเพอใหเกดความรกชาต มงเนนการศกษาของประชาชนในดานศาสนา

เพอใหประชาชนเปนคนดมศลธรรม ตอมา กอนการเปลยนแปลงการปกครองในสมยรชกาลท ๕

ไดเรมมการจดตงหนวยงานททาหนาทดแลการจดการศกษาอยางเปนทางการ และเปนลาย

ลกษณอกษรอยางเปนระบบ มระเบยบแบบแผนในการจดการศกษา การใหมโรงเรยน มคร ทา

หนาทสอน มแบบเรยนทใชในการสอน จดทาโครงการศกษาแหงชาต ซงการจดการศกษาในชวง

น มงเนนทจะจดการศกษาใหไดบคลากรมารบราชการ มงเนนสรางคนใหมการเรยนร มความร

ทดเทยมตางประเทศโดยเฉพาะชาวตะวนตก สมยหลงการเปลยนแปลงการปกครองซงในยคสมย

น ไดเรมจดทาแผนการศกษาแหงชาตตงแต ป พ .ศ. ๒๔๗๕ เปนตนมาดวยแผนการศกษา

แหงชาต พ .ศ. ๒๔๗๕ โดยใหการศกษาแกพลเมองไมเลอกจากดเพศ ไมจากดศาสนา ใหไดรบ

การศกษาพอเหมาะแกภมปญญา และทนทรพยในการศกษาสายสามญและวสามญศกษา และ

จดใหมการศกษาทง ๓ สวน คอ จรยศกษา พทธศกษา และพลศกษา สวนแผนการศกษาแหงชาต

พ.ศ. ๒๔๙๔ ทรฐมงใหพลเมองมการศกษาพอเหมาะแกอตภาพ เพอความเปนพลเมองด รางกาย

แขงแรงอนามยสมบรณ มความรสามารถทประกอบอาชพและมจตใจเปนนกประชาธปไตย เนน

การเปนพลเมองด และไดรบการศกษาในระบบโรงเรยนอยางนอย ๑๕ ป มงเนนใหเกดความ

ขวนขวายหาความรและทกษะอนเปนประโยชนตอการประกอบอาชพสบตอไป โดยจดการศกษา

ใหพอเหมาะ คอ จรยศกษา พลศกษา พทธศกษาและหตถศกษา

การจดการศกษากอนการปฏรปการศกษาตอจากยคการเปลยนแปลงการปกครอง ซงเรม

ตงแตแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๓ ทรฐมงเนนใหพลเมองทกคนเปนคนด มคณธรรมและ

วฒนธรรม มระเบยบวนย มความรบผดชอบ มสขภาพสมบรณ มจตใจเปนประชาธปไตย ม

Ò (วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย, ๒๕๔๔ หนา ๙-๑๓)

๒

ความรความสมารถทนาไปประกอบอาชพ และทาคณประโยชนแกประเทศชาต เดกไทยจะไดรบ

การศกษาในระบบโรงเรยนจนอาย ๑๕ ปบรบรณเปนอยางนอย เปนคนขวนขวายหาความรและ

ประสบการณทจะเปนประโยชนตออนาคตสบไปภายหนา และการจดการศกษาเพอสนองความ

ตองการของสงคมและบคคลทสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและแผนการปกครองประเทศ

โดยจดใหมจรยศกษา พทธศกษา พลศกษา และหตถศกษา ในแผนการศกษาแหงชาต พ .ศ.

๒๕๒๐ กาหนดใหการศกษาเปนกระบวนการทตอเนองตลอดชวต เพอมงสรางเสรมคณภาพของ

ประชากรใหสามารถดารงชวตอยรอดปลอดภย มความมงคงผาสกรวมกนในสงคม ทงนความมง

หมายของการศกษาของแผนการศกษาในฉบบน คอ มความเคารพในสทธและหนาทของตนและ

ผ อน มระเบยบวนย มความเขาใจและกระตอรอรนทจะมสวนรวมในการปกครองประเทศตาม

วถทางประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข ยดมนในสถาบนชาต ศาสนา และ

พระมหากษตรย มความรบผดชอบตอชาต ตอทองถน ตอครอบครว และตอตนเอง มความ

สานกในความเปนไทยรวมกน และการเปนสวนหนงของมนษยชาต มความรกชาต ตระหนกใน

ความมนคงปลอดภยของชาต และมสวนรวมในการปองกนประเทศ มความมงคง และผดงความ

เสมอภาค ความสจรต และความยตธรรม มบคลกภาพทด มสขภาพและอนามยสมบรณ ทง

รางกายและจตใจ มความขยนหมนเพยร มความสามารถในการประกอบอาชพ และการจบจาย

ใชสอยอยางประหยด ตลอดจนการรวมมอประกอบกจการและธรกจตาง ๆ โดยชอบดวยกฎหมาย

มความสามารถในการตดตอทาความเขาใจ และรวมมอซงกนและกน รจกการแสวงหาความจรง

มความคดรเรมสรางสรรค รจกแกปญหาและขอขดแยงดวยสตปญญา และโดยสนตวธ มความร

ความเขาใจ และเหนคณคาในวทยาการ ศลปวฒนธรรม ธรรมชาต สงแวดลอม และทรพยากร

ของประเทศ

แผนการศกษาแหงชาต พ .ศ. ๒๕๓๕ มความมงหมายทจะใหบคคลไดรบผล ของจดการ

ศกษาในดานตาง ๆพอสรปไดดงน คอ ดานปญญา จดการใหบคคลทไดรบการศกษาเปนผ ม

ปญญาทรจกเหตผล รจกแยกแยะผดชอบชวด คณและโทษ สงทควรกระทา และไมควรกระทา

บนพนฐานของความจรงรจก แกปญหาไดอยางฉลาด และรเทาทนการเปลยนแปลงตาง ๆ ท

เกดขนอยางรวดเรว และหลากหลาย มความคด รเรมสรางสรรค และใฝเรยนรเพอความกาวหนา

ทางความรและวทยาการตาง ๆ รคณคาของภมปญญา และวฒนธรรมของสงคมไทย และรจก

เลอกรบวทยาการและวฒนธรรมจากภายนอก ดานจตใจ จดการใหบคคลทไดรบการศกษารจก

ฝกฝนจตใจของตนเองใหมความเจรญงอกงามทางคณธรรม ไดแก ความละอายตอการกระทาผด

รจกควบคมตนเองใหประพฤตตามกรอบความถกตองทดงาม มศาสนาเปนเครองยดเหนยวทาง

จตใจ รจกการเจรญสมาธ การฝกความอดทนและความหนกแนนใหเกดแกตนเอง อนเปน

ประโยชนตอการปฏบตหนาทการงาน และการดารงชวต ดานรางกาย จดการใหบคคลทไดรบ

๓

การศกษามรางกายทเจรญเตบโตสมวย รจกดแลรกษาสขภาพอนามยของรางกายของตนเองและ

สมาชกในครอบครว และสามารถพฒนาสมรรถภาพทางรางกายใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน

และอาชพ ดานสงคม จดการใหบคคลทไดรบการศกษามพฤตกรรมทางสงคมทดงามในการ

ปฏบตหนาทในงาน และการอยรวมกนกบสมาชกคนอนในครอบครว องคกร และสงคม รจกการ

ชวยเหลอเกอกลประโยชนแกกนและกนโดยไมเหนแกตว มความสามารถและทกษะในการ

ตดตอสอสารกบบคคลอน สามารถใชภาษาไทยไดอยางถกตองเหมาะสม รวมทงสามารถธารง

รกษาเอกลกษณ และวฒนธรรมทดงามของไทย ตระหนกและปฏบตตามสทธหนาทและความ

รบผดชอบทพงมตอผ อน ตอสงคม และตอมวลมนษยชาต มความมงมนทจะพฒนาและ

สรางสรรคสงคมใหมสนตสข รจกและเคารพในสทธและเสรภาพของตนเองและผ อนตามระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข รจกใชการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสราง

สงแวดลอมทด ตลอดจนรวมสงเสรมบทบาทของประเทศไทยในประชาคมโลกในทางทเหมาะสม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. ๒๕๔๒ เปนกฎหมายทเกยวกบการศกษาของ

ประเทศไทยฉบบแรกทกาวทนกบอารยประเทศในสหสวรรษใหม โดยมจดมงหมายดงนคอ การ

จดการศกษาเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร

และคณธรรม มจรยธรรม และวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผ อนไดอยางม

ความสข โดยในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข รจกรกษาและสงเสรม สทธหนาท

เสรภาพ เคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภมใจในความ

เปนไทย รจกรกษาผลประโยชนของสวนรวมและของประเทศชาต สงเสรมศาสนา

ศลปวฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจก

พงพาตนเอง มความคดรเรมสรางสรรคใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง

จากการประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ ทาใหเกดกระแสการ

ตนตวครงใหญแกผ ทเกยวของในการจดการศกษาของประเทศไทย เพอใหเกดการปฏรปการศกษา

ของชาต ซงการจดการศกษาในแนวทางการปฏรปการเรยนรทเนนผ เรยนเปนสาคญ อนเปนหวใจ

ของการปฏรปการศกษาซงมงเนนการจดการศกษาใหเกดความรคคณธรรม เพอทาใหเกดการ

พฒนาลกษณะคนไทยทพงปรารถนา คอ เปนคนด คนเกง และมความสข อนเปนผลสมฤทธของ

การเรยนรของผ เรยน แตการจดการศกษาทผานมามกจะมงเนนทองคประกอบภายนอก เชน

วธการเรยนการสอน ผสอนหรอครผ มอานาจในชนเรยน กระบวนการการเรยนรทนาเบอหนายยด

หลกสตรเปนเกณฑ ยดเนอหาสาระทงหมดและการสอบและคะแนนสอบเปนตวตดสน

ความสาเรจ โดยทกคนเกดความเครงเครยด และขาดความสขในการศกษาเรยนร โรงเรยนไม

๔

สรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออประโยชนตอการเรยนร เปนอาณาเขตทขาด

ความสมพนธกบชมชนและสงคมภายนอก อนเปนแหลงการเรยนรทชวยสรางบรรยากาศทาง

ปญญา และครอบครวและชมชน ขาดโอกาสในการรวมคดรวมสรางกระบวนการเรยนร

กระบวนการเรยนการสอนทเตมไปดวยความจาเจ และขาดการฝกคด ฝกปฏบตและการสราง

เสรมอปนสย โดยมงเนนการทองจา ขาดการคดแนววทยาศาสตรและขาดการปลกฝงความคดใน

ความภาคภมใจวถแหงศลปวฒนธรรมแหงภมปญญาของชมชนและชนชาตและในระบบโรงเรยน

ขาดการอบรมบมนสยในการบมเพาะคณธรรม จรยธรรมและสนทรยภาพ ทมงมนพากเพยร ใหส

งาน เปนผ ยนหยดอยบนความสจรตทงกายและจตใจ

ความพยายามสรางระบบการศกษาทงระบบใหเออประโยชนในการสรางบคลาการทผาน

เขาสกระบวนการเรยนร หรอการจดการเรยนการสอนททาใหผ เรยนเปนคนด คนเกง คนม

ความสข หรอทเรยกวา การปฏรปการเรยนร แตเทาทดาเนนการมาหลายป ยงประสบปญหาอย

มาก ทงน เพราะยงขาดการนาผ เรยนเขาสระบบการเรยนร เพอใหเปนคนด คนเกง คนมความสข

โดยเฉพาะคนด คนมความสข นนจะตองอาศยกระบวนการทางดานพทธศาสนา ซงจะทาให

ผ เรยน เปนคนด คนมความสข การจะทาใหคนเกงในสงคมชวยสรางสรรคสงคมใหเกดประโยชน

สข และเกดความมนคงแกประเทศชาต ซงการศกษาจะตองดาเนนการจดการอยางเปนระบบ

ใหแกเยาวชนของชาตใหมรากฐานการเรยนรทตงอยเปนหลกธรรมและคณธรรม นนคอการ

จดการปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตร ในระดบมธยมศกษาซงเปนรากฐานสาคญ ให

เยาวชนของชาตมความเขมแขงอยบนพนฐานของคณธรรมความด มความสขสนตภาพตาม

แนวทางแหงพทธธรรม และเปนพนฐานของการเปนคนเกง ทมความมงมนพากเพยรใหบรรล

ความสาเรจ อนเปนการพฒนาสรางผ เรยนหรอนกเรยนอนเปนเยาวชนของชาตใหเปนคนด คน

เกง คนมความสข

ดงนน แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบประถมศกษาจงมความสาคญ ตอ

สถานศกษาและบคลากรทเกยวของกบการศกษา เพอเนนการปฏรปการเรยนรทผ เรยนสาคญ

ทสด ผ เรยนควรไดรบการสงเสรม ศกยภาพตามความถนดของตน สถานศกษาจงตองระดม

ทรพยากรบคคลทมความร ความเขาใจในการปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตรใหพวกเขาม

สวนรวมในการจดการศกษา โดยนาประสบการณ ความรอบร ความชานาญ ความเขาใจใน

หลกธรรม เพอประโยชนทางการศกษาในดานการจดการเรยนการสอนและการบรหารทาง

การศกษาอยางถกตองตามแนวพทธศาสตรเพอประโยชนสขของสงคม และความมนคงของ

ประเทศ เมอเยาวชนของชาตตงมนอยบนหลกธรรม

ดงนนแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาจงมความสาคญ ตอสถานศกษาและบคลากร

ทเกยวของกบการศกษาในระบบทงระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา เพอเนนการ

๕

ปฏรปการเรยนรทผ เรยนสาคญทสด ผ เรยนควรไดรบการสงเสรม ศกยภาพตามความถนดของตน

สถานศกษาจงตองระดมทรพยากรบคคลทมความร ความเขาใจในการปฏรปการเรยนรตามแนว

พทธศาสตรใหพวกเขามสวนรวมในการจดการศกษา โดยนาประสบการณ ความรอบร ความ

ชานาญ ความเขาใจในหลกธรรม เพอประโยชนทางการศกษาในดานการจดการเรยนการสอน

และการบรหารทางการศกษาอยางถกตองตามแนวพทธศาสตรเพอประโยชนสขของสงคม และ

ความมนคงของประเทศ เมอเยาวชนของชาตตงมนอยบนหลกธรรมทมการพฒนาแลว

การศกษาในปจจบนนมนโยบายจาเปนตองมการปรบปรงกนอยตลอดเวลา เพอความ

ทนสมย ทนตอเหตการณความเปลยนแปลงกนอยเสมอ เพอใหการศกษาพฒนาทนตอความ

เปลยนแปลงของประเทศชาต เปนทนายนดวาครกมโอกาสปรบปรงและพฒนาการเรยนทเปนอย

มากนอยเพยงใด

กลาวโดยสรป การจดกจกรรมการเรยนการสอนควรดาเนนการเพอประโยชนแกผ เรยน

อยางแทจรง โดยมงพฒนาความเจรญทกดานใหแกผ เรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และ

อดมศกษาเราใหผ เรยนได แสวงหาความร วธการแกปญหาดวยตนเองและจดโดยมบรรยากาศท

รนรมย สนกสนาน ตลอดจนจดใหเหมาะสม กบวย ความสามารถ ความสนใจของผ เรยน ดวย

เหตผลดงกลาวขางตน การศกษาแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาในระดบดงกลาวจงม

ความสาคญเปนอยางยงในทกระดบการศกษา

จงมความสาคญเปนอยางยงทจะตอบสนองความตองการของสงคมไทยเพอใหสอดคลอง

กบเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ ดงนนคณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

จงไดดาเนนการศกษาวจย เรอง แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ในระดบประถมศกษา

มธยมศกษาและอดมศกษา” ขนเพอเปนขอมลในการวางแผน กาหนดนโยบายและการดาเนนการ

จดการเรยนรตามหลกไตรสกขาตอไป

๑.๒ วตถประสงคของการวจย

๑.๒.๑ เพอสงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหารและครผสอน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๑.๒.๒ เพอสงเคราะห ประมวล สรป คณลกษณะของนกเรยน นกศกษา ทพงประสงคของ

ผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๑.๒.๓ เพอสงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตามความเหน

ของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๖

๑.๓ นยามศพท

๑. หลกไตรสกขา หมายถง หลกธรรมทางพระพทธศาสนา ไดแก อธสลสกขา (ศล) สง

ทคอยควบคม ความประพฤตทางกายและวาจา อธจตตสกขา (สมาธ) สงทคอยควบคมพฤตกรรม

ทางจตใจ และอธปญญาสกขา (ปญญา) สงทเปนผควบคมทงทางดาน กาย วาจา

๒. การจดการเรยนร หมายถง การปรบปรงการศกษา และการเรยนรใหดขนหรอ

เหมาะสมยงขน

๓. การจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา หมายถง การปรบปรงการศกษาและการ

เรยนรใหดขนหรอเหมาะสมยงขนตามหลกไตรสกขา

๑.๔ ขอบเขตของการวจย

๑. ขอบเขตดานเนอหา ผศกษาจะทาการศกษาหลกธรรมในพระไตรปฎก ในกรอบ

ของพทธวธการการเรยนรตามแนวทางของพระพทธศาสนา และนากรอบแนวคดทฤษฎการเรยนร

ตามหลกไตรสกขาจากปราชญทางพระพทธศาสนาเปนสวนสาคญในการศกษา

๒. ขอบเขตดานประชากร สงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงฆ และสภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน

ตามความเหนของผบรหาร ครผสอน และนกเรยน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา

และอดมศกษา

๑.๕ ประโยชนทคาดวาจะไดรบการวจย

๑. ไดทราบการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและครผสอน

๒. ไดทราบคณลกษณะของนสตนกศกษาทพงประสงคของผบรหารและครผสอน

๓. สามารถสงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตามความเหน

ของนกเรยนนกศกษาในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษาและอดมศกษา

บทท ๒

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเปนการศกษาสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาใน

โรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา โดยผ วจยไดนาเอกสารและงานวจยท

เกยวของมาสนบสนนและประกอบการศกษาวจยดงน

๒.๑ ทฤษฎและกรอบแนวคด

๑. ทฤษฎการเรยนร เปนกรอบแนวคดทฤษฎเกยวกบการเรยนรของนกการศกษา

ตะวนตก โดยจะนามาใชในฐานะเปนกรอบของการศกษาวเคราะห หรอในฐานะเปนเครองมอของ

การวจยในครงน เชน ทฤษฎการเรยนรของ ปาฟ ลอฟ

๒. ทฤษฎการเรยนการสอนคอหลกการสาคญ ของการเรยนการสอนตามความเชอของนก

จตนยม ยอมสอดคลองกนกบทฤษฎญาณวทยาของฝายจตนยม ซงไดอธบายและสรปเปนขอ ๆ

ไดดงน

๒.๑ กระบวนวธการเรยนร คอกระบวนวธการการดดซมความคด (Absorbing ideas)

๒.๒ การเรยนรยอมเกดขนไดดวยการเลยนแบบอยางของจตสมบรณ

๒.๓ การเรยนร คอ การฝกนสย ดงนนจาเปนตองมการทองจาและการฝกหดทาซา ๆ

(drill) เพอใหเกดความเคยชนหรอทกษะ

๒.๔ เชอวา “ความพยายาม ” เปนปจจยเหตของ “ความสนใจ ” การใหนกเรยน

ทางานหนกและยาก จงจาเปนเพอกระตนใหนกเรยนมความพยายามทางานจนสาเรจความสาเรจ

หรอสมฤทธผล ยอมทาใหนกเรยนเกดความพอใจและสนใจมากยงขน

๒.๕ เชอวา “การเรยนร คอ ผลของการระลกได”

๒.๖ ทฤษฎการเรยนรการสอนทสาคญไดแก “ทฤษฎวนยจต (theory of mental or

formal discipline)

๓. ทฤษฎการเรยนรตามแนวพทธศาสตร เปนทฤษฎการเรยนรทพฒนามาจากหลกพทธ

ธรรมโดยนกปราชญชาวพทธ เชน ทานพทธทาสภกข พระธรรมปฎก (ป. อ. ปยตโต) ดร.สาโรช

บวศร และศาสตราจารยสมน อมรววฒน ซงถอเปนทฤษฎหลกทคณะผ วจยจะนามาใชในการ

วจยครงน โดยจะคลอบคลมองคประกอบของ การศกษาแนวพทธศาสตร ๕ องคประกอบ คอ

ปรชญาการศกษา สาระการเรยนร กระบวนการเรยนร การบรหารจดการ และการประเมนผลการ

เรยนร

๘

ทฤษฎการเรยนรทางพทธศาสตรทเดนชด อาท แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ประกอบดวย ศล สมาธ และปญญา ทฤษฎการเรยนรตามหลกอรยสจ ไดแก ทกข สมทย นโรธ

มรรค ซงเปนกระบวนการตามหลกพระพทธศาสนา อนนาไปสกระบวนการการแกปญหาในการ

ปรบพฤตกรรม และพฒนาการเรยนการสอน และสนองตอบตอความตองการทางสงคม และเผย

แผความรใหแกสงคมในการนาไปแกปญหาสวนบคคล และสงคมไดตามทฤษฎการเรยนรของพระ

ธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต)Ò ตามกระบวนการพฒนามนษย – ฝกหดอบรมในแนวคดการแกปญหา

ดวยไตรสกขาและมรรค ๘ หรอตามทฤษฎการสรางปญญา ดวยสมมาทฏฐ มความคดเหนชอบ

เหนตามความเปนจรงของชวต ดวยสมมาสงกปปะ การดารชอบถกตองเปนกลาง , ดวยศล

ประกอบดวยสมมาวาจา พดดวยความจรงเกดประโยชน ดวยสมมากมมนตะ ทาดและทาชอบ

ดวยสมมาอาชวะ มอาชพสจรต , ดวยสมาธ มสมมาวายามะ พากเพยรชอบ มสมมาสต กาหนด

ระลกรชอบมสมมาสมาธ ตงจตมน แนวแน ผองใสและบรสทธ การปฎรปการเรยนรจะตองปฎรป

ผสอนซงเปนผ กาหนดกระบวนการเรยนรและเปนผ นากระบวนการเรยนรมาใชในการเรยนการสอน

ตามแนวพทธ หลกการจดการศกษาซงเปนกระบวนการจดการศกษาทสงเสรมการเรยนรของ

ผ เรยนใหสามารถพฒนาไดตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ สาระการเรยนรทเนนความสาคญ

ทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบ

การศกษา กระบวนการเรยนรทจดใหเนอหาสาระและกจกรรมใหสอด คลองกบความถนด ความ

สนใจ และความแตกตางของผ เรยน เพอฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญและการ

ประยกตใชของผ เรยนใหสามารถปองกนและแกไขปญหา เมอมปฎรปการเรยนรในระบบทกระดบ

อยางสอดคลองและเปนอนหนงอนเดยวกนอยางตอเนองยอมจะทาใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง

และยงยนของบคคลากรทสาเรจการศกษาจนกลายเปนการศกษาแบบตลอดชวต และทาใหคน

ไทยและสงคมไทยเกดการเรยนรตลอดชวต คณะผ วจยเชอมนวา กระบวนการเรยนรตามแนวพทธ

ศาสตรทวจยในครงน จะสามารถนาไปประยกตใชในการเรยนการสอนของสถานศกษา ทงระดบ

ประถมศกษา มธยมศกษา และระดบอดมศกษา และสนบสนนการการปฏรปการศกษาตาม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. ๒๕๔๒ ( พฒนาจาก สมน อมรววฒน , ศาสตราจารย 1

Ó:

กระบวนการพฒนาปญญา ตามแผนกรอบแนวคด)

Ò พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), การพฒนาจรยธรรม, มลนธพทธธรรม, ๒๕๓๘. Ó สมน อมรววฒน, คดเปนตามนยแหงพทธธรรม “ตวอยางการคดแบบโยนโสมนสการ”. เสรม

สนพรเพรส ซสเตม, ๒๕๔๕.

๙

พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการศกษา โดยกระบวนการปฏบตธรรมในพทธศาสนา

เรยกวาสกขา การจดการศกษาในพระพทธศาสนาเปนระบบเปด โดยมจดเรมตนครงแรก มาจาก

ปฐมเทศนาชอ ธรรมจกกปปวตนสตร โปรดปญจวคคย เปนตนมา กจกรรมการศกษาใน

พระพทธศาสนามงเนนทการพฒนาปญญาโดยมปรโตโฆสะและโยนโสมนสการ ซงหมายถงเสยง

จากผ อน คอแหลงความรทไดจากผ อน เชน คร -อาจารย หนงสอ โทรทศน วทย หนงสอพมพ เปน

ตน และการพจารณาอยางแยบคาย คอการกลนกรอง วเคราะหขอมลตาง ๆ จงเปนเสมอนการ

เรยนรทประกอบดวยปจจยภายนอกและปจจยภายใน

ปญญา คอความรอบรและรลกชวยใหเกดความรเทาและรทนอนทาใหเกดการปองกนและ

แกไขปญหาทจะเกดขน การพฒนาปญญาใหแกสงคมไทยจงตองดาเนนดวยการปฏรปการเรยนร

และมการเรยนรตลอดชวต อนเปนเปาหมายแหงสงคมและภาพททกคนตองการ ดงพทธพจนทวา

“ป�ญาชว ชวตมาห เสฏฐ” ปราชญทงหลายเรยกชวตทเปนอยดวยปญญาวาเปนชวตทประเสรฐ

สด ซงสะทอนวาสงดงามทมประโยชนมคณคาทงหลายในสงคมไทย เราไดมการทงไปมากมาย แต

กลบหลงไปรบขยะทมาจากวฒนธรรมจากแหลงอยางขาดสตปญญาโดยไมรตว การสราง

สงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) นนตองทาใหสงคมมลกษณะสงเสรม

การเรยนรทงภายในหองเรยนและนอกหองเรยนโดยอาศยขอมลขาวสารจากแหลงเรยนรตาง ๆ อน

เปนจดแขงในยคน ซงเปนยคขอมลขาวสาร โดยอาศยการศกษาเปนตวกระตนใหผคนในสงคมเกด

การใฝรและอยากเรยนรตลอดเวลา2

Ò

๒.๒ สาระของการศกษาตามนยแหงพระพทธศาสนา

การศกษาตามนยแหงพระพทธศาสนามสาระทสาคญ ครอบคลมขนตอนและองคแหง

ความรแจง ๓ ประการ3

Ó คอ

๑. ปรยต เปนความรทเกดจากการฟง การอาน การคดถงความหมาย สวนประกอบ

ความสมพนธ กฎ และกระบวนการแหงชวต เปนความเขาใจในเหตปจจยและผลทตอเนองเปนวฏ

จกรอยางไมขาดสาย ดงตวอยางทพระพทธองคไดแสดงไวไดแก ปฏจจสมปบาท อรยสจ ๔ ขนธ ๕

ไตรลกษณ กรรม และมชฌมาปฏปทา เพอนาไปสการปฏบตตน ซงการศกษาในแงปรยตเปนไป

เพอสมมนาทฏฐ

Ò พระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต) . กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา .โรงพมพครสภา ,

๒๕๔๓. Ó สมนต อมรววฒน. การพฒนาการเรยนรตามแนวพทธศาสตร. โครงการกตตเมธสาขาวชา

ศกษาศาสตร, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๐, หนา ๒๗.

๑๐

๒. ปฏบต เปนการศกษาทแทจรง มองคประกอบ ๓ ประการ เรยกวา ไตรสกขา ซงเปน

มชฌมมาปฏปทา หรอมรรคมองค ๘ เปนสวนประกอบ คอ

อธสลสกขา คอ การฝกหดอบรมควบคมกายและวาจา เพอใหผศกษาพดด (สมมาวาจา )

ทาการงานด (สมมากมมนตะ) และดารงชวตดวยด (สมมาอาชวะ)

อธจตสกขา คอ การฝกหดอบรมใหจตและความคดมความ แนวแน ตงใจและปลอดโปรง

โดยมความเพยร (สมมาวายามะ) ความระลกร (สมมาสต) และจตทตงมนแนวแน (สมมาสมาธ)

อธปญญาสกขา คอ การฝกอบรมใหเกดความรแจง ซงเปนความรระดบสงทประจกษดวย

การฝกฝนตนเองอยางแทจรง จนเกดความเหนทตรงกบสจจะความจรง (สมมาทฏฐ ) และความ

ดารหนทางทชอบ (สมมาสงกปปะ)

๓. ปฏเวธ เปนการกาวไปถงความเขาใจและการคดวเคราะหถงผลของปรยตและ

ปฏบตจาก สมมาทฐ และสมมาญาณ ซงทาใหตนเองสามารถยกระดบจตใหเปนมนษยท

สมบรณพนจากทาสของอวชชาและกเลส หมดปญหาทงปวงสการหลดพนอยางสนเชง (สมมาว

มต)

การศกษาและการฝกหดตนเปนกระบวนการตอเนอง มเหต ปจจย และผลทผสมผสานกน

อยางสอดคลอง สมดล ไปสเปาหมายสงสดของมนษย ทเปนอสระจากสรรพสง คอ “อสรภาพ”

ในระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตร จะตองอาศยองคประกอบ ๔ สวน คอ ปจจย

ภายนอก (ปรโตโฆสะ ) ซงเปนปจจยนาเขา (Input) ในการเรยนรของผ เรยน โดยจะตองมการ

จดเตรยมของผบรหารสถานศกษา และครผสอนททาการสอนใหกบผ เรยน ไดกลยาณมตร

บรรยากาศในหองเรยนและสถานศกษา แรงจงใจ บคลกภาพ สาระคาสอน หลกสตร เปนตน

ปจจยทางดานกระบวนการ ทดาเนนการโดยผสอนภายการสนบสนนของผบรหาร และการมสวน

รวมของผ เรยนทเนนผ เรยนเปนสาคญในการเรยนร ซงผ เรยน ผสอน ผบรหาร และผ เกยวของอน ๆ

มสวนในการดาเนนการตามกระบวนการเรยนร ทงนกระบวนการเรยนรตามแนวพทธศาสตรกคอ

ไตรสกขา ซงเปนการฝกหดอบรมผ เรยนใหเกดเรยนรดวยองคประกอบ ๓ ประการ คอ การ

ฝกอบรมดานกาย วาจา หรอศล (อธสลสกขา) การฝกอบรมดานจตใจและความคดใหมความแนว

แนหรอสมาธ (อธจตสกขา) และการฝกอบรมดานความรทาใหเกดประจกษในการฝกฝนตนเองจน

เกดความเหนตรงกบความจรง และทางทชอบหรอปญญา (อธปญญาสกขา ) กระบวนการเรยนร

ททกฝายมสวนรวมในการดาเนนการอนเปนกระบวนการทเนนตวผ เรยนเปนสาคญอนเปน

กระบวนการ (Process) ในการเรยนการสอนซงเปนองคประกอบททาใหผ เรยนบรรลผลตาม

เปาหมาย คอความรทงอกเงยในตวผ เรยน ปจจยทางดานผ เรยน (เสขบคคล) อนเปนผลหรอผลต

(Output) ทเกดจากการนาผ เรยนเขาสกระบวนการเรยนรอนมปจจยภายนอกเขามาใชในการเรยน

การสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญ ซงจะทาใหเกดผลทเปนบคคลอนพงปรารถนาของสงคม

๑๑

ผปกครอง คร สถาบนการศกษา และตวผ เรยนเอง คอการเปนคนด เปนคนทดาเนนชวตอยางม

คณภาพ สรางประโยชนแกตนเองและผ อนตามกาลงความสามารถของตน คนเกงเปนคนทม

สมรรถภาพสงในการดาเนนชวต สรางผลงานใหเกดขนเปนทยอมรบของสงคม ของคนทใชผลงาน

ของตน คนมความสขเปนคนทมสขภาพดทงรางกายและจตใจ สามารถมชวตอยตามอตภาพทไม

สรางความเดอดรอนแกตนเองและผ อน โดยชวตทตนเองดาเนนอยอยางมความสข ทงน

องคประกอบสาคญในการดาเนนการในระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตรจะตองดาเนนการใน

ทกสวน โดยมการคดพจารณาโดยแยบคายอยางมเหตมผลขนในใจ หรอโยนโสมนสการซงเปน

ปจจยภายใน ทงนเพราะปจจยภายนอกและกระบวนการเรยนรจะตองมโยนโสมนสการเขาไปใช

ในการทาใหเกดความรความเขาใจงอกเงยขนในจตใจของผ เรยน และไดรบการฝกฝนและทาการ

ฝกฝนตนเองใหเกดเปนเสขบคคล หรอผ เรยนทพงประสงค ซงการเปนผ เรยนทพงประสงคจะตอง

เกดขนภายในจตใจของผ เรยนนน จนเปนคนด คนเกง คนมความสข จงจะถอวาเปนการเรยนรใน

ระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตร

ระบบการเรยนรตามแนวพทธศาสตรในสถานศกษา จะตองจดเตรยมปจจยภายนอก

หรอ ปรโตโฆสะ กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา และกาหนดเปาหมายนโยบายทใหไดผ เรยนท

พงประสงค โดยผบรหารของสถานศกษา คร -อาจารยผสอนในหองเรยนหรอผใหคาปรกษาตาง ๆ

และผ เรยน ทงนผบรหารจะตองเปนผ กาหนดนโยบายในปจจยภายนอกทเออประโยชนตอการ

เรยนการสอนหรอการเรยนรดวยตนเอง กาหนดนโยบายกระบวนการเรยนรทกาหนดใหผ เรยนเปน

สาคญในการสรางการฝกฝนผ เรยนใหเกดการพจารณาโดยแยบคายตามเหตตามผลอยางถกวธ

พรองทงการสรางแรงจงใจใหผ เรยนมความเลอมในศรทธา อยากทจะเรยนรควบคไปกบ

กระบวนการเรยนรตามแนวทางไตรสกขา เพอใหผ เรยนบรรลสการเปนผ เรยนทพงประสงค คอ

เปนคนด มศลธรรม คนเกง สามารถนาความรไปใชประโยชนทงการศกษาเพอการประกอบอาชพ

ทสจรต และการเปนคนดมความสข ดารงตนอยางมความสขตามอตภาพ โดยผบรหารจะตอง

บรหารจดการเพอใหเกดผลในทางการปฏบตททาใหการเรยนการสอนทงในระบบและนอกระบบ

หรอตามอธยาศยของผ เรยน เปนไปตามนโยบายและเปาหมายทกาหนดไว

สาหรบผสอนซงเปนคร-อาจารยททาการสอนหรอใหคาปรกษาชแนะแกนกเรยน -นกศกษา

ทงในชนเรยนและนอกชนเรยน ในสถานททเออประโยชนแกผ เรยนทเนนผ เรยนเปนสาคญ จะตอง

จดเตรยม ปจจยภายนอกตาง ๆ ใหมความพรอมและเหมาะสมกบผ เรยน โดยเฉพาะการทาตวท

เปนกลยาณมตรตอผ เรยน ทาใหผ เรยนเกดความเชอมนและมความมงมนทจะเรยน ตงใจศกษา

เลาเรยนจนบรรลเปาหมาย วางแผนและจดเตรยมกระบวนการเรยนรไตรสกขาใหเกดประโยชนแก

ผ เรยน ทาใหผ เรยนสามารถนอมนามาคดพจารณาโดยแยบคาย หดคดวเคราะห ฝกการใหเหตผล

ดวยความมงมน ตงใจ อนเปนการนาหลกโยนโสมนสการไปใชในระหวางการเรยนการสอนซงทา

๑๒

ใหเกดการฝกหด ฝกฝน จนเกดความรขนในตวผ เรยน จนทาใหผ เรยนกลายเปนผ เรยนทพง

ประสงค คอสาเรจออกไปเปนคนเกง ด มสข

ทงนผ เรยนเองจะตองมการตระเตรยมหรอเตรยมพรอมตวเองใหเกดความ พรอมดวย

เชนเดยวกน เพราะกระบวนการเรยนรผ เรยนจะตองมสวนรวมในการเตรยมปจจยภายนอกทเออ

ประโยชนตอการเรยนการสอน และบรรยากาศในการเรยนร ตามทตนเองตองการดวย รวมทง

ผ เรยนจะตองเตรยมตนเองใหพรอมทจะรวมในการเรยนรอยเสมอ โดยการศกษาคนควาดวย

ตนเองจากแหลงการเรยนรตาง ๆ การจดเตรยมความพรอมของผ เรยน และการมสวนรวมในการ

จดเตรยมปจจยภายนอกจะตองวางระบบดาเนนการททาใหเกดการกระตนผ เรยนใหอยากทจะ

เรยนร สงเสรมบรรยากาศในการเรยนร และการวางมาตรการททาใหผ เรยนเกดความสนใจทจะ

เรยนร ซงการสงเสรมการเรยนรและการเตรยมความพรอมใหผ เรยนเกดความกระตอรอรนทจะ

เรยนรเปนบทบาทหนาทของผบรหารและคร -อาจารย รวมทงบคลากรอน ๆ ทเกยวของใน

สถานศกษา หากทาไดสาเรจจะทาใหผ เรยนมความพรอมและสนใจทจะเรยนรอยตลอดเวลา ซง

จะทาใหกระบวนการเรยนของผ เรยนทมโยนโสมนสการในการเรยนร ยอมจะทาใหผ เรยนเปน

ผ เรยนทพงประสงคตามแนวทางการเรยนรตามแบบพทธศาสตร คอเปนคนดมศลธรรม เปนคนเกง

สามารถนาความรไปประยกตใชใหเกดประโยชนทงตอตนเองและผ อน เปนคนมความ สข สามารถ

อยรวมกบคนอนและเผชญกบปญหาอปสรรคไดดวยปญญา ดารงตนอยสมกบฐานะและอตภาพท

ตนมกรอบแนวคดทฤษฎ (Framework) ทใชในการวจยครงน

กลยาณมตร

สงแวดลอม

บรรยากาศ

แรงจงใจ

บคลกภาพ

สาระ คาสอน

สมมาทฏฐ

สมมาสงกปปะ

สมมาวาจา

สมมากมมนตะ

สมมาอาชวะ

สมมาวายามะ

สมมาสต

สมมาสมาธ

คนด (คนทดาเนน

ชวตอยางมคณภาพ)

คนเกง (คนทม

สมรรถภาพสงในการ

ดาเนนชวต)

คนมความสข (คนท

สขภาพดทงกายและ

จต)

ปจจยภายนอก

(ปรโตโฆสะ) กระบวนการเรยนร

(ไตรสกขา)

ผเรยนทพงประสงค

(เสขบคคล)

Input

Process Output

ปจจยภายในของการเรยนร (โยนโสมนสการ) ไดแกวธคดแนวพทธ ๑o วธ

๑๓

( พฒนาจาก สมน อมรววฒน , ศาสตราจารย 4

Ò : กระบวนการพฒนาปญญา ตามแผนกรอบ

แนวคด)

ศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส 5

Ó ปฏรปการเรยนร ผ เรยนสาคญทสด คณะกรรมการ

ปฏรปการเรยนร คณะกรรมการการศกษาแหงชาต และกระทรวงศกษาธการไดกลาวถงการปฏรป

การศกษา ไดชชดวา หวใจของการปฏรปการการศกษา คอ การปฏรปการเรยนร และหวใจของการ

ปฏรปการเรยนร คอ การปฏรปจากการยดวชาเปนตวตงมาเปนยดมนษย หรอผ เรยนเปนตวตง

หรอทเรยกวา ผ เรยนสาคญทสด มนษยควรเรยนรในสถานการณจรง การศกษาทวโลกเปนสวน

ใหญแยกวาชวตกอยางหนง การศกษากอกอยางหนง โดยการศกษาเอาวชาเปนตวตง ไมไดเอา

ชวตเปนตวตง ตามหลกทางพทธศาสนา ถอวา ชวตคอการศกษาและการศกษาคอชวต

กระบวนการเรยนรทดเปนการปฏวตมนษยและปฏวตมนษยชาต

ดร.รง แกวแดง 6

Ô ปฏรปการเรยนร ผ เรยนสาคญทสด คณะกรรมการปฏรปการเรยนร

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต และกระทรวงศกษาธการไดกลาวถงการปฏรปการศกษาวา

อนาคตของประเทศไทยขนอยกบเดกและเยาวชนในวนน เพราะในโลกยคใหมการแขงขนขนอยกบ

ความรและความสามารถของคนในชาต โดยเฉพาะเศรษฐกจทใชความรเปนฐาน (Knowledge –

based Economy) ประเทศไทยจงจาเปนตองปฏรปการเรยนรโดยเรวทสด เพอเสรมสรางศกยภาพ

ของเยาวชน ใหสามารถคดเปน ทาเปน มทกษะในการจดการ มคณธรรมและคานยมทดงาม และ

รกษาการแสวงหาความรอยางตอเนอง

กษมา วรวรรณ ณ อยธยา7

Õ ปฏรปการเรยนร ผ เรยนสาคญทสด คณะกรรมการปฏรปการ

เรยนร คณะกรรมการการศกษาแหงชาต และกระทรวงศกษาธการไดกลาวถงการปฏรปการศกษา

วา การปฏรปการศกษาเสมอนเปนเขมทศ เปนแผนท เปนเพอนคคด และเปนบนทกแหงการเรยนร

ทไมมทสนสด และรอคอยการจารกบทเรยนทเกดจากการปฏบตจรงของพวกเราทกคน

การศกษาทมพลงตองมการเรยนรทมด พฒนามนษยโดยสมบรณทก ๆ ดาน ในความ

เปนคนใหเตมตามศกยภาพในความเปนมนษยสงสดทงทางกายและทางจต ในระดบปจเจก

Ò สมน อมรววฒน. การพฒนาการเรยนรตามแนวพทธศาสตร. โครงการกตตเมธสาขาวชาศกษาศาสตร ,

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๔๔. Ó ประเวศ วะส . ปฏรปการเรยนร ผเรยนสาคญทสด . คณะกรรมการปฏรปการเรยนร สานกงาน

คณะกรรมการ การศกษาแหงชาต, กระทรวงศกษาธการ., ๒๕๓๒. Ô รง แกวแดง. คมอการดาเนนงาน การจดการเรยนการสอนสาหรบนกเรยนสองกลมอายในโรงเรยน

ประชาบาล ขนาดเลก, กรงเทพฯ: รงเรองสาสนการพมพ, ๒๕๒๒.หนา ๒๕. Õ กษมา วรวรรณ ณ อยธยา. เมองไทยในความใฝฝนขอนกคดอาวโส, [ม.ป.ท.: ม.ป.พ.], ๒๕๓๙.

๑๔

บคคลและระดบสงคม คอ มการพฒนาการเรยนรในระดบบคคลทสามารถพฒนาศกยภาพทง

ทางกายและทางจตใหมความสามารถงอกงามอยางไมมทสนสด มความสมพนธกบคนรอบดาน

มความสมพนธกบชมชน มความสมพนธกบสงแวดลอม และวฒนธรรม ความสาคญของการ

ปฏรปการเรยนรจะตองเปนการปฏรปกระบวนการเรยนรโดยทการเรยนรนนตองสมพนธกบคนไทย

สมพนธกบชาตไทย สมพนธกบแผนดนไทย ทจะสรางความร ความรกในแผนดนไทยรวธ

แกปญหาตาง ๆ ไดอยางไร รทศทางการพฒนาแบบยงยนของแผนดนไทยนนทาอยางไร การ

ปฏรปการเรยนรเพอสรางพลงแผนดนดวยการคดกระบวนการเรยนร ทสามารถเอาความดความ

ฉลาดขนมา โดยเอาคนไทยเปนตวตง เรยนรจากประสบการณ สถานการณจรง ซงจะทาใหเกด

การเรยนรไดมาก และเรยนรไดรวดเรวและอยางเชอมโยง ซงจากการเรยนรจากประสบการณ

จากกจกรรม จากการทางาน ทาใหเกดกระบวนการทไปสการวเคราะหสงเคราะห ซง

ศาสตราจารย ประเวศ วะส ไดสรปไว ๑o ขนตอน คอ

๑. ฝกสงเกต

๒. ฝกการบนทก

๓. ฝกการนาเสนอ

๔. ฝกการฟง

๕. ฝกปจฉาวสชนา

๖. ฝกตงสมมตฐานและตงคาถาม

๗. ฝกการคนหาคาตอบ

๘. การทาวจย สรางความร

๙. ฝกเชอมโยงบรณาการ

10. ฝกการเขยนเรยบเรยง

ปญหาในสภาพการณปจจบนน ไมสอดคลองตอการพฒนากระบวนการการเรยนร

พฤตกรรมการเรยนร สอการเรยนรไมเอออานวย และไมไดสงเสรมการเรยนรตอจดการการศกษา

ในระดบประถมศกษาเทาทควร เพราะรฐบาลไดมองเหนวาเยาวชนของชาตจะมการพฒนาขนได

นน มความจาเปนตองมการพฒนาการเรยนจากแบบเกาสการเรยนแบบใหม อกทงเพอใหการ

เรยนรดาเนนไปดวยดและใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลในการปฏรปการศกษา จงจาเปนท

จะดาเนนจะวจยในหวขอดงกลาว โดยมการศกษาสาระสาคญเกยวกบเรยนรทผ เรยนเปนสาคญ

ตามหมวด ๔ แนวการจดการศกษาในมาตรา ๒๒ ถงมาตรา ๓o และจากทฤษฎไตรสกขาและ

อรยสจสของพระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) ตลอดถงทฤษฎการเรยนรตามแนวพทธศาสตรของ ศ .

สมน อมรววฒน การจดการศกษามงเนนความสาคญทงดานความร ความคด ความสามารถ

๑๕

คณธรรม กระบวนการเรยนร และความรบผดชอบตอสงคม เพอพฒนาคนใหมความสมดล โดย

ยดหลกผ เรยนสาคญทสด ทกคนมความสามารถเรยนและพฒนาตนเองได สงเสรมใหผ เรยน

สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ ใหความสาคญตอความรเกยวกบตนเองและ

ความสมพนธของตนกบสงคม

ดร.พจตร รตตกล8

Ò ไดเคยประกาศป ๒๕๔๒ คอ ปแหงมาตรฐานการศกษาและกาหนด

วสยทศนการศกษาการจดการ ศกษาขนพนฐานของโรงเรยนสงกด กรงเทพมหานคร ทง ๔๕ o

โรง ภายในปการศกษา ๒๕๔๒ จะตองกาวหนาทมาตรฐานทนสมย ดารงความเปนไทยใน

ความเปนสากล สามารถพฒนาคณภาพชวต ดาเนนการบรหารการจดการทางการศกษาอยางม

ประสทธภาพ สถานภาพของครและบคลากรมนคง มศกดศรสนบสนนใหบรการการศกษานอก

โรงเรยนทงดานสามญ ดานอาชพ และการศกษาตามอธยาศย เพอประโยชนการเรยนรตลอด

ชวตของประชากรในกรงเทพมหานคร

เปาหมายหลกทมผคมนโยบายการศกษา กรงเทพมหานคร วางไวคอ โรงเรยน

กรงเทพมหานครอยางนอย ๘o % จะตองจดการเรยนโดยใหนกเรยนเปน ศนยกลางการเรยนและ

เรยนอยางมความสขอยางแทจรง เดกนกเรยนมความรพนฐานในวชาตาง ๆ สามารถใช

คอมพวเตอรและเทคโนโลยทเหมาะสม เรยนรคณลกษณะคนไทย ๓ จดเดน คอ ยม ให ไหว

เดกทจบ ป .๖ จะตองเลนและรเรองกฬาอยางนอย ๑ o อยาง ทงเลนและรดนตรอยางนอย ๑

ชนด

ฯพณฯ ศาสตราจารย ม .ล.จราย นพวงศ องคมนตร 9

Ó ไดกลาวถงปฏรปการศกษาวา

การปฏรปการศกษาเทาทปรากฏออกมาในสาธารณชนชบงวา ยงไมมการรวมมอรวมใจกน ผ ท

เกยวของทางการศกษายงคงคดกนคนละทาง คดคนคนละจดไมเชอมโยงตอเนองกน จงทาให

การผลกดนเคลอนไหวกลไก ตาง ๆ ไมสอดคลองกน ผลกกนคนละทผลกกนคนละจด การ

ปฏรปการศกษายงไมเคลอนไปขางหนาเทาใดนก

ทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา 10

Ô ไดกลาวถงการศกษาเพอประชากรทม

คณภาพเปนหวใจสาคญของการพฒนาประเทศ และการพฒนาองคกรตาง ๆ เมอประเทศและ

องคกรมบคลากรทมคณภาพ ผลงานตาง ๆ กจะออกมาอยางมคณภาพสง ความเปนสญเปลา

Ò พจตร รตตกล. หลกการวดผล. กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร, ๒๕๒๔. Ó จราย นพวงศ องคมนตร. ฯพณฯ ศาสตราจารย ม.ล.๘๐ ป สองศาสตรจราย, กรงเทพฯ: คณะอกษร

ศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, ๒๕๓๕, หนา ๑๐. Ô พนทรพย นพวงศ ณ อยธยา. ครดทสอมวลชนยกยอง. สานกงานเลขาธการครสภา, กรงเทพฯ:

สานกงาน, ๒๕๓๕.

๑๖

ในองคกรกมอยในระดบตา ประสทธภาพของการพฒนาประสทธภาพขององคกรกจะอยใน

ระดบสง ประเทศชาตกจะพฒนาไปสความเจรญรงเรอง มความอดมสมบรณ ทงดานกายภาพ

และจตใจ บานเมองอยกนเปนสข รบผดชอบและมความรสกเปนหนงเดยว

ดร. ศกดสน โรจนสราญรมย11

Ò ไดกลาวถงการบรหารเพอการเรยนรวา การเรยนรทดทสด

คอ การเรยนรจากการทางาน และการพฒนาบคลากรทดทสด คอการใหเขาทางานททาทายมาก

ขน ทางานทยากมากขน ใหเขาพฒนามากขนเรอย ๆ

ดร. โกวท ประวาลพฤกษ 12

Ó ไดกลาวถงสการเรยนรแท คอ การเรยนรทมพลงสงนจะ

เกดขนได เมอการเรยนรนนเปนการเนนกระบวนการหาความรฝกฝนใหการตดสนใจเลอกในสงท

มคณภาพมากกวา กระบวนการเรยนรแบบนเรยกวา การเรยนรรวมกน หรอการเรยนแบบทกคนม

สวนรวม หรอการเรยนแบบผ เรยนเปนผสรางความร (Participatory Learning)

ดร. กราง ไพรวรรณ 13

Ô ไดใหนยามเกยวกบผ เรยนเปนสาคญวา หลกจตวทยาทวาดวย

ผ เรยนเปนสาคญ แบงออกไดเปน ๑o ประการ คอ

๑. ธรรมชาตของการเรยนร

๒. เปาหมายของการเรยน

๓. การสรางความร

๔. การคดอบาย

๕. การคดไตรตรอง

๖. บรบทของการเรยน

๗. อานาจของการกระตนอารมณตอการเรยน

๘. แรงกระตนภายในตอการเรยน

๙. ผลของการแรงกระตนตอความพยายาม

๑o. อทธพลของการพฒนาตอการเรยน

๑๑. อทธพลทางสงคมตอการเรยน

๑๒. ความแตกตางระหวางบคคลในการเรยน

๑๓. การเรยนและความหลากหลาย

Ò ศกดสน โรจนสราญรมณ. “การบรหารสถานศกษาสปญญา”. หลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐานพทธศกราช ,๒๕๒๑. Ó โกวท ประวาลพฤกษ. แนวพฒนาการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ:

กระทรวงศกษาธการ, ๒๕๔๑. Ô กราง ไพรวรรณ. บทบาทการอดมศกษาสาหรบชมชนในเทศวรรษหนา . กรงเทพ :กรมการฝกหดคร ,

๒๕๓๗.

๑๗

๑๔. มาตรฐานและการประเมน

กลาวโดยสรป การจดกจกรรมการเรยนการสอนควรดาเนนการเพอประโยชนแกผ เรยน

อยางแทจรง โดยมงพฒนาความเจรญทกดานใหแกผ เรยน เราใหผ เรยนไดแส วงหาความร

วธการแกปญหาดวยตนเองและจดโดยมบรรยากาศทรนรมย สนกสนาน ตลอดจนจดใหเหมาะสม

กบวย ความสามารถ ความสนใจของผ เรยน

๒.๓ ภาพรวมของการเรยนรเพอดาเนนชวต มนษยมเสนทางชวตในภาวะปกตทยาวนานนบตงแตปฏสนธจนสนอายขย ทกเวลานาท

ทารกไดเรมเรยนรจากสญชาตญาณ โดยมปฏกรยาโตตอบกบสงเราทงทมากระทบอายตนะทงหก

และแรงกระตนภายใน เมอทารกเตบโตขนเขาเรมเรยนรทจะปรบตวลองผดลองถกและสะสมระบบ

ไดชวยสรางทกษะชวต สรรคสรางทาท พฤตกรรม กาย วาจา ความคด จต ปญญาของเดกให

เตบโตขนเปนคนเชนใด การเรยนรเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท ทกเหตการณ และการเรยนรจะ

ชวยสรางฐานทมนคงแกเดกอยางตอเนอง จนเมอเขาเตบโตเปนผใหญเขาจะลดการพงผ อนลง

และมความรประสบการณมากมายพอ ๆ กนกบความราบรน ความสาเรจดงใจปรารถนา หากนา

หลกไตรลกษณมาอธบายลกษณะทจรงแทของชวต ยอมสรปไดวาชวตมนษยนมลกษณะทไมเทยง

แท ไมคงท เปนธรรมดา ชวตนมความขดแยงมปญหาทตองเผชญ เปนธรรมดา และชวตนยากท

ใครจะบงคบใหเปนไปตามปรารถนายากจะยดเปนตวตน ทกอยางยอมเปนไปตามเหตปจจย

หวใจของพระพทธศาสนา คอหลกอรยสจ ไดแก ทกข สมทย นโรธ มรรค ซงเปนหลก

อธบายระบบการดาเนนชวตทสมบรณตอเนอง เสนอผลและเหตในทกยางกาวของชวต ทกขเปน

ภาวะและสถานการณทเปนปญหา ความผนแปรของสงขารรางกายทเกดมาแลวตองผจญกบ ชรา

พยาธ มรณะความผดหวง เศราโศก คบแคนใจ เมอปรารถนาแลวไมได ไมปรารถนาแลวตองพาน

พบความพลดพรากจากสงและคนทรก และการทตองจาทนอยกบบคคลและสภาวะทไมรกไม

พอใจ ความทกขดงกลาวนพระพทธองคทรงอธบายถงสมทย คอสาเหต คอตณหาและอกศลมล

ตลอดจนการขาดสตการขาดวถทางใชปญญา หลกอรยสจไดเสนออดมการณสงสดของชวตท

สมบรณ คอ นโรธ ความดบทกข อสรภาพ ความหลดพนจากปญหา ซงสภาวะเชนนเปนผลอนเกด

จากเหต คอวถและวธการปฏบตโดยชอบ ไดแก มรรคมองคแปด คอความเหนชอบ ดารชอบ วาจา

ชอบ การงานชอบ เลยงชพชอบ เพยรชอบ ระลกชอบ และตงใจชอบ

อรยสจสจงเปนหลกความจรงของชวตทอธบายระบบและกระแสของชวตทงหมดครบ

สมบรณทงหลกการ วธการปฏบตและผลของการปฏบตใชวธการแหงปญญาเหตผล เนนการ

แกปญหาโดยการวเคราะหตนเอง คดอยางแยบคาย มสต และแกปญหาดวยตนเอง

๑๘

๒.๔ ลกษณะกระบวนการเรยนรทพงประสงค

หากมการจดกระบวนการเรยนรเชอมโยงกนเปนองครวม หรอทเรยกวาบรณาการตามท

กลาวไวขางตนนนแลว ยอมสงผลใหไดคนไทยทเปนคนด คนเกง และมความสข คณสมบต ๓

ประการ ตางเปนปจจยองอาศยซงกนและกน มไดเรยงลาดบกอนหลง เพราะถาพจารณาอยาง

บรณาการแลวกไมจาเปนตองถกเถยงกนวาคาใดควรมากอนคาใด

จดหมายสาคญของการปฏรปการเรยนร คอ การพฒนาคณภาพของคนไทยเพอการ

พฒนาทยงยนของประเทศ ทกฝายตองสงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรตลอดชวต ผ เรยนม

โอกาสไดคด ทา ทบทวน พสจนผล แลวนาไปประยกตใชในชวตจรง พงพาตนเองไดเนองจากใฝหา

ความรไดเอง และใชความรทางสรางสรรคเพอประโยชนของสวนรวม

๒.๕ เอกสารงานวจยทเกยวของ

วนด วฒนประสทธ 14

Ò มวตถประสงคเพอศกษาปญหาทวไปเกยวกบการสอนศลธรรมใน

โรงเรยนมธยมศกษาตอนตน เพอเปนแนวทางในการปรบปรงการเรยนการสอนวชาศลธรรมใหม

ประสทธภาพยงขน ใชเครองมอคอแบบสอบถามกบผบรหาร ๑๘ คน ครสอนศลธรรม ๔ o คน และ

นกเรยนมธยมศกษาตอนตน ๓๖๘ คน ในโรงเรยนรฐบาล ๑ o โรง และโรงเรยนเอกชน ๑ o โรง ใน

เขตการศกษา ๑ พบวา ผบรหารโรงเรยนมปญหาเรองงบประมาณ จานวนนกเรยนในแตละหอง

มากเกนไป ครมปญหาเกยวกบความไมเขาใจหลกสตร ขาดเอกสารประกอบการสอนและหนงสอ

เรยน อปกรณการสอนและคะแนนศลธรรมนอย ทงผบรหารและครมความเหนตรงกนวา ชมชนม

สวนเกยวของกบปญหาทางศลธรรมและมปญหาการสอนศลธรรมเปนอยางมาก

เชาวฤทธ จงเกษภรณ 15

Ó พบวา ปญหาดานการใชหลกสตร จานวนหนวยการเรยน และ

อตราเวลาเรยนไมเหมาะสมกบประมาณเนอหาวชา ปญหาดานเนอหาการสอนใหนกเรยนเกดมโน

ทศนทาไดยากและเนนความรความจามากกวาการนาไปปฏบตขาดความรเชงวเคราะหในประเดน

สาคญ เชน พทธประวต หลกพทธธรรม เรองสมาธ

ปญหาดานการเรยนการสอน ครขาดความรและประสบการณในการสอน ไมมพนความร

และความเขาใจ ในสวนของนกเรยนไมเหนความสาคญของวชาการกระตนใหมสวนรวมทาไดยาก

ขาดสอการสอน ครไมไดรบการเตรยมตวสาหรบการสอนวชาพระพทธศาสนาโดยตรง ดานการวด

Ò วนด วฒนประสทธ. “ปญหาการสอนศลธรรมในโรงเรยนมธยมศกษาตอนตน”. รายงาน

การวจย กองแผนงาน กรมการศาสนา (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ), ๒๕๑๘. Ó เชาวฤทธ จงเกษกรณ. “ความคดเหนของครสงคมศกษาเกยวกบปญหาการเรยนการสอ

วชาพระพทธศาสนา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย”. รายงานการวจย กองแผนงาน

กรมการศาสนา (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ) ๒๕๒๙.

๑๙

การประเมนไมสามารถทาไดทงตามวตถประสงคของหลกสตรและวตถประสงคของหลกสตรและ

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

ชชาต นพพลกรง 16

Ò ผลการวจยพบวา ความคดเกยวกบการเรยนการสอนกลมวชา

ปรชญาและศาสนา ซงอาจารยและนกศกษาเหนดวยมาก คอ ดานหลกสตร การสอนมแทรก

ทศนคตและลกษณะนสยทด มการใชเอกสารการสอนหรอสงตพมพทผสอนเหนวาเหมาะสมทก

ครง ดานสอการสอนใชสอการสอนประเภทของจรงมาใชสอน ดานการวดผลประเมนผลใชการ

สงเกตการเขาหองเรยนอยางสมาเสมอของนกศกษา สงเกตการณเปลยนแปลงพฤตกรรมของ

นกศกษา การทดสอบปลายภาค แผนขอทดสอบเปนอตนยและประปนกน การทดสอบวด

ความสามารถของ นกศกษาในดานการนาความรไปใช การแสดงความคดเหนและความเขาใจ

อาจารยและนกศกษาเหนดวยมากกบเนอหาวชาในกลมปรชญาและศาสนา ตามทหลกสตร

กาหนดและสามารถนาไปใชสอนนกเรยนในระดบมธยมศกษาได

ดลพฒน ยศธร 17

Ó เปนการศกษาการพฒนาการศกษาทกอใหเกดผลตอการพฒนาชวต

ของมนษยโดยการวจยน เปนการวจยเชงคณภาพโดยใชการวจยเอกสาร และสมภาษณ เพอ

นาเสนอรปแบบการศกษาอนนาไปสการพฒนาทยงยนดวยการใชองคความรทางพทธศาสตรเปน

เครองมอใหบรรลผลการพฒนาและใชเอกสารประกอบการวจย คอเอกสารเกยวกบการพฒนาท

ยงยนตามแนวคดขององคการสหประชาชาต (องคการยเนสโก ) ศกษาเอกสารและสมภาษณพระ

ธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต ) รวมทงศกษาขอมลอน ๆ ทางพระพทธศาสนาพรอมกบสมภาษณ

ผ เชยวชาญทางพทธศาสตร จานวน ๒ ทาน เพอวเคราะหสาระสาคญของแนวคดทงหมดแลวโดย

จดเสวนาวชาการในหมผ เชยวชาญ เพอตรวจสอบและวเคราะหรปแบบการศกษาวจยทสรางขน

จากนนาเสนอนกนวชาการและผปฏบตงานทเกยวของเพอตรวจสอบความเหมาะสมในการนาไป

ปฏบต พบวา รปแบบการศกษาเพอการพฒนาทยงยนตามแนวพทธคอการพฒนาตามแนวพทธ

ศาสตรทเปนสมมพฒนาและสมมพฒนาอยางสมดลจะนาไปสการพฒนาทยงยนดวยการศกษา

แบบไตรสกขาทพฒนาคน ดานพฤตกรรม (ศล) จตใจ (สมาธ) และปญญา ซงการศกษาจะตอง

ศกษาทงเนอหาทเปนปรยตและลงมอกระทาทเปนปฏบตเพอใหเขาใจปฏจจสมปบาทคอกฎแหง

ธรรมชาตหรอกฎของชวตอนนาไปผลสาเรจ (ปฏเวธ)

Ò ชชาต นพพลกรง. “ความคดเหนเกยวกบปญหาการเรยนการสอนกลมวชาปรชญา และ

ศาสนาระดบประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสง”. รายงานการวจย กองแผนงาน

กรมการศาสนา, (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ), ๒๕๓๕. Ó ดลพฒน ยศธร. รายงานการวจยเรองการนาเสนอรปแบบการศกษาเพอการพฒนาทยงยน ตามแนว

พทธศาสตร. วทยานพนธดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๒.

๒๐

ขณะเดยวกนตองศกษาวชาการอน ๆ (วชาการทางโลก ) รวมทงกระบวนการการเรยนการ

สอนตองประกอบไปดวยความเปนกลยาณมตรระหวางผ เรยนและผสอน ทงน ผลการวจยเปนการ

นาเสนอแนวคดและปรชญาซงจะตองทาการทดลอง การนาไปใชตามแนวทางการปฏบตใน

สถานศกษาของผบรหารและอาจารยประกอบดวย

จากรายงานการวจยและเอกสารงานวจยทเกยวของพบวา การจดการเรยนรหรอการ

จดการเรยนการสอนอยางเปนระบบจะชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพสงขน นนแสดงวา

การจดกจกรรมการศกษาตามหลกไตรสกขานาจะเหมาะสมกบสงคมไทยมากกวาวธอน

กรอบแนวคดการวจย

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๓ ระดบ

• ระดบประถมศกษา

• ระดบมธยมศกษา

• ระดบอดมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบประถมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบมธยมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบอดมศกษา

สงเคราะหรายงานการวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

• ระดบประถมศกษา

• ระดบมธยมศกษา

• ระดบอดมศกษา

รายงานการวจย

การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

บทท ๓

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) เพอสงเคราะห ประมวล

และสรปแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาของนกเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และ

ระดบอดมศกษา เพอใหการวจยครงนบรรลตามวตถประสงคทตงไว ผ วจยจงไดกาหนดวธการวจย

ซงประกอบดวย ประชากร เครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและ

สถตทใชในการวจย ดงมรายละเอยดตอไปน

๓.๑ ประชากรทใชในการศกษา

๓.๒ เครองมอทใชในการวจย

๓.๓ การเกบรวบรวมขอมล

๓.๔ การวเคราะหขอมล

๓.๑ ประชากรทใชในการศกษา

ประชากรในการศกษาวจยครงน ไดแก โครงการวจยยอย ๓ โครงการ ประกอบดวย

๑. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบประถมศกษา”

๒. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบมธยมศกษา”

๓. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบอดมศกษา”

โดยไดกาหนดขอบเขตของการวจยไวดงน

๑. ขอบเขตดานเนอหา ผศกษาจะทาการ ศกษาหลกธรรมในพระไตรปฎก ในกรอบ

ของพทธวธการการเรยนรตามแนวทางของพระพทธศาสนา และนากรอบแนวคดทฤษฎการเรยนร

ตามหลกไตรสกขาจากปราชญทางพระพทธศาสนาเปนสวนสาคญในการศกษา

๒. ขอบเขตดานประชากร สงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการ เรยนรตาม

หลกไตรสกขา คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงฆ และสภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน

ตามความเหนของผบรหาร ครผสอน และนกเรยน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา

และอดมศกษา

๒๒

๓.๒ เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบบนทกขอมลเกยวกบแนวทางการจดการ

เรยนรตามหลกไตรสกขา ตามวตถประสงคทกาหนด

๓.๓ การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลนนผ วจยดาเนนตามขนตอนดงน

๑. ประชมคณะผ วจยโครงการยอย ทง ๓ โครงการ เพอกาหนดขอบขายของการ

สงเคราะห ประมวล และสรปผลการวจย ตามขอคนพบของแตละโครงการ

๒. ทาการสงเคราะห ประมวลและสรปผลการวจย โดยผ วจยและคณะ

๓. นาเสนอผลการสงเคราะหงานวจยตอผทรงคณวฒเพอขอคาแนะแนะ

๔. ประชมคณะวจยเพอปรบปรงโครงการวจยตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒและ

จดทารายงานวจยฉบบรางสมบรณเสนอตอสถาบนวจยพทธศาสตร

๓.๔ การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล ใชวธวเคราะหแบบบรรยาย (Descriptive Analysis) โดยการ

สงเคราะห ประมวล และสรปผล ของการศกษาคนควาจาก ๓ โครงการ ยอย ประกอบดวย

๑. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบประถมศกษา”

๒. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบมธยมศกษา”

๓. โครงการวจยเรอง “ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบอดมศกษา”

บทท ๔

ผลการวจย

การศกษาวจยเรอง “การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ครงน ผ วจย

ไดนาขอมลทไดจากการศกษา ขอคนพบของการศกษาจากโครงการวจยยอย ๓ โครงการ มา สงเคราะห

ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงค และ

สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตามความเหนของผบรหาร ครผสอน และนกเรยน ในโรงเรยน

ระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

ผลการสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนร หลกไตรสกขาแบงออกเปน ๓ ระดบคอ ระดบ

ประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และระดบอดมศกษา ซงนาเสนอผลการวจยตามลาดบดงน

๑. สงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและ

ครผสอน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๒. สงเคราะห ประมวล สรป คณลกษณะของนกเรยน นกศกษา ทพงประสงคของผบรหาร

และครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๓. สงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตามความเหนของนกเรยน

นกศกษา ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

โดย การสงเคราะห ประมวล และสรปผลการวจย ไดนาเสนอตามลาดบดงน

๔.๑ การสงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๔.๑.๑ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบประถมศกษา

ผบรหารมความคดเหนเกยวกบกระบวนการเรยนรสงมาก แสดงวามการกาหนดนโยบายใน

ดานกระบวนเรยนรตามแนวพทธสง ทงในดานอธสลสกขา ดานอธจตสกขา และดานอธปญญาสกขา

สาหรบผสอนมคะแนนกระบวนการเรยนร หรอไตรสกขาอยในระดบสง แสดงวามการเตรยม

ตวผสอนในดานกระบวนการเรยนรตามแนวพทธ โดยมการฝกฝนอบรมดานระเบยบวนย การประพฤต

ปฏบตด นาไปสอาชพสจรต ฝกอบรมใหมความเพยร ความมสตรตว มจตใจจดจออยในสงททาและม

ความคดความเหนในแนวทางทดมประโยชน

๒๔

สวนกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาของผ เรยนมคะแนนเฉลยสง แสดงวาการจดกระบวนการ

เรยนรของผสอน ตามหลกไตรสกขาเปนไปตามความตองการของผ เรยน ดวยการฝกฝนอบรมดาน

ระเบยบวนย การประพฤตปฏบตด ความเพยร ความมสตรตว มจตใจจดจออยในสงททา และม

ความคดความเหนในทางทถกทควร

ผบรหาร มความคดเหนตอนโยบายและการบรหารในระดบการเรยนร (การปฏรปการเรยนร )

ตามหลกไตรสกขา ในสวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) สงมาก ไมวาจะเปนในดานกลยาณมตร

ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ หรอดาน

บคลกภาพตางกมคะแนนความคดเหนอยในระดบสงทงสน

สาหรบผสอน นนมความคดเหนตอการเตรยมในระบบการเรยนร (การปฏรปการเรยนร ) ตาม

หลกไตรสกขาในสวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) มคาเฉลยอยในระดบสง สวนความคดเหนดาน

กลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ

และดานบคลกภาพตางกมคะแนนระดบปานกลางถงสง

ผ เรยน มความคดเหนตอการเตรยมตวของตนเอง ของผสอนของสถานศกษาตอระบบ

การเรยนร (การปฏรปการเรยนรตามหลกไตรสกขา ) สวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) มคะแนน

เฉลยอยในระดบสง ทงในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคา

สอน ดานการสรางแรงจงใจ และดานบคลกภาพ

๔.๑.๒ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบมธยมศกษา

ผบรหาร มความคดเหนในสวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ ) สงมากในทกดาน ไมวาจะ

เปนในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการ

สรางแรงจงใจ หรอดานบคลกภาพ

สาหรบผสอน นนมความคดเหนเฉลยตอปจจยภายนอก มคาอยในระดบสง สวนความคดเหน

ดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการสราง

แรงจงใจ และดานบคลกภาพตางกมคะแนนระดบปานกลางถงสง

ผ เรยน มความคดเหนตอการเตรยมตวของตนเอง ของผสอนของสถานศกษาตอระบบการ

เรยนร (แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา) สวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) มคะแนนเฉลยอย

ในระดบสงกวาปานกลาง โดยในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและ

สาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจและดานบคลกภาพกมคะแนนอยในระดบสงกวาปานกลางเชนกน

๒๕

๔.๑.๓ แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบอดมศกษา

การเตรยมการเรยนรตามหลกไตรสกขาดานปจจยภายนอกและการมสวนรวมของผบรหารอย

ในระดบสง ในทก ๆ ดาน ไมวาจะเปนในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดาน

หลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ หรอดานบคลกภาพตางกมคะแนนความคดเหนอย

ในระดบสงทงสน

ผสอนมความคดเหนตอการเตรยมในระบบการเรยนร (การปฏรปการเรยนร ) ตามหลก

ไตรสกขา ในสวนของปจจยภายนอกในระดบปานกลาง โดยในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดาน

บรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ และดานบคลกภาพนนมคะแนน

เฉลยอยในระดบปานกลางถงสง

ผ เรยน มความคดเหนตอการเตรยมตวของตนเอง ของอาจารย ของมหาวทยาลยตอระบบการ

เรยนร (การปฏรปการเรยนรตาม หลกไตรสกขา สวนของปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) มคะแนนเฉลย

อยในระดบสงกวาปานกลาง โดยในดานตาง ๆ นนอยในระดบปานกลางถงสง

๔.๒ การสงเคราะห ประมวล สรป คณลกษณะของนกเรยน นกศกษา ทพงประสงค

ของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๔.๒.๑ คณลกษณะผเรยนทพงประสงคระดบประถมศกษา

พบวา ผ เรยนทพงประสงคทเกดจากผลของกระบวนการเรยนร ตามหลกไตรสกขานน ตาม

ความเหนของผบรหารพบวามคะแนนเฉลยระดบสง ซงแสดงวามการตงจดมงหมายของโยบายการ

บรหารระบบการเรยนตามหลกไตรสกขาและไดผลตามจดมงหมายสงโดยมผ เรยนเปนคนดทดาเนน

ชวตอยางมคณภาพ คนเกงคนดมสมรรถภาพสงในการดาเนนชวต คนทมสขภาพดทงกายและใจ

สาหรบคะแนนตามความคดเหนของผสอนในสวนของผ เรยนทพงประสงคนน พบวาอยใน

ระดบสงพอสมควร ในการไดผลลพธใหผ เรยนเปนคนด คนเกง และคนมความสขตามหลกไตรสกขา

๔.๒.๒ คณลกษณะผเรยนทพงประสงคระดบมธยมศกษา

คณลกษณะ ผเรยนทพงประสงค ระดบมธยมศกษา ตามความเหนของผบรหารพบวาม

คะแนนเฉลยระดบสง ซงแสดงวามการตงจดมงหมายของ นโยบายการบรหาร แนวทางการเรยนร ตาม

หลกไตรสกขาและไดผลตามจดมงหมายสง

๒๖

สาหรบคะแนนตามความคดเหนของผสอนในสวนของผ เรยนทพงประสงคนน พบวาอยใน

ระดบสงพอสมควร ในการไดผลลพธใหผ เรยนเปนคนด คนเกง และคนมความสขตามหลกไตรสกขา

ผ เรยนมความเหนวาผ เรยนทพงประสงคอนเปนผลมาจากกระบวนการเรยนรตามจดมงหมาย

ทตองการใหบรรลผลอยในระดบสงกวาปานกลาง

๔.๒.๓ คณลกษณะผเรยนทพงประสงคระดบอดมศกษา

ความเหนของผบรหารในสวนของเสกบคคลหรอผ เรยนทพงประสงค ทเกดจากผลของ

กระบวนการเรยนรในการปฏรปการเรยนรตามหลกไตรสกขาพบวามคะแนนเฉลยสง แสดงวามการตง

จดมงหมายของนโยบายการบรหาร ระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาและไดผลตามจดมงหมายสง

โดยมผ เรยนเปนคนด คนทดาเนนชวตประเสรฐ มคณภาพ มการดาเนนชวตทถกตองตามทางสาย

กลางยดมนในคณธรรม มสขภาพจตด

อาจารยผสอนเหนวาเสขบคคลหรอผ เรยนทพงประสงค เกดผลมาจากกระบวนการเรยนรใน

การปฏรปการเรยนรตามหลกไตรสกขา มคะแนนระดบทสงกวาปานกลาง หรอมคะแนนตามความ

คดเหนของอาจารยในระดบสงพอสมควร

นอกจากนผ เรยนกมความเหนวาสวนของเสขบคคลหรอผ เรยนทพงประสงค อนเกดผลมาจาก

กระบวนการเรยนรในการปฏรปการเรยนรตามหลกไตรสกขา มคะแนนเฉลย ระดบสงกวาปานกลาง

ใกลมาก แสดงวาผ เรยนมความเหนวา บรรลผลสงพอสมควร แตยงไมมาก

๔.๓. การสงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนตาม

ความเหนของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๔.๓.๑ สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนระดบประถมศกษา

สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนผบรหารมความคดเหนเกยวกบกระบวนการเรยนรสง

มาก แสดงวามการกาหนดนโยบายในดานกระบวนเรยนรตามแนวพทธสง ทงในดานอธสลสกขา ดาน

อธจตสกขา และดานอธปญญาสกขา สาหรบผสอนมคะแนนกระบวนการเรยนร หรอไตรสกขาอยใน

ระดบสง แสดงวามการเตรยมตวผสอนในดานกระบวนการเรยนรตามแนวพทธ โดยมการฝกฝนอบรม

ดานระเบยบวนย การประพฤตปฏบตด นาไปสอาชพสจรต ฝกอบรมใหมความเพยร ความมสตรตว ม

จตใจจดจออยในสงททาและมความคดความเหนในแนวทางทดมประโยชน

๒๗

สวนกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาของผ เรยนมคะแนนเฉลยสง แสดงวาการจดกระบวนการ

เรยนรของผสอน ตามหลกไตรสกขาเปนไปตามความตองการของผ เรยน ดวยการฝกฝนอบรมดาน

ระเบยบวนย การประพฤตปฏบตด ความเพยร ความมสตรตว มจตใจจดจออยในสงททา และม

ความคดความเหนในทางทถกทควร

๔.๓.๒ สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนระดบมธยมศกษา

สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน ของผบรหารมความคดเหนเกยวกบกระบวนการ

เรยนรสงมาก แสดงวามการกาหนดนโยบายในดานกระบวนเรยนรตามแนวพทธสง ทงในดานอธสลสก

ขา ดานอธจตสกขา และดานอธปญญาสกขา สาหรบผสอนมคะแนนกระบวนการเรยนร หรอไตรสกขา

อยในระดบสง แสดงวามการเตรยมตวผสอนในดานกระบวนการเรยนรตามแนวพทธเปนอยางด สวน

กระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาของผ เรยนมคะแนนเฉลยปานกลาง แสดงวาการจดกระบวนการ

เรยนรของผสอน ตามหลกไตรสกขาเปนไปตามความตองการของผ เรยนสงพอสมควรแตไมมาก

๔.๓.๓ สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนระดบอดมศกษา

สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยนในสวนกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาของผบรหาร

มคะแนนอยในระดบสง แสดงวามการกาหนดนโยบายในดานกระบวนการเรยนรตามแนวพทธสงโดยม

การฝกอบรมดานระเบยบวนย ความประพฤตทด ฝกอบรมใหมความเพยร ความมสตรตว มใจจดจอ

อยในสงททาและมความคดเหนในทางทถกทควร ในสวนของกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา ของ

อาจารยมคะแนนอยในระดบสง แสดงวามการเตรยมตวอาจารยในดานกระบวนการเรยนรตาม หลก

ไตรสกขาสง นกศกษามคะแนนเฉลยของกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาสงกวาปานกลาง แสดงวา

การจดกระบวนการเรยนรของอาจารยตามหลกไตรสกขาเปนไปตามความตองการของนกศกษาสง

พอสมควรแตไมมาก

๒๘

๔.๔. การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพง

ประสงคแยกตามภาคทตงของสถานศกษา วฒการศกษาของผบรหารและผสอน สงกดของ

สถานศกษา

๔.๔.๑ เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามภาคทตงของสถานศกษา ตาม

ความคดเหนของผบรหาร

พบวา มนโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก นโยบายการจดกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา)

และ นโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) ไมแตกตางกน

สวนผสอนมความคดเหนทมตอปจจยภายนอกทมภายในโรงเรยน เพอการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาไมแตกตางกน แมดานบรรยากาศทางวชาการ การจดสถานทและดานบคลกภาพ จะมความ

แตกตางกนกตาม ผสอนในภาคตางกนมการจดเตรยมกระบวนการสอนไมแตกตางกน ผสอนมการ

กาหนดผลของผ เรยนทพงประสงคในแตละภาคตามหลกไตรสกขาไมแตกตางกน

ผ เรยนเปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามภาคทตงของสถานศกษา

พบวา ผ เรยนทอยในภาคหรอพนทของสถานศกษาแตกตางกน จะมความคดเหนเกยวกบปจจย

ภายนอกตอกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) แตกตางกน

๔.๔.๒ เปรยบเทยบแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามวฒการศกษาของผบรหาร

พบวา ผบรหารโรงเรยนทมวฒการศกษาตางกนมการเตรยมปจจยภายนอกเพอการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา กระบวนการเรยนรเพอการเรยนรตาม หลกไตรสกขา และมความเหนในการกาหนด

จดหมายทางการศกษาผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

๔.๔.๓ เปรยบเทยบแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผสอน

พบวา ผสอนทมวฒตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอกไมตางกน แตผสอนทมวฒ

การศกษาตางกนมการจดเตรยมกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขาแตกตางกน โดยผสอนทมวฒ

อน ๆ และปรญญาตร จะมคะแนนความคดเหนตากวากลมอน นอกจากนผสอนทมวฒทางการศกษา

ตางกนมความเหนในการสรางผลทางการศกษา คอผ เรยนทพงประสงคแตกตางกน โดยวฒการศกษา

อน และปรญญาตรมคะแนนความคดเหนตากวากลมอน

๒๙

๔.๔.๔ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามสงกดของสถานศกษา

(เอกชนและรฐบาล)

พบวา ผบรหารทมสงกดตางกนใหความสาคญตอปจจยภายนอกไมแตกตางกน มการกาหนด

นโยบายดานกระบวนการเรยนรไมแตกตางกน และมการกาหนดผ เรยนทพงประสงคตามแนวทางพทธ

ศาสตรไมแตกตางกน

สวนผสอนนน พบวาผสอนทอยสงกดตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยม

กระบวนการเรยนรไมแตกตางกน แตมการจดเตรยมเพอสรางผลการศกษาบรรลจดมงหมายผ เรยนท

พงประสงคตามความเหนของผสอนแตกตางกน โดยผสอนในสงกดเอกชนเหนวามการบรรล

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงคสงกวาผสอนในสงกดรฐบาล

๔.๔.๕ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามอายของผสอน และอาย

ของผ เรยน

พบวา ผสอนทมอายตางกน มการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร

และการตงจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมตางกน สวนผ เรยนทมชวงวยแตกตางกนเหนวาการ

จดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร และการจดเตรยมตวของผ เรยนเองเพอเปน

ผ เรยนทพงประสงค แตกตางกน

๔.๕ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน

ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงค

ของผบรหาร

พบวา ผบรหารเหนวามความสมพนธของนโยบายการบรหารการศกษาของระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา ระหวางการจดเตรยมปจจยภายนอก กบกระบวนการเรยนร และการกาหนด

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงค แสดงวานโยบายการบรหารจดเตรยมปจจยภายนอกมสวนชวยการ

กระตนและสงเสรมกระบวนการเรยนร และสงเสรมใหบรรลจดมงหมายของการบรหารจดการศกษาให

ไดผ เรยนทพงประสงค อกทงนโยบายการบรหารการศกษาการจดเตรยมกระบวนการเรยนรมสวนชวย

กระตนและสงเสรมผ เรยนใหบรรลจดมงหมายผ เรยนทพงประสงค

๓๐

ความสมพนธระหวางการเตรยมการของผสอนในระบบการเรยนรตามแนว หลกไตรสกขา

ระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงค

พบวามความสมพนธกน แสดงวาครผสอนเหนวาการจดเตรยมปจจยภายนอกชวยเสรมการ

จดเตรยมกระบวนการเรยนรของผสอน การจดเตรยมปจจยภายนอกของโรงเรยนและทผสอนจดเตรยม

ในความเหนของผสอนมสวนชวยกระตนและสงเสรมกระบวนการเรยนร การจดเตรยมปจจยภายนอก

มสวนชวยทาใหเกดการกระตน สงเสรมใหการจดการศกษามผลลพธผ เรยนทพงประสงค การ

จดเตรยมกระบวนการเรยนร มสวนชวยกระตนและสงเสรมการเรยนร ทาใหผ เรยนบรรล จดมงหมาย

ผ เรยนทพงประสงค

ความสมพนธระหวางความเหนของผ เรยนเกยวกบระบบการเรยนรตาม หลกไตรสกขา ระหวาง

ปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนรและผ เรยนทพงประสงค

พบวา มความสมพนธกน แสดงวา การจดเตรยมปจจยภายนอกโดยสถานศกษา ผสอน

ผบรหารและผ เรยนมสวนรวม มสวนชวยกระตนและสงเสรมกระบวนการเรยนร การจดเตรยมปจจย

ภายนอกของผบรหารและผสอนตามความเหนของผ เรยน ชวยกระตนและสงเสรมใหผ เรยนสามารถ

บรรลผ เรยนทพงประสงค การจดกระบวนการเรยนรของผบรหารและผสอน รวมทงการมสวนรวมของ

ผ เรยนตามความเหนของผ เรยน ชวยเสรมการบรรลจดมงหมายของการจดการศกษาชองผ เรยนทพง

ประสงค

๔.๖ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนท

พงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน แยกตามตวแปรทกาหนด

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยนแยกตามภาคทตงของ

สถานศกษา

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน พบวา ทงปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการ

เรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผสอน

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน พบวา ปจจยภายนอกของ

ผบรหารมผลในทางลบตอความพงพอใจในปจจยภายนอกทผ เรยนไดรบ แตกระบวนการเรยนร ผ เรยน

ทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงค

ของผ เรยน

๓๑

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน พบวา ทงปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผสอนไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน

๔.๗ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผเรยนแยกตาม

ระดบโรงเรยน พบวา

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน พบวา ทงปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการ

เรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผสอนในระดบโรงเรยน

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน พบวา ปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการ

เรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยนในระดบโรงเรยน

ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน พบวา ปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผสอนไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยนในระดบโรงเรยน

๔.๘. การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพง

ประสงคแยกตามภาคทตงของสถานศกษา วฒการศกษาของผบรหารและผสอน สงกดของ

สถานศกษา

๔.๘.๑ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนรตารมหลกไตรสกขา แยกตามภาคทตงของ

สถานศกษา ตามความคดเหนของผบรหาร พบวามนโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก นโยบายการ

จดกระบวนการเรยนร และ นโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

สวนผสอนในภาคตางกนมความคดเหนทมตอการจดเตรยมปจจยภายนอก นโยบายการจด

กระบวนการเรยนร และ นโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

ผ เรยนทอยในภาคหรอพนทของสถานศกษาแตกตางกน จะมความคดเหนเกยวกบปจจย

ภายนอก กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) แตกตางกน

๓๒

๔.๘.๒ เปรยบเทยบแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามวฒการศกษาของ

ผบรหารและผสอน

พบวา ผบรหารโรงเรยนทมวฒการศกษาตางกนมการเตรยมปจจยภายนอกเพอการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา กระบวนการเรยนรเพอการเรยนรตาม หลกไตรสกขา และมความเหนในการกาหนด

จดหมายทางการศกษาผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

สวนผสอนทมวฒตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร และ

ผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

๔.๘.๓ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตามอายของผบรหาร

อายของผสอน และอายของผเรยน

พบวา ผบรหารทมอายตางกนมนโยบายการจดกระบวนการเรยนรไมแตกตางกน แตมการ

จดเตรยมปจจยภายนอก และการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคแตกตางกน โดยผบรหารทม

อายนอยจะใหความสาคญตอปจจยภายนอกนอยกวาผบรหารทมอายมาก และผบรหารทมอาย

ระหวาง ๔๑-๕o ปจะมการกาหนดผ เรยนทพงประสงคตากวากลมอน

ผสอนทมอายตางกน มการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร และ

การตงจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมตางกน

สวนผ เรยนทมชวงวยแตกตางกนเหนวาการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยม

กระบวนการเรยนร และการจดเตรยมตวของผ เรยนเองเพอเปนผ เรยนทพงประสงค แตกตางกน

๔.๙ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยน

ทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน

๔.๙.๑ ผบรหารเหนวานโยบายการบรหารการศกษาของแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ระหวางการจดเตรยมปจจยภายนอก กบกระบวนการเรยนร และการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพง

ประสงค มความสมพนธกน

๔.๙.๒ ผสอนเหนวามความสมพนธกนระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร และ

ผ เรยนทพงประสงค

๔.๙.๓ ความสมพนธระหวางความเหนของผ เรยนเกยวกบระบบการเรยนรตามแนวทางพทธ

ศาสตร ระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนรและผ เรยนทพงประสงค พบวา มความสมพนธ

กน

๓๓

๔.๑๐ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน แยกตามตวแปรทกาหนด

๔.๑๐.๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยนแยกตามภาค

ทตงของสถานศกษา

๔.๑๐.๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน พบวา ปจจยภายนอก

และผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนท

พงประสงคของผสอน แตกระบวนการเรยนรของผบรหารกบกระบวนการเรยนรของผสอน และผ เรยนท

พงประสงคของผสอนมความสมพนธกน

๔.๑๐ .๓ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน พบวา กระบวนการ

เรยนรตามนโยบายผบรหาร และผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน แตปจจยภายนอกของผบรหารกบปจจย

ภายนอกของผ เรยนและกระบวนการเรยนรของผ เรยนมความสมพนธกนในทางลบ

๔.๑๐.๔ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน พบวา ทงปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผสอนไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยน

๔.๑๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผเรยนแยก

ตามระดบโรงเรยน พบวา

๔.๑๑.๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน พบวา ปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารมความสมพนธและมบทบาทตอปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผสอนในระดบโรงเรยน

๔.๑๑.๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน พบวา ปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาทตอปจจยภายนอก และผ เรยนทพง

ประสงคของผ เรยนในระดบโรงเรยน แตมความสมพนธกนระหวางกระบวนการเรยนรของผบรหารกบ

กระบวนการเรยนรของผ เรยน

๔.๑๑ .๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน พบวา ปจจยภายนอก

กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผสอนไมมบทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร

และผ เรยนทพงประสงคของผ เรยนในระดบโรงเรยน

๓๔

๔.๑๒ การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพง

ประสงคแยกตามภาคทตงของสถานศกษา วฒการศกษาของผบรหารและผสอน สงกดของ

สถานศกษา

๔.๑๒.๑ เปรยบเทยบแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามภาคทตงของสถานศกษา

ตามความคดเหนของผบรหาร พบวา สถานศกษาทอยในภาคตางกนมนโยบายการจดเตรยมปจจย

ภายนอก นโยบายการจดกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และนโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนท

พงประสงค(เสขบคคล) ไมแตกตางกน

สวนอาจารยผสอนมความคดเหนวาภาคและทตงของสถาบนการศกษามผลตอปจจย

ภายนอก การจดเตรยมกระบวนการสอน และการกาหนดผลของผ เรยนทพงประสงคเพอการเรยนร

ตามหลกไตรสกขาไมแตกตางกน

ผ เรยนหรอนกศกษาเปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามภาค ทตงของ

มหาวทยาลยพบวา นกศกษามความเหนตอปจจยภายนอก และกระบวนการเรยนร แตกตางกน แตใน

ดานนกศกษาทพงประสงคทตวนกศกษาไดรบผลจากการจดการเรยนการสอนนนพบวาไมแตกตางกน

๔.๑๓ เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามวฒการศกษาของ

ผบรหาร และอาจารยผสอน พบวา

ผบรหารทมวฒการศกษาตางกนมการเตรยมปจจยภายนอกเพอการเรยนรตามหลกไตรสกขา

กระบวนการเรยนรเพอการเรยนรตามหลกไตรสกขา และมความเหนในการกาหนดจดหมายทางการ

ศกษาใหไดผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

สวนอาจารยผสอนทมวฒการศกษาตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยม

กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และการจดเตรยมเพอสรางผลทางการศกษาบรรลจดมงหมายนกศกษา

ทพงประสงคไมแตกตางกน

๔.๑๔ เปรยบเทยบระบบการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามอายของผบรหาร อาย

ของอาจารยผสอน และอายของผเรยน พบวา

ผบรหารทมอายแตกตางกนมนโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก นโยบายการจด

กระบวนการเรยนร และนโยบายการกาหนดจดมงหมายทางการศกษาผ เรยนทพงประสงคไมแตกตาง

กน

๓๕

อาจารยผสอนทมอายแตกตางกนเหนวาการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยม

กระบวนการเรยนร (ไตรสกขา ) ของอาจารย และการจดเตรยมเพอสรางผลทางการเรยนรใหบรรล

จดมงหมายนกศกษาทพงประสงคนนไมแตกตางกน

นกศกษาทมอายตางกนเหนวาการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร

และการจดเตรยมตวของนกศกษาเองเพอเปนนกศกษาทพงประสงคนนมการจดทาไมแตกตางกน

๔.๑๕ .ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน

๔.๑๕.๑ ผบรหารเหนวามความสมพนธของนโยบายการบรหารการศกษาของระบบการเรยนร

ตามหลกไตรสกขา ระหวางการจดเตรยมปจจยภายนอก กบกระบวนการเรยนร และการกาหนด

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงค

๔.๑๕ .๒ อาจารยผสอนมความเหนวาการเตรยมการของอาจารยในระบบการเรยนรตาม

แนวทางพทธศาสตร ระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนร และ นกศกษาทพงประสงคม

ความสมพนธกน

๔.๑๕ .๓ ความสมพนธระหวางความเหนของผ เรยน/นกศกษาเกยวกบระบบการเรยนรตาม

แนวทางพทธศาสตร ระหวางปจจยภายนอกกบกระบวนการเรยนรและนกศกษาทพงประสงค พบวา ม

ความสมพนธกน

๔.๑๖ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน แยกตามตวแปรทกาหนด

๔.๑๖.๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผ เรยนแยกตามภาค

ทตงของสถานศกษา

๔.๑๖.๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบอาจารยผสอน พบวา ทงปจจย

ภายนอกตามนโยบายของผบรหาร กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมมบทบาท

ตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของอาจารย

๔.๑๖.๓ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบนกศกษา พบวา ระบบการ

เรยนรในดานปจจยภายนอก กระบวนการเรยนรและผ เรยนทพงประสงคตามนโยบายของผบรหารไมม

ความสมพนธหรออทธพลตอระบบการเรยนรในดานตาง ๆ ของนกศกษา ยกเวนกระบวนการเรยนรท

๓๖

กาหนดตามนโยบายของผบรหารมผลตอกระบวนการเรยนรทผ เรยนไดรบแตเปนไปในทศทางตรงขาม

หรอทางลบซงระบบการเรยนรทผบรหารจดใหกบผ เรยนไมสอดคลองกบความตองการของนกศกษา

๔.๑๖.๔ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของอาจารยผสอนกบนกศกษา พบวา ทง

ปจจยภายนอกของอาจารย กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของอาจารยผสอนไมม

บทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของนกศกษา

๔.๑๗. ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผเรยนแยก

ตามมหาวทยาลย พบวา

๔.๑๗. ๑ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบอาจารยผสอน พบวา ทง

ปจจยภายนอกตามนโยบายของผบรหาร กระบวนการเรยนร ผ เรยนทพงประสงคของผบรหารไมม

บทบาทตอปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของอาจารย ซงสะทอนวา

นโยบายของผบรหารในระดบสถาบนอดมศกษาไมมอทธพลหรอผลตออาจารยผสอนในดานตาง ๆ

ของระบบการเรยนรทอาจารยผสอนดาเนนการอย

๔.๑๗. ๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบนกศกษา พบวา ปจจย

ภายนอกของผบรหาร กบปจจยภายนอกกระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของผบรหาร ไมม

ความสมพนธกบ การจดเตรยมปจจยภายนอกทนกศกษาไดรบและทนกศกษามสวนรวม และ ผ เรยนท

พงประสงคทนกศกษาตองการ แตมความสมพนธกนระหวางกระบวนการเรยนรของผบรหาร กบ

กระบวนการเรยนรของนกศกษา

๔.๑๗. ๓ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของอาจารยผสอนกบนกศกษา พบวา ทง

ปจจยภายนอกของอาจารย กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของอาจารยไมมบทบาทตอ

ปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคของนกศกษา

บทท ๕

สรป อภปรายและขอเสนอแนะ

๕.๑ สรปความเปนมา วตถประสงค ขอบเขตและวธการวจยทใช

การวจยเรอง “การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา” มวตถประสงคเพอ

ศกษา ๑) สงเคราะห ประมวล สรป แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของผบรหารและ

ครผสอน ในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษ า ๒) สงเคราะห ประมวล สรป

คณลกษณะของนกเรยนทพงประสงคของผบรหารและครผสอนในโรงเรยนระดบประถมศกษา

มธยมศกษา และอดมศกษา และ ๓) สงเคราะห ประมวล สรป สภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน

ตามความเหนของนกเรยนในโรงเรยนระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

ทาการศกษาจากกรอบแนวคดเรองการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยแบงโครงการยอย

ออกเปนแนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และ

ระดบอดมศกษา ซงทงสามโครงการใชระเบยบวธวจยเชงสารวจ ในกลมตวอยาง 3 กลมเหมอนกน คอ

กลมผบรหารสถานศกษา กลมคร-อาจารยทสอนในสถานศกษา และกลมนกเรยน-นกศกษา ซงทาให

ไดรายงานการวจยจานวน 3 ฉบบ จากนนไดนารายงานการวจยทง 3 ฉบบมาทาการสงเคราะหเปน

รายงานการวจยฉบบสมบรณ สามารถสรปผลการวจยไดดงน

๕.๒ สรปผลการวจย

๑. ความคดเหนของผบรหาร ผสอน และผเรยนทมตอ แนวทางการ เรยนรตาม หลก

ไตรสกขา ซงไดแกการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนทพงประสงค

ของการศกษาในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

๓๘

ในสวนของการเตรยมปจจยภายนอก (ปรโตโฆสะ) นน ผ วจยไดพบวา ผบรหาร ของการศกษา

ทง ๓ ระดบ ไมวาจะเปนระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และระดบอดมศกษา ตางกมความ

คดเหนตอนโยบายและการบรหารในระดบการเรยนร ( แนวทางการเรยนร) ตาม หลกไตรสกขาในสวน

ของปจจยภายนอกสงมาก ทงในดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและ

สาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ หรอดานบคลกภาพตางกมคะแนนความคดเหนอยในระดบสง

ทงสน

สาหรบผสอน ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษามความคดเหนตอการเตรยมในระบบการ

เรยนร ในสวนของปจจยภายนอกเฉลยอยในระดบสง แตอาจารยผสอนในระดบอดมศกษามความ

คดเหนอยในระดบปานกลาง สวนความคดเหนดานกลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดาน

หลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ และดานบคลกภาพ ของการศกษาทงสามระดบ ตาง

กมคะแนนระดบปานกลางถงสง

ผ เรยน ในระดบประถมศกษา มความคดเหนตอการเตรยมตวของตนเองของผสอนของ

สถานศกษาตอระบบการเรยนร ในสวนของปจจยภายนอกอยในระดบสง สวนผ เรยนในระดบ

มธยมศกษาและอดมศกษามคะแนนความคดเหนเฉลยอยในระดบ สงกวาปานกลาง โดยในดาน

กลยาณมตร ดานสงแวดลอม ดานบรรยากาศ ดานหลกสตรและสาระคาสอน ดานการสรางแรงจงใจ

และดานบคลกภาพของการศกษาทง 3 ระดบตางกมคะแนนอยในระดบปานกลางถงสง

ความคดเหนเกยวกบ กระบวนการเรยนร หรอไตรสกขา ของผบรหาร และ ผสอน ทงในระดบ

ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษาพบวามคะแนนอยในระดบสงถงสงมาก ทงในดานอธสลสก

ขา ดานอธจตสกขา และดานอธปญญา

สวนกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขาของผ เรยน ทงสามระดบพบวา มคะแนน ความคดเหน

เฉลยตงแตปานกลางไปจนถง สง ไดแก ระดบมธยมศกษา ระดบอดมศกษา และระดบประถมศกษา

ตามลาดบ

สาหรบผ เรยนทพงประสงคทเกดจากผลของกระบวนการเรยนร ตามหลกไตรสกขา นน ตาม

ความเหนของผบรหารทงสามระดบไมวาจะเปนระดบประถมศกษา มธยมศกษา หรอระดบอดมศกษา

ตางกมคะแนนเฉลยอยระดบสงทงสน

สวนผสอน/อาจารยในสามระดบการศกษามความคดเหนในสวนของผ เรยนทพงประสงคอยใน

ระดบสงพอสมควร

๓๙

นอกจากนผ เรยน ในระดบประถมศกษาก มความเหน เกยวกบ ผ เรยนทพงประสงคอยใน

ระดบสง สวนผ เรยนในระดบมธยมศกษาและอดมศกษาเหนวา ผ เรยนทพงประสงคอนเปนผลมาจาก

กระบวนการเรยนรตามจดมงหมายทตองการใหบรรลผลมคะแนนเฉลยอยในระดบสงกวาปานกลาง

๕.๒.๑. การเปรยบเทยบการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และผเรยนท

พงประสงคแยกตามตวแปรทกาหนด ไดแก ภาคทตงของสถานศกษา วฒการศกษาของ

ผบรหารและผสอน สงกดของสถานศกษา อายของผบรหาร ผสอนและผเรยน

๕.๒.๑.๑ เปรยบเทยบแนวทางการการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามภาคทตงของ

สถานศกษา

ตามความคดเหนของผบรหารและผสอนทงสามระดบไมวาจะเปนระดบประถมศกษา ระดบ

มธยมศกษา และระดบอดมศกษา พบวา สถานศกษาทอยในภาคตางกนมนโยบายการจดเตรยมปจจย

ภายนอก นโยบายการจดกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และนโยบายการกาหนดจดมงหมายผ เรยนท

พงประสงค(เสขบคคล) ไมแตกตางกน

แตความคดเหนของ ผ เรยนในสถานศกษาทงสามระดบเกยวกบ แนวทางการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา เมอเปรยบเทยบ ตามภาคทตงของสถานศกษาพบวา ผ เรยน ระดบประถมศกษาและ

มธยมศกษา ทอยในภาคหรอพนทของสถานศกษาแตกตางกน จะมความคดเหนเกยวกบปจจย

ภายนอกตอกระบวนการเรยนร (ไตรสกขา) และผ เรยนทพงประสงค (เสขบคคล) แตกตางกน สวน

ผ เรยนในระดบอดมศกษา มความเหนตอปจจยภายนอก และกระบวนการเรยนร แตกตางกน แตใน

ดานนกศกษาทพงประสงคทตวนกศกษาไดรบผลจากการจดการเรยนการสอนนนพบวาไมแตกตางกน

๕.๒.๑.๒ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา แยกตาม วฒการศกษา

ของผบรหารและผสอน

ผบรหารสถานศกษาทงในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ทมวฒการศกษา

ตางกนมการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และความเหนในการกาหนดผ เรยนทพง

ประสงคไมแตกตางกน

ผสอนในระดบประถมศกษาทมวฒการศกษาตางกน มการจดเตรยมปจจยภายนอกไม

แตกตางกน แตมการจดเตรยมกระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคแตกตางกน สวนผสอนใน

ระดบมธยมศกษาและอดมศกษาทมวฒการศกษาตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอก การจดเตรยม

กระบวนการเรยนร และผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

๔๐

๕.๒.๑.๓ เปรยบเทยบแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาแยกตามอายของผบรหาร

อายของผสอน และอายของผเรยน พบวา

ผบรหารของสถานศกษาในระดบมธยมศกษาทมอายตางกนมนโยบายการจดกระบวนการ

เรยนรไมแตกตางกน แตมการจดเตรยมปจจยภายนอก และการกาหนดจดมงหมายผ เรยนทพง

ประสงคแตกตางกน สวนผบรหารของสถาบนการศกษาในระดบอดมศกษาทมอายแตกตางกน ม

นโยบายการจดเตรยมปจจยภายนอก นโยบายการจดกระบวนการเรยนร และนโยบายการกาหนด

จดมงหมายทางการศกษาผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน

ผสอนในสถาบนการศกษาทงสามระดบ ทมอายตางกน มการจดเตรยมปจจยภายนอก การ

จดเตรยมกระบวนการเรยนร และการตงจดมงหมายผ เรยนทพงประสงคไมตางกน

สวนผ เรยนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ทมชวงวยแตกตางกนเหนวาการจดเตรยม

ปจจยภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร และการจดเตรยมตวของผ เรยนเองเพอเปนผ เรยนท

พงประสงค แตกตางกน แตผ เรยนในระดบอดมศกษา ทมอายตางกนเหนวา การจดเตรยมปจจย

ภายนอก การจดเตรยมกระบวนการเรยนร และการจดเตรยมตวของนกศกษาเองเพอเปนนกศกษาท

พงประสงคนนมการจดทาไมแตกตางกน

๕.๒.๑.๔ เปรยบเทยบ แนวทางการเรยนร ตาม หลกไตรสกขา แยกตามสงกดของ

สถานศกษา (เอกชนและรฐบาล) นน

พบวา ผบรหาร ในสถานศกษาระดบประถมศกษา ทมสงกดตางกนใหความสาคญตอปจจย

ภายนอกกระบวนการเรยนรไมแตกตางกน และการกาหนดผ เรยนทพงประสงคไมแตกตางกน สวน

ผสอน ในสถานศกษาระดบประถมศกษาท อยสงกดตางกนมการจดเตรยมปจจยภายนอก การ

จดเตรยมกระบวนการเรยนรไมแตกตางกน แตมการจดเตรยมเพอสรางผลการศกษาบรรลจดมงหมาย

ผ เรยนทพงประสงคตามความเหนของผสอนแตกตางกน โดยผสอนในสงกดเอกชนเหนวามการบรรล

จดมงหมายผ เรยนทพงประสงคสงกวาผสอนในสงกดรฐบาล

๕.๒.๒.๑ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพง ประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน

ทงผบรหาร ผสอน และผ เรยนในทกระดบการศกษา ไมวาจะเปนระดบประถมศกษา

มธยมศกษา และอดมศกษาลวนเหนวามความสมพนธของนโยบายการบรหารการศกษาของ แนว

๔๑

ทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ระหวางการจดเตรยมปจจยภายนอก กบกระบวนการเรยนร และการ

กาหนดจดมงหมายผ เรยนทพงประสงค

๕.๒.๒.๒ ความสมพนธระหวางการเตรยมปจจยภายนอก กระบวนการเรยนร และ

ผเรยนทพงประสงคของผบรหาร ผสอน และผเรยน แยกตามตวแปรทกาหนด เชน ภาค

ระดบโรงเรยน

๕.๒.๒.๓ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผเรยนแยก

ตามภาคทตงของสถานศกษา

๕.๒.๒.๓.๑ ไมม ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน ในระดบ

ประถมศกษาและอดมศกษา แตในระดบมธยมศกษา พบวา มความสมพนธกนระหวางกระบวนการ

เรยนรของผบรหารกบกระบวนการเรยนรของผสอน และผ เรยนทพงประสงคของผสอน

๕.๒.๒.๓.๒ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผ เรยน พบวา ใน

ระดบประถมศกษานน ปจจยภายนอกของผบรหารมผลในทางลบตอความพงพอใจในปจจยภายนอก

ทผ เรยนไดรบ สวนในระดบมธยมศกษาพบวาปจจยภายนอกของผบรหารกบปจจยภายนอกของผ เรยน

และกระบวนการเรยนรของผ เรยนมความสมพนธกนในทางลบ และในระดบอดมศกษา กระบวนการ

เรยนรทกาหนดตามนโยบายของผบรหารม ความสมพนธกนในทางลบกบ กระบวนการเรยนรทผ เรยน

ไดรบ

๕.๒.๒.๓.๓ ไมมความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน ในการศกษาทง

สามระดบ ไมวาจะเปนระดบประถมศกษา มธยมศกษา หรออดมศกษา

๕.๒.๒.๔ ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหาร ผสอน และผเรยน แยก

ตามระดบสถานศกษา

๕.๒.๒.๔. ๑ ไมม ความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบผสอน ในระดบ

ประถมศกษา และอดมศกษา แตในระดบมธยมศกษา พบวา ปจจยภายนอกของผบรหารม

ความสมพนธกบปจจยภายนอกของผสอน กระบวนการเรยนของผ บรหารมความสมพนธกบ

กระบวนการเรยนรและผ เรยนทพงประสงคของผ สอนในระดบโรงเรยน และผ เรยนทพงประสงคของ

ผบรหารมความสมพนธกบผ เรยนทพงประสงคของผสอน

๕.๒.๒.๔.๒ ในระดบประถมศกษา ไมมความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผบรหารกบ

ผ เรยน สวนในระดบมธยมศกษานนมความสมพนธกนระหวางกระบวนการเรยนรของผบรหารกบ

๔๒

กระบวนการเรยนรของผ เรยน และในระดบอดมศกษา มความสมพนธกนระ หวางกระบวนการเรยนร

ของผบรหาร กบกระบวนการเรยนรของนกศกษา

๕.๒.๒.๔.๓ ไมมความสมพนธระหวางระบบการเรยนรของผสอนกบผ เรยน ในการศกษาทง

สามระดบ ไมวาจะเปนระดบประถมศกษา มธยมศกษา หรออดมศกษา

๕.๓ ขอเสนอแนะ

๑. การกาหนดนโยบายของผบรหารนนมความตงใจไวสงมาก แตยงไมสามารถทาให

แนวนโยบายการเรยนรสแนวทางปฏบตมากพอ เนองจากระดบความเหนทมตอการเตรยมการของ

ผสอน และทสถานศกษาจดเตรยมอยในระดบสงพอสมควร ในแนวทางเดยวกน แตการกาหนด

นโยบายและการเตรยมการดานการเรยนรของผสอนมบทบาทหรอผลตอการเรยนรของผ เรยนไมมาก

และยงมผลในทางลบโดยเฉพาะดานปจจยภายนอก แสดงวาการบรหารการศกษาของผบรหารในทก

ๆ ดานยงขาดการตดตามประเมนผลเพอหาผลทเกดกบผสอนและผ เรยนซงจาเปนตองมการ

พฒนาการตดตามและประเมนผลเพอมาปรบปรงการบรหารการจดการการเรยนร รวมทงการควบคม

และการนาไปใชดานการจดการการเรยนร ซงจะทาให แนวทางการ การเรยนร หลกไตรสกขา ลงไปส

ผสอนและผ เรยนมากขน ในดานการจดเตรยมการเรยนรตามแนวพทธของผสอนจะตองตดตามและ

ประเมนผลการจดเตรยมในดานตาง ๆ ของปจจยภายนอกกระบวนการเรยนรและเปาหมายทตองการ

ใหผ เรยนเปนไปตามทครผปกครองตองการ เพอนาผลการประเมนมาปรบปรงการจดเตรยมการเรยนร

รวมทงการควบคมและนาไปปฏบตใหบรรลผลสาเรจในชวตประจาวน

๒. ผบรหารจะตองปรบปรงการจดการการบรหารใหการเรยนรลงสแนวทางการปฏบตของ

ผสอนและผ เรยน และผสอนปรบปรงการจดเตรยมการเรยนรใหสอดคลองกบแนวนโยบายของผบรหาร

และในแนวทางทจะพฒนาการเรยนรของผ เรยนใหเกดการเรยนรอยางเตมศกยาภาพของผ เรยนแลว

อกทง แนวทางการ เรยนรทดาเนนการอยไมสามารถทาใหผ เรยนไดพฒนาอยางเตมศกยภาพและ

เกดผลทางการปฏบตของผสอนททาใหเกดการเรยนรแกผ เรยนทสอดคลองกบความสามารถของ

ผ เรยนและพฒนาผ เรยนอยางเตมศกยภาพ

๓. การบรหารจดการการเรยนรของผบรหารสถานศกษา และการจดเตรยมการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา ของผสอน ทไมสามารถทาใหสอดคลองกนและไมสามารถนาไปสการจดทาการเรยนรท

๔๓

สอดคลองกบพนฐานของผ เรยนและสามารถพฒนาผ เรยนไดอยางเตมตามศกยภาพไมสามารถทาให

เกดคนด คนเกง คนมความสขทเปนทตองการของผ เรยน ของสถานศกษา และของสงคมไทย

ดงนน ผบรหารสถานศกษา และผสอนจะตองยดหลกของโยนโสมนสการเพอใหการกาหนด

นโยบายของระบบการเรยนรของผบรหารและการจดเตรยมระบบการเรยนรของผสอนลงสการนาไปใช

ในทางปฏบตพรอมทงตวผบรหารและผสอนเอง จะตองพฒนาระบบการเรยนรของตนเองในการบรหาร

จดการและการดาเนนการเรยนการสอน ในระบบการเรยนรเพอใหเกดการคดพจารณาโดยอบายอน

แยบคายทจะใหเกดกระบวนการเรยนรและทาใหผ เรยนไดรบประโยชนสงสด โดยมปจจยภายนอกตาง

ๆ หรอปรโตโฆสะทเปนกลยาณมตรตอผ เรยน โดยเฉพาะผบรหารและผสอนในสถานศกษาจะตอง

ประพฤตตวของทานเองใหเปนกลยาณมตรกอนสงอน เมอนโยบายการเรยนรของผบรหารและการ

ดาเนนการเรยนรของผสอนเปนไปในแนวทางการเรยนในแนวทางพทธศาสตร เปนการงายทจะทาให

การเรยนรของผ เรยนเกดการเรยนรตามหลกไตรสกขาโดยยดหลกโยนโสมนสการ และไตรสกขาในการ

เรยนรของผ เรยน

การบรหารนโยบายการเรยนรของผบรหาร การดาเนนการเรยนรของผสอน และการเรยนรของ

ผ เรยนเปนไปในแนวทางการเรยนรตาม หลกไตรสกขา จะทาใหการปฏรปการเรยนของประเทศไทย

สามารถบรรลจดมงหมายตามตองการได โดยตองยดหลก แนวทางการ เรยนรตามหลกโยนโสมสการ

และการเรยนรใชกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขาเปนเครองมอสาคญในกระบวนการเรยนรและ

ในระบบการเรยนรจะเขาใจดวยตวเองวา จะทาอยางไรจงจะเหมาะสมกบผ เรยนแตละคน และจะทา

อยางไรจงจะทาใหผสอนสามารถดาเนนการเรยนการสอนททาใหผ เรยนเกดประโยชนสงสด ผบรหารม

ความคดจะทาอยางไรใหปจจยภายนอกหรอ ปรโตโฆสะ และกระบวนการเรยนรหรอไตรสกขา

สามารถดาเนนการในการสรางการเรยนรทเออประโยชนตอผ เรยนมากทสดอยางเตมศกยภาพของ

ผ เรยนแตละคน ตามหลกคาสอนของพระพทธเจาทไดทรงตรสไวทวา มนษยแตละคนมความแตกตาง

กน สามารถพฒนาไดตามศกยภาพของแตละคน ดงนนการจดการศกษา และการเรยนรจะตอง

พฒนาอยางเหมาะสมดวยวธการทหลากหลายในทศทางแนวเดยวกน จงจะทาใหผ เรยนเกดประโยชน

สงสด หรอถอวาผ เรยนเปนสาคญในแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

บรรณานกรม

หนงสอ

กระทรวงศกษาธการ. กรมวชาการ สถาบนภาษาไทย. เกยรตคณปชนยาจารยดานภาษาไทย

เลม 1. กรงเทพฯ:กระทรวงศกษาธการ กรมวชาการ สถาบนภาษาไทย, ๒๕๔๑. หนา ๑๕๙.

กลมงานกฎหมาย สานกงานปฏรปการศกษา รายงานการศกษาวเคราะห . การปฏรปการศกษา

ตามประราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. ๒๕๔๒. ในกรอบภารกจของสานกงาน

ปฏรปการศกษา เลมท ๑ - เลมท ๔ ตลาคม ๒๕๔๓.

กองศาสนศกษา กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ . ทฤษฎการเรยนรเพอพฒนา

สนทรยภาพและ ลกษณะพสยการฝกฝนกาย วาจา ใจ. โรงพมพการศกษา, ๒๕๔๑.

คณะอนกรรมการปฏการเรยนร. ปฏรปการเรยนรผเรยนสาคญทสด, โรงพมพครสภา, ๒๕๔๓.

คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม . คมอการประกนคณภาพการศกษา คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๒.

คณะกรรมการจดงานยกยองเชดชเกยรตบคคลททาคณประโยชนแกการศกษาของชาตอยางสงยง.

ทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา บคคลททาคณประโยชนแกการศกษา

ของชาตอยางสงยง.กรงเทพฯ:ครสภาลาดพราว, ๒๕๓๖.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). การพฒนาจรยธรรม , มลนธพทธธรรม , บรษทสหธรรมก จากด,

พมพครงท ๔, ๒๕๓๘.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). พทธธรรม, กรงเทพฯ: บรษทสหธรรมก จากด, ๒๕๔๖.

พระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต) . กระบวนการเรยนรในพระพทธศาสนา , โรงพมพครสภา,

๒๕๔๓.

สถาบนสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต . แนวทางการประกน

คณภาพภายในสถานศกษา :เพอพรอมรบการประเมนภายนอก , บรษทพมพด จากด ,

พมพครงท ๑, ๒๕๔๓.

สานกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต. วาระการวจยแหงชาตในภาวะวกฤตเพอฟนฟชาต

, สานกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต , กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและ

สงแวดลอม. ไมปรากฏปทพมพ.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต . แนวคดเกยวกบการปฏรปการเรยนร , สานกพมพ

บรษทพมพด จากด, ๒๕๔๓.

๔๕

สานกงานปฏรปการศกษา . ปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ.

๒๕๔๒, สานกงานปฏรปการศกษา (องคการมหาชนเฉพาะกจ) พฤษภาคม ๒๕๔๔.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช ๒๕๓๕ ,

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร. ๒๕๓๕.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ๑๖. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ.

๒๕๔๒, สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร พ.ศ. ๒๕๔๒.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต . รายงานผลการเสวนา บทบาททพงประสงคของ

วดและพระสงฆกบการพฒนาสงคมไทย , โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ,

๒๕๔๒.

สานกงานสภาสถาบนราชภฏ . คมอดาเนนการโครงการถวายความรแดพระสงฆ

ปงบประมาณ ๒๕๔ o.หลกสตรการสงเสรมบทบาทพระสงฆในการพฒนาคณภาพของ

เยาวชนไทยในยคโลกาภวตน , กองสงเสรมวทยฐานะคร สานกงานสภาสถาบนราชภฏ ,

๒๕๔o.

สานกมาตรฐานอดมศกษา ทบวงมหาวทยาลย. องคประกอบและดชนบงชคณภาพการ

ประกนคณภาพการศกษาตามโครงการศกษาและพฒนาระบบการประกนคณภาพ

ระดบอดมศกษา , สาขาวชาแพทยศาสตร / สาขาวชาพยาบาลศาสตร / สาขา

วทยาศาสตร / สาขาวศวกรรมศาสตร / สาขาวชาครศาสตร / ศกษาศาสตร สวน

วจยและพฒนา, สานกมาตรฐานอดมศกษา ทบวงมหาวทยาลย, ๒๕๔๒.

ศกดสน โรจนสราญรมณ. “การบรหารสถานศกษาสปญญา”. หลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๒๑. (๒ ม.ย.). หนา ๑.

กราง ไพรวรรณ. บทบาทการอดมศกษาสาหรบชมชนในเทศวรรษหนา. กรงเทพ: กรมการ-

ฝกหดคร, 2537.

กษมา วรวรรณ ณ อยธยา . เมองไทยในความใฝฝนขอนกคดอาวโส , [ม.ป.ท. : ม.ป.พ. ],

๒๕๓๙.

กอ สวสดพาณชย . การศกษาในประเทศไทย : การมธยมศกษา การวางแผนกาลงคนและ

การศกษาในประเทศไทย. ไทยวฒนาพาณชย, ๒๕o๙.

แกวขวญ, พทธศาสนาสาหรบคนรนใหม, บรษทเฟองฟา พรนตง จากด, มนาคม ๒๕๔๔.

กรต บญเจอ ศ .ดร., นโยบายใหศลธรรมและศาสนาหวนกลบมามบทบาทในโรงเรยนเพอ

ตอบสนองความคาดหวงอนหลากหลาย ในทกรปแบบแหงรฐควเบคประเทศ

แคนาดา, สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกนายกรฐมนตร, ๒๕๔๓.

๔๖

โกวท ประวาลพฤกษ. แนวพฒนาการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต .

กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ, ๒๕๔๑.

จราย นพวงศ องคมนตร . ฯพณฯ ศาสตราจารย ม .ล, ๘๐ ป สองศาสตรจราย .กรงเทพฯ :

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, ๒๕๓๕.

จนทรเพญ ทองยน . การศกษาผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตรโดย

หลกการสอนแบบซบปา สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๒ , สานกงานพฒนา

การศกษา ศาสนาและวฒนธรรม, ๒๕๔๔.

นนทสาร สสลบ . เสรภาพทางศาสนาขอแนะนาเกยวกบศาสนาในโรงเรยนของรฐสาหรบ

ผปกครองระดบ ประเทศสหรฐอเมรกา , สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ,

สานกนายกรฐมนตร, ๒๕๔๔.

นภา เมธาวชย ผศ ., การประเมนผลการเรยน , ฝายเอกสารตารา สานกสงเสรมวชาการ

สถาบนราชภฏธนบร, ไมปรากฏปทพมพ.

นธ เอยวศรวงศ / ประมวล เพงจนทร . การปฏรปพระพทธศาสนาในประเทศไทย , กองทน

รกษธรรมเพอการฟนฟพระพทธศาสนา. ไมปรากฏปทพมพ.

บญเกอ ควรหาเวช ผศ ., นวตกรรมการศกษา , ภาควชา เทคโนโลยทางการศกษา คณะ

ศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๓.

บนลอ พฤกษะวน. การประถมศกษา, กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๕.

ประเวศ วะส . ปฏรปการเรยนร ผเรยนสาคญทสด .คณะกรรมการปฏรปการเรยนร

สานกงาน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, กระทรวงศกษาธการ.๒๕๓๒.

พจตร รตตกล. หลกการวดผล. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, ๒๕๒๔.

พนทรพย นพวงศ ณ อยธยา. ครดทสอมวลชนยกยอง. สานกงานเลขาธการครสภา, กรงเทพฯ :

สานกงาน, ๒๕๓๕.

ไพรช สแสนสข, หลกการและกระบวนการเรยนรและการสอนตามหลกพทธศาสตร ,

วทยานพนธดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๙.

รง แกวแดง. คมอการดาเนนงาน การจดการเรยนการสอนสาหรบนกเรยนสองกลมอายใน

โรงเรยนประชาบาลขนาดเลก, กรงเทพฯ: รงเรองสาสนการพมพ, ๒๕๒๒.หนา ๒๕.

วลลภ สวรรณด ดร .และคณะ , หนงสอประกอบภาพ ปฏรปการศกษา ประชาชนได

ประโยชนอะไร ?, สานกงานปฏรปการศกษา , บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง

จากด (มหาชน), ๒๕๔๔.

๔๗

วไล ตงจตสมคด. การศกษาและความเปนครไทย,กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตง, ๒๕๔๔.

สมน อมรววฒน . การพฒนาการเรยนรตามแนวพทธศาสตร , โครงการกตตเมธสาขาวชา

ศกษาศาสตร , มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๔๔.

สมน อมรววฒน. การสอนโดยการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ,โอเดยน บคสโตร ๒๕๓๐.

สมน อมรววฒน . คดเปนตามนยแหงพทธธรรม “ตวอยางการคดแบบโยนโสมนสการ ”.

เสรมสนพรเพรส ซสเตม, ๒๕๔๕.

สเทพ ชาตเสถยรวงศ. หลกสตรและการสอนพทธศาสนาระดบมธยมศกษา , มหาจฬาบรรณา

คาร, ๒๕๔๓.

สมบรณ พรรณนาภพ. ประวตและปรชญาการศกษาไทย, โอเดยนสโตร, ๒๕๒๔.

อรนช อาภาภรม . ฉากความรนแรงในยคโลกาภวตน , สนตภาพ…..ความหวงทปลายรง ,

สานกงานมลนธวถทรรศน, ๒๕๔๓.

อทมพร จามรมาน ศ .ดร .,ดชนและเกณฑทเกยวกบคณภาพการอดมศกษาเอกสาร

ประกอบการประชมเชงปฏบตการ เรอง การกาหนดเกณฑและดชนชคณภาพ

การศกษา ระหวางวนท ๒๑ - ๒๒ กมภาพนธ ๒๕๔๑.ทบวงมหาวทยาลย.

อทมพร จามรมาน ศ.ดร.,การจดทาคมอการประกนคณภาพการศกษาของคณะวชา,

เมษายน ๒๕๔๒.

รายงานการวจย

วนด วฒนประสทธ. “ปญหาการสอนศลธรรมในโรงเรยนมธยมศกษาตอนตน”. รายงาน

การวจย กองแผนงาน กรมการศาสนา (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ), ๒๕๑๘.

ดลพฒน ยศธร. การนาเสนอรปแบบการศกษาเพอการพฒนาทยงยนตามแนวพทธศาสตร,

วทยานพนธดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๒.

เชาวฤทธ จงเกษกรณ. “ความคดเหนของครสงคมศกษาเกยวกบปญหาการเรยนการสอ

วชาพระพทธศาสนา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย”. รายงานการวจย กองแผนงาน

กรมการศาสนา (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ), ๒๕๒๙.

ชชาต นพพลกรง. “ความคดเหนเกยวกบปญหาการเรยนการสอนกลมวชาปรชญา และ

ศาสนาระดบประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสง”. รายงานการวจย กองแผนงาน

กรมการศาสนา, (กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ), ๒๕๓๕.

ประวตผวจยและคณะ

๑. หวหนาโครงการวจย

ชอ (ภาษาไทย) : ผศ.ดร.ธรยทธ พงเทยร

ชอ(ภาษาองกฤษ) : Assist. Prof. Dr.Theerayout Phungtien

วนทเขารบตาแหนง ๑ ตลาคม ๒๕๔๕ ตามคาสงมหาวทยาลยท ๒๕๐/๒๕๔๕ ลงวนท ๑ ต.ค. ๔๕

วน/เดอน/ป เกด ๑๐ ธนวาคม ๒๔๙๔

สถานทเกด จงหวดพจตร

การศกษา - ป.กศ. วทยาลยครธนบร

- พม. กระทรวงศกษาธการ

- B.A. จตวทยา ประเทศอนเดย

- M.A. สงคมศาสตร ม.มคธ อนเดย

- Ph.D. สงคมศาสตร ม.มคธ อนเดย

ประวตการทางาน - เปนอาจารยประจา คณะครศาสตร ม.มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- เปนกรรมการสภาวชาการ

- เปนผชวยอธการบดฝายกจการทวไป

สถานททางาน ฝายกจการทวไป มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดมหาธาต ทาพระจนทร

กรงเทพฯ

๑๐๕

ผรวมวจยคนท ๑

๑. ชอ (ภาษาไทย)

ชอ (ภาษาองกฤษ)

ผชวยศาสตราจารย.ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม

Assist. Prof. Dr. Chatchai Phitaktanakhom

๒. หมายเลขบตร

ประจาตวประชาชน

๓. ตาแหนงปจจบน - อาจารยประจาภาควชาปรยตธรรมและจรยศกษา คณะครศาสตร มจร.

- รกษาการรองอธการบดฝายกจการทวไป

๔. หนวยงานทสงกด - มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดมหาธาตฯ ถนนมหาราช

แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพมหานคร ๑๐๒๐๐ โทร.

๐–๒๒๒๒–๑๘๖๗ ตอ ๑๔๘, โทรสาร. ๐–๒๒๒๖–๖๒๕๑, มอถอ ๐–

๑๘๓๑–๒๓๖๗

๕. ประวตการศกษา - ชนมธยมศกษาปท ๕ โรงเรยนสารสทธพทยาลย (แผนกวทยาศาสตร)

อ.บานโปง จ.ราชบร

- อาชวะชนสง โรงเรยนวศวกรรมรถไฟ (แผนกการเดนรถ)

- พม. (ภาษาองกฤษ)

- นธ. เอก เปรยญธรรม ๕ ประโยค

- ปรญญาตร พธ.บ. (คณะครศาสตร) มจร.

- M.Ed. (Guidance) มหาวทยาลย Poona ประเทศอนเดย

- M.Phil.(Interdisciplinary) มหาวทยาลย Poona ประเทศอนเดย

- Ph.D. (Guidance & Counseling) มหาวทยาลย Poona ประเทศ

อนเดย

๖. ประสบการณ

ในการสอนและ

ผลงานวชาการ

- จตวทยาการเรยนการสอน

- จตวทยาพฒนาการเดก

- การแนะแนวดานจรยธรรม

- การแนะแนวการศกษา

- การพฒนาพฤตกรรมเดกและวยรน

- จตวทยาสาหรบพอแม

๗. ประสบการณดานการ เปนหวหนาโครงการวจยเรอง การระดมทรพยากรเพอการศกษาของวดใน

๑๐๖

วจย พระพทธศาสนา ของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา

กระทรวงศกษาธการ

ผรวมวจยคนท ๒

ชอ/นามสกล (ภาษาไทย) ผศ.ดร.สทธพงษ ศรวชย

(ภาษาองกฤษ) Assist. Prof. Dr. Sutthipong Srivichai

ภมลาเนาเดม อ. เมอง จ. เชยงใหม

สงกด ภาควชาบรหารการศกษาและกจการคณะสงฆ คณะครศาสตร

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศนยวดศรสดาราม

กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร./โทรสาร ๐-๒๔๓๓-๖๕๘๘

ประวตการศกษา น.ธ. เอก, ป.ธ. ๓,

ปรญญาตร พทธศาสตรบณฑต (บรหารการศกษา ), M.Ed., Ph.D

(Education)

ผลงานทางวชาการ - อาจารยสอนวชา ภาวะผ นาทางการศกษา

- สมมนาปญหาธรรมภาคภาษาองกฤษ

- การปรกษาเชงจตวทยาและแนะแนว

- ระบบการบรหารการศกษาไทย

- พระไตรปฎกศกษา

- งานวจยพระพทธศาสนา

งานวจยเรอง การศกษาสภาพมหาวทยาลยในกากบของรฐ :

ศกษาเฉพาะมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยมนษยสมพนธกบ

การบรหารโรงเรยน

ปจจบนดารงตาแหนง ผชวยศาสตราจารย, อาจารยประจาคณะครศาสตร

ความรความชานาญ

พเศษ

- วทยากรบรรยายถวายความรครสอนพระธรรมทต ณ โรงเรยน

ปรยตธรรมวดปากนา เขตภาษเจรญ

- พธกร

- อาจารยบรรยายแกนสตปรญญาโท มหาวทยาลยมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย

- อบรมครสาระการเรยนรวชาพระพทธศาสนา

๑๐๗

ผรวมวจยคนท ๓

๑. ชอ (ภาษาไทย) : นายบญเลศ จรภทร

ชอ(ภาษาองกฤษ) : Mr Boonlert Chirapatra

๒. หมายเลขบตรประจาตวประชาชน : ๓๑o๑๗o๑๔๕๕o๕o

๓. ตาแหนงปจจบน : อาจารย

๔. สงกด : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬา-

ลงกรราช วทยาลย ศนยวดศรสดาราม บางกอกนอย กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐

โทร. / โทรสาร ๐๒ ๔๓๓ - ๖๕๘๘

๕. ประวตการศกษา

๕.๑ ปรญญาตร : วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) วชาเอก สถตคณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร

๕.๒ ปรญญาโท : พฒนบรหารศาสตร มหาบณฑต (พบ.บ) วชาเอก การคลง วชาโท เศรษฐมต

คณะพฒนาเศรษฐกจ สถาบนพฒนบรหารศาสต ( NIDA)

๖. สาขาวชาการทมความชานาญพเศษ

๖.๑ วชาคณตศาสตร ๖.๒ สาขาวชาเศรษฐศาสตร

๖.๒ สาขาวชาวางแผนเชงกลยทธ ๖.๓ สาขาวชาการตลาด

๖.๔ สาขาวจยการศกษา ๖.๖ สาขาวชาสถต

๗. ประสบการณ

๑) อาจารยสอนวชาคณตศาสตร โรงเรยนกรงเทพชางกล และเจาหนาทสถตกรมประมง

กระทรวงเกษตรฯ

๒) อาจารยสอนวชาเศรษฐศาสตร คณตศาสตรและสถต มหาวทยาลยเกรก

๓) อาจารยสอนวชาเศรษฐศาสตร คณตศาสตรและสถต สถาบนเทคโนโลยราชมงคล

วทยาเขตบพตรพมขจกรวรรด

๔) หวหนาหนวยงานวจยเศรษฐกจทวไป สวนวชาการสานกกรรมการผจดการ ธนาคาร

กรงเทพฯพาณชยการ จากด (มหาชน) ผจดการสวนสวนวเคราะหขอมลและเศรษฐกจ

ฝาย วจยและวางแผน ธนาคารศรนคร จากด (มหาชน) และผจดการฝายวางแผน

ธรกจกลมบรษท สามมตรมอเตอร

๕) อาจารยประจา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๐๘

๖) ทปรกษาโครงการ ITB ( ชบชวต SME )

ประสบการณวจย

๑) ศกษาความตองการศกษาตอในระดบอดมศกษา : กรณศกษาคณะดานการศกษา

๒) ผชวยวจยโครงการวจย “การทดแทนกนของแรงงานกบปจจยในอตสาหกรรมทอผา”

๓) หวขอวจยเรอง “แนวโนมความตองการสนเชอและเงนฝากของระบบธนาคาร”

๔) วจยเรอง “ศกษาสวนแบงตลาดของสาขาแตละแตสาขาในจงหวดและอาเภอของ

ธนาคารศรนคร

๕) วจยเรอง “ศกษาแนวโนมความตองการรถยนตในประเทศไทย”

๖) วจยเรอง “แนวโนมความตองการขนสวนรถยนตบรรทกทกในประเทศ: กรณศกษา

แหนบ ไฮดรอลค และเพลารถบรรทก”

๗) วจยเรอง “การปฏรปการเรยนรตามแนวพทธศาสตรในระดบมธยมศกษา”

๗.๑ หวหนาโครงการวจย : หลกธรรมสาหรบกลมผปกครองและประชาชนทวไป, หลกธรรม

สาหรบกลมขาราชการและเจาหนาทของรฐ, หลกธรรมสาหรบผปกครองและประชาชน

ทวไป, การประเมนประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย, ระบบการบรหารจดการวดเพอสงคม, เศรษฐศาสตรเชงพทธตามแนว

เศรษฐกจพอเพยงกบการจดการเรยนรของสถานศกษา : กรณศกษาในกรงเทพและ

ปรมณฑล

๗.๒ งานวจยททาเสรจแลว

การประเมนประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย, ๒๔๓๕, สถาบนวจยพทธศาสนามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๗.๓ งานวจยทกาลงทา : ระบบการบรหารจดการวดเพอสงคม, เศรษฐศาสตรเชงพทธตามแนว

เศรษฐกจพอเพยงกบการจดการเรยนรของสถานศกษา : กรณศกษาในกรงเทพและปรมณฑล

๑๐๙

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

แนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา ๓ ระดบ

• ระดบประถมศกษา

• ระดบมธยมศกษา

• ระดบอดมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบประถมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบมธยมศกษา

แนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขา

ระดบอดมศกษา

สงเคราะหรายงานการวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

๑. ระดบประถมศกษา

๒. ระดบมธยมศกษา

๓. ระดบอดมศกษา

รายงานการวจย

การสงเคราะหงานวจยแนวทางการเรยนรตามหลกไตรสกขา

กรอบแนวคดการวจย

ตารางวเคราะหสรปแนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขา

ระดบการศกษา แนวทางการจดการเรยนร คณลกษณะนกเรยนทพงประสงค สภาพการจดการเรยนการสอน

ระดบประถมศกษา แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหารและครผสอน พบวา ผบรหาร ระดบ

ประถมศกษา มความคดเหนตอ แนวทาง

นโยบายและกระบวนการเรยนรตามหลก

ไตรสกขา อยในระดบสง โดยใหความสาคญกบ

ปจจยภายนอก ไดแก ดานกลยาณมตร

สงแวดลอม บรรยากาศการเรยนร หลกสตร และ

สาระคาสอน

คณลกษณะของนกเรยน ทพงประสงค

ของผบรหารและครผสอน พบวา

ผบรหารและครผสอนมความคดเหน

เกยวกบคณลกษณะของนกเรยน

นกศกษาทพงประสงคตามแนวทางการ

เรยนรตามหลกไตรสกขาอยในระดบสง

0สภาพการเรยนรของโรงเรยนตามความ

คดเหนของนกเรยน พบวา นกเรยน สวน

ใหญมความคดเหนเกยวกบสภาพการ

เรยนรตามแนวทางการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาอยในระดบสง โดยเชอวา การ

จดการเรยนรตามหลกไตรสกขามผลตอ

พฒนาการ การเรยนรของผ เรยน

ระดบมธยมศกษา แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหารและครผสอน พบวา ผบรหาร ระดบ

มธยมศกษา มความคดเหนตอแนวทางนโยบาย

และกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา อยใน

ระดบสง โดยใหความสาคญกบปจจยภายนอก

ไดแก ดานกลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ

การเรยนร หลกสตร และสาระคาสอน

คณลกษณะของนกเรยน ทพงประสงค

ของผบรหารและครผสอน พบวา

ผบรหารและครผสอนมความคดเหน

เกยวกบคณลกษณะของนกเรยน

นกศกษาทพงประสงคตามแนวทางการ

เรยนรตามหลกไตรสกขาอยในระดบสง

1สภาพการเรยนรของโรงเรยนตามความ

คดเหนของนกเรยน พบวา นกเรยน สวน

ใหญมความคดเหนเกยวกบสภาพการ

เรยนรตามแนวทางการเรยนรตามหลก

ไตรสกขาอยในระดบสง โดยเชอวา การ

จดการเรยนรตามหลกไตรสกขามผลตอ

พฒนาการ การเรยนรของผ เรยน

ระดบการศกษา แนวทางการจดการเรยนร คณลกษณะนกเรยนทพงประสงค สภาพการจดการเรยนการสอน

ระดบอดมศกษา แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหาร พบวา ผบรหาร ระดบอดมศกษา ม

ความคดเหนตอ แนวทาง นโยบายและ

กระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา อยใน

ระดบสง โดยใหความสาคญกบปจจยภายนอก

ไดแก ดานกลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ

การเรยนร หลกสตร และสาระคาสอน สวน

แนวทางการจดการเรยนรของอาจารยผสอนอย

ในระดบปานกลาง

คณลกษณะของนกศกษา ทพงประสงค

ของผบรหารและครผสอน พบวา

ผบรหารและครผสอนมความคดเหน

เกยวกบคณลกษณะของนก ศกษาทพง

ประสงคตามแนวทางการเรยนรตาม

หลกไตรสกขาอยในระดบสง

2สภาพการเรยนรของ มหาวทยาลย ตาม

ความคดเหนของนก ศกษา พบวา

นกเรยน สวนใหญ มความคดเหน

เกยวกบสภาพการเรยนรตามแนว

ทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยใน

ระดบสง โดยเชอวา การจดการเรยนร

ตามหลกไตรสกขามผลตอพฒนาการ

การเรยนรของผ เรยน

สรปแนวทางการ

จดการเรยนรทง ๓

ระดบ

แนวทางการจดการเรยนรตามหลกไตรสกขาของ

ผบรหารและอาจารยผสอน พบวา ผบรหารทง ๓

ระดบและครผสอนระดบประถมศกษาและ

มธยมศกษา มความคดเหนตอนโยบายและ

กระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา อยใน

ระดบสง โดยใหความสาคญกบปจจยภายนอก

ไดแก ดานกลยาณมตร สงแวดลอม บรรยากาศ

การเรยนร หลกสตร และสาระคาสอน

ตามลาดบ สวนอาจารยสอนในระดบอดมศกษา

มความคดเหนอยในระดบปานกลาง

คณลกษณะของนกเรยน นกศกษาทพง

ประสงคของผบรหารและครผสอน

พบวา ผบรหารและครผสอนมความ

คดเหนเกยวกบคณลกษณะของ

นกเรยนนกศกษาทพงประสงคตามแนว

ทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยใน

ระดบสง

สภาพการเรยนรของโรงเรยนตามความ

คดเหนของนกเรยนนกศกษา พบวา

นกเรยนนกศกษามความคดเหน

เกยวกบสภาพการเรยนรตามแนว

ทางการเรยนรตามหลกไตรสกขาอยใน

ระดบสง โดยเชอวา การจดการเรยนร

ตามหลกไตรสกขามผลตอพฒนาการ

การเรยนรของผ เรยน