รายงานสังเคราะห์ หน้า 1 ·...

รายงานสงเคราะห หนา 1

รายงานสงเคราะห หนา 2 รายงานสงเคราะห หนา 3

งานศลปะรวมกนของชนเผาพนเมองในประเทศไทย

เนองในงานวนชนเผาพนเมองสากล วนท 9 สงหาคม 2561


รายงานสงเคราะห

ชนเผาพนเมองกลมชายขอบและเปราะบางในประเทศไทย

โครงการพฒนาระบบฐานขอมลเพอเสรมสรางศกยภาพชนเผาพนเมองกลมชายขอบ

และเปราะบางในประเทศไทยสตรชาวมอแกน เกาะเหลา จงหวดระนอง


ขมเขยว แหลงหากนเลยงชพของชาวมอแกลนทบตะวน จงหวดพงงา


รายงานสงเคราะห

ความเปนคนชายขอบของชนเผาพนเมองกลมเปราะบาง

ในประเทศไทย

จดทำาโดย มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม รวมกบ มลนธภมปญญาบนพนทสง ศนยศกษาชาตพนธและการ

พฒนา มหาวทยาลยเชยงใหม สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสภาชนเผาพนเมองแหงประเทศไทย

บรรณาธการกตตศกด รตนกระจางศร

นครนทร ดำารงภคสกล

อ.ชพนจ เกษมณ

ทปรกษาดร. นฤมล อรโณทย ดร. ประสทธ ลปรชา และดร. เคน แคมป

สนบสนนโดยสหภาพยโรป และคณะทำางานระหวางประเทศวาดวยประเดนชนเผาพน หมายเหต: เนอหาและความเหนในหนงสอเลมน ไมจำาเปนตองเปนความเหนของสหภาพยโรปและ IWGIA

ภาพถายธภทร มณรตน อาฟ บะเชอะกาญจนา มะหรน ชยยทธ บญนยกตตศกด รตนกระจางศร พนม ทะโน

ออกแบบรปเลมพนม ทะโน

สนามเดกเลนชองเดก ๆ ชนเผามาน คอการไดปนปายตนไม และวงเลนกลางปาใหญ


สารบญ

หนา

บทนำา................................................................................................................................................................1

การนยามและใหความหมายความเปนชายขอบและความเปราะบาง.................................................................3

วธวเคราะหความเปราะบางและความเปนชายขอบของชนเผาพนเมองในประเทศไทยบรบท-

และเนอหาชนเผาพนเมองในประเทศไทย..........................................................................................................6

ความเปราะบางและประเดนขอกงวลของชนเผาพนเมองในประเทศไทย

- ดานประชากร....................................................................................................................................12

- ดานสงคม..........................................................................................................................................16

- ดานเศรษฐกจ....................................................................................................................................20

- ดานการเมอง.....................................................................................................................................24

ขอเสนอเพอแนวทางในการจดการตนเอง..........................................................................................................28

อางอง...............................................................................................................................................................32


บทนำา การสงเคราะหความเปนชายขอบและเปราะบางของชนเผาพนเมองในประเทศไทยครงน เปนกรณของชนเผาพน

เมอง10 กลมชาตพนธทเปนกลมเปาหมายของโครงการพฒนาระบบฐานขอมลเพอเสรมสรางศกยภาพของชนเผาพนเมอง

ในประเทศไทย ประกอบดวย ชนเผามละบร กอ(อมป) บซ ชอง ญฮกร ไทแสก มอแกน มอแกลน อรกลาโวย และมาน

ทง 10 ชนเผาพนเมองเปาหมายนไดเผชญกบปญหาดานสทธความเปนพลเมอง สทธในทดนทำากนการเขาถงทรพยากร และ

สทธความเปนตวตนจากการยอมรบของสงคมสวนใหญ ซงมสาเหตมาจาก 2 ประการคอ

1. ความออนแอของสถาบนตามจารตประเพณของชนเผาพนเมองในแตละกลมชาตพนธในการใชภมปญญาและจารต

ประเพณอนเปนองคความรของชนเผาพนเมองเอง และ

2. ผลกระทบจากการบงคบใชอำานาจรฐและอทธพลจากการพฒนาตอชนเผาพนเมองในแตละกลมชาตพนธสมพนธกบ

การไดรบสทธพนฐาน หรอการเขาถงทรพยากร หรอการดำารงวถชวตและความเปนอยของกลมชาตพนธตนเองไวได

สาเหตทงสองประการมความเกยวของสมพนธแบบซบซอนของกระบวนการทำาใหเกดความเปราะบางและความ

เปนชายขอบ การสรางภาพลกษณหรอการใหความหมายแกชนเผาพนเมองวามความเปราะบางและเปนคนชายขอบจง

ตองคำานงถงมมมองทหลากหลายและสะทอนออกมาดวยขอมลทปรากฎชดกำากบดวยบรบททางดานประวตศาสตรและ

บรบทของความเคลอนไหวในความสมพนธตางๆ ของชนเผาพนเมองแตละกลมชาตพนธ

เปาหมายเพอการบรรลวตถประสงคประการหนงและสำาคญของโครงการน คอ การพฒนาสารสนเทศขนมา

สนบสนนการเสรมสรางศกยภาพของผนำาชนเผาพนเมองในการสอสาร รณรงคและเจรจาตอรองเพอใหปญหาวกฤตของ

พวกเขาไดรบการผลกดนสการจดการหรอแกไขในมตตางๆ จงมประเดนทเกดขนวา “การสงเคราะห” ขอมลใหเปน

“สารสนเทศ” เพอใชเปนองคความรหลกและสำาคญตอการนำาไปเสรมสรางศกยภาพผนำาชนเผาพนเมองครงน มความ

สมพนธระหวางปญหา สาเหต และแนวทางการจดการ เพอลดความเหลอมลำาจากความเปนชายขอบและความเปราะบาง

ภายใตบรบทและเนอหาทจะทำาใหสงคมเกดความเขาใจทงในเชงของอตลกษณและคณคาของชนเผาพนเมอง อกทงชนเผา

พนเมองทง 10 กลมชาตพนธจะไดพฒนารปธรรมของการจดการตนเองอยางมประสทธภาพ นนคอ การมแผนยทธศาสตร

ขบเคลอนการพฒนาชนเผาพนเมองในประเทศไทย โดยมระบบขอมลเปนกลไกสนบสนนการขบเคลอนอยางมประสทธผล

รายงานสงเคราะห หนา 3รายงานสงเคราะห หนา 2

นยามความเปนชายขอบและความเปราะบางของชนเผาพนเมองนน อาจจะยงไมมการกำาหนดหรอมเกณฑบงชท

ชดเจนนก การสงเคราะหครงนจงพยายามรวบรวมแนวทางการนยามความหมายของทงความเปนชายขอบและความเปราะ

บาง และกำาหนดเปนเกณฑบงชเพออธบายความเปราะบางและความเปนชายขอบจากขอมลทรวบรวมและสงเคราะหไดของ

ชนเผาพนเมองเปาหมายทง 10 กลมชาตพนธ โดยเบองตนไดวเคราะหนยามความหมายของความเปนชายขอบและความ

เปราะบางไวดงน

ความเปนชายขอบ ไดมการนยามความหมายไวจำานวนหนงแลวจาก

นกวชาการเชงสหวทยาการ รวมถงความเปนชายขอบกบ

ความเปนชาตพนธ โดยอานนท กาญจนพนธ (2547) ได

สงเคราะหไวแลวซงสรปความทเกยวของกบชนเผาพนเมอง

ไดวา “ปฏสมพนธระหวางคนกบธรรมชาตเปนความสมพนธ

โดยตรง แตผานการใหความหมายอยางเปนระบบหลายรป

แบบเพอนยาม “ความเปนมนษย” และสอสารตอกน ดงนน

ประเดนปญหาของความเปนชายขอบ จงตองวเคราะหในมต

ทหลากหลายเชอมโยงกนทำาใหเหนประเดนทซบซอนและม

ความชดเจนในการสงเคราะหให มนยในเชงการตงคำาถามกบ

สงคมอยางทาทาย การประมวลประเดนตางๆ ใหมมมมองท

แหลมคมขนมาจะตองเปนกระบวนการรวมทประกอบดวยมต

บรบท เนอหา และเชอมโยงใหเกดแงคดใหมๆ” ความหมาย

ของสงคมชายขอบและกระบวนการทำาใหกลายเปนชายขอบ

จงเปนเรองสำาคญมาก เพราะการนยามคำาวา “คนชายขอบ”

ในความเปนจรงของกระบวนการททำาใหคนถกผลกไปอย

ชายขอบนนคอการคดแบบ “คตรงขาม” ทจะตองมการตอส

ในเชงของการใหความหมายทจะชวยใหเกดความเขาใจความ

เปนชายขอบเพราะการเปนชายขอบเกดขนไดจากการ(1)ถก

กดกน ถกลดอำานาจ หรอถกเบยดขบ ถกทำาใหแปลกแยกจาก

สงคม และความเปนชายขอบเกดไดจากการ (2) ถกดง เขา

รวมกระบวนการจนกลบกลายเปนชายขอบ นนคอ ยงเขาไปม

สวนรวม ยงกลายเปนชายขอบมากขน สรปไดวากระบวนการ

ทำาใหเปนคนชายขอบจงเกดขนไดทงสองทศทาง คอ ทงใน

เชงการตอสและในเชงการเขาไปมสวนรวม หรอเรยกวา “การ

กดกนและการผนวกรวม” ประเดนจงตองมการสงเคราะหตอ

ไปวาเงอนไขและสาเหตอะไรททำาใหกระบวนการทตรงขามกน

นน กอใหเกดผลอยางเดยวกน ซงควรนำามาสงเคราะหกรณ

ของ 10 ชนเผาพนเมองเปาหมายของโครงการน เพอนำาไปส

การเพมคณคา (Value add) ใหกบชนเผาพนเมองในการนำา

ภมปญญาและองคความรมาสรางมลคาเพมในการสอสาร

เจรจาและตอรอง เพอนำามาพฒนาพลงตอรองสการหลดพน

จากความเปนชายขอบ

การนยามและใหความหมาย

ความเปนชายขอบและเปราะบางของชนเผาพนเมองในไทย

บรรดาผชายชาวมอแกลน ชวยกนเตรยมเรอในประเพณลอยเรอ


ความเปราะบางในภาพกวางทางสงคมสำาหรบประเทศไทย

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) ไดวเคราะห

วาการพฒนาทางเศรษฐกจแบบขาดการวางแผนมผลกระ

ทบตอความเปราะบางของชมชน เชน การขยายตวของเมอง

แบบขาดแผนการพฒนา มการขยายพนทหมบานจดสรร ม

การไลรอชมชนแออด เกดความเหลอมลำาระหวางคนดงเดม

ทยากจนกบคนทยายเขามาอยใหม เหลานเปนเรองของการ

เปลยนแปลงฐานะทางเศรษฐกจและสงคมทเกยวกบโอกาสท

การเปลยนแปลงแบบทนททนใด (Shock) ทำาใหสวสดการใน

ชวตความเปนอยของบคคลหรอครวเรอน (รวมถงชมชนและ

สงคม) ลดลง ความเปราะบางจงเปนการวดหรอการประเมน

ความเสยงจากการไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงใน

ระดบมากนอยเพยงใด

กรณของชนเผาพนเมองทไดรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงของประเทศจากนโยบายการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมทผานมา สามารถวดความเปราะบางโดยปรบ

แนวทางการวดความเปราะบางตอความยากจนทกำาหนดโดย

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) โดยประเมน

จากโอกาสทชนเผาพนเมองมความเปราะบางจาก 3 ประเดน

หลกตอไปน

1. การสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทย

มการคมครองทางสงคมดวยการสรางหลกประกนขนพน

ฐานใหกบประชาชนมากนอยเพยงใด เชน การอพยพโยก

ยายประชาชนไดมการจดสรรทดนอยอาศยและททำากนให

อยางเปนระบบ

2. นโยบายการคมครองทางสงคมของประเทศไทย ไดมการ

จดสวสดการสงคมตางๆ ไวนน ชนเผาพนเมองเขาถงมาก

นอยเพยงใด เชน มการสรางระบบสวสดการพนฐานดาน

การรกษาพยาบาลคาครองชพตางๆใหอยางทวถง

3. ชนเผาพนเมองเองไดมวธการจดการความเสยง เพอรกษา

การดำารงความเปนอยตามวถชวตและวฒนธรรมไดมาก

นอยเพยงใด เชน การใชจารตหรอบรรทดฐานอนดงาม

ของชนเผาชวยในการจดการหลกประกนและสวสดการให

เหมาะสมกบวถชวตของชนเผา

ภาพ 1 การจำาแนกกลมคนเปราะบางกบไมเปราะบาง

ความเปราะบางเปนคำาทไดรบความสนใจทางวชาการเชง

นโยบายโดยการนำาเกณฑการชวดมากำาหนดระดบของความ

เปราะบางผานขอมลเชงสถตทงขนาดประชากร รายได ราย

จาย การเขาถงแหลงอาหาร สขภาพอนามย และอนๆ รวม

ถงสทธการเขาถงการเมอง โดยสถาบนวจยเพอการพฒนา

ประเทศไทย(2549) ไดสรปความหมายของความเปราะ

บาง (vulnerability) วาเปนสถานการณทบคคลไมสามารถ

ชวยเหลอตวเองไดภายหลงจากเกดเหตการณ เนองจากไมได

เตรยมการจดการหรอไมสามารถเตรยมการจดการกบความ

เสยงไวอยางเพยงพอ ความเปราะบางเปนผลสบเนองมาจาก

ความเสยง เมอมความเสยงและเกดเหตการณขน บคคลทไม

สามารถชวยเหลอตวเองหรอไมสามารถจดการกบเหตการณ

ทเกดขนไดนนถอวา “เปนบคคลทเปราะบาง” สวนบคคลท

สามารถชวยเหลอตวเองไดภายหลงเหตการณจดไดวาบคคล

นนมความมนคงในชวต อยางไรกดในชวงชวตของแตละบคคล

กอาจประสบทงความมนคงและความเปราะบางได ทงนขนอย

กบความสามารถในการจดการกบความเสยงตางๆ ทเกดขนใน

ชวตไดดงภาพ


วธวเคราะหความเปราะบางและความเปนชายขอบ

ของชนเผาพนเมองในประเทศไทย

การวเคราะหความเปราะบางและความเปนชายขอบของชนเผาพนเมองในประเทศไทย เปนการการวดความเปราะบางของ

ชนเผาพนเมอง 10 กลมชาตพนธทมการเกบรวบรวมขอมลครงน ประกอบดวย ชนเผาพนเมองมละบร ชนเผาพนเมองกอ

(อมป) ชนเผาพนเมองบซ ชนเผาพนเมองชอง ชนเผาพนเมองญฮกร ชนเผาพนเมองไทแสก ชนเผาพนเมองมอแกน

ชนเผาพนเมองมอแกลน ชนเผาพนเมองอรกลาโวย และชนเผาพนเมองมาน

การวเคราะหความเปราะบางและความเปนชายขอบของชนเผาพนเมองในประเทศไทยทง 10 กลมชาตพนธใช

ขอมลจากการเกบรวบรวมขอมล โดยใชกระบวนการเรยนรและปฏบตการแบบมสวนรวม (Participation Learning and

Action - PLA) โดยอาสาสมครชนเผาพนเมองของทง 10 กลมชาตพนธทผานการฝกอบรมเปนผรวบรวมขอมลดวยเครอง

มอสำาคญทใชไดแก

1) แบบสำารวจขอมลพนฐานระดบครวเรอนทกครวเรอนทเปนชนเผาพนเมองในหมบาน

2) แบบสำารวจขอมลพนฐานระดบหมบาน

3) แบบสมภาษณผรระดบหมบาน

4) แบบสำารวจผงตระกล

5) แผนทเดนดนหรอแผนททำามอ

ขอมลทงหมดถกนำาเขาสระบบฐานขอมล ประมวลผลดวยคอมพวเตอร และวเคราะหตามประเดนประวตศาสตร

การกระจายตว สถานะทางสงคมและเศรษฐกจ วถวฒนธรรมทยงคงอย และสถานการณปจจบน เพอจดทำาเปนรายงาน

ของแตละกลมชาตพนธ

การกำาหนดเกณฑชวดความเปราะบางการวดความเปราะบางของชนเผาพนเมองทง 10 กลมชาตพนธ ทำาการวเคราะหเปรยบเทยบจากสถตขอมลเชงปรมาณ

และการตความจากขอมลเชงคณภาพทเกยวกบประวตศาสตร วถวฒนธรรม ประเพณ รวมถงขอมลแผนทตางๆ โดยการ

วเคราะหความเชอมโยงใหมองเหนภาพการเปลยนแปลงและการปรบตวของชนเผาพนเมองจากขอมลเชงปรมาณทเปน

จำานวนและรอยละของครวเรอนชนเผาพนเมองเพอกำาหนดคาการวดความเปราะบาง ใน 3 มตหลกคอ

• มตทางเศรษฐกจ ใชขอมลเกยวการมทดนทำากน การมแหลงอาหาร การมขาวบรโภค และการไมสงออกแรงงาน

• มตทางสงคม ใชขอมลเกยวกบประชากรชนเผาพนเมองในชมชนตอประชากรทงหมดในหมบาน

• มตทางการเมอง ใชขอมลการมสวนรวมในกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณของชนเผาพนเมอง

การกำาหนดเกณฑชวดความเปนชายขอบ ความเปราะบางของชนเผาพนเมองสำาหรบโครงการน จะมการนำาขอมลความเปราะบางทวเคราะหไดมาวเคราะห

สาเหตทสงผลตอประสทธภาพในการปรบตวผนวกเขากบความยดหยนหรอความเปนไปไดตอการดำารงตนภายใตการ

เปลยนแปลงของชนเผาพนเมองในแตละกลมชาตพนธ


บรบทของชนเผาพนเมองในประเทศไทย

ภาพ 2 แผนทการกระจายตวของชนเผาพนเมอง 10 กลมชาตพนธ

ชนเผาพนเมองของประเทศไทย เปนประชากร

ทอาศยอยบนพนทสงและในเขตปาทหางไกลและอยตาม

เกาะกลางทะเล ไมสามารถระบจำานวนประชากรทแนนอน

ไดเพราะในการสำามะโนประชากรไทยไมมการจำาแนกกลม

ชาตพนธหรอเชอชาต อกทงยงมชนเผาพนเมองทยงไมม

สญชาต จงไมมชองทางเขาถงบรการทางสงคมตาง ๆ ของ

รฐบาลและไมสามารถหางานและแมการเคลอนยายอยาง

อสระได ชนเผาพนเมองชายขอบและเปราะบาง ทเปนกลม

เปาหมายของโครงการน จงเลอกจากภาวะวกฤตดาน

ประชากรทมขนาดเลกประมาณ 200 ถง 6,000 คน บางกลม

มความเปนไปไดวาอาจเผชญกบการสญสนเผาพงศ หรอ

วฒนธรรมของพวกเขาอาจถกลบหายไปทงหมดในไมชา

ภาวะไรรฐ (ไรความเปนพลเมอง) การไมมสทธในทดน การ

สญเสยวถชวตตามประเพณและการผกรอนของวฒนธรรม

และอตลกษณของพวกเขาเปนประเดนปญหาวกฤตทพวก

เขากำาลงประสบอย

ชนเผาพนเมองกลมเปราะบางทง 10 กลมชาตพนธ

ประกอบดวย ชนเผาพนเมองมละบร กอ(อมป) บซ ชอง

ญฮกร ไทแสก มอแกน มอแกลน อรกลาโวย และมาน

จงไดรบการเลอกแลววาเปนกลมเปราะบางทสด เนองจาก

ประชากรทมอยในปจจบนนอยกวา 5,000 คน นอกจากนน

ยงเปนกลมทอาศยอยในเขตพนทชนบทหางไกล อยทงใน

เขตภเขาทเปนพนทสงและอยในพนทเกาะหรอแนวชายฝง

ทะเลยากลำาบากตอการเดนทาง ดงเชน มละบรในเขตภเขา

ของจงหวดนาน-แพร ใชเวลาเดนทางไมนอยกวา 2 ชวโมง

จากตวจงหวด มานอยเขตเทอกเขาบรรทดกลมตงถนฐาน

ถาวรตองใชเวลาเดนทางไมนอยกวา 2 ชวโมงจากเขต

ศนยกลางของตำาบล/อำาเภอ และกลมตงถนฐานไมถาวร

จะตองเดนเทาเขาไปยงทตงทบ(ชมชนชวคราว) ทตองใช

เวลาเดนทางอกไมตำากวา 1 ชวโมง ชาวมอแกนเปนชน

เผาพนเมองทอยตามหมเกาะในทะเลอนดามน ตองนงเรอ

จากทาเรอในเขตอำาเภอเมองระนองไปยงหมบานของพวก

เขาใชเวลาไมนอยกวา 1 ชวโมง สำาหรบกลมทอยในเขต

พฒนาเมองหรอเมองทองเทยว อยางเชน อมปบานดงอย

ในเขตอำาเภอเมองแพร แตอยในพนททยากตอการเขาถงถา

ไมคนเคยหรอรจกมากอนกจะหาหมบานของพวกเขาไมเจอ

ชนเผาชองกเชนเดยวกนนกทองเทยวสวนใหญร จกเขา

คชฌกฎแตไมคอยมใครรจกวามชนเผาพนเมองชองในพนท

อำาเภอน มอแกลนตงหมบานอยตามแนวชายฝงทเปนพนท

ทองเทยวชายทะเล และอรกลาโวยอยตามหมเกาะทองเทยว

เชน พพ หลเปะ ลนตา นกทองเทยวจำานวนมากทไปเทยว

ชมความงามตามธรรมชาตของชายหาด ทองทะเล และหม

เกาะตางกไมคอยรจกกบพวกเขาเลย ญฮกรมทงทอยในเขต

ภเขาพนทสง (เพชรบรณและชยภม) และเขตพฒนาเมอง

ทองเทยว (ปกธงชย นครราชสมา) ไทแสกอยในพนทพฒนา

เมองชายแดนและทองเทยวเขตรมฝงแมนำาโขง การเดนทาง

ไมยากลำาบากจากตวจงหวดหรอศนยกลางของเมองแตได

รบผลกระทบจากการพฒนา (ดแผนทการกระจายตวของชน

เผาพนเมองกลมเปราะบางทง 10 กลมชาตพนธประกอบ)


ทศทางและนโยบายการพฒนาประเทศ การรวม

พลเมองเปนไทยหนงเดยวเปนแมบทการพฒนาททำาความ

เขาใจไดเพอความมนคงของประเทศ แตในดานกลไกและ

เครองมอสนบสนนการพฒนาคณภาพชวต เชน ดานการ

ศกษาทใชหลกสตรเดยว สขภาวะของประชาชนและ

สวสดการตางๆทมมาตรฐานเดยวทวประเทศ ไดปรากฏ

ผลเปนปญหาและความเสยงดานความมนคงของชาตใน

ปจจบน ไมวาจะเปนการเขาสสงคมผสงอาย ขนาดครว

เรอนลดลง ปญหาเชงคณภาพทงดานสขภาพ การเรยน

ร และคณธรรมจรยธรรมทลดลง จงเปนทมาของความนา

กงวลของชนเผาพนเมองในประเทศไทยทจะถกทำาลายวถ

วฒนธรรมชนเผาทมอตลกษณและเปนคณคาในมตของ

การพฒนา ไดแก ปญหาสทธในทดนและการใชประโยชน

ชนเผ าพนเมองขาดการมส วนร วมในสทธการจดการ

ทรพยากรธรรมชาต รวมไปถงการขาดสทธในทดนอนเปนท

อยอาศยและททำากนทงทเปนมรดกจากบรรพบรษขาดเพยง

แตเอกสารสทธตามกฎหมาย ปญหาสทธพลเมอง ชนเผาพน

เมองมปญหาเกยวกบสถานะบคคลอยางมาก สมาชกชมชน

ทองถนดงเดมของกลมชาตพนธตามบรเวณแนวชายแดน

กลมเรรอนลาสตวหาของปา กลมเรรอนจบสตวทะเลท

มกถกตงขอสงสยวาเปนผอพยพเขาเมองโดยผดกฎหมาย

นำามาซงการสรางความรทเปนอคตทางชาตพนธขน การ

สอสารความรและความเขาใจใหกลายเปนชาวเขา คนชาย

ขอบ คนปา หรอกลมชาตพนธใดๆ จงเปนปญหาอคตทาง

ดานชาตพนธททำาใหกล มชนเผาพนเมองหลายกล มตอง

ถกกนออกจากการเปนประชากรไทย และยงคงปรากฏอยใน

สงคมไทยในปจจบน ซงจะขอยกเอาประเดนของ 10 กลม

ชาตพนธทเกบรวบรวมขอมลไดจากโครงการน มดงตอไปน

ความเปราะบางและการเปนชายขอบของชนเผาพนเมอง

สตรเชนเผามละบร จงหวดนาน


ปจจบนชนเผาพนเมอง 10 กลมชาตพนธ กลายเปน

กลมประชากรขนาดเลกของประชากรในหมบาน ภายหลง

จากมการเปลยนแปลงจากการพฒนาทงโครงสรางและ

บรบทพนท หมบานตามความหมายของทางราชการจงเปน

หมบานทจดตงขนตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทอง

ท พ.ศ. 2457 มผใหญบานเปนผปกครอง การรวมบานหลาย

บานเขาอยในทองทอนหนงอนเดยวกนเพอความสะดวกใน

การปกครอง จงมผลใหประชากรชนเผาพนเมองกลายเปน

คนกลมนอยของหมบานทมการเปลยนเปลง โดยขนอยกบ

สถานการณในแตละชนเผาพนเมองดวย เชน ชนเผาพน

เมองญฮกรในอดตเปนชนเผาพนเมองสวนใหญของตำาบล

บานไร อำาเภอเทพสถต จงหวดชยภม เมอมการพฒนาพนท

อทยานแหงชาตเขาหนงามเปนแหลงทองเทยว มกลมคน

ภายนอกมาอาศยอยรวมดวย จงทำาใหประชากรชาวญฮก

รกลายเปนประชากรสวนนอย คอ มประชากรไมเกนรอยละ

20 ของประชากรทงหมด 27 หมบาน หรอชนเผาพนเมอง

กอ(อมป) ทงสามหมบานเปนหมบานดงเดมของชนเผานแต

ปจจบนมประชากรชาวกอ (อมป) เพยงรอยละ 78 เทานน

และชนเผาพนเมองมละบรเดมเปนชนเผาพนเมองทเคลอน

ยายตามแหลงอาหารในปาเชนเดยวกบชนเผาพนเมองมาน

ตงแตประมาณป พ.ศ. 2525 ถง 2539 มการผลกดนใหมละ

บรออกจากปามาสรางบานเรอนเปนหลกแหลงอยกบกลม

ชาตพนธอน บานเรอนมละบรกลายเปนหยอมบานบรวาร

ของบานกลมชาตพนธอน ปจจบนคดเปนสดสวนเพยงรอย

ละ 8.13 เทานน

1. ความเปราะบางดานประชากร

ชนเผาบซ จงหวดเชยงรายชวยกนลงแขกตเกยวขาว


ชนเผาพนเมอง จำานวนหมบาน ประชากร % ของประชากรชน

เผาพนเมองทงหมด ชนเผาพนเมอง

มาน 12 20,692 364 1.76

มละบร 5 4,873 396 8.13

มอแกน 5 5,826 953 16.36

มอแกลน 27 10,093 1,867 18.50

ญฮกร 16 24,885 4,837 19.44

ชอง 13 8,233 2,089 25.37

บซ 19 1,399 406 29.02

อรกลาโวย 3 14,133 4,986 35.28

ไทแสก 9 5,458 3,547 64.99

กอ(อมป) 3 1,652 1,287 77.91

รวม 112 97,244 20,732 21.32

ชนเผาพนเมอง จำานวนหมบาน ครวเรอน % ของประชากรชน

เผาพนเมองทงหมด ชนเผาพนเมอง

มาน 12 8,066 NA -

มละบร 5 3,456 206 5.96

มอแกน 5 1,064 87 8.18

มอแกลน 27 8,642 980 11.34

ญฮกร 16 7,525 1,025 13.62

ชอง 13 3,263 471 14.43

บซ 19 5,776 859 14.87

อรกลาโวย 3 460 128 27.83

ไทแสก 9 1,635 954 58.35

กอ(อมป) 3 593 441 74.37

รวม 112 40,480 5,151 12.72

ตาราง 2 จำานวนหมบาน ครวเรอน และสดสวนครวเรอนชนเผาพนเมองตอครวเรอนทงหมด

ตาราง 1 จำานวนหมบาน ประชากร และสดสวนประชากรชนเผาพนเมองตอประชากรทงหมด

NA หมายถง ไมสามารถนบจำานวนครวเรอนได

จากตาราง 1 และ 2 การมสดสวนประชากรและครวเรอนเพยงเลกนอยในหมบานของชนเผาพนเมองยอมมผลตอ

การหยงเสยงประชามตในหมบาน รวมถงการเขาถงหลกประกนความมนคงและสวสดการตางๆ ของภาครฐ


2. ความเปราะบางทางสงคม การเปลยนแปลงทางสงคม หมายถง การทระบบ

สงคม กระบวนการ แบบอยางหรอรปแบบทางสงคม

เชน ขนบธรรมเนยมประเพณ ระบบครอบครว ระบบการ

ปกครอง ไดเปลยนแปลงไป ไมวาจะเปนดานใดกตามการ

เปลยนแปลงทางสงคมนอาจจะเปนไปในทางกาวหนาหรอ

ถดถอย เปนไปไดอยางถาวรหรอชวคราว โดยวางแผนให

เปนไปหรอเปนไปเอง และทเปนประโยชนหรอใหโทษกได

ทงสน (ราชบณฑต: ระบบออนไลน) ชนเผาพนเมองทง 10

กลมชาตพนธ มภาษาพดเปนภาษาของตนเอง ปจจบนม

อยางนอย 4 ชาตพนธทมการสอสารดวยภาษาของตนเอง

ได 100 % (ไทแสก 97%) และมอย 4 ชาตพนธ ทมการใช

ภาษาชนเผาตนเองไดมากกวารอยละ 50 คอ กอ(อมป) บซ

ญฮกร และอรกลาโวย และมเพยง 2 ชนเผาทใชภาษาชน

เผาของตนเองไดนอยกวารอยละ 50 คอ มอแกลนและชอง

สวนวฒนธรรมดานการแตงกายนนยงไมสามารถใหขอมล

ไดในขณะน เนองจากยงไมมความชดเจนในเรองเครองแตง

กายประจำาเผาของทง 10 ชาตพนธทจะระบไดอยางเปน

เอกลกษณเฉพาะของชนเผาตนเอง เชน ชนเผาพนเมองบซ

เปนการคดเครองแตงกายขนใหมโดยไดพบเหนจากชนเผาบ

ซในแถบประเทศจนตอนใต ทางทะเล (มอแกน มอแกลน

และอรกลาโวย) รวมถงมละบรและมาน ไมมวฒนธรรมการ

แตงกายประจำาเผา เปนตน

ดานพธกรรม ความเชอ และการปฏบตตาม

วฒนธรรมนน ยงคงเปนทรจกในกลมเปนสวนใหญ แตการ

เขารวมพธกรรมสำาคญๆ ของแตละเผาขนอยกบสถานการณ

ในพนท แตจากการสอบถามผรและเกยวของในแตละชน

เผา เชน บซ พธกรรมตางๆ ในหมบานเรมมการปฎบตทลด

ความสำาคญลงในระดบครวเรอน และการเขามามสวนรวม

ของสมาชกชมชนกลดลงเชน กน ไมวาจะเปนพธไหวองจาว

การปฏบตตามจารตตางๆ ในการแตงงานและพธเกยวของ

กบการเกด-การตาย สวนชนเผาพนเมองกอ(อมป) ยงคงม

การใหความสำาคญตอการปฎบตตามพธกรรมสำาคญอยมาก

ไมวาจะเปนพธไหวผบรรพบรษ (ผตระกล) การบชาเทวดา

ของชาวอมปบานดง หรอประเพณลอยเรอของชาวอรกลา

โวยกยงคงมการปฏบตเปนประจำาในพนท สวนชนเผาพน

เมองอนๆ มการปฏบตพธกรรมตามแบบแผนปฎบตเชนกน

ระบบครอบครวและเครอญาตของชนเผาพนเมอง

ทแสดงถงความสมพนธของคนภายในกลมชนเผาและกลม

คนนอกชนเผา เชน กรณของบซ เรยกคนนอกเผาพนธ

ตนเองวา “บฉำา” มานเรยกคนนอกเผาพนธตนเองวา

“ฮาม”คนบซทแตงงานกบบฉำาจะเขารวมกจกรรมตามจารต

ประเพณของบซไมได และตองออกไปอยนอกเขตหมบาน

เหลานเปนการจรรโลงรกษาความเปนเผาพนธเดยวกนไว

ของชนพนเมองในอดต แตปจจบนระบบความสมพนธดง

กลาวไดถกสลายไปเกอบหมดทงจากคนชนเผาพนเมองเอง

และการถกกลนกลายโดยคนในสงคมสวนใหญ ซงยงคงมอย

เฉพาะชนเผามละบรและชนเผามานเทานน


ชนเผาพนเมอง วฒนธรรม ประเพณ และพธกรรม

ภาษาพด* การแตงกาย พธกรรม**

มละบร 100 % NA 100 %

กอ (อมป) 69 % NA 90 %

บซ 77 % NA 70 %

ชอง 49 % NA 70 %

ญฮกร 60 % NA 70 %

ไทแสก 97 % NA 90 %

มอแกน 100 % NA 90 %

มอแกลน 43 % NA 90 %

อรกลาโวย 73 % NA 80 %

มาน 100 % NA 100 %

ตาราง 3 วฒนธรรม ประเพณ และพธกรรมทมตวแทนครวเรอนเขารวมหรอแสดงออกได

หมายเหต *ภาษาพด ประมวลจากจำานวนครวเรอนทมสมาชกสามารถพดภาษาแมไดทกคน

**พธกรรม ประมวลจากจำานวนครวเรอนทยงรจกประเพณ/พธกรรมของตนเอง

ประเดนขอกงวลทางสงคม ประเดนขอกงวลทางดานสงคมของชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธนน จงเปนขอกงวลดานการสญเสยเอกลกษณ

ทางวฒนธรรมดานภาษาพดของชนเผาพนเมองอยางนอย 4 ชนเผา แมวาจะมความพยายามอนรกษและรอฟนภาษาในบาง

ชนเผาแลว ทงการคดคนภาษาเขยน การจดทำาพจนานกรมภาษาชนเผาพนเมอง และการเรยนการสอนในระดบโรงเรยน

ขนพนฐาน แตจะทานกระแสสงคมสวนใหญไดหรอไม จงเปนประเดนของแตละชนเผาในการสอสารและรณรงคสรางความ

ตระหนกในชมชนของแตละชนเผาเอง รวมถงการใชศนยขอมลชนเผาพนเมองเปนเครองมอเสรมประสทธภาพการดำาเนน

งานดานนตอไป สวนระบบสงคมเฉพาะของแตละชนเผาทเกยวของกบความสมพนธระหวางชนเผาพนเมองเองกบชนกลม

อนๆ จะมการคดสรรขอปฏบตหรอจารตทดงามและเปนแบบอยางทดใหกบสงคมสวนใหญ โดยการอนรกษหรอฟนฟ รวม

ถงการจดการใหเปนบรรทดฐานใหมของชนเผาพนเมองในโอกาสตอไปกจะเปนสงดงาม

บทบาทของเยาวชนในกระบวนการเกบขอมล


3. ความเปราะบางทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทเปนนโยบายจาก

ภาครฐตงแตการขบเคลอนการพฒนาตามแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตม งเนนการสรางความเจรญ

กระจายไปสชนบท ททำาใหทศทางการพฒนาเชงพนทตอง

เปนไปตามสถานการณทางเศรษฐกจอยางรวดเรว รวมไปถง

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในรปแบบตางๆ ซง

เกยวของกบการใชทดนเชงเศรษฐกจและการดำารงชพของ

ชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธดวย

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจททำาใหทดนมความ

สำาคญและเปนกรรมสทธสวนบคคลทจะสามารถใชทดนเพอ

ประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจได แตทดนทวไปทไมไดเปน

กรรมสทธสวนบคคลจงถอวาเปนทดนของรฐ จงสงผลกระ

ทบตอความเปนอยของชนเผาพนเมองอยางนอย 8 ชาตพนธ

ใน 10 ชาตพนธทมการใชทดนจากเขตทดนของรฐทงปา

ไมและชายฝงทะเล เปนทอยอาศยและทดนทำาการเกษตร

ขอมลจากประวตศาสตรการตงถนฐานและการกระจายตว

ของชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธในอดต ปาไมมความ

สำาคญตอชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธทใชประโยชนจาก

ทดนปาไมและทรพยากรปาไมแตกตางกนไป เชน ชองใน

อดตมการเกบหาของปาทสำาคญ เชน กระวาน เปนสนคา

สงออกจากชมชนไปขายเมองจนทบร ญฮกรบกเบกทดน

ปาไมเปนพนททำาไรหมนเวยนตามวถของชาวญฮกร บซ

และกอกไมแตกตางกนมากนก หรอแมกระทงมละบรและ

มานเองกเคยบกเบกพนทปาไมมาเปนไรขาว วถชวตเดม

ของบรรพบรษเคยปลกขาวและพชผกตางๆ ไวดำารงชพ แต

การเปลยนแปลงจากการสมปทานปาไมและหรอเหตการณ

อนๆ ไดผลกดนใหพวกเขาเลกวถชวตแบบนนใหกลายเปน

วถชวตแบบลาสตวหาของปาเปนอาหารแทน เพราะความ

สะดวกและงายตอการเคลอนยายเมอมเหตการณกระทบตอ

ความสงบสขของชนเผาพนเมองทงสอง แมกระทงกลมชน

เผาพนเมองชาวเลอรกลาโวยทบกเบกเกาะลนตาเปนทอย

อาศยและทำากนในฤดมรสม มทงเปนทนาปลกขาว ทไร ท

สวน เมอเกดการเปลยนแปลงมการพฒนาเชงพนททดนบร

รบรษของชาวอรกลาโวยถกเปลยนมอไปเปนของคนกลมอน

ทอพยพมาอยแทน จนกระทงชาวอรกลาโวยตองถอยรนไป

อยทายเกาะลนตาใหญในหมบานสงกาอเปนสวนใหญ หรอ

ในพนทเกาะพพหมบานแหลมตงทอดตพนททงหมดบรเวณ

แหลมทเปนทราบของเกาะ บรรพบรษชาวอรกลาโวยใช

ประโยชนตงบานเรอน ปลกขาวและพชไร ปจจบนทดน

ดงกลาวเปนกรรมสทธของธรกจโรงแรมไปเกอบทงหมด

เหลอเพยง 2 ไรกวาไวเปนทตงชมชนชาวอรกลาโวยเทานน

และยงไมทราบวาจะตองอพยพเคลอนยายออกไปเมอใด

ขอมลความเปนอยในปจจบนของชนเผาพนเมองทเกยวพนกบทดนและการใชประโยชนเชงเศรษฐกจจงมความ

สมพนธเชงประวตศาสตรและการสญเสยกรรมสทธในทดน และจากสถานการณความเขมงวดในการใชประโยชนในทดน

ของรฐทงปาสงวนและปาอนรกษตามนโยบายของรฐบาลและการปฏบตงานของสวนราชการในพนทเอง จงยงจะมผลกระ

ทบตอการทำามาหากนของชนเผาพนเมอง (ดตารางท 4 และภาพท 2 ประกอบ)

ชนเผาพนเมอง การถอครองทดน

มทดนถอครอง เอกสารสทธ อยในทดนรฐ

มละบร - - 100 %

กอ (อมป) 100 % 70 % 30 %

บซ 100 % 10 % 90 %

ชอง 100 % 100 % -

ญฮกร 100 % 30 % 70 %

ไทแสก 100 % 100 % -

มอแกน - - 100 %

มอแกลน 50 % - 50 %

อรกลาโวย 70 % 50 % 50 %

มาน 20 % - 100 %

ตาราง 4 การถอครองทดนของชนเผาพนเมอง 10 ชาตพนธ


ขอกงวลทางเศรษฐกจ

ภาพท 2 การทำางานหารายไดดวยการรบจางของชนเผาพนเมอง 10 ชาตพนธ

ทมา: จากการสำารวจโดยโครงการ KPEMIC พ.ศ. 2559

ความมนคงทางเศรษฐกจจงเปนปญหาสำาคญของ

ชนเผาพนเมองทง 10 ชนเผาในการดำารงตนใหมคณภาพ

ชวตทดในสถานการณการเปลยนแปลงทงในเชงนโยบาย

และการปฏบตในพนททไมแนนอน ขาดความชดเจน และ

กอใหเกดปญหามากกวาการพฒนา ครวเรอนแตละชนเผา

กบการออกไปทำางานรบจางหารายไดมาเลยงครอบครว ทก

ชนเผามการรบจางหารายได ถงแมขอมลระบมานไมมครว-

เรอนรบจาง แตในความเปนจรงมานมการรบจางกบคนใน

พนท เชน รบจางกรดยาง รบจางเกบสมนไพร เกบมะพราว-

ปาลม เปนตน การออกไปรบจางเพอหารายไดของสมาชก

ครวเรอนนอกพนทชมชนและตางจงหวด เปนเครองบงชถง

ความไมมนคงในการใชวถชวตตามวถวฒนธรรมของชมชน

ชนเผาพนเมองประการหนงได

ประเดนข อกงวลทางเศรษฐกจของชนเผาพน

เมองทง 10 ชนเผานนคอ ความไมมนคงในทดนและความ

สามารถในการเขาถงการจดการทรพยากรของชนเผาพน

เมองในพนททมขอจำากด การแกปญหาเบองตนดวยการ

รบจาง จงเปนสาเหตสำาคญใหชนเผาพนเมองมความเปราะ

บางตอการเปลยนแปลงและจำาเปนตองหาแนวทางจดการ

อยางเรงดวน

เดกหญงชาวมอแกน ชวยแมแกะหอบตบ ทเกาะเหลา จงหวดระนอง

1.นโยบายการคมครองพนทอนรกษอยางเชมงวด

1.1 มผลกระทบตอประชากรชนเผาพนเมองมานท

เคลอนยายไปตามแหลงอาหารอยกวารอยละ 60 ใน 5 ทบ

ตามเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด

1.2 วถชวตทยงอาศยชองทางการเกบหาของปามาขาย

ตามฤดกาลของชนเผาพนเมองมละบรในเขตปารอยตอของ

จงหวดแพร-นาน และในบางสวนกำาลงถกประกาศเปนเขต

อทยานแหงชาต

2. นโยบายไมสนบสนนสนคาเกษตร ททำาลายรพยากร

ธรรมชาตและปาไม มผลกระทบโดยตรงตอชนเผาพนเมอง

บซ กอ(อมป) และญฮกร ทมการใชประโยชนทดนในทดน

ปาไมหรอทดนไมมเอกสารสทธในการปลกพชเศรษฐกจทง

ขาวโพดเลยงสตว ออย มนสำาปะหลง ยอมไดรบผลกระทบ

3. นโยบายดานการอนรกษทรพยากรทางทะเล มผลกระ

ทบตอวถชวตของชนเผาพนเมองมอแกนทใชทกษะและ

ภมปญญาในการจบสตวทะเลนำาลกมาขายหารายไดเลยง

ครอบครว ปจจบนตองนำาทกษะความรทมไปรบจางขนเรอ

ประมงขนาดใหญแทน

4. การสงเสรมศกยภาพการทองเทยวอยางไรขดจำากด

มผลกระทบตอชนเผาพนเมองชาวเลทง 3 ชนเผา (มอแกน มอ

แกลน และอรกลาโวย) ทจะตองปรบตวแมวาจะเขาสธรกจ

ทเกยวเนองกบการทองเทยวและมรายไดเพมขนจรง แตการ

เขาไปมสวนรวม จะเปนเพยงผรบจางตามฤดกาล จงขาด

สวสดการมารองรบ และตองขาดรายไดชวงถกพกการจาง


การเมองมความเกยวของโดยตรงกบอำานาจ การ

ใชอำานาจ และการธำารงอำานาจอยางถกตองและชอบธรรม

ความเปนชนเผาพนเมองอาจจะยงไมไดรบการยอมรบใน

สงคมไทย แมวาจะมการผลกดนใหเกดการยอมรบปฏญญา

สหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมองเปนเวลากวา10 ป

แลวกตาม แตการดำารงอยและยอมรบในการเปนพลเมอง

หรอประชาชนคนไทยของชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธ

กคอการการพฒนาเพอความคงอยตามระบบและระบอบ

ทางการเมองของประเทศไทยยอมไดรบสทธและเสรภาพ

ตางๆ ดวย

ชนเผาพนเมองทง 10 ชาตพนธในปจจบนสวนใหญ

มสถานะเปนคนไทย ไดรบสญชาตไทยแลว ยงคงเหลอแต

ชนเผาพนเมองมาน และมอแกนอกจำานวนหนงทยงไมได

รบสญชาตไทย เมอไดรบสญชาตไทยแลวจะไดรบสทธขน

พนฐานทางดานสาธารณสขและการดำารงชพเบองตนตางๆ

จากรฐ

ประเดนขอกงวลดานการเมอง ประเดนทเปนขอกงวลทางการเมองของชนเผาพน

เมองทง 10 ชาตพนธนนคอ ผนำาของชนเผาพนเมองใน

แตละกลมชาตพนธ ทจะเปนผใชอำานาจและธำารงอำานาจ

ของความเปนชนเผาพนเมองไวอยางมนคงตอไปในอนาคต

เพอการเรยกรองทางการเมองทเปนรปธรรม เชน การเรยก

รองเขตคมครองทางวฒนธรรมตางๆ เพอการตอบสนอง

ตอการพฒนาคณคาความเปนชนเผาพนเมองของตนเอง

การประกาศตนเองของชนเผาพนเมองทจะโนมนาวใหคน

อนคลอยตามและปฏบตตาม (นนคอการยอมรบในจารต

ประเพณทดของชนเผาพนเมอง) เมอใดทคนอน (ผบรหาร

ประเทศและภาครฐ) ยอมรบในตวตนของชนเผาพนเมองท

มอยในพนทแลว หนทางทจะนำาไปสอำานาจทางการเมองใน

สวนกลาง เพอทจะสามารถทำางานพฒนาศกยภาพชนเผา

พนเมองไดอยางสมฤทธผลยอมตามมา

ปจจบนผนำาของชนเผาพนเมองทง 10 กลม

ชาตพนธ สวนใหญยงคงยดตดอยกบผอาวโส ทเปนผม

องคความร ดานวถวฒนธรรมของแตละกล มชาตพนธ ท

ถายทอดเปนเรองเลาทางประวตศาสตรใหกบกลมชาตพนธ

รนหลงๆ ไดมการยดถอปฏบตตามวถวฒนธรรมทควรมอย

และเปลยนแปลงไปตามยคสมย แตผนำาเหลานไมมความ

สมพนธเชงอำานาจและเชอมโยงเขาสอำานาจการตดสนใจ

ใดๆ กบภาครฐและการปกครองทมอย จงไมมสวนตดสน

ใจใดๆ เมอเกดผลกระทบตอชวตความเปนอยของกลมชาต

พนธนนๆ ในเขตพนทอยอาศยและทำากน เชน กลมชาตพนธ

อรกลาโวยบนเกาะพพ ทเปนผอยอาศยดงเดมทวทงพนท

เกาะทมภมประเทศสำาหรบอยอาศยและทำากนในฤดมรสม

เปนบรเวณหลายรอยไร ปจจบนถกกลมธรกจทเกยวของกบ

การทองเทยวถอครองทดนเปนบรเวณกวาง แตทอยอาศย

ของครวเรอนชาวอรกลาโวยบานแหลมตงบนเกาะพพกลบ

อยกบอยางแออดในพนทเพยง 2 ไรกวาๆ เทานน และใน

อนาคตกไมสามารถคาดเดาถงสถานการณความเปนอยได

เมอชนเผาพนเมองมผนำาทมอำานาจและบารมพอ

การขบเคลอนของชนเผาพนเมอง สถาบนของชนเผาพน

เมองทจะรองรบการใชอำานาจและธำารงอำานาจโดยมความ

เชอและความศรทธาตอความเปนตวตนชนเผาพนเมองได

ในทนกคอ สภาชนเผาพนเมองแหงประเทศไทย

4. ความเปราะบางทางการเมอง

เดก ๆ มละบรมสวนรวมในการเกบขอมลชมชน


ชาวมอแกลน กำาลงเตรยมอปกรณสำาหรบประกอบพธลอยเรอ จงหวดภเกต


ขอเสนอเพอเปนแนวทางการจดการ

จากประเดนขอกงวลทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองของชนเผาพนเมอง 10 กลมชาตพนธททำาใหเหนถงความ

เปราะบางจากผลกระทบของสถานการณการเปลยนแปลงทเกดขน และนำาพาให 10 กลมชาตพนธตกอยในสถานะคนชาย

ขอบของการพฒนาในสถานการณทแตกตางกน จงมขอเสนอเพอเปนแนวทางการจดการไวดงน

แนวทางท ๑ การจดการตนเองของชนเผาพน

เมองแตละกลมชาตพนธ

แนวทางนจดเปนความสำาคญลำาดบแรกสด เพอให

เกดพลงของการพฒนาชนเผาพนเมอง เนองจากบทบาท

ของ “ผนำา” ชนเผาพนเมองทแทจรงไมปรากฏความ

สำาคญและเชอมโยงสพลวตของการจดการเพอนำาไปสการ

เปลยนแปลงทเปนประโยชนได โดยเฉพาะในเรองการใช

ทดนตามจารตประเพณและวถวฒนธรรมของชนเผาพน

เมองทเคยมและปฏบตสบกนมาในอดต ไมวาจะเปนชน

เผาพนเมองบซ ญฮกร ชอง แมกระทงมละบร และมาน

ผ นำามบทบาทสำาคญในการกำาหนดการจดการเรองทดน

เพอการใชประโยชนตามวถวฒนธรรมทงสน การเรยกรอง

“เขตคมครองทางวฒนธรรม” ทหลายกลมชาตพนธมความ

ตองการใหภาครฐไดเปดโอกาสหรอชองทางใหมการจดการ

ดวยการอำานวยความสะดวกดานกฎหมาย กฎระเบยบ

และแมกระทงการสนบสนนงบประมาณผานกระทรวง

ทบวง กรมตางๆ เปนความตองการในปจจบนและมการ

ขบเคลอนกนอยบางแลวนน ความสามารถสถาปนาผนำา

และสถาบนทางสงคมของกลมชาตพนธขนมารองรบ จะม

บทบาทคอนขางสงในการสรางความเชอมนดานความมนคง

ใหกบกล มชาตพนธ ทสมพนธกบอำานาจอธปไตยแหงรฐ

แนวทางการจดการตนเองน การสถาปนาผนำาและ

สถาบนทางสงคมของชนเผาพนเมองทเปนบรรทดฐานแหง

จารตทเคยมมาอยางตอเนองในอดตควรไดรบการรอฟนและ

พฒนาใหเหมาะสมกบยคสมยปจจบนเพอการกำากบดแล

ใหม การผสานกลนกลายเขากบอำานาจการปกครองแหงรฐ

ผานการสรางผนำาทางการนนคอ ผใหญบาน และปจจบน

การเปนผใหญบานเปนกระบวนการทางการเมองทองกบ

ฐานอำานาจสวนกลางมากกวาการเปนตวแทนของชมชน

หรอประชาชนกลมชาตพนธ กระบวนการเพอใหไดมาซง

ผ นำาและสถาบนทางสงคมของชนเผาพนเมองแตละกลม

ชาตพนธ มอย แลวตามจารตประเพณทงการสบทอดผาน

สายตระกล และการคดเลอกโดยพธกรรมตางๆ ทงนอาจจะ

ใชกระบวนการทางวชาการเขาผสานหรอผนวกสรางความ

เขาใจใหมไดนนคอ กระบวนการยนยอมทไดรบการบอกแจง

ลวงหนาและเปนอสระ (FPIC) และปฏญญาสหประชาชาตวา

ดวยสทธชนเผาพนเมอง ซงมชนเผาพนเมองกลมชาตพนธ

ชอง ไดมการขบเคลอนเพอการจดการชมชนของตนเอง

อย และสามารถถอดบทเรยนมาเปนแนวทางการจดการ

ของชนเผาพนเมองอนๆ ไดและไมยากทจะลงมอปฏบต

ทงนจากการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหของ

แตละกล มชาตพนธไดมการจดทำาแผนหรอแนวทางการ

พฒนาศกยภาพของตนเองไวแลวและนำามาจดทำาเปนราย

ละเอยดเพอการจดการตนเองตอไปได

แนวทางท ๒ ความรวมมอและการเปนเครอขาย จากประสบการณความรวมมอและเครอขายของ

การขบเคลอนเครอขายชนเผาพนเมองแหงประเทศไทยและ

สภาชนเผาพนเมองแหงประเทศไทยทเปนอย ในปจจบน

จะสามารถสรางแนวทางใหมของการขบเคลอนไดอยาง

เปนระบบและมรปธรรมไดนนคอการสรางรปธรรมของ

การขบเคลอนเรอง “สทธชนเผาพนเมอง” ในบรบทและ

เนอหาทกวางขนจากประสบการณความรวมมอและการ

เปนเครอขายของชนเผาพนเมอง ทบรหารจดการโดยสภา

ชนเผาพนเมองแหงประเทศไทย จะใชเปนกลยทธสำาคญ

เพอการบรหารจดการสความยงยนไดอยางไร จงเปน

สมมตฐานสำาคญของการขบเคลอน สภาชนเผาพนเมองแหง

ประเทศไทย จงเปนกลไกขบเคลอนทจะสนบสนนใหเกดการ

จดการตนเองตามแนวทางท ๑ ได สภาชนเผาพนเมองจง

มบทบาทในการสรางความมนใจวาคนรนตอไปในอนาคต

จะมความเปนมออาชพทดกวามาทำาหนาทหรอมบทบาท

ในการอำานวยความสะดวกตอการทำางานไดภายใตสทธของ

ชนเผาพนเมองทมอยในประเทศไทย เชน การสรางพลง

อำานาจอธปไตยใหเกดขนในแตละกลมชาตพนธอยางเหมาะ

สม เพราะสทธของชนเผาพนเมองทอยเหนอทรพยากรยง

เปนขอโตเถยงกนอยและมความซบซอนทงเชงแนวคดและ

การเมอง UNDRIP และกระบวนการ FPIC จงเปนเครองมอ

สำาคญของสภาชนเผาพนเมองแหงประเทศไทยทจะนำามา

ใชประโยชนในรปแบบทแตกตางกนออกไปตามบรบทของ

แตละกลมชาตพนธ

ทงสองแนวทางการจดการจงเปนขอเสนอททาทาย

ตอการขบเคลอนขบวนการดานสทธของชนเผาพนเมอง

ในประเทศไทย ทมการสรางพนฐานดานคลงขอมลจาก

โครงการพฒนาระบบฐานขอมลชนเผาพนเมองไวรองรบ

แลว


กลมสตรเครอชนเผามละบร จงหวดนาน


เอกสารอางอง

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “กอ(อมป)”.

แหลงทมา, https://kaw-empi.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “ชอง”.

แหลงทมา, https://chong.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “ญฮกร”. เชยงใหม: รายงานผล

การสำารวจขอมลชนเผาพนเมองญฮกร. แหลงทมา, https://yakru.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “ไทแสก”.

แหลงทมา, https://tai-saek.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “มละบร”.

แหลงทมา, https://mlabri.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “มาน”.

แหลงทมา, https://mani.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “มอแกน”.

แหลงทมา, https://moken.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “มอแกลน”.

แหลงทมา, https://moklen.thaiipportal.info

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม. 2561. “อรกลาโวย”.

แหลงทมา, https://uraklawoy.thaiipportal.info

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2549. การประเมนความเสยงและความเปราะบางทาง

สงคม: การวดภาวะความยากไรและความเปราะบางสงคมสแนวทางนำาไปปฏบตไดในประเทศไทย.

กรงเทพ: กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

อานนท กาญจนพนธ. 2546. “โครงการวจยเครอขายปรญญาโทดานไทยศกษาประเดน:

สงคมและวฒนธรรมของคนชายขอบ” เอกสารประมวลความร. เชยงใหม: คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

------------------------. 2547. ตวตนของคนชายขอบ. เชยงใหม: คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหม.

รายงานสังเคราะห์ หน้า 1 ·...

Documents