สัททอักษรไทยปาฬิ · 2014-03-15 · ๒๕๐...

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

สททอกษรไทยปาฬ*

บทคดยอ

ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ ไดมการเปลยนแปลง

พระไตรปฎกอกษรขอมเปนอกษรสยามเปนครงแรก และยงไดน�าอกษรโรมนทใชเขยนปาฬภาสา

มาเทยบกบอกษรสยามทเปนตนแบบไวดวยบทความนไดวเคราะหอกขรวธในการพมพปาฬภาสา-

อกษรสยามในพระไตรปฎกจปร.๒๔๓๖และสรปวาเปนการน�าเสนอในลกษณะสททอกษรซงอาจ

เรยกวา “สททอกษรสยาม-ปาฬ”นอกจากน เมอท�าตารางเสยงพยญชนะปาฬแสดงต�าแหนงฐาน

ทเกดเสยงพรอมทงลกษณะการออกเสยง โดยอาศยหลกสททนตของตะวนออกเทยบกบหลกวชา

สทศาสตรของตะวนตกท�าใหสามารถเลอกชดสททอกษรสากล-ปาฬทเขยนเสยงอานพระไตรปฎก

ปาฬภาสาอกษรโรมนมาเทยบกบปาฬภาสา-อกษรสยามไดดวย จากหลกการดงกลาว บทความน

จงไดพฒนาแนวความคดของสททอกษรสยาม-ปาฬมาเปนสททอกษรไทยปาฬเพอใชส�าหรบเขยน

เสยงอานปาฬภาสาทเขยนดวยอกษรไทยในปจจบนทงนเพอประโยชนในการเขยนเสยงอานในบท

สวดมนตจากพระไตรปฎกปาฬใหถกตองหรอใกลเคยงทสดตามวธออกเสยงปาฬภาสาทไดสบทอด

กนมากวาสองพนป

ค�ำส�ำคญ : ปาฬภาสา,สททนต,สทศาสตร,สททอกษร,สททอกษรสยามปาฬ,สททอกษรสากลปาฬ,

สททอกษรไทยปาฬ

* สททอกษร (ออกเสยงวา สดทะอกสอน) เขยน สทท- ทบศพทปาฬ เพอรกษารปศพทใหตรงตามรป (sadda) ในปาฬภาสา เพอน�ามาใช เปนชอเฉพาะ ซงหมายถง “เสยง” ดงทปรากฏในค�า “สททนต” (saddanĩti) ในคมภรสททนต และเพอใหตางกบค�าวา สท- ใน สทธรรม (ออกเสยงวา สดท�า) ซงหมายถงค�าสอนของพระพทธเจา, สวนราชบณฑตยสถาน เขยนวา สทอกษร

วจนตนภาณพงศภาคสมาชก ส�านกศลปกรรม

ราชบณฑตยสถาน

ปาฬภาสา๑ (Pālibhāsā) หรอ ทไทยเรยกกนวาภาษาบาล หมายถง ภาษาพระธมม

ซงเปนภาษาทบนทกค�าสอนของพระพทธเจาในพระไตรปฎกปาฬ แมปาฬมก�าเนดจากภาษาถนใน

อนเดยโบราณ แตความเปนภาษาพระธมมเกดจากนยามทก�าหนดขนใหมเกยวกบสภาวะความเปนจรง

๑ ผเขยนขอขอบพระคณอาจารยสร เพชรไชย ป.ธ. ๙ (ทปรกษาคณะกรรมการจดท�าพจนานกรมศพทพระไตรปฎกราชบณฑตยสถาน๒๕๓๖-๒๕๕๕) และคณะทใหค�าแนะน�าเรองปาฬภาสา; กองทนสนทนาธมมน�าสขฯ ในพระสงฆราชปถมภฯ ทเออเฟอขอมลพระไตรปฎกสากล; และพนเอก สรธช บนนาค (สวนการศกษา โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา) และคณะ ทไดจดท�าตารางสททอกษร ขอมลเทคโนโลย พระไตรปฎกปาฬ และภาคผนวกประกอบบทความ

๒47วจนตน ภาณพงศ

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

ในธรรมชาต ค�าศพทในปาฬภาสาจงเปน วชชมานบญญต คอ บญญตทมสภาวธมมรองรบ เชน ปถว

( ภาษาไทยวา ปฐว) ทเปนภาษาถนมคธโบราณ แตเมอบนทกในพระไตรปฎกปาฬแลว ไดก�าหนดนยาม

ในทางสภาวธมมวา เปนสภาวะความออนและความแขง ดวยเ หตน กา รอน ร กษ ปาฬ ภาสาดวย การอ อกเ ส ยง

สว ดแล ะอานส งวธย าย จ งม คว ามส�าคญ อยาง ยง ยวด เพรา ะ การแป ลอาจท�า ให คว ามห มายเ ดมเปล ยนไ ป

จากวชชมานบญญตได กา รออ กเส ยงปาฬภาสาแ ละอ กข รวธ ในกา รบ นท กเส ยงปา ฬ จง มความส ำ คญยง

ดงทจะไดน�าเสนอหลกการเขยนเสยงอานปาฬภาสาดวยอกษรไทยในล�าดบตอไป

เม อพระ ไตร ป ฎกป าฬในพ ร ะพ ทธ ศ าสนาเ ถรว าทม การ เผยแ ผไ ปทว โ ลก ป า ฬภ าสากแ พรห ลาย

ไ ปดวย แ ละเน อง จาก ปาฬ เป นภาษา ท ไม แยก คว ามห มายของค�าตา มเ สยงวรรณ ยกต หรอเสยงสงต�า และ

ม เสยงสระ เดยวท งหม ด ไมมเ ส ยงส ระผ สม จ งเป นกา รงา ยท จะใ ชอกษ ร ของอา รยธ ร รมตางๆ เ ข ย นเส ย ง

ป าฬ เ ชน ปาฬภ าสา อกษรส งห ล ปา ฬ ภา สา อก ษรมอ ญ ปาฬภาสาอ กษร พม า ปาฬ ภาส า อกษรขอม

ปาฬ ภาส าอ กษ รสยาม ปาฬ ภาส า อก ษร ไทย และ ปาฬภา สาอ กษร โร มน เปน ตน เ นอ งจา กอ กษรโรมนเ ป น

อ กษรท มค ว า ม เ ป นสา กลนานา ชาต พระ ไ ต รปฎ ก ปาฬอกษ ร โรมนจง แ พรห ล า ยมากท ส ดใน ปจจ บ น

เ พราะ อ กษ รโร มนเ ปน อกษรสากลท ช าวโลกค น เคยและสาม ารถฝกอ อกเ ส ย งไดงาย

ก ารแ ป ล ง อกษรขอ ง ชาต หน งไ ปเปนอ กษ รของ อก ชาต หนง โดยร กษา เส ย งเด ม ใ นภาษ านน

ไดเ รย ก วา การปรวรรตอกษร (transliteration) เชน สม ย ร ชก า ล ท ๕ เม อ ทรงพม พ พร ะ ไตรป ฎก ปาฬ

อ ก ษ ร สยาม เ ป นคร งแร กกไดมการ ปรวรรตอก ษร สยาม เป นอ กษ รโ รมนเทยบ ใวดวย เชน พ หร อท ใ น

สมยรชกาลท ๕ แ สดงค ว า มเปน “หนว ย เส ยง” ด วยก ารพ ม พเคร องหมายวญชการ ( ) หาม เสย งสระไ วบน

พยญ ชนะเปน พหรอท เข ยนแส ดงความเป นห น วยเสยงในป จจ บ นวา /พ/ ก ไดเทย บก บอ กษรโ รมน

เป น <b> ซ งปจจ บน ไ ดพฒ น าวธเ ขยนเสยงอาน เ ปน สททอกษรสากลปาฬ (InternationalPhonetic AlphabetPāli)ห รอเร ยกวา การถอดเสยง (transcription) เชน ปาฬภา ส าท ใ ช อกษ รโร ม น b

แ ละ เขยน สททอกษรสา ก ลปาฬ เปน [b] เท ยบก บอกษ รสยาม ป า ฬ พ เปนตน เ ห ตท ใ น สม ย รชกาลท ๕

ตองเท ยบ อกษรส ยาม กบอ กษรโรม นกเพร า ะ อ ก ษ ร โ ร ม นเ ป น อก ษ ร เกา แ กท ส ดอ ก ษ ร ห นง ข อ ง โลก ช าวโ ล ก

คน เคย ก บเ สยงในอก ษร โรมนด กวาอกษ รขอม ท สยามเ ค ย ใ ช อาง อ ง นอก จ ากน น ในภ า ษ า ไท ย อกษ ร พ

คนไ ทยใ น สม ยรชกาลท ๕ ค นก บ การอ อกเสยงเปนไทย เชน ค�าวา “พทธะ” ซงเปนเสยง พ [ph] ดงนน

จงตองก�ากบดวย อกษรโรมน ทสามารถอางองเปนมาตรฐานได เรองนเปนปญหาหนงในปจจบนทท�าให

ชาวไทยไมสามารถอานค�าปาฬ ในบทสวดมนต ใหเสยงตรงกบพระไตรปฎกปาฬเหมอนชาวโลกทงหลายได

สททอกษรไทยปาฬ*๒48


พระไตรปฎกปาฬ จลจอมเกลาบรมธมมกมหาราช อกษรสยาม พ.ศ. ๒4๓๖ ฉบบอนรกษดจทล พ.ศ. ๒๕๕๓ ชด 4๐ เลม รวมเลมประมวล เนอหา เลมท 4๐ จดพมพโดยกองทนสนทนาธมมน�าสขฯ ในพระสงฆราชปถมภฯ โปรดสงเกตการแสดงเสยง สระ-อะ โดยใชอกษร อทไมม สระ-อะ ก�ากบ ดงนนเสยงพยญชนะปาฬจงมเครองหมายยามกการบนพยญชนะอวรรค หรอทบางตวเรยกวาพยญชนะอฑฒสระ และเครองหมายวญชการ บนพยญชนะทกตวเพองดการออกเสยง สระ-อะ ยกเวน อกษรบน ง ซงเปนเสยงเดยวเทานนท ไมมเครองหมาย วญชการก�ากบ เพราะใชในฐานะตวสะกดเทานน ไมปรากฏเปนพยญชนะตนจงไมจ�าเปนตองมเครองหมายงดเสยง สระ-อะ

ฉบบ

จปร.

243

6 : ฉ

บบอา

งองส

ากล

2554

ตวอ

ยางเ

ลม 1

หนา

8 โด

ยโคร

งการ

พระไ

ตรปฎ

กสาก

ล ก

องทน

สนทน

าธมม

น�าสข

ฯ ใน

พระส

งฆรา

ชปถม

ภฯ 2

555

ค�า “ปาฬ” เขยนตามตนฉบบ จปร. อกษรสยาม พ.ศ. ๒4๓๖ ตวอยาง เลมท ๑๙ หนา ๒๙๐

พระไตรปฎกปาฬจลจอมเกลาบรมธมมกมหาราชพ.ศ.๒๔๓๖ อกษรสยาม

๒4๙วจนตน ภาณพงศ


การ “ปรวรรตอกษร” โดยเทยบ อกษรโรมนปาฬ กบ อกษรสยามปาฬ และการ “ถอดเสยง” โดยเทยบ สททอกษรสากลปาฬ (IPAPāli)กบ สททอกษรไทยปาฬ (ThaiPhoneticAlphabetPāli) ดรายละเอยดบทความ โดย วจนตน ภาณพงศ ในวารสารราชบณฑตยสถานปท ๓4 ฉบบท 4 ตลาคม-ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๒

๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๒ ๒

๑

๑ ๑ ๑

๑

๑

๑ ๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๓

๑

๒

๓

สททอกษรไทยปาฬ*๒๕๐


สททอกษรสยามปาฬ เปนการน�าเสนอการเขยนเสยงอานปาฬภาสา ทเขยนดวยอกษรสยามปาฬ เพอใชเปนเครองมอในทางสทศาสตร และภาษาศาสตรในการอานเสยงปาฬ จากฉบบพระไตรปฎกปาฬอกษรสยาม การน�าเสนอนไดจ�าแนกพยญชนะปาฬอกษรสยาม ลงตาม ตารางทเกดของเสยงปาฬตามหลกสททนตดวย นอกจากนยงไดมการปรวรรตอกษรสยามเปนอกษรโรมน และเทยบกบการเขยนเสยงอาน เปน สททอกษรสากลปาฬ ทไดน�าเสนอใหมอกดวย

๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๒๒

๑

๑ ๑ ๑ ๑

๑

๓

๓

๑ ๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๒

๓

๒๕๑วจนตน ภาณพงศ


สททอกษรสยำมปาฬมหลกการเขยนเสยงอานดงตอไปน

๑. สททอกษรสยำมปาฬ(Siam Phonetic Alphabet Pāl i) เปนการเรยกชด “สททอกษร”

ทใชพมพปาฬภาสา ดวยอกษรสยาม ในป พ.ศ. ๒4๓๖ ตามหลกการทางสทศาสตร และจากการศกษา

การน�าเสนอในค�าน�าการพมพ พระไตรปฎกปาฬ จลจอมเกลาบรมธมมกมหาราช พ.ศ. ๒4๓๖ ซงในยคนน

ไดมการปรวรรตเทยบ อกษรสยำมปาฬ(Siam-script Pāli) กบ อกษรโรมนปาฬ (Roman-script Pāli) ดวยแลว ท�าใหปจจบนสามารถศกษาพฒนาตอ เปน สททอกษรไทยปาฬ ไดเปนอยางด

๒. สททอกษรสยามปาฬ มจดประสงคเพอใหสามารถเขยนเสยงอานปาฬภาสาดวยสญลกษณ

ทางวชาการสทศาสตรทเปนสญลกษณสากล ซงนกวชาการชาวตะวนตกและผทสนใจในระดบนานาชาต

สามารถอานได โดยเฉพาะการพมพเสยงอานเสยงควบกล�า ซงฉบบ จปร. อกษรสยาม เปนพระไตรปฎก

ปาฬ ฉบบแรกของโลกทน�าเสนอระบบการพมพเสยงอานเสยงควบกล�า และยงไดเทยบอกษรสยามปาฬ

กบอกษรโรมนปาฬไวแลวในระดบหนง ดงนนการพฒนาอกษรโรมนปาฬ ไปเปนสททอกษรสากลปาฬ จง

สามารถอางองถงอกษรสยาม และสททอกษรสยามปาฬ ไดดวย

๓. การเขยนเสยงอานดวย สททอกษรสยามปาฬ ใชสญลกษณอกษรสยามในสมยรชกาลท ๕

รวมกบสญลกษณตาง ๆ คอ ไมหนอากาศ ( ), วญชการ ( ), ยามกการ ( ) สวน นคหต (� ) จะใชแทน

ดวยเครองหมายไมหนอากาศตามดวย ง สะกด โดยมเครองหมายพนทโปรงก�ากบ [ง�] เชน ต� เขยนวา

[ตง�] เพอแสดงใหเหนรปศพทเดมทมาจากเสยงนคหต (ตางจาก สงกปป [สงกปปะ]) เปนตน นอกจากน

ไดเปลยนอกษรสยามทมเชง ญฐ เปนสญลกษณสททอกษรทไมมเชง ไดแก การใชสญลกษณและ

การประดษฐชดอกษรทมสญลกษณใหมนเปนหลกฐานส�าคญทแสดงวาเสยงอาน ปาฬภาสาทเขยนดวย

อกษรสยามในสมยรชกาลท ๕ เปนการน�าเสนอดวยแนวคดเชงสทศาสตรโดยใช “สททอกษร” พมพ

ปาฬภาสาในพระไตรปฎก อกษรสยาม ดวยเหตน จงเรยกชดอกษรนวา สททอกษรสยามปาฬ

4. สททอกษรสยามปาฬ มขอสงเกตทส�าคญทตางจากอกษรสยามทใชในภาษาไทยในสมย

รชกาลท ๕ คอ สททอกษรสยามปาฬ ทแทนเสยง [b] ใชสญลกษณ พและทแทนเสยง [d] ใชสญลกษณ

ท กเนองจากในสงคมไทยในสมยรชกาลท ๕ คนกบเสยง พ ในค�าวา พทธะ (buddha) และ ท ใน ทกข

(dukkha) ใน ภาษาไทย จงอาจน�า เสยงภำษำไทย มาปนกนกบ เสยงปำฬภำสำ ดงนนจงเขยนเสยง

อานสททอกษรสยามปาฬในวงเลบ และเพมการประวสรรชนย ดขอ ๕. เชน

โยทฏสนโตสคตานโพธโกเขยนเสยงอานวา[โยดฎฐะสนโตสคะตานโพธะโก]

๕. สททอกษรสยามปาฬ เปนแนวทางทสามารถพฒนาตอไปเปนสททอกษรไทยปาฬได โดยใช

หลกสทศาสตร ในปจจบนเพอแสดงหลกการ ๑ สญลกษณ แทน ๑ หนาท เนองจากในพระไตรปฎกปาฬ

สททอกษรไทยปาฬ*๒๕๒


ภาสา-อกษรสยาม อกษร ๑ ตว แทนทงเสยงพยญชนะและเสยง สระ-อะ ทตามมา เชน อานตว ก วา ก

+ ะ เปนเสยง [ka]สททอกษรไทยปาฬจง ประวสรรชนย คอใส สระ-อะ หลงพยญชนะทกตว นอกจาก

นบนพยญชนะตวสะกดงดแสดงเครองหมายวญชการ ( ) เชน ธมม�เขยนเสยงอานใน สททอกษรสยาม

ปาฬวา [ธมมง�] แตสททอกษรไทยปาฬจะเขยนวา [ธมมง�] เนองจากพยญชนะทมเสยง สระ-อะ (-ะ) จะม

เครองหมายไมหนอากาศ - แทน สระ-อะ ลดรปก�ากบชดเจนแลว

อนง ค�าวา อหมาทเรน สททอกษรสยามปาฬ เขยนวา [อะหะมาทะเรนะ]ซงในสททอกษรไทย

ปาฬ ไดเปลยนสญลกษณ ท เปน ดและเปลยนพเปน บเพอแกปญหาการออกเสยงปนกนระหวางเสยง

ปาฬภาสากบเสยงในภาษาไทย)

๖. จากหลกการใช ๑ สญลกษณ แทน ๑ เครองหมาย สททอกษรสยามปาฬจงแสดงเสยงควบกล�า

ดวยเครองหมายยามกการดวย เชน ในอกษรสยามปาฬ ภ ยเขยนเสยงอานเปน สททอกษรสยามปาฬ วา [ภ ยะ]

โดยมการประวสรรชนย ดวย ดหลกการประวสรรชนยในขอ ๕. เชน

สเขตตาภ ยตเขตตสโตเขยนเสยงอานวา [สเขตตา-ภ ยะตเขตตะสโต]

๒๕๓วจนตน ภาณพงศ


สททอกษรไทยปาฬ เปนการน�าเสนอการเขยนเสยงอานปาฬภาสาทเขยนดวยอกษรไทย ซงแมวาในอดตจะมการเขยนเสยงอานในรปแบบ ตางๆ แลว แตยงไมมการน�าเสนอใหเปนระบบในทางสทศาสตรและใหเปนระบบการออกเสยงตรงตามหลกสททนต ทงยงมไดมการ ปรวรรตอกษรโดยจ�าแนกลงตารางฐานกรณการเกดเสยงปาฬ นอกจากนยงมไดมการเขยนเสยงอานซงสามารถเทยบใหเปนมาตรฐาน เดยวกนกบ สททอกษรสากลปาฬ ได

สททอกษรไทยปาฬ๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๑

๑ ๑ ๑ ๑

๑๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๒ ๒

๓

๓

๑

๒

๓

สททอกษรไทยปาฬ*๒๕4


สททอกษรไทยปาฬมหลกการเขยนเสยงอานดงตอไปน

๑. สททอกษรไทยปาฬ (Thai Phonetic Alphabet Pāli) น�าเสนอเปนชดสททอกษรโดย

ใชหลกการทาง สทศาสตร โดยศกษาจากการพฒนาการเขยน อกษรโรมนปาฬ (Roman-scriptPāli) เปน สททอกษรสำกลปาฬ (International Phonetic AlphabetPāli) และศกษาเปรยบเทยบกบ อกษร

สยำมปาฬ(Siam-scriptPāli) ทพฒนาเปน สททอกษรสยำมปาฬ (Siam Phonetic AlphabetPāli)

๒. สททอกษรไทยปาฬ มจดประสงคเพอใหสามารถเขยนเสยงอานปาฬภาสาดวยอกษรไทย

เพอใหประชาชนทวไปในปจจบนสามารถอานปาฬภาสาในบทสวดมนตทน�ามาจากพระไตรปฎกปาฬได

อยางถกตอง โดยเฉพาะเสยงควบกล�า และการออกเสยงปาฬภาสาทพมพดวย พ-พานแตออกเสยง [b]

และ ท-ทหารทออกเสยง[d] นอกจากนการเขยนเสยงอาน สททอกษรไทยปาฬ ยงท�าใหเหนรปศพทปาฬ

เดมในพระไตรปฎกปาฬ เชน ส�โฆ เขยนเสยงอานวา [สง�โฆ] ไมใช สงโคท�าใหผอานมองเหนรปศพท สงฆ

และเขาใจความหมายได

๓. การเขยนเสยงอานดวย สททอกษรไทยปาฬ ใชเครองหมายและอกษรไทยในปจจบนเขยน

เสยงอานเพอใหสะดวกและแพรหลาย ดงนนสญลกษณทเคยใชเขยนปาฬภาสาดวยอกษรไทยทใชเฉพาะใน

วงจ�ากด เชน พนทบอด ( . ) และนคหต ( � ) จะไมน�ามาใชเปนสญลกษณ สททอกษรไทยปาฬ แตจะแทน

ดวยเครองหมายไมหนอากาศ ( ) ตามดวยตวสะกด เชน สทธา จะเขยนวา [สดธา] สวน ต� จะเขยนวา

[ตง�] ใชสญลกษณ [ง�] เพอแสดงใหเหนรป ศพทเดมทมาจากเสยงนคหต (ตางจาก สงกปป - [สงกปปะ])

เปนตน นอกจากนสททอกษรไทยปาฬจะใชอกษรไทยม เชง ญฐไมใชสญลกษณทไมมเชง ไดแก

เชนปาเขยนวา[ปญญา] สวนพนทบอดทท�าหนาทแสดงเสยงควบกล�า ในสททอกษรไทยปาฬ จะ

แสดงดวยเครองหมายยามกการ ( ) (ดค�าอธบาย ขอ ๖.)

4. สททอกษรไทยปาฬ มขอแตกตางกบ สททอกษรสยามปาฬ คอ ในสมยรชกาลท ๕

เสยงอกษรโรมน b ใชสญลกษณ พ ซงปจจบนใชสททอกษรสากลปาฬbหรอ [b] และ ในสมยรชกาลท ๕

เสยงอกษรโรมน dใชสญลกษณ ท หรอ [d] ในปจจบน แตในสททอกษรไทยปาฬ ใชสญลกษณ [บ]/[b] แทน

ตว พ และ [ด]/[d] แทนตว ท เนองจากในสงคมไทยปจจบนคนกบเสยง พ-พาน เชนในค�าวา พทธะ และ ท-

ทหาร ใน ทกข ใน เสยงภำษำไทย จงน�ามาปนกนกบ เสยงปำฬภำสำ ซง สททอกษรไทยปาฬ ทน�าเสนอใหม

จะแกปญหานได

โยทฏสนโตสคตานโพธโกเขยนเสยงอานวา[โยดฏฐะสนโตสคะตานโบธะโก]

๒๕๕วจนตน ภาณพงศ


๕. สททอกษรไทยปาฬ ไดพฒนาตางจากสททอกษรสยามปาฬ โดยใชหลกสทศาสตรในปจจบน

เพอแสดงหลกการ ๑ สญลกษณ แทน ๑ หนาท ดงนน สททอกษรไทยปาฬจงประวสรรชนย คอใส

สระ-อะ หลงพยญชนะปาฬทกตว และบนพยญชนะตวสะกดไมแสดงเครองหมายวญชการ ( ) เชน ธมม�

เขยนเสยงอานใน สททอกษรสยามปาฬ วา [ธมมง�] แตสททอกษรไทยปาฬจะเขยนวา [ธมมง�] ทงน

เพราะพยญชนะทตามดวยเสยง สระ-อะ จะมเครองหมายไมหนอากาศ - แทน - ะ เมอมตวสะกดก�ากบ

ชดเจนแลว เชน ในค�าอกษรสยามปาฬ อหมาทเรน ซงในเสยงอานสททอกษรไทยปาฬ เขยนวา [อะหะมาดะ

เรนะ] (ดรายละเอยดขอ 4. อกษร ท เปลยนเปนสญลกษณ [ด]) กรณ ย เปนพยญชนะตวสะกดในพยางค

ทมสระ เ- เปน เ-ย ถาอานเปนภาษาไทยจะกลายเปนเสยงสระ เออ คอเปน เยอย เชนเดยวกบ เทอม เพอ

ใหออกเสยงไดใกลเคยงจงใสไมวญชการบน ย ทเปนตวสะกด เชน เยย เขยนเปน [เยย]

๖. ใน สททอกษรไทยปาฬ แสดงเสยงควบกล�าดวยเครองหมายไมยามกการ ซงไดใชในการเขยน

เสยงอาน ปาฬภาสาในพระไตรปฎกอกษรสยาม พ.ศ. ๒4๓๖ แลวตงแตแรก เชน พยญชนะเสยงควบกล�า

ภย เขยนเครองหมาย ยามกการไวบนพยญชนะควบกล�า เปน ภ ยะและเพมเครองหมายยตภงค ( - ) เพอ

แสดงวาเปนเสยงควบกล�าเพยงอยางเดยว ไมเปนเสยงสะกดควบกล�า เชน

สเขตตาภยตเขตตสโตเขยนเสยงอานวา[สเขตตา-ภ ยะตเขตตะสญญโต]

สททอกษรไทยปาฬ*๒๕๖


สททอกษรสากลปาฬIPA Pāḷi

ตารางน แสดงความโดดเดนของอกษรสยามปาฬ ซงอาจกลาวไดวาการน�าเสนอในฐานะ “สททอกษรปาฬ” ทมการออกแบบทกาวล�าน�ายคเมอเปรยบเทยบกบอกษรโรมนปาฬ และสททอกษรสากลปาฬ เพราะเหนไดวาในชดสททอกษรสากลปาฬมไดมตวอกษรแทนเสยงพยญชนะปาฬครบทกเสยง จงจ�าเปนตองเพมเครองหมายพเศษบนและใตอกษรโรมน และพมพในวงเลบเหลยม [ ] เพอใหตรงกบเสยงพยญชนะ ปาฬภาสาในพระไตรปฎกปาฬ แตอกษรสยามปาฬ สามารถแทนเสยงพยญชนะในปาฬภาสาไดทกเสยง และมลกษณะเปนสญลกษณได อยางดในฐานะ “สททอกษรสยามปาฬ” ได

๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๒ ๒

๓

๑๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๒

๓

๒๕7วจนตน ภาณพงศ


สททอกษรสยามปาฬ/สททอกษรไทยปาฬ

โปรดสงเกต ชองสเหลองแสดงขอแตกตางระหวาง สททอกษรสยามปาฬ กบ สททอกษรไทยปาฬ คอ สททอกษรไทยปาฬ ใชอกษรทมเชง ไดแก [ญ] [ฐ] และชองสชมพแสดงความตางในการใชสญลกษณสททอกษร โดยใชสญลกษณ [บ] เทยบกบเสยงในอกษรโรมน b และสททอกษรสากลปาฬ [b] และ [ด] กบอกษร d และ [d] ซง สททอกษรสยามปาฬใช [พ] และ [ท] ตามล�าดบ ในตารางดานซายมอชองสฟา แสดงเสยงนคหต และเสยงนาสกทเกดทเพดานออน ซงเขยนเหมอนกนทงในชดไทยและสยาม โดยเทยบกบ สททอกษรสากลปาฬ เพอใหตรงกบเสยงขนจมกมากยงขน

๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๒ ๒

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑ ๑ ๑

๑

๑

๓

๓

๑

๒

๓

สททอกษรไทยปาฬ*๒๕8


สททอกษรสากลปาฬ/สททอกษรไทยปาฬ

ตารางน แสดงความโดดเดนของอกษรสยามปาฬ ซงอาจกลาวไดวาการน�าเสนอในฐานะ “สททอกษรปาฬ” ทมการออกแบบทกาวล�าน�ายคเมอเปรยบเทยบกบอกษรโรมนปาฬ และสททอกษรสากลปาฬ เพราะเหนไดวาในชดสททอกษรสากลปาฬมไดมตวอกษรแทนเสยงปาฬครบทกเสยง จงจ�าเปนตองเพมเครองหมายพเศษบนและใตอกษรโรมน และพมพในวงเลบเหลยม [ ] เพอใหตรงกบเสยงปาฬภาสาในพระไตรปฎกปาฬ แตอกษรสยามปาฬ สามารถแทนเสยงในปาฬภาสาไดทกเสยง และมลกษณะเปนสญลกษณไดอยางดในฐานะ “สททอกษรสยามปาฬ” ได

๑

๒

๓

4

๕

๖

7

8

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

๑4

๑๕

๑๖

๑7

๑8

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒4

๒๕

๒๖

๒7

๒8

๒๙

๓๐

๓๑

๓๒

๓๓

๓4

๓๕

๓๖

๓7

๓8

๓๙

4๐

4๑

4๒

4๓

๒

๑

๑

๑ ๑ ๑ ๑

๑๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๑

๒

๓

๓

๑

๒

๓

๒๕๙วจนตน ภาณพงศ


สรป:สททอกษรไทยปาฬ มประโยชนตางๆดงน

สททอกษรไทยปาฬ(Thai Phonetic Alphabet Pāl i) คอระบบการเขยนเสยงอานปาฬภาสา

ดวย อกขรวธในภาษาไทย ตามแนวอกขรวธอกษรสยามปาฬ ในพระไตรปฎกปาฬ พ.ศ. ๒4๓๖ โดยไม

ค�านงถงเสยงสงต�าท ก�าหนดไวในอกษรไทย ซงจะเปนประโยชน แกประชาชนทวไป มประโยชนสรปได

ดงตอไปน

๑. ประโยชนในการน�าเสนอ ระบบการเขยนเสยงอานปาฬภาสา (Pāli Phonetic Writing

System)

การศกษาเรอง สททอกษรสยามปาฬ เปนการเปดมตใหมของอกขรวธทงการเขยนและอานปาฬภาสา

ในเชงสทศาสตร ซงพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจ าอย หวไดโปรดให “ปรวรรตอกษร”

(transliteration) โดยใชอกษรสยาม แทน อกษรขอม เขยนเสยงอานปาฬภาสา ในพระไตรปฎกปาฬ ตงแต

พ.ศ. ๒4๓๖ ซงแสดงถงเอกลกษณอกษรของชาตไทยในระดบสากล เชน <ท> เทยบกบ <d> และ

<พ> กบ <b> ด ขอ ๒๖ และ ๓๑ ในดานซายมอ ตารางปรวรรตอกษร ซงแสดงเอกลกษณ ชดอกษร

สยามปาฬ ทมสญลกษณโดดเดนในทางการออกแบบสททอกษร และความสามารถอนเปนเลศในการใช

เขยน เสยงอานปาฬภาสาในพระไตรปฎกปาฬ ทตพมพไดเปนชดถง ๓๙ เลม ครงแรกของโลก ซงปจจบน

ไดรบการขนานนามวา “พระไตรปฎกปาฬ จลจอมเกลาบรมธมมกมหาราช พ.ศ. ๒4๓๖ อกษรสยาม”

๒. ประโยชนในการเลอกชดสททอกษรตางๆ(Phonetic Alphabet in Various Scripts)

ในตารางการ “ถอดเสยงปาฬภาสา” (transcription of Pāḷi sound) หนาซายมอ สททอกษรปาฬ

[ก]/[k], [ข]/[kh]... ในแถวลางของแตละชองมความเปนสททอกษรโดดเดนยงขน เมอเปรยบเทยบกบ

อกษรโรมนและสททอกษรสากล จะเหนไดวาในชดสททอกษรสากลปาฬมไดมตวอกษรแทนเสยงปาฬ

ครบทกเสยง จงจ�าเปนตองเพมเครองหมายพเศษ ทงบนและใตอกษรโรมน และพมพในวงเลบเหลยม [ ]

เพอใหตรงกบเสยงปาฬภาสาในพระไตรปฎกปาฬ แตอกษรสยามทใชเขยนปาฬภาสาตงแตอดตจนถงสมย

รชกาลท ๕ มอกษรครบทกเสยงปาฬ ชดสททอกษรไทยปาฬทน�าเสนอใหมมขอแตกตางเลกนอยจากชด

สททอกษรสยามปาฬ (ดรายละเอยดหนา ๑๒ และ ๑๓)

๓. ประโยชนในทางสทศาสตร(Phonetics)

ชดสททอกษรไทยปาฬเปนการ ปรบปรง วธ เขยน เสยง อาน ปาฬ ภาสา ให ถก ตอง ยง ขน ใน ทาง

วชาการ ดวย ระบบ สททอกษร เชน อกษร สยาม ปาฬ วา ส�โฆ สเขตตาภ ยะตเขตตสโต เขยน เสยง

ควบ กล�า ภย วา ภ ยะ ดวย เครองหมายยามกการ บน พยญชนะ ควบ กล�า ซง สททอกษร ไทย ปาฬ วา

สททอกษรไทยปาฬ*๒๖๐


[สง�โฆสเขตตา-ภ ยะตเขตตะสญญโต] และ สททอกษรสา กล ปาฬ วา [saŋ ɡʰoː sukʰeːttaː-bʱj‿ a tikʰeːttasaɲɲitoː] นอกจาก น ยง เสนอ การ เขยน เสยง ปาฬ <ด> (เดอะ) แทน <ท> (เทอะ) และ

<บ> (เบอะ) แทน <พ> (เพอะ) เพอ ให ผ ท คน เคย กบ ภาษา ไทย ใน ปจจบนอาน ออก เสยง ตรง ตาม

เสยง ปาฬ ได ใกล เคยง ยง ขน ดวย เชน [ดฎฐะสนโต] ไมใช ออก เสยง เปน ไทย วา ทฏฐะ... หรอ ปาฬ ภาสา วา

[โบธะโก] ไมใช ออก เสยง เปน ไทย วาโพธ ะ...

4. ประโยชนในทางสภาวนรตต (ความเปนภาษาเฉพาะ) และการแปลพระไตรปฎกปาฬ

(Pāli Tipitaka Translation)

การเขยนเสยงอานตามแนว สททอกษรสยามปาฬ ทพฒนาเปน สททอกษรไทยปาฬ ท�าใหสามารถ

เขยนเสยงอาน ทยงคงรปศพทปาฬอย ซงเปนการชวยใหผอานสามารถมองเหนรปศพทปาฬเดมและเขาใจ

ความหมายดวย เชน ส�โฆ saṁgho เขยนเสยงอานวา [สง�โฆ]/ [saŋ�ɡʱoː] ซงในภาษาไทยหมายถง

สงฆแทนทจะเขยนเสยงอานวา [สง-โค] ตามอกขรวธในภาษาไทยทใชกนอย สวนการแปลพระไตรปฎก

ปาฬกสามารถรกษารปศพทค�าแปลทยงไมไดแจกวภตต เชน ส�ฆ(saṁgha) จะเขยนค�าวชชมานบญญต

ทมสภาวนรตต (ความเปนภาษาเฉพาะ)ของอรยสงฆ ดวยวธเขยนทบศพทปาฬ ทสอดคลองกบการเขยน

เสยงอาน ปาฬภาสา-อกษรไทย วา สงฆะ(ไมใช สงคะ)และ ปาฬภาสา-อกษรโรมน วาsaṁgha (ไมใช

saṅgha) เปนตน

๕. ประโยชนในทางภาษาศาสตร(Linguistics) เชนการท�าพจนานกรม(Lexicography)

ระบบการเขยนเสยงอานปาฬภาสาในรปสททอกษรนสามารถพฒนาเปนระบบการเขยนเสยง

อานดวย อกขรวธในภาษาไทยโดยไมค�านงถงเรองวรรณยกตตามแนวสททอกษรสยามปาฬ ส�าหรบอาน

พระไตรปฎกอกษร ตาง ๆ เชน ปาฬภาสา-อกษรพมา ปาฬภาสา-อกษรโรมน และจะใชเปนระบบการเขยน

เสยงอานในพจนานกรมทเกยวกบปาฬภาสาในรปแบบตาง ๆ ไดทงในประเทศและตางประเทศ ทปจจบน

ก�าลงเกดขนมากมาย เนองจากชดสททอกษรไทยปาฬมความเปนสากลทางวชาการ และสามารถใชแทน

ชดสททอกษรสากลปาฬไดดวย

๒๖๑วจนตน ภาณพงศ


บรรณานกรม

๑. พระ ไตร ปฎก ปาฬ ภาสา-อกษรสยาม. ( ๒4๓๖) กรงเทพ ฯ : พ . ศ . ๒4๓๖ ชด 4๐ เลม

๒. “ Mahāsaṅgīti Tipiṭaka Buddhavasse ๒๕๐๐ ” The Buddhist Era ๒๕๐๐

Great International Council Pāḷi Tipiṭaka , Roman -script B . E . ๒๕48 .

4๐ vols ( พระ ไตร ปฎก ปาฬ ฉบบ มหา สงคายนา สากล นานาชาต พ . ศ . ๒๕๐๐ อกษร โรมน พ . ศ .

๒๕๕๒ กรงเทพฯ : กองทน สน ทนาธมม น�า สข ทานผหญง ม . ล . มณ รตน บนนาค ใน พระ สงฆ ราชปถมภ

สม เดจ พระ ญาณ สงวร สมเดจ พระ สงฆราช สกล มหา สงฆ ปรณายก , ๒๕๕๒. ชด 4๐ เลม )

๓. สร เพชรไชย ป.ธ. ๙ พระไตรปฎกปาฬ จลจอมเกลาบรมธมมกมหาราช พ.ศ. ๒๔๓๖ อกษรสยาม :

ฉบบอางองสากล พ.ศ. ๒๕๕๔

4 . พระ ไตร ปฎก ปาฬ ฉบบ จลจอม เก ลา บรม ธม ม กม หา ราช ร.ศ. ๑๑๒- อกษร สยาม : ฉบบอางองสากล

พ.ศ. ๒๕๕๔ กองทน สน ทนาธมม น�า สข ทานผหญง ม . ล . มณ รตน บนนาค ใน พระ สงฆ ราชปถมภ สม เดจ

พระ ญาณ สงวร สมเดจ พระ สงฆราช สกล มหา สงฆ ปรณายก , ๒๕๕๓ กรงเทพฯ : พ . ศ . ๒๕๕4 . ชด 4๐ เลม

๕. พระ ไตร ปฎก ปาฬ “ สยาม รฐ ” อกษร ไทย. ( ๒๕๓๖ ) กรงเทพฯ : โรง พมพ มหา มกฏ ราช วทยาลย , ชด 4๕ เลม .

๖ . พระ ไตร ปฎก ปาฬ “ มหา จฬา ลง กรณ ราช วทยาลย ” อกษร ไทย. ( ๒๕๐๖ ) กรงเทพฯ : โรง พมพ มหา

จฬา ลง กรณ ราช วทยาลย ชด 4๕ เลม .

7. พระ อคค วง ส เถระ . ( ๒๕๐๖ ). สท ทน ต สต ตมา ลา . พระ มหา นมตร ธมม สา โร และ จ�ารญ ธรรมดา ผ แปล .

กรงเทพฯ : มหาวทยาลย มหา จฬา ลง กรณ ราช วทยาลย วทยา เข ตบาฬ ศกษา พทธ โฆส นครปฐม

8 . ราชบณฑตยสถาน . ( ๒๕๓7 ). พจนานกรม ศพท สทศาสตร องกฤษ - ไทย . กรงเทพฯ : โรง พมพ บรษท

เพอน พมพ จ�ากด

๙ . ว จนต น ภาณ พงศ . ( ๒๕๓๙ ). ระบบ เสยง ใน เอกสาร การ สอน ชด วชา ภาษา ไทย ๓ หนวย ท ๓ สาขา วชา

ศกษา ศาสตร : มหาวทยาลย สโขทย ธร รมาธ ราช

๑๐. หนงสออนสรณ “ธมมบท ๑๐๐ บท จากพระไตรปฎก” ( ๒๕๕๓ ). กรงเทพฯ : กองทน สน ทนาธมม น�า สข

ทานผหญง ม . ล . มณ รตน บนนาค ใน พระ สงฆ ราชปถมภ สม เดจ พระ ญาณ สงวร สมเดจ พระ สงฆราช

สกล มหา สงฆ ปรณายก

๑๑. วจนตน ภาณพงศและอนนต เหลาเลศวรกล. ( ๒๕๓๖ ). “อกษรแทนเสยงพยญชนะตนของไทย จากอดตถง

ปจจบน” ใน ดวยกตญญตา รฦกพระคณ ศ. กตตคณ ฉลวย วธาทตย ฉลองอายครบ 8๐ ป. จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

สททอกษรไทยปาฬ*๒๖๒


๑๒. วจนตน ภาณพงศ. ( ๒๕๕๒ ). เสยงปาฬ : ค�าศพทส�าคญในวฒนธรรมพระไตรปฎกปาฬ ในวารสาร

ราชบณฑตยสถาน ปท ๓4 ฉบบท 4.

๑๓. พระธรรมปฎก ป.อ. ปยตโต ( ๒๕4๕ ). พจนานกรมพทธศาสตร พมพครงท ๑๐

๑4. เครองหมายนปรากฎชอใน พระยาปรยตธรรมดา (แพ ตาละลกษณ ) (๒๕4๙). ฉบบมหามกฏราชวทยาลย

พ.ศ. ๒๕๓๒ จดพมพตามแบบฉบบเดม พ.ศ. ๒๕4๙ วา “ไมวญชการ” บางแหงใช “ไมวญฌการ” จาก

ก�าชย ทองหลอ (๒๕4๐ ). หลกภาษาไทย พมพครงท ๑๐ กรงเทพฯ : รวมสาสน, หนา ๕๙๓-๕๙๙

สวนพจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕4๒ ไมปรากฏวากลาวถงเครองหมายน

๑๕. หนงสอสวดมนต “ทดแทนพระคณพอ”. ( ๒๕๕๓ ). : ท�าวตรกบ 7-ELEVEN กรงเทพฯ

๑๖. หนงสอสวดมนต : วดญาณเวศกวน. ( ๒๕๕4 ). กรงเทพฯ

๑7. หนงสอมนตพธ : พระครสมหเอยม สรวณโณ. ( ๒๕๓4 ). กรงเทพฯ

๑8. หนงสอสวดมนตท�าวตร ฉบบสถานวทยเสยงธรรมเพอประชาชน. ( ๒๕๕4). กรงเทพฯ

๑๙. หนงสอท�าวตร - สวดมนต แปล ส�าหรบพทธศาสนกชนทวไป. ( ๒๕๕๓ ). ฉบบหอไตร วดราชโอรสาราม

กรงเทพฯ

๒๐. หนงสอสวดมนต จปร. ฉบบสากล อกษรสยาม. ( ๒๕๕4). ในวาระครบรอบ ๒๖๐๐ ป แหงการตรสร

พระสมมาสมโพธญาณ สมเดจพระสมมาสมพทธเจา และเนองในวโรกาสพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวทรงเจรญพระชนมพรรษา 84 พรรษา

๒๖๓วจนตน ภาณพงศ


Abstract Thai Phonetic Alphabet Pāḷi Vichin Panupong Associate Fellow of the Academy of Arts, The Royal Institute, Thailand

DuringthereignofKingChulachomklao,RamaV,therewasatransliterationofthePāliTipitakafromtheKhomscripttotheSiam-scriptforthefirsttimeever.TheRoman letterequivalentswerealsogivenincomparisonwiththeirSiam-scriptcounterpartsthatwereusedasprototypicalletters.ThisarticleanalyzestheorthographyemployedintheprintingofthePālilanguageinSiam-scriptinKingChulachomklao’sTipitakaB.E.2436(C.E.1893),andconcludesthatthepresentationwasbytheuseofaphoneticalphabet,whichmightbecalled“SiamesePhoneticAlphabetforPāli”.Inaddition,whenatableofPāliconsonantsoundsiscompiledshowingtheirplacesandmannersofarticulation,onthebasisoftheorientalSaddanītiprinciplesvis-à-visWesternphoneticprinciples,itispossibletocomeupwithanInternationalPhoneticAlphabetforPālitotranscribethePāliTipitakainRoman-scriptincomparisonwiththePāliTipitakainSiam-script.Ontheaforementionedbasis,thisarticlefurtherdevelopstheSiamesePhoneticAlphabetforPāliintotheThaiPhoneticAlphabetforPālifortranscribingthePālilanguageinpresent-dayThaiscript.ThisisforthebenefitoftranscribingchantstakenfromthePāliTipitakasothatthepronunciationthereofwillbeasaccurateas,or closest to, the pronunciationofPāli as traditionally handeddown for over twothousandyears.

Keywords: Pālibhāsā,Saddanīti,phonetics,SiamPhoneticAlphabetPāli,International PhoneticAlphabetforPāli,ThaiPhoneticAlphabetPāli

สัททอักษรไทยปาฬิ · 2014-03-15 · ๒๕๐...

Documents