18/10/59

1

สาหรายครสโสไฟต (chrysophyte) Division Chrysophyta

อาจารย ดร. ทพวรรณ ประเสรฐสนธ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

- มความหลากหลายของลกษณะรปรางแตกตางกนมาก - มทงกลมทมลกษณะเซลลเดยวหรอเซลลอาจอยรวมกนเปนกลม - เซลลอาจมแฟลเจลลมหรอไมมแฟลเจลลม - เยอหมเซลลมลวดลายและอาจเปนสารซลกา - ปจจบนจงมการจดแยกสาหรายบางกลมในดวชนนใหเปนดวชนใหม - van den Hoek et al. (1998) ไดจดจ าแนกสาหรายเปนหมวดหมใหมโดย

จดใหม Division Heterokontophyta ซงมสมาชก 6 คลาส - Lee (1999) ไดใหชอเปน Division Chromophyta ซงแบงออกไดเปน 9

คลาส

Division Chrysophyta

Bold and Wynne (1985) จดจ าแนกดวชนครสโสไฟตาโดยรวมเอากลม - สาหรายสน าตาลแกมทอง (golden brown algae) - สาหรายสเขยวแกมเหลอง (yellow-green algae) - ไดอะตอม (diatom) มาอยในดวชนเดยวกน - แมวารปราง ลกษณะหลายอยางของเซลลสาหรายทง 3 กลมจะแตกตางกน

ลกษณะส าคญรวมกน - การมรงควตถแคโรทนอยดมากกวาคลอโรฟลล - อาหารสะสมเปนครสโสลามนาแรน - ลกษณะยอยทแตกตางของสาหรายทงสามกลม คอ ปรมาณของรงควตถทมในคลอโรพลาสต เชน ชนดและปรมาณของคลอโรฟลล แคโรทนอยดและแซนโธฟลล - โดยแบงออกเปน 3 คลาส คอ Class Chrysophyceae, Class Xanthophyceae และ Class Bacillariophyceae

Class Chrysophyceae สาหรายสน าตาลแกมทอง (golden-brown algae)

- สาหรายสน าตาลแกมทองมประมาณ 200 จนส 1,000 สปซส - มรปรางแตกตางกนมาก เชน เซลลเดยว ไรโซโปเดยล โคโลน หรอพาลเมลลอยด - มนอยชนดทเปนเสนสายทงแบบแตกแขนงและไมแตกแขนง - มทงชนดทเคลอนทและไมเคลอนท โดยสวนใหญจะมระยะทมแฟลเจลลมใชในการ

เคลอนท - เกอบทกชนดด ารงชวตอยในแหลงน าจดโดยเฉพาะในน าทมปรมาณแคลเซยมต า - พวกทอยในแหลงน าจดจะพบในลกษณะของแพลงกตอน - สวนพวกทเปนกลมหรอเปนเสนสายจะพบไดในแหลงน าพเยนและล าธาร - ถามลกษณะเปนเมอกจะพบตามกอนหนและเศษไม เมอสภาวะแวดลอมไม

เหมาะสมจะปรบตวโดยอยในระยะสปอร คอ สแตโตสปอร (statospore)

1.1 รงควตถ ประกอบดวย 1.1.1 คลอโรฟลล ประกอบดวยคลอโรฟลลเอ และซ 1.1.2 แคโรทนอยด ประกอบดวย - แอลฟา เบตา และเอพซลอนแคโรทน - แซนโธฟลล ทเปนชนดเดนในคลาสน ไดแก ฟวโคแซนธน (fucoxanthin)

1. ลกษณะทวไป

18/10/59

2

1.2 สวนประกอบของเซลล 1.2.1 ผนงเซลล ไมมผนงเซลล แตมเยอหมเซลลทมลกษณะผวดานนอกขรขระเพราะมสารซลกาเมดเลกๆ ฝงอยบนเยอหมเซลล เกลดของซลกาอาจเปนรปกลม รปไข บนเยอหมเซลลอาจมหนามหรอเปนสารประกอบแคลเซยมคารบอเนต แตบางชนดอาจมลอรกาหมเซลล ซงลอรกาอาจเปนสารประเภทไคตนหรอเซลลโลสท าใหเซลลคงรปรางไดดยงขน 1.2.2 อาหารสะสม คอ ครสโสลามนารนหรอลวโคซน ซงเปนสารประเภทแปง บางชนดมการสะสมไขมนภายในเซลล โดยเฉพาะกรดไขมนทไมอมตว

1.3 อายสปอต ท าหนาทรบแสง ภายในอายสปอตมไขมน และรงควตถพวกแคโรทนอยด 1.4 แฟลเจลลม สาหรายสน าตาลแกมทองจะมแฟลเจลลมทกสปซส อาจพบไดในระยะเซลลปกตหรอระยะเซลลสบพนธ เซลลปกตเปนเซลลเดยวมแฟลเจลลม 2 เสน โดยเสนหนงจะมขนสนๆ เรยกวา pantonematic อกเสนหนงเรยบ เรยกวา acronematic เวลาเคลอนทเสนทมขนสนมกชไปทางดานหนา สวนเสนทเรยบมกชไปดานหลง ในบางจนสแฟลเจลลมทเปนเสนเรยบอาจหายไป เหลอเสนทมขนสนๆ เพยงเสนเดยว จงท าใหสาหรายในกลมนเปนกลมทมความหลากหลายของแฟลเจลลมมากทสด

pantonematic acronematic

1.3 รปราง รปรางของเซลลมลกษณะแตกตางกนหลายรปแบบ แตทกรปแบบตองมแฟลเจลลมชวงใดชวงหนงของชวต อาจจะพบในเซลลปกตหรอในระยะทเซลลมการสบพนธ 1.3.1 รปรางแบบเซลลเดยวๆ ทมแฟลเจลลม 1.3.2 รปรางแบบไรโซโปเดยล ไมมผนงเซลลแทจรง เซลลไมคงรป มสวนของไซโตพลาสซมทยนออกไปจงมการเคลอนทแบบอะมบอยด 1.3.3 รปรางแบบโคโลน ประกอบดวยเซลลหลายเซลลมารวมกนเปนกลม เซลลมรปรางเหมอนกนท าหนาทอยางเดยวกน โคโลนอาจเคลอนทไดหรอเคลอนทไมไดและมกจะฝงตวอยในเมอกเรยกวา พาลเมลลา 1.3.4 รปรางแบบเสนสาย คอเซลลแตละเซลลมาเรยงตอกนเปนเสน อาจเปนเสนทแตกแขนงหรอไมแตกแขนง

2.1 ลวดลายบนเยอหมเซล สาหรายสน าตาลแกมทองแตละสปซสจะมลกษณะแผนเกลดเลกๆ บนเยอหมเซล บนเกลดอาจมหนามหรอไมมหนาม ลกษณะของเยอหมเซล สามารถน ามาใชในการจ าแนกสาหรายสน าตาลแกมทองถงระดบสปซสได

2. ลกษณะพเศษ 2.2 สามารถสรางซสตได ซสตทสรางมชอพเศษวา สแตโตสปอร (statospore) มรปรางกลมหรอรปรางรและมลวดลาย ลวดลายบนสแตโตสปอรสามารถใชจ าแนกชนดของสาหรายน าตาลแกมทองได ผนงของซสตหนามสารประกอบซลกาพอก

18/10/59

3

2.3 แหลงทอย พบในน าจดมากกวาน าเคม พบในแหลงน าทสะอาดและเยน - ถาพบสาหรายชนดนจ านวนมาก สามารถบงชคณภาพน าในแหลงนนไดวามปรมาณสารอนทรยนอย (oligotrophic status) - มกพบในแหลงน าทม pH ประมาณ 5-7.5

- อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต คอ 20 องศาเซลเซยส

3. การด ารงชวต - มทงกลมทสงเคราะหแสงสรางอาหารไดเอง และกลมทตองกนสงมชวตอนและซากสารอนทรยเปนอาหาร - Dinobryon มการด ารงชวตทตองกนแบคทเรยเปนอาหารและยงสามารถแกงแยงอาหารกบกลมครสตาเชยน โรตเฟอร และซลเอต ไดด - Epipyxis pulchra กนอาหาร ไดแก แบคทเรย สาหรายขนาดเลก หรอเศษซากสงมชวตโดยวธฟาโกไซโตซส โดยจะใชแฟลเจลลมเสนยาวจบเหยอหรออาหาร สวนเสนสนเคลอนไหวไปมาและชวยในการทรงตว

การกนอาหารโดยวธฟาโกไซโตซสของ Epipyxis pulchra จาก Lee (1999)

4. การสบพนธ มทงการสบพนธแบบไมอาศยเพศและอาศยเพศ แตโดยสวนใหญมการสบพนธแบบไมอาศยเพศ สวนการสบพนธแบบอาศยเพศนนพบในบางจนสเทานน 4.1 การสบพนธแบบไมอาศยเพศ มดงน 4.1.1 การแบงเซลล พบในพวกทมเซลลเดยว 4.1.2 การแตกหกเปนทอน พบในกลมเซลลทเปนเสนสาย 4.1.3 การสรางสปอรหรอซสต

การสรางสปอรหรอซสตประเภทสแตโตสปอร เปนสปอรทสรางภายในโปรโตพลาสซม ประกอบดวย 2 สวนขนาดตางกน สวนทมขนาดใหญมการเจรญอยภายในไซโตพลาสซม อกสวนหนงจะอยรอบๆ แลวจงเคลอนทเขาไปขางใน - รปรางลกษณะของสแตโตสปอรเปนทรงกลม รปไข หรอคลายลกโปง ผวดานนอกอาจเรยบ หรอขรขระ มหนามแหลม ปม หรอแขน และมลวดลายซงลวดลายแตกตางกนตามสปซสของสาหราย - สวนฐานของสแตโตสปอรจะมชองเปด มกาน เรยกบรเวณนวาสวนคอ และบรเวณนมจกทสามารถเปดปดได

กระบวนการเขาซสตเรมเซลลปกตของสาหรายมการเปลยนแปลงโครงสรางและองคประกอบภายในเซลล ถาเซลลปกตมแฟลเจลลม จะสลดแฟลเจลลมทง โปรโตพลาสซมหดตว เกดชองวางระหวางเยอหมเซลลเพมมากขน สรางสารเมอกหมโปรโตพลาสซม และจะสรางสารเซลลโลสมาหมอกทหนง ผนงเซลลโลสจะหนาขนและอาจมสารซลกามลกษณะเปนเมดเลกๆ ฝงโดยรอบ แตบรเวณทเปนกานและมจกเปดปดไดไมมสารซลกามาพอกไว เมอสภาพแวดลอมเหมาะสมจกนจะถกละลายสามารถเปดใหโปรโตพลาสซมไหลออกมาจากผนงหมสปอรโดยอาศยเทาเทยม และมการพฒนาสรางแฟลเจลลมขนมาใหมเพอใชในการเคลอนทตอไป

4.2 การสบพนธแบบอาศยเพศ เปนแบบไอโซแกม พบไดในบางจนส เชน Dinobryon sp. เซลลสบพนธเพศผและเพศเมยมขนาดและรปรางเหมอนกนมาผสมกน โดยเซลลปกตเพศเมยจะผลตฮอรโมนเพศเมยเพอชกน าเพศผทอยภายในลอรกา ใหออกมาผสมพนธเกดในโคโลนเดยวกน การสบพนธแบบอาศยเพศทพบไดในสปซส Synura petersenii ซงเซลลปกตจะอยรวมกนเปนโคโลน เมอถงระยะสบพนธเซลลสบพนธเพศผจะถกชกน าใหผสมโดยฮอรโมนจากเซลลสบพนธเพศเมย เซลลสบพนธเพศผจะวายน าออกจากโคโลนของพอแมไปหาเซลลสบพนธเพศเมยทอยในโคโลนเพศเมยและการผสมพนธเกดทน หลงจากมการผสมแลวจะเกดเปนไซโกต ทมผนงหนาเปนสารซลกา การเจรญออกจากไซโกตจะมการแบงแบบไมโอซส ในกรณนจงมวงจรชวตแบบแฮพลอนตค

18/10/59

4

แสดงการสบพนธแบบอาศยเพศและวงจรชวตของ Dinobryon

จาก Lee (1999)

แสดงการสบพนธแบบอาศยเพศของ Synura petersenii จาก Lee (1999)

5. การจดจ าแนก สาหรายในคลาสนม 1 คลาส 5 ออรเดอร โดยยดตามหลกของ Smith (1950) สวนลกษณะรายละเอยดในแตละจนสนนใชหนงสอของ Bold and Wynne (1985) ประกอบดวยคลาสและออรเดอรตางๆ ดงตอไปน

Class Chrysophyceae Order 1 Chrysomonadales มรปรางหลายแบบขนกบระยะทพบไดในวงจรชวต เชน เซลลเดยว มแฟลเจลลมใชในการเคลอนท รปรางแบบอะมบอยด รปรางแบบไรโซโปเดยล หรออยรวมกนเปนโคโลน มโครมาโตฟอร บางจนสมผนงเซลลหนาเปนสารซลกาหรอแคลเซยม และบางจนสมลอรกาหมเซลลไว ทกจนสสรางสแตโตสปอร สาหรายในออรเดอรนม 6 แฟมลทส าคญดงน

Family 1 Chromulinaceae ประกอบดวยจนสทส าคญไดแก 1. Chromulina รปรางเซลลทรงกลม รปไขแบนหรอรปไขปกต มแฟลเจลลม 1 เสน ไมมผนงเซลล มเพอรพลาสตผวเรยบหรอมเมดเลกๆละเอยดบนผว มแวควโอล มไพรนอยด 1 อนอยในคลอโรพลาสต ทกสปซสสรางสแตโตสปอร

2. Chrysapsis เซลลรปไข หรอรปรางไมสมมาตร ไมมผนงเซลล มแฟลเจลลม 1 เสนมความยาวมากกวาความยาวเซลล อาจมหรอไมมอายสปอต โครมาโตฟอรจะแตกตางกนไปในแตละสปซส ภายในเซลลมเมดลวโคซนเลกๆ

Chrysapsis Chrysococcus

Family 2 Mallomonadaceae เปนเซลลเดยวๆ ทมแฟลเจลลม 1 เสน อาจมหรอไมมคอนแทรกไทลแวควโอล มจนสทส าคญดงน 1. Mallomonas เซลลรปร หรอทรงกระบอก ทายแหลมมน เซลลปกคลมดวยแผนเกลดซลกาและมหนามแหลมยาวๆ เปนสารซลกาเชนกน หนามจะออกรอบเซลล หรอเปนชนดทมหนามเสนยาวเฉพาะดานทายเซลล มแฟลเจลลม 2 เสน แตม 1 เสนเทานนทเหนชดเจน สวนอกเสนสนมาก มโครมาโตฟอรสน าตาลแกมทอง 2 อนอยบรเวณดานขางเซลล มเมดลวโคซน มแวควโอลขนาดใหญ มคอนแทรกไทลแวควโอลขนาดเลก 3-7 อน

Family 3 Syncryptaceae เปนแฟมลทมแฟลเจลลม 2 เสนทมความยาวเทากน บางจนสไมมผนงเซลล แตบางจนสมลอรกาหมเซลล Family 4 Synuraceae เปนเซลลทเคลอนทได มแฟลเจลลม 2 เสนยาวเทากน ไมมผนงเซลล มจนสทส าคญไดแก 1. Synura เซลลรปไขยาวเรยว ดานบนเซลลกวางกวาดานทายเซลลซงคอนขางแหลม มกอยรวมกนเปนโคโลนโดยหนดานทายเซลลเขาหากน โคโลนมเมอกหม บนเพอรพลาสตมแผนเกลดซลกาปกคลม มโครมาโตฟอร 2 อนซงมรปรางโคงตามขอบดานขางของเซลลทงสองดาน มคอนแทรกไทลแวควโอล 2-3 อน มลวโคซนเกบสะสมอาหาร ไมมอายสปอต มแฟลเจลลม 2 เสนยาวเทากน

18/10/59

5

Family 5 Coccolithophoridaceae เปนเซลลเดยวๆ ทวายน าเปนอสระ จะถกปกคลมดวยแผนคลายจานมสารหนปนหรอแคลเซยม เรยกวา คอคโคลทธ Family 6 Ochromonadaceae สมาชกสาหรายในแฟมลน เปนกลมทมแฟลเจลลม 2 เสนยาวไมเทากน มทงทอยเปนเซลลเดยว หรอรวมกนอยเปนโคโลน อาจมหรอไมมผนงเซลล บางจนสมลอรกาหมเซลล 1. Ochromonas เปนเซลลเดยวๆ วายน าเปนอสระ เซลลรปไข มแฟลเจลลม 2 เสนยาวไมเทากน มคอนแทรกไทลแวควโอล 1-2 อนอยตดกบฐานแฟลเจลลม อาจมหรอไมมอายสปอต มโครมาโตฟอรสน าตาลแกมทอง มลวโคซนขนาดเลกและใหญ การแบงเซลลเกดขณะทเซลลมการเคลอนท สรางสแตโตสปอร

2. Dinobryon เซลลแตละเซลลอยภายในลอรกา ซงมรปทรงกระบอกทายแหลมดานบนกวางและมชองเปด ลอรกามสน าตาลแกมทอง มเซลลภายในรปรางรยาว ทายแหลม มแฟลเจลลม 2 เสนยาวไมเทากน โดยเสนยาวจะโผลพนปลายเปดของลอรกา แตเสนสนจะอยภายในลอรกา มอายสปอตอยดานบนเซลล ลกษณะพเศษคอแตละเซลลจะมาอยรวมกนเปนโคโลน โคโลนคลายชอดอกไมทมเซลลแตกกงกานสาขาออกเปนทละ 2 กาน ฐานโคโลนจะมเพยง 1 เซลล และบนปลาย 1 เซลลนจะมเซลลแยกออกเปน 2 เซลล และแยกตอไปเรอยๆ มกพบในน าทมสารอนทรยต า เปนน าทมคณภาพด

Family 7 Prymnesiaceae เปนเซลลเดยว มแฟลเจลลม 3 เสน แตม 1 เสนทมลกษณะแตกตางจาก 2 เสน ทงความยาวและต าแหนง Order 2 Rhizochrysidales รปรางเซลลสวนใหญแบบไรโซโปเดยล หรอมระยะใดระยะหนงของวงจรชวตทงแบบเซลลเดยวและไรโซโปเดยล มแฟมลทส าคญดงน Family 1 Rhizochrysidaceae ประกอบดวยจนสทส าคญ คอ Rhizochrysis เปนเซลลเดยวๆ รปรางแบบอะมบอยด มแวควโอลจ านวนมากภายในเซลล มเทาเทยมเปนหนามยนออกจากเซลลโดยรอบ บางครงอาจอยกนเปนโคโลนชวคราว มนวเคลยส 1 อนอยกลางเซลล สามารถสงเคราะหแสงไดหรอกนอนภาค เชน แบคทเรย สาหราย และโปรโตซวขนาดเลก เปนอาหาร

Order 3 Chrysocapsales สมาชกในออรเดอรนเปนเซลลทไมมแฟลเจลลม หรอมโคโลนแบบพาลมเมลลอยด มแฟมลทส าคญ ไดแก Family 1 Chrysocapsaceae สาหรายในแฟมลนอยรวมกนเปนโคโลน แลวสรางเมอกหมโคโลน อาจมแฟลเจลลม 1 หรอ 2 เสน ความยาวของทงสองเสนอาจเทากนและไมเทากน Phaeoplaca โคโลนรปรยาวและเคลอนทได ภายในโคโลนมเซลลอยเตมโดยแตละเซลลมชนเมอกหนามากนใหแยกจากกน มโครมาโตฟอรสน าตาลแกมทอง 1-2 อน มหยดน ามน มเมด ลวโคซน การสบพนธโดยการแบงเซลลได 4-8 ซโอสปอร

Family 2 Naegeliellaceae สมาชกในแฟมลนอยรวมกนเปนโคโลน โคโลนมเมอกมาหมยาวมฐานแคบและปลายกวาง Family 3 Hydruraceae โคโลนมเมอกหมและแตกแขนงคลายดอกไมทเปนพมยาว มเซลลฝงอยในเมอก Hydrurus โคโลนมเมอกและแตกแขนงออกคลายดอกไมทเปนพมยาวละเอยด โคโลนมกานช ด ารงชวตโดยเกาะตดกบกอนหน มกพบไดในล าธารทน าคอนขางเยน เซลลทอยภายในโคโลนรปรางกลมหรอรปไข สแตโตสปอรถกสรางบรเวณกานโคโลน อณหภมน ามผลตอการสรางสแตโตสปอร

Order 4 Chrysotrichales สมาชกในออรเดอรนมลกษณะพเศษ คอ โคโลนเปนเสนสายแตกแขนงสน าตาล ประกอบดวยแฟมลทส าคญดงตอไปน Family1 Phaeothamniaceae โคโลนเปนเสนสายทแตกแขนง Phaeothamnion โคโลนเปนเสนสาย บางจนสโคโลนเปนเสนสายแตกแขนงออกไปคลายตนไม โดยแตละเซลลเชอมตอกน เซลลรปรยาวทรงกระบอก รปไข หรอทรงกลมแบน บางจนสโคโลนมเมอกหมแลวแตกแขนงออกไปภายในมเซลลรปกลมกระจายเปนแถวเรยงตามแนวเสนสาย การสบพนธโดยการสรางซโอสปอรจ านวน 1, 2, 4 หรอ 8 สามารถสรางสแตโตซสตได

18/10/59

6

Order 5 Chrysosphaerales ออรเดอรนลกษณะคลายออรเดอร Chlorococcales ในกลมสาหรายสเขยว มเพยง 1 แฟมลทส าคญ คอ Family 1 Chrysosphaeraceae Epichrysis เปนเซลลเดยวทด ารงชวตแบบอพไฟต หรออาจอยรวมกนเปนโคโลนแบนๆ เกาะตดกบพชน าหรอสาหรายขนาดใหญ เซลลเดยวๆ รปกลมหรอลกบาศก ไมมกานชวยยดเกาะกบวตถ ผนงเซลลหนา ระยะพาลเมลลอยดมเมอกหมและลองลอยตามกระแสน า การสบพนธโดยการแบงเซลลได 2 ซโอสปอรทมแฟลเจลลม 1 เสน

Class Xanthophyceae สาหรายสเขยวแกมเหลอง (yellow green algae)

- สาหรายสเขยวแกมเหลองมลกษณะเปนเซลลเดยวๆ หรออยรวมกนเปนโคโลน - เซลลมสเขยวปนเหลองเนองมาจากมรงควตถแคโรทนอยดมากกวาคลอโรฟลล - ด ารงชวตอยในน าจด น าเคม และในดน

- สวนใหญพบไดในน าจด และบนดนมากกวาในน าเคม - พบในเขตอบอนมากกวาเขตรอน - มประมาณ 100 จนส ซงมจ านวนสปซส 600 สปซส - ลกษณะพเศษทใชแยกกลมสาหรายสน าตาลแกมทอง และสเขยวแกมเหลอง คอโครงสรางของผนงเซลล สณฐานวทยาของซสต ชนดและจ านวนของรงควตถ

1.1 รงควตถ ประกอบดวย 1.1.1 คลอโรฟลล สวนใหญเปนคลอโรฟลลเอ มากกวาคลอโรฟลลซ 1.1.2 แคโรทนอยด ประกอบดวยเบตาแคโรทน 1.1.3 แซนโทฟลล ชนดเดน คอ ไดอะไดโนแซนธน นอกจากนยงมวเชอเรยแซนธน (vaucheriaxanthin) ไดอะโตแซนธน และเฮเทอโรแซนธน คลอโรพลาสตเปนแผนแบน มเยอหมสองชน มสเขยวหรอสเขยวแกมเหลองเนองจากมปรมาณคลอโรฟลลเอสงกวาคลอโรฟลลซ อาจมหรอไมมไพรนอยด

1. ลกษณะทวไป 1.2 สวนประกอบของเซลล 1.2.1 ผนงเซลล โดยสวนใหญเปนเซลลโลส โดยเฉพาะ Tribonema และVaucheria มเซลลโลสถง 90 % ซงประกอบดวยโพลแซคคาไรด กลโคส และกรดยโรนค ลกษณะของผนงเซลลประกอบดวย 2 ฟรสตลทประกบกนสนท ในบางจนสทมรปรางเปนเสนสาย เชน Tribonema พบวาผนงเซลลเปนรปตว “H” และเรยงตอกนเปนเสนสาย 1.2.2 อาหารสะสม สวนใหญเปนกรดไขมนไมอมตว น ามน ครสโสลามนาแรน หรอ ลวโคซน

1.3 รปราง มหลายแบบ เชน 1.3.1 เซลลเดยว อาจมหรอไมมแฟลเจลลม เชน Olithodiscus บางชนดจะเปนแบบอะมบอยดหรอไรซอยด 1.3.2 โคโลน เซลลเดยวมาอยรวมกนอาจสรางเมอกหมทงโคโลน 1.3.3 เสนสาย โดยเซลลแตละเซลลมาตอกนเปนเสนสาย มทงเสนสายทไมแตกแขนง เชน Tribonema และเสนสายทแตกแขนงแบบไซฟอน เชน Vaucheria 1.4 แฟลเจลลม พบไดนอยมากในเซลลปกตของสาหรายสเขยวแกมเหลอง หรออาจพบไดในระยะใดระยะหนงของเซลลสบพนธ เชน Chloromeson agile เซลลปกตมแฟลเจลลม สวน Tribonema พบในระยะซโอสปอรมแฟลเจลลม สาหรายในกลมนถอวาเปนสาหรายทมแฟลเจลลมโบราณทสด 1.5 อายสปอต พวกทเคลอนทโดยใชแฟลเจลลมจะมอายสปอตอยในคลอโรพลาสต

2.1 สรางซสตหรอสแตโตสปอร พบเฉพาะจนสทมแฟลเจลลม ซสตถกสรางเมอสภาพแวดลอมไมเหมาะสม ผนงซสตหนาเปนสารซลกาทม 2 ฟรสตล ไมเทากน ลกษณะคลายกลองทมฟรสตลเปดและปดได 2.2 ผนงเซลลเปนรปตว “H” พบวาในจนสทมเซลลเรยงตอกนเปนเสนสาย ผนงเซลลจะเปนรปตว H เรยงตอกน เชน Tribonema

2. ลกษณะพเศษ

18/10/59

7

3. การสบพนธ 3.1 การสบพนธแบบไมอาศยเพศ โดยมวธการดงน 3.1.1 การแบงเซลล เกดจากเซลลปกต 3.1.2 การแตกหกเปนทอนๆ จะพบไดในจนสทมรปรางเปนเสนสาย และอยรวมกนเปนโคโลน 3.1.3 การสรางสปอร ซงม 2 ชนด คอ ซโอสปอร และ อะพลาโนสปอร การสรางซโอสปอร จะพบไดในหลายจนส ซโอสปอรมแฟลเจลลม 2 เสน โดย 1 เสนยาวแบบขนนก (tinsel) คอมขนสนจ านวนมากเปนแถบ สวนเสนสนจะมรปรางแบบแส (whiplash) รปรางเปนลกแพร และไมมผนงหมเซลล หรอมการสรางฮพโนสปอร คอสปอรทไมมแฟลเจลลมและมผนงหนา ซงพบไดใน Tribonema minus

3.2 การสบพนธแบบอาศยเพศ พบไดใน 3 จนส คอ Botrydium, Tribonema และ Vaucheria 2 จนสแรกสรางเซลลสบพนธทมแฟลเจลลม แกมทมทงขนาดและรปรางเหมอนกนมารวมกนไดไซโกต ไซโกตมการเจรญเตบโตเปนเซลลปกตตอไป ในบางครง แกมทสามารถเจรญเปนเซลลปกตไดเลยโดยไมตองผสมกน เรยกวา พารทโนเจเนซส พบไดใน สปซส Botrydium granulatum

วงจรชวตและการสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศของ Botrydium granulatum จาก Lee (1999)

ในขณะทจนส Vaucheria สรางเซลลสบพนธแบบโอโอแกม (Lee,1999) โดยแกมทเพศผและเพศเมยเกดบนเสนสายเดยวกนมลกษณะและขนาดแตกตางกน เรมจากมการยดยาวของเซลลออกไปดานบนคลายทองอเกดเปนแกมทเพศผ เรยกวา แอนเทอรเดยม และบรเวณทอยตดกนจะงอกเปนปมกลม ภายในมวอนเดอรพลาสซม (wanderplasm) เรยกวา โอโอโกเนยม ภายในมการสะสมน ามน แอนเทอรเดยมและโอโอโกเนยมจะโคงลงมาชดตดกน เมอผนงเซลลทงสองแตกแลวสเปรมจะเคลอนทออกมาผสมกบไขแลวแอนเทอรเดยมจะคอยๆ สลายไป ไขผสมกบสเปรมเกดภายในโอโอโกเนยม หลงจากนนโอโอโกเนยมจะพฒนาไปเปนโอโอสปอร แลวเจรญเตบโตงอกเปนเสนสายใหมตอไป

การสรางเซลลสบพนธและการปฏสนธของแกมทใน Vaucheria sessilis

วงจรชวตของ Vaucheria sessilis จาก Lee (1999)

4. การจ าแนกหมวดหม ยดตามระบบของ Smith (1950) และรายละเอยดของแตละจนสจาก Whitford and Schumacher (1969) และ Smith (1950) โดยแบงไดเปน 1 คลาส 5 ออรเดอร ดงน Class Xanthophyceae Order 1 Rhizochloridales ลกษณะเซลลไมมเยอหมโปรโตพลาสซม แตอาจสรางลอรกาหมเซลลไว มแฟมลเพยง 1 แฟมล คอ Family Stipitococcaceae ม 1 จนสทส าคญ คอ 1. Stipitococcus เซลลอยรวมกนเปนโคโลน รปรางโคโลนทรงกลมหรอทรงร สรางลอรกาหมเซลลไว ลองลอยอสระหรออาจเกาะกบพชน า

18/10/59

8

Family 2 Malleodendraceae มรปรางโคโลนแบบเดนดรอยดและแตกแขนงออกทละสองเทากน มจนสทส าคญ 1. Malleodendron เปนโคโลนทยดเกาะกบวตถใตน า โดยสรางกานเมอกยดเกาะและโคโลนจะแตกออกทละสอง ปลายสดของเซลลจะแยกออกหรอแตกเปนแฉก

Family 2 Gloeobotrydiaceae สวนใหญเซลลอยรวมกนเปนโคโลน และมบางสปซสทรปรางเซลลกลมมนฝงตวอยในเมอกหนาและมลาย มจนสทส าคญไดแก 1. Gloeoboytrys เปนโคโลนทไมสมมาตร ลองลอยเปนอสระในน า โคโลนมเมอกหมหนาใสไมมส เซลลภายในโคโลนมรปรางกลมมนหรอรปไข และมการกระจายอยภายในโคโลนไมสม าเสมอ ผนงเซลลเรยบสม าเสมอทงเซลล 2. Chlorobotrys โคโลนรปไข ลองลอยเปนอสระในน า โคโลนมเมอกหมหนาและมลาย เซลลภายในรปรางทรงกลมหรอทรงร มประมาณ 2, 4, 8, 16 เซลลหรอมากกวาเปนทวคณตามล าดบ บางครงผนงเซลลอาจแขงเปนสารซลกา

Family 3 Mischococcaceae ลกษณะเปนโคโลนแบบเดนดรอยด อาจมการแตกแขนงออกเปนกงกานทละสองหรอสามแขนง สวนกานมลกษณะเปนเมอก การสบพนธท าไดโดยการงอกของอะพลาโนสปอรทเกดภายในกาน มเพยง 1 จนสทส าคญ คอ 1. Mischococcus โคโลนด ารงชวตเปนอพไฟต เกาะตามพชน า และสาหรายขนาดใหญทเสนสายขรขระ ลกษณะโคโลนแตกแขนงออกเปนสองแตละเซลลสรางหลอดเมอกมาเชอมตอกน มองดคลายสอม ภายในโคโลนเปนเซลลรปทรงกลมมผนงเซลล

Family 4 Characiopsidaceae เปนเซลลเดยวๆ มกเกาะตามพชน าหรอสาหรายขนาดใหญโดยสรางสไตปทยนจากผนงเซลลเปนสายยาวมาเกาะ รปรางเซลลแตกตางกนไปตามจนส การสบพนธโดยการสราง ซโอสปอรหรอออโตสปอร มจนสทส าคญดงน 1. Characiopsis เซลลรปรางแตกตางกนตามสปซส อาจรปเรยวยาว รปไข หรอรปรปลายแหลมสองดาน เซลลจะเคลอนไหวไปมาเมอเกาะกบสาหรายสปซสอน เซลลจะสรางกานเมอกซงอาจสนหรอยาว ผนงเซลลเรยบประกอบดวยสองซกประกบกน

Family 5 Chloropediaceae เปนเซลลเดยวทเคลอนไหวไปมาอาจสรางชนเมอก 1 ชนไวเกาะตดกบโฮสต สบพนธโดยการสรางซโอสปอร Family 6 Centritractaceae เปนเซลลเดยวๆ ทด ารงชวตอสระ ผนงเซลลมลกษณะเปนสองสวนทอาจเทาหรอไมเทากนมาเกยกน ปลายเซลลอาจมหรอไมมหนาม ประกอบดวยจนสทส าคญ คอ 1. Centritractus เซลลเดยวๆ ลองลอยอสระในน า เซลลรปรางทรงกระบอกตวงมความยาวมากกวาความกวาง ปลายทงสองดานมหนามแหลมยาว ผนงเซลลแบงเปนสองสวนมาประกบกนโครมาโตฟอรยาวจ านวน 2 อน และมนวเคลยส 1 อน การสบพนธยงไมชดเจน

18/10/59

9

Family 7 Chlorotheciaceae เปนเซลลทเกาะกบวตถใตน าเคลอนไหวไปมาหรออาจลองลอยเปนอสระในน า เซลลเรยงตอกนเปนชอเปนโคโลนแบบเดนดรอยด มจนสทส าคญดงตอไปน 1. Isthmochloron เปนสาหรายทมเซลลเดยว มรปรางสเหลยมลกษณะแบน แตละมมจะแตกเปนงามหลายงาม มผนงเซลลบาง และเรยบ คลอโรพลาสตอาจอยขางเซลล หรออยแบบเตมเซลล อาจมหรอไมมไพรนอยด เปนสาหรายทมการด ารงชวตแบบแพลงกตอนพช พบอาศยในแหลงน านง

Order 4 Heterotrichales เปนเสนสายอาจแตกแขนงหรอไมแตกแขนง เซลลรปทรงกระบอกหรอสเหลยมผนผา สบพนธแบบไมอาศยเพศโดยการสรางซโอสปอรหรออะพลาโนสปอร สบพนธแบบอาศยเพศโดยสรางแกมทแบบไอโซแกม มแฟมลทส าคญดงตอไปน Family 1 Tribonemataceae ลกษณะเซลลเปนเสนสายทไมแตกแขนง 1. Tribonema ลกษณะเปนเสนสายไมแตกแขนง เซลลมาตอกนเปนเสนสายผนงเซลลหนาเปนรปตว “H” ชดเจน เซลลรปทรงกระบอกหรอรปสเหลยมผนผา หรอรปถงเบยรทปองตรงกลาง ความยาวเซลลยาวกวาความกวางประมาณ 5 สบพนธแบบไมอาศยเพศโดยการสรางสปอรภายในเซลล และรอยตอรปตว “H” จะแตกหกท าใหสปอรหลดออกจากเซลลได

Family 2 Monociliaceae เซลลรปรางทรงกระบอกเรยงตอกนเปนเสนสายทแตกแขนง Order 5 Heterosiphonales เปนเซลลทมการจดเรยงตวแบบไซฟอนและมนวเคลยสจ านวนมาก Family 1 Botrydiaceae ในแฟมลนประกอบดวยจนสทส าคญ คอ 1. Botrydium เปนสาหรายทอยบนบกบรเวณทมความชน เปนเซลลเดยวซงมการจดเรยงตวแบบไซฟอนและมหลายนวเคลยส เซลลทรงกลมมเสนผานศนยกลางประมาณ 1 ถง 2 มลลเมตร เซลลจะยนหลอดหรอทอออกมาดานลางของเซลลคลายรากพชชอนไชไปตามพนดน ไมมส สามารถปรบตวตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงได

Family 2 Vaucheriales เซลลตอกนเปนเสนสายแบบซโนไซตค สวนใหญไมแตกแขนง เปนทลลสแบบไซฟอนมนวเคลยสจ านวนมาก สบพนธแบบอาศยเพศโดยการสรางแกมทแลวมการผสมกนแบบโอโอแกม มจนสทส าคญคอ 1. Vaucheria ลกษณะเซลลเปนทอทไมมผนงกนแบบซโนไซตคไมมส สวนใหญเสนสายไมแตกแขนง อาจอยในน าหรอบนบก ถาอาศยอยบนบกจะมไรซอยดแตกแขนงชอนไชตามพนดน ผนงเซลลบาง มโครมาโตฟอรรปไขจ านวนมาก มการสะสมอาหารในรปหยดน ามน สบพนธแบบอาศยเพศโดยการสรางอะพลาโนสปอรเกบไวในสปอแรงเจยม พวกทอาศยอยในน าจะมการสบพนธแบบไมอาศยเพศ