การแยกแยะวตถจากภาพถายดาวเทยม

บทท 1 บทน า

ภาพถายทางอากาศ หมายถงรปถายของภมประเทศทปรากฏอยบนผวโลกซงไดจากการถายภาพจากทสงใน

อากาศเหนอพนโลกโดยใชเครองบนหรอบอลลนทมการตดกลองถายภาพแลวบนเหนอบรเวณทตองการถายภาพ เมอ

กลองถายภาพบนทกภาพนนไวแลวจงน ามาเรยงตอกนกจะเหนรายละเอยดของสงตางๆ ทปรากฏอยจรงบนผวโลก การ

วเคราะหภาพถายดาวเทยมจ าแนกได 2 วธการ คอ การแปลตความภาพดวยสายตาและการวเคราะหขอมลภาพดวย

คอมพวเตอร

1.1 คณลกษณะขอมลภาพถายดาวเทยม

ขอมลภาพถายดาวเทยมส ารวจโลกทบนทกดวยระบบกลองหลายชวงคลน มคณสมบตพเศษแตกตางจากกลอง

ถายภาพธรรมดา คอ

1.1.1 เปนขอมลเชงเลข

โดยขอมลจะมความละเอยดของคาการสะทอนแสงจ านวน 256 ระดบ ซงสามารถน าขอมลทมปรมาณมาก

เหลานไปผลตเปนภาพขาวด าและสผสม ตลอดจนสามารถน ามาวเคราะหไดดวยเครองคอมพวเตอรซงจะท าใหมความ

ถกตองยงขน

ส าหรบขอมลภาพถายจากดาวเทยมจะเรยกวา ขอมลภาพถายดาวเทยมเชงเลข (Digital data) หมายถง

ขอมลพนผวโลกทไดจากการบนทกภาพของดาวเทยมส ารวจทรพยากร เชน ดาวเทยม SMMS Landsat SPOT และ

MOS แลวสงมายงสถานรบภาคพนดน (Ground Receiving Stations) โดยขอมลทสงมาจะไมใชภาพโดยตรง แตเปน

สญญาณภาพหรอขอมลภาพ จากนนสถานรบภาคพนดนจะผลตขอมลออกมาในรปของขอมลภาพถายดาวเทยม โดยท

ขอมลเหลานเปนขอมลภาพถายดาวเทยมเชงเลขทสามารถน ามาวเคราะหและประมวลผลดวยเครองคอมพวเตอร

ภายใตซอฟตแวรทางดาน Remote sensing ทวไป เชน โปรแกรม ERDAS และ ENVI เปนตน

ขอมลภาพถายดาวเทยมเชงเลขมรายละเอยดบางประการทส าคญ คอโครงสรางของภาพจะมการบรรจขอมล

เชงเลขของแตละยานความยาวคลนในแตละจดภาพของทงภาพ เชน ขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ประกอบไปดวย

ดาวเทยม HJ-1A และ HJ-1B โดยดาวเทยมทง 2 ดวงจะมอปกรณตวหนงทเหมอนกน คอ อปกรณเซนเซอร CCD โดย

อปกรณเซนเซอร CCD จะมความละเอยดจดภาพเทากบ 30 เมตร มขนาดของขอมลเทากบ 8 บต ประกอบดวย 4

ชวงคลน คอ ยานสน าเงน ยานสเขยว ยานสแดง และยานอนฟราเรดใกล และมความกวางของการบนทกภาพเทากบ

700 กโลเมตร

รปท 1 ลกษณะการบนทกภาพของดาวเทยม HJ-1A

รปท 2 ลกษณะการบนทกภาพของดาวเทยม HJ-1B

ส าหรบขอมลเชงตวเลขทใชแทนความสวางของแตละจดภาพนน อาจจะมคาตงแต 0 -63 (64 ระดบ, 6-bits)

หรอ 0-127 (128 ระดบ, 7-bits) หรอ 0-255 (256 ระดบ, 8-bits) โดย 0 จะแทนคาสด า และคาตวเลขเหลานจะสงขน

เรอยๆ เมอมความสวางมากขน ซงคาสงสดคอ 63 หรอ 127 หรอ 255 จะแทนสขาว ในขอมล 6 -bits, 7-bits, 8-bits

ตามล าดบ คาตวเลขทแตกตางกนระหวางสด ากบสขาวน เรยกวา คาความเขมสเทา หรอเรยกวา Digital Number

(DN)

รปท 3 คาความสวางของขอมล

ตารางท 1 แสดงขนาดของขอมลภาพของแตละอปกรณบนทกภาพ

อปกรณบนทกภาพ ดาวเทยม ขนาดของขอมล

CCD HJ-1A 8 bits

HSI HJ-1A 12 bits

CCD HJ-1B 8 bits

IRS HJ-1B 10 bits

OLI, TIR Landsat 8 12 bits

ETM+ Landsat 7 8 bits

TM Landsat 4-5 8 bits

MMS Landsat 1-3 6 bits

KOADK IKONOS 11 bits

1.1.2 การบนทกขอมลเปนบรเวณกวาง

การบนทกภาพจากดาวเทยม 1 ครง จะท าใหไดขอมลภาพถายดาวเทยมครอบคลมพนทเปนบรเวณกวาง ซง

จะชวยใหสามารถศกษาสภาพแวดลอมตางๆ ของหลายๆ พนทในเวลาเดยวกนได

1.1.3 การบนทกภาพไดหลายชวงคลน

ดาวเทยมส ารวจทรพยากรมระบบกลองทบนทกภาพไดหลายชวงคลนในบรเวณเดยวกน ท าใหสามารถแยก

วตถตางๆ บนพนโลกไดอยางชดเจน เชน อปกรณ CCD บนดาวเทยม SMMS ม 4 ชวงคลน, อปกรณ TM บนดาวเทยม

Landsat 5 ม 7 ชวงคลน, อปกรณ ETM+ บนดาวเทยม Landsat 7 ม 7 ชวงคลน เปนตน

1.1.4 การบนทกภาพซ าบรเวณเดม

ดาวเทยมส ารวจทรพยากรจะเคลอนทเปนวงกลมโดยมวงโคจรเหนอใต (Polar orbit) ซงจากการหมนของโลก

ท าใหแตละรอบของวงโคจรของดาวเทยมจะผานพนทใหมและมโอกาสทจะผานพนทเดมตามการออกแบบของแตละ

ดาวเทยม เชน ดาวเทยม SMMS จะมวงโคจรผานทเดมทก 4 วน, ดาวเทยม Landsat 7 จะมวงโคจรผานทเดมทก 16

วน, ดาวเทยม MOS จะมวงโคจรผานทเดมทก 17 วน และดาวเทยม SPOT จะมวงโคจรผานทเดมทก 26 วน เปนตน

ซงการบนทกภาพซ าบรเวณเดมจะท าใหสามารถเปรยบเทยบและตดตามการเปลยนแปลงตางๆ บนพนผวโลกไดเปน

อยางด

รปท 4 วงโคจรดาวเทยม SMMS

รปท 5 วงโคจรของดาวเทยม SMMS และขอบเขตการรบภาพของสถานรบสญญาณดาวเทยมจฬาภรณ

1.1.5 ความละเอยดของจดภาพ

คอ ความกวางของพนททอปกรณจะมองเหนเปน 1 จดภาพ ส าหรบน าไปใชประโยชนในการศกษาดานตางๆ

ตามวตถประสงค เชน

ขอมลภาพถาย CCD ของดาวเทยม SMMS จะมความละเอยดอยท 30 เมตร สามารถน าไปใชในการตดตาม

พนทปาไมได

ขอมลภาพถาย ETM+ ของดาวเทยม Landsat 7 จะมความละเอยดอยท 30 เมตร สามารถน าไปใชใน

การศกษาสภาพการใชทดนระดบจงหวด

ขอมลภาพถายของดาวเทยม SPOT 4 จะมความละเอยดอยท 20 เมตร สามารถน าไปใชในการศกษาการบก

รกพนทปาไม

ขอมลภาพถายของดาวเทยม IRS-1C และ IRS-1D จะมความละเอยดอยท 5.8 เมตร สามารถน าไปใชใน

การศกษาตวเมองหรอเสนทางคมนาคมระดบหมบานได

1.2 การใชประโยชนจากการแยกแยะวตถจากภาพถายดาวเทยม

จากคณสมบตทดของขอมลภาพถายดาวเทยมจงมการน ามาประยกตเพอใชในงาน อาท การประเมนพนทปา

การหาพนทดน การวเคราะหพนทน า เปนตน ซงจะเหนไดวาแอพพลเคชนตางๆ จะใชกระบวนการในลกษณะของการ

แยกแยะวตถจากภาพถายดาวเทยมนนเอง

ตวอยางการแยกแยะวตถจากภาพถายดาวเทยมเพอหาพนทเพาะปลกพชเศรษฐกจ 2 ชนด ประกอบดวย มน

ส าปะหลง และออย จากรปท 6 เปนขอมลภาพถาย CCD ของดาวเทยม SMMS ผสมสจรง1 โดยไรมนส าปะหลงจะ

ปรากฏภาพเปนสน าตาลอมสมเนองอนมาจากปลกโดยใชดนแดง และเนองจากขอมลภาพถายดาวเทยมไดมการ

แสดงผลดวยการผสมสจรง สทปรากฏจงใกลเคยงกบสจรงตามธรรมชาต เชนเดยวกบไรออยทภาพปรากฏเปนสเขยว

และสน าตาลออน เนองจากระยะเวลาของการปลกตางกน จดท 1 เปนชวงเวลาของการเตรยมดนหรออยในชวงเรมของ

การเพาะปลกจงมสน าตาลออน และจดท 2 เปนออยทมการเจรญเตบโตเตมทพรอมเกบเกยวจงมสเขยว

1 ผสมสจรง คอ น าขอมลสเปกตรมของภาพในยานสแดง สเขยว และสน าเงน ผสมดวยสแดง สเขยว และสน าเงน ตามล าดบ ผลทไดจะ

เหมอนกบสงทตามนษยมองเหน

2

1

3

รปท 6 แสดงพนทเพาะปลกพชออยและมนส าปะหลง บรเวณอ าเภอพฒนานคม จงหวดลพบร โดยพนทหมายเลข 1 และ 2 คอ ไรออย

พนทหมายเลข 3 คอ ไรมนส าปะหลง

บทท 2 การจ าแนกชนดของวตถดวยสายตา

การแปลตความขอมลภาพถายดาวเทยมดวยสายตา เปนวธการแปลความหมายจากขอมลภาพโดยไมใช

คอมพวเตอรเพอใหไดขอมลตามวตถประสงค การจ าแนกขอมลดวยวธน จะประมวลและตความขอมลทไดจากภาพ

ถายทางอากาศหรอขอมลภาพถายดาวเทยมเขากบขอมลอนๆ เชน ขอมลทไดจากการส ารวจภาคสนาม แผนทการใช

ประโยชนทดน เปนตน ดงนนผทจะสามารถแปลตความภาพไดดจงจ าเปนตองคณสมบตทเหมาะสม โดยมรายละเอยด

ดงน

2.1 คณสมบตของผแปล

ในการแปลตความตองอาศยความรหลายสาขา (Multidisciplinary) มาประกอบเพอวนจฉยใหถกตอง

นอกจากนนนกแปลตความทดจ าเปนตองมคณสมบตตางๆ ดงน

1. ความรภมหลง (Background)

หมายถง มความรในสาขาของสงหรอวตถทตองการจะแปลภาพเปนอยางด การวนจฉยหรอแปลตความพนท

ใดกตาม หากผแปลตความมความรและประสบการณในดานนนอยแลวยอมจะไดเปรยบกวาบคคลทมาจากสาขาอน

เชน ผแปลทท างานมาจากสาขาปาไม โดยทวไปจะสามารถแปลตความภาพถายดาวเทยมของพนทปาไมไดดกวาบคคล

ทมาจากสาขาอน เนองจากมภมความรและประสบการณทเกยวกบธรรมชาตมากอนนนเอง ดงนนความรพนฐานในแต

ละสาขานจะชวยท าใหการแปลงายและมความถกตองมากขน

2. ความสามารถทางสายตา (Visual acuity)

เปนคณสมบตทส าคญอกประการหนงของผแปล หมายถง ความสามารถในการแยกความแตกตางระหวางสได

เปนอยางด เชน สขาว สด า สแดง สเขยว ฯลฯ และการแปลตความจ าเปนตองอาศยความสามารถทางสายตาของผ

แปลเปนองคประกอบดวยเนองจากการวนจฉยจากภาพจ าเปนตองพจารณารายละเอยดทปรากฏในภาพ เชน ลกษณะ

ของเนอภาพ (Texture) ความเขม (Tone) เปนตน ดงนนผทมสายตาดยอมสามารถจ าแนกพนทไดดกวา

3. ความสามารถทางดานจตใจ (Mental acuity)

หมายถง ความสามารถในการตดสนใจในสงทเหนในภาพวาควรเปนอะไร โดยใชหลกการและเหตผลประกอบ

จงจะตดสนใจไดอยางฉบไวและถกตอง นอกจากนการมสมาธในการแปลจะชวยใหผลการแปลมความสม าเสมอ

ความสามารถของจตใจมความสมพนธกบภมหลง ประสบการณ ความรกในงาน การเปนคนใจเยน รอบคอบ ชอบ

สงเกต จะเปนผทมความสามารถแปลภาพไดด

4. ประสบการณ (Experience)

หมายถง ประสบการณในการแปลภาพ และประสบการณหรอความคนเคยกบภมประเทศของพนททจะท าการ

แปล ประสบการณในการแปลภาพ หมายความรวมถงการแปลภาพถายทางอากาศและการแปลภาพถายดาวเทยม

ระบบตางๆ จะชวยใหผแปลคนเคยกบการมองเหนภาพจากดานบน (Top View) ของวตถ สามารถจ าแนกความ

แตกตางของรปราง รปทรง ขนาดของวตถ และเขาใจความหมายและความแตกตางของสไดดยงขน เชน ประสบการณ

ดานภมประเทศ ไดแก ความคนเคยกบสภาพพนททจะแปลไมวาจะเปนประสบการณจากการปฏบตงาน หรอจาก

การศกษาทองเทยว หรอการเคยอยอาศยในพนทนน เปนตน

2.2 หลกในการแปลตความ

ในการแปลและตความภาพถายดาวเทยมมหลกการแปลกวางๆ ดงน

2.2.1 ด าเนนการและตความจากสงทเหนไดงาย

พยายามตความจากสงทเหนไดงายและชดเจน แปลจากสงทคนเคยกอนแลวจงพยายามวนจฉยในสงทจ าแนก

ไดยาก ไมชดเจน หรอไมรจกในภายหลง เพอไมใหเกดความสบสนหากแปลจากสงทยากกอนจะท าใหผแปลเกดความ

ลงเลในการตดสนใจ เชน ควรเรมแปลจากแหลงน า ถนนตลอดจนสงอนๆ ทผแปลคนเคยและเหนไดชดเจนกอน แลวจง

แปลเกยวกบพชพรรณตางๆ ในภายหลง

2.2.2 ด าเนนการแปลโดยเรมจากเรองทวๆ ไป

เรมจากเรองทวๆ ไปหรอจากระดบหยาบๆ กอนแลวจงแปลในรายละเอยดภายหลง ซงอาจแบงระดบการแปล

ออกเปนหลายระดบทงนขนกบวตถประสงคของงาน ความช านาญของผแปล ลกษณะพนทและมาตราสวนของ

ขอมลภาพถายดาวเทยม เชน การแปลภาพเพอใชประเภทการจ าแนกทดนอาจแบงไดเปน 3 ระดบดงน

การแปลระดบท 1 แบงเปนการใชทดนอยางกวางๆ 6 ประเภท ประกอบดวย พนทเกษตรกรรม ปาไม แหลง

น า แหลงชมชน สงกอสราง และพนทอนๆ

การแปลในระดบท 2 ประเภทพนทเกษตรกรรม ประกอบดวย พชไร นาขาว และพชสวน

การแปลในระดบท 3 พนทพชไร ประกอบดวย พนทขาวโพด พนทปลกออย และมนส าปะหลง

รายละเอยดของการแปลตความยอมมความสมพนธกบการน าไปใชประโยชนและขนาดมาตราสวนของ

ภาพถายจากดาวเทยม เชน

ถามการน าขอมลไปใชในการวางแผนระดบประเทศควรใชภาพทมขนาดมาตราสวนเลก เชน 1:250,000 และ

การจ าแนกการใชประโยชนทดนควรแปลในระดบ 1

ถามการน าขอมลไปใชในการวางแผนระดบภาคควรใชภาพทมขนาดมาตราสวน 1:100,000 และการจ าแนก

รายละเอยดควรแปลในระดบ 2

ถามการน าขอมลไปใชในการวางแผนระดบทองถนควรใชภาพทมขนาดมาตราสวน 1:50,000 และการจ าแนก

รายละเอยดควรแปลในระดบ 3

จากการแปลขอมลภาพถายดาวเทยมดงกลาวขางตน สามารถแสดงเปนตารางการจ าแนกการใชประโยชนทดน

ดงน

ตารางท 1 แสดงการจ าแนกการใชประโยชนทดน

ระดบ 1 / Level 1 ระดบ 2 / Level 2 ระดบ 3 / Level 3

U พนท ชมชนและส งปลก

ส ร า ง Urban or Built-up

land

U1 ตวเมองและยานการคา

City, Town, Commercial

U2 หมบาน Village U200 โครงการท ด นจ ดสรร Allocation land

project

U201 หมบานบนพนทราบ Low land village

U202 หมบานบนพนทสง High land village

U3 สถานท ราชการ และสถาบนตางๆ

Institutional land

U4 ส ถ า น ค ม น า ค ม Transportation,

Communication and Utility

U401 สนามบน Airport

U402 สถานรถไฟ Railway station

U403 สถานขนสง Bus station

U404 ทาเรอ Harbor

U5 ยานอตสาหกรรม Industrial land U501 นคมอตสาหกรรม Industrial estate

U502 โรงงานอตสาหกรรม Factory

U6 อนๆ Other U601 สถานทพกผอนหยอนใจ Recreation area

U602 สนามกอลฟ Golf course

U603 สสาน ปาชา Cemetery

U604 ศนยอพยพ Refugee camp

A พนทเกษตรกรรม A1 นาขาว Paddy filed A100 นาราง Abandoned

Agriculture land A101 นาด า Transplanting

A102 นาหวาน Broadcasting

A2 พชไร Field crop A200 ไรราง Abandoned

A201 พชไรผสม Mixed

A202 ขาวโพด Corn

A203 ออย Sugarcane

A204 มนส าปะหลง Cassava

A205 สบปะรด Pineapple

A206 ยาสบ Tobacco

A207 ฝาย Cotton

A208 ถวเขยว

A209 ถวเหลอง Soybean

A210 ถวลสง Peanut

A211 ปอแกว ปอกระเจา Kenaf, Jute

A212 ถวด า ถวแดง Black bean, Red bean

A213 ขาวฟาง Sorghum

A214 ละหง Castor bean

A215 งา Sesame

A216 ขาวไร Upland rice

A217 มนฝรง Potato

A218 มนแกว Jam potato

A219 มนเทศ Sweet potato

A220 แตงโม Watermelon

A221 ลกเดอย Millet

A222 ขง Ginger

A223 กะหล าปล Cabbage

A224 มะเขอเทศ Tomato

A225 วานหางจระเข Aloe Vera

A226 ปานศรนารายณ Agave

A227 ปอสา Paper mulberry

A228 ทานตะวน Sunflower

A229 พรก Chili

A230 ขาวสาล Wheat

A231 ขาวบารเลย Barley

A232 ขาวไรย Rye

A233 ฝน Opium

A234 กญชา Marihuana

A235 กระเจยบ

A3 ไมยนตน Perennial

A301 ไมยนตนผสม Mixed

A302 ยางพารา Para rubber

A303 ปาลมน ามน Oil palm

A304 ยคาลปตส Eucalyptus

A305 สก Teak

A306 สะเดา Neem plant

A307 สนประดพทธ Pine

A308 กระถน Acacia

A309 ประด Du

A310 ซอ Gmelwa sp.

A311 ไมชายเลน Mangrove

A312 กาแฟ Coffee

A313 ชา Tea

A314 หมอน Mulberry

A315 ไผ Bamboo

A316 นน Kapok

A317 หมาก Betel palm

A318 จามจร Rain tree

A319 ตนเปด Factorization

A320 เปลา Croton sp.

A4 ไมผล Orchard A401 ไมผลผสม Mixed

A402 สม Orange

A403 ทเรยน Durian

A404 เงาะ Rambutan

A405 มะพราว Coconut

A406 ลนจ Linchi

A407 มะมวง Mango

A408 มะมวงหมพานต Cashew

A409 พทรา Jujube

A410 นอยหนา Custard apple

A411 กลวย Banana

A412 มะขาม Tamarind

A413 ล าไย Longan

A414 ฝรง Guava

A415 มะละกอ Papaya

A416 ขนน Jack fruit

A417 กระทอน Santol

A418 ชมพ Rose apple

A419 มงคด Mangosteen

A420 ลางสาด ลองกอง Langsat

A421 ระก า สละ Rakum, Sala

A422 มะนาว Lime

A423 ไมผลเมองหนาว Sub-tropical fruit

A424 มะขามเทศ Manila Tamarind

A425 มะกอกน า Olive

A426 แกวมงกร Dragon fruit

A5 พชสวน Horticulture A501 พชสวนผสม Mixed

A502 พชผก Truck crop

A503 ไมดอก Floricultural

A504 องน Vine

A505 พรกไทย Pepper

A506 สตรอวเบอรร Strawberry

A507 เสาวรส Passion fruit

A508 ราสพเบอรร Raspberry

A509 พชสมนไพร Hears

A510 พงหญา Grass plantation

A6 ไรหมนเวยน Swidden cultivation A600 ไรราง Bush fallow รหสระดบ 3 เชนเดยวกบ

A 2

A7 ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยง

สตว Pasture and farm house

A701 ทงหญาเลยงสตว Pasture

A702 โรงเรอนเลยงโค กระบอ และมา Cattle farm

house

A703 โรงเรอนเลยงสตวปก Poultry farm house

A704 โรงเรอนเลยงสกร Swine farm house

A8 พชน า Aquatic plant A801 พชน าผสม Mixed

A802 กก Reed

A803 บว Lotus

A804 กระจบ Water chestnut

A805 แหว Water chestnut

A806 ผกบง Water spinach

A807 ผกกะเฉด Watercress

A9 สถานทเพาะเลยงสตวน า

Aquacultural land

A900 สถานทเพาะเลยงสตวน าราง Abandoned

A901 สถานทเพาะเลยงสตวน าผสม Mixed

A902 สถานทเพาะเลยงปลา Fish farm

A903 สถานทเพาะเลยงกง Shrimp farm

A904 สถานทเพาะเลยงปหอย Crab / Shell fish

farm

A905 ฟารมจระเข Crocodile farm

A10 เกษตรผสมผสาน/ไร นาสวนผสม

Integrated farm/Diversified farm

F พนทปาไม Forest land F1 ปาไมผลดใบ

Evergreen forest

F100 ปาไมผลดใบเสอมโทรม Disturbed

F101 ปาดบชน Moist Evergreen forest

F102 ปาดบแลง Dry Evergreen forest

F104 ปาสนเขา Tropical Pine forest

F105 ปาบงหรอปาพร Swap forest

F106 ปาชายเลน Mangrove forest

F107 ปาชายหาด Beach forest

F2 ปาผลดใบDeciduous forest F200 ปาผลดใบเสอมโทรม Disturbed

F201 ปาเบญจพรรณ Mixed Deciduous forest

F2 0 2 ป า แ ด ง ห ร อ ป า เ ต ง ร ง Deciduous

Dipterocarp forest

F3 สวนปา Forest Plantation F300 สวนปาเสอมโทรม Disturbed

F301 สวนปาผสม Mixed

F302 สน Pine

F303 ยาง Rubber

F304 ยคาลปตส Eucalyptus

F305 สก Teak

F306 สะเดา Neem plant

F307 สนประดพทธ Pine

F308 กระถน Acacia

F309 ประด Du

F310 ซอ Gmelina sp.

F311 ไมชายเลนMangrove

F312 นางพญาเสอโครง Wild Himalayan Cherry

F313 สเสยด Catechu

F4 วนเกษตรAgro-forestry พนทปลกปารวมกบการเกษตร

W พนทน า Water Body W1 แหลงน าธรรมชาต

Natural water body

W101 แมน าล าคลอง River, Canal

W102 ทะเลสาบ บง Lake

W2 แหลงน าท สรางขน

Reservoir (Bulk-up)

W201 อางเกบน า Reservoir

W202 บอน าในไรนา Farm pond

M พนทเบดเตลด

Miscellaneous land

M1 ทงหญาและไมละเมาะ Rangeland

M101 ทงหญา Grass

M102 ไมละเมาะ Scrub

M103 ไผ Bamboo

M2 พนทลม Marsh and Swamp

M3 เหมองแร บอขด Mine, pit

M300 เหมองเกา บอขดเกา Abandoned

M301 เหมองแร Mine

M302 บอลกรง Laterite pit

M303 บอทราย Sand pit

M304 บอดน Soil pit

M4 อนๆ Other

M401 นาเกลอ Salt flat

M402 หาดทราย Beach

M403 ทหนโผล Rock out crop

M404 ททงขยะ Garbage dump

(ทมา: กรมพฒนาทดน)

2.2.3 การเหนแบบทรวดทรง (Stereovision)

นอกจากการพจารณาขอมลภาพถายทเปนแบบ 2 มตแลว ยงมกระบวนทใชในการพจารณาขอมลทเปนแบบ 3

มตดวย โดยการพจารณาขอมลแบบ 3 มตจะเรยกวา Stereoscopic Vision หรอ Stereovision กลาวคอ ผแปลขอมล

จะสามารถเหนขอมลในทางยาว กวาง และลก ในเวลาเดยวกน ซงขอดของการวเคราะหแบบน คอ จะท าใหผแปล

สามารถเหนทรวดทรงของขอมลไดชดเจน

การมองเหนทรวดทรงของภาพสามารถดดวยตาเปลาทง 2 ขาง โดยตาขางหนงมองทภาพดานซายและอกขาง

หนงมองทภาพดานขวาทวตถชนเดยวกน วธการนตองอาศยการฝกใหเกดทกษะในการมองภาพดงกลาว แตจะงายขน

มากถาหากใชกลองเพอการดภาพทรวดทรงชวย กลองทชวยใหมองเหนภาพดงกลาวเรยกวา สเตอรโอสโคป

(Stereoscope) ซงจะกลาวถง 2 ชนดคอ

1. Pocket Stereoscope เปนกลองสเตอรโอสโคปแบบกระเปาเหมาะทจะพกพาตดตวไปทตางๆ ราคาไม

แพง แตมขอจ ากด คอ เรองของก าลงขยาย และระยะทางระหวางวตถทเหมอนกนของภาพดานซายและดานขวาม

ระยะทางทจ ากดโดยจะหางประมาณเทากบระยะฐานตาของผมอง กลองชนดนประกอบดวยแวนขยายตดอยบนกรอบ

โลหะและมขาตงส าหรบถางออกหรอพบเกบได

รปท 7 Pocket Stereoscope

2. Mirror Stereoscope เปนกลองสเตอรโอสโคปทใชในหองปฏบตการ ตวกลองมขนาดใหญ น าหนกมาก

เสยหายงาย ราคาแพง ซงจะประกอบดวยเลนสมองภาพและเลนสขยาย 4 ชน ตดอยกบกรอบโลหะ ขาตงแทน

สเตอรโอสโคปชนดนมขนาดใหญกวาสเตอรโอสโคปแบบกระเปามประสทธภาพสงกวา และนอกจากดภาพ 3 มตได

แลวยงสามารถหาคาความสงของวตถในภาพถายได โดยจะใชประกอบกบอปกรณ Parallax bar และ Stereo

plotting ส าหรบการเขยนเสนชนความสง (Contour) โดยทวๆ ไปนยมใชในงานทละเอยด

รปท 8 Mirror Stereoscope

รปท 9 แสดงการดทรวดทรงจากกกลองสเตอรโอสโคป

2.2.4 หลกการวเคราะหขอมลภาพถายดาวเทยมดวยสายตา

ขอมลภาพถายดาวเทยมทน ามาแปลตความหรอจ าแนกประเภทขอมลดวยสายตา เปนขอมลทอยในรปของ

ภาพ โดยภาพแตละชวงคลนอยในลกษณะขาวด า จงยากตอการแปลตความดวยสายตา การเลอกใชภาพสผสม จะท า

ใหสามารถจ าแนกประเภทขอมลไดชดเจนและงายขนโดยท าการก าหนดสในแตละชวงคลน เชน

ยานสแดง ยานสเขยว ยานสน าเงน ท าการผสมดวยสแดง สเขยว สน าเงน ตามล าดบ ภาพสผสมทไดจะเปน

ภาพสผสมจรง (True Color)

ยานอนฟราเรดใกล ยานสแดง ยานสเขยว ท าการผสมดวยสแดง สเขยว สน าเงน ตามล าดบ ภาพสผสมทไดจะ

เปนภาพสผสมเทจ (False Color)

รปท 10 ตวอยางภาพสผสมจรง จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS

รปท 11 ตวอยางภาพสผสมเทจ จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS

2.3 องคประกอบในการแปลและตความภาพถายดาวเทยม

2.3.1 ขนาด (Size)

ขนาดของวตถสามารถพจารณาไดจากมาตราสวนของภาพถาย หรออาจน ามาเปรยบเทยบกบวตถททราบ

ขนาดบนภาพ โดยวตถแตละชนดจะมขนาดทแตกตางกน จงสามารถน ามาใชในการพจารณาเพอจ าแนกชนดของแตละ

วตถได เชน ขอมลภาพทเปนสเหลยมเลกๆ ตดกนในพนท อาจจะเปนลกษณะของบานหรอทพกอาศย สวนขอมลภาพท

เปนสเหลยมใหญๆ อาจจะเปนศนยการคาหรอสถานทราชการ

ตวอยางการวเคราะหขนาดของวตถจากขอมลภาพถายดาวเทยม

สงปลกสราง

จากรปท 12 แสดงขนาดบานเรอนและโรงงานอตสาหกรรมจากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ยาน

อนฟราเรดใกล โดยจดท 1 และจดท 2 มลกษณะเปนรปสเหลยมทมขนาดแตกตางกน โดยจดท 1 มขนาดเลกแสดงถง

สงกอสรางขนาดเลก เชน อาคาร บานเรอน เปนตน สวนจดท 2 มขนาดใหญแสดงถงสงกอสรางขนาดใหญ เชน โรงงาน

อตสาหกรรม สถานทราชการ เปนตน

รปท 12 แสดงขนาดบานเรอนและโรงงานอตสาหกรรม จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ยานอนฟราเรดใกล

เขอน

เขอน เปนสงกอสรางขนาดใหญส าหรบกนทางน า เพอใชในการเกบกกน าและปองกนอทกภยรวมถงผลต

กระแสไฟฟา สวนบนของเขอนจะประกอบไปดวยสวนทเรยกวาทางน าลน ส าหรบใหน าทสงกวาระดบทตองการไหล

ผานมาทฝงปลายน า มากกวาครงหนงของแมน าสายหลกทวโลกจะมเขอนกนไวเพอใชประโยชนในทางใดทางหนง จาก

รปท 13 แสดงขนาดเขอนจากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง บรเวณเขอนปาสกชลสทธ

รปท 13 แสดงขนาดเขอนปาสกชลสทธ จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง วนท 13 มกราคม 2556 บรเวณอ าเภอพฒนา

นคม จงหวดลพบร

อางเกบน า

อางเกบน า หมายถง ทะเลสาบทมนษยสรางขน เพอเกบน าส าหรบการใชในหลากหลายจดประสงค อางเกบน า

ถกสรางขนจากคอนกรต ดน หน สงทอยรอบๆ แมน าหรอล าธาร เพอเปนเขอนทแขงแรง เมอเขอนสรางเสรจสมบรณ

กระแสน าจะเตมเตมเขอน เขอนซงถกสรางขนโดยมนษย (มากกวาเปนการปรบตวของอางน าตามธรรมชาต) อาจถก

เรยกวา ทเกบน าขนาดใหญ จากรปท 14 แสดงขนาดอางเกบน าจากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง บรเวณ

อางเกบน าหวยสม

รปท 14 แสดงขนาดอางเกบน าหวยสม จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง วนท 13 มกราคม 2556 บรเวณอ าเภอเมอง

ลพบร จงหวดลพบร

คลองและแมน า

จากรปท 15 แสดงขนาดคลองและแมน าจากขอมลภาพถายความละเอยดสงทความละเอยด 1 เมตร ผสมส

จรง โดยจดท 1 และจดท 2 มลกษณะเปนรปสเหลยมทมขนาดแตกตางกน โดยจดท 1 มขนาดเลกแสดงถงสงกอสราง

ขนาดเลก เชน อาคาร บานเรอน เปนตน สวนจดท 2 มขนาดใหญแสดงถงสงกอสรางขนาดใหญ เชน โรงงาน

อตสาหกรรม สถานทราชการ เปนตน

รปท 15 แสดงขนาดคลองและแมน า จากขอมลภาพถายความละเอยดสงทความละเอยด 1 เมตร ผสมสจรง

2.3.2 รปรางและรปแบบ (Shape and Pattern)

รปรางของวตถและสงตางๆ ทปรากฏในภาพถายจะมเอกลกษณเฉพาะทแสดงออกมาท าใหสามารถแปล

ตความได เชน สงทมนษยสรางขนมามกจะปรากฏออกมาในแนวตรงและแนวโคง แตถาเปนสงทธรรมชาตสรางจะม

แนวหรอรปรางทไมแนนอน ส าหรบสงทมนษยสรางขน เชน ทางหลวง ทางรถไฟ สะพาน คลอง และสงกอสรางตางๆ

เปนตน สงทธรรมชาตสรางขน เชน แมน า ล าธาร และแนวปา เปนตน

นอกจากนรปรางยงเปนตวชวยใหสามารถแปลความหมายของรายละเอยดขางเคยงไดเปนอยางด เชน แมน าม

ลกษณะคดเคยวคอนขางกวางและโคงของล าน ามลกษณะเปลยนคอนขางชา จากขอมลดงกลาวแสดงวาน าในแมน าไหล

ไมแรงจงท าใหผแปลตความทราบวาลกษณะภมประเทศบรเวณใกลเคยงมความลาดชนไมมากและหบเขาจะมขนาด

กวาง ถาแมน ามลกษณะเปนเสนตรง แสดงใหเหนวาน าในแมน าไหลแรงจงท าใหผแปลตความทราบวาลกษณะ

ภมประเทศบรเวณใกลเคยงมความลาดชน

ตวอยางการวเคราะหรปรางของวตถจากขอมลภาพถายดาวเทยม

ถนน

ถนนเปนสงทมนษยสรางขน มกจะมลกษณะรปรางเปนเสนทางทตอเนองกน โดยสวนมากจะเปนเสนตรงท

แยกจากวตถประเภทอนอยางชดเจน

รปท 16 แสดงเสนถนน จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง

แมน า

จากรปท 17 แสดงพนทแมน าซงเปนแหลงน าธรรมชาตจะมลกษณะรปรางคดเคยวและโคงไปตามธรรมชาต

แมน าจะมขอบเขตพนทไมแนนอน และจะไมมรปแบบของเสนตรง หรอทรงสเหลยม

รปท 17 (ซาย) ภาพแมน าจากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพสผสมจรง (ขวา) ขอมลภาพถายความละเอยดสงทความละเอยด 1

เมตร ภาพสผสมจรง

โรงเรอนเลยงสตว

โรงเรอนเลยงสตวจะมลกษณะเปนแถวเรยงเปนแนวยาว เปนสงกอสรางจากการกระท าของมนษย การเรยงตว

ของโรงเรอนเลยงสตวคลายกบอาคารบานเรอน แตอาจจะมแนวทยาวกวาและมรปรางเปนระบบระเบยบมากกวา

รปท 18 (ซาย โรงเรอนเลยงสตว จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพสผสมจรง (ขวา) ขอมลภาพถายความละเอยดสงทความ

ละเอยด 1 เมตร ภาพสผสมจรง บรเวณจงหวดอยธยา

พนทเพาะเลยงสตวน า

พนทเพาะเลยงสตวน า เชน ปลา กง เปนตน จะมรปแบบเปนสเหลยมคลายพนทนาขาว แตจะมสทเขมกวา

หรอเปนโทนทมดกวาพนทนาขาว เนองจากน าในพนทเพาะเลยงสตวน าจะมความลกมากกวาพนทนาขาว

รปท 19 แสดงพนทเพาะเลยงสตวน า จากขอมลภาพถายความละเอยดสง 1 เมตร ภาพสผสมจรง

2.3.3 เงา (Shadow)

ในภาพถายทางอากาศนนเงานบวามประโยชนในการแปลตความเพราะจะเปนปจจยเสรมใหทราบถงวตถนนๆ

ได เชน เงาของตก ถงน าประปา หรอปลองไฟ เปนตน เนองจากภาพถายทางอากาศทเหนนนเปนมมมองจากเบองบน

ดงนนภาพของถงน าประปาและปลองไฟจะปรากฏเปนวงกลมหรอจดเทานน แตพอมเงาปรากฏขนใหเหนจะชวยให

สามารถแปลตความไดถกตองแมนย าขน และความยาวของเงาทปรากฏนนสามารถค านวณหาความสงของสงกอสราง

ไดอกดวย

จากรปท 20 แสดงถงบรเวณของเงาทเปนบรเวณทางยาวและตอเนอง ซงสามารถวเคราะหไดวาเงาทเกดขน

เกดมาจากความสงของภเขา จงสามารถสรปไดวาพนทดงกลาวเปนพนภเขา

รปท 20 แสดงเงาของพนทภเขา จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพผสมจรง วนท 13 มกราคม 2556 บรเวณอ าเภอ

ชยบาดาล จงหวดลพบร

จากรปท 21 เงาชวยใหวเคราะหไดวาเปนวตถทมชนความสงมากหรอนอย เชน ตก อาคาร บานเรอน เปนตน

ซงเงาชวยใหสามารถวเคราะหไดวาเงาทมชนความสงมาก คอ ตก สวนเงาทมชนความสงต าลงมาอกคอ อาคาร หรอ

บานเรอน

รปท 21 แสดงเงาของตก จากขอมลภาพถายความละเอยดสง 1 เมตร ภาพผสมจรง บรเวณกรงเทพมหานคร

2.3.4 ความเขมของส (Gray Tone)

ความเขมของสทปรากฏในภาพถาย ถาเปนภาพถายสจะพจารณาไดงาย แตโดยทวไปภาพถายทางอากาศ

มกจะเปนสขาวด ารายละเอยดของภาพจงปรากฏออกมาเปนความเขมของสเทา ซงเรมตงแตสขาวจนถงสด า ความเขม

ของภาพนเรยกวาโทนของส (Tone) ซงโทนของสขนอยกบลกษณะของผวของวตถโดยวตถทมผวเรยบจะสะทอนแสง

ไดดกวาวตถทมผวหยาบ และขนอยกบปรมาณของแสงสวางทสะทอนจากวตถโดยปรมาณของการสะทอนแสงจะขนอย

กบชนดของวตถและมมสะทอนแสงนนเอง ตวอยางเชน น าใสสะทอนแสงไมดจงมสเกอบด าแตถาน าขนจะสะทอนแสง

ไดดกวาจะปรากฏเปนสเทา ถนนทเปนดนลกรงจะปรากฏวาเปนสขาวกวาถนนทลาดพนเสรจแลว เปนตน

จากรปท 22 แสดงขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง บรเวณจงหวดลพบร 3 ภาพทเวลาตางกน เรยง

จากซายไปขวา คอ ภาพวนท 13 มกราคม 2556, 15 กมภาพนธ 2556 และ 23 มนาคม 2556 จะเหนไดวาบรเวณ

เขอนปาสกชลสทธของทง 3 ภาพมความเขมของสแตกตางกน ซงเนองมาจากภาพเปนคนละชวงเวลา สงผลใหมมมการ

สะทอนทตางกนนนเอง

รปท 22 แสดงความแตกตางความเขมของส จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง 3 ภาพทเวลาตางกน บรเวณเขอนปาสกชล

สทธ จงหวดลพบร

จากรปท 23 จดท 1, 4 คอ พนทเกษตรกรรม จดท 2 คอ พนทภเขาหรอปาไม จดท 3 คอ พนทเปดโลง และ

จดท 5 คอ แหลงน า เนองจากเปนภาพผสมสจรงจงท าใหสามารถวเคราะหไดงายกวาสขาวด า และการผสมสจรงท าให

ผแปลมความคนเคยกบขอมลทแสดงผลเนองจากขอมลทแสดงจะเหมอนกบสงทตามนษยมองเหน เชน พนท

เกษตรกรรมสทมองเหนจะเปนสเขยว แหลงน าสทมองเหนจะเปนสน าเงนเขมหรอสด า พนทเปดโลงจะมองเหนเปนส

น าตาลใกลเคยงกบสของดน ภเขาหรอปาไมจะมองเหนเปนสเขยวเขมหรอสด า เปนตน

รปท 23 แสดงความเขมของสของพนทตางๆ จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง จงหวดลพบร

จากรปท 24 แสดงความเขมของสของพนทภเขา พนทนาขาว พนทพชไร (ตามล าดบจากซายไปขวา) บรเวณ

จงหวดลพบร จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS วนท 13 มกราคม 2556 โดยพนทภเขาจะมสเขยวนอยสดเนองจาก

มการสะทอนของความยาวคลนยานสเขยวนอยสด พนทนาขาวจะมสเขยวมากกวาเนองจากมการสะทอนของความยาว

คลนยานสเขยวมากกวา และพนทพชไรจะมสเขยวมากสดเนองจากมการสะทอนของความยาวคลนยานสเขยวมากสด

รปท 24 แสดงความเขมของสของพนทภเขา พนทนาขาว พนทพชไร (ตามล าดบจากซายไปขวา) บรเวณจงหวดลพบร จากขอมล

ภาพถายดาวเทยม SMMS วนท 13 มกราคม 2556

2.3.5 เนอภาพ (Texture)

คอความหยาบละเอยดของผววตถเปนผลมามาจากความสม าเสมอของวตถทอยรวมกน เชน น ามลกษณะเรยบ

และปาไมมลกษณะผวขรขระ เปนตน

R:3 G:2 B:1

รปท 25 แสดงลกษณะเนอภาพของน าและปา บรเวณอ าเภอศรสวสด จงหวดกาญจนบร จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพส

ผสมจรง วนท 29 กมภาพนธ 2557

2.3.6 ทตงและสงแวดลอม (Site and Association)

ในการแปลตความภาพถายบางครงการตดสนใจแยกแยะวตถท าไดยากเนองจากมความคลายคลงกน ดงนน

สงแวดลอมทอยรอบๆ ภาพหรอวตถทตองการพจารณานนอาจเปนตวชวยในการแปลความหมายได ในขณะเดยวกนผ

แปลตองมความเขาใจถงรปแบบและระบบการจดการ ตวอยางเชน สงกอสรางใหญๆ ทมกจะตงอยขางทางรถไฟ เชน

พนทปลกขาวจะปลกบรเวณทราบลมแมน า พนทปลกพชไรจะปลกบรเวณทดอน เปนตน

รปท 26 (ซาย) พนทนาขาว (ขวา) พนทพชไร จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพสผสมจรง บรเวณจงหวดลพบร

จากรปท 27 พนททมลกษณะเปนรปสเหลยมเหมอนกน สทเหนใกลเคยงกน แตจะสามารถวเคราะหไดวาภาพ

ไหนเปนพนทเพาะเลยงสตวน า ใหสงเกตจากทตงและสภาพแวดลอม ถาอยใกลๆ รมแมน าหรออยใกลชายฝงนนคอ

พนทเพาะเลยงสตวน า และภาพท 2 คอโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย มทตงและสภาพแวดลอมหางจากแหลงน า จง

อาจวเคราะหไดวาเปนพนทอนๆ ไมใชพนทเพาะเลยงสตวน า

รปท 27 (ซาย) พนทเพาะเลยงสตวน า อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร (ขวา) โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย อ าเภอโคกส าโรง จงหวด

ลพบร จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ภาพสผสมจรง

2.4 ขอดและขอเสยการแปลตความดวยสายตา

ตารางท 2 แสดงขอดและขอเสยการแปลตความดวยสายตา

ขอดของการแปลและตความภาพดวยสายตา ขอเสยของการแปลและตความภาพดวยสายตา

1. ท างานไดงายไมซบซอนจงท าใหสามารถควบคม

เวลาในการท างานได ไมใชอปกรณเยอะจงท าให

สามารถท าการแปลภาพไดทกสถานท

1. ผลการแปลความและตความภาพขนกบอารมณ จตใจ และสายตา

ของผแปล หากตองการผลการแปลทมรายละเอยดมาก ในมาตราสวน

เลกจะไดผลไมดนก

2. สามารถก าหนดประเภทขอมลไดแนนอนจงท าให

การแปลและวเคราะหขอมลไมซบซอน

2. ขอมลภาพทใชในการแปล ไมสามารถใชเทคนคในการประมวลผลได

เชน การขยาย (Zoom) การเนนคณภาพขอมล (Enhancement)

เทคนคการจ าแนกขอมล (classification) เปนตน

3. ประหยดงบประมาณทางดานเครองมออปกรณท

ใชในการแปลภาพซงมราคาแพง

3. ผลลพธหรอแผนททไดจากการแปลตความดวยวธนตองใชความ

ประณตในการท างาน การจดเกบหรอการเรยกใชยงยากไมทนสมย

กลาวคอ เนองจากเปนกระดาษจ าเปนตองหาสถานทในการเกบและ

ยากตอการรกษา ไมสะดวกในการน าไปวเคราะหรวมกบขอมลอนๆ

เชน ขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) เปนตน

4. หากมการศกษาพนทขนาดใหญดวยขอมลภาพถายดาวเทยมทใช

มาตราสวนใหญ ตองใชเวลาในการแปลและตความมาก

บทท 3 การจ าแนกชนดของวตถดวยคอมพวเตอร

การจ าแนกขอมลภาพดวยคอมพวเตอร เปนการก าหนดกระบวนการในการค านวณเพอใชในการตดสนใจใหกบ

คอมพวเตอร โดยมวตถประสงค ลดกระบวนการและขนตอนการท างานของผแปล จะเหนไดวาการจ าแนกชนดของ

วตถดวยสายตาจะตองอาศยความสามารถและสมาธในการท างานอยางตอเนอง จงจะไดผลลพธทมประสทธภาพ ดงนน

การจ าแนกขอมลภาพดวยคอมพวเตอรจงท าการก าหนดเงอนไขเพอใชในการตดสนใจแทนมนษยนนเอง

การจ าแนกภาพดวยคอมพวเตอรมหลกคลายการวเคราะหดวยสายตา คอ การเตรยมภาพ การเตรยมขอมล

กอนการวเคราะห การประมวลผลขอมล การวเคราะหหลงการจ าแนก และการตรวจสอบความถกตอง ซงขนตอนการ

วเคราะหภาพดวยคอมพวเตอร สามารถสรปไดดงน

3.1 การเตรยมภาพ

การคนหาขอมลภาพถายดาวเทยมจะตองท าการก าหนดพนทศกษา ก าหนดชวงเวลาหรอชวงฤดกาลทตองการ

จะศกษา ท าการก าหนดชนดของดาวเทยมและชนดของอปกรณเซนเซอรบนทกขอมลของดาวเทยม การคดเลอกภาพ

จ าเปนตองพจารณาคณภาพของภาพถาย เชน เปนภาพทไมมเมฆบง พนททตองการใชงาน โทนสของภาพตอง

เหมอนกนทงหมด เปนตน

รปท 28 ตวอยางขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสเทจ2 วนท 9 กมภาพนธ 2557

3.2 การเตรยมขอมลกอนการวเคราะห

3.2.1 การปรบแกความคลาดเคลอนเชงคลน

เนองจากขอมลภาพถายดาวเทยมทน ามาใชมความไมชดเจน พรามว มลายเสนปะปน (Strip, noise) ปรากฏ

ซงเกดจากการรบกวนจากชนบรรยากาศหรอความบกพรองของเครองรบสญญาณ จงตองท าการปรบแกกอนทจะน าไป

ด าเนนงานในขนตอนอนๆ ตอไป

3.2.2 การปรบแกความคลาดเคลอนเชงเรขาคณต

เปนการปรบแกการบดเบอนของต าแหนงในภาพอนเนองมาจากความผดพลาดของการโคจรและระบบการ

บนทกภาพของดาวเทยม ซงการปรบแกเชงเรขาคณตจะท าใหขอมลภาพถายดาวเทยมมพกดต าแหนงทถกตองและ

สอดคลองกบต าแหนงบนผวโลกตามระบบพกดทางภมศาสตร

จากรปท 29 แสดงขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง โดยภาพดานซายเปนขอมลภาพถายดาวเทยมท

ยงไมไดปรบแกความคลาดเคลอนเชงเรขาคณต ซงจะเหนไดวาขอมลยงมความคลาดเคลอนของต าแหนงอยโดยสงเกต

ไดอยางชดเจนบรเวณเสนถนน และภาพดานขวาเปนขอมลภาพถายดาวเทยมทปรบแกความคลาดเคลอนเชงเรขาคณต

แลว ซงจะเหนไดวาบรเวณเสนถนนซอนทบกนพอด

รปท 29 (ซาย) กอนปรบแกเชงเรขาคณต (ขวา) หลงปรบแกเชงเรขาคณต จากขอมลภาพถายดาวเทยม SMMS ผสมสจรง

2 ผสมสเทจ (False color) คอ น าขอมลสเปกตรมในยานอนฟราเรดใกล ยานสแดง และยานสเขยว มาผสมดวยสแดง สเขยว และสน า

เงน ตามล าดบ

3.2.3 การตดขอมลภาพ

น าขอมลภาพถายดาวเทยมภายหลงการปรบแกความคลาดเคลอนเชงคลนและความคลาดเคลอนเชงเรขาคณต

มาท าการตดขอมลเฉพาะสวนทเปนพนทศกษา เพอน าขอมลไปใชในการวเคราะหขนตอไป

รปท 30 การตดภาพบรเวณพนททสนใจหรอพนททจะท าการแปล

3.2.4 การเนนคณภาพขอมลหรอการเนนภาพ

เปนการเนนรายละเอยดและเพมความชดเจนของขอมลภาพ เพอเพมระดบความแตกตางระหวางวตถ

(Contrast) ท าใหสงเกตเหนขอบเขตของวตถตางชนดกนไดชดเจนมากขน และสามารถน ามาใชในการตความและ

จ าแนกวตถไดงายขน โดยทวไปนยมใชวธยดความเขมสเทาจากเดมทอยในชวงแคบๆ ใหกวางขน

รปท 31 การเนนสใหมความเขมและความคมชดมากขน

3.2.5 การก าหนดประเภทขอมล

เปนการก าหนดจ านวนและประเภทขอมลในหวขอทสนใจกอนทจะท าการแปลหรอตความขอมล เพอควบคม

การแปลภาพใหมเนอหาครอบคลมตามหวขอทสนใจ เชน หวขอการแบงประเภทการใชทดน จะประกอบดวย พนทปา

พนทดน พนทน า พนทสงกอสราง เปนตน

3.3 การประมวลผลขอมล

3.3.1 การจ าแนกแบบไมควบคม (Un-Supervised Classification)

เปนการวเคราะหการแบงกลม มเปาหมายในการแบงกลมของขอมลทสงเกต n ตวอยาง ออกเปน k กลม โดย

แบงขอมลแตละกลมตามคาเฉลยทใกลทสด ซงจะพยายามหาจดศนยกลางธรรมชาตของกลมขอมล ค านวณโดยใช

เทคนคการท าแบบวนซ าไปเรอยๆ จนกวาจะลเขา

3.3.2 การจ าแนกแบบควบคม (Supervised Classification)

เปนการจ าแนกประเภทขอมลโดยท าการก าหนดวตถหรอพนททสนใจ เชน คาสเปกตรมของวตถทสนใจ หรอ

ต าแหนงจากการลงพนท เปนตน แลวน าไปค านวณกบขอมลภาพถายดาวเทยม เพอจ าแนกวตถทสนใจจากขอมล

ภาพถายดาวเทยมนนเอง

การจ าแนกประเภทขอมลดวยคอมพวเตอรทนยมใช คอ

1. Minimum Distance Classification คอ การจ าแนกขอมลโดยพจารณาคาการสะทอนชวงคลนของแตละ

จดภาพวามระยะหางจากวตถทสนใจเทาใด โดยถาจดใดมความหางนอยกวาทก าหนดแสดงวาจดดงกลาวเปน

วตถเดยวกนกบวตถทสนใจ

a. ดงแสดงตวอยางในรปท 32 เปนการพจารณาขอมล 2 แถบความถ ประกอบดวยยานสแดง (แกน Y)

และยานอนฟราเรดใกล (แกน X) โดยทวไปวตถแตละชนดจะมกลมขอมลอยคนละท ดงนนถาท าการ

ก าหนดวตถทสนใจ เชน

i. ก าหนดจดบรเวณหมายเลข 1 เปนวตถทสนใจแลวท าการค านวณหาระยะทาง จะเหนไดวา

กลมขอมลทมระยะทางทสนทสด คอ กลมขอมลของขาวโพด

ii. แตถาก าหนดจดบรเวณหมายเลข 2 เปนวตถทสนใจแลวท าการค านวณหาระยะทาง จะเหน

ไดวากลมขอมลทมระยะทางทสนทสดจะประกอบดวยกลมขอมล 2 กลม คอ ทพกอาศยกบ

ทราย ดงนนถาจดภาพมคาการสะทอนทใกลเคยงกนกจะไมสามารถใชวธการนได

รปท 32 การจ าแนกแบบ Minimum Distance Classification

2. Parallelepiped Classification คอ การจ าแนกประเภทขอมลโดยการก าหนดขอบเขตการกระจายของขอมล

จากพนททสนใจ ขอบเขตดงกลาวจะค านวณจากคาเบยงเบนมาตรฐานและคาเฉลยจากพนททสนใจ จากรปท

33 เปนการแสดงตวอยางการก าหนดขอบเขตของพนทแตละชนด

รปท 33 การจ าแนกแบบ Parallelepiped Classification

3. Maximum Likelihood Classification คอ การจ าแนกประเภทขอมลโดยพจารณาจากคาความนาจะเปน

(Probability) ซงค านวณจากคา Mean Vector และ Covariance Matrix ของพนททสนใจ กระบวนการ

ดงกลาวจะตงอยบนสมมตฐานทวาขอมลของพนททสนใจมการกระจายแบบปกต แลวท าการค านวณคาความ

นาจะเปนของแตละจดภาพออกมา ถาจดภาพใดมคาอยในชวงความถของความนาจะเปน แสดงวาจดนนเปน

วตถเดยวกนกบพนททสนใจ โดยทวไปกระบวนการนจะใหความถกตองสง แตขอเสย คอ ใชเวลาประมวลผล

นาน

คาการสะทอนของยานอนฟราเรดใกล

คากา

รสะท

อนขอ

งยาน

สแดง

น า

ปาไม

ทงหญา

ข าวโพด

ทรายทอยอาศย

1

คาการสะทอนของยานอนฟราเรดใกล

คากา

รสะท

อนขอ

งยาน

สแดง

น า

ปาไม

ทงหญา

ข าวโพด

ทรายทอยอาศย 2

คาการสะทอนของยานอนฟราเรดใกล

น า

ปาไม

ทงหญา

ขาวโพด

ทรายทอยอาศย

คากา

รสะท

อนขอ

งยาน

สแดง

รปท 34 แสดงตวอยางคาความถของความนาจะเปน ของวตถชนดตางๆ จากกระบวนการ Maximum likelihood

รปท 35 การจ าแนกแบบ Maximum likelihood

3.4 การวเคราะหหลงการจ าแนก

หลงการประมวลผลเพอจ าแนกวตถแตละชนด จะน าผลลพธทไดมาวเคราะหและแกไขใหมความถกตองมาก

ขน เชน บรเวณขอบของพนท เนองจากขอจ ากดของความละเอยดจดภาพของขอมลภาพถายดาวเทยม ท าใหบาง

จดภาพมขอมลของวตถมากกวา 1 ชนด เชน มขอมลจากพนทนา 50% และมพนทดน 50% เปนตน สงผลใหการแปล

ผดพลาด เพราะจดภาพดงกลาวเปนนาขาวแค 50% จงไมสามารถบอกไดวาจดดงกลาวเปนพนทนาหรอไมใชพนทนา

น า

ปาไม

ทงหญา

ขาวโพด

ทรายทอยอาศย

คากา

รสะท

อนขอ

งยาน

สแดง

คาการสะทอนของยานอนฟราเรดใกล

3.5 การตรวจสอบความถกตอง

เปนการเปรยบเทยบผลทไดจากการวเคราะหขอมลภาพถายดาวเทยมกบการออกส ารวจในภาคสนาม เชน

การวเคราะหการใชทดน ในการตรวจสอบขอมลในสภาพพนทจรง เปนการตรวจสอบความถกตองของขอมลในขณะนน

เชน สภาพการเจรญเตบโตของพชปลกขณะนน ลกษณะพนท ฤดปลกและเกบเกยว การดแลรกษาพนธพช ผลผลตทได

รวมทงภาวการณจดการ โดยเฉพาะเรองการชลประทาน เปนตน การตรวจสอบภาคสนามในพนทจรงเปนสงทจ าเปนท

ขาดไมไดกอนทจะมการสรปผลตความ เพอน าขอมลทเกบรวบรวมไดในภาคสนามมาท าการตรวจสอบแกไขผลการแปล

ภาพใหสมบรณยงขน ในการส ารวจภาคสนามตองค านงถงชวงเวลาทส ารวจ ตองเปนชวงเวลาทใกลเคยงกบภาพทใชใน

การแปลตความ การวางแผนการด าเนนงานกอนการตรวจสอบภาคสนามมรายละเอยด ดงน

1. วางแผนเพอก าหนดเสนทางการตรวจสอบและเกบขอมลในพนท การก าหนดเสนทางควรจะก าหนดใหเดนทาง

เดยวตามจดตรวจสอบทไดท าการก าหนดไวแลวในแผนท ควรศกษาสภาพถนน และสภาพแวดลอมอนๆ ขอมล

หรอเอกสารทใชในการวางแผนจะประกอบดวย

a. แผนทภมประเทศ เชน แผนทมาตราสวน 1:250,000 มาตราสวน 1:50,000 เปนตน

b. รปถายทางอากาศ

c. ภาพถายดาวเทยมทแปลขอมลแลว

2. ก าหนดชวงเวลาในการตรวจสอบภาคสนาม โดยก าหนดเวลาตรวจสอบแตละครงใหเหมาะสมกบฤดกาล

เพาะปลก หรอสอดคลองกบเวลาทถายภาพ หรอตามแผนงานทก าหนด

3. อปกรณในการตรวจสอบภาคสนาม

a. เครองบอกพกดต าแหนงบนพนโลก เปนอปกรณทใชในการบอกต าแหนงพกดบนพนโลกอยางถกตอง

แมนย า และสามารถน าขอมลพกดเขาระบบฐานขอมลเพอใชในการค านวณตอไป

b. กลองถายรป เพอใชในการบอกถงรายละเอยดตางๆ ของพนท เชน บรเวณพนททสนใจ บรเวณรอบ

ขาง สภาพแวดลอม เปนตน

4. การเกบขอมลโดยการสอบถาม

a. การเกบขอมลทางกายภาพของพนท เชน ชนดของพช ชนดของดน เปนตน

b. ขอมลการเปลยนแปลงของพนท เชน ตนปมการปลกพชชนดหนง แตปลายปจะปลกพชอกชนดหนง

เปนตน

เอกสารอางอง

คมอการวเคราะหขอมลและการจ าแนกการใชทดนดวยระบบการจ าแนกสงปกคลมดนขององคการอาหารและ

เกษตรแหงสหประชาชาต (FAO), สเทพ ชตรตนพนธ

หลกการอาน แปล ต ความภาพถายทางอากาศ, อนสรณ จนทนโรจน (2556)

การแปลตความภาพถายดวยสายตา, ปกรณ เพชรประยร

การแปลภาพถายทางอากาศส orthophoto เพอการท าแผนท, อนกล สจนย

ความรพนฐานดานรโมตเซนซง, จรณธร บญญานภาพ

ผลการตรวจสอบและตดตามการเปลยนแปลงพนทปาจากการแปลตความภาพถายดาวเทยมดวยสาย โดยใช

ขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS และ Landsat 5 TM (2555)

หลกการแปลความ “ภาพถายทางอากาศ”, อนกล สจนย

รายวชาการส ารวจระยะไกลเบองตน (Introduction to Remote Sensing), อาจารย ดร.เกรกไกร แกวลวน

การส ารวจขอมลระยะไกลและการแปลภาพถายทางอากาศ, ผศ.ดร.เชาวน ยงเฉลมชย