วจยชนเรยนเปลยนครศ.นพ.วจารณ พานช

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

วจารณ พานช.

วจยชนเรยนเปลยนคร.-- กรงเทพฯ : มลนธสยามกมมาจล, 2562.

224 หนา.

1. ชนเรยน--วจย. I. สขมาล สรยจามร, ผวาดภาพประกอบ. II. พชญา คมชยสกล, ผวาดภาพประกอบรวม. III. ชอเรอง.

371.1024

ISBN 978-616-8000-29-8

ISBN 978-616-8000-29-8

เจาของ มลนธสยามกมมาจล

ผเขยน ศ.นพ.วจารณ พานช

ทปรกษา ปยาภรณ มณฑะจตร

บรรณาธการ ผศ.ดร.สทธชย วชยดษฐ

คณะวทยาการเรยนรและศกษาศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

นาถชดา อนทรสอาด

ออกแบบรปเลม สขมาล สรยจามร

พชญา คมชยสกล

พมพโดย มลนธสยามกมมาจล

๑๙ ถนนรชดาภเษก แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐

โทรศพท ๐ ๒๙๓๗ ๙๙๐๑-๗

โทรสาร ๐ ๒๙๓๗ ๙๙๐๐

เวบไซต www.scbfoundation.com

พมพครงท ๑ เมษายน ๒๕๖๒

จ�านวน ๕,๐๐๐ เลม

พมพท บรษท เอส.อาร.พรนตง แมสโปรดกส จ�ากด

ราคา ๒๕๐ บาท

วจยชนเรยนเปลยนคร 4

ค�าน�าผเขยน

หนงสอ วจยชนเรยนเปลยนคร เลมน รวบรวมจากบนทกใน บลอก

https://www.gotoknow.org/posts/tags/วจยชนเรยนเปลยนคร ซงเผยแพร

ทกวนพฤหสบด ระหวางวนท ๑๖ สงหาคม - ๑๘ ตลาคม ๒๕๖๑ รวม ๑๐

บนทก โดยทบนทกเหลานตความจากหนงสอ Enhancing Practice through

Classroom Research : A teacher’s guide to professional development

(๒๐๑๒) เปนหนงสอทเขยนโดยครในสาธารณรฐไอรแลนด ๔ คน หนงสอน

ไมมดาวใน Amazon Book แตเมอผมอานแลววางไมลง เพราะเปนหนงสอท

ใหมมมองใหมตอการวจยชนเรยน และใหมมมองใหมตอชวตความเปนคร

มมมองใหมดงกลาวมากบชอ “การวจยปฏบตการศกษาตนเอง”

(self-study action research) ทครท�าวจยโดยใชชนเรยนทตนสอนเปน

“สนามวจย” โดยทเปาหมายสดทายของการวจยคอการสรางทฤษฎเลก ๆ

ทมาจากการปรบปรงปฏบตการในชนเรยนทตนเองรบผดชอบ เปน “ทฤษฎ

จากการปฏบต”

งานวจยแบบนเปนการศกษาตวครเองโดยตวครเปนผวจย แปลก

ไหมครบ ทการวจยนตวผวจยเปนผถกวจยดวย แลวจะตองท�าใหผลการวจย

ไมเปนทนากงวลในเรอง “ท�าเองเออเอง” หรอขาดความนาเชอถอ จงตอง

มกระบวนวธวจยแบบใหม เกบขอมลจากสภาพทเกดขนจรงอยางละเอยด

ทงขอมลเชงปรมาณ และเชงคณภาพ ซงจรง ๆ แลวขอมลเกอบทงหมดเปน

ขอมลเชงคณภาพ และสวนส�าคญมาจากการใครครวญสะทอนคดอยาง

วจยชนเรยนเปลยนคร5

จรงจง (critical reflection) ของผวจยเอง แตกมขอมลจากนกเรยนและจาก

เพอนคร ผบรหารโรงเรยน และจากผปกครองนกเรยน ชวยยนยนตรวจสอบ

ความนาเชอถอดวย

ผลของงานวจยนมองจากมมของนกเรยนจะชวยใหนกเรยนไดเรยนร

อยางมความสข และบรรลผลลพธการเรยนรดขนกวาเดม มองจากมมของ

ครผวจย เปนกระบวนการพฒนาคร (professional development) หรอพฒนา

ตนเอง (self-development) ทไดผลหลายชน มองจากมมของวชาชพคร

นคอล ทางกศกดศรของวชาชพครกลบคนมา และมองจากมมของระบบ

การศกษาของชาต นคอมาตรการยกระดบคณภาพครผานการพฒนาทกษะ

ชนเรยน (classroom skills) ของครผานการวจยเพอพฒนาตนเองของคร

และเปนมาตรการทจะชวยใหการเปลยนระบบการศกษาในระดบรากฐาน

(transformative change) เกดขนไดจรง

หนงสอเลมนชอวา วจยชนเรยนเปลยนคร เพอสอวาการอานหนงสอ

เลมน และน�าไปปฏบต (คอท�าวจยปฏบตการศกษาตนเอง) จะสรางการ

เปลยนแปลงทส�าคญทสดของคร คอ เปลยนส�านกของความเปนคร ซงน�า

ไปสการเปลยนพฤตกรรม

การตความหนงสอ Enhancing Practice through Classroom

Research เปนขอเขยนในบลอก และรวบรวมปรบปรงพมพเปนเลมครงน

ผมตความอยางเปนอสระและไดใสความเหนของตนเองลงไปคอนขาง

มาก และบางครงถงกบแยงขอความในหนงสอ ทานผอานพงอานอยางม

วจารณญาณ หรอหากจะตองการสาระของหนงสอ Enhancing Practice

through Classroom Research ทแมนย�า นาจะอานจากตนฉบบภาษาองกฤษ

วจยชนเรยนเปลยนคร 6

ผมขอตงความหวงว าหนงสอเล มนจะสร างแรงบนดาลใจให

ครไทยจ�านวนมาก ลกขนมาท�างานวจยปฏบตการเพอศกษาและพฒนา

ตนเอง ซงจะมผลเปนขบวนการเปลยนกระบวนทศนวธพฒนาครประจ�าการ

จาก training mode ทใชอยในปจจบน มาเปนแนวทางพฒนาตนเอง

(self development mode) เนนทการวจยปฏบตการในชนเรยนเพอเปลยนคร

ผมขอขอบคณ คณปยาภรณ มณฑะจตร ผจดการมลนธสยามกมมาจล

ทเหนคณคา และอ�านวยการการจดท�าหนงสอเลมนออกสสงคมไทย ขอขอบคณ

ผศ.ดร.สทธชย วชยดษฐ คณนาถชดา อนทรสอาด คณสขมาล สรยจามร

และคณพชญา คมชยสกล ทมสวนด�าเนนการจนหนงสอเลมนส�าเรจเปน

รปเลมงดงามนาอาน

ศ.นพ.วจารณ พานช

วจยชนเรยนเปลยนคร7

ค�านยม

ปญญาประดษฐ หรอ Artificial Intelligence (AI) จะเรยนรไดเหนอชน

กวามนษย

ในป ค.ศ.๒๐๑๖ AI ทชอวา AlphaGo เลนโกะหรอหมากลอมชนะ

แชมปโลกชาวเกาหลไปอยางขาดลอย ๔:๑ เกม ทชนะไดเพราะ AlphaGo

เรยนรไดอยางไมรจกเหนดเหนอย คนฝกซอมเลนโกะวนละ ๑๐ กระดาน

กหวบวมแลว แต AlphaGo ฝกซอมเลนโกะไดวนละ ๑,๐๐๐ กระดาน

กอนทจะถงวนแขงขนมนเลนมาแลว ๓๐ ลานกระดาน มากเกนกวาทมนษย

จะท�าไดในหนงชวชวต AI เลนเยอะ ๆ เพอจดจ�ารปแบบ และ กจ�าไดหมด

เสยดวยมความจ�ามากกวามนษยเปนลานเทา ทงยงมการดงความจ�ามาส

การค�านวณไดอยางรวดเรวแมนย�า ตอมาไดมการพฒนาเปน AlphaGo

Master ซงเกงขนมาอก

ป ค.ศ.๒๕๑๘ AlphaGo Zero ให AI เรยนรการเลนโกะดวยการเลน

มวไปเรอย ท�าผดไปเรอย ๆ แคใชเวลา ๓ ชวโมงเทานนกสามารถรกฎพนฐาน

เหมอนผ เลนมอใหม ใชเวลา ๑๙ ชวโมง กเลนไดเหมอนมนษย เขาใจ

หลกการของโกะทงหมด เมอเลนตอไปถงชวโมงท ๗๐ กเลนเกงกวา

มนษย ไปถงระดบเดยวกบ AlphaGo ถงวนท ๔๐ เอาชนะ AlphaGo Master

ขาดลอย กลายเปนผเลนโกะเกงทสดทโลก ภายใน ๔๐ วน AlphaGo Zero

ใชวธเรยนร เขาใจ จดจ�ากฎเกณฑและความผดพลาด เพอพลกแพลงได

วจยชนเรยนเปลยนคร 8

อกตวอยางสกเรอง จากการแขงขนเกม DOTA2 ผพฒนา AI ทชอ

วา Open AI เรงเวลาในการฝกเลนเกม ในความเรวทเทยบไดวา ๑ วนของ AI

เทากบ ๑๘๐ ปของมนษย เมอ AI ตวนหดเลนเกมตงแตเรมตนจนถง ๑ สปดาห

พบวามทกษะเทากบคนทฝกเลนเกมเดยวกนนนมาเปนเวลา ๑,๒๖๐ ป

นเพยงแคเรมตน การพฒนา AI ใหเรยนรยงจะไปแบบกาวกระโดด

มากกวานอก

เมอกลบมาดชนเรยนดวยโครงสราง ดวยระบบและดวยการเมอง

หองเรยนสวนใหญของเรายงเปนหองสอนความรทมครเปนศนยกลาง ม

โลกทศนและความเชอทวา ความร คอ ผลตภณฑอยภายนอกตวคน อาจม

ในหนงสอหรออนเตอรเนต เปนสงหยดนงและแนชด รอเวลาทจะจบยดใส

หวเดก ครท�างานอยางหนกเพอหาทางท�าตามหลกสตรใหครบถวน ตาม

นโยบายรายวนรายเดอนรายป โดยการ “บงคบบญชา” หองเรยน ใหสงบ

เรยบรอย แลวถายทอดความร เดกจงตองมหนาทจ�าความรเพอสอบซง

ในนนมถกกบผดเทานน และตองอยในระเบยบ ใหเรยบรอย ไมสงเสยงดง

ไมคยกน ตองฟง

AI + หนยนต เรยนร Logic ไดเรว ไมเบอ ไมขเกยจ จ�าความรได

มากมายกวามนษยนบลานเทา ค�านวณไดเรวแมนย�า พดไดทกภาษา ท�างาน

ไดทน ตรงไปตรงมา ไมเรยกรอง ไมมทศนคตลบ

ถาการศกษาและหองเรยน ยงงมโขงอยกบการสอนและสอบความร

ตามแบบเรยนหรอหลกสตร เดกสวนใหญทจบออกมาจากระบบการศกษาจะ

ไมมงานท�า จะด�าเนนชวตไดอยางยากล�าบาก

วจยชนเรยนเปลยนคร9

หนงสอเลมนปลกใหเราตน เหนตวอยางการวจยการศกษาตนเอง

ทน�าไปสการเปลยนใหญ Big change ท�าตนเองซงเปนครไดจดการเรยนร

เพอฝกฝน ผเรยนในฐานะมนษยทมความคด ทมความเปน Magic ทไมใช

ฝกมนษยใหเปนอยางหนยนตซงเราไมมทางเหนอกวาหนยนตไดในแงของ

Logic

หนงสอเลมนชวนใหเหนวธการเรยนรของครทสามารถเปลยนแปลง

ตนเองแบบ Big change ของคร เปลยนหองสอนใหเปนหองเรยน ทมผเรยน

เปนศนยกลาง เปลยนตนเองจากผสอนเปน Facilitator ทไมเนนสอนครบ

หลกสตร แตตองเตรยมการมาก เพอจดกจกรรมใหแรงบนดาลใจ ทาทาย

สนก เรยนร รวมกน เกด Critical Reflection เปนหองเรยนทมชวตชวา

เปลยนโลกทศนและความเชอของตนเองเกยวกบความร เสยใหมเปนวา

ความรไมหยดนง ตองเกดการผสานจากภายนอกกบภายในตวคน มคณลกษณะ

และทกษะบางอยางทส�าคญกวาความร เปลยนตนเองใหศรทธาตอเดก

เชอวาเดกคอสรางความเขาใจ (Constructivist) เดกจะเรยนร ไดดจาก

การท�ากจกรรมกลมและเดยว ไดท�า ไดคน ไดฟง รวมกนตความ ตอยอด

สรางความหมาย สรป ซกถาม ปรกษาถกเถยงกน แลกเปลยนกบเพอน

(Critical Reflection) ไดออกแบบการแกปญหา

หนงสอเลมนชใหเหนสงทมอยแลวในทกคน นนคอ ศกยภาพใน

การเรยนรทจะเปลยนแปลงตนเองใหดขนเพอใหเปนมนษยทมคณคา และ

ครกไดรบเกยรตการกลาวถงในหนงสอเลมน

วเชยร ไชยบง

วจยชนเรยนเปลยนคร 10

ค�านยม

ศาสตราจารย นายแพทย วจารณ พานช หรอทลกศษยเรยกทานวา

อาจารยหมอวจารณ ทานเปนผทมความเอาใจใสตอการศกษาคนควา และ

เรยนรเกยวกบศาสตรทางการเรยนร อยเสมอ ไมเพยงเทานนยงสามารถ

น�าเอาประเดนการเรยนรทส�าคญ ๆ ในยค ศตวรรษท ๒๑ ซงเรยกไดวาเปน

“การเรยนเปลยนชวต” มาเขยนขน blog เพอเผยแพรใหเกดการแลกเปลยน

เรยนรอยางกวางขวาง เปนประจ�าสม�าเสมอ และทผานมา ไดมผรวบรวม

จดพมพขนเปนหนงสอเลม หลาย ๆ เลม เชนเลมททานถออยในมอน ซงเปน

คณปการตอวงการการพฒนาการศกษาเปนอยางยง เพราะแตละประเดน

เหลานน ลวนชวยเปดวสยทศนของคร ผบรหารการศกษาและนกวชาการ

การศกษาไทย ใหกาวทนการเปลยนแปลงการเรยนรในโลกน สามารถน�าไป

ปฏบตไดจรง ยงไปกวานน ทานยงเปนแรงกระตน และเปนแรงบนดาลใจให

กบครทอยในการปฎบตงานในชนเรยน และพอแมผ ปกครอง ซงลวนม

อทธพลตอการเรยนร ของเดกโดยตรง ใหมโอกาสทดลอง เปลยนแปลง

วธการ สรางพนทการเรยนรใหกบเดก ไดมาแลกเปลยนสงทคนพบ ซงกน

และกน ผานการเขยน blog

หนงสอแตละเลมททานอานแลวและคดเลอกมาถอดความเพอใหคร

อานไดงายขนนน ลวนแลวแตมความพเศษและประเดนทตรงตอการเปลยนแปลง

วธคด จตส�านก และการจดการเรยนการสอนอยางชนดทเรยกวาเปลยนทรากฐาน

ไดจรง เชนเรอง “การประเมนเพอมอบอ�านาจ” ซงเปรยบเสมอนเปนการ

หกมมและเปลยนวสยทศนเรองการประเมน จากเดมโดยสนเชง ทเคย

วจยชนเรยนเปลยนคร11

ประเมนเพอตดสนและสรางความทกขใหกบเดกรวมทงคร มาเปนการประเมน

เพอพฒนา ผ เรยนตามสถานการณจรงของเดกแตละคน ซงกอใหเกด

ความสขทงสองฝาย และกลายเปนชนเรยนทมประสทธภาพสง ผลกดนให

เดก และครไดเตบโตทางความคดสรางความรและการเรยนร ดวยตนเอง

เปนอยางมากและเหนผลรวดเรว

ดงนนการอานหนงสอเชงวพากษความคดและถอดรหสความร

ของทานจงเปนการทาทายใหผอานไดเกดจนตนาการและแรงบนดาลใจท

จะน�าไปใชในการปฏบตจรงจนบงเกดผล ดงเชนท สถาบนอาศรมศลป

โรงเรยนรงอรณหรอโรงเรยนเพลนพฒนา และทอน ๆ ไดน�าไปปรบปรงใน

การงานจรง เปนตน

ส�าหรบเนอหา เรองวจยชนเรยนนน อนทจรงเปนเรองททานสนใจ

มานานแลวและไดเคยพดน�าเสนอในทประชมหลายแหง รวมทงแนะน�า

พวกเราใหทดลองท�าเสมอมา หากทวาในหนงสอ “วจยชนเรยนเปลยนคร”

(Enhancing Practice through Classroom Research) เลมน ซงเขยนโดย

คณะคร-อาจารย ๔ ทานจากประเทศสาธารณรฐไอรแลนดไดฉายภาพของคร

ตวจรง และการเปลยนแปลงทเกดขนอยางนาชนชม หากผอานไดใหความ

สนใจพจารณาใหถถวน จะพบวาทานไดเสนออยางตรงประเดนอยางยง วา

กระบวนการนเปลยนครใหกลายเปน ผเชยวชาญการสรางการเรยนรใหกบ

ผเรยน และ ในเวลาเดยวกนกเปนนกวชาการทสามารถเชอมโยงความรจาก

การปฏบต สทฤษฎทางการเรยนร ไดอยางชดเจนและแมนย�า

หนงสอเลมนถกหยบยกขนมาน�าเสนอโดยสอดคลองกบเวลาและ

สถานการณของ “ฟางเสนสดทายแหงการปฏรปการศกษาไทย” เพราะ

วจยชนเรยนเปลยนคร 12

เปรยบเสมอนพนทเปดประเดนการเรยนร และวพากษความหมายของ

การศกษาอยางทาทายเปนอยางยง หรออาจพดไดวา“แรงและทวนกระแส

ความคด” ทครอบง�า ความลาหลงของระบบการศกษาในสงคมไทยปจจบน

เปนอยางมาก มค�าส�าคญหลายค�าในหนงสอเลมนทควรหยบยก ขนมา

ท�าความเขาใจอยางลกซง เชนในบทท ๒ เรองการหาประเดนส�าคญ ทาน

เนนวาหวใจส�าคญคอ “การท�าความเขาใจระบบคณคาของตนเอง” ส�าหรบ

น�ามาใชก�าหนดโจทยวจยโดยการ “ใครครวญสะทอนคด” “ความมใจทเปดรบ”

“การเทใจ” “ความรบผดชอบทางปญญา” และ “ความสนใจใครรทางปญญา”

เปนตน ค�าแรกทนาใครครวญเกยวกบระบบคณคาททานยกขนมากลาวถง

กคอเรองความเขาใจ หรอจดยน หรอปฏสมพนธระหวางตวเราเองกบการ

ศกษานนมสภาพเปน “คณคาก�าหนด” คอเปนนามธรรม ขนกบการใหคณคา

โดยตวเราเอง และการใหคณคาโดยสงคมรอบตว หมายความวาการศกษา

จะเปนอยางไรนนขนอยกบวาตวเราคดอยางไร และผเกยวของคดอยางไร

ตอการศกษา

ประเดน เรองการก�าหนดคณคา ของการศกษาน เปนเรองทเหมอน

เสนผมบงภเขาส�าหรบบคลากรทางการศกษาไทยตงแตคร ผบรหารในระดบ

ตาง ๆ จนกระทงผปกครอง กไมมใครทจะเปดใจใครครวญและสรางปฏสมพนธ

กบการศกษาดวยตนเอง กลาวคอ ตางละเลยทจะน�าตนเองใหเปนผก�าหนด

และใหความหมายของการศกษาในระดบคณคาแท ทแตกตางจากระบบอ�านาจ

โดยสนเชง การจะท�าเชนนนไดตองใชสตปญญาใครครวญ ดงเชนทผสอน

เขยนงานวจยตนเอง อยางตรงไปตรงมาและลกซง จงจะบงเกดผล หากท�าได

จะเกดการเปลยนแปลงขนานใหญตอระบบการศกษาไทย ซงจะท�าใหผเรยน

กม ความสข ผสอนกมความสข และบงเกดผลงดงามในทกดาน ไมวาจะเปน

วจยชนเรยนเปลยนคร13

ระดบจตใจ ความคด ทกษะชวต และความรอนจ�าเปนทงหลายในยคปจจบน

จงไมต องสงสยวาเหตใดการศกษาไทยจงตกอย ในสภาพทไร

ความหมายตอชวตของผเรยน และหางออกจากความหมายเชงคณภาพ

ออกไปทกท เพราะการใหคณคาหรอความหมายเหลานเองทจะเปนตนตอ

หรอแรงบนดาลใจใหทกคนลกขนมาสรางสรรค มความเปนเจาของการเรยนร

และชวยกนสรางวสยทศน ดวยการลงมอปฏบตดวยตนเองใหเปนไปตาม

คณคานน ๆ เหมอนดงทผเขยนหนงสอเลมน แมร โรช (Mary Roche) ได

พสจนการพฒนาตวเองเชงประจกษ ผานการวจยปฏบตการ “ศกษาตนเอง”

สรางความเปลยนแปลงในระดบรากฐานของการศกษา ทนททเธอเรมตง

ค�าถามกบตนเองวา “ท�าอยางไรฉนจงจะเปนครทดกวาน ?” และครนคด

ตอวาตนเหตของความไมพงพอใจในวธปฏบตบางประการทเปนอยคออะไร

พรอมทงมความปรารถนาอยลก ๆ ภายใน ทจะเปลยนแปลงตนเอง ไมวา

จะเปนเรองความร วธปฏบต และทส�าคญคอท�าความเขาใจสงทเรยกวา

“การศกษา” ใหลกซงยงขน ซงทานเนนคอในระดบก�าหนดคณคามาจาก

จตใจของตนเอง และทนาสนใจตามมากคอ ชดค�าถามทลกซง ส�าหรบคร

ทงหลายทตองการจะเปลยนแปลงตนเอง

และเพอใหหนงสอเลมนมคณคาส�าหรบผทจะน�าไปใชปฏบต ทานจง

ใหค�าแนะน�าเพมเตมและวธการทจะปฏบตไดงายขน เชนในเรองของการกลา

ตงค�าถามเกยวกบชวตจรงของความเปนคร และตอบตนเองอยางซอสตยตรง

ไปตรงมานน ทานแนะวาในขนตอนตงค�าถามและการไตรตรองสะทอนคด

อยางจรงจง (critical reflection) ตามทระบนนตองท�าอยางปราณต ดวยใจ

ทเปดกวางและควรท�าเปนบนทกเชงสะทอนคดสวนตว (reflective journal)

ทบนทกไวเปนไดอารสวนตว แลวน�ามาทบทวนบอย ๆ เปนตน

วจยชนเรยนเปลยนคร 14

การอานบนทกทง ๑๐ ตอนทอยในมอน โดยตลอด ผอานจะยงพบกบ

ความลมลกและหลากหลายมตของการวจยปฎบตการ “ศกษาตนเอง” ของคร

ผานชนเรยน เพอการเปลยนแปลงโดยสนเชง เพราะแตกตางจากงานวจยโดย

ทวไปแบบขวตรงขาม ซงอาจารยหมอไดใหความหมายวาการวจยนเปนกลไก

ของ “การเรยนรสการเปลยนแปลง” (transformative learning) รปแบบหนง

ททรงพลงและกอใหเกด “ส�านกใหม” หรอ “จตใหญ” ของความเปนคร

ผอานจะพบกบความหวง ค�าถามทนาจะแทงใจด�าของครทก�าลงอยใน

อาการ กลา ๆ กลว ๆ ทจะเปลยนแปลง หรอจนตนาการทครสามารถน�าไปใช

แมจะไมไดท�าวจยเชนเดยวกบผเขยนหนงสอทง ๔ ทานในเลมน แตกจะมแงมม

ทสามารถน�าไปปรบใชไดในชวตจรง โดยไมตองรอใครมาอบรม และสงนจะน�า

ความภาคภมใจมาสตวของทานเอง เกดการเปลยนแปลงทนกเรยนกจะม

ความสข ชนเรยนจะเปนพนทแหงการเรยนรทสรางสรรค และครกจะไดบญทกวน

สดทายน ขออนญาตเรยกหนงสอเลมนวา คมอพฒนา EF (Executive

Function) ของครและผบรหารโรงเรยน และใครขอกราบขอบพระคณทาน

อาจารยหมอวจารณเปนอยางมากทไดกรณาถอดความหนงสอเลมนให

กลายเปนคมอส�าหรบครและบคลากรทางการศกษาทกคน ใชเปนแนวทางหรอ

หางเสอการปฏรปการศกษา ทเรมจากตนเองถงระดบรากฐานและ จตวญญาณ

ไดอยางแทจรง และขอขอบคณมลนธสยามกมมาจลทไดเลงเหนความส�าคญ

และจดพมพเพอเผยแพรคณคาแทแหงการศกษา สสาธารณะชน ใหเกด

ประโยชนตอเยาวชนของชาตมาอยางตอเนองและตลอดไป

รศ.ประภาภทร นยม

วจยชนเรยนเปลยนคร15

ค�านยม

นบเปนเกยรตอยางสงส�าหรบดฉนทไดรบโอกาสใหเปนผเขยนค�านยม

ส�าหรบหนงสอเลมนซงเขยนโดย ศาสตราจารย นายแพทย วจารณ พานช

ผ เปนบคคลทดฉนเคารพตดตามและชนชมในผลงานของทานเสมอมา

ผลงานของทานลวนมสาระส�าคญทงทางทฤษฎและการปฏบตทมความยาก

แตทานสามารถถายทอดใหเปนทเขาใจไดงาย ชวยใหผอานสามารถน�าไปใช

ประโยชนไดด หนงสอเลมนกเชนกน ผอานอาจเกดความเขาใจไดมากกวา

การไปอานหนงสอทเปนตนฉบบจรง เพราะทานไดชวยอธบายความ แปลความ

ขยายความ และเสรมความคด ซงท�าใหผอานเกดความเขาใจไดดขน มากขน

ประเดนทดฉนชนชอบมากเปนพเศษในหนงสอเลมนกคอ แนวคด

ในการพฒนาศษยและพฒนาตนเองไปพรอม ๆ กน ซงเปนปรากฎการณท

มกจะเกดขนตามธรรมชาตกบบคคลทเปนผมการคดอยางมวจารณญาณ

แตอาจเกดขนโดยไมตระหนกร หรอตระหนกรแตไมมการเปดเผย หรอมการ

เปดเผยแตไมไดรบความสนใจหรอการยอมรบในฐานะทเปนวธการทนาเชอถอ

หนงสอเลมนจงเปนโอกาสส�าคญทจะชวยใหวธการวจยเชงคณภาพใน

ลกษณะนไดรบการยอมรบมากขน ซงจะชวยเปดชองทางการวจยใหมความ

หลากหลายขน นบเปนคณปการแกวงการศกษาอยางยง

สาระส�าคญของหนงสอเลมนเปนการถายทอดประสบการณการ

สะทอนคดของคร โดยผเขยนไดชวยอธบาย ขยายความ ใหเขาใจไดอยาง

ชดเจน กระบวนการไตรตรองสะทอนคดของครประกอบดวยการใชค�าถาม

วจยชนเรยนเปลยนคร 16

ตรวจสอบการคดการปฏบตของตนเองเพอสรางความหมาย ความชดเจน

ในดานความรหลก (epistemology) และคณคาหลก (ontology) ของตน

และการคนหาสมมตฐานเบองลกของตนทต องการการเปลยนแปลง

อนน�าไปสการปฏบตและการปรบเปลยนความรความเขาใจซงน�าไปสการ

ปฏบตใหม วงจรสะทอนคดจากการปฎบตสการปฏบต จนเกด“ปญญาปฏบต”

(phronesis) นจะสามารถพฒนาครส “ส�านกใหมของความเปนคร” ได

ในฐานะทเปนครและนกการศกษาคนหนงทอย ในวงการศกษา

มานานกวา ๕๐ ป ดฉนขออนญาตท�าหนาทเปนตวแทนครของประเทศ

ขอขอบพระคณ ศาสตราจารย นายแพทย วจารณ พานช ผเขยนหนงสอ

เลมน ทไดใหความส�าคญกบคร การพฒนาคร และการศกษาของประเทศ

มาอยางเขมแขงตลอดมา

รศ.ดร.ทศนา แขมมณ

วจยชนเรยนเปลยนคร 18

ค�าน�าผเขยน

ค�านยม

๑. บทน�า

๒. หาประเดนส�าคญ

๓. คานยมดานการศกษา

๔. ท�าความเขาใจวธปฏบตของตนเอง

๕. คดอยางลกซงเกยวกบการจดการเรยนร

................................................................................ ๔

....................................................................................... ๗

.................................................................................. ๒๑

............................................................... ๒๙

......................................................... ๔๕

..................................... ๖๗

.......................... ๘๗

สารบญ

วจยชนเรยนเปลยนคร19

๖. เสนอสถานการณทเกดขนและด�าเนนตอเนอง

๗. คนหาวธวทยาการวจย

๘. เสนอหลกฐานแสดงผลการสอนทดกวา

๙. พฒนาทฤษฎจากการปฏบต

๑๐. บทสงทาย

กรณศกษาในประเทศไทย ๑

กรณศกษาในประเทศไทย ๒

................. ๑๐๗

.................................................... ๑๒๙

.......................... ๑๔๙

.......................................... ๑๖๙

...................................................................... ๑๘๗

................................................ ๑๙๓

................................................ ๒๐๓

“ชนเรยน

เปนแหลงเรยนรทดทสดของคร

”

วจยชนเรยนเปลยนคร21

๑

บนทกชด วจยชนเรยนเปลยนคร น ตความจากหนงสอ

Enhancing Practice through Classroom Research: A teacher’s guide

to professional development (๒๐๑๒) เปนหนงสอทเขยนโดยครใน

สาธารณรฐไอรแลนด ๔ คน หนงสอนไมมดาวใน Amazon Book แตเมอผม

อานแลววางไมลง เพราะเปนหนงสอทใหมมมองใหมตอการวจยชนเรยน

และใหมมมองใหมตอชวตความเปนคร

หนงสอเลมนมองการวจยชนเรยนเปน action Research ทหวง

ผลการวจยทนอกจากเกดการพฒนาชนเรยนและผลลพธการเรยนร ของ

นกเรยนแลว เปาหมายใหญอกประการหนงคอการเปลยนแปลงขนพนฐาน

(transformation) ของตวครเอง

บทน�า

วจยชนเรยนเปลยนคร 22

การวจยชนเรยนในทนจงเปนเครองมอของ Transformative Learning

(การเรยนรสการเปลยนแปลงขนพนฐาน) ของคร และเปนการเปลยนแปลง

ทลกไปถงระดบคณคา (values) และคณคาทยงใหญในทน คอ การท�าเพอ

ผอนคอศษย

ชอขยายของหนงสอวา A teacher’s guide to professional

development บงบอกวาสาระทงหมดในหนงสอเปนแนวทางพฒนาคร

ซงผมเหนดวยอยางยง และหมายความวาการทครท�าวจยชนเรยนตาม

แนวทางของหนงสอเลมน จะสงผลพฒนาตวครเองไดดกวาการไปเขารบ

การอบรมใด ๆ กลาวไดวา “ชนเรยนเปนแหลงเรยนรทดทสดของคร” และ

การวจยชนเรยนแบบวจยปฏบตการ (action research) คอ วธการท�าให

ชนเรยนกลายเปนแหลงเรยนรทดทสดไดจรง และเปนเครองมอพฒนาคร

ทดทสด

มองอกมมหนง นคอเรองราวทเปนรปธรรมของ Transformative

Learning ของครทใช ชนเรยนทตนสอนนนเองเปน “ตวช วย” ใหเกด

การเปลยนแปลงขนพนฐานของตนเอง ทานทสนใจเรอง การเรยนรส

การเปลยนแปลง ในรายละเอยด อานไดจากหนงสอ เรยนรสการเปลยนแปลง

Transformative Learning (๒๕๕๘) เขยนโดย วจารณ พานช ซงดาวนโหลด

ไดฟร

คณคาสงยงของหนงสอเลมนคอเขยนเลาเรองราวในชวตจรงของ

การเปนครของผเขยนทผานการท�าหนาทครดวยวธการทผด (ตามแนวทาง

ทใชกนโดยทวไป) แตดวยการตงค�าถามตอพฤตกรรมของตนเอง ตามดวย

การใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง (critical reflection) ท�าซ�าแลวซ�าเลา

วจยชนเรยนเปลยนคร23

ประกอบกบการทตอมาไดเขาเรยนปรญญาเอก และไดท�าวจยชนเรยนแบบ

วจยปฏบตการทผมอยากเรยกเสยใหมวา การวจยชนเรยนแบบวจยตวครเอง

หรอวจยตนเอง ไดกอคณปการสรางการเปลยนแปลงขนพนฐานขนในตวผเขยน

ซงผเขยนทง ๔ ทานเวลานเปนครนกการศกษา

วจยการศกษาม ๒ แบบทแตกตางกนคนละขว คอ การวจยการศกษา

แบบคลาสสคกบการวจยการศกษาแบบปฏบตการ (action research)

การวจยแบบแรกผ วจยเปน “คนนอก” ไมเกยวกบเรองทก�าลงวจย ไมม

ผลประโยชนไดเสยกบเรองทก�าลงท�าวจย เพอใหการเกบขอมลและการวเคราะห

ตความเปน “ปรนย” (objective) ทสด ไมมอคตจากความเชอหรอคณคา

สวนตวเขามาเกยวของ มองความเชอหรอคณคาสวนตวของนกวจยเปนสง

ไมพงประสงค เพราะอาจท�าใหเกดอคต (bias) ในการวจยได

แตการวจยการศกษาแบบปฏบตการ ตามทเสนอในหนงสอเลมน

ผวจยคอตวครผสอนในหองเรยนนน ๆ เอง ตงค�าถามและท�างานวจยจาก

หองเรยนทตนสอน และใชความเชอหรอคณคาสวนตวของตนเปนขอมลและ

เครองมอส�าคญของการวจย ตวผวจยไมใชแคเปน “คนใน” แตเปนศนยกลาง

ของการวจย การวจยแบบนจงอยในกลม participatory research และเปน

R2R (Routine to Research) ของคนหนางานคอคร

สาระเชงคณคาทสอออกมาโดยหนงสอเลมน คอ ครสามารถม

คณคามากกวาทเปนอย หรอกลาวใหมในถอยค�าของผมเองวา ครสามารถ

มศกดศรสงสงไดโดยไมยาก เพยงแตตองสมาทานกระบวนทศนทถกตอง

วาดวยการท�าหนาทคร ตามดวยการมปฏปทาประจ�าวนทถกตอง ซง

หมายถงการท�าวจยปฏบตการในชนเรยน

การวจยปฏบตการในชนเรยน ในทนเปน“การวจยปฏบตการ เพอการศกษาตนเอง”

...เปนการวจยปฏบตการเพอตความ ...การท�างาน

ของตนเอง

“

”

วจยชนเรยนเปลยนคร25

การวจยปฏบตการในชนเรยน ในทนเปน“การวจยปฏบตการ เพอการศกษาตนเอง”

...เปนการวจยปฏบตการเพอตความ ...การท�างาน

ของตนเอง

ศกดศรสงสงมากบความมอสระหรอความเปนตวของตวเอง (autonomy)

และการมคณคาแทจรง คณคาของครไมไดจ�ากดอยในหองเรยนและท

การพฒนาตวศษยเทานน ครยงสามารถพฒนาทฤษฎทางการศกษาไดดวย

โดยการท�าวจยปฏบตการในชนเรยน

ครต องไมใชแคเปนผ ปฏบตตามทฤษฎการศกษาท ผ อน

ก�าหนดเทานน แตครตองเปนผสรางทฤษฎจากการปฏบตของตน

ไดดวย โดยมตวชวยคอการวจยปฏบตการในชนเรยนตามทเสนอในหนงสอ

วจยชนเรยนเปลยนคร เลมน

การวจยปฏบตการในชนเรยนในทนเปน “การวจยปฏบตการเพอ

การศกษาตนเอง” (self-study action research) เพอครสรางทฤษฎจาก

การปฏบตของตนเองในงานประจ�า เปนการวจยปฏบตการเพอตความ

(interpretive action research) การท�างานของตนเอง โดยการตงค�าถาม

เพอใครครวญการปฏบตงานของตนเอง (self-reflective action enquiry)

ซงเปนค�าถามทขนตนดวย “ฉน” ทงสน ตวอยางค�าถามหลกคอ “ฉนจะ

ปรบปรงสงทฉนท�าอย ไดอยางไร” โดยพนฐานส�าคญคอ ไมหลงพอใจ

ผลงานทเปนอย ตวอยางค�าถามยอย ไดแก

วจยชนเรยนเปลยนคร 26

• ฉนจะก�าหนดค�าถามวจยอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะเชอมโยงคณคาของการปฏบตกบคณคาของงานวจยอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะไตรตรองสะทอนคดเพอใหเขาใจการปฏบตดยงขนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะคดเรองงานใหลกซงจรงจงยงขนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะมขนตอนปฏบตเพอยกระดบงานวจยไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะท�าใหกระบวนทศนวจยมความสอดคลองกบงานไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะวเคราะหขอมลและใชมาตรฐานคณคาทางวชาชพในการวนจฉย ขอมลไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะพฒนาทฤษฎจากการปฏบตไดอยางไร จะเผยแพรทฤษฎ และ เขาใจความส�าคญของทฤษฎทสรางขนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฯลฯ

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร27

เปาหมายของการวจยแนวนม ๓ ประการ คอ (๑) เพมความเขาใจ

วธปฏบตทก�าลงท�าอย (๒) เปลยนแปลงวธปฏบตในระดบ transform และ

(๓) สรางทฤษฎ

กลาวใหมไดวา การวจยชนเรยนแบบปฏบตการนมเปาหมายเพอ

สรางการเปลยนแปลงของชนเรยนทเปนการเปลยนแปลงอยางตอเนอง

ไมมทสนสด รวมทงเพอสรางการเปลยนแปลงในตวครดวย ในตอนตอ ๆ ไป

ผเขยนจะเลาเรองราวการเปลยนแปลงของตนเองอยางนาสนใจ ทานผอาน

จะไดเหนเรองราวจรงของ “การเรยนรสการเปลยนแปลง” (Transformative

Learning) ทเกดการเปลยนแปลงลกในระดบคณคาและกระบวนทศน

งานวจยชนเรยนแบบปฏบตการนท�าไดงาย โดยการบนทกรวบรวม

“เรองราวสวนตว” (personal story) ของคร น�ามาท�าการใครครวญสะทอนคด

(reflection) ดวยการคดอยางลกซงจรงจง (critical thinking) โดยใชการ

ศกษาตนเอง (self-study) ใน ๔ มต ไดแก (๑) มเปาหมายพฒนาวธปฏบต

และพฒนาการคด (๒) มความรวมมอและสอสารกบเพอนคร นกเรยน และ

กบหนงสอและเอกสาร (หมายความวาตองคนควาดวย) (๓) เกบขอมล

ดวยวธการทหลากหลาย เพอใหไดมมมองเชงลก (๔) แชรผลการวจยกบ

ชมชนการศกษา

“หวใจส�าคญ คอการท�าความเขาใจ

ระบบคณคาของตนเอง ส�าหรบน�ามาใช

ก�าหนดโจทยวจย

”

วจยชนเรยนเปลยนคร29

ตอนท ๒ หาประเดนส�าคญ น ตความจากบทท ๑ Identifying an

area of professional concern or interest ซงเปนสวนหนงของ Part I :

Thinking professionally and reflecting on practice เขยนโดย Mary Roche,

Senior Lecturer in Education, St. Patrick’s College, Thurles, Co Tipperary,

Ireland

หวใจส�าคญ คอ การท�าความเขาใจระบบคณคาของตนเอง ส�าหรบ

น�ามาใชก�าหนดโจทยวจย

ดงกลาวแลวในตอนท ๑ วา การวจยชนเรยนแบบปฏบตการ ม

ตวครผสอนและวจยเองเปนศนยกลาง การท�าความเขาใจตนเอง ตงค�าถาม

ตอตนเอง ใครครวญสะทอนคดตนเอง และวถปฏบตของตนเอง จงเปนเรอง

ส�าคญชวยใหคดโจทยวจยทลมลก ไมใชเปนการวจยแบบตน ๆ หรอผวเผน

๒ หาประเดนส�าคญ

วจยชนเรยนเปลยนคร 30

ก�าหนดประเดนทสนใจ

ค�าถามเรมตน คอ “ท�าอยางไรฉนจงจะเปนครทดกวาน” น�าไปสความ

สนใจตอความรสกยงไมพอใจหรออดอดขดของตอวธปฏบตบางประการ

และครนคดตอวาตนเหตของความไมพงพอใจนนคออะไร เพอท�าความเขาใจ

วธพฒนาตนเอง ใหเปนครทดขน ซงหมายความวาตวเราเองมความพรอมท

จะเปลยนแปลงตนเอง ทงสวนทเปน “ความร” และสวนทเปน “การปฏบต”

รวมทงตองการเขาใจสงทเรยกวา “การศกษา” ใหลกซงยงขน

การตงค�าถามและความปรารถนาทอยลก ๆ ภายในเหลาน จะน�า

ไปสการแสวงหาค�าตอบตอค�าถามวา ท�าไมเราจงท�าอยางทปฏบตอย และ

จะเรยนรเพอท�าใหดขนกวาเดมไดอยางไร

คนทสนใจพฒนาตนเองเชนนจะคอย ๆ เขาสคณคาทางการศกษา

อก ๒ ประการ คอ ความสนใจใครรทางปญญา (intellectual curiosity) และ

ความรบผดชอบทางวชาชพ (คร) (professional integrity)

โดยการใครครวญสะทอนคดเราจะคอย ๆ คนพบดวยตนเองวา

ปจจยสความเปนมออาชพ (คร) ไดแก การใครครวญสะทอนคด (reflection),

ความมใจทเปดรบ (open-mindedness), การเทใจ (whole-heartedness),

ความรบผดชอบทางปญญา (intellectual responsibility) และความสนใจ

ใครรทางปญญา (intellectual curiosity)

สงทครจะตองใครครวญตรวจสอบท�าความเขาใจตนเองเพมเตมใน

เชงหลกการ คอ การท�าความเขาใจตนเองดานการยดถอคณคาหรอโลกทศน

วาดวยความรและการเรยนร (epistemological standpoint) กบการยดถอ

วจยชนเรยนเปลยนคร31

คณคาดานปฏสมพนธกบผอนและโลกภายนอก (ontological standpoint)

จดยนดาน epistemological ไดแก มมมองตอความร การสราง

ความร และการรบความร จดยนดาน ontological ไดแก มมมองดาน

ธรรมชาตของสรรพสง ดานรจกตนเองวาเปนสวนยอยในภาพรวม (part of

the whole) ดานความเขาใจความสมพนธระหวางตนเองกบผอน

ความเขาใจ หรอจดยน หรอปฏสมพนธระหวางตวเราเองกบการศกษา

มสภาพ “คณคาก�าหนด” คอเปนนามธรรม ขนกบการใหคณคาโดยตวเราเอง

และการใหคณคาโดยสงคมรอบตว

กลาวใหมวา การศกษาจะเปนอยางไรนน ขนกบวาตวเราคดอยางไร

และผเกยวของคดอยางไร ตอการศกษา

การศกษาจงเปนเรองทซบซอนและเปนการเมองยง และการวจย

การศกษากมความซบซอนและเปนการเมองพอกน การศกษาไมมวนทจะ

ปลอดจากการใหคณคาและปลอดจากการเมอง การวจยการศกษาจงไมมวน

ปลอดจากจดยนดาน epistemological และจดยนดาน ontological ของ

ผวจย และผวจยจงไดโอกาส “หนามยอกเอาหนามบง” ใชการตรวจสอบ

ใครครวญจดยนนของตน น�าไปสการตงโจทยวจยเพอใหการวจยนนเอง

เปนเครองมอปรบปรงพฒนา epistemological และ ontological values

ของตนเอง และนคอหลกการของความเปน “วชาชพ” คนในวงการวชาชพ

ตองสรางความรจากปฏบตการในวชาชพของตนเพอพฒนาวชาชพ

นน ๆ ไมใชเพยงรอใชความรจากภายนอกวชาชพเทานน

วจยชนเรยนเปลยนคร 32

ผเขยน แมร โรช เลาประสบการณของตนเอง ทเรมเปนครเมออาย

๑๙ ป ไดอยกบการเปนครแนว “ถายทอดความร” ตามทใชกนทวไป ในชวง

ครสตทศวรรษท ๑๙๗๐ ซงขดความรสกตนเองตลอดมา จนถงครสต

ทศวรรษท ๑๙๙๐ จงเปลยนมาเปนครแนวสงเสรมใหนกเรยนสรางความรใส

ตว (constructivism หรอ active learning) โดยการเสวนากบศษย ยอมรบ

ศกยภาพของนกเรยนดานการเสวนาโตตอบ และเชอวานกเรยนสามารถคด

อยางมวจารณญาณ (critical thinking) ได พรอม ๆ กนนน ผเขยนไดเรม

ศกษาปรากฏการณของการเปลยนแปลงนน (ของตนเอง) ดวยวธการศกษา

ตนเองดวยการวจยปฏบตการ

ดวยกระบวนการตงค�าถามเชนน ผ เขยนไดมการเปลยนแปลง

อยางใหญหลวง คอ เปลยนจากครทท�าตามแบบแผนตายตว ไปเปนครทม

ความสรางสรรค เปนตวของตวเอง และมความรบผดชอบตองาน รวมทง

กลายเปนนกคดอยางจรงจง (critical thinker) โดยตวชวยคอการเสวนา

แลกเปลยนขอคดเหนกบนกเรยน

การรบฟงเรองราวของนกเรยน และเสวนาแลกเปลยนขอคดเหนกน

น�าไปสการท�าความเขาใจหลกการหรอทฤษฎในแงมมทลกและในหลากหลาย

มมมอง

ประกอบกบการเรยนปรญญาโทชวยใหไดมโอกาสน�าเสนอขอมล

ของตนเอง และรบฟงขอมลของเพอนนกศกษา (ทเปนคร) รวมทงการอภปราย

ตความท�าความเขาใจในแงมมทลก ภายใตการสนบสนนของตวเตอรทเกง

ชวยเปดโลกทศนของผเขยนเปนอยางมาก

วจยชนเรยนเปลยนคร33

นนคอเสนทางชวตของผเขยนทเปลยนจาก “ครสอน” ไปเปน “ครฝก”

หรอ “ครผอ�านวยการการเรยนร” ทงในทางปฏบตและในดานกระบวนทศน

ท�าใหหองเรยนเปลยนจากสภาพครพดคนเดยว (monologue) ไปสหองเรยน

ทมการเสวนาทสวนใหญนกเรยนเปนผบอกเลาและออกความเหน (dialogue)

สรปวาประเดนทนาสนใจคอระบบคณคาของตวครเอง

วจยการปฏบตของตนเอง: การวจยปฏบตการศกษาตนเอง

การวจยเรมจากการตงค�าถามการวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร

เรมจากการตงค�าถามดานการยดถอคณคาของตนเอง ทงคณคาของการศกษา

(epistemological values) และคณคาดานการมองความสมพนธของตนเอง

กบสงคม และตอผอน (ontological values) การยดถอคณคาทงสองดาน

เปนตวก�าหนดพฤตกรรมของเราในฐานะคร โดยทการยดถอคณคาน มการ

เปลยนแปลงหรอววฒนาการไปตามประสบการณและความเขาใจของตวเรา

การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร เรมจากความเชอวาครในฐานะ

มนษยมความสามารถปรบปรงวถปฏบตของตน และสามารถอธบายไดวา

ท�าไมจงท�าเชนนน ความสามารถนหนนโดยการท�างานเปนทมรวมกบ

เพอนคร โดยเรมทการรวมกนตงค�าถามรวมกน ด�าเนนการภายใตบรรยากาศ

ทเปดกวางตอการยดถอคณคาทแตกตางกน

เมอมการวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร ผลทตามมาคอทมครเกด

ความเขาใจใหม ๆ และคนพบวธการใหม ๆ ทแตกตางไปจากเดม รวมทงเกด

วจยชนเรยนเปลยนคร 34

“วงจรสรางการเปลยนแปลง” คอ เมอมความเขาใจใหม ๆ ความเขาใจนน

กระตนใหเกดการกระท�าใหม ๆ และเมอมการกระท�าใหม ๆ กน�าไปสความ

เขาใจใหม ๆ เกดเปนวงจรยกระดบไมรจบ

ลกษณะส�าคญของ การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร คอ เปน

กระบวนการทเปดเผยตอผอน (visible to others) เปนกระบวนการทครสราง

ความรเกยวกบวธปฏบตของตน และใชความรทสรางนนในการพฒนาวธ

ปฏบตของตน เมอมการพฒนาทฤษฎทางการศกษาจากการวจยปฏบต

การศกษาตนเองของคร ผานปฏบตการและการใครครวญสะทอนคด

อยางยงยวด ซ�าแลวซ�าเลา ทฤษฎทไดเปน “ทฤษฎทมชวต” คอ มการ

น�าไปปฏบตและใชอธบายวาท�าไมจงปฏบตเชนนน

โดยตองตรวจสอบวาวธการใหมของเราใหผลดตอนกเรยนของเรา

และตอวงการศกษาในภาพรวม (common good) อยางแทจรง ซงหมายความ

วาตองมการเขยนรายงานวจย และน�าออกเผยแพรเพอรบการตรวจสอบจาก

วงการวจยการศกษา

นคอวถของวงการวชาชพ (profession) ทสมาชกของวชาชพตอง

เปนสวนหนงของการพฒนาความรเพอปฏบตการวชาชพทยกระดบขน โดยท

ความรใหม ๆ วธการใหม ๆ ตองผานกลไกตรวจสอบอยางกวางขวาง

วจยชนเรยนเปลยนคร35

ท�าไมฉนคดวาตนเองสามารถเปนครทดกวานได

ขอความในตอนนมาจากการเปดใจ เปดประสบการณตรงของ

แมร โรช ซงเปนผเขยน เรมจากการทผเขยนอานพบวาความรเกดขนจาก

ปฏสมพนธเชงเสวนา (dialectical relationship) ไมไดมาจากการรบถายทอด

จาก “ผร” แตอานแลวกไมเขาใจลกซง

วถปฏบตในการท�าหนาทครในขณะนน กท�าโดยสอนแบบถายทอด

เนอความร ท�าใหเกดความรสกขดแยงในใจ เพราะตนเองมความเชอเชง

คณคาลก ๆ ดานปฏสมพนธของตนเองกบผอน (ontological values) ใน

แนวระนาบ แตตนมปฏสมพนธกบศษยในแนวดง (ถายทอดความรจากคร

เปนผร ส ศษยผไมร ) ตอนนนตนไมร จกการพดคยกนแบบสานเสวนาหรอ

สนทรยสนทนา (dialogue) เลย ทง ๆ ทตอนนน (ชวงครสตทศวรรษท ๑๙๗๐)

ตนเรมเปนครดวยอดมการณสงสงและเตมไปดวยความหวง ประสบการณตรง

ของความลมเหลวดานการสอนในตอนนนท�าใหตนผดหวง เปนความลมเหลว

ทครทวไปพบดวยตนเองในหองเรยนทสอนแนวถายทอดความรและยดคร

เปนศนยกลาง

มาถงตอนน (สสบปใหหลง) ผเขยนตระหนกแลววาสมมตฐานของ

ตนในตอนเรมเปนครในดานการสอน การเรยน อ�านาจ ปฏสมพนธ ความร

เสรภาพ อสรภาพ และแรงจงใจ ทไดรบมาตอนเรยนวชาคร ไมถกตอง และ

เวลานวงการศกษาหนมาเนนการเรยนรแบบผเรยนเปนศนยกลาง และเนน

การฝกใครครวญสะทอนคด

ในหองเรยนทสอนแบบถายทอดความร สมมตฐานตอความรคอเปน

“ผลตภณฑ” ทมอยภายนอกตวคน อยในหนงสอ หองสมด หรอ อนเทอรเนต

วจยชนเรยนเปลยนคร 36

วจยชนเรยนเปลยนคร37

หนาทของครคอหาทางด�าเนนการตามหลกสตรใหครอบคลมครบถวน เพอให

นกเรยนไดรบถายทอดความรครบถวนตามทก�าหนดไว โดยครท�าหนาท

“บงคบบญชา” ในหองเรยน และท�าหนาท “บอก” ความร นกเรยนมหนาทจด

และจ�า เอาไว “ส�ารอก” ตอบขอสอบใหตรงกบทครสอน เนนตอบความร

ทถกตอง การเรยนรแบบนจงเนนถก-ผด และนกเรยนมหนาทท�าตวอยใน

ระเบยบเรยบรอย ไมสงเสยงดง ไมคยกน เพราะหนาทหลกคอฟงคร

แตในหองเรยนแบบ “นกเรยนเปนศนยกลาง” หรอ “นกเรยน

เปนผ สรางความร ” (constructivist) นกเรยนรวมกนสรางความหมาย

(meaning-making) ของสงตาง ๆ กจกรรมตาง ๆ โดยสรางความหมาย

ตอยอดจากความรทมอยแลว โดยนกเรยนแตละคนมสวนรวมกจกรรม

ทงกจกรรมรวมทงชน กจกรรมกลมยอย และกจกรรมทท�าคนเดยว สภาพ

ของหองเรยนจะมชวตชวา นกเรยนจะพดคยปรกษาถกเถยงกน มการคน

ความรทสงสยเดยวนน และน�ามาอธบายใหเพอนฟง รวมทงชวยกนตความ

ท�าความเขาใจใหชดเจนหรอลกซงเชอมโยงขน มการน�าเสนอความรทตน

ตความหรอสรปจากกจกรรมใหเพอนฟง รวมทงตอบขอซกถาม หรออภปราย

แลกเปลยน

ในหองเรยนแบบ “นกเรยนเปนผสรางความร” ครท�าหนาทเปน

facilitator ซงจะตองเตรยมตวลวงหนามาก รวมทงตองรสาระวชาท

สอนอยางถองแทดวย โดยทเปาหมายของการสอนอยทการเรยนร

ของนกเรยน ไมใชอยทสอนครบตามหลกสตร คณภาพของการศกษา

อยทความกระตอรอรน (enthusiasm) ความหลงใหลใฝเรยน (passion)

ความสนใจใครร (curiosity) และความสนกสนาน (enjoyment)

วจยชนเรยนเปลยนคร 38

ผมขอเพมเตมสน ๆ วาการเรยนรในศตวรรษท ๒๑ ตองการผลลพธ

การเรยนรทมหลายมตซบซอนมาก ทเรยกวา “ทกษะแหงศตวรรษท ๒๑” ทม

ทกษะ ๔ หมวด คอ (๑) ความร (literacy) (๒) สมรรถนะ (competency) (๓)

บคลก (character) และ (๔) ฉนทะและทกษะการเรยนรตลอดชวต (life-long

learning) เฉพาะการเรยนแบบ “นกเรยนเปนผสรางความร” เทานน ทจะบรรล

ผลลพธการเรยนรแหงศตวรรษท ๒๑ ได การเรยนแบบรบถายทอดความร

ไมสามารถท�าใหนกเรยนบรรลบรรลผลลพธการเรยนรแหงศตวรรษท ๒๑ ได

การเปลยนหองเรยนจากครเปนศนยกลางสสภาพนกเรยนเปน

ศนยกลาง ครตองเปลยนทกษะจากตวครพดคนเดยว (monologue) ไปเปน

ผอ�านวยการใหนกเรยนพดโตตอบและฟงกนทงหอง (dialogue)

สรปวาครเปลยนไดเพราะไมพอใจผลงานทไมเขาเปาอยางแทจรง

และมงไตรตรองสะทอนคดหาหลกการใหม วธการใหม น�ามาทดลองใช

ขนอยกบความเปนจรง ประเดนส�าคญอยทว าตวครยนอย ตรงไหนระหวางสองขวของ

ทฤษฎและวธปฏบตทางการศกษา ขวหนงเรยกวาขว didactic ครสอนโดย

ถายทอดความร อกขวหนงเรยกวา dialogic นกเรยนเรยนโดยการปฏบต

ตามดวยการใครครวญสะทอนคดรวมกน

ผ เขยนเลาวธการสอนและความร สกของตนเองตอนเรมเปนครท

สอนโดยถายทอดความร เดนตามแนว didactic อยางเครงครด ตามดวย

การวพากษตนเองดาน ontological values ในการมองปฏสมพนธระหวาง

วจยชนเรยนเปลยนคร39

ครกบศษย ตนมองนกเรยนเปน “คนอน” “พวกเขา” “พวกนกเรยน” ทแยก

จากครและนกเรยนเปนเสมอน “สงของ” ทเปนเปาของการพด

ในดาน epistemological values ของผเขยน ซงหมายถงมมมอง

ตอความร การร และผเรยนร ผเขยนกยดถอความรเปนกอน ๆ การรแบบ

จดจ�าความรส�าเรจรป และมองผเรยนรเปนผมารบความรส�าเรจรป ภายใต

ระบบคณคาเชนน ผเขยนเมอสสบปกอนจงเปนครแนวควบคมชนเรยน เพอ

ใหเปนไปตามทก�าหนดในหลกสตร ดวยความหวาดกลวการมาตรวจชนเรยน

ของศกษานเทศก

ขนตอนทน�าไปสการตงโจทยวจย คอ การไตรตรองสะทอนคดตอบ

โจทยในท�านองตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร 40

• ฉนจะตรวจสอบไดอยางไรวาฉนใหคณคาตอชนเรยนแบบเนนการเรยน

ไมใชแบบเนนการสอน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนมองความรเปน ผลผลต (product) หรอเปนกระบวนการ (process)

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจดใหนกเรยนแบบไหนเปน “นกเรยนทด”

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนเอาแนวความคดนมาจากไหน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร41

ในสมยนนนกเรยนทดในสายตาของผเขยน คอ นกเรยนทสงบเสงยม

เรยบรอย วานอนสอนงาย ไมทาทายคร ซงเขาใจวาในประเทศไทยสมยนกยง

คดกนอยางน

ผเขยนเลาวาในชวงทศวรรษท ๑๙๗๐ นนเอง งานวจยตพมพออก

มาจากสหราชอาณาจกรวาสองในสามของเวลาในชนเรยนเปนเวลาทครพด

และสองในสามของค�าถามทครถามในชนเรยนเปนค�าถามปลายปด เปน

ผลงานวจยทกอความสนสะเทอนมากในวงการศกษา แตผเขยนไมทราบ

เพราะไมไดยดถอวาครจะตองอานผลงานวชาการดานวชาชพคร

ผเขยนเปนครทขยนตงใจสอนและปฏบตตามหลกสตร แตใชวธ

ควบคมชนเรยน ซงปดกนความคดอสระและความคดสรางสรรคของนกเรยน

ไปในตว

แตผเขยนใหคณคาแกการท�างานอยางมอสระและรสกสนก ผเขยน

จงหาวธการสอนทแตกตางออกไป แตยงคงควบคมชนเรยน ผลทไดท�าให

ผเขยนรสกอดอดขดของ ในตอนนนผเขยนไมเหนทางออก ซงตอนหลงม

คนเสนอไววาการสรางการเปลยนแปลงม ๓ ขนตอน คอ (๑) ตระหนกวา

จ�าเปนตองเปลยน (๒) เขาใจวาท�าไมตองเปลยน (๓) มแนวทางวาจะ

เปลยนอยางไร

วจยชนเรยนเปลยนคร 42

ไมสบายใจกบผลงานและการปฏเสธคณคา

ผเขยนเลาเรองของตนเอง ระหวางท�างานเปนครในชวงแรกทสอน

แบบถายทอดความรและควบคมชนเรยน ซงเปนแนวทางทอยภายใตแนวคด

เชงคณคาวาเดกเปนอนและความรเปนเสมอนวตถ สภาพเชนนท�าใหผเขยน

รสกอดอด ซงตอมากเขาใจวาเปนเพราะความขดแยงในเรองคานยม ทผเขยน

ยดถอคานยมดานการเรยนการสอนแบบ constructivism และมคานยมตอ

ตวนกเรยนในฐานะเพอนมนษย ไมใชในฐานะ “เปนอน” คานยมทงสองดาน

ของผเขยนขดแยงกบคานยมทถอปฏบตดานการเรยนการสอนในโรงเรยน

ซงผเขยนกปฏบตตามนน

แตผเขยนกไมสามารถออกมาจากความขดแยงในใจนได เพราะ

ตอนนนผเขยนไมมทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking)

และไมมทกษะในการเปนผน�าการเปลยนแปลง

ตอมาในป ค.ศ. ๑๙๗๘ ผเขยนอานหนงสอชอ Children’s Mind

เขยนโดย Magaret Donaldson ใหขอมลแยง Jean Piaget ทเคยเสนอวา

เดกไมสามารถเรยนรหลกการทเปนนามธรรมได Donaldson ใหหลกฐาน

วาจรง ๆ แลวเดกสามารถเรยนรดานนามธรรมได ท�าใหผเขยนตระหนกวา

ทฤษฎตาง ๆ ทปราชญสมยกอนเสนอไวกอาจผดได และน�าผเขยนสการอาน

หนงสอดานการศกษาด ๆ อกจ�านวนมาก

วจยชนเรยนเปลยนคร43

การอานเอกสารวชาการของวชาชพ

ผลการวจยประเมนการอานหนงสอของครประถมในสหราชอาณาจกร

พบวาครอานหนงสอวชาการของครนอยมาก และผลการวจยในออสเตรเลย

และในสหรฐอเมรกากพบวาครไมอานหนงสอวชาการดานการศกษา

แตโชคดทผเขยนอานหนงสอและไดรบแรงบนดาลใจจากการอานวา

มคนอนทคดแบบเดยวกนตอปญหาการศกษา และน�าไปสเสนทาง “การวจย

ปฏบตการศกษาตนเองของคร”

ความรฝงลก และความรสก (gut feeling)

ผเขยนบอกวาตนเองไมไดวเคราะหสาเหตของความอดอดขดของ

ในการท�าหนาทครของคนอยางเปนระบบ แตใช “ความรเชงปญญาญาณ”

(intuitive knowledge) หรอ gut feelings สรปวา เกดจากคานยมในใจกบ

คานยมในการปฏบตดานการเปนครของตนไมตรงกน

“ตความคานยมหลก

ดานการศกษาของตนเอง ใหชดเจน เปนรปธรรม และสรางความหมาย

เปนลายลกษณอกษร จากการปฎบต

”

วจยชนเรยนเปลยนคร45

ตอนท ๓ สรางถอยค�าแสดงคานยมดานการศกษา น ตความจาก

บทท ๒ Articulating educational values เขยนโดย Mary Roche

ดงไดกลาวแลวในตอนท ๑ และ ๒ วา การวจยปฏบตการศกษา

ตนเองของครเรมจากการยดถอคานยมของตวครเอง การท�าใหคานยม

เหลานนชดเจนเปนลายลกษณอกษรจงเปนขนตอนแรกของการวจย และ

สาระในตอนนจะชวยใหครสามารถแปรคานยมทเปนนามธรรมของตน

กลายเปนรปธรรมของตวอกษรส�าหรบใชงานตอไป

สรางความหมายเปนลายลกษณจากการปฏบต

ไดกลาวในตอนท ๑ และ ๒ แลววาในชวงแรกของวชาชพผเขยนม

ความอดอดในการท�าหนาทคร เนองจากคานยมภายในตนกบคานยมทตนใช

ปฏบตหนาทครไมตรงกน ผเขยนมคานยมดานมนษยนยม แตปฏบตการใน

ชนเรยนยดอ�านาจนยม การทจะเปลยนแปลง (transform) ตนเองใหไดนน

๓ สรางถอยค�าแสดง คานยมดานการศกษา

วจยชนเรยนเปลยนคร 46

ในขนแรกตองอธบายความอดอดและรากเหงาของปญหาออกมาเปนถอยค�า

(articulate) ใหได ซงส�าหรบผเขยนใชเวลานานหลายปกวาจะท�าได และ

ท�าไดดวยความชวยเหลอตงค�าถามของอาจารยทปรกษา (เขาใจวาคอ Jean

McNiff) โดยทเขาใจวาอาจารยทปรกษาสงเกตเหนความขดแยงภายในใจ

ของผเขยนและเขาใจสาเหตนานแลว แตไมบอกโดยตรง ปลอยใหผเขยน

คนพบและหาถอยค�ามาอธบายเอง ซงมคณตอผเขยนเปนอยางยง

โปรดเขาใจวาขนตอนท�าความเขาใจความอดอดทางวชาชพ รากเหงา

ของปญหา และอธบายออกมาเปนถอยค�าและขอเขยนมความส�าคญยง และ

เปนสาระของตอนท ๓ น

ท�าความชดเจนคานยมหลกดานการศกษาของตนเอง

คานยมหลกของครเปนตวก�าหนดพฤตกรรมของครในชนเรยน

กระบวนการในตอนท ๓ น จะชวยใหครท�าความเขาใจคานยมหลกทซอนอย

ในตวเอง และเผยออกมาเปนถอยค�าและลายลกษณ ครจะไดฝกเปดเผย

ความกงวลใจทมาจากเหตการณในหองเรยน และท�าความเขาใจสาเหตของ

ความกงวลใจนนอยางเปนระบบ มกรอบคด และอาจน�าไปส แนวทาง

เปลยนแปลงตนเอง

ค�าถามเชงใครครวญหาจดสนใจส�าคญทน�าไปสความกงวลใจ

ตอไปนเปนค�าถาม ตามดวยขอความชวยความเขาใจ (scaffolding

statement) เนนประเดนเชงบวกกอน ขอใหครตอบอยางซอสตยทสด

วจยชนเรยนเปลยนคร47

• การสอนของฉนมขอดอะไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ในความเหนของฉน จดเดนทสดดานการท�าหนาทครของฉนคออะไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • อะไรคอสาเหตใหฉนไมพอใจการสอนของตน หรอเปนสาเหตให ฉนคดปรบปรงตนเอง หรอปรบปรงการสอนของตน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนอภปรายหรอตอรองกบนกเรยนอยางไร หากเกดปญหาขนมก เปนปญหาทเกดกบนกเรยนเฉพาะรายหรอเกดกบนกเรยนทงชน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ความสมพนธของฉนกบครใหญ (ผอ�านวยการโรงเรยน) หรอกบ เพอนครเปนอยางไร เรองอะไรทท�าใหฉนรสกวาถกทาทายหรอลบหล โดยผอน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนคดเรองการสอนในฐานะวชาชพตลอดชวตของตนอยางไร ฉนเชอวาฉนก�าลงเปนครทดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 48

• การสอนของฉนมขอดอะไรบาง

ครจ�านวนมากสนกกบงานในชนเรยน แตครอกกลมหนงไมรสกเชนนน

ทานคาดหวงอะไรจากหองเรยน ครจ�านวนหนงท�างานอยางเปนระบบในการ

วางแผน สอน และประเมน ครอกจ�านวนหนงใช organic approach โดยม

การวางแผนอยางเปนระบบเชนเดยวกน แตตอนปฏบตปลอยใหการด�าเนนการ

เลอนไหล (flow) ตวทานใชแบบไหน

• ในความเหนของฉน จดเดนทสดดานการท�าหนาทครของฉน

คออะไรบาง

จดเดนเหลานนเปนทรบรกนในหองเรยนหรอไม โตะท�างานของคร

บางคนเตมไปดวยเอกสาร สมดแบบฝกหด ต�าราเรยน และคมอตาง ๆ แตโตะ

ท�างานของครอกกลมหนงเปนระเบยบเรยบรอย โตะท�างานของทานเปน

อยางไร บางครงสมดแบบฝกหดของนกเรยนสะทอนบคลกหรอคานยมของ

ครในดานความประณตหรอความเปนระเบยบเรยบรอย รวมทงอาจสะทอน

รปแบบของปฏสมพนธระหวางนกเรยนกบคร เชน ขอเขยน feedback ของคร

เนนการชมหรอการต

เมอตงค�าถามและสะทอนคด ประเดนทเดมอยแยก ๆ กน จะเชอมโยง

เขาหากนหรอกลาวใหมวาการตงค�าถามและใครครวญสะทอนคดชวยใหคร

มองเหนลกษณะความเปนครของครทานนน เชอมโยงกบปฏสมพนธกบ

นกเรยน ปฏสมพนธกบเพอนคร เชอมโยงกบความเปนผน�า เชอมโยงกบ

การจดการชนเรยน ฯลฯ

วจยชนเรยนเปลยนคร49

ขนตอนตอไปคอตรวจสอบตนเองวาตนตองการปรบปรงการสอน

หองเรยน โรงเรยน หรอการศกษาในภาพรวมอยางไรบาง ซงหมายความวา

ครผนนตองรจกตนเองในมตตาง ๆ ชดเจนพอสมควร เชน สไตลการสอนของ

ตนเอง จดแขง/จดออน ดานการเรยนร การสอน การจดการ ถงขนตอนน

ครทานนนกจะมองเหนความไมสอดคลองกนระหวางเปาหมายของตนเอง

กบสงทตนก�าลงปฏบตอย

ภาพใหญคออะไร

เรายงคงอยกบการตงค�าถามเพอตรวจสอบตนเองของครนะครบ

คราวนเปนค�าถามภาพใหญ

• อะไรคอสาเหตใหฉนไมพอใจการสอนของตน หรอเปนสาเหต

ใหฉนคดปรบปรงตนเอง หรอปรบปรงการสอนของตน

สาเหตอาจมาจากความไมมนใจตอสมรรถนะหรอทกษะดานการสอน

ของตนเอง ซงอาจอยทบางวชาหรอบางดานของหลกสตร

ประเดนกงวลอาจอยทการปฏบตจ�าเพาะเรอง เชน ท�าอยางไร

จะให ดช.สมชายท�าการบาน ท�าอยางไรจะชวยให ดญ.สมศรปรบปรง

ลายมอของตนใหดขน แตความกงวลเรองเลก ๆ เชนนอาจมสาเหตระดบ

รากเหงา (root cause) ทการจดระบบหองเรยนในภาพใหญ เชน ตารางเรยน

หลกสตรแนนเกนไป ความเขาใจเนอหาสาระวชาของคร หรอทาทดาน

สงเสรม (empowerment) ความอดอดอาจเกดจากความขดแยงระหวาง

epistemological values กบ ontological values ของตวครเอง อาจเกดจาก

วจยชนเรยนเปลยนคร 50

ความไมลงตวระหวางการเรยนกบการใชอ�านาจในหองเรยน โดยทรากเหงา

ของปญหาอาจอยในระดบปรชญาหรอคณคาในการเปนคร เชน ของผเขยน

อยท ความเอาใจใสดแลเดก (care), อสรภาพ (freedom), และความเปนธรรม

(justice) การตงค�าถามเชงภาพใหญเชนนจะน�าไปสกรอบคดของการวจย

ซงจ�าเพาะส�าหรบครแตละคน และจ�าเพาะสถานการณดวย

• ฉนอภปรายหรอตอรองกบนกเรยนอยางไร หากเกดปญหาขน

มกเปนปญหาทเกดกบนกเรยนเฉพาะรายหรอเกดกบนกเรยนทงชน

ตวปญหาอาจอยทความกงวลวาจะสญเสยอ�านาจในชนเรยน อาจ

อยทมมมองของตวครเองวาครตองแสดงบทบาทหนาทอยางไรบาง ครมองวา

หนาทครคอการถายทอดความร ใชหรอไม นคอประเดนดาน epistemological

values ของคร ซงจะเชอมโยงไปยงการยดถอคณคาดานความสมพนธ

ระหวางตวเรากบผอน โดยเฉพาะกบนกเรยน (ontological values)

• ความสมพนธของฉนกบครใหญ (ผอ�านวยการโรงเรยน) หรอ

กบเพอนครเปนอยางไร เรองอะไรทท�าใหฉนรสกวาถกทาทายหรอ

ลบหลโดยผอน

ประเดนภาพใหญในเรองน คอ อตลกษณของตวคร ความเปนผน�า

การเปลยนแปลง ความมนใจตนเอง อ�านาจ และความเปนธรรมทางสงคม

• ฉนคดเรองการสอนในฐานะวชาชพตลอดชวตของตนอยางไร

ฉนเชอวาฉนก�าลงเปนครทดหรอไม

วจยชนเรยนเปลยนคร51

ประเดนภาพใหญทซอนอย คอ อตลกษณ อ�านาจ ความเปนผน�าการ

เปลยนแปลง และในภาพใหญขนไปอก เปนเรองของ ontological values คอ

ตนมองตนเองเชอมโยงกบผอน และระบบใหญของโรงเรยน/การศกษาอยางไร

การตงค�าถามเพอหาทางปรบปรงวธสอนของตน อาจน�าไปสประเดน

ใหญทตวเราไมมอ�านาจควบคม เชน เรองนโยบายการศกษาของชาต

เรองหลกสตรมาตรฐาน แตกจะยงมชองทางการปรบปรงสวนทเรารบผดชอบ

ตรงหนาหรอในหองเรยนทเรารบผดชอบไดมากมาย เพอเปาหมายหลกคอ

ผลลพธการเรยนรของศษย

จะเหนวาการกลาตงค�าถามเกยวกบชวตจรงของความเปนคร

และตอบตนเองอยางซอสตยตรงไปตรงมา จะชวยเปดเผยขอเทจจรง

ทหลายเรองเปนประเดนลลบด�ามดอยในใจ และน�าไปสการท�าความเขาใจ

ใหลกและเชอมโยงขน ทส�าคญทสด น�าไปสการปรบปรงแกไขจดออนและ

ขยายจดแขง สรางความเจรญกาวหนาใหแกชวตความเปนคร ซงตามบนทก

ชดน ใช การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร เปนเครองมอ

วธการเชนนใชไดในทกวชาชพและควรเปนมาตรฐานการท�างานของ

คนในวงการวชาชพทกวชาชพ

ผมขอเสนอแนะวาขนตอนตงค�าถามและไตรตรองสะทอนคด

อยางจรงจงตามทระบขางบนน ตองท�าอยางประณตดวยใจทเปดกวาง และ

ควรท�าเปนบนทกเชงสะทอนคดสวนตว (reflective journal) บนทกไวเปน

ไดอารสวนตวและน�ามาทบทวนบอย ๆ

วจยชนเรยนเปลยนคร 52

วจยชนเรยนเปลยนคร53

ฉนจะเปลยนแปลงตนเองไดอยางไร

การตอบค�าถามตามตวอยางขางบน จะน�าไปส “กรอบความคด

เชงหลกการ” ของ การท�าวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร ผเขยนเลาวา

กรอบความคดในการวจยของตนวาดวย ความเอาใจใสดแลเดก (care),

อสรภาพ (freedom), และความเปนธรรม (justice) ซงเชอมโยงกบอ�านาจ

และการควบคม และเมอผเขยนอานหนงสอและรายงานเกยวกบเรองเหลานน

มากขน ผเขยนมความคดเชงวพากษ (critical) มากขน มการเปลยนความคด

และปฏบตการของผเขยนในชนเรยนกเปลยนไป

ผเขยนเลาขนตอนการเปลยนแปลงชนเรยนของตนวา เรมจากเปลยน

ความคดของตนเอง ในเรอง (๑) คดวาตนสามารถสรางการเปลยนแปลงได

(๒) การเปลยนแปลงอาจเรมตงแตตนเองตงค�าถาม ทน�าไปสการใครครวญ

สะทอนคดอยางจรงจง (๓) เกดความเปนผน�าการเปลยนแปลง

การเปลยนแปลงของผเขยนเรมในกลางทศวรรษ ๑๙๙๐ (หลงเปน

ครมาประมาณ ๒๐ ป) เรมโดยหาทางลดการพดของตนเองในชนเรยน โดย

จดวง “รวมกนคด” (thinking time) ในชนเรยนสปดาหละครง ใหนกเรยน

นงลอมเปนวงกลมเพอใหสบตากนได ครกนงในวงกลมนนดวยในฐานะ

สมาชกคนหนงของทม หลงจากด�าเนนการไปไดสองสามครง “วงรวมกนคด”

กรวมกนตงกตกาดานพฤตกรรมของสมาชก

วจยชนเรยนเปลยนคร 54

กตกามงาย ๆ วาเมอเรม “วงรวมกนคด” ใหนกเรยนผอาสาหรอ

ผจบฉลากไดเปนผบอกวาจะเวยนพดตามหรอทวนเขมนาฬกา โดยแตะทไหล

ของเพอนดานขวาหรอซายของตนเบา ๆ เพอนทโดนแตะมหนาทพด โดยจะ

เลอกพดหรอเลอกสงตอใหเพอนคนถดไปไดโอกาสพดโดยแตะไหลเพอน

วนไปเรอย ๆ ครจะพดไดตอเมอโดนแตะไหลเทานน

ผเขยนเลาวาตนเรมกจกรรมดงกลาวดวยความกงวลใจวาเปนการ

เสยเวลาโดยเปลาประโยขนหรอไม ศกษานเทศกจะวาอยางไรหากตนไมได

สอนตามต�าราครบทงหมด นอกจากนนนกเรยนบางคนยงไมรวมมอ หรอไมร

จะท�าอยางไร ในชวงแรกนกเรยนมกเงยบและผเขยนเกดความทอ แตไมถอย

เพราะเปนงานเพอวทยานพนธปรญญาโท

หวขอของ “วงรวมกนคด” เรมจากค�าถามจากการอานบทรอยกรอง

หนงบท ความคดเหนจากการดภาพหนงภาพ หรออานหนงสอภาพ

การเปลยนหองเรยนจากหองสอน (didactic classroom) ไปเปน

หองแลกเปลยนเรยนร (dialogic classroom) ไมใชของงาย เพราะนกเรยน

คนกบสภาพชนเรยนแบบ IRE (Initiation - Response - Evaluation) ไมคน

กบการสานเสวนาหรอสนทรยสนทนา (dialogue) ท�าให “วงรวมกนคด” ใน

ชวงแรกเตมไปดวยความเงยบและความอดอด

โชคดทผเขยนไมถอยและคณคาของ “วงรวมกนคด” ทเปนการจด

หองเรยนแบบ dialogic กคอย ๆ เผยออกมา โดยทนกเรยนพดความในใจ

ออกมาอยางกระตอรอรน และเฝารอใหถงวนทจะม “วงรวมกนคด” โดยผเขยน

สรปคณคาของวงนวา (๑) นกเรยนรวมกน “สราง” (co-construct) ความร

วจยชนเรยนเปลยนคร55

(๒) นกเรยนทเปนคนชางพดชวยท�าหนาท scaffolding และชวยเหลอ ให

นกเรยนทไมชางพดสามารถเรยบเรยงถอยค�าและพดออกมาได (๓) เปดเผย

“ความไมยตธรรม” ของระบบประเมนทใชระบบเขยน ท�าใหเดกทไมถนด

ระบบเขยนถกตราวาไมมความสามารถ “วงรวมกนคด” ไดเปดเผยนกเรยน

ทไมถนดภาษาเขยน แตถนดภาษาพดและพบวาเขามความรและความคด

มากกวาทครคด (๔) เดกสรางความหมายดวยวธทแตกตางหลากหลายมาก

(๕) ผเขยนฝกตงค�าถามปลายเปด ไมหวงค�าตอบถกเพยงค�าตอบเดยว

รวมทงน�าไปสค�าถามตอเนอง (๖) ผเขยนเกดความเขาใจ “ความร” และ

“การร” ในมมมองใหมหรอมมมองทลกขน (๗) ผเขยนเกดมมมองตอการเรยน

การสอนในโรงเรยนทซบซอนขนอยางมากมาย จะเหนวารปแบบการเรยนร

แบบ dialogic น�าไปสความเขาใจสงตาง ๆ อยางซบซอน หลากหลายแงมม

และทส�าคญ ชวยใหครได “ศกษาตนเอง” (self-study) ดงทผเขยนไดเลาไว

ผ เขยนเลาวาขอคนพบในครงนนกอความสะเทอนใจแกตนมาก

เพราะสรปไดวาหลกการหรอทฤษฎการศกษาทยดถอปฏบตอยในขณะนน

(กลางครสตทศวรรษท ๑๙๙๐) ไมใชสงทมนคงดงขนเขาอยางทตนเคยเชอ

มากอน

ผเขยนแนะน�าครใหตงค�าถามเกยวกบชนเรยนทตนสอนดงตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร56

• ใครเปนผพดเปนสวนใหญ มการพดจากใจของนกเรยนแคไหน ความแตกตางระหวางสนทรยเสวนากบการใหโอกาสเดกตอบค�าถาม แบบมค�าอธบายประกอบแตกตางกนอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• นกเรยนมบทบาทตดสนใจในหองเรยนหรอในโรงเรยนแคไหน เสยงของนกเรยนไดรบการรบฟงบอยไหม ขอเสนอของนกเรยน น�าไปสการเปลยนแปลงแคไหน ดลยภาพของอ�านาจในการพดใน หองเรยนเปนอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนตองปรบปรงอะไรบาง เพอใหนกเรยนไดมเวลาเพอการคด

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนมวธตงค�าถามในชนแบบไหน ฉนให feedback แกค�าตอบของ นกเรยนอยางไร เปนไปไดไหมวาแมฉนจะใหเวลานกเรยนคด และ ฟงค�าตอบแบบมค�าอธบายประกอบ แตฉนกสนใจเฉพาะค�าตอบท ตรงกบใจฉนเทานน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• หากนกเรยนจงใจพดหรอใหค�าตอบเพอเอาใจคร ตอบตามทคด วาครอยากไดยน แทนทจะตอบตามทตนคด เปนการสะทอน epistemological values ของฉนและของนกเรยนอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร57

โปรดสงเกตวาตวอยางค�าถามทผ เขยนเสนอใหครถามตนเอง

เหลาน สะทอนความลมลกและความละเอยดออนในความคดเปนอยางยง

จรงจงและจรงใจ ประกอบกบการอานหนงสอและเอกสารดานการศกษา

จะชวยใหครเปลยนแปลงโดยอตโนมต

คนหาสมมตฐานเบองลกทตองเปลยน

ผ เขยนเลาการใครครวญสะทอนคด ตรวจสอบการปฏบตตนของ

ผ เ ขยนเองในหองเรยน ตรวจสอบการพดและการคดของตน เน นท

“ความเงยบ” ทเกดขนในหองเรยน และการวเคราะหท�าความเขาใจ

ความหมายของความเงยบในแตละบรบท

ในการสอนแบบถายทอดความรหองเรยนตองเงยบ มครพดคนเดยว

แตในการสอนแบบอภปรายถกเถยง ความเงยบบอกอะไร ? ในหองเรยน

แบบถายทอดความร หากครถามนกเรยนแบบชตว หากนกเรยนเงยบ มได

หลายความหมาย คอ ไมรค�าตอบ ไมไดยนค�าถาม ไมสนใจเรยน ไมรวมมอ

กบคร ในชนเรยนแบบ “วงรวมกนคด” หากเมอถงคว ดช.สมชาย แต

ดช.สมชายเงยบ อาจหมายความวาก�าลงคดอย ยงไมพรอมจะพด ก�าลง

เหมอลอยหรอฝนกลางวน หรอก�าลงท�าความเขาใจค�าพดของเพอนทเพง

พดจบ

วจยชนเรยนเปลยนคร 58

ทนาสนใจคอผเขยนบนทกวดทศนชนเรยนแบบ “วงรวมกนคด” เอามา

ดทหลง และพบดวยตนเองวาตนใชค�าถามทแสดงทาทควบคม หรอแสดง

ทาทเชงลบเมอนกเรยนพดถอยค�าทตวครไมเหนดวย การตรวจสอบตนเอง

เชนน รวมทงการน�าเสนอเรองราวในชนเรยนตอเพอนครและรบฟงค�าวพากษ

วจารณหรอขอ เสนอแนะและการชแนะของอาจารยทปรกษา โดย ค�าถาม

ท�าไมคณจงท�าเชนนน ชวยใหผ เขยนเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเอง

ทละนอย ๆ รวมทงมการใครครวญสะทอนคดตรวจสอบความคดของตนเอง

ประกอบกบการอานหนงสอ The Dilemma of Philosophy of Education:

“Relevance” or Critique (๒๐๐๒) เขยนโดย Nicholas C. Burbules ชวยให

เขาใจปรชญาการศกษามากขน

ผเขยนแนะน�าวาการคนหาสมมตฐานเบองลกของตนทตองการ

การเปลยนแปลง ตองการความชวยเหลอจากกลยาณมตร คอ เพอนคร

อาจารยทปรกษา และหนงสอทด รวมทงกระบวนการสงเสรมใหนกเรยน

ฝกคดอยางลกซงจรงจง มสวนชวยใหครคดลกซงจรงจงขน ชวยใหคนพบ

จดออนของตนเองทจะตองแกไข

รไดอยางไรวาฉนท�าถกตองแลว

ในขนตอนการวางแผนเพอ การท�าวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร

ค�าถามทครตองถามตนเอง คอ รไดอยางไรวาฉนท�าถกตองแลว

ใครครวญสะทอนคดตอบค�าถามตามชอหวขอนได โดยตอบค�าถาม

ตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร59

• ฉนจะด�าเนนการตามขนตอนอะไรบาง เพอใหมนใจวาทท�ากเพอ

ประโยชนของผอนเปนหลก

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะท�าอยางไร เพอใหงานวจยทท�าจะมผลกระทบเชงสรางสรรค

ดานการเรยนรของตวเองและของผอน ไมกอผลเชงท�าลายตอผอน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• มการระบถอยค�าเกยวกบคณคาในการท�าหนาทครของฉนอยาง

ชดเจนหรอไม และมหลกฐานวาหลกยดดานคณคานนมการใชจรง

ในภาคปฏบต

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• บญชรายการค�าถามทฉนบนทกไวเปนระยะ ๆ ระหวางการปฏบตงาน

ชวยใหผอานไดเขาใจการเปลยนแปลงในความเชอหรอคณคา และ

วธปฏบตของฉนเปนระยะ ๆ หรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• หลกฐานขางบนแสดงปฏสมพนธระหวางการสอนและการเรยนรใน

ชวตของฉนหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร60

• หวขอวจยสะทอนความเอาใจใสดานจรยธรรมวาดวยความเอออาทร

(ethics of care) ในการท�าหนาทสอนหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ทานมองวาตวฉนในฐานะนกวจยไดแสดงความจรงจงตอการพฒนา

วธปฏบตในการท�าหนาทครอยางตอเนองหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• งานวจยนสะทอนความคดใหมและการคดอยางมวจารณญาณ

(critical thinking) หรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฯลฯ

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร61

การศกษาในทกระดบรวมทงการจดการในชนเรยนมความซบซอน

ซอนเงอนมาก มปจจยเชงการเมองหรอผลประโยชนอยอยางซบซอน หากไม

ระวง ตวครเองในฐานะปถชนจะเผลอด�าเนนการเพอผลประโยชนของตนเอง

โดยนกเรยนไมไดประโยชน ไดประโยชนนอย หรอสญเสยประโยชนทควร

ไดรบ ซงผลประการหลงนถอเปนผลเชงท�าลาย ไมใชเชงสรางสรรคอยางท

คาดหวงกนทวไป

การตรวจสอบความถกตองในการปฏบตของตวครเอง นอกจาก

ท�าโดยตงค�าถามเพอการสะทอนคดอยางจรงจง (critical reflection) แลว

ยงท�าไดโดยเกบขอมลพฤตกรรมของนกเรยน ผเขยนบอกวา หลงจากใช

วธสอนแบบใหนกเรยนมปฏสมพนธกน และอภปรายแลกเลยนกน ผานไป

ชวงเวลาหนง กลาวไดวาเกดการเปลยนแปลงใหญ (transformation) ใน

ชนเรยน ไดแก นกเรยนมความเหนอกเหนใจกนมากขน อดทนตอกนมากขน

และใจเปดมากขน คอ รบฟงขอคดเหนทแตกตางจากความคดของตน เปนผล

ทชดเจนดานการพฒนา affective domain ของนกเรยน (และของคร)

นอกจากนน ผลตอ cognitive domain กชดเจน คอ นกเรยนทมอายเพยง

๖ - ๗ ขวบ เรมตงค�าถามทาทายสงทยดถอปฏบตกนทวไป เดกมทกษะใช

ถอยค�าดขนและแสดงการคดอยางลกซงจรงจงมากขน เดกบางคนทเคยอย

ในฐานะ “อานหนงสอไมคลอง” กลบแสดงออกทางค�าพดทลกซงชดเจน

ยงกวาเพอนนกเรยนทไดชอวาเรยนเกง

การเปลยนรปแบบการเรยนร จากเนนถายทอดความร (ครเปน

ศนยกลาง) มาเปนเนนการอภปรายแลกเปลยน (นกเรยนเปนศนยกลาง)

สรางการเปลยนแปลงดานผลลพธการเรยนรทงในตวนกเรยนและในตวคร

วจยชนเรยนเปลยนคร 62

คนหาเรองทใหญกวา: คณคาดานปฏสมพนธกบผอน สงอน

ไดเลาแลววาผ เขยนเรมตนอาชพครแบบมความขดแยงภายใน

ตนเอง ในดานทการยดถอคณคาประจ�าใจในเรองปฏสมพนธกบผอน สงอน

ดานการศกษา (ontological values) อยทความเอออาทร (care), เสรภาพ

(freedom), และความยตธรรม (justice) แตการปฏบตหนาทครจรง ๆ

กลบใชการสอนแบบครเปนศนยกลาง คอ epistemological values ทใชใน

ทางปฏบตขดกบ ontological values ของตนเอง ท�าใหมความรสกอดอด

ขดแยงในใจ เมอไดตงค�าถามตรวจสอบตนเอง ใหตนเองไตรตรองสะทอนคด

จรงจง ประกอบกบความชวยเหลอจากกลยาณมตร (เพอนครและอาจารย

ทปรกษา) และการอานเอกสารวชาการดานการศกษา ท�าใหผเขยนคอย ๆ

เปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองดานปฏสมพนธกบผอน สงอน หนนดวย

การเปลยนรปแบบการสอนไปเปนแบบนกเรยนเปนศนยกลาง

ผเขยนเลาวาเพอเปลยนแปลงตนเองในเรองพฤตกรรมทเกยวของ

กบ ontological values ของตนเอง ตนไดศกษาเอกสารเพอท�าความเขาใจ

เรองความเอออาทร (care) อยางจรงจง และพบวาพนฐานส�าคญอยท

ปฏสมพนธบนฐานของความไววางใจซงกนและกน

ผเขยนแนะน�าค�าถามเพอตรวจสอบตนเอง ตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร63

• อะไรคอสงทฉนใหความส�าคญทสดในการท�าหนาทสอน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ผบรหารและทมครในโรงเรยนของฉนใหความส�าคญแกเรองใดบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• คณคาดานความเอออาทร สะทอนออกมาในนโยบายและการปฏบต

ของโรงเรยนอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนไดเรยนรจากกจกรรมเหลานนอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฯลฯ

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 64

จะเหนวาผ เปนครสามารถตงค�าถามและตอบโดยการใครครวญ

สะทอนคดอยางจรงจง (และซอสตย) ดวยตนเอง และคนควาศกษาจาก

เอกสารวชาการ เพอหาทางเปลยนรปแบบของพฤตกรรมของตนในการม

ปฏสมพนธตอผอน ใหอดมการณและการปฏบตสอดคลองกนและสงเสรม

ซงกนและกน ชวตครจะเปนชวตทยงใหญใหความสขความพงพอใจ

การเรยนร เชงลกของผเขยนในเรองพฒนาการอยางเปนรปธรรม

ดาน ontological values ของตวผเขยนเอง อยในเรองเลาเกยวกบนกเรยน

ชนเดกเลก อาย ๔ - ๕ ขวบ ๒ คน ชอ ชารล และ อเลกซ ทเปนเดก “อยไมสข

และกอกวนชนเรยน” แตเมอจดชนเรยนโดย “วงรวมกนคด” เดกทงสองกได

ฉายแววความฉลาดออกมา เดกเหลานเปน “ตวปญหา” เมอจดชนเรยนแบบ

ใชอ�านาจควบคมสงการของคร แตเมอจดชนเรยนแบบให ความเอออาทร

(care), เสรภาพ (freedom), และความยตธรรม (justice) เดกเหลานคอ

“ตวปญญา”

ทกษะด�ารงความเงยบ

หลกการของชนเรยนแบบนกเรยนเปนศนยกลาง คอ ครพดนอย

นกเรยนพดมาก นกเรยนอภปรายแลกเปลยนกนในประเดนหรอหวขอท

ก�าหนดเพอการเรยนรของตน ครจงตองฝกทกษะ “ด�ารงความเงยบ” ของ

ตนเอง พดเมอจ�าเปนเพอท�าหนาท scaffolding ความคด และการอภปราย

ของนกเรยน การถายวดทศนชนเรยนเอาไวเปนหลกฐาน feedback คร

จะชวยใหครเปลยนแปลงตนเองไดงายขน

วจยชนเรยนเปลยนคร65

ฉนมงหาความหมาย

ผเขยนบอกวาตนมงหาความหมายในชวตการเปนครโดยการเรยน

วธการเรยนร เรยนการตงค�าถาม เรยนการมปฏสมพนธกบภายนอก และ

เรยนท�าความเขาใจปฏสมพนธระหวางคณคาภายในกบวธปฏบตทเปน

รปธรรม น�าไปสการเปลยนแปลงขนพนฐานในหองเรยนและภายในตนเอง

“เสนทางสความเขาใจทครตองการไมไดเปนเสนตรงและไมราบเรยบ

เตมไปดวยเรองราวทหากไมบนทกไวและไมน�ามาใครครวญ

สะทอนคดอยางจรงจงกจะผานเลยไปอยางไรคา

”

วจยชนเรยนเปลยนคร67

ตอนท ๔ ท�าความเขาใจวธปฏบตของตนเอง น ตความจาก

บทท ๓ How can I develop better understanding of my practice ?

เขยนโดย Mairin Glenn, Teaching Principal, Inver National School,

Co. Mayo, Ireland โดยทตอนท ๔ และ ๕ ของหนงสอ วจยชนเรยน

เปลยนคร อยใน Part ๒: Critical thinking about practice ของหนงสอ

Enhancing Practice through Classroom Research และเขยนโดย

Mairin Glenn ทงสองบท

ทจรงหนงสอ Enhancing Practice through Classroom Research

เดนเรองดวยการตงค�าถามเกยวกบตวครเอง เพอใหครไตรตรองสะทอนคด

อยางจรงจง อนจะน�าไปสการพฒนาตนเองทงภาคปฏบตและภาคความเขาใจ

ใหเปลยนแปลงในระดบรากฐาน (transform) ตวอยางค�าถาม เชน

ฉนมขอกงวลอะไรหรอ ท�าไมฉนจงสนใจในการปฏบตของตวฉนเอง

เสนทางสความเขาใจทครตองการไมไดเปนเสนตรง และ ไมราบเรยบ

๔ ท�าความเขาใจ วธปฏบตของตนเอง

วจยชนเรยนเปลยนคร 68

เตมไปดวยเรองราวทหากไมบนทกไว และไมน�ามาใครครวญสะทอนคดอยาง

จรงจง กจะผานเลยไปอยางไรคา แตหากร จกน�ามาสรางคณคาตอการ

เปลยนแปลงตนเอง เปลยนแปลงชนเรยนทตนสอน เปลยนแปลงวธพฒนา

ตวศษย เปลยนแปลงทฤษฎการศกษา และเปลยนแปลงระบบการศกษา

กจะเกดคณประโยชนตอสงคมอยางมหาศาล

สาระในตอนท ๔ นม ๓ ประการ

๑. บทบาทของการใครครวญสะทอนคดตอการวจยตนเอง

๒. บนทกการใครครวญสะทอนคด (reflective journal) ชวยเพมพลง

ของการใครครวญสะทอนคดอยางไร

๓. ความส�าคญของการคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking)

บทน�า

การวจยปฏบตการศกษาตนเองของครมเปาหมายหลก ๓ ประการ

คอ (๑) เปลยนแปลงวธปฏบตของคร (๒) เปลยนแปลงความเขาใจ

เกยวกบการปฏบตนน และ (๓) เพอสรางทฤษฎใหม โดยมจดเรมตน

ทขอวตกกงวล หรอเรองทคร “คางคาใจ” ทครน�ามาใครครวญ

สะทอนคดตอเนองสม�าเสมอ เพอน�าไปสโจทยวจย

การใครครวญสะทอนคดท�าในหลายบรบท ทงเมออยเงยบ ๆ คนเดยว

ท�ารวมกบเพอนคร เมอไดรบการกระตนหรอกระตกจากอาจารยทปรกษาหรอ

mentor และเมอไดอานเอกสารวชาการดานการศกษา ทกษะการใครครวญ

สะทอนคดทคร (และคนทตองการพฒนาตวเอง) พงฝก คอ การใครครวญ

สะทอนคดอยางลก (deep reflection) ค�าถามเรมตนอาจไดแก

วจยชนเรยนเปลยนคร69

• ท�าไมฉนจงคางคาใจกบเรองน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ท�าไมฉนจงท�าสงทฉนก�าลงท�าอย

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะท�าความเขาใจตองานของฉนใหดกวานไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฯลฯ

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 70

เสนทางการวจยทไมเปนเสนตรงและไมราบเรยบ

นคอค�าเตอนจากประสบการณจรงครงแลวครงเลาวาการวจยแบบ

“วจยปฏบตการ” (action research) ไมใชกจกรรมทด�าเนนการตามแบบแผน

ตายตว และไมสามารถก�าหนดแผนลวงหนาและด�าเนนการตามแผนอยาง

เครงครดได

เสนทางการวจยกอาจไมเปนไปตามขนตอนเรมตน กลางทาง และ

จดสนสด เพราะจดจบของโครงการอาจน�าไปสประเดนวจยใหม และการวจย

อาจไมไดเรมจากจดเรมตนโครงการ แตเรมทกลางทางแลวคอยยอนไปท

จดเรมตน ฯลฯ

การวจยมหลายชนหลายมตและถกทอกนทงอยางมแบบแผนและ

อยางยงเหยง การแกปญหาระหวางทางเปนเรองธรรมดาและบางครงการ

แกปญหานนเองกลายเปน “วธวทยาการวจย” (research methodology)

กลาวไดวาการวจยปฏบตการมลกษณะเปน “เกลยวสวาน” ทไมมจดจบ

ท�าไมฉนท�าสงทฉนท�าอย

ค�าถามงาย ๆ ตามชอหวขอขางบน เมอตองการหาค�าตอบอยางจรงจง

กลบหาไดไมงาย และอาจกลายเปนขอคางคาใจของครจ�านวนหนง ซงผเขยน

เปนคนหนงในจ�านวนนน ผมมความเหนวาใครกตามทหมนครนคดหาค�าตอบ

ตอค�าถามน จะมชวตการงานทกาวหนาเจรญรงเรอง

ตวอยางค�าถามทจ�าเพาะยงขน มดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร71

• ท�าไมฉนจงปฏบตอยางทท�าอยทกวนในชนเรยนทฉนสอน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ท�าไมฉนรสกคางคาใจตอบางประเดนของงาน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 72

คดใหลก ผเขยนใชวธเลาขนตอนการฝกคดใหลก (thinking critically) ของ

ตนเองระหวางท�าหนาทเปนครชนประถมในพนทหางไกลในสาธารณรฐ

ไอรแลนดของสหราชอาณาจกร และก�าลงสนใจใชเทคโนโลยดจตลชวย

การเรยนการสอน โดยมอาจารยทปรกษาชวยตงค�าถามเชง scaffolding ให

เชน การน�า CoP ไปไวบนพนทไซเบอรมประโยชนอยางไร ท�าไมเธอจง

ตองการสงเสรมใหคนอนแชรไอเดยกน

จากการฝกฝนบอย ๆ ในทสดผเขยน (Mairin Glenn) กตงค�าถาม

ไดคลอง โดยมค�าถามส�าคญ คอ ท�าไมฉนจงท�าสงทก�าลงท�าอย ท�าไมฉนจง

คางคาใจกบการใชเทคโนโลยชวยการสอนและการเรยน ท�าไมเรองนจง

มความส�าคญตอฉน สงทฉนท�าแตกตางจากทครโรงเรยนใกลเคยงท�า

อยางไรบาง

เครองมอชวยใหคดอยางลก ไดแก บนทกการสะทอนคด (reflective

journal) การอานเอกสารวชาการดานการศกษา การแลกเปลยนขอคดเหนกบ

เพอนคร เพอนนกวจย อาจารยทปรกษา และเพอนในวงอน ๆ ทเอาจรงเอาจง

หลงจากฝกคดใหลก ผเขยนกเขาใจวาการเปลยนแปลงวธปฏบต

การสอนในชนเรยนของตนเกดจากการเปลยนแปลงเชงลกทอธบายไมได

(tacit) แตตอมาอธบายไดชดเจนวาเกดจากคณคาดาน ontological และ

ดาน epistemological เชอมโยงกบการศกษาแบบ holistic และคอย ๆ เขาใจ

วาตนเองไดใชคณคาของความรกและเอออาทรในการสรางความเชอมโยง

กบผคนและสภาพแวดลอมของคนเหลานน

วจยชนเรยนเปลยนคร73

ผเขยนไดสรางความเชอมโยงระหวางชวตในหองเรยนกบชวตนอก

หองเรยน ระหวางนกเรยนกบตนเอง ระหวางโรงเรยนกบครอบครวและชมชน

โดยรอบ ระหวางโรงเรยนกบชมชนโลก ระหวางถอยค�าบอกธรรมชาต และ

ถอยค�าทบอกการเรยนรระหวางเดกกบผใหญและอน ๆ

กระบวนการข างต นได สร างการเปลยนแปลงแบบเกดจาก

ปญญาญาณ (intuitive change) ใหแกผ เขยน และน�าไปส ความรสก

คางคาใจของผเขยน

การใครครวญสะทอนคด (reflection)

วธใชการใครครวญสะทอนคดใหมพลงเรมจากการมสมดบนทก

reflection in action บนทกเรองราวและการสะทอนคดคราว ๆ เดยวนน

แลวคอยน�ามาอานทบทวนและไตรตรองสะทอนคดอยางละเอยด และมอง

จากหลากหลายมมในภายหลงเมอมโอกาส

เขาอางถงหนงสอ A Handbook of Reflective and Experiential

Learning : Theory and Practice. (๒๐๐๔) เขยนโดย Moon J. ทพฒนา

ตอจากบทความ Hatton N & Smith D (๑๙๙๕). Reflection in teacher

education : Towards definition and implementation. Teaching and

Teacher Education ๑๑ (๑): ๓๓-๔๙. January ๑๙๙๕ วาการใครครวญ

สะทอนคดอยางเปนระบบ ม ๔ ขนตอนดงน (๑) การเขยนบรรยาย

(descriptive writing) (๒) การเขยนบรรยายการสะทอนคด (descriptive

reflection) (๓) การสะทอนคดจากหลากหลายมม (dialogic reflection),

และ (๔) การสะทอนคดอยางลกซง (critical reflection)

วจยชนเรยนเปลยนคร 74

การใครครวญสะทอนคดใชเรองราวและขอมลทเกดขนจรงเปนขอมล

ส�าหรบน�ามาตความในกระบวนการสะทอนคด การเกบขอมลโดยตวครเอง

คนเดยวยอมไดขอมลและมมมองไมครบถวน จงมค�าแนะน�าใหเกบขอมล

ชนเรยน ดวยการบนทกวดทศน รวมทงการขอใหเพอนครชวยเขาไปสงเกต

ชนเรยนเปน feedback ใหแกตน ผมตกใจทขอความในหนงสอบอกวาการ

ขอใหเพอนครเขาสงเกตชนเรยนตองระมดระวงวาไดขออนมตตามขอก�าหนด

ทางจรยธรรมในหองเรยนทด�าเนนการตอเดก นนคอสถานการณในโลก

ตะวนตก แตกไมแนวาวฒนธรรมเนนปกปองสทธเดกแบบดงกลาวตอไปอาจ

ระบาดมาถงประเทศไทยกได

ใครครวญสะทอนคดอยางลกซง (critical reflection)

การใครครวญสะทอนคดอยางลกซง หมายถงการใหความหมายท

ลกซงกวางขวาง ตองการการคดอยางลกซง และหลากหลายแงมม ซงเปน

ทกษะทตองฝก

มคนท�าวจยตรวจสอบคณภาพของบนทกการสะทอนคดของคร

และพบวาสวนใหญไมลกซง ไมเปนผลของการสะทอนคดอยางลกซง คอ

เปนเพยงขอเขยนแกปญหาทว ๆ ไปในหองเรยน ขาดการไตรตรองใครครวญ

จบประเดนและตความอยางลกซง

วจยชนเรยนเปลยนคร75

การเขยนเอกสารการสะทอนคดควรมรปแบบโดยอาจเรมเขยนตามท

คนเคย หลงจากท�าไปไดไมกครงกจะพอจบภาพไดวาโครงสรางของการเขยน

ขอสะทอนคดทดในบรบทงานของตนควรเปนอยางไร หลกการทวไป คอ (๑)

เขยนระบสภาพปจจบนและบอกคณคาของงาน (๒) ระบปญหา (๓) ตงค�าถาม

วาท�าไมเรองนนจงส�าคญส�าหรบตน (๔) คดแบบขดคนลงไปใตเรองราวทเหน

โดยทวไป (๕) ระบวาตอไปจะปฏบตตางออกไปอยางไร ดวยเหตผลอะไร

ผ เขยนแนะน�าวาใหครอานขอเขยนสะทอนคดของตนเองอยาง

พนจพเคราะห และตงค�าถามวาตนเองจะหลกเลยงจากการท�างานแบบทท�าไป

เรอย ๆ โดยไมมการตงค�าถาม ไมมการใครครวญอยางจรงจงไดอยางไร ใหอาน

ทบทวน ขอเขยนสะทอนคดของตนเอง และตรวจสอบวามสมมตฐานแบบตน ๆ

หรอไมไดตรวจสอบใหชดเจนอยหรอไม และตนเองจะปรบปรงอยางไร

Praxis

ค�าวา praxis เมอเปดพจนานกรมกไดค�าแปลวา practice หรอการ

ปฏบต แตในทนเปนวสามานยนามหรอศพทเฉพาะ เสนอโดย Wilfred Carr

และ Stephen Kemmis (๑๙๘๖) ในหนงสอ Becoming Critical: Education,

Knowledge and Action Research. อานแลวผมตความวาเปนกระบวนการ

ตอเนองจากการสะทอนคด น�าไปปฏบตและผลการปฏบตปอนกลบมาเปลยน

ความรความเขาใจหรอทฤษฎทเรายดถอ ซงจะเปนทมาของทฤษฎทสรปจาก

การปฏบต

วจยชนเรยนเปลยนคร 76

แบบแผนทกอตวขน

การบนทกการใครครวญสะทอนคดของครจากงานอยางสม�าเสมอ

จะกอผลทสงเกตเหนเองวาเกดพฒนาการบางอยางขน มผ กลาววาการ

ใครครวญสะทอนคดจะชวยปลดปลอยครออกจากการท�างานประจ�าไปวน ๆ

ชวยใหเกดมมมองใหม ๆ และเกดความกระตอรอรนทจะท�างานในรป

แบบใหม ๆ ส�าหรบครทยงคนไมพบคณคาดาน epistemological และ

ดาน ontological ทตนยดถอ การเขยนบนทกการใครครวญสะทอนคด

ของตนจะชวยการคนพบ ครทคนพบคณคาทงสองดานนนของตนแลว

บนทกการสะทอนคดจะชวยบอกวาการปฏบตกบคณคาสอดคลองหรอ

ไปในทางเดยวกนหรอไม

เพอสงเสรมใหผลของการใครครวญสะทอนคดกอผลในทางปฏบต

ผเขยนแนะน�าใหตงค�าถามตอตนเองดงตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร77

• ท�าไมฉนจงปฏบตอยางทก�าลงปฏบตอย

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนไดคนพบประเดนทคางคาใจหรอสนใจแลว ท�าไมประเดนนจงม

ความส�าคญตอฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนตองการเปลยนวธปฏบตในเรอง ก เนองจาก (ใหเหตผล)

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนตองการท�าความเขาใจเรอง ข เนองจาก

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนคดวาเรอง ค ไมยตธรรม เพราะ (ใหเหตผล)

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 78

สสานเสวนา และแสวงหาขอวพากษ

ในการสะทอนคดอยางจรงจงเขมขนของครนน จะใหไดผลดตองการ

กลยาณมตรอยางนอย ๑ คนเปนเพอนคคดดวยกระบวนการสานเสวนา

(dialogue) กนอยางเอาจรงเอาจง ไมเกรงใจหรอเอาใจกน แตมความรกและ

ปรารถนาดและเคารพความเหนซงกนและกน สงทตองการ คอ ขอวพากษ

(critique) อยางสรางสรรค เพอใหตวครเองไดเหนมมมองทตาง หรอไดเหน

การมองตางมม หรอไดขยายมมมองเดม รวมทงชวยใหตวครผวจยไดหลด

ออกจากหลมพรางทางความคดทตนขดฝงตวเองอย ซงเปนสงทมคายงของ

การท�างานสรางสรรคหรองานวจย

การเสวนากบ “กลยาณมตรคใจ” (แตไมตามใจ) น ควรบอยพอสมควร

หากจ�าเปนควรเสวนากนผานระบบไอทได โดยทการสานเสวนาควรเนนตาม

รปแบบการสะทอนคด

ค�าถามทมประโยชนตอขนตอนน มดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร79

• ฉนจะก�าหนดตวบคคลจากเพอนหรอเพอนรวมงาน เพอขอใหเปน

กลยาณมตรชวยรบฟงแนวความคดทผดขนและใหขอคดเหนได

อยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะท�าอยางไรกลยาณมตรทเลอกจงจะรบฟงไอเดยทยงไมคอย

ชดเจนของฉนอยางเคารพและเหนใจ

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ท�าอยางไรฉนจงจะสามารถท�าใหกลยาณมตรกลาแสดงความ

ไมเหนดวยกบไอเดยของฉน และกลาใหค�าแนะน�าใหปรบปรง หรอ

ใหใชแนวทางทแตกตาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

“ใชความรสกอดอดขดของ

ในการท�าหนาทคร เปนพลงขบเคลอนการวจย

และการพฒนาตนเอง

”

วจยชนเรยนเปลยนคร81

ในงานวจยโดยทวไปขนตอนแสวงหาขอวพากษนท�าหลงงานวจย

เสรจ การตพมพเผยแพรมวตถประสงคเพอแสวงหาขอวพากษดงกลาว (โดย

จะมผอานเขยนจดหมายถงบรรณาธการ ใหขอมลและ/หรอความเหนโตแยง/

สนบสนน/เพมเตมจากรายงานผลการวจยของเรา) แตในการวจยแบบวจย

ปฏบตการเพอพฒนาผวจยเอง ขนตอนนเปนสวนหนงของงานวจย

ก�าหนดให “ฉน” อยในใจกลางของงานวจย

ยงกวาก�าหนดให “ฉน” อยในใจกลางของงานวจย แลวยงก�าหนดให

ใช “ความรสกของฉน” เปนศนยกลางการขบเคลอนงานวจย ซงตอกย�าวา

การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร มลกษณะจ�าเพาะทแตกตางจาก

งานวจยโดยทวไปแบบขวตรงกนขาม คอ การวจยปฏบตการศกษาตนเอง

ของคร ด�าเนนการอยกบความเปนอตนย (subjectivity) หรอความรสกนกคด

ของตนเอง ใชความรสกอดอดขดของในการท�าหนาทครเปนพลงขบเคลอน

การวจยและการพฒนาตนเอง

เขาบอกวาการวจยนจะมพลงได ตวละคร คอ “ตวฉน” ตองเสมอนม

ชวตและโลดแลนอยในจกรวาล โลก และพนททางสงคม “ฉน” เปนตวเอก

ของละครแหงการเปลยนแปลง “ตวฉน” เพอเปลยนแปลงจกรวาลหองเรยน

และการเรยนรของศษย

ผมตความวานคอการวจยทเปนกลไกของ “การเรยนรสการเปลยนแปลง”

(transformative learning) ของตวครเองรปแบบหนงทหนงสอ เรยนรสการ

เปลยนแปลง (๒๕๕๘) (๑) ไมไดระบไว

วจยชนเรยนเปลยนคร 82

ผมตความตอวานคอรปแบบหนงททรงพลงยงของกลไกพฒนาคร

(professional development) นาจะทรงพลงกวาวธการทกระทรวงศกษาธการ

ของเราใชอยในปจจบนอยางเทยบกนไมตด

ทส�าคญยง คอ วธการตามทเสนอในบนทกชดนจะพฒนาครส

“ส�านกใหม” ของความเปนคร

ส�านกใหม ส�านกใหม (ของคร) เรมจากส�านกรบร และมมมองใหมเกยวกบ

เรองรอบตวทชดเจน แหลมคม และเหนความเชอมโยง เกดส�านกของ

“จตใหญ” ทตรงกนขามกบ “จตเลก” เหนแตเรองราวทเกยวของกบ

ผลประโยชนของตน และ “ดนแดนแหงความสะดวกสบาย” (comfort zone)

ของตนเอง ในเรองใกลตวทสด คอ การท�าหนาทครในหองเรยน ในชวต

ประจ�าวน และในปฏสมพนธกบคนรอบตว

ส�านกใหมอกดานหนงเปนดานในของตนเอง เขาใจความรสกนกคด

ทสมพนธกบพฤตกรรมของตนเอง เขาใจความรสกขดแยงภายในตนเอง และ

สาเหตของความรสกไมสบายใจนน รวมทงไดทดลองด�าเนนการแกไขและ

เหนวาก�าลงคนพบทางออกทไดผลจรงจง

ค�าถามทแนะน�า เพอการกอเกดส�านกใหม มดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร83

• ฉนพฒนาส�านกร ทคมชดของตวฉนเอง ในเรองของตวเองดาน ความตองการ จดแขง และจดออนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนพฒนาส�านกรทคมชดของตวฉนเองในเรองของเพอนรวมงาน และของนกเรยนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนไดใหโอกาสคนเหลานนไดพดแสดงความคดเหนอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนไดแสดงใหเหนวาไดรบฟงอยางตงใจและอยางเคารพความคดเหน ไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะแสดงใหเหนไดอยางไรวาฉนมปฏสมพนธตอทกคนอยาง เทาเทยมกน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะสรางบรรยากาศในหองเรยนทสงบยงขนและมความเอออาทร ยงขนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะมทางรบรปจจยในงานประจ�าวนของฉนทเปนอปสรรคตอ การเรยนรของนกเรยนบางคนไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 84

การอาน

การอานเปนเครองมอส�าคญของการวจยเพอเปลยนแปลงตนเอง

ผเขยนเลาความสนใจของตนเองในเรองไอทดานการศกษา ซงเมออานเอกสาร

วชาการดานน กน�าไปสเรองอน ๆ ทสนใจ เชน เรอง holistic education และ

เรอง spirituality in education เปนตน

การอานมสองแนวทางคออานเพอท�าความเขาใจแนวกวางและ

เชอมโยงกบอานเพอเจาะลกในบางเรอง

การอานชวยใหไดฝกคดอยางลกซงจรงจง และฝกการตงค�าถาม

ผ เขยนไดฝกตงค�าถามเกยวกบอ�านาจและความไมเทาเทยมกนทางการ

ศกษาทซอนอยในงานของตน รวมทงไดตงค�าถามเกยวกบวธจดการเรยน

การสอนของตน

คณประโยชนของการอานอกอยางหนง คอ มโอกาสไดมความเหนแยง

“ผร ” หรอ “ผเชยวชาญ” ซงเรองนผมชอบมากและเหนตางจากผเขยนวา

กลไกสสนามฝกความเหนแยงตอ “ยกษใหญในวงการ” ทดทสดไมใชการอาน

แตคอการปฏบตแลวไตรตรองสะทอนคดอยางจรงจง เราจะพบวา “ยกษใหญ

ในวงการ” ไมมประสบการณตามบรบทจ�าเพาะของเรา ทฤษฎของเขาจง

ไมครบถวนหรอไมเพยงพอทจะอธบายสงทเกดขนในชนเรยนตามบรบท

จ�าเพาะของเรา

เขาแนะน�าเวบไซต http://www.actionresearch.net และ http://www.

jeanmcniff.com ส�าหรบอานและคนควาความรเกยวกบ action research

โวมทงวารสาร Educational Action Research โดยมค�าถามทแนะน�าดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร85

• ฉนจะหาหนงสอและวารสารเกยวกบเรองทฉนสนใจไดทไหน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะหาแหลงเอกสารวชาการนอกสาขาทฉนสนใจ แตจะชวยขยาย

โลกทศนของฉน ไดทไหน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะหาหนงสอ วารสาร และเวบไซต ทจะชวยใหความรเกยวกบ

action research ไดทไหน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

“สภาวะความขดแยงในใจจากทฤษฎกบปฏบตไมตรงกนเชนนแหละเปนปยอยางดส�าหรบการวจยปฏบตการเพอเปลยนตวเอง

”

วจยชนเรยนเปลยนคร87

ตอนท ๕ คดอยางลกซงเกยวกบการจดการเรยนร น ตความ

จากบทท ๔ Thinking critically about educational practices เขยนโดย

Mairin Glenn

ตอนท ๕ นเปนเรองรายละเอยดเกยวกบ epistemological values

ซงจะเปนตวก�าหนดหวขอการวจย การท�าวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร

โดยสาระในตอนนม ๔ ประเดนหลก คอ (๑) epistemology (๒) ความขดแยง

ทมชวต (๓) การเรยนรแนววพากษ(๔) ใชค�าถาม “ท�าไมฉนจงสนใจ” เปน

จดเรมตน

ปฏบตบนฐานคณคา

มนษยเรายอมมหลกยดดานคณคาในการด�ารงชวต ครยอมมหลกยด

๕ คดอยางลกซงเกยวกบ การจดการเรยนร

วจยชนเรยนเปลยนคร 88

เรองคณคาดานการศกษา คณคานเปนตวก�าหนดพฤตกรรมในชนเรยนของ

ครเปนตวก�าหนดปฏสมพนธระหวางตวครกบนกเรยน และปฏสมพนธกบ

เพอนคร และทส�าคญยงเปนตวก�าหนดหวขอและวธวทยาการวจย เพราะวา

เมอครใครครวญสะทอนคดอยางจรงจงในสงทตนปฏบตเทยบกบระบบ

คณคาทตนยดถอ กอาจพบความไมสอดคลองกนเปนตวกอความรสก

อดอดขดของในใจมาเปนเวลานาน

วงการศกษาเคยเชอวาระบบการศกษาไมเกยวของกบระบบคณคา

ในสงคม และในตวบคคล ผทาทายความเชอนคอ Jack Whitehead (๑๙๘๙

- www.actionresearch.net/writings/jack/jwchptroutledge150507.htm)

ทอธบายวาระบบคณคาทครยดถอก�าหนดการปฏบตของคร โดยทในบนทก

ตอนท ๓ และ ๔ ไดเสนอเรองคณคาดานปฏสมพนธระหวางตวครกนนกเรยน

เพอนครและคนอน ๆ (ontological values) ในตอนนจะกลาวถงคณคาดาน

ความร การสรางความร และเรยนร (epistemological values)

จดยนดาน epistemological ของผเขยน

ผเขยนเลาความเชอและจดยนเกยวกบความร การสรางความร และ

การเรยนรของตนสมยเรมเปนครใหม ๆ เมอสสบปมาแลววาตนมองความร

เปนสงของทสามารถถายทอดหรอหยบยนได จาก “ผร” ส “ผไมร” ซงก�าหนด

ใหปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยนอยในลกษณะ “ผหยบยน” กบ “ผรบ”

ซงเปนความสมพนธเชงอ�านาจ และการม “พระคณ” ตอผรบ รวมทงมอง

นกเรยนเปน “ผรอรบการหยบยน” มองการเรยนรเปนการรอรบ (passive)

วจยชนเรยนเปลยนคร89

สงทผ เขยนท�าในฐานะคร คอ สอนตามทก�าหนดในหลกสตร และ

กรอกสมดคมอสอนใหครบถวน

แตจดยนและคณคาเหลานของผ เขยนคอย ๆ เปลยนไปตาม

ประสบการณตรง การอานเอกสารวชาการ และการศกษาตอ ตวอยาง

เอกสารส�าคญ เชน แนวความคดของ Lev Vygotsky, David Bohm เวลาน

ผเขยนมองความร การสรางความร และการเรยนรแตกตางไปจากเดมโดย

สนเชง มองความรวาเปนสงทสรางขนในกระบวนการทท�าใหเกดการผดบงเกด

(emergent) คลายมชวต (organic) และไมเปนสงของทจบตองได รวมทง

การเรยนรกไมไดเกดจากการถายทอดความร แตเกดจากปฏสมพนธระหวางคน

เกดจากการเสวนาโตตอบกน (dialogical) ท�าใหเกด “สายธารแหงความหมาย”

ทไหลไปมาระหวางคน และท�าใหเกด “ความรความเขาใจ” ขนในตวบคคล

การแสดงบทบาทในหนาทครของผเขยนกเปลยนไป โดยพยายามจดการเรยน

การสอนแบบ “เรยนร องครวม” (holistic) เรยนแบบเนนความเชอมโยง

(interconnectedness) และเนนบรบท (context)

การ เป ลยนแปลงรปแบบการจดการ เรยนการสอนน ท� า ให

บรรยากาศในชนเรยนเปลยนไป ทงครและศษยกลายเปนทง “ผสอน” และ

“ผเรยน” ไปพรอม ๆ กน ผานกระบวนการสานเสวนา (dialogue) ในชนเรยน

ซงเปนกระบวนการทชวยใหทกคนทเขารวมเตบโตขนหรอเกดการเรยนร

กระบวนการเปลยนแปลงนเกดขนพรอม ๆ กนกบทผเขยนท�างานเปนนกวจย

ปฏบตการ จงไมแนใจวาการเปลยนแปลงทางความคดและการปฏบตน

เกดจากการเปนนกวจยปฏบตการ หรอการเปนนกวจยปฏบตการเปนผล

จากการเปลยนแปลงความคดและการปฏบต

วจยชนเรยนเปลยนคร 90

ผมขอแสดงความเหนสวนตววาการ (เปลยนแปลงการ) ปฏบตพรอม ๆ

กนกบการใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง เสรมดวยการอานเอกสาร วชาการ

ทเสนอมมมองหรอทฤษฎใหม และมกลยาณมตรชวยเอออ�านวยการใครครวญ

สะทอนคด จะน�าไปสการเปลยนแปลงความคด ซงจะหมนวนไปหนนการ

เปลยนวธปฏบตเปนวงจรไมรจบ ซงตรงกบ praxis ทกลาวถงในบนทกท ๔

ในความคดแบบ “ซบซอนและปรบตว” (complex-adaptive) เชนน

การแยกเหต - ผลท�าไดไมชดเจน

ประสบการณการมชวตทเตมไปดวยความขดแยงในใจ (contradiction)

แนวคดประสบการณการมชวตทเตมไปดวยความขดแยงในใจ

(experiencing oneself as a living contradiction) ทเกดจากผนนม

ความเชอหรอคณคาในใจอยางหนง แตปฏบตงานในชวตประจ�าวนไปใน

แนวทางทแตกตางจากความเชอหรอคณคานน หรอกลาวงาย ๆ วาเปนชวต

ทคดอยางหนงแตท�าอกอยางหนง บอกวาสภาวะความขดแยงในใจจากทฤษฎ

กบปฏบตไมตรงกนเชนนแหละ เปนปยอยางดส�าหรบการวจยปฏบตการเพอ

เปลยนตวเอง เพราะในสภาพความอดอดใจจะเกดค�าถาม เชน ฉนจะปรบปรง

วธปฏบตของฉนไดอยางไร ฉนจะพฒนาความเขาใจตองานของฉนไดอยางไร

ท�าไมฉนจงตองเอาใจใสประเดนนของงาน

จะเหนวา “ความขดแยงในใจ” ไมจ�าเปนจะตองเปนของไมด

แตสามารถมองเปนโอกาสเรยนรและพฒนาได เพราะมนน�าไปสการตงค�าถาม

และการตงค�าถามคอจดเรมตนของการวจย

วจยชนเรยนเปลยนคร91

ความร สกขดแยงยงรนแรงอาจยงเปนพลงสงใหเกดงานวจยท

ทรงคณคาสงขน หรอหากเปน การท�าวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร

จะยงเกดพลงสการเปลยนแปลงตนเองไดงายหรอสะดวกขน ผเขยนเลาวา

เมอตนเองเขาใจวาตนเองมความขดแยงในใจรนแรง กเรมเขาใจวาความเชอ

ของตนเรองคณคาของการศกษาในดานความเอออาทร (care) และความ

เคารพความเปนมนษยของผคน ไมตรงกบทตนปฏบตอยในการท�าหนาทคร

คณคาภายในใจของผเขยนไมตรงกนกบความคาดหวงจากระบบการศกษา

ทหวงใหครสอนใหครบตามต�าราทก�าหนดเปนส�าคญ โดยทตนเองไดปฏบต

ตามแนวทางดงกลาวเปนเวลาเกอบ ๒๐ ป โดยในปหลง ๆ คอยสะสม

ความรสกขดแยงมากขน ๆ

ในทามกลางความอดอดนเองผ เขยนไดรเรมการใชมลตมเดย

และดจทลเทคโนโลยใหนกเรยนไดสอสารกบเพอนนกเรยนในชนอน และ

ตนเองสอสารกบเพอนครโดยใชเวบเพจและอเมล เนนทการเรยนรสภาพ

แวดลอมทางธรรมชาต โดยทตอนนนตนเองยงไมแกกลาพอทจะตงค�าถาม

ท�าไมฉนจงสอนแบบน แตในทางปฏบตตนเองกไดท�าใหวธปฏบตกบความเชอ

เขามาใกลกนมากขน แตเปนการเปลยนแปลงในระดบทตนเองอธบายไมได

(tacit) ซงผมตความวาผเขยนเกด “ความรฝงลก” (tacit knowledge) ดาน

วธการสอนแบบนกเรยนเปนศนยกลาง

ในขนตอนเรมเปลยนวธปฏบตเช นนผ เขยนแนะน�าค�าถามเพอ

การใครครวญสะทอนคดตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร 92

• คณคาทางการศกษาแบบไหนทฉนสามารถเชอมโยงกบความเชอ

ดาน ontological และ epistemological ของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ประเดนของการท�าหนาทครของฉนประเดนใดบางทไมตรงกบคณคา

ประจ�าใจของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะท�าอยางไรไดบางเพอปรบปรงการท�างานเหลานน หรอเพอ

ท�าความเขาใจวธท�างานเหลานนใหชดเจนขน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• การเขยนบนทกจะชวยใหการมชวตทมความขดแยงในใจของฉนม

คณคายงขน ไดอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร93

วงจรสะทอนคดจากการปฏบตสการปฏบต

นคอวงจรการเรยนร จากการปฏบตเพอสราง “ความรแจงชด”

(explicit knowledge) จาก “ความรฝงลก” (tacit knowledge) หรอกลาวใหม

วาเปนกระบวนการพฒนาความร จากความรทอธบายไมได (แตท�าได)

เปนความรททงท�าไดและอธบายได

ประเดนส�าหรบใครครวญสะทอนคดอยางจรงจงอาจเรมจากประเดน

อดอดทไมใชเรองใหญนก เชน นกเรยน (บางคน) ไมสงการบาน นกเรยน

ไมพดแลกเปลยนขอคดเหนในชนเรยน นกเรยนมกรยามารยาทไมด นกเรยน

มสมาธสน ครมศษยคนโปรด เปนตน

ถงตอนนครไดเพมบทบาทเปน “นกวจย” ดวย เรมโดยครตงค�าถาม

วาท�าไมประเดนนน ๆ เปนเรองส�าคญส�าหรบตน และเพงมองการปฏบตของ

ตนในเรองนนผาน “แวน” คณคาดาน ontological และ “แวน” คณคาดาน

epistemological และพบวาตนมขอขดแยงในใจเกยวกบวธปฏบตไมตรงกบ

ความเชอลก ๆ ในใจเกยวกบเรองนน

ครพงใชการบนทกเชงสะทอนคด (reflective journal) ชวยยกระดบ

ความชดเจน รวมทงคดเชอมไปสการคดหาวธปรบปรงเปลยนแปลงเพอพฒนา

วธปฏบต และยกระดบความเขาใจของตนเองสการพฒนาแผนปฏบต น�าไป

ปฏบตและสงเกตผล น�ามาใครครวญสะทอนคดอยางจรงจงตอเนองเปนวงจร

น�าไปสผลพฒนาการปฏบตและพฒนาทฤษฎทางการศกษา

วจยชนเรยนเปลยนคร 94

นคอรปแบบหนงของ การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร โดยท

ทฤษฎใหมจะคอย ๆ เผยตวออกมาเองในวงจรสะทอนคดจากการปฏบตส

การปฏบต

ตามปกตเมอคนเรามความรสกอดอดขดของกบวธท�างานของตน

และมการใครครวญสะทอนคดดวยตนเองอยางจรงจง การอานเอกสารวชาการ

ทเกยวของและการเสวนาแลกเปลยนกบกลยาณมตร การเปลยนแปลงจะ

เรมเกดขนเองโดยไมรตว

ในขนตอนของการคด การใครครวญสะทอนคด การวางแผน

การปฏบต และวนกลบไปใครครวญสะทอนคดอกเปนวงจรตอเนอง ความคด

อาจเปลยนไปหรอใจอาจเปดรบความคดหรอวธปฏบตใหม ๆ และอาจ

น�าไปส การมองโลกดวยมมมองใหม โลกทศนใหมนคอรปแบบหนงของ

“การเรยนรใหม” ซงอาจชวยเผยวธการใหมทจะชวยพฒนาการปฏบต หรอ

โลกทศนใหมอาจชวยเผยมมมองของตนเองวาดวยความสมพนธระหวาง

ตนเองกบผอน (ontological values) หรอมมมองดานความรและการเรยนร

(epistemological values) และอาจมผลกระทบตอความมงมนของตนเอง

ดาน ontological และดาน epistemological

ถงขนตอนนครนกวจยจะตงค�าถาม ท�าไมฉนจงเอาใจใสเรองน ท�าไม

ฉนจงท�าอยางทฉนท�า ท�าไมฉนพงความสนใจไปทประเดนน ฯลฯ โดยตองไม

ลมวา “ตวฉน” คอ ศนยกลางของการวจย ประเดนความสนใจคอเรอง

นกเรยน แตหวใจของการวจยคอตนเอง ในเรองความเชอมโยงกบศษย

เจตคตตอศษย ความคาดหวงตอศษย ฯลฯ

วจยชนเรยนเปลยนคร95

หลกการส�าคญ คอ หากทานตองการเปลยนแปลงวธปฏบตของ

ตนเอง การเปลยนแปลงทยงยนตองเรมทตนเอง (ไมใชระบบ ผบรหาร

หนวยเหนอ หรอกฎหมาย ฯลฯ) นกวจยใน การวจยปฏบตการศกษาตนเอง

ของคร ตองสมาทาน “วธคดแบบคนใน” (internal mode of thinking) ซง

แตกตาง จากวธคดของนกวจยโดยทวไป ทใช “วธคดแบบคนนอก” (external

mode of thinking) การวจยปฏบตการศกษาตนเองของคร เปนการวจยตวคร

และวธคดของครผวจย

ส�ารวจการศกษาแนววพากษ (critical pedagogy)

ปญหาลก ๆ ของการศกษาม ๒ ระดบ คอ ระดบการจดการเรยน

การสอนกบระดบระบบสงคมท “นกการศกษาแนววพากษ” (critical

pedagogy) ระบวามาจากปจจยเชงอ�านาจในการจดระบบการศกษา

นกการศกษาแนววพากษทมชอเสยงทสด คอ เปาโล แฟร (Paolo

Freire) นกการศกษาและนกปรชญาชาวบราซล ผเขยนหนงสอ Pedagogy

of the Oppressed (๑๙๖๘) ซงไดรบการแปลเปนภาษาไทยในชอวา

การศกษาของผถกกดข นอกจากนนกม Maxine Greene, Henry Giroux,

Bell Hooks, Peter McLaren, Noam Chomsky

วจยชนเรยนเปลยนคร 96

ระบบการศกษาไมไดอยในสภาพ “เปนกลางทางคณคา” แตอย

ภายใตระบบอ�านาจ วฒนธรรม และการกดขในสงคม เราสามารถตงค�าถาม

วามการสรางความรและเผยแพรความร เพออะไร เพอประโยชนของใคร

เพอการยดครองอ�านาจของคนบางกลม หรอเพอปลดปลอยผคนออกจาก

พนธนาการ และอาจตงค�าถามตอมาไดอกวาการศกษาเพอสงคมทดกวา

คออะไร เปนอยางไร

จ�าไดวาผมอานหนงสอกลมนเมอกวาสสบปมาแลว ภายใตกระแส

การเคลอนไหวของคนหนมสาวและปญญาชนเพอสงคม บดนไดอานหนงสอ

Enhancing Practice through Classroom Research ภายใตกระแสการ

ปฏรปการศกษาเพอเผชญสงคมในศตวรรษท ๒๑ แมบรบทและกระแสจะ

เปลยนแปลงไป แตผมกยงคดวาสวนแกนของการศกษาไมนาจะเปลยนแปลง

คอ เพอหนนใหปจเจกบคคลบรรลมตของความเปนมนษยสงสดตามศกยภาพ

ของตน โดยเปาหมายปลดปลอยอสรภาพเปนเปาหมายทบรณาการอยในนน

การศกษาทแทไมวาในยคสมยใดตองเปนการศกษาเพอการปลดปลอย

ไมใชการศกษาเพอครอบง�า

การศกษาตองไม “สอนใหเชอง วาตามกน” แต “สอนใหเปนตวของ

ตวเอง มความคดเปนของตวเอง” ซงตรงกบหลกการการศกษาแหงศตวรรษท ๒๑

ผเขยนเลาประสบการณตรงทตนบนทกไวใน reflective journal

ของตนในป ค.ศ. ๒๐๐๔ เกยวกบเดกชายแพตทเปนเดกนารก ขยนขนแขง

และชอบชวยเหลองานรกษาความสะอาดเปนระเบยบเรยบรอยของชนเรยน

แต “เรยนไมเกง” ผลสอบออกมาทไรไดคะแนนต�าทกครง สวนทางกบ

พฤตกรรมการเรยนและพฤตกรรมสวนตว ทง ๆ ทตงใจเรยนและขยน

วจยชนเรยนเปลยนคร97

นคอตวอยางของเดกทไมถนดดานภาษาและคณตศาสตรทเปน

เปาหมายหลกของระบบการศกษาในปจจบน และเปนดชนทระบบการศกษา

เลอกส�าหรบวดผล สวนของการเรยนร อน ๆ นอกเหนอจากภาษาและ

คณตศาสตรไมอยในเกณฑวดผล แพตจงอยในฐานะเดกเรยนออน ทง ๆ ท

เขาเรยนรมตดานบคลกหรอคณลกษณะและสมรรถนะดานในไดดกวาเดก

นกเรยนคนอน ๆ โดยเฉลย

ผเขยนไดใครครวญสะทอนคดกรณเดกชายแพต และอานทบทวนเรอง

การศกษาเชงวพากษ และเชอมโยงเขากบการปฏบตของตนเอง สะทอนคด

แบบเอาตนเองออกไปจากงานประจ�า ออกไปจากระบบการจดการเรยนรท

คนชน เพอท�าความเขาใจวาตนก�าลงท�าอะไรอย

ค�าตอบ คอ ผเขยนก�าลงเปนสวนหนงของ “การศกษาของผถกกดข”

ดช.แพตเปนคนหนงในกลมผถกกดขโดยระบบการศกษาปจจบน หากเรา

สะทอนคดกลบเขาไปในชนเรยนของไทย เราจะพบเดก “ผถกกดข” จ�านวน

มาก เพราะระบบการศกษาทใชอยคบแคบ ไมเปดกวางใหเดกทมธรรมชาต

แตกตางไดมโอกาสไดรบการยอมรบ มศกดศร และรสกวาตนมโอกาสพฒนา

จากจดแขงทตนม

วจยชนเรยนเปลยนคร 98

นกการศกษาแนววพากษ เนนการเอออ�านาจ (empower) แก

ผ ไรอ�านาจ (powerless) และด�าเนนการเปลยนแปลงสภาพกดขทด�ารง

ความไมเปนธรรมและไมเทาเทยม ดงนนหนาทอยางหนงของการศกษาแนว

วพากษคอ วพากษ เปดโปง และทาทาย วธการทโรงเรยนในปจจบนใชและ

มผลตอชวตทางการเมองและวฒนธรรมของนกเรยน โปรดสงเกตวาเดกกม

“ชวตทางการเมอง” โดยรอบตวเขานะครบ เหนไดจาก “คานยมทางการ

ศกษา” ทเอยงขางเดกเกงดานภาษาและคณตศาสตร ละเลยการใหคณคา

ตอความสามารถพเศษแบบท ดช.แพตม

การใครครวญสะทอนคดหาขอขดแยงในใจจากการปฏบตของตวคร

จะไมสามารถคนพบขอขดแยงเชงการศกษาเชงวพากษได หากครใชวธการ

สะทอนคดแบบทเจาะลกเขาไปในการจดการเรยนการสอนของตนเทานน

ไมใครครวญสะทอนคดเขาไปส ประเดนดานอ�านาจและวฒนธรรมใน

ระบบการศกษาภาพใหญทเปนการศกษาแหงการกดข หรอการศกษาแนว

อ�านาจนยม

Noam Chomsky ในหนงสอ Chomsky on Miseducation (๒๐๐๔)

กลาววา ความพยายามควบคมความคดของคนในสงคมผานการศกษาไมได

อยในระบบการศกษาเทานน แตเรมตงแตเดกยงมอายนอย ๆ ผาน กระบวนการ

ทางสงคมผานการอบรมใหเดกไมมความคดอสระ เพอใหเปนเดกวานอน

สอนงาย และโรงเรยนกเปนกลไกหนงของกระบวนการทางสงคมน โดยม

เปาหมาย เพอไมใหตงค�าถามตอเรองส�าคญ ๆ ทมผลโดยตรงตอตนเองและ

คนอน ๆ

วจยชนเรยนเปลยนคร99

ผเขยนแนะน�าค�าถามตอไปนเพอการใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง

• ท�าไมฉนจงของใจผลการเรยนรของนกเรยนบางคนในระบบการศกษา

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนทกทายนกเรยนทกคนทพบหรอไม เพราะอะไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนยกยองนกเรยนทเรยนดมากกวานกเรยนคนอน ๆ หรอไม การท�าเชนนมความหมายอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนใหโอกาสนกเรยนชายพด มากกวาใหนกเรยนหญงพด หรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนรบฟงนกเรยนฐานะดมากกวานกเรยนคนอน ๆ หรอไม หากใช เปนเพราะอะไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ] • ฉนจะมสตอยกบตวตนและวญญาณความเปนคร เพอท�าความ เขาใจวธสอน ไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 100

โมเดลชวยส�ารวจค�าถาม ท�าไมฉนจงรสกอดอดขดของ

โมเดล ๙ ขนตอนขางลาง สามารถใชเปนแนวทางชวยส�ารวจวาท�าไม

ฉนจงรสกอดอดขดของหรอกงวลใจ โดยโมเดลนเปนเพยงตวอยาง เมอใช

โมเดลนจนช�านาญ ครอาจละบางขนตอนหรอเพมอกบางขนตอนกได โดยท

บางขนตอนอาจน�าไปสอกขนตอนหนง หรอบางขนตอนมความสมพนธกน

คลาย ๆ เปนสวนหนงของภาพตอ (jigsaw)

หลงจากใชโมเดลนไปสกสองสามรอบ อาจพบวาความคดของตน

เปลยนไปแสดงวาทานไดเรยนร และการเรยนรนนท�าใหความคดเปลยนไป

วจยชนเรยนเปลยนคร101

ด�าเนนการปรบปรง ในฐานะครผสอนและเปนนกวจยในคราวเดยวกน ฉนด�าเนนการ

ปรบปรงตนเอง มเปาหมายเพอพฒนาการสอนหรอเพอเขาใจวธการสอน

เพมขน ในขนตอนการวจย ฉนจะสรางความรใหมหรอทฤษฎใหม ฉนอาจ

ท�าใหเพอนครพฒนาตนเองและอาจกอผลพฒนาการทางสงคมในวงกวาง

คดถงคณคาทยดถอ ฉนตองตระหนกอยเสมอวาคณคาดาน ontological และดาน

epistemological ของตนเปนอยางไร ในชนแรกฉนอาจยงมองเหนไมชด

แตมนจะคอย ๆ ชดขน คณคานจะชกน�าไปสวธทฉนใชสอนและเรยนร งานท

ท�าทกวนเปนผลจากคณคา คณคาเหลานเปนตวชน�าการเดนทางผานความ

รสกขดแยงภายในตนเอง เมอฉนท�างานวจย คณคาเหลานจะชวยชน�าวธวทยา

ทฉนเลอกใช

ท�าไมฉนจงท�าอยางทท�า ฉนใครครวญสะทอนคดอยางจรงจงเรองงานประจ�าวน ถามตนเอง

วางานเหลานมคณคาสงหรอไม กอการเรยนรตอนกเรยนอยางดพอหรอไม

หรอฉนตกเปนเหยอของความคดตน ๆ ฉนปฏบตตอผอนอยางเหมาะสมและ

ยตธรรมหรอไม ฉนพยายามไตรตรองหาทางปรบปรงงานหรอไม

วจยชนเรยนเปลยนคร 102

แชรความคด

เมอเขาสกระบวนการน ฉนอาจพฒนาแนวคดใหมหรอเปลยนความ

คดและความเขาใจ เมอความคดพฒนาขน ฉนตองการการแชรความคดโดย

การสานเสวนากบผอน เพอชวยใหตนเองคดชดขนหรอเขาใจชดเจนยงขน

กระบวนการสานเสวนาอยางเคารพผอนแตเปนกระบวนการทเอาจรงเอาจง

ชวยใหฉนเกดความคดใหม ๆ

บนทก reflective journal

การเขยน reflective journal เกยวกบงานชวยใหฉนไดทบทวน

ประเดนส�าคญทเกดขนในการท�างาน ไดบนทกการคดใครครวญอยางจรงจง

ตอประเดนนน ๆ และวางแผนปฏบต บนทกการไตรตรองสะทอนคดอาจ

ชกน�าฉนไปสโครงการวจยปฏบตการ

อานเอกสารวชาการอยางกวางขวาง

เมอฉนอานเอกสารวชาการอยางกวางขวางและสม�าเสมอ ฉนเกด

ความเขาใจทลกขนตอประเดนทฉนใหความส�าคญ ฉนอานเอกสารในสาขา

วชาใกลเคยงเพอขยายความคดของตนเองใหกวางขน อานแนวคดทเพงตพมพ

เกยวกบการศกษาตวเอง (self-study) วธการใครครวญสะทอนคด และ living

theory เพอตดตามเรองการวจยปฏบตการใหทนสมยทสด

วจยชนเรยนเปลยนคร103

อยกบความขดแยง

ฉนสนใจเรองความขดแยงภายในตนเองเปนพเศษ เมอไรกตามทฉน

พยายามท�าความเขาใจวาท�าไมจงของใจงานบางเรอง ฉนจะเตอนตนเองวา

คณคาดานการศกษาของตนคออะไร ฉนพบวาเมอฉนมองประเดนทตนเอง

อดอดขดของผาน “แวน” คณคาทตนยดถอ ฉนจะคนพบประเดนทฉนไมได

ปฏบตตามคณคานน ฉนคนพบความขดแยงภายในตนปรากฏการณน

ไมเพยงบอกวาท�าไมฉนจงสนใจบางประเดนของการท�าหนาทคร แตยง

คอย ๆ น�าไปสโครงการวจยอกดวย

เชอมโยงกบการศกษาแนววพากษ

เมอผเขยนใครครวญเรองงานและประเดนทของใจ โดยเฉพาะเมอ

ด�ารงความเปนผมความรสกขดแยงภายในตนเอง ผเขยนร�าลกถงขอความ

ในหนงสอ Pedagogy of the Oppressed (๑๙๖๘) ของ เปาโล แฟร และ

เตอนตนเองวาอยาจ�ากดค�าถามอยเพยงดานเทคนควธสอนและวธปฏบต

งานเทานน ตองค�านงถงประเดนดานอ�านาจ การกดข และวฒนธรรมใน

หลากหลายมมของการศกษาดวย

วจยชนเรยนเปลยนคร 104

“ฉน” เปนศนยกลางของการวจย

ในการท�า การวจยปฏบตการศกษาตนเอง ผเขยนพงเปาทตนเอง

และการพฒนาตนเองเชอมโยงกบผอน เมอไรกตามทผเขยนโฟกสความคดท

ตนเองจะเปนการคดถงตนเองในทามกลางผอนเสมอ ในฐานะคร ผเขยนมง

โฟกสทวธการสรางบรรยากาศการเรยนรในชนเรยนทเทาเทยมกนมากขน

และกระตนการเรยนรมากขน รวมทงหาวธสงเสรมนกเรยนใหค�านงถงสงคม

และโลก รวมทงธรรมชาตรอบตว โปรดสงเกตวา การวจยปฏบตการศกษา

ตนเอง น แตกตางแบบตรงกนขามกบการวจยในลกษณะทการวจยโดยทวไป

ผวจยเปน “คนนอก” แตใน การวจยปฏบตการศกษาตนเอง ผวจยคอตวเอง

นกวจยศกษาตนเอง

“การท�างานวจยปฏบตการเปนกระบวนการ unlearn

และ relearn ไปในตวหรอกลาวใหมวาเปน

transformative learning นนเอง

”

วจยชนเรยนเปลยนคร107

ตอนท ๖ เสนอสถานการณทเกดขนและด�าเนนตอเนอง น

ตความจากบทท ๕ How do I show the situation as it is and as it evolves

ซงเปนบทแรกของ Part ๓: What to do about the questions identified ?

เขยนโดย Caitriona McDonagh, Learning Support and Resource

Teacher, Rush National School, Co. Dublin, Ireland

สาระหลกของตอนท ๖ น ม ๓ ประการ คอ

• แนวทางคดแผนวจยและการท�าใหงานวจยส�าเรจ ผานวงจร ๕

ขนตอน คอ การท�ากจกรรม, การใครครวญสะทอนคด, การเรยนร, การประเมน

และการวางแผนด�าเนนการตอไป

• วธการเกบขอมลและการขออนญาตเกบขอมลใหถกตองตามหลก

จรยธรรมในการวจย

• ความส�าคญของคณคาตาง ๆ ทกลาวมาแลวตอการตดสนใจเลอก

วธท�าวจย

๖ เสนอสถานการณทเกดขน และด�าเนนตอเนอง

วจยชนเรยนเปลยนคร 108

บทน�า

ตามประสบการณของผเขยน (Caitriona McDonagh) ม ๕ ขนตอน

ทน�าไปสการน�าเรองราวในหองเรยนไปสการวจย ไดแก

• มองหาโอกาสท�าวจยในประเดนทตนสนใจ

• วางแผนวาตนจะท�าอะไร

• ท�าตามแผน

• ประเมนผล

• ตดตามวาผลกระทบตอเนองจากการด�าเนนการมอะไรบาง

ผเขยนอาศยขอมลจาก ๕ ขนตอนน น�ามาใครครวญสะทอนคดเรอง

ความสมพนธระหวางสงทตนปฏบตกบคณคาภายในใจของตนเอง

วธท�าวจยในประเดนทตนสนใจ

ขนตอนแรกของการวจยปฏบตการ คอ หาทางท�าวจยในประเดนท

ตนสนใจ งานวจยทครคนเคย คอ วจยผลสมฤทธของการเรยนรของนกเรยน

โดยวดผลลพธของการเรยนรกอนและหลงการด�าเนนการ (intervention)

วธดงกลาวเปนจดเรมตนทด และควรน�าไปสการตงค�าถามในแนวทกลาว

มาแลว ไดแก ท�าไมฉนจงท�าสงน ? อะไรเปนตวสรางแรงจงใจ ? ความร

แบบไหนทเปนตวก�าหนดการตดสนใจของฉน ? ค�าถามเหลานจะชวยการ

เลอกเครองมอประเมนในโครงการวจย

ค�าถาม ท�าไมฉนจงท�าสงน ? จะน�าไปสการคดใครครวญเรองนโยบาย

ของรฐบาล, ขอก�าหนดของหลกสตร, นโยบายและขอปฏบตทก�าหนดโดย

โรงเรยน, และทฤษฎทเกยวกบการสอนและการเรยน ซงเปนกรอบความคดท

วจยชนเรยนเปลยนคร109

ชวยบอกบรบทสภาพแวดลอมทก�าหนดการกระท�าของตวเรา

ค�าถาม อะไรเปนตวสรางแรงจงใจใหฉนท�าสงน ? เกยวของกบคณคา

ทครนกวจยยดถอในชวตและความสมพนธกบประเดนวจย ท�าใหการออกแบบ

การวจยอยบนฐานคณคาทครนกวจยยดถอ ผเขยนยกตวอยางกรณงานวจย

ของตนเองวาอยบนฐานคณคาดานความเทาเทยม, ประชาธปไตย และเสรภาพ

เนนทขดความสามารถ (ability) ไมใชทความบกพรอง (disability) กรอบ

คณคาเหลานน�าไปสการคนควาเอกสารวชาการมากมาย หากครนกวจยม

ฉนทะ (passion) แรงกลา การอานเอกสารเหลานกจะเปนความสนกและ

ประเทองปญญายง คอ น�าไปสการตงค�าถามตอเนอง แตถาไมมฉนทะการ

อานหนงสอกจะเปนภาระหนกมาก

ผเขยนเลาประสบการณของตนเองในการท�าหนาทครสอนเดกอาย

๔ - ๑๒ ขวบ ทตองการความชวยเหลอพเศษ และท�าวจยปฏบตการโดยม

ค�าถามวจยวา ฉนจะพฒนาวธสอนภาษาพดแกเดกทมความยากล�าบาก

ในการเรยนไดอยางไร

เรองเลาชนน นาจะเปนประโยชนแกครไทยทใฝพฒนาศษยและ

พฒนาตนเองอยางมาก ผมจงตงใจจบประเดนมาเสนอโดยละเอยด

นกเรยนทผเขยนดแลมความยากล�าบากดานการพฒนาภาษาพด ซง

เปนเหตใหเรยนไดไมด เดกเหลานอาจไดรบการวนจฉยวามปญหาในการอาน

(dyslexia), มปญหาดานการค�านวณ (dyscalculia), มปญหาการเรยน

โดยทวไป, มปญหาการไดยน, กลมอาการดาวน, Asperger Syndrome,

ออทสตก, มปญหาพฤตกรรม, มปญหาในการพดและความเขาใจภาษา

น�าไปสปญหาในการสอสาร

วจยชนเรยนเปลยนคร 110

ประเดนในรายละเอยด ไดแก เดกแตละคนรบขอมลจากภาษาพด

อยางไร น�ามาตความ ท�าความเขาใจ และจดจ�า อยางไร และสอสารกบคนอน

อยางไร แตละขนตอนอาจเปนตวอปสรรคตอการเรยนรของเดก มผลการวจย

บงชชดเจนวามความสมพนธระหวางการเรยนรภาษาพดกบผลการเรยนใน

ภาพรวม และเดกทมคลงค�าในสมองมาก มแนวโนมจะมผลการเรยนด

ผเขยนเรมดวยการใชแบบทดสอบทมจ�าหนายทวไป เอามาทดสอบ

นกเรยนจ�านวน ๑๔ คนของตน เพอหาสาเหตของความบกพรองดานภาษา

น�ามาด�าเนนการสอนเพอแกจดออนทพบในเดกแตละคน แลวทดสอบซ�า

เพอดผล โดยมแผนทรางไวคราว ๆ ในเวลาประมาณ ๑ ป ดงน เดอนแรก

เกบขอมลของเดกและทดสอบความสามารถดานภาษา สามเดอนตอมา

ด�าเนนการสอนเพอแกไขจดออนของเดกแตละคน เดอนท ๕ ทดสอบผล

ตามดวยการด�าเนนการและทดสอบผลอกรอบหนงในเดอนท ๖ - ๙ อก

สามเดอนทเหลอใชเขยนรายงาน

ผเขยนมความอดอดใจวาแบบทดสอบดงกลาว ลวนมง “จบผด”

หรอ “หาจดออน” ของเดก โดยใหเดกท�าขอสอบไปเรอย ๆ จนพบค�าตอบทผด

จ�านวนหนง ผเขยนพบวาวธทดสอบแบบนท�าใหเดกไมมความสข ในขณะท

ตวผเขยนเองมงสงเสรมใหเดกสนกและมความสขกบการเรยนร ผานการ

ปฏบตทใหผลส�าเรจ ผเขยนรสกวา แบบทดสอบเหลานนท�าอนตรายตอเดก

คอ ม งท�าใหเดกเปนโรค แทนทจะชวยสรางขดความสามารถใหแกเดก

แบบทดสอบบงคบใหผเขยนมงหาโรคของเดกเพอด�าเนนการบ�าบด ท�าให

ผเขยนรสกคบของใจ เพราะสภาพ เชนนขดกบคณคาทตนยดถอ

วจยชนเรยนเปลยนคร111

โชคดทสถานการณคอย ๆ ดขนจากการม “กลยาณมตร” คอ ครแอนน

ผเขยนเรยกกลยาณมตรรวมเรยนรวา critical friend หรอ learning partner

ผเขยนรวบรวมขอมลจากการวจยเอาไปปรกษาหรอแลกเปลยนเรยนร

กบครแอนน ขอมลเหลาน ไดแก เอกสารแบบทดสอบ, ผลการทดสอบ,

เอกสารการตความผลการทดสอบ, และเอกสาร reflective journal ของผเขยน

ครแอนนเปนเพอนครอาวโสทสนใจและยนดคยลงรายละเอยดกบ

ผเขยน คอ ไมใชแคเอาผลการทดสอบมาดและตความรวมกนเทานน ยงให

ความสนใจภาษากายของเดกระหวางท�าแบบทดสอบ ตความภาษากาย

ตอนท�าแบบทดสอบไดถกตองและคลองแคลวกบภาษากายตอนท�าแบบ

ทดสอบทท�าไมได โดยผเขยนสารภาพวาตอนแรกตนเองรสกไมสะดวกใจ

ไมมนใจจะใหครคนอนรบรการท�างานของตน แตในทสดกพสจนวากลยาณมตร

แทจรงและมความรและประสบการณมากกวา มคณคาตองานวจยและการ

เรยนรอยางยง

การน�าขอมลการท�างานของเดกมารวมกนตความท�าความเขาใจ

ไมเปนวถของโรงเรยนทผเขยนท�างานและท�างานวจย ประสบการณนจงเปน

การเรยนรใหมทมคณคายงส�าหรบผเขยน และชวยใหผเขยนรจกท�าความ

เขาใจเดก ทเดมผเขยนเขาใจในภาษาดานการสอน ขยบไปเขาใจภาษาทาง

วชาการเพมขน ผเขยนพบวาการอานชวยเพมคลงค�าทางวชาการแกครไดมาก

นอกจากนน ผ เขยนยงไดเข าใจคณคาของขอมลเชงคณภาพ

(qualitative data) ทชวยเสรมความเขาใจตอขอมลเชงปรมาณ (quantitative

data) ใหลมลกยงขน

วจยชนเรยนเปลยนคร 112

ความร ความเขาใจเหลานชวยใหผ เขยนออกแบบงานวจยใหม

โดยออกแบบการทดสอบภาษาของนกเรยนดวยตนเอง เพอหาสาเหตทเดก

แตละคนสอสารถอยค�าไดไมด ส�าหรบน�าขอมลจากการทดสอบมาใชปรบปรง

การสอนเพอใหนกเรยนบรรลความสามารถในการท�าความเขาใจความหมาย

ของค�าและการสอสารเพอใหคนอนเขาใจตน ซงเปนพนฐานของความส�าเรจ

ในการเรยน

ชวงของการท�างานวจยน ผเขยนอานเอกสารวชาการมากและพบ

วามเอกสารแนะน�าสภาพทตนก�าลงเผชญอยพอด คอ “ความวนวายสบสน”

(messiness) ในหองเรยน ทตองมองหาผลกระทบดานบวกของสภาพ

วนวายสบสนใหไดและน�ามาใช อยาตกเปนเหยอของดานลบของมน

เพยงสวนเดยว ดานบวกทส�าคญคอชวยใหมองเหนประเดนทลกซง และ

ผมตความวา เรองราวในหองเรยนมสภาพ “ว นวายสบสน” อย เปน

ธรรมชาต การวจยชนเรยนมคณคาทการน�าเอาขอมลทว นวายสบสนนน

มาหาความหมาย หาคณคา เพอสรางการเปลยนแปลงวธเออใหนกเรยน

ไดเรยนรอยางมคณภาพสง

ผเขยนบอกวาในระหวางนนตนไดเขาใจวาการเขยนรายงานวจย

นน เขยนบอกเฉพาะเปาหมายของงานวจยทท�า (what) และวธท�า (how)

รวมทงขอคนพบ (what) ไมเพยงพอ ตองอธบายวาท�าไมจงท�าเชนนน

ท�าไมจงไดขอคนพบเชนนน (why) ดวย จะเหนวาการท�างานวจยปฏบต

การเปนกระบวนการ unlearn และ relearn ไปในตว หรอกลาวใหมวาเปน

transformative learning นนเอง

ผเขยนแนะน�าค�าถามชวยการเลอกหวขอวจย ดงตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร113

• ฉนควรท�าอะไรบางเพอแสดงการเปลยนแปลงสถานการณ และ ความคดของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะแสดงการใครครวญสะทอนคดของฉนตอสถานการณนนให ผอนรบร ไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• จดท�ารายการวธการเกบขอมลแสดงการเปลยนแปลงดงกลาว

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• กจกรรมทฉนเสนอ มความสมพนธกบเหตผลใหท�าเชนนน และ แรงขบดนภายในทจงใจใหท�า อยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 114

วางแผนตรวจสอบประเดนทเลอก

นคอขนตอนท ๒ ของการวจยปฏบตการ ซงเปนการวางแผนเพอ

แสดงการเปลยนแปลงของตนเอง ประกอบดวย การตดสนใจวาจะเกบขอมล

ใดบาง วธเกบขอมลและการขออนญาตจากผเกยวของ เพอใหสามารถน�า

ขอมลไปเปดเผยได เพราะการเปดเผยขอมลเปนสวนหนงของกระบวนการ

วจย โดยตองค�านงถงประเดนเชงจรยธรรมอยางจรงจง

ผเขยนเลาประสบการณของตนเอง เพอใหเหนประเดนอยางเปนรปธรรม

รวบรวมขอมล ม ๓ ประเดนทตองค�านงถง

• ในภาคปฏบต การเกบขอมลตองไมรบกวนการเรยนรของนกเรยน

และการปฏบตงานของคร

• ในภาคความสอดคลอง วธเกบขอมลตองสอดคลองกบกรอบ

ความคดทใชในการก�าหนดหวขอวจย

• ในภาคคณคาของการวจย ตองตรวจสอบวาวธวทยาการวจยและ

วธเกบขอมล สอดคลองกบคณคาดงกลาว

ผเขยนบอกวาตองทบทวนประเดนดงกลาวบอย ๆ ตลอดระยะเวลา

ของการท�าวจย

ทจรงในการเกบขอมลวจยระหวางท�าหนาทครตามปกตนน ครนกวจย

ใครครวญสะทอนคดไปพรอม ๆ กนกบการท�ากจกรรม เขาเรยกกจกรรมน

วา reflection-in-action ซงหมายความวาครปรบปรงการท�าหนาทของตน

ไปพรอม ๆ กน กระบวนการนแตกตางจาก reflection-on-action ซงเปน

การใครครวญสะทอนคดหลงกจกรรมผานไปแลว

วจยชนเรยนเปลยนคร115

ผเขยนบอกวาระหวางท�างานในขนตอนเกบขอมล ตนเกดความ

ตระหนกวาการวจยปฏบตการเพอพฒนาวธจดการเรยนการสอนน ไมม

เปาหมายเพอเสนอทฤษฎทใชไดทวไป แตเปนการสรางทฤษฎทใชไดจ�าเพาะ

บรบทเทานน

ตรวจสอบและเกบขอมล

ขอมลทเกบไดตองไดรบการตรวจสอบจากกลยาณมตร โดยเฉพาะ

อยางยงขอมลเชงคณภาพ การตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลโดยการ

สอบทานขอมลจากมมมองทตางกน เรยกวา triangulation ชวยใหเหนภาพ

ของขอมลทครบดาน

ผเขยนเลาประสบการณของตนเองวาเมอถงขนตอนทสองของการ

วจยน ขอมลทเกบไดจะมปรมาณมากมายและมความซบซอนมาก ตองมวธ

จดเกบขอมลอยางเปนระบบ ส�าหรบน�ามาทบทวนใครครวญไดยามตองการ

ขอมลเหลาน ไดแก แฟมของนกเรยนแตละคน, บนทกการเรยนและการ

มาเรยนของนกเรยน, เอกสารเชคลสตแสดงผลสมฤทธ, reflective journal

ของคร, บนทกการสอน, ภาพ, ภาพถาย, วดทศน, ใบแสดงผลการศกษา,

แบบสอบถาม, บนทกการพดคยกน, บนทกการสอบทาน (triangulation)

กบเพอนครและกลยาณมตร, บนทกเหตการณเฉพาะเรอง, การประเมน

ตนเองและประเมนโดยเพอนคร และกระดาษขอสอบ ครนกวจยตองเกบ

เอกสารเหลานไวอยางเปนระบบเปนทเปนทาง ส�าหรบใชเปนหลกฐาน

ใหตรวจสอบไดและท�าส�าเนารายการเอกสารแนบไวกบรายงานผลการวจย

วจยชนเรยนเปลยนคร 116

วจยชนเรยนเปลยนคร117

ขออนญาตใชขอมลทรวบรวมได

ขอก�าหนดเชงจรยธรรมเกยวกบขอมลจากเอกสารการทดสอบ

เพอชวยสนบสนนการเรยนรของนกเรยน (formative assessment) กบ

ขอมลเพอการวจยมความแตกตางกน ขอมลเกยวกบการทดสอบถอเปน

สวนหนงของการเรยนการสอน ครน�ามาใชไดโดยไมตองขออนญาต แต

ขอมลดานการวจยตองมการขออนญาตใชจากครใหญหรอผ อ�านวยการ

โรงเรยน คณะกรรมการโรงเรยน เพอนคร ผปกครอง และนกเรยน โดยม

เอกสารอธบายเปาหมายของการวจยและมใบแสดงความยนยอมใหลงนาม

โดยหลกการส�าคญ คอ ต องเคารพศกดศรและความเปนสวนตวของ

ผเกยวของ ในกรณของเพอนครมกอาจตองมขอตกลงใหไมเปดเผยชอ และ

ในใบแสดงความยนยอมนน มขอความระบวาผใหความยนยอมอาจขอ

ยกเลกการยนยอมนนเมอไรกได

ในกรณทเกยวของกบมหาวทยาลย ตองปฏบตตามระเบยบวาดวย

จรยธรรมในการวจยของมหาวทยาลยนน ๆ ดวย

ค�าถามทชวยการวางแผนเกบขอมลไดแก

วจยชนเรยนเปลยนคร 118

• ฉนจะเกบขอมลประเภทไหนบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะเกบขอมลไวอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• มใครบางทเกยวของกบงานวจยของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะขอความเหนชอบใหเขาเกยวของกบงานวจยไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร119

เขาแนะน�าใหยกรางจดหมายถงผทจะเกยวของกบงานวจย โดยค�านง

ถงคณคาทระบไวในตอนกอน ๆ และหาทางเชอมโยงกบการเกบขอมล และ

แผนด�าเนนการอน ๆ ระบประเดนทพงระมดระวงและท�า mindmap โดยม

ประเดนพงระวงแตละประเดนเปนโจทย ตงค�าถามตอไปน

• มกจกรรมอะไรบางทจะท�า

• ใครบางทเกยวของกบการวจย

• ใครบางทเกยวของกบการตรวจสอบขอมล

ด�าเนนการตามแผนและเกบขอมลเพอบอกความกาวหนา

นคอขนตอนท ๓ ของงานวจยปฏบตการโดยครนกวจยตองรจกใช

ประสบการณตรงของตนเองเปนทรพยากรส�าหรบการวจย โดยหาทางท�าให

ปญหาทเกดขนในใจมความชดเจน ทหนงสอใชค�าวา problematize ตวตน

ของตนเอง เพอหาทางสรางกรอบความคดใหม

ค�าถามเพอชวยการใครครวญสะทอนคด ไดแก

• ขอมลเหลานบอกอะไรเรองวธการเรยนรของนกเรยน

• ขอมลเหลานบอกอะไรเกยวกบการสอนของฉน

ในฐานะครนกวจย ครตองเปลยนบทบาทและทาท เปน

• เปดเผยสงทตนท�าตอสาธารณะ ไมใชเกบง�าไวเปนความลบของชนเรยน

• แสดงผลการใครครวญสะทอนคดและการตงขอวพากษตอการ

กระท�าของตนเอง

• ตรวจสอบวธการสอนของตนกบคณคาดาน ontological และ

epistemological ทชน�าการวจย

วจยชนเรยนเปลยนคร 120

วจยชนเรยนเปลยนคร121

เปดเผยสงทตนท�าตอสาธารณะ

อานขอเขยนของผเขยนในตอนนแลว ผมตความวาครนกวจยตอง

จดเกบขอมลใหเปนระบบ พรอมทจะเปดเผยตอสาธารณะโดยเฉพาะอยางยง

วงการการศกษา โดยทขอมลจะมมากมายและหลายสวนเปนขอมลทอาน

รเรองเฉพาะนกวจยเองเทานน

แสดงผลการใครครวญสะทอนคด และการตงขอวพากษตอ

การกระท�าของตนเอง

การใครครวญสะทอนคดกบกลมผตรวจสอบ (validation group)

จะชวยเปดมมมองใหม ๆ ใหแกครนกวจย รวมทงชวยยนยนการปฏบตงานวจย

ผเขยนแนะน�าค�าถามทน�าไปสการแสดงผลการใครครวญสะทอนคด

และการตงขอวพากษตอการกระท�าของตนเอง ดงตอไปน

• ฉนท�าอะไรบาง เพอแสดงการเปลยนแปลงจดยนหรอความเขาใจ

ของตนเอง

• ฉนไดแสดงสงทตนไดท�าไปแลวตอผอนอยางไรบาง

• ฉนไดแสดงการใครครวญสะทอนคดตอการกระท�าของตนเอง

อยางไรบาง และไดรบค�าวพากษอยางไร

• วธเกบขอมลสอดคลองกบคณคาของงานทฉนก�าหนดไวอยางไร

วจยชนเรยนเปลยนคร 122

ประเมนวธวทยาการวจยอยางเขมงวด ในชวงท ๔ ของการวจยปฏบตการ ครนกวจยสามารถตรวจสอบ

การปฏบตและการเรยนรใหมทเกดขนโดยประเมน ๓ แบบ คอ

• ประเมนตามแนวของการวจยแบบจารตนยม (traditional)

• โดยน�าเสนอขอคนพบตอเพอนคร/นกวจย เพอขอรบการประเมน

หรอค�าแนะน�า

• โดยน�าขอมลเสนอตอวงการการศกษาในวงกวาง

เขาแนะน�าค�าถามตอไปน ส�าหรบตรวจสอบวธด�าเนนการวจย

วจยชนเรยนเปลยนคร123

• การด�าเนนการของฉนบอกอะไรบางในเรองวธเรยนของนกเรยน

ของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• จากการด�าเนนการของฉน ฉนไดเรยนรเกยวกบวธสอนของตนเอง

อยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนจะแสดงไดอยางไรวา งานวจยด�าเนนไปตามคณคาของงาน

ทก�าหนดไว

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 124

ผเขยนเลาเรองทตนจดวงใหนกเรยนท�าความเขาใจวธทตนเองใช

จดจ�าเสยง (auditory memory) และแลกเปลยนกบเพอน โดยนกเรยน

แตละคนวาดรปแสดงวธทตนใชชวยความจ�า แลวน�ามาอธบายใหเพอน ๆ ฟง

และรวมกนเปรยบเทยบความเหมอนและความตาง นกเรยนคนหนงกลาววา

“เราท�าตางกน เซเวยรและยรใชวธจดเพอชวยความจ�า โซและฉนใชวธ

สรางภาพขนในสมอง ภาพในสมองของโซเปนภาพเคลอนไหวคลายวดทศน

แตภาพของฉนเปนภาพนงหลาย ๆ ภาพตอกนคลายภาพในอลบม”

นกเรยนคนหนงเอยวา “เอาเรองนไปเลาใหเพอนคนอน ๆ ในชน

ฟงดวยจะดไหม” และครประจ�าชนใหนกเรยนคนนไปเลาใหเพอนในชนเรยน

จ�านวน ๓๐ คนฟง โดยผเขยนเขารวมดวยและถายวดทศนไวดวย

กจกรรมดงกลาวกลายเปนขาวเลาลอในโรงเรยน ครคนหนงสนใจ

มากจงไดรบเชญไปเยยมหองเรยนเพอฟงนกเรยนอธบายเรองราวการคนพบ

ยทธศาสตรการจ�า หลงฟงแลวเปนกจกรรมใครครวญสะทอนคดรวมกน

ระหวางนกเรยนกบคร นกเรยนคนหนงบอกวาตนมความสขมากทไดม

โอกาสพดกบครในบรรยากาศเชนนน แตตอนนนรสกกลวทจะพด แตก

ตดสนใจพด เพราะคดวาจะท�าใหครร วธชวยเหลอตนในเรองการเรยนให

ไดผลด ครกตนเตนแปลกใจมากเชนเดยวกน และพดวาแปลกใจทไดเหน

วลเลยม (นกเรยน) อธบายเรองราวอยางชดเจนวาตนท�าความเขาใจและ

จดจ�าเรองตาง ๆ อยางไร

จะเหนวาการเผยแพรเรองราวนภายในโรงเรยน เปนการตรวจ

สอบวามเหตการณเกดขนจรง และสงผลตอการเรยนรของนกเรยน

และตอครนกวจย รวมทงเพอนครทท�าหนาท triangulation ตอการตความ

วจยชนเรยนเปลยนคร125

ขอมลวจย ท�าใหเกดการเปลยนแปลงวถปฏบตไมเฉพาะของครผวจย แต

สรางการเปลยนแปลงวถปฏบตไมเฉพาะของครผวจย แตสรางการเปลยนแปลง

ในวธเรยนของนกเรยน วธสอนของครทรวมรบร รวมทงเปลยนความเขาใจ

วาดวยกลไกการเรยนร

งานวจยนจะมผลตอการด�าเนนการ และตอความเขาใจของวงการศกษาในอนาคตหรอไม

ค�าถามในหวขอน น�าไปสขนตอนสดทายของการวจยปฏบตการ คอ

การตรวจสอบผลตามเปาหมายทก�าหนดไว คอ

• วจยประเดนหนาทครทตนสนใจ

• วางแผนด�าเนนการวจยประเดนทก�าหนด เพอยกระดบผลงาน

• ด�าเนนการตามแผน และเกบขอมลเพอดผล

• ประเมนวธวทยาการวจยของตนอยางเขมงวด

• ประเมนวาผลงานของตนจะมผลเปลยนแปลงวธการหรอความเขาใจ

ในอนาคตหรอไม

งานวจยปฏบตการมธรรมชาตเปนวงจร ไมไดเปนเสนตรง คอ เปน

วงจรของ การวางแผน - ปฏบต - ใครครวญสะทอนคด - ประเมน - และ

ตดสนใจด�าเนนการประเดนตอไป รวมเปนวงจร ๕ ขนตอน

วจยชนเรยนเปลยนคร 126

ผเขยนเลาประสบการณของตนเองวาผลงานวจยมผลตอนกเรยน

มผลตอวถปฏบตของตวผเขยนเอง มผลตอเพอนคร และตอการเปลยนแปลง

ตวผเขยนทเปนครนกวจยเองดวย และเมอมการตพมพเผยแพรผลงานวจย

ในวารสารวชาการ กอาจมผลกระทบตอวงการศกษาในวงกวางได

ผมขอเพมเตมวาหากมการท�าการวจยปฏบตการในลกษณะน

อยางกวางขวาง กจะเขาลกษณะ R2R (Routine to Research) ในชนเรยน

กลายเปนขบวนการทยกระดบคณภาพการศกษา และยกระดบศกดศรคร

ในวงกวาง

“ครประจ�าการสามารถ

ตงทฤษฎขนใชงานเองได...จะเหนวางานวจยแบบน (การวจยปฏบตการ)มจตวญญาณของ

การสงเสรม (empower) ใหครมพลงอ�านาจในการ

แสวงหาลทางพฒนาหองเรยน

”

วจยชนเรยนเปลยนคร129

ตอนท ๗ คนหาวธวทยาการวจย น ตความจากบทท ๖ Finding a

research methodology ซงเปนบททสองของ Part ๓: What to do about

the questions identified ? เขยนโดย Caitriona McDonagh, Learning

Support and Resource Teacher, Rush National School, Co. Dublin,

Ireland

สาระของบทน คอ

• เลอกวธวทยาการวจยในภาพรวมอยางไร

• สามกระบวนทศนของการวจยทางการศกษา

• ตวอยางการคนหาวธวทยาทเหมาะสมส�าหรบการวจยชนเรยน

• การด�าเนนการบนทกกจกรรมการปฏบตงานและการวจยกระบวนทศน

ดานการศกษา

๗ คนหาวธวทยาการวจย

วจยชนเรยนเปลยนคร 130

บทน�า

สาระในตอนน ช วยใหเข าใจวาว ธวทยาการวจย (research

methodology) ทดจะชวยใหนกวจยปฏบตการเพอเปลยนแปลงตนเอง

ท�างานวจยในขนตอน ปฏบตการ - ใครครวญสะทอนคด - ประเมนผล

อยางมรปแบบนาเชอถอไดอยางไร

การคนหาวธวทยาการวจยทเหมาะสมตอหวขอวจยเปนสวนหนงของ

“การเดนทางแสวงหา” ในการท�าวจยปฏบตการเพอเปลยนแปลงตนเอง และ

เนองจากเรองราวในชนเรยนมความซบซอน (complexity) มาก วธวทยาการ

วจยทใชจะตองสามารถรองรบความซบซอนดงกลาวได

ผเขยนใช ๔ ค�าถามเปนเครองมอในการคนหาวธวทยาการวจย ไดแก

• ในฐานะคนในวชาชพคร ฉนมจดยนเชงกระบวนทศน ทจดใด

• จดยนนนชวยใหฉนคดอยางมออาชพ ตามดวยการปฏบตและ

ใครครวญสะทอนคด หรอไม

• กระบวนทศนนน ชวยใหฉนมอสระในฐานะคนในวชาชพ หรอไม

• กระบวนทศนนน ชวยใหฉนแสดงบทบาทสรางความรใหแกวชาชพคร

ไดหรอไม

สามกระบวนทศนหลกดานการวจยไดแก

• การวจยเชงทดลอง (empirical research)

• การวจยเชงตความ (interpretive research)

• การวจยปฏบตการ (action research)

ผเขยนท�าความเขาใจงานวจยทงสามรปแบบ และสรปน�ามาเสนอดงตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร131

การวจยเชงทดลอง (Empirical Research)

การวจยเชงทดลอง เปนการทดสอบสมมตฐานโดยใชการสงเกต

หรอการทดลอง ถอเปนการท�าความเขาใจโลกตามแนววทยาศาสตร และ

เปนการวจยทสรางความกาวหนาใหแกมนษยชาตอยางประมาณคามได

อาจเรยกชออยางอนไดมากมาย ไดแก การวจยทางวทยาศาสตร (scientific

research), การวจยเชงบวก (positive research), การวจยทางเทคนค

(technical research), และการวจยเชงทฤษฎ (theoretical research)

การวจยแบบนเปนการคนหาความจรงบนฐานคดวาความจรงตองพสจนได

จากประสบการณจรง และตองท�าซ�าได (reproducibility) และสามารถน�าไป

ใชในสถานการณอน ๆ ได (generalizability)

ผเขยนใชวธเลาเหตการณทตนเองเผชญระหวางท�างานวจยปฏบตการ

ในชนเรยน โดยการอานท�าความเขาใจงานวจยสามรปแบบ โดยในตอนนเลา

วธใครครวญท�าความเขาใจการวจยเชงทดลอง โดยมหลกการวาโลกทศน

วาดวยตวตนของตนเอง เปนตวก�าหนดความเขาใจเรองความร ซงจะมอทธพล

ตอการเลอกวธวทยาการวจย

จดยนของฉนอยตรงไหนในการวจยเชงทดลอง

ผเขยนบอกวาเปาหมายของตน คอ หาวธทดสอบทกษะดานภาษา

ของนกเรยนทครใชไดสะดวก มความแมนย�า จงคนควาหาความรเรองทกษะ

ดานภาษาและทกษะยอย หวงน�ามาออกแบบการทดสอบโดยทผลการทดสอบ

วจยชนเรยนเปลยนคร 132

จะชวยบอกวาตองด�าเนนการแกไขอยางไร เมอด�าเนนการแกไขกใชการทดสอบ

นนซ�าเพอดผล

ผเขยนใชมมมองเชงวทยาศาสตรตองการการวจยทใหผลวดได

ชดเจนแมนย�า

การวจยเชงทดลองจะชวยใหฉนไดคดอยางมออาชพ ไดลอง

ปฏบต และใครครวญสะทอนคดจากการปฏบตนนหรอไม

ค�าตอบหลงจากผเขยนเรมงานวจยปฏบตการมาระยะหนง คอ “ไมได”

เพราะภายใตกระบวนทศนของการวจยเชงทดลอง มผสรางความรเชงทฤษฎ

ทางการศกษาไวมากมาย ครจงอยในฐานะผใชความรเชงทฤษฎ มากกวา

ผสรางความรทตองการใชในสภาพจ�าเพาะของนกเรยน ซงในกรณนคอ

นกเรยนทมปญหาการเรยนภาษา ภายใตกระบวนทศนนครเปน “ผใช” ไมใช

“ผสราง” ความร

การวจยเชงทดลองจะชวยใหฉนมอสรภาพในฐานะมออาชพหรอไม

ผเขยนบอกวาครในไอรแลนดกมภาระตองท�างานสนองการประเมน

ท�าตามนโยบายเบองบน และงานตามระบบราชการนานา แตครทนนตางก

ธ�ารงความรบผดชอบในฐานะมออาชพทมอสระได โดยการตงค�าถามวาท�าไม

และอยางไร จงจะผกพนอยกบวถปฏบตของครทมคณภาพได

ผ เขยนบอกวาตนคดวาได แสดงความรบผดชอบเมอเลอกใช

แบบทดสอบทมขายทวไป (commercial test) การทดสอบนเนนวดความร

วจยชนเรยนเปลยนคร133

เอาความรเปนศนยกลาง ซงขดแยงกบความเชอของผเขยนทมองวาการเรยนร

ของเดกแตละคน แตกตางกน และเมอศกษาเรองการวจยเชงทดลองกพบวา

ไมใหอสรภาพและเคารพศกดศรคร โดยทในการทดลองจะตองขจดปจจย

ดานฝมอและความเชยวชาญเฉพาะตวของครออกไป เพอใหการวจยนนม

ลกษณะปรนย ท�าใหผ เขยนเหนวาวธวจยเชงทดลองไมเออใหครม

อสรภาพ และไมเออใหครไดเพมพนความรเพอการเปนครทด

การวจยเชงทดลองจะชวยใหฉนมสวนเพมองคความรของ

วชาชพคร หรอไม

ค�าตอบโดยสรป คอ “ไม” เพราะ ในการวจยการศกษาเชงทดลอง

นกวจยตองท�าตวเปน “คนนอก” ทมองเขาไปในกจกรรมทางการศกษาอยาง

ไมมอคต ผวจยตองเขยนรายงานโดยกลาวถงตนเองในฐานะบรษทสาม

หามใชค�าวา “ฉน” (บรษทหนง) ในรายงานการวจยเชงทดลองโดยเดดขาด

และตอนสรปของรายงานการวจยแบบนจะมขอเสนอแนะประเดนใหท�า

วจยตอ การวจยแบบนจงเนนการหาความร “เพอร” ไมใชเพอเอาไปปฏบต

เปนการวจยทชวยเพมองคความรดานการศกษา แตไมเพมองคความรเพอ

ปฏบตการของวชาชพคร

การวจยชนเรยนตองมเปาหมายเพอใหครเพมความเอาจรงเอาจง

ตอการท�าหนาทคร ใหความสนใจตอการพฒนาวธท�าหนาทคร เนนการสราง

การเปลยนแปลง (ไปในทางทดขน) และประเมนการเปลยนแปลงนน

ดงนนผเขยนจงไมเลอกวธวทยาการวจยเชงทดลอง เพราะมนเนนทการ

สรางความร ไมสนใจการพฒนาชนเรยน พฒนานกเรยน และพฒนาตวครเอง

วจยชนเรยนเปลยนคร 134

สะทอนคดเพอการเรยนร

เพอท�าความเขาใจวธวทยาการวจย แนะน�าใหครหาบทความวจยใน

วารสารมาอานและตงค�าถามวา

• โลกทศนเกยวกบความรและการเรยนร (ontological perspective)

ของผวจยเปนอยางไร

• โลกทศนเกยวกบความสมพนธระหวางตนเองกบสงอน ผ อน

(epistemological perspective) ของผวจยเปนอยางไร

การวจยแนวตความ (Interpretive Research)

การวจยแนวตความ อาจเรยกชออนอกหลายชอ ไดแก post-

positivist research, evaluative research, phenomenology research,

ethnomethodological research, hermeneutics, และ social anthropology

จดส�าคญของการวจยแนวตความ คอ นกวจยท�าตวเปนนกทฤษฎ เขาไป

บรรยาย ตความ อธบาย และใหการตดสนเชงคณคาตอสงทเกดขน

จดยนของฉนในฐานะคร ตอการวจยแนวตความเปนอยางไร

ผเขยนเลาประสบการณของตนเองในการท�าความเขาใจการวจย

แนวตความ เมอตนดวดทศนทถายจากหองเรยนรวมกบเพอนคร เพอชวยกน

ตความจากเหตการณทเกดขนวานกเรยนเรยนรอยางไร เหตการณนนท�าให

ผเขยนตงค�าถามวา “ภาษากาย การสบตา ค�าพดเชงใหก�าลงใจ การจดต�าแหนง

ทนง และการจดบรรยากาศสปปายะ จะมผลสงเสรมการเรยนรไดอยางไร” และ

ท�าใหผเขยนอยากท�าวจยเรองคณภาพของปฏสมพนธระหวางนกเรยนกบคร

วจยชนเรยนเปลยนคร135

ผ เขยนเกดความตระหนกวาทงครและนกเรยนไมใชสงของทม

ลกษณะแนนอนตายตวหรอคงท ทงนกเรยนและครเปนสงมชวตทมหลายหนา

(multi-facet), หลายความถนด (multi-talent), มการเปลยนแปลง (changing),

มความคด (thinking) และมการเปลยนแปลงระดบรากฐาน (transforming)

ผเขยนเกดความตระหนกวาขอมลจากหองเรยน จากพฤตกรรมของ

นกเรยนตอเพอนและตอครตางคน หากมการเกบบนทกรายละเอยดสามารถ

น�ามาตความหาความหมายไดเปนอยางด และจะชวยการพฒนาการเรยนร

ของนกเรยนไดมาก

จงเหนไดวาการวจยแบบตความเออตอการใหความหมายตอความร

อยางเปนธรรมชาต และตอการเรยนรแบบพฒนาการคลายมชวต (organic

growth) คอ มลกษณะรวมมอ มปฏสมพนธ และมมตของความเปนมนษย

นอกจากนนการวจยแบบตความยงยอมรบความหลากหลายของ “การร”

และใหความส�าคญตอสนทรยเสวนา (dialogue)

แตในฐานะครผสอนมขอจ�ากดวาไมสามารถเปนผปฏบตและ

ผตความการปฏบตนนในเวลาเดยวกนได เหมอนกบทนกฟตบอลไม

สามารถท�าหนาททงผเลนและผวจารณการเลนฟตบอลนนในเวลาเดยวกนได

การวจยแนวตความจะเปดโอกาสใหฉนคดอยางมออาชพ และ

ปฏบตตามดวยการใครครวญสะทอนคดตอวธปฏบตของตนหรอไม

ค�าตอบแบบฟนธงคอ “มผล” แตมผลในเชงความคดหรอทฤษฎ

เทานน ไมมผลในเชงปฏบต

วจยชนเรยนเปลยนคร 136

การน�าขอมลจากหองเรยนและจากปฏสมพนธระหวางนกเรยนตอ

นกเรยน และปฏสมพนธระหวางนกเรยนกบคร มาตความหาความหมายเชงลก

ชวยการคดอยางลกซงอยางมออาชพ และมการใครครวญสะทอนคดตอการ

ปฏบตของตนอยางแนนอน แตเมอคดแลวจะน�าความคดทไดไปปฏบตหรอ

ไมนนไมมกลไกบงคบ

ขอพงระวงอกอยางหนงในการใชการวจยแนวตความเพอการวจย

หองเรยน โดยครผสอนเปนผตความเอง คอ ความถกตอง (validity) ของการ

ตความ ซงสามารถยนยนความถกตองไดจากขอมลทมคณภาพ และมการ

ตความดวยหลายทฤษฎ รวมทงมคคดหรอกลยาณมตรเปนผตความดวย

แตกยงมจดออนตรงทขอมลมกไมสามารถบนทกประเดนเชงอารมณ

ความตงเครยด (tension) และวาระซอนเรน (hidden agenda) ได

การวจยแนวตความจะชวยเพมความเปนอสระใหแกครหรอไม

ค�าตอบแบบฟนธง คอ “ชวยเพม” การวจยแบบตความจะชวยใหคร

เชอมโยงความรเชงทฤษฎกบความรเชงปฏบตเขาหากน โดยทครตองไมลม

วาความรปฏบตตองเปนตวน�า

ในการวจยแบบตความนครสามารถเปนไดทงครและนกวจยไป

พรอม ๆ กน โดยมขอพงระวงอยางยง คอ ในเมอครเปนนกวจยหองเรยน

ของตนเอง จงตองม “กระบวนการประเมนหรอทบทวนแบบรวมมอกน”

(co-operative review process) ซงบอยครงใชนกวจยจากภายนอกโรงเรยน

หรอนอกบรบท ของการวจยมาท�าหนาทตรวจสอบชองวางทางความร

(knowledge gap) และหรอชองวางของการปฏบต (practice-based gap)

วจยชนเรยนเปลยนคร137

โดยเขามาท�ากระบวนการสงเกตเพอเกบขอมล สมภาษณ ใหกรอก

แบบสอบถาม ส�ารวจ และหาสถต เพอประเมนหรอตความสถานการณ

สถานการณ นมความเสยงอย างยงทนกวจยคนนอกจะเข ามาแสดง

บทบาทเดนเหนอนกวจยหองเรยน

สวนทส�าคญทสดของการวจยชนเรยนแนวตความ คอ ยนยนวา

ครสามารถเปนผสรางความรขนใชงานเองได

การวจยแนวตความจะชวยใหครมสวนท�าหนาทเพมองคความร

ของวชาชพครหรอไม

ผเขยนพบวาการปฏบตงานวจยโดยเอาขอมลนกเรยนมาตความ

รวมกนกบเพอนครเปนกระบวนการททงสนกและไดสาระ เปนงานวจยทชวย

ใหผวจยพงเปาไปทกระบวนการเรยนการสอน โดยทมตทส�าคญทสด คอ

เปนแนวทางวจยทเปดกวางแกความจรงหลายชด ตางจากการวจยแนว

ทดลองทยอมรบความจรงชดเดยว

หวใจของการวจยแนวตความอยทขอมลทมความหลากหลาย และ

กระบวนการตรวจสอบ (validation process) ซงจะน�าไปสความเขาใจ

ธรรมชาตทซบซอน (complexity) ของการสอนและการเรยน การวจยนอาจ

ท�าโดยเขาไปสงเกตการณในหองเรยน ดการกระท�าของคน (people in

action) และตความการกระท�าเหลานน จงมผ ใหชอการวจยแบบนวา

people science เปนการวจยทสรางความรใหมทมคาตอการท�าหนาทคร

และตอตวคร

วจยชนเรยนเปลยนคร 138

แมการวจยแนวตความจะมคณคาสง แตกยงไมสนองความตองการ

ของผเขยนใน ๒ ประเดน

๑. การวจยแนวนมงตความการปฏบต แตผเขยนตองการปรบปรง

การปฏบต

๒. ผเขยนใหคณคาตอการเรยนการสอนแบบนกเรยนเปนศนยกลาง

และเปนผรวมวจย แตไมพบแนวทางนในการวจยแนวตความ

สะทอนคดเพอการเรยนร

แนะน�าใหครหาบทความวจยแบบกรณศกษา (case study) ในวารสาร

มาอานและตงค�าถามตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร139

• รายงานนนชวยใหครมอสระอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• งานวจยนนสรางความรใหมแกครอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 140

การวจยปฏบตการ (Action Research)

ครประจ�าการสามารถตงทฤษฎขนใชงานเองได จะเหนวางานวจย

แบบน (การวจยปฏบตการ) มจตวญญาณของการสงเสรม (empower) ให

ครมพลงอ�านาจในการแสวงหาลทางพฒนาหองเรยน

คณคาของวธวทยาแบบนคอชวยใหเกดสงหนง ซงเขาใชค�าวา living

personal theories จะเหนวางานวจยแบบนมจตวญญาณของการสงเสรม

(empower) ใหครมพลงอ�านาจในการแสวงหาลทางพฒนาหองเรยนทตนรบ

ผดชอบเพอผลลพธการเรยนรของศษยทกคน ตรงกนขามกบกระบวนทศน

การจดระบบการศกษาแบบทครอยใตอ�านาจของ “เบองบน” ทใชกนอยทวไป

ทฤษฎวาดวยการวจยปฏบตการมมากมาย หลกการทส�าคญ ไดแก

กระบวนทศนปลดปลอยความเปนอสระ (emancipatory paradigm),

วธด�าเนนการพฒนาทฤษฎทมชวต (living theory approach) และขบวนการ

วจยปฏบตการศกษาตนเอง (self-study action research movement) จะ

เหนวาในตางประเทศเขาด�าเนนการเปนขบวนการ และผมอยากเหนวงการคร

ในประเทศไทยใชเครองมอนเปนขบวนการเพอการปลดปลอยครออกจาก

พนธนาการ

เขาแนะน�าเวบไซตเกยวกบ action research ทางการศกษา ไดแก

http://www.jeanmcniff.com , http://www.actionresearch.net , http://

www.eari.ie

การวจยเชงปฏบตการมหลายรปแบบและมววฒนาการไปตามเวลา

และยงจะมววฒนาการตอไปอก รปแบบทเลาในหนงสอเลมน ครไทยทอาน

วจยชนเรยนเปลยนคร141

วจยชนเรยนเปลยนคร 142

แลวตองการน�าไปประยกตใชกควรปรบใหเหมาะตอบรบทของตน รปแบบท

ระบในหนงสอ Enhancing Practice through Classroom Research และ

ผมน�ามาตความลงหนงสอ วจยชนเรยนเปลยนคร น เปนเพยงรปแบบหนง

ของการวจยปฏบตการ

จดยนของฉนในฐานะครอยตรงไหนในกระบวนทศนของการ

วจยปฏบตการ

ผ เขยนใชนยามของการวจยปฏบตการ (action research) วา

“เปนปฏบตการ (action) เพอคนหาสงทไมร (research) ซงน�าไปสการ

ปรบปรงงาน” โดยมสมมตฐานวาครในฐานะมนษยมธรรมชาตของการ

ด�ารงชวต และการท�าหนาทครตามคณคาประจ�าใจตน ดงกลาวแลววาการ

วจยปฏบตการมการพฒนาตอเนอง จนถงจดหนงเกดแนวความคดวาตว

นกวจยเองเปน “ภาคสนาม” ของการวจยได จงเกดการวจยภาคสนามศกษา

ตนเองของนกวจย เพอศกษาตนเองในสวนทตนเองไมรเพอหาทางปรบปรง

ตนเอง และเกดเปนขบวนการการวจยปฏบตการศกษาตนเอง ในชวงครสต

ทศวรรษท ๑๙๙๐ (ค.ศ.๑๙๙๐ ถง ค.ศ.๑๙๙๙) เปาหมายของการวจย

แนวนเพอใชการพฒนาตนเองเปนชนวนของการพฒนาวธการสอนใน

ภาพใหญและการพฒนาระบบการศกษา

เปาหมายของงานวจยปฏบตการตามในหนงสอเลมน ไมเนนการ

เปลยนแปลงระดบสถาบน (แตกอาจเกดได) โดยตวอยางทน�ามาเสนอเปน

เรองของการศกษาวธสอนของตนเองเพอหาทางพฒนาวธสอน หาทาง

ท�าความเขาใจเหตผลของการพฒนาวธสอน และด�าเนนการพฒนาตนเอง

แบบออกแบบเฉพาะตว ผานการวจยชนเรยนในบรบทของตนเอง ซงการ

วจยชนเรยนเปลยนคร143

ด�าเนนการนกอพลงทมชวตในหลายลกษณะ คอ

• พลงแหงความรไดหมนเวยนไปรอบ ๆ ตวผเขยนและตวนกเรยน

• ผ เขยนเปนพลงความร ทเปดโอกาสใหผ เกยวของกบงานวจย

มอสรภาพและรวมในงานวจย

• ผเขยนตกอยในวงจร “ปฏบต ตามดวยการใครครวญสะทอนคด”

นกวจยปฏบตการแนวนอาจมวตรปฏบตเชนนไปตลอดชวต

การวจยปฏบตการเปดโอกาสใหฉนคดอยางมออาชพ ปฏบต

และใครครวญสะทอนคดวาคณคาทยดถอมอทธพลตอการปฏบตของ

ฉนหรอไม

ผเขยนเลาประสบการณของตน ในการวจยปฏบตการการสอนนกเรยน

ทตองการการดแลเปนพเศษในดานการเรยนรภาษา โดยเปรยบเสมอนผเขยน

ยนอยในทะเลน�าลกถงเอว เผชญ “คลน” ทถาโถมเขามา ๕ ลก สผลสดทาย

ของการวจยทสรปไดวาการวจยไดใหโอกาสผเขยนไดเผชญสถานการณ

ไดคดและใครครวญสะทอนคดเรองคณคาทยดถอเชอมโยงกบการปฏบตของ

ตนในชนเรยน โดยทผเขยนไดเออใหนกเรยนไดมเครองมอชวยการสะทอน

คดวธปฏบตของตนเพอชวยความเขาใจขอความในหนงสอเรยนทนกเรยน

ทงชนอานรวมกน แลวรวมกนใครครวญสะทอนคดวธการทนกเรยนแตละคน

ใชในการ ชวยความเขาใจ เทากบผเขยนในฐานะครไดเออใหนกเรยนไดม

โอกาสสรางความรวาดวยวธอานจบใจความ ซงตรงกบความเชอของผเขยน

วานกเรยนมความสามารถสรางความรขนใชเองได

เขาแนะน�าค�าถามส�าหรบใชใครครวญสะทอนคดเปรยบเทยบทฤษฎ

ทยดถอกบวธปฏบตทใชจรง ดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร 144

• จงระบแนวทางวจยทเลอก และบอกความสอดคลองกบสถานการณ ของฉน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• จงเลอกแนวทางวจย ๓ รปแบบ และวาดภาพวาฉนอยตรงไหน ในแตละแนวทาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร145

การวจยปฏบตการจะชวยใหฉนมอสระในฐานะคนในวชาชพหรอไม

ประสบการณของผเขยน บอกชดเจนวาการวจยปฏบตการเพอศกษา

ตนเอง ชวยใหผเขยนมอสระในการคด การลอง และการใครครวญสะทอนคด

ตอบค�าถาม และหาขอสรป ซงบางสวนไมตรงกบทระบในต�าราหรอรายงาน

ผลการวจย รวมทงบางสวนไมตรงกบความเขาใจเดมของผเขยน

ขอคนพบเหลานเมอน�าเสนอตอวงการคร ท�าใหผเขยนไดรบการ

ยกยองเชอถอ และผเขยนเชอวาความกาวหนาของความมอสระของตน

สมพนธกบความกาวหนาในการปฏบตหนาทคร

ค�าถามส�าหรบใชใครครวญสะทอนคด ตรวจสอบความกาวหนาใน

การปฏบตหนาทคร ไดแก

• จงระบขอความ ๓ ชน จากต�ารา รายงานผลการวจย หรอเอกสาร

แสดงนโยบายทสอดคลองกบพฒนาการของการเปลยนแปลงวธท�าหนาทคร

ของฉน

• จงอธบายความสอดคลองของขอความทง ๓ ชน กบบรบททฉนเผชญ

วจยชนเรยนเปลยนคร 146

การวจยปฏบตการจะชวยใหฉนแสดงบทบาทสรางความรใหแกวชาชพครไดหรอไม

ผเขยนบอกวาการวจยนเหมอนไฟสองสวางหองเรยนทตนสอน ให

ชมชนดานการศกษาไดมองเหน และไดเรยนรจากกระบวนการและผลการ

วจยนน สงทคนพบยนยนค�ากลาวของ John Dewey (๑๘๙๗) วา “การศกษา

เปนกระบวนการทางสงคม การศกษาไมใชการเตรยมชวต แตเปนชวตอยใน

ตวของมนเอง”

นอกจากนน ผเขยนยงพบวาการวจยปฏบตการชวยใหมการใครครวญ

สะทอนคดอยในการเรยนการสอน ตรงกบทเคยมผกลาวไว โดยผเขยนอาง

ขอสะทอนคดของเพอนครทรวมเขยนหนงสอเลมนวาการวจยปฏบตการของ

ตนมสวนสรางความรดานปฏบตการวชาชพคร ดงตอไปน

• การวจยของฉนชวยเพมวธปฏบตในโรงเรยนและการก�าหนด

นโยบายเกยวกบนกเรยนทมปญหาดานการเรยนภาษา

• ฉนตองการการมสวนรวมของชมชนการเรยนรทงหมด หวใจของ

การสอน คอ การตงค�าถามและเมอไดรบค�าตอบกตงค�าถามตอค�าตอบนน

• การสอนและการเรยนตองมสวนของการตรวจสอบการปฏบต และ

ตงค�าถามตอคณคาเพอปรบปรงการปฏบต

• แชรการเรยนผานประสบการณ

• การปรบปรงการปฏบตกอผลยงยนตอนกเรยนและคร

การวจยปฏบตการน มคณตอครทกคนทตองการพฒนาความเปน

ครมออาชพของตน โดยท�าโครงการวจยทมความสอดคลองกบสภาพปจจบน

เพอปรบปรงความรและวธปฏบตของตนเอง

วจยชนเรยนเปลยนคร147

ผ เขยนไดท�าวจยปฏบตการและรวบรวมเอกสารและขอมลจาก

ปฏบตการของตนเอง ทมผลเพมความรความเขาใจของตนเองและเพอน

รวมวชาชพครในประเดนตอไปน

• ฉนไดท�างานวจยในประเดนทสอดคลองอยางเตมทกบชวตการ

ท�างานของฉน

• ฉนไดวเคราะห ตดสน ก�าหนดวธแกปญหา เกบขอมล และแชรกบ

เพอนรวมงานในโรงเรยน

• ฉนไดน�าเสนอขอคนพบตอผอน และไดตพมพเผยแพรเพอใหคร

ทานอน ๆ ไดพจารณาน�าใชเปนเครองมอประเมนตนเอง

• ฉนไดท�าสงเหลานนตามแนวทางคณคาทยดถอมนคงในชวต

“นกวจยปฏบตการจะตองน�าขอมล

จากการใครครวญสะทอนคดมาจดท�าเปนหลกฐาน (evidence) ของการพฒนาการสอน

และความเขาใจตอการสอน

”

วจยชนเรยนเปลยนคร149

ตอนท ๘ เสนอหลกฐานแสดงผลการสอนทดกวา น ตความจาก

บทท ๗ Providing evidence of improved practice ซงเปนบทแรกของตอน

ทส Generating evidence from data: Making meaning เขยนโดย Bernie

Sullivan, Principal of St Brigid’s Girls’ Senior School, Dublin, Ireland

สาระของบทนคอ

• วธรวบรวมและวเคราะหขอมล

• วธแสดงหลกฐานวาผลการสอนดขน และหรอความเขาใจวธสอน

ดขน และหรอทกษะการคดของครดขน

• วธแสดงความเชอมโยงระหวางผลการสอนทดขนกบความเชอใน

คณคาของตวคร

๘ เสนอหลกฐานแสดง ผลการสอนทดกวา

วจยชนเรยนเปลยนคร 150

บทน�า

ในวงจรการปฏบตตามดวยการใครครวญสะทอนคดของคร นาจะได

มการบนทกเรองราวตอไปน

• บนทกใน reflective journal

• บนทกการสอนอยางไมเปนทางการทครบนทกทนทหลงสอนจบ

แตละคาบ

• ขอเสนอแนะจากนกเรยน

• ผลการทดสอบของนกเรยน

• ค�าแนะน�าปอนกลบ (feedback) อยางจรงจงจากเพอนคร และ

จากกลยาณมตรทมความลกซงจรงจง มความส�าคญมาก เพราะสามารถน�า

ไปใชสอบทานความนาเชอถอของขอมลและการตความของนกวจยไดโดย

วธ triangulation

• บนทกเสยง บนทกวดทศน ภาพนง และคลปวดทศน

ทงหมดนน รวมกนเปนคลงขอมล

จากคลงขอมลสามารถน�ามาวเคราะหหาความหมายไดหลายวธ

วธหนง คอ ตงค�าถามหลาย ๆ ค�าถามเพอน�าไปสการใครครวญสะทอนคด

อยางจรงจง ตวอยางค�าถาม ไดแก

วจยชนเรยนเปลยนคร151

• ฉนสามารถบอกสวนทมการพฒนาขนอยางชดเจนไดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนสามารถแสดงหลกฐานภาคปฏบตตอการพฒนานไดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนสามารถอธบายความเชอมโยงระหวางการพฒนานกบความเชอ เชงคณคาไดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนสามารถเขยนเอกสารอธบายกระบวนการเปลยนแปลงทน�าไปส การพฒนานไดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• เพอนครและกลยาณมตรทมความลกซงจรงจง เหนดวยวามพฒนาการ ดานการสอนของฉนหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนสามารถแสดงวาฉนเขาใจการสอนของฉนดขนกวาเดมไดหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• การใครครวญสะทอนคดของฉนสะทอนพฒนาการของกระบวนการคด ของฉนหรอไม

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร 152

สงทนกวจยจะตองเตรยมรบมอ คอผลการวจยอาจไมออกมา

ตามทคาดหวง หรอระหวางวเคราะหขอมลอยางจรงจงดวยการใครครวญ

สะทอนคดตรวจสอบตนเอง พบจดออนในวธปฏบตของตนเอง กอความ

รสกทอถอยหรอไมสบายใจหรอสบสน แทนทจะรสกลงโลดใจทไดคนพบ

ขอเรยนรใหมและพบวาตนเองพฒนาขน และการสอนของตนเองกพฒนาขน

กลบรสกหดหทอถอย

ซงผมคดตรงกนขามกบทระบในหนงสอวา

สถานการณวกฤตทางใจหรอทางอารมณเชนน เปนขอเรยนรทประเสรฐยงส�าหรบครในการฝก

ประสบการณตรงในการท�าความเขาใจสถานการณเชงลบ ในการตงจตมนอยกบศรทธา และฉนทะของตนในเรอง

การพฒนานกเรยนของตน และมมานะฟนฝาอปสรรคไปใหจงได โดยตองรจกหา “ตวชวย” หรอกลยาณมตร

ชวยเปนก�าลงใจและใหค�าแนะน�า

ผมมความเหนวาประสบการณเผชญสถานการณทาทายทครทอแต

ไมถอยน ควรน�ามาใชประโยชน ๒ ประการ คอ (๑) ใชเกบเปนขอมลและ

การใครครวญสะทอนคดเปนขอเรยนร ของตวครเองวาเมอครฟ นจาก

สถานการณทกอความทอถอยเชนนแลว ครแกรงขนอยางไร เปนการ “พลก

ลบเปนบวก” เรยนรจากความลมเหลวซงวงการศกษาท�ากนนอยมาก ตางจาก

“

”

วจยชนเรยนเปลยนคร153

วงการธรกจ ขอเรยนรนรวมเปนสวนหนงของรายงานวจยดวย (๒) ใชความร

จากประสบการณนในการออกแบบกจกรรมทมความยากส�าหรบนกเรยน

เพอใหทมนกเรยนไดฝกเผชญสงยาก และเมอนกเรยนรสกทอ ครจะไดใช

ความรทตนไดจากประสบการณตรงของตน ในการท�าหนาทโคชปลกใจนกเรยน

ใหส ไมถอย การฝกคณลกษณะการเปนคน “สสงยาก” เปนเปาหมาย

ของการเรยนรระดบสง

ครนกวจยยงจะตองควบคมอารมณตนเอง ตงหลกจตใจใหมนคง

หากในการใครครวญสะทอนคดตรวจสอบตนเองอยางจรงจง พบวา “ตวตน”

ของตนทคนพบไมตรงกบ “ตวตน” ทตงความหวงไว กจะเปนขอเรยนรทด

ยงขนไปอก และควรน�าประสบการณนไปใชประโยชนสองขอตามยอหนาบน

“ค�าปลอบโยน” หรอใหก�าลงใจในสถานการณทอถอย คอ ความยดมน

ใน “คณคา” ประจ�าใจตนเองในเรองหนาทครทเปนแกนหลกของการวจย

ปฏบตการประเมนตนเองนนเอง

เพอใหการเกบขอมลจากการปฏบตมความครบถวนนาเชอถอยงขน

เขาแนะน�าค�าถามเพอการใครครวญสะทอนคด ๒ ค�าถาม ดงน

• ผลทได รบทตรงตามความคาดหมายและทไมตรงตามความ

คาดหมายคออะไรบาง

• ปจจยทกอผลดงกลาวคออะไรบาง

เสนทางการฟนฝาอปสรรค สผลการสอนทดขนกวาเดม (ในบางดาน)

เปนเสนทางการเรยนรททรงคณคายง

วจยชนเรยนเปลยนคร 154

ตวอยางจากงานวจยของผเขยน

งานวจยของผเขยนเปนวทยานพนธปรญญาโทโดยมเปาหมายเพอ

แสดงพฒนาการของตนเองในการปฏบตงานสอนตามปกต และพฒนาการ

ดานความรความเขาใจ โดยเรมตนทผเขยนใครครวญสะทอนคดวางานทกอ

ความไมสบายใจของตนเองคออะไร น�าไปสกรณของลกศษยทชอ แคโรไลน

กรณศกษาของผเขยนเปนศษยเดกหญงอาย ๑๑ ป ไดชอสมมตวา

แคโรไลน มปญหาไมสงการบาน และบางครงกขาดเรยน ผเขยนเคยก�าชบให

ท�าการบานมาสงใหเรยบรอยกไมไดผล ในทสดผเขยนจงหาทางชวยแคโรไลน

โดยบอกวาตองท�าการบานมาสงใหครบ มฉะนนกจะใหแยกไปท�าการบาน

ใหเสรจในชวงเวลาเรยน ผลคอวนรงขนแคโรไลนไมมาเรยนและไมมาอกเลย

เพมปญหาจากไมท�าการบานสไมมาเรยน

ผเขยนเลาการใครครวญสะทอนคดละเอยดมากและมการทบทวน

และเปลยนแปลงความคดในชวงเวลานน จากเดมคดวาตนเองท�าถกแลวท

คาดคนขเขญใหแคโรไลนท�าการบานมาสงใหเรยบรอย เพราะหากครปลอย

ใหนกเรยนคนหนงไมปฏบตตามทครสง ไมชานกเรยนคนอน ๆ ในชนกจะ

ท�าตามอยางบาง ตอนแรกผเขยนคดวาตนท�าหนาทรกษาความเปนระเบยบ

เรยบรอยในชนถกตองแลว

แตเมอใครครวญตอไปผเขยนคดวาเดมตนไดตความหลก “ความ

เทาเทยม” (equality) และใชปฏบตตอศษยทกคน คอ ทกคนตองสงการบาน

ครตองจดการใหนกเรยนทกคนสงการบานจงจะยตธรรม แตตอมาเกดการ

ตความค�าวา equality ใหม โดยแยกความแตกตางระหวาง “ความเทาเทยม”

กบ “ความเหมอน” ผ เขยนเกดความเขาใจวาการปฏบตตอศษยทกคน

วจยชนเรยนเปลยนคร155

อยางเทาเทยมกน ไมไดหมายความวาตองปฏบตตอแตละคนเหมอนกน

ทงหมด เพราะเดกแตละคนแตกตางกน การใหความเทาเทยมตอศษยจง

หมายความวาปฏบตตอเดกตามความแตกตางกนหรอตามสภาพของเดก

แตละคน คอ ใชหลกการยอมรบความแตกตาง ไมใชละเลยความแตกตาง

ในกระบวนการใครครวญสะทอนคดตอเนอง ผเขยนเรมรสกวา ตนเอง

มสวนเปนตนเหตใหแคโรไลนไมมาโรงเรยน โดยการขวาจะลงโทษหากมา

โรงเรยนโดยไมท�าการบานหรอท�าการบานไมเสรจ และคดวาแคโรไลนคงหา

ทางออกไมได จงแกปญหาโดยไมมาโรงเรยน ความคดเชนนท�าใหผเขยนรสก

ตกใจและเกดการเรยนรใหมวาตนเองตองมความรบผดรบชอบตอการกระท�า

ของตน ตอนกเรยนทไมมเสยงไมมอ�านาจ และน�าไปสความคดวาตนควรหา

สาเหตทแคโรไลนท�าการบานไมเสรจ

จะเหนวาในขนตอนของการใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง ผเขยน

ไดตกอยในความรสกอดอดขดของในการกระท�าของตนทขดกบขอยดถอ

คณคาประจ�าใจ ซงไดแก

• ความเทาเทยม - นกเรยนทกคนไดรบการปฏบตเทาเทยมกนใน

ระบบการศกษา

• การเรยนรตลอดชวต - นกเรยนทกคนอยในระบบการศกษายาว

ทสดเทาทจะท�าได

• หลกการประชาธปไตยทางการศกษา ใหครมอสระในการจดการ

ชนเรยนเพมขน และนกเรยนมสวนออกความเหนตอระบบการศกษา

• มจรยธรรมในการท�างานและมาโรงเรยนสม�าเสมอเพอความส�าเรจ

ในการศกษา

• ความเปนธรรมทางสงคมซงน�าไปสสทธเทาเทยมกนในการศกษา

วจยชนเรยนเปลยนคร 156

ผเขยนคดใครครวญวาการทแคโรไลนขาดเรยนโดยงายและนาน

หลายวน มความเสยงทจะน�าไปสการออกจากการเรยนกลางคน เปนหนาท

ของตนทจะตองชวยเหลอแคโรไลนใหไดเขาเรยนอยางเตมเมดเตมหนวย และ

เกดความมนใจตอการเรยนทจะน�าไปสฉนทะตอการเรยนรตลอดชวต

แผนปฏบตการ

แผนปฏบตการแรก คอ หาทางพดคยกบแคโรไลนวามความยาก

ล�าบากในการท�าการบานอยางไร แตจะไดคยกตอเมอแคโรไลนมาโรงเรยน

ผเขยนจงไปขอความชวยเหลอจากครใหญ ซงไดไปเยยมแคโรไลนทบานใน

เชาวนตอมาและชกชวนใหมาโรงเรยน ซงกไดผล แคโรไลนมาโรงเรยนสาย

นดหนอยในเชาวนนน ผเขยนไมวากลาวใด ๆ และไมพดถงเรองการบานใน

วนนน ผเขยนรอจงหวะใหแคโรไลนคลายเครยดเสยกอนจงคอยหาทางพดคย

จงไดขอมลทนาเหนใจมากวา แคโรไลน ไมมคนชวยเหลอแนะน�าการท�า

การบาน เพราะแมออกจากบานไปท�างานทนททแคโรไลนกลบถงบาน และ

พ ๆ ของแคโรไลนกมกจกรรมของตนเอง ไมมเวลาชวยแนะน�าการท�าการบาน

ใหนอง แคโรไลนบอกวาเธอตดขดการบานวชาคณตศาสตรมากทสด สวน

วชาภาษาองกฤษพอท�าได

ผ เขยนจงแนะน�าวาในชวงแรกใหแคโรไลนท�าเฉพาะการบาน

ภาษาองกฤษใหเสรจกอน ยงไมตองท�าการบานวชาคณตศาสตร ซงชวยให

แคโรไลนแสดงทาทสบายใจ และท�าการบานมาสงเสรจเรยบรอยทกวนตลอด

สปดาห ผเขยนบนทกใน reflective journal ของตนวาตนรสกเครยดนอยลง

วจยชนเรยนเปลยนคร157

และแคโรไลนกมทาทผอนคลายลงมาก ผเขยนรสกวาความสมพนธระหวาง

ตนกบแคโรไลนดขน

ผเขยนใครครวญสะทอนคดการปฏบตของตนเชอมโยงกบหลกการ

เชงคณคาทตนยดถอตามทระบขางตน และคดวาตนไดเปลยนมาใชหลกการ

ประชาธปไตยโดยขอรบฟงขอมลของนกเรยน ซงผมตความวาคณคาทส�าคญ

คอ ปฏสมพนธแนวราบ ยดถอความเทาเทยมกนระหวางนกเรยนกบคร และ

แทนทครจะใชอ�านาจเหนอของตนสงการหรอก�าหนดเงอนไข กลบขอรบฟง

สภาพความเปนอยของนกเรยนเพอหาทางชวยเหลอ ใชความเมตตาเหนอก

เหนใจแทนทการใชอ�านาจ เอานกเรยนเฉพาะคนเปนตวตงในการชวยแก

ปญหาของนกเรยนคนนน แทนทจะเนนใหนกเรยนทมปญหาพเศษตองปฏบต

เหมอนเพอน ๆ ทงหอง ผมคดวาในขนตอนใครครวญสะทอนคดของผเขยน

ไดเกดสะเกดเลก ๆ ของการเปลยนแปลงในระดบ transformation เชง

กระบวนทศนจ�านวนมากมาย ซงหลายสวนผเขยนไมไดระบในหนงสอ

หลงจากเรมปฏบตการแกปญหาสองสปดาห ผเขยนกทบทวนการ

ด�าเนนการ โดยในชวงนนครทท�าหนาทประคบประคองการเรยนของแคโรไลน

บอกผเขยนวาแคโรไลนสนใจการเรยนขนมาก ผเขยนจงตดสนใจด�าเนนการ

โครงการวจยขนตอไป โดยพดคยกบแคโรไลนและถามความรสกของเธอตอ

การท�าการบาน และไดรบค�าตอบวาเธอท�าการบานไดงายขน และเวลาน

เธอชอบการมาโรงเรยนแลว ผเขยนจงถามวาเธอพรอมจะท�าการบานวชา

คณตศาสตรหรอยง พรอมกบบอกวาท�าถกหรอผดไมส�าคญ ขอส�าคญคอ

ไดฝกหดใชความพยายาม และไดใชเปนพนฐานส�าหรบเรยนในระดบสงขน

คอชนมธยมตน พรอมกบแนะวาหากเธอท�าการบานคณตศาสตร จะลด

วจยชนเรยนเปลยนคร 158

การบานภาษาองกฤษลงครงหนง แคโรไลนบอกวาจะพยายามท�าการบาน

คณตศาสตรโดยจะท�าการบานภาษาองกฤษทงหมด

แลวแคโรไลนกท�าตามค�าพดไปตลอดเวลาในชนเรยนชน ป.๖ และ

ผเขยนกท�างานวจยจบ โดยไดเขยนจดหมายไปขออนญาตจากแมของแคโรไลน

ขอใชเรองราวของแคโรไลนในงานวจย โดยจะปกปดชอเปนความลบ และ

ไดรบอนญาต

ผมใครครวญสะทอนคดเองวาปจจยส�าคญทสดในเรองน คอ

การแสดงความรกความหวงใยทครใหแกศษยเปนสงทมคาทสดส�าหรบศษย

ยงตวแคโรไลนซงพอจะมองออกวาอยในครอบครวทฐานะทางเศรษฐกจไมด

และขาดความอบอนทบาน ความรกความเมตตาจากครจะยงมคา บทบาท

ของครไมใชแคจ�ากดทการสอนวชา แตตองเอาใจใสการเรยนรและพฒนาการ

ของศษยแบบองครวม คอ ทงดานนสยใจคอ (หรอคณลกษณะ), สมรรถนะ

(หรอทกษะ), และความรในเรองคณลกษณะ สงทแคโรไลนตองการอยางยง

คอ นสยใฝร สสงยาก ครเบอรน ซลลแวน (Bernie Sullivan) ซงเปนผเขยน

ไดชวยใหแคโรไลนเกดนสยใฝร ส สงยากผานกระบวนการวจยของตน

ทแสดงออกทความหวงใย เมตตากรณา

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลประกอบดวยการตอบค�าถาม ๓ ขอตามล�าดบดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร159

• ตรวจสอบเปาหมายของการวจยเพอประเมนวาตนบรรลผลเพยงใด

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ตรวจสอบคณคาทตนยดถอเพอประเมนวาตนด�าเนนตามคณคา

นน ๆ เพยงใด

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ตรวจสอบวาจะใชขอมลทรวบรวมได เปนหลกฐานยนยนผลงาน

การพฒนางานของตนเองไดอยางไร

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ค�าถามเพอการวเคราะหขอมล

วจยชนเรยนเปลยนคร 160

ขอมลทผเขยนรวบรวมเปนคลงขอมลเพอการวจย เปนไปตามรายการ

ทระบตอนตนบนทกน โดยในกรณของแคโรไลน ไดแก ขอมลการมาโรงเรยน

และการท�าการบาน ขอมลทครทานอน ๆ เอยถงแคโรไลน บนทกของครใหญ

เรองแคโรไลน และขอสงเกตการด�าเนนการทผเขยนท�าทครใหญมอบใหผเขยน

จดหมายจากแมของแคโรไลน บนทกรายละเอยดการสนทนาระหวางแคโรไลน

กบผเขยน และค�าพดของแคโรไลนตอนจบโครงการวจยวาเธอรสกอยางไร

เมอผเขยนเปลยนวธด�าเนนการแกปญหาของเธอ

การวเคราะหขอมลเปนการน�าขอมลมาตรวจสอบตความการกระท�า

ของตนเองและหาค�าอธบายตอการกระท�านน

เรมจากการตรวจสอบเปาหมายของการวจยเพอหาขอสรปวาบรรล

เปาหมายเพยงไร ตามดวยการตรวจสอบคณคาทตนยดถอ เพอประเมนวา

ตนไดปฏบตตามคณคานนเพยงใด และใชขอมลบอกวาตนไดมการพฒนาวธ

ปฏบตหนาทครในดานใด

เขาแนะน�าใหวเคราะหขอมลผานการตอบค�าถามตอไปน

• เปาหมายการวจยของฉนคออะไรบาง

• คณคาทฉนยดถอคออะไรบาง

• ฉนไดบนทกการใครครวญสะทอนคดเรองการวจยไวเปน reflective

journal หรอไม

• ฉนสามารถระบแหลงทมาของขอมลไดอยางไรบาง

• ฉนไดรบขอคดเหนเปนเอกสารจากเพอนครหรอไม

วจยชนเรยนเปลยนคร161

วจยชนเรยนเปลยนคร 162

การใครครวญสะทอนคดตอการปฏบต

มาถงขนนเราเหนชดเจนวาเกดการเปลยนแปลงในการปฏบตของ

ผเขยน ประเดนตอไปคอจะพฒนาการเปลยนแปลง (change) สการปรบปรง

ใหดขน (improvement) ไดหรอไม

ขนตอนตอไปของการวจย คอ ใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง

เพอเปรยบเทยบการปฏบตในชวงแรกกบการปฏบตหลงการเปลยนแปลง

ในชวงแรกผเขยนยดปฏบตตามกตกาหองเรยนอยางเขมงวด คอ นกเรยน

ทกคนตองท�าการบานมาสงครในวนรงขน แตหลงจากเกดกรณแคโรไลน

ผเขยนเปลยนมาใชกตกาดงกลาวอยางยดหยน คอ มการผอนปรนตอนกเรยน

บางคน ผเขยนตความวาเปนการเปลยนแปลงวธคด จากคดแบบอ�านาจ

นยมมาเปนคดอยางยดหยนมากขน ถอเปนพฒนาการทางความคดทจะตอง

น�าไปใชในทางปฏบต

การเปลยนแปลงในทางปฏบตกคอผเขยนมแผนปฏบตใหม คอ ถาม

แคโรไลนวามความยากล�าบากอยางไรบางในการท�าการบาน ซงเปนการ

ประยกตใชคณคาดานประชาธปไตยในการศกษา คอ เปดโอกาสใหนกเรยนม

โอกาสบอกเรองราวและความตองการของตน ทจะมผลตอการตดสนใจตอ

ประเดนทมผลตอตวนกเรยนเอง นเปนพฤตกรรมเชงนวตกรรมส�าหรบผเขยน

เพราะตนไมเคยท�ามากอน และเมอพจารณาตามแนวคดของเปาโล แฟร กถอ

เปนการปลดปลอยอสรภาพจากการกดขใหแกการเรยนการสอน

การทผ เขยนปรกษาหารอกบแคโรไลนเปนแนวทางใหมในการ

วางปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน คอ จากความสมพนธทไมเทาเทยมท

วจยชนเรยนเปลยนคร163

ครเปนผมอ�านาจเหนอในการตดสนใจ เปลยนมาเปนความสมพนธทมความ

เทาเทยมกนมากขน หรอเปลยนจากปฏสมพนธแบบ ฉน - มน (I - It) มา

เปนแบบ ฉน - คณ (I - You) คอ มการใหเกยรตหรอเคารพกนมากขน

ปฏสมพนธแบบ ฉน - มน เปนการปฏบตตอนกเรยนเหมอนเปนสงของไรชวต

และวญญาณ แตในปฏสมพนธแบบ ฉน - คณ ครมความรสกตอนกเรยน

เปนเพอนมนษยทมชวตจตใจ มความร สกเชนเดยวกนกบตนเอง เมอ

ใครครวญสะทอนคดถงตรงนกเหนชดเจนวาผ เขยนมการพฒนางานของ

ตนเอง

ผเขยนใครครวญสะทอนคดตอไปวาในการทตนเองพยายามใชกตกา

ชนเรยนเรองสงการบานตอนกเรยนทกคนเหมอนกนหมด มพนฐานจาก

ความคดวานกเรยนในชนเหมอนกนหมด ซงไมจรง และเนองจากตนตองการ

ใหนกเรยนทงชนไดเรยนรอยางมคณภาพสง จงบงคบใชกฎเรองสงการบาน

เทาเทยมกนทกคน นอกจากนนตนยงคดวานกเรยนตองการใหครปฏบตตอ

นกเรยนทกคนอยางยตธรรมในเรองการสงการบาน หากหยอนใหนกเรยน

คนหนง ในขณะบงคบเขมงวดตอนกเรยนคนอน ๆ ทเหลอทงหมด จะเปน

การไมใหความยตธรรมตอนกเรยนสวนทเหลอ ซงผเขยนไดเรยนรจากการ

ปฏบตวาการยดหยนการปฏบตตามกฎการสงการบานใหแกแคโรไลน ไมม

ผลตอพฤตกรรมการสงการบานของนกเรยนคนอน ๆ เลย แตมผลดตอ

พฤตกรรมการเรยนของแคโรไลน ท�าใหผเขยนไดเรยนรวานกเรยนแตละคน

เปน “หนงจกรวาล” ทมศกยภาพ ปญหา และอตราเรวของการเรยนรจ�าเพาะ

ของตนเอง ครจงตอง “ใครครวญสะทอนคดระหวางสอน” (reflect-in-action)

ตอนกเรยนแตละคนเอามาคดวางแผนการสอน

วจยชนเรยนเปลยนคร 164

ครเบอรน ซลลแวน เขมงวดเรองการสงการบานตอแคโรไลน เพราะ

เกรงวาหากเธอไมสงการบานจะท�าใหผลการเรยนไมด สงผลตอการเรยนตอ

ชนมธยมและอาจตองออกจากโรงเรยนกลางคน พฒนาการทเกดขนตอมา

สอนครเบอรน ซลลแวน วา “คณภาพส�าคญกวาปรมาณ” ในเรองการเรยนร

ซงผมขอเพมเตมวาขอผดพลาดอยางหนงในการสอนของครโดยทวไป คอ

การตะลยสอนใหครบถวนตามหลกสตร ซงเปนการยดถอปรมาณเปนเปา

มค�าแนะน�าโดยครเกง ๆ จ�านวนมากมายวาจงอยาท�าเชนนน ใหยดถอการ

ก�าหนดประเดนส�าคญทนกเรยนในชนจะตองเรยน แลวเนนสอนสวนนนให

นกเรยนไดเรยนรอยางลก (เกด higher order learning) แลวนกเรยนจะ

เรยนรสวนทเหลอไดเองหรอไมรกไมเปนไร

แรงบนดาลใจใหครเบอรน ซลลแวน ท�างานวจยชนนอยทความ

เปนหวงตอแคโรไลน ความเปนหวงนมาจากความเมตตาสงสาร แตพฤตกรรม

ของครเบอรน ซลลแวน ในชวงแรก ท�าใหแคโรไลนไมเหนความเมตตา

หวงใยนน แตเมอครเบอรน ซลลแวน เปลยนวธการ แคโรไลนกเหนความ

เมตตาหวงใยนทนท กอผลใหความสมพนธระหวางคนทงสองเปลยนไปอยาง

ชดเจน ผเขยนไดขอเรยนรวาความรกและหวงใยเปนแกนแกนของปฏสมพนธ

ระหวางครกบศษย

หลกฐานแสดงการพฒนาการสอนและความเขาใจตอการสอน

นกวจยปฏบตการจะตองน�าขอมลจากการใครครวญสะทอนคดมา

จดท�าเปนหลกฐาน (evidence) ของการพฒนาการสอนและความเขาใจตอ

การสอน เพอแสดงหลกฐานทหนกแนน ตอบค�าถาม

วจยชนเรยนเปลยนคร165

• ฉนสามารถบอกสวนของงานทมการพฒนาขนอยางชดเจน

ไดหรอไม ขอความในตอนกอน ๆ ของบนทกนมความชดเจนอยในตววา

ผเขยนมความยดหยนในการบงคบใชกฎระเบยบของหองเรยนเพมขน และม

ทกษะความสมพนธกบศษยแบบทแสดงความรกความหวงใยอยางไดผล

• ฉนสามารถแสดงหลกฐานภาคปฏบตตอการพฒนานได

หรอไม หลกฐานมชดเจนมากทตวแคโรไลนและมอยในเอกสารของเพอนคร

และของครใหญดวย

• ฉนสามารถอธบายความเชอมโยงระหวางการพฒนานกบ

ความเชอเชงคณคาไดหรอไม ผเขยนบอกวาอธบายไดกบความเชอเชง

คณคา ๓ ประการคอ (๑) ความเชอดานการเรยนรตลอดชวต (๒) ความเชอ

ดานประชาธปไตยในหองเรยน และ (๓) ความเชอดานการมาเรยนสม�าเสมอ

ซงผมคดวาจากขอความตอนตน ๆ มความชดเจนวาอธบายความเชอมโยง

พฒนาการของผเขยนกบคณคาหรอความเชอสามประการนไดอยางแนนอน

แตหากผมเปนนกวจย ผมอาจมค�าอธบายนอกเหนอจากในหนงสอได และ

ผมขอเชญชวนใหทานผอานลองท�าโจทยขอนในมมมองของทาน

• ฉนสามารถเขยนเอกสารอธบายกระบวนการเปลยนแปลงท

น�าไปสการพฒนานไดหรอไม เปนทชดเจนวาผเขยนไดเขยนเลาใหเรา

อานแลว โดยผมขอเพมเตมวาครทานอนทอานบนทกน อาจลองเขยนเอกสาร

อธบายกระบวนการดงกลาวในมมของทานเอง จะเกดการเรยนรเพมมากกวา

อานเฉย ๆ มากมาย

วจยชนเรยนเปลยนคร 166

• เพอนครและกลยาณมตรทมความลกซงจรงจง เหนดวยวาม

พฒนาการดานการสอนของฉนหรอไม ผเขยนยกสวนหนงของบนทกของ

เพอนครทท�าหนาทสอนเสรมวชาคณตศาสตรแกแคโรไลน บนทกของครใหญ

และจดหมายของแมของแคโรไลนทเขยนถงครเบอรน ซลลแวน ตอนจบ

ปการศกษา ทสะทอนพฒนาการดานการสอนของครเบอรน ซลลแวน จาก

หลกฐานทพฒนาการของตวแคโรไลน

• ฉนสามารถแสดงวาฉนเขาใจการสอนของฉนดขนกวาเดมได

หรอไม ผเขยนสรปวาตนหนมาใชการจดการเรยนรทเนนกระบวนการเรยนร

ของนกเรยน (process-based curriculum) แทนทจะใชวธจดการเรยนร

ตามทก�าหนดในกตกาการสงการบาน (product-based curriculum)

• การใครครวญสะทอนคดของฉนสะทอนพฒนาการของ

กระบวนการคดของฉนหรอไม ผ เขยนบอกวาการเปลยนความคดท

ยงใหญทสดของตน คอ “ครเปนผเรยนและนกเรยนเปนครโดยทตนไมรตว”

การวจยปฏบตการพฒนาตนเองของครน�าไปสพฒนาการดาน

การปฏบตและดานความคดของตนเอง และจะน�าไปสการพฒนาทฤษฎจาก

การปฏบต ซงจะกลาวถงในบนทกตอนท ๙

“ในทน ทฤษฎเปน

พฒนาการตอเนองจากความรทผวจย (คร)

สรางขนจากการศกษาตนเองในการปฎบตเปนการท�าให

“ความรฝงลก” จากการปฏบตของครถก “ถอด” ออกมา

เปน “ความรแจงชด”เพอสอสารกบผอนไดงาย

”

วจยชนเรยนเปลยนคร169

ตอนท ๙ พฒนาทฤษฎของการปฏบต น ตความจากบทท ๘

Developing theory from practice ซงเปนบททสองของตอนทส Generating

evidence from data: Making meaning เขยนโดย Bernie Sullivan,

Principal of St Brigid’s Girls’ Senior School, Dublin, Ireland

สาระของบทน คอ

• วธบนทกการเรยนรจากโครงการวจยเปนเอกสาร

• ความรใหมของครจะพฒนาเปนทฤษฎใหมไดอยางไร

• ความหมายของขอคนพบตอตวครผวจยเองและตอผอน

• ความส�าคญของการพฒนาตอเนองในการท�าหนาทคร

๙ พฒนาทฤษฎจาก การปฏบต

วจยชนเรยนเปลยนคร 170

บทน�า

หวใจของตอนน คอ การพฒนาทฤษฎขนจากขอมลและผลการ

วเคราะหขอมล ผานขนตอนท�าความเขาใจความส�าคญ (significance)

ในเชงประโยชนของขอคนพบทอาจอยในระดบจลภาค (micro) หรอมหภาค

(macro) กได ในระดบจลภาค ไดแก ความส�าคญตอตวครเอง ตอนกเรยน

ตอโรงเรยน สวนในระดบมหภาค คอ ความส�าคญตอระบบการศกษาของ

ประเทศ โดยมค�าถามเพอการใครครวญสะทอนคดอยางจรงจง คอ

• ฉนไดเรยนรอะไรบางจากการท�างานวจย

• การเรยนรจากโครงการนจะมผลตอการท�างานในอนาคตของฉน

อยางไรบาง

• ลกศษยของฉนไดรบประโยชนอะไรบางจากโครงการวจย

• ฉนสามารถน�าเสนอความส�าคญของผลงานวจยตอผอน นอกจาก

ตวฉนเองและลกศษยของฉนไดหรอไม

• ฉนจะแชรความรใหมนกบเพอนครไดอยางไร

• ฉนจะชกจงเพอนครคนอน ๆ ใหท�าวจยเพอพฒนางานของตนเอง

ไดอยางไร

• ฉนจะด�าเนนการอยางไรบางเพอสรางความยงยนใหแกการพฒนาการ

สอนของฉน

งานวจยปฏบตการเพอพฒนาตนเองของครเปนรปแบบทวงการคร

ไมคนเคย เพราะไมใชงานวจยกระแสหลกทไมมแนวคดวาครสามารถสราง

ความรเพอใชงานในภาคปฏบตเองได และไมถอวาการสรางความรใหมดาน

การเรยนการสอนเปนบทบาทของคร แตกระบวนทศนของงานวจยปฏบตการ

วจยชนเรยนเปลยนคร171

เพอพฒนาตนเองของครตามทเสนอในหนงสอ วจยชนเรยนเปลยนคร น

ยนยนวาครสามารถสรางความรจากการปฏบตได และจากนนสามารถสราง

ทฤษฎจากการปฏบตได และผมขอเพมเตมวาการทครท�างานวจยปฏบต

การเพอพฒนาตนเองเปนรปแบบของการพฒนาคร (professional

development) ทดทสด ดกวาการไปเขารบการอบรมเพอพฒนาคร

ใด ๆ ทงสน และในบางกรณงานวจยปฏบตการศกษาตนเองของครน

อาจมผลเปนขอเสนอแนะเชงนโยบายตอระบบการศกษาในภาพใหญได

รวมทงอาจพฒนาเปนทฤษฎการศกษาได

มองจากมมของคร วงการวจยการศกษากระแสหลก มสวนกดทบ

ความเปนอสระและความคดสรางสรรค รวมทงศกดศรคร แตกระบวนทศน

วจยปฏบตการศกษาตนเองของครเปนขบวนการกความเปนอสระและ

ความมศกดศรของวชาชพคร

เนองจากงานวจยปฏบตการ ใชคนละกระบวนทศนกบงานวจย

กระแสหลกทเรยกวาแนว positivist ทเนนประเมนความนาเชอถอของ

ผลงานวจยทความสามารถท�าซ�าได (reproducibility) และสามารถน�าไป

ใชในสถานการณอนได (transferability) แตงานวจยปฏบตการมลกษณะ

ตรงกนขาม คอ มความจ�าเพาะตอแตละสถานการณ ท�าซ�าไมได และน�าไปใช

ในสถานการณอนไดยากหรอไมไดเลย จงตองหาเกณฑความนาเชอถอทใช

กบงานวจยชนดน และมผเสนอวาเนองจากงานวจยชนดนผกพนกบคณคา

(value-based) จงควรใชตวคณคานแหละเปนตวตรวจสอบความนาเชอถอ

ของงานวจย หากงานวจยพสจนตวเองไดวามคณคาจรงกมความนาเชอถอ

วจยชนเรยนเปลยนคร 172

ตวอยางจากงานวจยของผเขยน

ประเดนการวจยของ เบอรน ซลลแวน ซงเปนผเขยน คอ หาทางให

นกเรยนใชเวลาทโรงเรยนอยางมคามากขน เปนโจทยทขบดนโดยความเชอ

ของผเขยนวาการด�าเนนการในโรงเรยนตองเปนไปเพอประโยชนสงสดของ

นกเรยนเปนเปาหมายหลก และเชอวาหนาทส�าคญของครคอวางพนฐาน

การเปนคนรบผดชอบท�างานจรงจงใหแกนกเรยน เปนสวนหนงของคณคา

ประจ�าใจผเขยนดานความเปนธรรมในสงคม และความเทาเทยมกน โดย

ตอนนนผเขยนสอนชนนกเรยนหญงอาย ๑๐ ขวบ กจกรรมทเลงไววาเปนการ

ใชเวลาอยางสญเปลา ไดแก

• นกเรยนบางคนมาสายท�าใหเรมตนชนเรยนไดชา

• ลมสมดการบานไวทบาน ไมไดน�ามาสงคร ท�าใหเสยเวลาพดกน

เรองการบาน

• นกเรยนลมน�าหนงสอต�าราส�าหรบใชท�าการบานกลบบาน

• นกเรยนทะเลาะกนตอนเลนในสนาม ท�าใหตองใชเวลาตดสน

ขอพพาทในชนเรยน

• เสยเวลาตอนเปลยนวชาเรยน

• ถกเบนความสนใจไดงาย ท�าใหไมตงใจท�าการบาน

ผ เ ขยนเรมงานวจยด วยการปรกษานกเรยนและบนทกเสยง

เหตการณนไว โดยไดขออนญาตพอแมและตวนกเรยนเองไวกอนแลว เพอให

เปนไปตามจรยธรรมในการวจย ผเขยนแปลกใจมากทพบวานกเรยนเองก

ตระหนกเรองปญหาการเสยเวลาเรยนโดยเปลาประโยชน และสามารถเพม

กจกรรมทเสยเวลาในชนเรยนโดยเปลาประโยชน เพมจากรายการทผเขยน

วจยชนเรยนเปลยนคร173

รวบรวมไว เชน นกเรยนแกลงถวงเวลาเพอเรยนวชาทตนชอบใหนานขนโดย

การตงค�าถาม จะไดใชเวลากบวชาถดไปทตนไมชอบลดลง นกเรยนยนด

รวมกนด�าเนนการโครงการลดเวลาสญเปลาในชนเรยนอยางกระตอรอรน

โดยตกลงกนวาจะน�าเวลาทไดคนมาท�ากจกรรมทพวกตนชอบ คอ งานศลปะ

และงานคอมพวเตอร งานวจยชนนด�าเนนการตอจากงานวจยเพอชวยเหลอ

แคโรไลน ตามทเลาในบนทกตอนทแลว

นกเรยนรวมกนระบกจกรรมเพอการปรบปรง ดงตอไปน

• มาโรงเรยนตรงเวลา

• ท�าการบานทงหมด

• ไมพดแซงกน หรอแยงคนอนพด ในชน

• ท�างานในชนเรยนใหเสรจครบถวนสมบรณ

• เตรยมความพรอมในการเปลยนคาบเรยนอยางรวดเรว

• ตงใจเรยนในชนเรยน

เพอเปนสกขพยานอนเปนหลกฐานความนาเชอถอในการวจย

ผเขยนไดขอใหเพอนคร ๒ คน ชวยสงเกตและบนทกพฤตกรรมของนกเรยน

บางคน ตามประเดนการปรบปรงพฤตกรรมทนกเรยนชวยกนระบขางบน

งานวจยในชวงเกบขอมล ใชเวลา ๓ เดอน รวมการด�าเนนการ ๓ รอบ

ตอนเรมตนแตละรอบมการประชมปรกษาหารอกบนกเรยนพรอมทงบนทก

เสยงไว แตเมอจบการวจยในเวลา ๓ เดอน นกเรยนพรอมใจกนขอด�าเนนการ

ตามโครงการลดเวลาสญเปลา เอาไปใชท�ากจกรรมดานศลปะและคอมพวเตอร

วจยชนเรยนเปลยนคร 174

อยางเดมไปตลอดปการศกษา และตอนจะจบปการศกษากไดประชมขอ

ใหนกเรยนบอกวาตนไดปรบปรงตนเองอยางไรบางนบตงแตเรมโครงการ

พรอมทงบนทกเสยงไว

วธด�าเนนการวจยรอบแรก ผเขยนใหนกเรยนแตละคนเลอกวาตนจะ

เลอกท�ากจกรรมใดใน ๖ กจกรรมทรวมกนก�าหนดไว คอ ยดหลกใหอสระใน

การเลอกท�ากจกรรมแกนกเรยน ตกตอนเยนกอนเลกเรยน มเวลา ๕ นาทให

นกเรยนบนทกผลงานของตน และมนกเรยนบางคนมาขอใหครชวยยนยน

ผลงานของตน ท�าใหผเขยนตระหนกจากการใครครวญสะทอนคดวาวธน

ไมด ครคนเดยวไมสามารถตรวจสอบผลของนกเรยนแตละคนไดหมด เพราะ

มนกเรยนในชนถง ๒๓ คน

ในรอบท ๒ ของการวจย ผเขยนปรกษากบนกเรยนวาจะรวมกน

ปรบปรงประเดนเดยวกนทงชนเปนเวลาสองสามวน แลวจงขยบไปปรบปรง

ประเดนถดไป แลวด�าเนนการตามแผนเปนเวลาสองสปดาห โดยผเขยนและ

เพอนครสองคนบนทกขอมลจ�านวนนกเรยนทมาสาย จ�านวนนกเรยนทท�า

การบานเสรจ จ�านวนนกเรยนทท�างานในชนเรยนเสรจ เวลาทใชในการเปลยน

คาบเรยน ฯลฯ การด�าเนนการเปนไปอยางราบรนและนกเรยนไดรบรางวล

คอ มคาบเวลาพเศษส�าหรบท�ากจกรรมศลปะและคอมพวเตอร แตตวคร

ผ เขยนเองสงเกตเหนวาเมอชนเรยนขยบไปด�าเนนการประเดนถดไป

พฤตกรรมของนกเรยนในประเดนเดมกลบหยอนลงไปอก

วจยชนเรยนเปลยนคร175

จงเกดวธการด�าเนนการในรอบทสาม จากวงประชมปรกษาหารอกบ

นกเรยน ตกลงกนวาเมอเลอนไปด�าเนนการประเดนถดไป นกเรยนตองด�ารง

พฤตกรรมตามประเดนทผานมาแลวใหคงเดมหรอดกวาเดม ในรอบทสาม

(รอบสดทาย) น ผ เขยนสงเกตวานกเรยนมความจรงจงตอโครงการมาก

มการสะกดเตอนเพอนใหท�าตามขอตกลง เทากบนกเรยนเขาสสภาพควบคม

ตนเองหรอควบคมกนเองโดยครแทบไมตองลงแรงเลย

เมอครบสามเดอนจบโครงการวจย นกเรยนตกลงกนเองวาจะด�าเนน

การโครงการนตอไปจนครบปการศกษา

ความรใหมทผดขนมาระหวางท�าวจย

ความรใหมจะผดขนมาผานการบนทกเหตการณทเกยวของกบการ

วจยเปนขอมลทมรายละเอยดมากมาย ลงไปถงระดบพฤตกรรมของนกเรยน

ทมปญหาพฤตกรรมเปนรายคน ทบางคนเปลยนไปโดยสนเชง แตบางคน

ดขนเพยงเลกนอย ครนกวจยน�าขอมลเหลานมาใครครวญสะทอนคดอยาง

จรงจง โดยผเขยนแนะน�าค�าถามชวยการใครครวญสะทอนคด ดงตอไปน

วจยชนเรยนเปลยนคร 176

• ฉนไดความรใหมอะไรบางจากการท�าวจยน โปรดสงเกตวา “ความร

ใหม” ในทน เปนความรใหมส�าหรบตวครผวจย

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• ฉนไดเรยนรอะไรเกยวกบนกเรยนทฉนสอน รวมทงเรองการเรยนร

ของนกเรยน

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

• การเรยนรใหมของฉนมผลตอความรเกยวกบตนเองอยางไรบาง

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

[ -------------------------------------------------------------------------------------- ]

ตวอยางค�าถาม...?

วจยชนเรยนเปลยนคร177

การทผ เขยนถอลกศษยเปน “ผ ร วมวจย” (co-researcher) ซง

หมายความวา ครปฏบตตอศษยในฐานะ “ผเทาเทยมกน” มผลตอการวจยมาก

การทครท�างานวจยในประเดนทนกเรยนใหความส�าคญ และครขอความเหน

จากศษยอยางแสดงความเคารพใน “ความเทาเทยม” เปนการแสดงทาทท

ครมองศษยในฐานะเพอนมนษย และใหโอกาสนกเรยนเปนผมสวนตอการ

ตดสนใจดานการศกษาทนกเรยนกงวลใจ

งานวจยนจงเปนงานวจยท “ปลดปลอยพนธนาการ” เพราะ

ท�ารวมกบนกเรยน นกเรยนเปนผ “รวม” วจย ไมใชผ “ถก” วจย เหมอน

งานวจยการศกษาอน ๆ คณคาทฝงอย ในงานวจย คอ “ความเปน

ประชาธปไตย” ในหองเรยน

ความรทผดขนในสมองของผเขยน คอ การปรบปรงการเรยน

การสอนจะเกดขนงาย หากมการปรกษาหารอเรองนในหลากหลาย

ฝาย ไมใชครคดเองคนเดยว

หลากหลายฝายในกรณงานวจยของผเขยน คอ นกเรยน เพอนคร

และพอแมของนกเรยน ซงนอกจากจะชวยเพมเตมขอมลแลว ยงชวยเพม

มมมองจากตางมมดวย ผมขอเตมอกฝายหนง คอ หนงสอ ครนกวจยตอง

ปรกษาหนงสอ ต�ารา และวารสารวชาการดวย งานวจยจงจะลมลกและ

เชอมโยงซงหมายถงมคณภาพสง

ความรใหมทผดขนเปนความรเกยวกบตวครนกวจยเอง ความร

เกยวกบตวนกเรยนแตละคน และความรเกยวกบวธเรยนรของนกเรยน

วจยชนเรยนเปลยนคร 178

เรยนรจากการใครครวญสะทอนคด

การเรยนรจากการใครครวญสะทอนคดเกดขนจากการมเปาหมาย

ของการเรยนรทชดเจน มขอมลทเกบมาจากการปฏบตทมเปาหมายพฒนา

นกเรยนในประเดนทก�าหนดซงในกรณของผเขยนม ๔ ประเดนเปาหมาย คอ

(๑) ความตรงตอเวลา (๒) การท�าการบานเสรจ (๓) การท�างานในชนเรยน

ใหเสรจ (๔) การรอคอยจนถงควของตน (๕) การมสมาธอยกบการเรยนใน

ชนเรยน ขอมลส�าหรบน�ามาใครครวญสะทอนคดมาจากบนทกการใครครวญ

สะทอนคดของผเขยน ของเพอนครทสอนนกเรยนกลมเดยวกน ของนกเรยน

ค�าตอบแบบสอบถามของพอแม และเทปบนทกเสยงการเสวนาระหวางผเขยน

กบศษย

ขอเรยนร ของผ เขยน คอ (๑) หากนกเรยนเขาใจเปาหมายของ

งานทท�าอยางชดเจน นกเรยนจะตงใจท�า ซงผมขอเพมเตมวาหากนกเรยนได

เขาใจเปาหมายในระดบคณคาของกจกรรมนน นกเรยนจะตงใจและโอกาส

เกดการเรยนรในระดบทลก (deep learning) จะยงมากขน (๒) นกเรยนจะ

ท�าอยางกระตอรอรน หากรวาเมอท�าส�าเรจจะไดรบรางวล (๓) ตอเนองจาก

ขอ (๒) ผเขยนไดเรยนรหลกการของ “แรงจงใจ” (motivation) ทางการศกษา

(๔) หลกการของความเคารพตอกนและกนในชนเรยน (mutual respect,

respect for all)

โปรดสงเกตวาประเดนการเรยนร ของนกเรยนตามในโครงการ

วจยปฏบตการเรยนรตนเองของคร นเปนประเดนในหมวดของการพฒนา

วจยชนเรยนเปลยนคร179

คณลกษณะหรอลกษณะนสย (characters) ตามทระบใน 21st Century

Skills ลกษณะนสยทพฒนาขนน หากตดตวนกเรยนไปจะมคณตอนกเรยน

ในหลากหลายดานของชวต

ผมขอเพมเตมจากประสบการณตรงของตนเองวา การเรยนรจากการ

ท�างาน ตามขนตอนการตงเปา ปฏบต เกบขอมล ใครครวญสะทอนคด

เกดความรใหมนน ไมไดเปนกระบวนการทเปนเสนตรง แตเปนกระบวนการ

ทเปนวงจรทซบซอนและปรบตว (complex-adaptive cycle) ความร ท

ผดบงเกดขนอาจเกดในชวงตน ๆ ของวงจรนกได หรอคอย ๆ เกดขนใน

ชวงแรก ๆ แลวคอย ๆ ชดเจนขนเมอผานการทดสอบในรอบหลง

มองจากมมของหลกการจดการความร กระบวนการวจยปฏบตการ

ศกษาตนเองของครเปนการท�าให “ความรฝงลก” (tacit knowledge) จากการ

ปฏบตของคร ถก “ถอด” ออกมาเปน “ความรแจงชด” (explicit knowledge)

เพอสอสารกบผอนไดงาย

ทฤษฎเกยวกบการปฏบต ผมตความวานคอทฤษฎทมาจากการปฏบต และน�ากลบไปใชปรบปรง

การปฏบต เปนวงจรยกระดบคณภาพตอเนองไมสนสด ซงในทนคอคณภาพ

ของการศกษา

วจยชนเรยนเปลยนคร 180

ในทนทฤษฎเปนพฒนาการตอเนองมาจากความรทผวจยสรางขน

จากการปฏบต โดยขนตอนทผเขยนแนะน�าคอครนกวจยเขยนหลกการดาน

คณคาทสรางแรงบนดาลใจใหผวจยท�าวจยในโครงการน แลวใครครวญ

สะทอนคดวาสงทตนปฏบต (ด�าเนนการวจย) อยตรงไหนในหลกการของ

คณคานน และตรวจสอบผลการวจยวามการยกระดบผลของการเรยน

การสอนหรอไม โดยทการเปรยบเทยบผลงานของเรากบผลงานของเพอนคร

หรอของรายงานผลการวจยอน โดยวธทเรยกวา triangulation จะชวย

การตรวจสอบความตรงประเดน (validity) และความนาเชอถอ (reliability)

ของผลงานวจยของเรา

คณคาทผเขยนยดถอ คอคณคาของความเทาเทยมกน (value of

equality) ทน�าไปสการใชนกเรยนเปน “ผรวมวจย” ท�าใหผเขยนด�าเนนการ

วจยบนฐานคณคา “หลกประชาธปไตยในการจดการศกษา” และน�าไปสการ

พฒนาทฤษฎเกยวกบการปฏบตวา “หองเรยนเปนพนทรวมใจรวมแรงท

นกเรยนกบครร วมมอกนท�าใหการเรยนเปนประสบการณทมคณคาตอ

ทกฝาย” และไดอกหนงทฤษฎแถมมาโดยไมคาดคด คอ เรองแรงจงใจใน

การเรยนชวยใหนกเรยนพฒนาขน

นอกจากนน ผ เขยนยงไดสรางทฤษฎวาดวยความเคารพนบถอ

(respect) เชอมโยงกบความเทาเทยมกน (equality) สรางเปนทฤษฎการ

ศกษาวาดวยปฏสมพนธบนฐานของ “ความเคารพนบถอตอทกคน” (respect

for all) เปนเครองมอสการเรยนรทมคณภาพสง

ในชวงเวลาของการวจย ผเขยนไดเอาบนทก reflective journal

ของตนใหนกเรยนอานและขอค�าวจารณ กระบวนการนและกจกรรมอน ๆ

วจยชนเรยนเปลยนคร181

ทด�าเนนการตอเนอง ท�าใหนกเรยนไดฝกคดอยางลกซง (critical thinking)

เกดพฤตกรรมการเปนผรวมสรางความร ไมใชผรอรบถายทอดความร ซงจะ

ตดตวเดกและกอคณคาไปตลอดชวต

ผเขยนสรปวาทฤษฎเกยวกบการปฏบตทตนสรางขนจากงานวจย

อยบนฐานการใหความส�าคญตอการใหนกเรยนไดฝกทกษะการคดอสระ

หรอคดอยางเปนตวของตวเอง (independent thinking) และการคดอยาง

ลกซงจรงจง (critical thinking)

คณคาของผลงานวจย

งานวจยในหนงสอ วจยชนเรยนเปลยนคร น มเปาหมายหลก

คอเปลยนแปลงตวครทเปนนกวจยเอง ผานกระบวนการวจยชนเรยน ซงก

หมายความวาเปาหมายคกนคอการเรยนรของนกเรยนดขนกวาเดม แตคณคา

ของผลงานวจยไมไดหยดอยแคนน ยงอาจมผลดตอเพอนครในโรงเรยน

และตอวงการศกษาของประเทศในวงกวางไดดวย โดยเฉพาะอยางยงใน

ระดบนโยบาย

คณคาตอนกเรยนนอกจากท�าใหผลลพธการเรยนร ดขนแลว ยง

อาจกอผลดตอนกเรยนไปตลอดชวต ดงกรณของผเขยนทเหนชดเจนวา

กระบวนการวจยไดสรางแรงจงใจตอการเรยนรแกนกเรยน และหากนกเรยน

คนใดแรงจงใจเกดขนในระดบแรงจงใจภายใน (intrinsic motivation) หรอ

self-motivation ตอการเรยนร นกเรยนกลายเปนคนทก�ากบตวเองไดใน

เรองการเรยนร นกเรยนคนนนจะไดรบผลดไปตลอดชวต

วจยชนเรยนเปลยนคร 182

การทนกเรยนไดรบการฝกฝนวธคดอยางลกซงจรงจง (critical thinking)

และการใครครวญสะทอนคดอยางจรงจงจากกระบวนการวจย จะเปนทกษะ

ส�าคญตอการเรยนรจากการปฏบตทตดตวไปตลอดชวตเชนเดยวกน

การวจยปฏบตการศกษาตนเองของครตามท เล าในหนงสอ

วจยชนเรยนเปลยนคร น มองอกมมหนงกคอกระบวนการพฒนาคร

(professional development) นนเอง ดงนนผลงานวจยแบบนเมอเผยแพร

ออกไป ผานการตพมพในวารสารวชาการและการสอสารผานชองทางอน ๆ

ยอมมประโยชน ตอครคนอน ๆ ตอวงการศกษาศาสตร ครศาสตร และตอ

วงการศกษาในภาพรวม โดยเฉพาะอยางยงการกระตนใหครคนอน ๆ ท�างาน

วจยชนเรยนในลกษณะคลาย ๆ กน และทส�าคญ ใหเหนวางานวจยแบบน

ท�าไดไมยาก แตกอคณคามากมายคมตอการลงทนลงแรง

คณคาตอตวครนกวจยเองมมากมายหลายชน ดงกลาวแลวในตอน

ตาง ๆ ของบนทกชดน และผมตความวาหลายประเดนเปนการเรยนร

ระดบเปลยนแปลงขนรากฐาน (transformative learning) เชน การเปลยน

กระบวนทศนของครผวจย (ในทนคอผเขยน) ในดานปฏสมพนธแบบเทาเทยม

กนกบนกเรยนทยกยองนกเรยนเปนผรวมวจย และมการปฏบตตอนกเรยน

แบบใหเกยรตหรอเคารพในฐานะเพอนมนษย คณสมบตนของครทพฒนา

ขนจากการวจยจะตดตวและขยายไปสปฏสมพนธกบเพอนครและคนอน ๆ

ในสงคม กอคณประโยชนแกตวครนกวจยเปนอนมาก ผมถอเปน “ทกษะ

ชวต” (life skill) อยางหนง

วจยชนเรยนเปลยนคร183

วจยชนเรยนเปลยนคร 184

ผ เขยนไดระบการเรยนร ของตวครผ วจยเองและตอตวศษย ลง

รายละเอยดมากมาย เชน คนพบวาการทครแสดงความคาดหวงสงตอ

นกเรยนและใหการสนบสนนเตมท จะเปนแรงกระตนใหนกเรยนใชความ

พยายามมากขน การคนพบคณคาของทศนคตเชงบวก (positive attitude) ท

ใหผลดตอทงตวครเองและตอศษย การทนกเรยนไดฝกทกษะการใครครวญ

สะทอนคดรวมกน ไดฝกฟงผอน และฝกบอกความในใจอยางซอสตยหรอ

จรงใจ และไดมโอกาสเรยนรจากการปฏบต ชวยใหเกดการพฒนาคณลกษณะ

หลากหลายดานตามทระบในทกษะแหงศตวรรษท ๒๑ หมวด Character

Qualities ผมเองตความวาคณคาส�าคญทสดตอตวครผวจย คอ ไดพฒนา

ความมนใจในตวเองวาในฐานะครธรรมดา ๆ ตนสามารถสรางผลงานวจยท

ยงใหญใน ระดบสรางทฤษฎได และงานวจยปฏบตการชนเรยนแบบน จะชวย

ใหครคอย ๆ พฒนารปแบบการเรยนรทมคณภาพสง วางรากฐานพฒนาการ

ของศษย ใหเกดการเรยนรเตมศกยภาพตามวย สรางศกดศรของความเปนคร

งานวจยแบบน ไมควรเปนงานทท�าเรองเดยว จบแลวจบเลย ครควร

ท�างานวจยปฏบตการประเมนตนเอง ตอเนองตลอดชวตการเปนคร โดย

เปลยนประเดนไปตามความเหมาะสม ชวตครจะเปนชวตทมคาสงยง ใน

หลากหลายมต

การเผยแพรผลงานวจย

เพอใหงานวจยกอคณคาจงตองมการเผยแพรค�าแนะน�า คอ ให

หาทางเผยแพรอยางกวางขวางทสดเทาทจะท�าได เรมตนทน�าเสนอใน

การประชมของโรงเรยนหรอกลมโรงเรยน เสนอในการประชมวชาการดาน

วจยชนเรยนเปลยนคร185

การศกษาในประเทศ หรอระดบนานาชาตและตพมพในวารสารวชาการดาน

การศกษา

เมอมการเผยแพรผลงานวจย โอกาสทผลงานจะกอผลกระทบ

กวางขวางกจะยงมากขน โดยเฉพาะผลกระทบตอระบบการบรหารการศกษา

ของประเทศ รวมทงระบบการพฒนาครและการสนบสนนการสรางผลงาน

วจยชนเรยน

การเผยแพรผลงานวจยเปนกลไกหนงของการรบการตรวจสอบ

จากวงการวจยการศกษาดวยกน อาจไดรบขอคดเหนหรอค�าวพากษวจารณ

ทงในเชงเหนดวยและในเชงไมเหนดวย หรอในเชงแตงเสรมเตมเตม ชวยให

นกวจยเจาของผลงานและผ อานทานอน ๆ ไดเรยนรมมมองในแงมมท

ครบถวนและลกซงขน การเผยแพรผลงานวจยจงเปนกลไกหนงของการ

ยกระดบองคความรในสงคม

ผมขอเพมเตมวานอกจากเผยแพรผลงานวจยในฐานะผลงานทาง

วชาการแกวงการวชาชพครแลว ควรด�าเนนการสอสารผลงานในลกษณะ

ความรสาธารณะตอสงคม โดยใชภาษาทชาวบานธรรมดา ๆ เขาใจไดงาย

ทคนทเปนพอแมหรอคนทสนใจรวมพฒนาระบบการศกษาของบานเมอง

ควรไดรบรและน�าไปใช กจะเปนประโยชนตอบานเมองในวงกวาง เพราะคน

ทวไปสามารถน�าความรนไปสอสารตอผก�าหนดนโยบายการศกษา ในลกษณะ

“การกดดนทางนโยบาย” (policy advocacy) ตามทฤษฎสามเหลยมเขยอน

ภเขาของ ศ. นพ.ประเวศ วะส

“การเปลยนแปลง

(transformation) ทส�าคญยงของวงการศกษา

และวงการคร คอ คนในวชาชพครตองท�าวจยไป

พรอม ๆ กนกบท�าการสอน และยดถอการวจยปฏบต

การศกษาตนเองเปนเครองมอส�าคญทสดในการพฒนาคร

”

วจยชนเรยนเปลยนคร187

ตอนท ๑๐ บทสงทาย น ตความจาก บท Conclusion ของหนงสอ

เรองราวของบนทกชด วจยชนเรยนเปลยนคร น เลาเรองราวของ

ครประจ�าการ ๔ คน ทครทานอน ๆ กสามารถท�าได คอ ครโดยทวไปสามารถ

ท�างานวจยโดยใชหองเรยนทตนสอนนนเองเปน “สนามวจย” ใชกระบวนวธ

วจยแบบ “วจยปฏบตการศกษาตนเอง” (self-study action research)

ตามทเลาในบนทกชดน จะชวยสรางการเปลยนแปลงในระดบรากฐาน

(transformation) ขนในตวครเองเปนระยะ ๆ กระบวนการตามทสาธยาย

ในบนทกชดนจงเปนกระบวนการของ “การเรยนร ส การเปลยนแปลง”

(transformative learning) ทมพลงยง

๑๐ บทสงทาย

วจยชนเรยนเปลยนคร 188

การเรยนรสการเปลยนแปลงนเกดขนทงในระดบบคคล (คร และ

นกเรยน และอาจครอบคลมไปยงพอแมของนกเรยน) ระดบโรงเรยน ชมชน

และสงคม รวมทงวงการวชาชพครและวงการนโยบายการศกษาของประเทศ

โดยทการเปลยนแปลง (transformation) ทส�าคญยงของวงการศกษาและ

วงการคร คอ คนในวชาชพครตองท�าวจยไปพรอม ๆ กนกบท�าการสอน และ

ยดถอการวจยปฏบตการศกษาตนเองเปนเครองมอส�าคญทสดในการ

พฒนาคร ในกระบวนทศนใหมชวตการท�างานประจ�าวนของคร มทงการใช

และสรางความรอยดวยกนอยางแยกกนไมออก

ผเขยนบอกวาพวกตนเขยนหนงสอเลมนเพอชกชวนเพอนคร ใหใช

เครองมอ “วจยปฏบตการศกษาตนเอง” น เปนเครองมอยกระดบสมรรถนะ

ความเปนครของตนเองและยกระดบวชาชพคร

หวใจส�าคญยงคอการพฒนาสมรรถนะของครประจ�าการ ควรมาจาก

การด�าเนนการของตวครเองเปนสวนใหญ มาจากการก�าหนดจาก “เบองบน”

เปนสวนนอย หากเปนเชนนไดจรง วงการวชาชพครกจะมอสรภาพ มศกดศร

เรองราวในหนงสอเลมน คอวธการพฒนาสมรรถนะของครประจ�าการทด

ทสด เพราะด�าเนนการในหองเรยนทครท�าอยเปนประจ�านนเอง

การวจยปฏบตการศกษาตนเองของครน เปนการวจยชวตจรง ปฏบต

งานสอนจรง ชวตจรงเปนสงทซบซอนและไมแนนอน ครทท�าวจยแนวนจง

ตองเตรยมพรอมทจะเผชญความไมแนนอน ไมมสตรตายตว เตรยมพรอม

ทจะบนทกเรองราวทเกดขนจรง อยางซอสตยตรงไปตรงมา น�ามาใครครวญ

สะทอนคดอยางจรงจง ตรวจสอบกบขอมลของเพอนรวมวชาชพในโรงเรยน

เดยวกน และตรวจสอบกบขอคดเหนของนกเรยนของตน เพอตความ

วจยชนเรยนเปลยนคร189

วจยชนเรยนเปลยนคร 190

ท�าความเขาใจสงทเกดขนจากหลากหลายมมมอง เพอใหเกดขอเรยนรขน

ไดผลผลตความรออกมา เปนความรทครสรางจากความ พยายามปรบปรง

ปฏบตการสอนของตนเอง เปนความรจากการปฏบตหรอทวงการจดการ

ความร เรยกวา “ปญญาปฏบต” (phronesis) ขอพสจนความถกตอง

นาเชอถอของความรนน อยทผลของการน�าความรนนไปใชปฏบต

หากมการด�าเนนการวจยปฏบตการแนวนอยางกวางขวาง ในทสด

จะเกดกระบวนทศนใหมในวงการศกษาของโลกวาครสามารถสรางความร

ขนใชเองได เสรมหรอตอยอดจากความรเชงทฤษฎทมผท�าวจยไวแลว โดยท

ในการท�าวจยน ศษยจะไดรบประโยชนโดยตรง และตวครผวจยกไดรบ

ประโยชนจากการพฒนาตนเองดวย ถงกบมผกลาววาการวจยปฏบตการ

ในชนเรยนเพอศกษาตนเองของครนจะท�าใหโลกนาอยยงขน หรอลดหลน

ลงมาท�าใหสงคมนาอยยงขน

โรงเรยนกจะเปน “สถานทท�างานอยางมความสข” (happy workplace)

เพราะงานวจยแบบนอยบนฐานของปฏสมพนธแนวระนาบ ผคนเคารพให

เกยรตซงกนและกน ลดปฏสมพนธเชงอ�านาจ รวมทงตองพงพาอาศยชวย

เหลอซงกนและกนดวย

ทส�าคญยง นกเรยนจะอยในบรรยากาศการเรยนรอยางมความสข

สนก และเกดการเรยนรครบดาน และเกดการเรยนรอยางลกและเชอมโยง

หรอการเรยนรระดบสง (higher order learning)

นอกจากโรงเรยนเปนสถานทแหงความสขแลว ยงจะเปน “องคกร

เรยนร” (learning organization) อกดวย โดยมการเรยนรแบบสรางสรรค

รวมมอหลายฝาย และอยางเปนองครวม

วจยชนเรยนเปลยนคร191

กลไกส�าคญทสดเพอบรรลเปาหมายเหลาน คอ การใครครวญ

สะทอนคดอยางลกซงจรงจงและตรงไปตรงมาตอสงทตนปฏบต โดยมการ

บนทกรวบรวมขอมลจากการสงเกตอยางละเอยดถถวนเปนวตถดบของ

การใครครวญสะทอนคด

วจยชนเรยนเปลยนคร193

กรณศกษางานวจยชนเรยนตอไปนเปนการศกษาของ ครวรย

สบสมท (คณครปย) ครแนะแนวโรงเรยนอางทองปทมโรจนวทยาคม

เขารวมโครงการ“กอการคร”ซงเปนโครงการพฒนาครของคณะวทยาการ

เรยนรและศกษาศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรโดยในการท�างานวจยครงน

ไมเพยงแตจะเปนการชวยเหลอนกเรยนทมปญหาเกยวกบผลสมฤทธทาง

การเรยนแตยงเปนการเปลยนมมมองใหมของครผ วจย จากการสอนท

ยดกจกรรมทครออกแบบเปนศนยกลาง(เราจะสอนอะไร)กลายเปนความ

มงหมายทจะท�าความเขาใจผ เรยนเปนหลก(ผ เรยนควรเรยนรอะไร)และจด

กจกรรมใหสอดคลองกบความตองการจ�าเปนของผ เรยน เรองราวการพฒนา

ตนเองผานกระบวนการวจยของคณครปยมรายละเอยดดงตอไปน

ในชวตความเปนครคงปฏเสธไมไดทต�าแหนงทางวชาการเปนสงทจะ

ชวยเพมความมนคงใหชวตและการไดมาซงต�าแหนงวชาการนนครจ�าเปนตอง

มผลงานวจยคณครปยเปนหนงในครจ�านวนมากทเรมท�าต�าแหนงวชาการ

โดยการท�าวจย โดยสงทไดรบฟงดวยการบอกตอกนมาคอ ควรท�าเปนชด

การสอนทมกระบวนการตรวจสอบจากผ เชยวชาญภายนอกและน�าไปใชกบ

นกเรยนเพอทดสอบประสทธภาพ ดวยความทเปนครแนะแนวมาเปนเวลา

กรณศกษาในประเทศไทย ๑ ชมนมทไมมชอ กบ ครทไมมเงอนไข Untitled Club & Unconditional Teacher

วจยชนเรยนเปลยนคร 194

๑๐ปคณครปยจงสนใจทจะพฒนาผเรยนในดานความตระหนกรในคณคาของ

ตนเอง(selfawareness)เพราะเชอวาถาเดกเหนคณคาในตวเองพวกเขาจะ

ไมกระท�าสงทเกดผลเสยทงตอตนเองและผ อน เมอเรมท�าวจยจงไดศกษา

ทฤษฎในหนงสอตวอยางกจกรรมตางๆและสรางชดการสอนเพอพฒนาการ

เหนคณคาในตนเองจ�านวน๑๐กจกรรมใชเวลาเรยนประมาณ๒เดอนเมอ

ทกอยางเสรจเรยบรอยคณครปยพรอมทจะน�าชดการสอนไปใชกบนกเรยน

อยางไรกตามเมอถงเวลาคณครปยกลบไมไดท�าอยางทวางแผนเอาไว

ความขดแยงระหวางคณคาทยดถอ กบการปฏบต

สงทคางคาใจคณครปยมาตงแตตอนเรมท�าวจย คอ ลก ๆ แลวตนเอง

ไมเชอวานกเรยนจะสามารถพฒนาความตระหนกร ในคณคาของตนเอง

ในชวงเวลาเพยงแค ๒ เดอน ประกอบกบความคดทวา ท�าวจยแบบน

ไมสามารถแกปญหาในโรงเรยนไดจรง เมอท�าวจยเสรจแลวครอาจไดผลงาน

นกเรยนอาจไดท�ากจกรรม แตสดทายแลวผลลพธทเกดขนอาจไมไดเปนไป

“ความขดแยงจากการยดถอคณคา หรอโลกทศนวาดวยความร และการเรยนร

(epistemological standpoint)กบการยดถอคณคาดานปฏสมพนธกบผอนและโลกภายนอก (ontological standpoint)

”

วจยชนเรยนเปลยนคร195

ตามทคาดหวง ทกคนทเกยวของทงครและนกเรยนท�าหนาทของตนเอง

เสรจสนแลวกแยกยายกนไป ไมไดพฒนาความสมพนธทดใหเกดขนระหวาง

ครและนกเรยน แตเปนการท�างานเพอพสจนเพยงวา เครองมอวจยทสราง

ขนนน “มประสทธภาพ” อยในระดบใด ท�าใหทายทสด คณครปยไมไดน�า

ชดการสอนนนไปทดลองใช แตเปลยนมาเปนการวจยผานการท�างานท

ส�าคญจรง ๆ กบชวตของคร

ครเรมสะทอนคดกบตวเองและวางแผนเพอใหการปฏบตของตวเอง เขาใกลคณคาทตวเองยดถอ

คณครปยเปนทปรกษาชมนมทไมมชอ นกเรยนในชมนมคณครปยม

ทงคนทตดศนยหลายวชา และมปญหาในการเรยน ในชวงเวลาทมการ

เลอกชมนม เดกกลมนไมรวาตนเองจะไปอยชมนมไหน และไมมใครชวนหรอ

“กลายเปนนกคดอยางจรงจง critical thinkingมงหาความหมายในชวตการเปนครโดยการ

เรยนวธการเรยนร เรยนการตงค�าถามเรยนการมปฏสมพนธกบภายนอกและเรยน

ท�าความเขาใจปฏสมพนธระหวางคณคาภายในกบวธปฏบตทเปนรปธรรม น�าไปสการเปลยนแปลง

ขนพนฐานในหองเรยนและภายในตนเอง

”

วจยชนเรยนเปลยนคร 196

รบเขาชมนม คณครปยถกไหววานจากคณครคนอนใหเปนทปรกษาชมนมให

กบเดกกลมน ดวยความทขาดการเอาใจใสในการเรยน ท�าใหเดกกลมนม

เกรดศนยตดตวมาจนใกลจบชนมธยมศกษาปท ๓ ภาพทคณครปยสะเทอนใจ

มากทสดคอ วนทไดเหนพอแมของเดกมาทโรงเรยนเพอชวยท�างานเพอแก

ศนยให พอแมนกเรยนล�าบากแคไหนในการท�างานเพอสงลกเรยนแลวยงตอง

มาล�าบากแกศนยใหลกอก

เมอไดสะทอนคดกบตวเองอยางจรงจง จงเกดความตระหนกถงภาระ

หนาทของการเปนครแนะแนว และความหมายในชวตความเปนคร ท�าให

คณครป ยตงใจแนวแนวาจะตองท�าอะไรสกอยางเพอชวยใหเดกเหลาน

ใหสามารถแกศนยผาน และสามารถจบ ม.๓ ไปได แตการแกปญหานกเรยน

ตดศนยแทจรงแลวไมไดท�าไดโดยงาย นกเรยนในชมนมคณครปยมทงหมด

๑๕ คน ตดศนยทกคน คนทตดศนยสะสมมากทสดคอ ๙ วชา นกเรยนตองไป

ตดตอขอแกศนยกบคณครประจ�าวชาใหหมดกอนจบการศกษา

ครอาศยการมสวนรวมของผ ทมสวนเกยวของในการพฒนาการเรยนรของนกเรยน

“การปรบปรงการเรยนการสอนจะเกดขนงายหากมการปรกษาหารอเรองนในหลากหลายฝาย

ไมใชครคดเองคนเดยว

”

วจยชนเรยนเปลยนคร197

คณครป ยเรมศกษาสาเหตทท�าใหนกเรยนตดศนยสะสมมาเปน

จ�านวนมาก โดยการสมภาษณพดคยกบนกเรยน สอบถามครประจ�าวชา

รวมถงเขาไปพดคยกบครประจ�าชน ท�าใหไดขอมลมาวา ในรายวชาสวนใหญ

มคะแนนชนงานใหนอกเหนอจากการสอบ ซงบางวชามคะแนนในสวนของ

ชนงานมากถงรอยละ ๖๐ หมายความวาถานกเรยนท�างานสงทกชน กจะม

โอกาสผานในรายวชานน แมวาจะสอบตกกตาม แตนกเรยนสวนใหญใน

ชมนมคณครปย ไมไดใหความส�าคญกบการท�างานสง ท�าใหขาดคะแนน

สวนนไป เมอท�าคะแนนสอบไมได ทายทสดจงมคะแนนรวมไมผานเกณฑ

ตดศนยในรายวชานน ๆ

หลงจากทนกเรยนไดเกรดศนย ทางโรงเรยนจะประกาศวนและเวลา

ใหนกเรยนมาตดตอครประจ�าวชาเพอสอบซอม หรอ ท�างานเพม นกเรยน

กล มนกไมไดใหความสนใจทจะไปแกศนยใหตรงเวลา หรอ ไมมความ

กระตอรอรนทจะแกศนย ท�าใหเกรดศนยยงคงคางและสะสมไปเรอย ๆ

เมอนกเรยนเลอนชนสงขน สดทายจงกอใหเกดปญหาในปสดทาย

สงทคณครปยสงเกตเหนคอ สวนใหญนกเรยนทผปกครองใหการ

ดแลเอาใจใส จะไมคอยมปญหาเรองการตดศนยสะสม อาจเปนเพราะการ

ตดตามดแลผลการเรยนของนกเรยน และนกเรยนไมอยากท�าใหพอแมเสยใจ

นอกจากนน การตดตามเอาใจใสของครทปรกษา หรอ ครประจ�าวชา มผล

อยางมากในการทชวยใหนกเรยนกลบไปแกศนยในรายวชาทตนเองตก

การดแลใกลชด สอบถามสารทกขสกดบของนกเรยนจงอาจเปนวธในการชวย

ใหนกเรยนใสใจกบการเรยนและการแกศนยวชาตาง ๆ เมอเหนชองทางการ

แกปญหาดงนนแลว คาบกจกรรมชมนมของคณครปยจงกลายมาเปนพนท

วจยชนเรยนเปลยนคร 198

ในการพดคย การแสดงออก และตดตามความกาวหนาในการแกศนยของ

นกเรยน รวมถงการตดตอประสานงานกบครผสอน

ครมการปฏบตและรวบรวมหลกฐานเพอยนยนการเปลยนแปลงจากทกภาคสวน

ปญหาเรองความสมพนธระหวางครและนกเรยนเปนอกสาเหตหนง

ของการทนกเรยนไมยอมไปแกศนย คณครปยรบฟงทงสองฝายทงจากตว

นกเรยนและครผสอน เมอมองเหนความขดแยงทเกดขน คณครปยเลอกทจะ

พดคยปรบความเขาใจทตวนกเรยน ใหเหนความส�าคญของการท�างานสง

ไมวานกเรยนจะมขอขดแยงกบคร หรอไมชอบงานทไดรบมอบหมายจากคร

กตาม ความสมพนธระหวางครกบนกเรยน และรปแบบของงานทนาสนใจ

จงเปนปจจยส�าคญอยางหนงทจะชวยใหนกเรยนไมตดศนย หรอ ตดศนย

แลวกลบไปตดตามแกไข

ทกครงทมการพดคยกบนกเรยน คณครปยจะจดบนทก สรปประเดน

ทพบจากเดกแตละคน วางแผนใหการชวยเหลอ การประสานงานกบคร

ทปรกษา ครประจ�าวชา และผปกครอง หลงจากเวลาผานไป ๑ เทอม นกเรยน

ในชมนมทไมมชอ ทยอยแกศนยทสะสมคางมาตงแตชวง ม.๑ - ม.๒

จนหมด ผลของการท�างานดงกลาวชวยใหนกเรยนเหลอเพยงการแกศนย

ในปการศกษาปจจบน มโอกาสในการจบการศกษาตามก�าหนด ฝายทะเบยน

ไมตองรบภาระหนกในชวงทนกเรยนก�าลงจะจบ ม.๓ ไดชวยเหลอครทปรกษา

และครผสอนในการตดตามดแลนกเรยน

วจยชนเรยนเปลยนคร199

ครถอดบทเรยนการปฏบตของตนเองตกผลกจนเปนทฤษฏของตวเอง และน�าเสนอตอเพอนครหรอชมชนวชาการ

เมอถามถงสงทไดเรยนร จากการท�าวจยครงน คณครปยบอกวา

เราเขาใจสาเหตของปญหาในการตดศนยของนกเรยนมากขน อยางแรกคอ

การขาดความเอาใจใสของนกเรยน ไมสนใจท�างานทไดรบมอบหมาย

ไมสนใจรบขาวสารประกาศของโรงเรยนทเกยวของกบการแกศนย บางครงท

ครคนหนง สอน ๒ วชา นกเรยนตดศนยทงสองวชา พอไปแกศนยวชาหนง

แลวเขาใจวาแกหมดแลว แตความจรงยงแกไมครบ กท�าใหยงตดศนยในวชา

ทยงไมไดไปซอม คางอย

อยางทสอง คอวธการสอนของคร เราพบวาหลายครงนกเรยนตด

ศนยในรายวชาทเนอหาไมยาก ในขณะทสอบผานในรายวชาทยาก สาเหต

ส�าคญคอวธสอนของคร เมอนกเรยนไมสนใจการสอนของครกเปนการยาก

ทจะท�าใหเขาสอบผานหรอท�างานมาสงคร ครยงคงใชวธการสอนแบบเดม

ทเคยท�าตลอด ๑๐ - ๒๐ ป ในสมยกอนการสอนแบบนอาจจะเคยไดผล

“การวจยปฏบตการพฒนาตนเองของครน�าไปสพฒนาการดานการปฏบตและดานความคด

ของตนเอง และจะน�าไปสการพฒนาทฤษฎจากการปฏบต

”

วจยชนเรยนเปลยนคร 200

แตเวลาผานไปนกเรยนในแตละยคสมยเปลยนไปแลว ไมชอบวธการสอนใน

ลกษณะนแลวรวมถงการใหงานทไมนาสนใจ นกเรยนไมอยากท�างานมาสง

ประเดนหนงทนาแปลกใจส�าหรบคณครปยคอ มนกเรยนทไมชอบฟงเสยงคร

เนองจากเสยงสงและดงเกนไป จงฝากใหคณครป ยบอกกบคณครคนนน

ขอใหเบาเสยงลงหนอย

ประเดนทสามคอ การขาดความมสวนรวมในชนเรยน ในหลาย ๆ ครง

ทมการเรยนการสอนในชนเรยน นกเรยนเลาใหฟงวาตนเองยกมอถามในสงท

ไมเขาใจ แตกลบถกตดสนวาเปนเพราะไมตงใจเรยน ซงแทจรงแลวบางครง

ไมไดยน หรอ ฟงไมทน ดงนนในครงตอไปเมอสงสย จงไมกลายกมอถาม

“เดกกลมทตดศนยเยอะ ๆ ของปย เคาไมกลาหรอก เคาไมเหมอนกบ

เดกกลมเกง เคาแทบไมมทยนในหองเลย”

จากขอคนพบในงานวจยน ปญหาการตดศนยสะสมของนกเรยน

สามารถแกไขได เรมตนทชนเรยน การดแลเอาใจใสของคณคร และวธ

การสอนทเหมาะสมกบผเรยน ชวยใหผเรยนมสวนรวมในชนเรยนมากขน

และท�างานมาสงคร

คณครปยสอสารขอคนพบเหลานใหกบครในโรงเรยน และผบรหาร

โดยวธการทไมเปนทางการ เชน การพบปะสนทนากนในโรงเรยน การพดคย

กนในโตะอาหาร คณครปยเหนวาดวยการสอสารเสยงของนกเรยนออกไป

ในลกษณะนท�าใหเกดการเปลยนแปลงไดทงในระดบชนเรยน และระดบ

นโยบายของโรงเรยน เชน การทครคดหาวธสอนใหม ๆ หรอ หาวธการใหเดก

มาแกศนยวชาของตนเอง สงเหลานท�าใหปญหาการตดศนยของนกเรยน

เบาบางลง

วจยชนเรยนเปลยนคร201

นอกจากขอคนพบจากงานวจยนจะชวยแกปญหาใหผ ทมสวน

เกยวของหลายฝาย คณครปยในฐานะครแนะแนว ไดเรยนรวธการในการ

พฒนาผเรยนมากขน เรยนรวาการจะไดขอสรปปญหาอะไรกแลวแต

ตองเกบขอมล จากหลากหลายมต หลากหลายแหลงขอมล น�ามาประกอบ

รวบรวม รจกหาวธการเกบขอมลจากนกเรยนรายบคคลและผเกยวของดวย

เครองมอทางการแนะแนวตาง ๆ อยางหลากหลาย ซงสงส�าคญคอการรจก

“ฟง” อยางตงใจ

จงไดคนพบดวยตวเองวาพฤตกรรมของมนษยนน เกดจากสาเหต

และปจจยทหลากหลายตางกน รวมไปถงสภาพแวดลอมทเปนอยทตางกน

การแกปญหาผเรยน ตองใสใจ ทกข สข ของทงนกเรยนและผคนรอบดาน

ทเกยวของ สดทายคอ ไดเรยนรความสขทเกดจากการชวยเหลอและ

ใหก�าลงใจกบนกเรยนดวยความจรงใจ ไมมเงอนไข และไมไดหวง

อะไรตอบแทนกลบมา

วจยชนเรยนเปลยนคร203

กรณศกษาในประเทศไทย ๒ “วจยชนเรยน เปลยนคร” ไดอยางไร

ในสายตาของครคนหนง คณคาส�าคญทเปนแกนสาระของหนงสอ

“วจยชนเรยนเปลยนคร”ภาคภาษาไทยเลมนคอตวค�าถามเชงลกทน�าพา

ใหคนทเปนครไดยอนกลบเขาไปมองตวเองใหถงแกนของชวต

หากใครไดตรวจสอบไดทบทวนตวเองอยางซอตรงจนกระทงพบกบ

คณคาทตนยดถออยวามความสอดคลองกบการปฏบตทเกดขนในชนเรยน

หรอไมเพยงใดเขาผนนกจะไดพบกบค�าตอบทเปนกญแจดอกใหญซงน�าพา

ไปสการพฒนาตนเอง ดวยกระบวนวธของงานวจย ทจะเปลยนทงตวผวจย

และตวผ เรยนไปสคณภาพใหมไดอยางไมตองสงสย

เหตเพราะตวครไดค�าถามวจยทกลนออกมาจากอปสรรคในตน ซงเคย

กางกนการเดนทางไปสคณคาทตนยดถออยางแทจรง และทมากยงไปกวานน

คอค�าถามบางค�าถามนนกตองซกซอนอยในใจของตวครเองอยางเงยบเชยบ

ดวยเหตทครมกไดยนแตเสยงทดงมาจากคณคาทตนยดถอ

จนกระทง...ค�าถามจากการใครครวญชดน เขามาท�าหนาทเปดเผย

ใหภาพของครในชนเรยนปรากฏขนตอหนาตอตาครจงไดพบกบภาพของ

ความจรงทไมเคยคาดคดมากอนและวนทยงใหญวนหนงในชวตกคอวนท

ตวครคนพบวธการในการน�าเอาคณคาทสวยงามอยในใจ ไปปฏบตใหเกดขน

จรงในชนเรยนของตวเอง

วจยชนเรยนเปลยนคร 204

คณครกามป - ชลดา อราโรจน นองใหมทเพงมาเรมตนชวตความ

เปนครทโรงเรยนเพลนพฒนาเมอ ๓ เดอนทแลว ไดเขยนบนทกการใครครวญ

ตนเอง ทเกดจากค�าถาม “ท�าอยางไรฉนจงจะเปนครทดกวาน” เอาไววา

บนทกการใครครวญนสะทอนความคดของฉนตลอดระยะเวลา

สามเดอนทฉนไดท�าหนาทเปนครหนวยวชาคณตศาสตรของนกเรยนชน

ประถมปท ๑ ฉนคดวาการท�าหนาทเปนครของฉนถอเปนหนาทหนงทส�าคญ

เรมแรกฉนไมมประสบการณดานการสอนเลย แตฉนมาเรมเรยนรจาก

โรงเรยนเพลนพฒนาทเปดโอกาสใหฉนไดเรยนรในหลาย ๆ ดาน โดยเรมจาก

การสงเกตการสอน ฉนไดรบมอบหมายใหสงเกตนกเรยนวาในคาบเรยนนน

นกเรยนในชนเรยนมการเรยนรอยางไร เชน แตละคนมการเรยนรในแบบใด

เรยนรไดดจากการฟง เรยนรไดดจากการลองผดลองถก มทกษะการฟงทด

หรอไม จดจอกบการเรยนรในหองเรยนไดดหรอไม สหนา ทาทาง อารมณท

นกเรยนแสดงออกมา การตอบสนองตอการเรยนรในหองเรยนเปนอยางไร

ฯลฯ ขอมลเหลานชวยใหครสามารถชวยเหลอนกเรยนไดทนเวลา และยงชวย

ใหเขากลบสการเรยนรในหองเรยนและสามารถรวมแลกเปลยนเรยนรรวมกน

กบเพอนในหองเรยน รวมทงไดเรยนอยางมความสข

หลงจากทฉนไดเรยนรหลาย ๆ ดานในเบองตนแลว ฉนคดวาสงทได

เรยนรไปแลวนน ยงไมเพยงพอตอการทจะเขาใจเดก ๆ ฉนยงตองเรยนร

เพมเตมในอกหลาย ๆ เรอง เพอทจะท�าหนาทของครใหดทสดและเตมทกบ

งานทท�าใหมากทสด จงไดเกดค�าถามมากมายขนในใจ เชน ท�าอยางไรฉน

ถงจะรจกเดก ๆ ไดมากขนกวาน ท�าอยางไรถงจะรวาเดก ๆ รสกอยางไร หรอ

ท�าอยางไรฉนจงจะเขาใจการเรยนรของเดกแตละคนไดมากขน ซงฉนคดวา

วจยชนเรยนเปลยนคร205

จากค�าถามทมากมายเหลานนสามารถสรปเปนค�าถามสน ๆ ไดวา “ท�า

อยางไรฉนจงจะเปนครทดกวาน” ดงนนเมอฉนมโอกาสไดใครครวญ

ทบทวนตนเอง จงเปนโอกาสทดทฉนจะหาค�าตอบของค�าถามทฉน

สงสยตลอดมา

ท�าอยางไรฉนจงจะเปนครทดกวาน

ยอนกลบไปในภาคเรยนจตตะซงเปนครงหลงของปการศกษาน

ในสปดาหแรก ๆ ฉนยงสงเกตและบนทกไดไมละเอยดพอ เนองจากวาฉนยง

เขาใจแผนการเรยนรไดไมละเอยด และเขาใจแผนไดเพยงบางสวนเทานน

เมอฉนมความเขาใจในแผนมากยงขน ฉนกสงเกตเหนเดกแตละคนไดละเอยด

มากยงขนตามไปดวย โดยเฉพาะเรองการ “อานเดก” แตละคนและจด

บนทกการเรยนรของเขาในแตละขน รวมถงทาทาง การแสดงออกของเดก

ในคาบเรยนนน ๆ อยางเชน ในการเรยนรเรอง การลบแบบไมมยม ของหอง

ป.๑/๓ ในขนลงมอท�าฉนสงเกตไดวาบฏฎามความไมมนใจทจะเขยน ครจง

ใหโจทยเพมเพอทดสอบความเขาใจและเพอเพมความมนใจใหกบบฏฎาวา

เขาท�าไดหรอสงทเขาคดหรอเขยนนนถกตองแลว นอกจากนนยงมวรศทลงมอ

ท�างานคอนขางชา ครตองกระตนใหท�าจงจะเรมท�างาน และเมอครถามน�ายง

ลงเลทจะตอบ แตเมอครลองใหโจทยเพมวรศกสามารถท�าได แตกครเอง

ยงสรปไมไดวาทวรศท�าไดนนเกดจากความเขาใจทแทจรงของเขาหรอไม

จากกรณของวรศท�าใหฉนกลบมายอนคดวาการอานเดกไดนนถอเปนเรอง

ส�าคญมากและตองใชระยะเวลา ไมควรรบตดสนเดกวาเขาใจหรอไมเขาใจ

วจยชนเรยนเปลยนคร 206

ฉนจงเกดค�าถามกบตนเองวาท�าอยางไรฉนจงจะเขาใจและเขาถงเดกแตละคน

ได เปนค�าถามทยงคงหาค�าตอบไมไดจนจบภาคเรยนจตตะ

ในภาคเรยนวมงสาน ฉนและครควชาไดพดคยและพบถงปญหา

เชนเดยวกนทยงเขาใจการเรยนรของเดกแตละคนไดไมชดเจนพอ จงได

รวมกนท�างานวจยชนเรยนในหวขอ “เรยนรโลกภายในของนกเรยนระดบชน ๑

ผานแบบประเมนความเขาใจในการเรยนร”

วจยชนเรยนเปลยนคร207

ฉนและครควชาไดเรมท�าวจยตงแตสปดาหท ๑ ถง สปดาหท ๓ โดย

เพมแบบประเมนความเขาใจในการเรยนรไวในขนตอนการสอน ทครจะ

แจกใหผเรยนแตละคนไดประเมนตนเองหลงจากทนกเรยนคนนนท�าโจทย

สถานการณเสรจเรยบรอยแลว

ฉนพบวา ในสปดาหท ๓ ตอนทเรยนเรอง การเปรยบเทยบความยาว

ในขนโจทยสถานการณครใหนกเรยนใชหนวยกลางเปนเครองมอชวยวด

ความยาวจากสงของทก�าหนดให ซงเครองมอนนคอ แถบการวด มลกษณะ

เปนกระดาษทแบงเปนชองสเหลยมขนาดเทา ๆ กน ซงเมอผเรยนไดรบแถบ

การวดไปแลว นกเรยนชอฮะเกา สงเกตแถบการวดอยสกครหนงแลวพดขน

วา “นารก” ซงฮะเกาหมายถงแถบการวดนารกมขนาดเลกพอดกบมอของเขา

จากนนฮะเกาลงมอท�าอยางรวดเรว โดยวางแถบการวดไวทจดเรมตนของ

สงของและนบชองจงไดค�าตอบวาสงของนนยาวกชอง ฮะเกาสามารถท�าได

ถกตองทกขอ และตรงกบประเมนความเขาใจการเรยนรของฮะเกาทประเมน

วาตนเองรวาโจทยใหท�าอะไร รวธคดหาค�าตอบ และเขยนแสดงวธคดได

ซงในแผนการเรยนรกอนหนานฮะเกามกจะประเมนวาตนเองวาอานโจทย

ไมออก แตฮะเกากไมไดละความพยายาม กลบมความเพยรพยายามมากขน

ทจะสะกดหรออานใหได เพอทจะท�างานใหด และไมลงเลทจะขอความ

ชวยเหลอจากผอน เชน ยกมอใหคณครชวยอานหรอถามเพอนในกลมใหชวย

อานใหฟงจากนนเขากคอย ๆ ท�าความเขาใจโจทยดวยตนเองจนสามารถ

อานโจทยดวยตนเองไดในเวลาตอมา ในภาควมงสานฉนเหนฮะเกาเปลยนไป

จากภาคเรยนจตตะ เขามความพยายามเพมขนเปนอยางมาก นกเรยน

คนอน ๆ กเชนกน

วจยชนเรยนเปลยนคร 208

การท�าวจยนสงผลใหบรรยากาศในหองเรยนเปลยนไปอยางชดเจน

ครพบวาผเรยนมความพยายามในการสรางการเรยนรดวยตนเอง มความ

กระตอรอรนทจะเรยนร และมความเปนเจาของการเรยนรมากยงขน ซงปจจย

ส�าคญคอการเพมขนตอนการตดตามตรวจสอบความเขาใจของตวเอง

ผานการท�าแบบประเมนการเรยนรในแตละครง ทเปนเครองมอชวยใหผเรยน

มความจดจออยกบเรองทก�าลงเรยนรอยตลอดเวลา

ในสวนของตวครผวจยทเปลยนแปลงไปคอ มองเหนผเรยนชดเจน

ยงขน จากการสอสารผานแบบประเมนความเขาใจในการเรยนรทชวยให

ครผวจยรไดวาผเรยนคนใดยงตดขดในเรองใด ตองการความชวยเหลอใน

เรองใด ท�าใหครผวจยมชองทางในการหาวธการชวยเหลอผเรยนแตละคน

ไดตรงตามปญหาทผเรยนตดขด ท�าใหผเรยนสามารถน�าศกยภาพในการ

เรยนร ออกมาใชไดอยางเตมท สงผลใหเกดการสรางการเรยนรร วมกน

อยางมความสข

วจยชนเรยนเปลยนคร209

คณครเปย - วรรณวรางค รกษทพย เปนครหนวยวชามานษย

และสงคมศกษาทโรงเรยนเพลนพฒนามา ๖ ป ไดพบกบภาพของความ

ขดแยงจากการใครครวญตวเองอยางเขมขน และเมอตอบค�าถามตอไป

เรอย ๆ ความขดแยงเหลานนกคอย ๆ คลคลายกลายเปนค�าถามวจย

ทมอบหนทางในการฝกหดพฒนาตวตนของทงตวครและตวผเรยน

ดวยการตงประเดนวจยวา จะทาทายตวเองดวยการพาผเรยนเขาส “โจทยใหญ”

วจยชนเรยนเปลยนคร 210

คณครเปยตกผลกการใครครวญตนเองดวยตาราง ๔ ชอง กอนทจะ

ตดสนใจลงมอออกแบบกระบวนการเรยนร ทม งไปส การตงค�าถามกบ

“โจทยใหญ” ใหกบนกเรยนชนประถมปท ๕ ดวยการจดการเรยนรทมเรอง

ของคณคาเปนปลายทาง

กระบวนการน�าพาผเรยนไปพบกบโจทยใหญเรมตนขนในสปดาห

ท ๔ ของภาคเรยนวมงสาซงเปนภาคเรยนสดทายของปการศกษา ตวแปร

แกปญหาทเรยกวา “ค�าถามใหญ” นน ไมไดเปนตวแปรเดยว แตจะตองพวง

ดวย “กระบวนการแสวงหาค�าตอบ” ทสอดคลองกบวตถประสงคการเรยนร

ทก�าหนดเอาไวในหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยนเพลนพฒนา

กอนหนาทการเรยนรจะเดนทางมาถงบทเรยนน ผเรยนมความรสงสม

เกยวกบความส�าคญของขาวตอมนษย ผเรยนรวาความสมพนธระหวางมนษย

กบขาวนนมหลากหลายมต รความหมายของวสาหกจและเศรษฐกจ แตคร

สงเกตวาความรเหลานเปนความรทไรพลง เปนดงวตถทครจบมาวางทไวให

ศกษา แตยงขาดความเชอมโยงกบประสบการณภายในของตวผเรยนเอง

ในการเรยนคาบสดทายกอนการศกษาเรยนรภาคสนามทจงหวด

สพรรณบร ครจงไดออกแบบกระบวนการเรยนรเพอทบทวนบทบาทและคณคา

ของสงทไดเรยนรไปในชวง ๔ สปดาหแรกโดยใชกระบวนการสนทนาแบบ

วงอางปลา (fish bowl) เพอรวมกนสรางค�าตอบตอค�าถามทจะเปนแรงสง

ไปสการลงพนทจรงในภาคสนาม ไดแก

วจยชนเรยนเปลยนคร211

• บทบาท สถานะ ความส�าคญของขาวทมตอมนษยจากอดตถง

ปจจบนมความเปลยนแปลงไปอยางไรบาง

• เรองราวของเศรษฐกจขาวสะทอนความอยดมสขของมนษยในแตละ

ยคอยางไร

• ท�าไมเราจงตองใครครวญเกยวกบระบบเศรษฐกจขาวทดอยางจรงจง

• ท�าไมวสาหกจสเขยวเพอสงคมจงเปนทางออกของปญหาปจจบน

ทภาคสนามผเรยนไดเกบเกยวความเขาใจเกยวกบภมสงคม-วฒนธรรม

ของชาวนาททงทอง แลวถายทอดความเขาใจนนออกมาเปนภาพตามทใจเหน

จากนนกลบมาทบทวนความรตลอดภาคเรยนแลวบนทกค�าส�าคญ

อยางเปนระบบในรปแบบตนไมแหงความรดวยการท�าแผนภาพตนไม

และสรางกระบวนการใหผเรยนเชอมโยงสงทไดเรยนรเขาหาความสนใจ

ของตนแลวขยายออกไปหาโจทยของสงคม ดวยผลของความรจากการลงมอ

“กอเกดโจทยใหญ”

กระบวนการทเกดขนใน ๔ สปดาหน ท�าใหผวจยในฐานะครไดเรยนร

วาการท�างานของโจทยใหญทครอบคลมหลากหลายมตในชนเรยนเชนน

สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทงรปแบบการจดการเรยนรในชนเรยน

บรรยากาศการเรยนร รวมถงความคด ความเชอของผวจยเอง ดงน

วจยชนเรยนเปลยนคร 212

ความเปลยนแปลงประการแรกทเกดขนคอ ครผวจยมความมงมน

ทจะลดการก�ากบ สง-สอน แตเชอในพลงของโจทยใหญ โดยนอกจากจะ

ออกแบบโจทยสถานการณส�าคญในชนเรยนทแฝงเปาหมายเชงคณคา

เชอเชญใหคดใครครวญอยางจรงจงแลว ความมงมนทจะท�าใหกระบวนการ

ตอบโจทยใหญมพลง ยงท�าใหครผวจยฝกความละเอยดในการออกแบบ

การจดการเรยนรอยางรอบดานมากขน โดยใหความส�าคญทงการออกแบบ

กจกรรม สภาพแวดลอม บรรยากาศ ต�าแหนงทนงของผเรยน เพอสราง

คณภาพของการซมซบรบเขา และสรางพลงของการถายออก สงเสรมใหม

การประเมนซงกนและกนเพอใหโจทยใหญไดท�างาน รวมทงการเปลยน

ลกษณะการใชภาษาปฏสมพนธระหวางครกบผเรยนทลดการก�ากบ แตปรบ

ใหเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดพดแสดงความคด ความรสก อนเปนสวน

ส�าคญสวนหนงในกระบวนการสรางความร

ความเปลยนแปลงประการตอมา ผวจยมการทบทวนความหมาย

ของ “ความร” เปนระยะ และตรวจสอบกระบวนการสรางความรในการ

จดการเรยนรแตละครง เกดการนยามความรขนดวยตนเองวา “ความร” คอ

“ความหมาย” สงทเรยนไปแลวไมมความหมายตอผเรยนนน จะเรยกวา

“ความร” คงไดไมเตมปาก การจะท�าใหความรมความหมายตอผเรยนได

ทงกระบวนการและผลลพธตองเชอมโยงกบโลกภายในของผเรยน โจทยใหญ

เปนโจทยทสะทอนโลกภายในของผเรยนใหแสดงออกมาสโลกภายนอก

เพอเรยนร ตรวจสอบซงกนและกน มากยงไปกวานนคอ สรางพลวตใหความร

สวนบคคลกลายเปนความหมายรวมโดยอาศยกจกรรมการจดการความร

ในชนเรยนเปนเครองมอ กจกรรมการจดการความรเชน การสนทนากน

ในวงอางปลา (fish bowl) ท�าใหผวจยไดเหนการปรากฏรางของความรผาน

วจยชนเรยนเปลยนคร213

การเรยนรแบบสนทนาวาความรนนมลกษณะยดหยน ขยายออกได “เปดรบ”

หรอ “ปรบทศ” ได ทส�าคญคอ กระบวนการ “สรางความหมายรวม” สราง

ปรากฏการณยดโยงระหวางตวบคคลทก�าลงรวมสรางความรกบความร

เกดเปนเครอขายทมพลงขบเคลอนและมความสนทรยไปพรอม ๆ กนกบ

การสรางความหมาย จงทงสข สนก เพลดเพลน และไดพลง

ความเปลยนแปลงประการสดทาย เกดขนเมอผวจยเผชญหนากบ

แผนการจดการเรยนรทใหผเรยนสะทอนคณคาของสงทไดเรยนร สงทผวจย

มความกงวลอยางมากในการด�าเนนการตามแผน“กอเกดโจทยใหญ” กคอ

กลววาผเรยนจะไมเชอวาความรทอยในตวเองเปนสงมคณคา และมพลงทจะ

เปลยนแปลงตนเอง หรอสงคมทเราอาศยอย

ตอนทผวจยน�าแผนนไปพดคยเตรยมการสอนกบครรนนองนน

พบวา เราทงคมความกงวลอยางเดยวกน เราถงกบนงคดแยกเดกเปนกลม ๆ

เพอคาดการณวา ใครบางทจะแสดงความไมเชอ เบอหนายออกมาระหวางทาง

และพยายามคดหาเครองมอรวมทงกตกาส�าคญเพอปองกนเหตดงกลาว

สดทายแลว ผวจยบอกครรนนองไปวา “กอนทจะเขาหองเรยนเรา

ตองเชออยางหมดใจกอนวาเดกทกคนมความเชอทดงามอยดานใน และ

แผนการเรยนรในครงนจะพาเดก ๆ กลบเขาไปคนพบความเชอนน”

ผลจากแผนครงนนเปนสงทเกนคาด ไมมสงทครกลวเกดขน ผเรยน

ทกคนกระตอรอรนทจะแสดงความเชอเกยวกบความดงามดานในออกมา

โดยผานชนงานของตน จนครทงสองคนท “เคยไมเชอ” วาจะไดเหน

ปรากฏการณน ตองพดค�าวา “ไมนาเชอ” ออกมา

วจยชนเรยนเปลยนคร 214

เจาของผลงาน: เดกหญงรมดา นพรตนวงศ นกเรยนชนประถมปท ๕

ชอผลงาน: ตนอนนต

แนวคด: เพราะขอมลไมมทสนสด สามารถแตกออกไปไดเรอย ๆ จากการคนควาและตอยอด

วจยชนเรยนเปลยนคร215

ความกงวลของผวจยในเบองตนนน ชวยเปดเผยใหเหนถง

ความคดดานในของตวเองออกมาอยางนาสะเทอนใจวา ตวผวจย

สะสม “ความไมเชอถอ” ตอผเรยนเอาไวมากมาย

ความรสก และความร รวมถงส�านกเรองน เปนสงใหมทผวจย

ไมเคยตระหนกมากอน และคงจะเปน “ราก” ทสงผลตอการปฏสมพนธ

ระหวางครกบผ เรยนซงเปนเรองพนฐานทส�าคญทสด แตกลบถก

มองขามมาโดยตลอด โจทยส�าคญของผวจยส�าหรบชวตการเปนครตอแตน

คอ การเปดพนทในชนเรยนและเพมพนทใหตวเองไดฝกทจะมความเคารพ

เชอถอในตวผเรยน และรวมมอกบพวกเขาในการพฒนาคณคาดานในให

มพลงเปลยนแปลงโลกภายนอก ดวยการมงสรางความรในเรองการใช

โจทยใหญเพอพฒนาผเรยนเขาถงคณคาของความร โดยออกแบบโจทยวชา

มานษและสงคมศกษาทมวตถประสงคการเรยนรมงใหผเรยนสรางความร

เกยวกบความส�าคญของเศรษฐกจขาวทยงยน อนน�าไปสการออกแบบ

เปาหมายใหญของตนเองเพอการน�าความรไปปรบใชใหเกดประโยชน

แกตน ชมชน และสงคม

ขอคนพบทนาสนใจคอ การน�าพาผเรยนเขาถงคณคาของ

ความรตองอาศยองคประกอบหลายประการ อาท โจทยใหญ ซงเปน

ชดค�าถามทแฝงเปาหมายเชงคณคา วธการตอบโจทยใหญทเปดกวาง

เพอใหเกดการสรางความหมายเฉพาะตนและความหมายรวม การจด

บรรยากาศใหผเรยนจดจอเอาใจใสตอการเรยนรของตน การเลอก

รปแบบงานน�าเสนอทสรางความหมายใหกบชดความรทผเรยนผลต

ขน รวมถงการประเมนระหวางเรยนรโดยตวผเรยนและกลมเพอน

วจยชนเรยนเปลยนคร 216

เมอองคประกอบส�าคญเหลานไดท�างานรวมกนแลว สถานะ

ของความร กเปลยนสภาพจากการเปนผลตภณฑแชแขงทไรชวต

ไปเปนสภาวะไหลเลอนทมความลกซง ความรจงกลบมชวตชวา อกทง

ตวกระบวนการสรางความร กยงท�าหนาทเปนกระบวนการในการ

ถกทอโลกภายนอกและโลกภายในของทงครและศษยใหสานเขามา

หากนอยางแนบแนน

วจยชนเรยนเปลยนคร217

ขอขอบคณ

กรณศกษาจากโครงการ “กอการคร”

คณะวทยาการเรยนรและศกษาศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ชมนมทไมมชอ กบ ครทไมมเงอนไข

(Untitled Club & Unconditional Teacher)

เรยบเรยงโดย ผชวยศาสตราจารย ดร. สทธชย วชยดษฐ

และ

กรณศกษาจากโรงเรยนเพลนพฒนา เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร

“วจยชนเรยน เปลยนคร” ไดอยางไร

เรยบเรยงโดย คณครวมลศร ศษลวรณ

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม

--------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------

บนทกทายเลม