17TPA news

บ้านทนาย

บ้านทนาย

October 2016 ● No. 238

พรเทพ ทวีกาญจน์

ผู้บริหารสำานักทรัพยากรบุคคล

บริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำากัด (มหาชน)

ส่วนได้เสียเกี่ยวข้องเท่านั้น

ดังนั้น เมื่อบุคคลใดตายมรดกของบุคคลนั้นย่อมตกทอดไป

ยงัทายาทของผูน้ัน้ทนัทมีอี�านาจเข้าดแูลทรพัย์มรดกนัน้ต่อไปได้ โดย

ถือว่าทายาททุกคนเป็นเจ้าของร่วม  มีสิทธิหน้าที่เกี่ยวกับทรัพย์

มรดกร่วมกันจนกว่าจะได้แบ่งมรดกกันเสร็จเรียบร้อย ในส่วนของ

ทายาทมีใครบ้างนั้น ตามกฎหมายแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ ทายาท

กฎหมายมรดกเป็นบทกฎหมายทีม่ส่ีวนเกีย่วข้องบคุคลทกุคน

เมือ่บคุคลใดได้ตายลงทรพัย์สนิของผูต้ายทกุชนดิ สทิธต่ิาง

ของผูต้ายร่วมถงึหน้าที ่และความรบัผดิของผูต้าย ถอืเป็นกองมรดที่

จะตกได้แก่ทายาทของผู้ตาย ส�าหรับในเรื่องการตกทอดแห่งทรัพย์

มรดกได้กล่าวถึงไว้ว่า เมื่อบุคคลใดได้ตายลงมรดกของบุคคลนั้น

ตกทอดแก่ทายาท (ป.พ.พ.มาตรา 1599) แสดงให้เห็นว่า เมื่อบุคคล

ใดตายแล้วจะเกิดมรดกขึ้นซึ่งก็คือทรัพย์สินของผู้ตายตามความ

เข้าใจทั่วไป เมื่อเขาตายจึงกลายเป็นมรดกเขาไป ดังนั้นย่อมเป็นที่

เข้าใจกันว่าเมื่อมีคนตายเท่านั้น  จึงจะกล่าวถึงมรดกของผู้ตายได ้

ในขณะที่มีชีวิตอยู่จะไม่เรียกว่ามรดกของผู้นั้น เม่ือเจ้ามรดกตาย

มรดกของผู้ตายจะตกทอดไปยังทายาทโดยอัตโนมัติ ทายาทไม่ต้อง

แสดงเจตนารับ ก็ได้รับมรดกแล้ว จึงไม่มีช่องว่างว่า มรดกยังไม่ม ี

การแสดงเจตนารับ มีบางคนเข้าใจผิดว่า เมื่อเจ้ามรดกตายทรัพย์

มรดกยังไม่เป็นของทายาท  จนกว่าจะไปจดทะเบียนโอนในกรณี

เป็นทรัพย์สินประเภทต้องจดทะเบียนสิทธินิติกรรมหรือต้องมีผู้

จัดการมรดกมาด�าเนินการแบ่งก่อน นับว่าเป็นเรื่องที่เข้าใจผิดมาก

เพราะกรณีเหล่านั้นเป็นแบบพิธีการหรือการให้มีผู้ดูแลทรัพย์มรดก

เพื่อด�าเนินการจัดการมรดกให้เป็นประโยชน์แก่กองมรดก และผู้มี

เงินประกันชีวิต

ของผูต้ายเป็นทรพัย์แห่งกองมรดกของผูต้ายหรอืไม่

18 TPA news

บ้านทนาย

October 2016 ● No. 238

โดยธรรมกบัผูร้บัพนิยักรรม ทายาทโดยธรรมซึง่เป็นถ้อยค�าทีก่ฎหมาย

ก�าหนดไว้ ประกอบด้วยทายาททีเ่ป็นญาตสืิบสายโลหิตหรอืทางสาย

เลือด จัดแบ่งไว้ถึง 6 ล�าดับ โดยถือเอาเจ้ามรดกเป็นศูนย์กลาง และ

นับแต่บุคคลใกล้ชิดสนิทกับเจ้ามรดกเรียงล�าดับลงไปเพียง 6 ล�าดับ

นอกเหนือจากน้ันไม่ถือว่าเป็นทายาทผู้มีสิทธิในมรดก และใน 6

ล�าดบันัน้ ยงัก�าหนดด้วยว่าล�าดบัทีใ่กล้กับเจ้ามรดกเท่าน้ัน มสีทิธริบั

มรดกเว้นแต่บดิามารดาของเจ้ามรดกมสีทิธริบัมรดกร่วมกบับตุรของ

เจ้ามรดก

ปัญหาว่ากองมรดกของผู้ตายได้แก่อะไรบ้าง ในกฎหมาย

มรดกได้ให้ขอบข่ายไว้ดังนี้ว่า “กองมรดกของผู้ตายได้แก่ทรัพย์สิน

ทกุชนดิของผูต้ายตลอดทัง้สทิธ ิหน้าที ่และความรบัผดิเว้นแต่ตาม

กฎหมายหรอืว่าโดยสภาพแล้วเป็นการเฉพาะตวัอขงผูต้ายโดยแท้”

(ป.พ.พ.มาตรา 1600) กองมรดกย่อมมคีวามส�าคญั เพราะจะเป็นจดุ

เกาะเกี่ยวให้เกิดปัญหาพิพาทกันได้ ถ้าหากทายาทหรือผู้เก่ียวข้อง

ใกล้ชดิมีแต่ความอยากได้หรอืโลภ ทัง้ทีเ่ป็นลาภลอยมไิด้ลงทนุลงแรง

แต่ประการใด

มีคดีเรื่องหนึ่งเก่ียวกับเงินประกันชีวิตของผู้ตาย  ว่าเป็น

ทรพัย์ในกองมรดกหรอืไม่ ทายาทในคดนีีไ้ด้ฟ้องร้องกัน มปีระเดน็ที่

ต้องพิจารณาหลายประการ หนึ่งในประเด็นนั้น คือ เงินส่วนนี้เป็นสิน

ส่วนตัวหรือสินสมรส ศาลฎกีาได้ตัดสินไว้ว่า การที่ผู้ตายถึงแก่กรรม

ย่อมท�าให้การสมรสระหว่างผู้ตายสิ้นสุดลงตามประมวลกฎหมาย

แพ่ง และพาณิชย์มาตรา 1501 สิทธิที่จะได้รับเงินประกันชีวิตนั้น 

เป็นสิทธิที่เกิดขึ้นสืบเนื่องจากความมรณะของผู้ตายอันมีลักษณะ

เป็นการประกนัชวีติ และเป็นเงนิทีเ่กดิจากสญัญาระหว่างผูต้ายกบั

บุคคลภายนอก ซึ่งได้รับมาหลังจากผู้ตายถึงแก่กรรมไปแล้ว จึงไม่

เป็นสินสมรส

ค�าพิพากษาฎีกาที่  4239/2558 ประมวลกฎหมายแพ่งและ

พาณิชย์ มาตรา 1470 ที่ก�าหนดให้ทรัพย์สินระหว่างสามีภริยา

ประกอบด้วยสินส่วนตัว และสินสมรสนั้น หมายถึงทรัพย์สินที่สามี

ภริยามีอยู่ในขณะที่เป็นสามีภริยากัน การท่ีผู้ตายถึงแก่กรรมย่อม

ท�าให้การสมรสระหว่างผู้ตายกับจ�าเลยที่ 2 สิ้นสุดลงตามประมวล

กฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1501 สิทธิที่จะได้รับเงินประกัน

ชีวิตจ�านวน 1,300,758.76 บาทนั้น เป็นสิทธิที่เกิดขึ้นสืบเนื่องจาก

ความมรณะของผู้ตายอันมีลักษณะเป็นการประกันชีวิต  และเป็น

เงินที่เกิดจากสัญญาระหว่างผู้ตายกับบุคคลภายนอก  ซึ่งได้รับมา

หลังจากผู้ตายถึงแก่กรรมไปแล้ว จึงไม่เป็นสินสมรสระหว่างผู้ตาย

กับจ�าเลยที่ 2 ประกอบกับตามตารางกรมธรรม์ต่างมิได้ระบุชื่อผู้รับ

ประโยชน์ไว้ให้ใช้เงินแทนแก่ทายาททั้งหลายของตนหรือแก่ผู้ใดจึง

ไม่มีบทกฎหมายที่จะยกมาปรับคดีได้โดยตรง และต้องน�าประมวล

กฎหมายแพ่งและพาณชิย์ มาตรา 4 วรรคสองมาใช้บงัคับ คอือาศยั

เทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่งได้แก่มาตรา 897 วรรคหนึ่ง ซึ่ง

บญัญตัว่ิา “ถ้าผูเ้อาประกนัภยัได้เอาประกนัภยัไว้โดยก�าหนดว่า เมือ่

ตนถึงซึ่งความมรณะให้ใช้เงินแก่ทายาททั้งหลายของตนโดยมิได้

เจาะจงระบุชื่อผู้หนึ่งผู้ใดไว้ไซร้ จ�านวนเงินอันจะพึ่งใช้นั้น ท่านให้ฟัง

เอาเป็นสินทรัพย์ส่วนหนึ่งแห่งกองมรดกของผู้เอาประกัน ซ่ึงเจ้าหนี้

จะเอาใช้ได้” ดงันัน้ เงนิประกนัชวีติดงักล่าวจงึต้องแบ่งให้แก่ทายาท

ของผู้ตายในฐานะสินทรัพย์ส่วนหนึ่งแห่งกองมรดก ตามประมวล

กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1629 (1), 1630 วรรคสอง และ

1635 (1) โดยโจทก์ที ่2 และที ่3 ซึง่เป็นภรยิาผูต้ายต่างได้รบัส่วนแบ่ง

คนละเท่าๆ กนั เท่ากบัโจทก์ที ่1 จ�าเลยที ่1 และเดก็ชายศราวฒุ ิโคตร

สาขา ซึ่งเป็นทายาทชั้นบุตร

บทสรุปส่งท้าย ตามที่ได้กล่าวมาแล้วว่า กองมรดกมีความ

ส�าคัญเพราะจะเป็นจุดเกาะเกี่ยวให้เกิดปัญหาพิพาทได้ ถ้าหาก

ทายาทหรือผู้เก่ียวข้องใกล้ชิดมีแต่ความอยากได้หรือโลภ ทั้งที ่

เป็นลาภลอยโดยแท้ มิได้ลงทุนลงแรงแต่อย่างใด แต่กลับมาเปิดศึก

แย่งชิงมรดกกัน ซึ่งมีผลเสียหายกระทบต่อกิจการที่เจ้ามรดกท�าไว้

ในที่สุดเมื่อคดียุติต่างคนต่างก็อาจไม่เหลืออะไรที่จะได้รับ หากแต่

เกดิความแตกแยกกนัระหว่างญาตพิีน้่องนบัว่าเป็นเรือ่งทีเ่ศร้าใจมาก

จงึฝากเป็นข้อสังเกตุกับทายาทไว้ด้วยว่าอย่างน้อยทีสุ่ดก็ขอให้นกึถงึ

เจ้ามรดก เพราะหากท่านแย่งกันแล้ว มรดกความโลภหรือเห็นแก่ได้

กจ็ะตกทอดไปยงัทายาทท่านด้วย เมือ่ท่านตายลง ทายาทของท่านก็

รุมแย่งทรัพย์มรดกที่ท่านได้มาเช่นกัน เว้นแต่ท่านจะมีหนี้สินติดตัว

เมื่อตายรับรองเลยว่าอาจไม่มีใครแสดงตัวเป็นทายาทของท่านก็ได้TPAnews