การมีส่วนร่วมในการสืบสาน ......การม ส...

การมสวนรวมในการสบสานศลปะการทอผาไหม สการตระหนก

และสบทอดทางวฒนธรรม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน

Maintaining the Art of Silk Weaving and Promoting Cultural Awareness and Inheritance: Case Study

of a Community in Ubon Ratchathaniสจตตรา หงสยนต1 พกล สายดวง2

Sujittra Hongyon1 Pikul Saiduang 2

1คณะบรหารธรกจ 2คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน1ผประสานงานหลก e-mail : [email protected] [email protected] 2

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถน

ดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน 2) ศกษาศกยภาพของเยาวชน

ในทองถนในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวด

อบลราชธาน และ 3) พฒนาศกยภาพของเยาวชนในทองถนในการอนรกษภมปญญาทองถน

ดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน งานวจยครงนเปนงานวจย

เชงคณภาพ (Qualitative Research) กลมผใหขอมล (Key Informants) คอ ปราชญชาวบาน

บานหนองบอ นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธานและนกเรยนระดบมธยมศกษา

ในเขตพนทจงหวดอบลราชธาน โดยการเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการวจยในครงน

ไดแก ภาพยนตรสนภาษาองกฤษ แบบสมภาษณเชงลก (In depth Interview) แบบบนทก

การสงเกตอยางมสวนรวม (Participant Observation) แบบบนทกการสงเกตอยางไมมสวนรวม

(Non Participant Observation) แบบบนทกการสนทนากลม (Focus group Discussion)

และแบบบนทกเวทแลกเปลยนความคดเหน (เวทคนขอมลสชมชน) โดยน�าขอมลมาสรปผล

เชงบรรยาย ผลการวจยพบวา กลมเครอขายวสาหกจชมชนทอผาต�าบลหนองบอ ไดเสนอ

แนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม โดยควรมการสงเสรมใหเยาวชน

รนใหมสวมใสผาไหมซงถอเปนการอนรกษภมปญญาของชมชน การสอนทอผาไหมใหกบเยาวชน

ในชมชน จดนทรรศการเกยวกบภมปญญาทองถนการทอผาไหม ถายทอดภมปญญาทองถน

การทอผาไหมใหกบผทสนใจ เผยแพรภมปญญาทองถนการทอผาไหมผานสอตาง ๆ สรางและ

เผยแพรภาพยนตรสนเกยวกบภมปญญาทองถนในการทอผาไหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

เพอใหชาวไทยและชาวตางชาตไดรบชม นอกจากนยงพบวา นกศกษามหาวทยาลยราชภฏ

อบลราชธานเปนผมศกยภาพในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม โดยเสนอวา

ควรมการเผยแพรความงามของผาไหมผานสอออนไลน การเปนมคคเทศกในทองถน รวมแสดง

ภาพยนตรสนภาษาองกฤษเกยวกบวถชวตและภมปญญาดานการทอผาไหมเพอน�าไปถายทอด

ใหเยาวชนไดตระหนกและหวงแหนภมปญญาทองถน ออกแบบและเขยนบรรยายผลตภณฑ

ผาไหมเปนภาษาองกฤษเพอน�าเสนอเรองราวประวตความเปนมาเพอเพมมลคาผลตภณฑ

ใหนาสนใจ และทส�าคญนกศกษาสาขาภาษาองกฤษ มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธานไดพฒนา

ศกยภาพของตนโดยผานการฝกการใชทกษะกระบวนการวจยเปนฐาน ไดฝ กทกษะ

การคดวเคราะห ท�าใหเปนคนมกระบวนการคดทสมเหตสมผล รจกวางแผนเปนล�าดบขนตอน

สามารถท�างานรวมกนคนอนได มวสยทศนกวางไกล สามารถถายทอดองคความรหรอขอมล

ทไดสบคน มาพฒนาชมชนของตนอยางเปนรปธรรม

ค�าส�าคญ : การมสวนรวม; การสบสาน; วฒนธรรม

ABSTRACT

This research aims to 1) study the ways used to preserve the local wisdom about the art of silk weaving within a community in Ubon Ratchathani, 2) study the capability of the local youth in conserving the local wisdom about the art of silk weaving within a community in Ubon Ratchathani, and 3) develop the capability of the local youth to ensure the preservation of the local wisdom about the art of silk weaving within a community in Ubon Ratchathani. The research methodology is qualitative. The key informants are local philosophers in Nong-bo village, Ubon Ratchathani Rajabhat University students, and students in a secondary school in Ubon Ratchathani. The subjects were selected by using purposive sampling. The instruments used in the research were an English short film, in-depth interviews, participant observation, non-participant observation, a focus group discussion, and a group brainstorming session (information for the community). The data were descriptively analysed. The results revealed that the Nong-bo silk weaving community enterprise network suggested methods for maintaining the local wisdom about the art of silk weaving. The youth or the new generation people in the community should be encouraged to wear silk clothing to help maintain local wisdom. They should also be taught silk weaving lessons. Silk weaving and local wisdom exhibitions should be held. Local wisdom about silk weaving should be taught to interested people and should be disseminated via a wide range of media including social networks, websites, educational materials, and exhibitions. A short film about the local wisdom of the art of silk weaving should be made using Thai and English and shown to both Thai and English speaking audiences. Additionally, Ubon Ratchathani Rajabhat University students suggested methods for maintaining the local wisdom about the art of silk weaving as follows. Information regarding the local wisdom of the art of silk weaving should be publicised online. The students could be guides and could be actors or actresses in short films publicising the wisdom of the art of silk weaving in order to raise awareness about the importance of maintaining valuable local wisdom. Locally produced silk garments should include product descriptions designed and written in English to explain more about the history of the products and to add value to them. Moreover, the English Major students at Ubon Ratchathani Rajabhat University, who were educated using research based learning, have been trained in analysis skills and have developed their thinking processes and understand the steps of planning. Moreover, they can properly work with others, have wider vision, and are able to share their knowledge and information that they have gained, and use it to develop their community.

บทน�า

คณสมบตอนมคาของผาไหมไทยทมชอขจรขจายไปสทกภมภาคของโลกจากการมอง

มสองลกษณะคอ ประการแรก การมองในลกษณะภายนอก คอผาไหมไทยนน เมอมองแลว

จะมความงามเปนประกาย มความตรงใจ และท�าใหหลงใหลในสสนอนงดงาม และดภมฐาน

เมอใครไดสวมใสผาไหมไทยจะแสดงถงความมรสนยมสง ประการทสอง การมองในลกษณะ

ของการไดสวมใสหรอสมผส เมอไดสวมใสผาไหมแลวท�าใหเกดความสขและความภมใจ

คณสมบตทเบาตวของผาไหม ท�าใหมความรสกสบาย ผาไหมไทยไดรบการยอมรบวาเปนราชน

ของเสนใยทงหมดทมอยในโลกปจจบน ผาไหมหรอผลตภณฑจากไหมนน บอบบาง จงตอง

ปฏบตรกษาอยางพถพถน อยางนอยทกคนกทราบดอยแลววา คณสมบตตาง ๆ ทจะตองปฏบต

รกษา เคลอนยายอยางระมดระวง ความสข ความเบาสบาย ความภมใจ จะไมเกดขนเลย ถาเรา

จะไมท�าการรกษาคณภาพอนดเลศของผลตภณฑ จากไหมทกชนดใหอยในสภาพทนาหยบ

นาเปนเจาของและนาสวมใส ผาไหมไทยจงเปนผาทมคณคาสสากล ดานการทอผาไหม

เปนอตสาหกรรมของคนไทยภาคอสานมานานแลว สตรชาวอสานเมอหมดฤดเกบเกยวท�านา

จะมานงลอมวง สาวไหม ปนและยอมเสนไหม ทอเปนผนเพอเกบไวใชหรอขายตอ สรางผลงาน

สบสานศลปะไทยและเสรมสรางสขภาพใหแขงแรงไปพรอมกนมาตงแตครงโบราณ และกวาทจะ

ไดผาไหมทสวยงาม จนถงขนตดเยบตองผานขนตอนการเลยงไหม ตวไหมคลายหนอนตวเลก ๆ

กนใบหมอนเปนอาหารมอายประมาณ 45 วน จงเรมชกใย กลายเปนรงไหม การสาวไหม

เมอตวไหมชกใยได 2 วน จงเรมเกบรบไหมและตองสาวไหมใหเสรจภายใน 7 วน เพราะตวดกแด

จะกดรงออกมาท�าใหไดเสนไหมทไมสมบรณ เสนไหมทไดม 3 ชนด คอ ไหมตน มสออกเหลอง

อมแสดเสนใหญและไมเรยบ ไหมกลาง เสนไหมขนาดกลางเรยบเสมอกนมปมเลกนอยนยม

น�ามาตดเสอผา เพราะไมนมมากเสอผาทไดมรปทรงสวยงาม เสนไหมมเนอละเอยดสทอง

ดอกบวบ เมอน�ามาทอจะไดผาไหมทมเงาสวยเนอผาแนน เมอหยดน�าลงไปจะเกาะเปนเมด

อย บนเนอผา ไมสามารถซมเขาไปไดทนท จงมราคาแพง การยอมไหม จะใชสยอมทได

จากธรรมชาต เชน เปลอกไมตาง ๆ การทอผาไหมปจจบนใช “กกระตก” ชวยใหทองาย

และรวดเรว ซงลายตาง ๆ จะเกดจากการ มดยอมเสนไหม เรยกวา “มดหม” ใหเปนลาย

กอนน�ามาทอ การเรยกชอผาไหมเรยกตามลายผา เชน ซน หม ซนปม ซนเชง ซนยก ลาย

ดอกพกล ลายลกแกว เปนตน ภมปญญาทองถนดานหตถกรรมการทอผาไหมของคนอสาน

ยอมสธรรมชาต เปนภมปญญาทองถนทสบทอดกนมาตงแตครงบรรพบรษ และถอวาเปนมรดก

ทางวฒนธรรมของกลมชนชาวอสานซงสะทอนใหเหนถงเอกลกษณ วถชวต ความรก ความผกพน

225วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน

ปท 8 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2560)

ระหวางคนกบธรรมชาต สงแวดลอม ตลอดจนความเชอตาง ๆ ปจจบนสงคมมการเปลยนแปลง

จากสงคมเกษตรกรรม สงผลใหเกดการเปลยนแปลงวถชวตความคดและคานยมของคนไทย

เมอเขาสยคสารสนเทศ สงผลใหคนไทยขาดการกลนกรองดานความถกตอง สารประโยชน

และศลธรรมกลายเปนสงคมบรโภคถายทอดคานยมและความถกตองไปสลกหลาน ท�าให

การด�าเนนชวตไดเปลยนไปสวตถนยมทยดสนคาและคณภาพสนคาเปนหลกโดยไมสนใจ

ถงคณคาทซอนอยภายในวาเกดขนมาไดอยางไร

กลมสตรทอผาบานหนองบอ จงหวดอบลราชธาน เปนกลมแมบานทมความตระหนก

และเหนความส�าคญในการสบทอดภมปญญาอนเปนมรดกตกทอดสลกหลานทอาจจะไมม

การสานตออาจจะดวยยคสมยทเปลยนไป จงไดรวมกลมกนขนและมการพฒนาและขยาย

ก�าลงการผลตผลตภณฑเพมมากขน โดยไดรบการสนบสนนจากองคการบรหารสวนต�าบล

หนองบอและสวนราชการ เพอยกระดบรายไดและพฒนาคณภาพชวตของครอบครวและสมาชก

กลมในการประกอบอาชพเสรมดวยการทอผาไหมสยอมธรรมชาตเปนหลก มการถายทอด

วธและลวดลายการทอผาแบบโบราณ ซงเปนเอกลกษณเฉพาะลงบนผนผาไหมทยอมดวย

สธรรมชาตหลายอยางทนาสนใจ สามารถน�ามาซงอาชพหลกและอาชพเสรม สงผลตอ

ความเขมแขงของชมชนและการพงพาตนเองของทองถนได อยางไรกตามจากการลงพนท

ท�าใหคณะผวจยทราบขอมลเบองตนจากกลมแมบานสตรทอผาไหมหนองบอ วาถงแมจะม

การขยายก�าลงการผลตใหเพมมากขนแตกยงไมเปนทเพยงพอตอการอนรกษเพอการสบทอด

ผาไหมใหคงอย เพราะสวนมากคนทผลตจะเปนคนวยอาย 40-60 ป ซงหากหมดกลมคนรนนไป

และยงไมมใครมาสบทอดผาไหมลายโบราณกคงจะสญหายไปจากชมชนในไมชา ดวยเหตน

ทางกลมแมบานสตรทอผาไหมจงอยากใหมการสบทอดผาไหมใหคงอยชวลกชวหลาน

ดงนน การวจยการมสวนรวมในการสบสานศลปะการทอผาไหม สการตระหนก

และสบทอดวฒนธรรม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน จงเกดขนเพอการอนรกษผา

ไหมใหคงอย อกหนงแนวทางทคณะผวจยไดมองเหนคอลกหลานเยาวชนในทองถนสามารถ

เปนตวแทนผสบทอดได โดยคณะผวจยมองวาในการทจะขบเคลอนการอนรกษทยงยนไดนน

ควรจะขบคลนผานเยาวชนทอยในชมชน ทางคณะผวจยจะเปนพเลยงและจะสรางยววจยโดยใช

เยาวชนในพนท โดยในกจกรรมเรมแรกจะมการเขาไปพดคยกบผบรหารเพอสรางความเขาใจวา

กระบวนการวจยทจะเขามาในโรงเรยนจะชวยสนบสนนเยาวชนในโรงเรยนไดอยางไรบาง

และหลงจากนนกท�าการจดเวท เพอใหกลมนกเรยนเปาหมายทจะเชญชวนเขารวมโครงการ

ไดทราบขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ โดยมเครองมอคอภาพยนตรสนเขามาเปนสวน

226 การมสวนรวมในการสบสานศลปะการทอผาไหม สการตระหนกและสบทอดทางวฒนธรรมกรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธานสจตตรา หงสยนต, พกล สายดวง

ประกอบโดยขอความอนเคราะหขอมลจากปราชญชาวบาน โดยใหนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ

อบลราชธานชนปท 4 เขามาสอนนกเรยนชนมธยมศกษา เพอเปนการสงเสรมและกระตน

ใหเยาวชนรนหลงไดเหนความส�าคญของภมปญญาทองถนทมมาตงแตเนนนานไมใหสญหายไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษา

ชมชนในจงหวดอบลราชธาน

2. เพอศกษาศกยภาพของเยาวชนในทองถนในการอนรกษภมปญญาทองถนดาน

การทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน

3. เพอพฒนาศกยภาพของเยาวชนในทองถนในการอนรกษภมป ญญาทองถน

ดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน

ขอบเขตของงานวจย

ประชากรทใชในการวจยในครงน เปนปราชญชาวบาน บานหนองบอ นกศกษา

มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธานและนกเรยนระดบมธยมศกษาโรงเรยนหนองบอสามคควทยา

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจย ไดแก

1) ภาพยนตรสน

2) แบบสมภาษณเชงลก (In depth Interview)

3) แบบบนทกการสงเกตอยางมสวนรวม (Participant Observation)

4) แบบบนทกการสงเกตอยางมสวนรวม (Non Participant Observation)

5) แบบบนทกการสนทนากลม (Focus group Discussion)

6) แบบบนทกเวทแลกเปลยนความคดเหน (เวทคนขอมลสชมชน)

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยการ

จ�าแนกถอยค�า หรอขอความทกลมตวอยางแสดงความคดเหน แลวน�ามาตความ สงเคราะห

และวเคราะหดวยหลกแหงเหตผล สรางขอสรปแบบอปนย (Induction Analysis) อภปราย

ถงขอเทจจรงทคนพบตามสภาพการณ ปรากฏการณ ความสมพนธ และประเดนส�าคญ

เพอตอบค�าถามการศกษา



ผลการวจย

ผ ว จยสามารถสรปผลการวจยตามวตถประสงค ในการวจย 3 ประการ คอ

1) เพอศกษาแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชน

ในจงหวดอบลราชธาน 2) เพอศกษาศกยภาพของเยาวชนในทองถนในการอนรกษภมปญญา

ทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน 3) เพอพฒนาศกยภาพ

ของเยาวชนในทองถนในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชน

ในจงหวดอบลราชธาน ซงมสาระส�าคญดงน

1.1 กลมเครอขายวสาหกจชมชนทอผาต�าบลหนองบอ เสนอแนวทางในการอนรกษ

ภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม โดยควรมการสงเสรมใหเยาวชนรนใหมสวมใสผาไหม

ถอเปนการอนรกษภมปญญาของชมชน การสอนทอผาไหมใหกบเยาวชนในชมชน จดนทรรศการ

เกยวกบภมปญญาทองถนการทอผาไหม ถายทอดภมปญญาทองถนการทอผาไหมใหกบ

ผทสนใจ เผยแพรภมปญญาทองถนการทอผาไหมผานสอตาง ๆ สรางและเผยแพรภาพยนตร

สนเกยวกบภมปญญาทองถนการทอผาไหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษเพอใหชาวไทย

และชาวตางชาตไดรบชม

1.2 นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธานเปนผมศกยภาพในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม โดยมแนวคดในการเผยแพรความงามของผาไหมผานสอออนไลน เปนลามแปลภาษา รวมแสดงภาพยนตรสนภาษาองกฤษเกยวกบวถชวตและภมปญญาดานการทอผาไหมเพอน�าไปถายทอดใหเยาวชนไดตระหนกและหวงแหนภมปญญาทองถน ออกแบบ

และเขยนบรรยายผลตภณฑเปนภาษาองกฤษเพอน�าเสนอเรองราวประวตความเปนมาใหนา

สนใจ

1.3 นกศกษาสาขาภาษาองกฤษ มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธานทผานการฝก การใชกระบวนการวจยเปนฐาน เปนผมศกยภาพในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม เปนคนทมทกษะในการคดวเคราะห มกระบวนการคดทสมเหตสมผล สามารถท�างาน รวมกนคนอนได มวสยทศนกวางไกล สามารถถายทอดองคความรหรอขอมลทไดสบคน

มาพฒนาชมชนของตนอยางเปนรปธรรม

อภปรายผลการวจย1.1 แนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชน

ในจงหวดอบลราชธาน ตามขอเสนอแนะของปราชญชาวบาน กลมทอผาไหมบานหนองบอ พบวาควรมการสงเสรมใหเยาวชนรนใหมสวมใสผาไหมถอเปนการอนรกษภมปญญาของชมชน


เพอเปนการสบทอดใหคงอยกบลกหลานสบไป ซงสอดคลองกบงานวจยของ ของอรสา ผลพงา

(2550 : 67) เรองการศกษาแนวทางการอนรกษและพฒนาภมปญญาผาทอพนบาน บานดอน

มวง ต�าบลใหม อ�าเภอโนนสง จงหวดนครราชสมา โดยไดเสนอวาการอนรกษภมปญญาผาทอ

พนบานสามารถท�าไดโดยการสงเสรมใหคนในทองถนสวมใสผาทอพนเมองเพอเปนการอนรกษ

ใหคงอยสบไป ทงนวลยพร สพรรณ (2556) ยงเสนอวาการท�าใหเกดการขบเคลอนทางวฒนธรรม

และเศรษฐกจชมชน โดยคนในชมชนเกดความตระหนกร คณคาของภมปญญาของตน

เกดความหวงแหนและอยากทจะมสวนรวมในการสบทอดอนรกษศลปะการทอผาไหม เชน

การแตงกายดวยผาไหมเขารวมในงานประเพณทองถน และมความสนใจทจะเขารวมเกยวกบ

ผาไหมในชมชนกเปนอกหนงแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม

ใหคงอย นอกจากนการสอนทอผาไหมใหกบนกเรยนทอยในชมชน การจดนทรรศการเกยวกบ

ภมปญญาทองถน การถายทอดภมปญญาทองถนใหกบผทสนใจ เผยแพรภมปญญาทองถน

โดยการเผยแพรผานสอตาง ๆ กเปนประเดนทกลมทอผาไหมบานหนองบอใหเสนอแนะ

ซงสอดคลองกบ นตยา ฉตรเมองปก (2555) ไดศกษาวเคราะหผาไหมมดหม อ�าเภอนาโพธ

จงหวดบรมย โดยมขอเสนอแนะ กลมทอผาหตกรรมนาโพธ และกลมทอผาตมทอง ไดถายทอด

องคความรจากบรรพบรษสรนหลาน เปนการถายทอดในระบบเครอญาต และจากรนหนง

สอกรนหนง โดยวธการถายทอดองคความรคอ การสอนโดยผน�ากลม การฝกอบรมใหแกสมาชก

ในกลมหรอผทสนใจ การเปนวทยากรใหแกกลมทอผาอน ๆ ทงในและนอกพนท การเปน

ศนยกลางของแหลงการเรยนรในทองถน และใชเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ทศนศกษา

ดงาน การเยยมชม หรอท�าขาวสาร จดนทรรศการ มการสาธตใหค�าแนะน�าวธการทอผาไหม

มดหมใหแกผทสนใจ และการถายทอดองคความรโดยใชวธการจดการการเรยนรใหกบนกเรยน

นสตและนกศกษา ทงในสถานศกษาและทท�าการกล ม สงทส�าคญทสดทกลมทอผาไหม

บานหนองบอเหนวาสามารถเปนแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหมได

คอการผลตและเผยแพรภาพยนตรสนเกยวกบภมปญญาทองถนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

เพอใหชาวไทยชาวตางชาตและและเยาวชนในทองถนไดรบชมซงสอดคลองกบวลยพร สพรรณ

(2556) ไดใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) ในกลมเยาวชนในชมชน โดยท�าให

ยววจยเกดความตระหนกถงคณคาของสอพนบานและภมปญญาทองถน เพอน�าไปสการสบทอด

อนรกษวฒนธรรมดวยสอพนบานและการสรางความเขมแขงของชมชน

1.2 นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สาขาภาษาองกฤษ เปนผมศกยภาพ

ในการอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม กรณศกษาชมชนในจงหวดอบลราชธาน



โดยพบวา ประเดนค�าตอบจากแบบสอบถามเชงลก นกศกษามแนวคดทเปนประโยชนตอการ

เปนสวนหนงในการรวมอนรกษภมปญญาทองถนดานการทอผาไหม โดยมขอเสนอแนะ

วาในฐานะทตนเองเปนเยาวชนในจงหวดอบลราชธาน ตองการเปนสวนหนงในการรวมอนรกษ

ภมปญญาทองถนโดยเสนอแนวคดในหลายประเดน ดงตอไปน

1.2.1 การร วมอนรกษภมป ญญาทองถนเผยแพรความงามของผาไหม

ผานสอออนไลน ซงวลยพร สพรรณ (2556) ไดกลาวไววาการวางแผนดานการตลาดและ

การประชาสมพนธผาไหมใหเปนทร จกของคนในชมชนและภายนอกชมชนผานสอตาง ๆ

เปนวธการหนงในการขบเคลอนทางดานวฒนธรรมและเศรษฐกจชมชน เพอการสบทอด

อนรกษศลปวฒนธรรมและชวยเสรมสรางความเขมแขงของคนในชมชน โดยควรจดใหมใหม

กจกรรมในหลายรปแบบ อาทเชน การจดกจกรรม งานนทรรศการเผยแพรขอมล การจดท�า

แผนพบประชาสมพนธขอมล การประชาสมพนธผานสอมวลชน การใชชองทางการสอสาร

ผานสงคมเครอขาย (Social Network) และการมสวนรวมของเยาวชนคนในชมชนในการชวย

ประชาสมพนธไปยงกลมคนทรจก

1.2.2 การเปนลามแปลภาษาใหกบนกทองเทยวชาวตางชาตทเขามาทองเทยว

ตามกลมทอผายงกเปนอกหนงแนวทางท นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สาขาภาษา

องกฤษตองการรวมอนรกษภมปญญาทองถน เพราะตางมองเหนความส�าคญของภมปญญา

ทองถนหลงจากทไดลงพนทเกบขอมลโดยผานกระบวนการวจยเปนฐานสอดคลองกบนภาวรรณ

พทธสงกรานตร (2552) ไดสงเคราะหงานวจย โครงการยววจยทองเทยวการบรณาการการศกษา

เศรษฐกจ ภมคมกนความเปนชมชนภาค โดยภาพรวมของโครงการสามารถสรางคลงสมอง

พฒนาทรพยากรมนษย สรางโรงเรยนตนแบบ ท�าใหเกดความภาคภมใจและความตระหนก

ในชมชน ตลอดจนสรางเครอขายและรปแบบการพฒนาการวจยการทองเทยวบนฐาน

การมสวนรวมของทกภาคในทองถนผานการวจยโดยยวชน โดยโครงการนไดรบขอเสนอแนะวา

เปนโครงการทมประโยชนโดยท�าใหอาจารย นกเรยนและชมชน เรยนรการท�างานรวมกน

ท�าใหเกดการพฒนาแหลงทองเทยวในทองถน เกดความยงยนและสรางภมคมกนใหแกชมชน

1.2.3 ในการรวมอนรกษภมปญญาทองถนทนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ

อบลราชธาน สาขาภาษาองกฤษไดเสนอแนะคอ ออกแบบและเขยนบรรยายผลตภณฑ

เปนภาษาองกฤษเพอน�าเสนอเรองราวประวตความเปนมาใหนาสนใจ เพอดงดดความสนใจ

ของผซอ ซงสอดคลองกบ ศรรตน ภารรกษา (2550) ท�าการวจยเรองการศกษาและพฒนา

กระบวนการทอผาไหมในเชงธรกจชมชน บานเนนไทรพฒนา หม 13 ต.ปาซาง อ.เวยงเชยงรง


จ.เชยงราย เพอพฒนาการบรหารและการจดการกลมทอผาไหมใหด�ารงอยไดเพอพฒนาระบบ

การผลตใหคมทนและสอดคลองกบความตองการของตลาดและเพอพฒนาระบบการตลาด

ของกลมในเชงธรกจ พบวา การพฒนาปรบปรงกระบวนการผลตใหสอดคลองกบความตองการ

ของตลาด คอ การส�ารวจ รสนยม ความตองการของตลาด ดานสสนลวดลายผา การแสวงหา

แหลงวตถดบและแหลงรบซอผลผลตของกลมทงในและตางประเทศ ปรบปรงระบบการ

ประชาสมพนธสนคาใหเปนทนาสนใจโดยมการบรรจภณฑประกอบค�าบรรยายภาษาองกฤษ

การขนสง การช�าระเงน ปรบปรงระบบการจดท�าบญชเบกจายทโปรงใส ตรวจสอบงาย สามารถ

บรหารกลมการทอผาเชงธรกจชมชนใหถงจดคมทนและมก�าไรหรอผลตอบแทนแกสมาชก

อยางนาพอใจ โดยจากการปรบปรงระบบตาง ๆ ท�าใหผลผลตของกลมเปนทยอมรบของตลาด

มตลาดรองรบทกวางขวางจนถงขนสงออกตางประเทศได ตลอดจนสรางชอเสยงโดยไดรบ

คดสรรเปนสดยอดสนคาหนงต�าบล หนงผลตภณฑ (OTOP) รางวลสดาว ของระดบจงหวด

และระดบภาค

1.2.4 แนวทางส�าคญทนกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สาขาภาษา

องกฤษ สนองตอความตองการของกลมทอผาไหมบานหนองบอในการรวมอนรกษภมปญญา

ทองถน คอ การแสดงภาพยนตรสนภาษาองกฤษเกยวกบวถชวตและภมปญญาของทองถน

ดานการทอผาไหมเพอน�าไปถายทอดใหเยาวชนไดตระหนกและหวงแหนภมปญญาทองถน

ซงภาพยนตรสน สามารถเปนตวแทนในการเลาเรองดวยภาพและเสยงทมประเดนเดยว

สน ๆ แตไดใจความ องคประกอบทส�าคญทขาดไมไดคอ ตวละคร สถานท และเวลา ตวอยาง

เชน สารคดหนงสน ตาง ๆ หนงสน ทแฝงแงคด แงมม สอดคลองกบ วลยพร สพรรณ (2556) ได

คนพบวาการศกษาแนวทางในการสบทอดวฒนธรรมดวยการแสดงภาพยนตรสน และการเสรม

สรางความเขมแขงของชมชน โดยการใชผาไหมเปนสอกลางในการสบทอดวฒนธรรมทองถนนน

ควรใชกระบวนการแลกเปลยนเรยนรรวมกนของกลมเยาวชนและคนในชมชนหรอปราชญชาว

บาน จะชวยใหเกดความตระหนกถงคณคา ความภาคภมใจในภมปญญาของทองถน มความรสก

หวงแหน มความเปนเจาของวฒนธรรมรวมกน และตองการมสวนรวมในการสบทอดถมปญญา

ทองถนของตน และตองไดรบการสงเสรม สนบสนนจากหนวยงานทเกยวของเพอน�าแนวทางท

ไดมาวางแผนด�าเนนงานสงเสรมกจกรรมในชมชน ทงดานวฒนธรรมและดานเศรษฐกจ ใหเกด

ความยงยนและเสรมสรางความเขมแขงของชมชนตอไป

1.3 นกศกษามหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน สาขาภาษาองกฤษ พฒนาศกยภาพ

ของตนดวยการสบคนขอมลผานกระบวนการวจยเปนฐาน ท�าใหเปนคนทมทกษะในการคด



มกระบวนการคดทสมเหตสมผล เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน สามารถท�างาน

รวมกนคนอนได มวสยทศนกวางไกล สามารถถายทอดองคความรหรอขอมลทไดสบคนมา

พฒนาชมชนของตนอยางเปนรปธรรม ดงจะเหนไดจากกระบวนการทนกศกษาไดฝก ตงแตตนน�า

คอการคนหาโจทยวจย กลางน�าคอการสบคนขอมล การแสดงภาพยนตรสนภาษาองกฤษ

และปลายน�าคอการน�าสอภาพยนตรสนภาษาองกฤษไปถายทอดใหกบเยาวชนในชมชน

ไดเหนคณคาของภมปญญาในทองถนของตน ไดเรยนร ค�าศพท ประโยคภาษาองกฤษ

ทเกยวกบการกระบวนการทอผาไหม และไดฝกการเปนมคคเทศกนอยในชมชนเมอมชาวตางชาต

เขามาเยยมชมในชมชน เยาวชนเหลานจะสามารถชวยเหลอชมชนของตนตอไป ซงสอดคลองกบ

วลยพร สพรรณ (2556) ไดคนพบวาการศกษาบรบทและเกบรวบรวมขอมลดานการทอผาไหม

ตองอาศยการมสวนรวมของกลมเยาวชนในทองถน ในการด�าเนนการเกบขอมลดวยกระบวนการ

ระเบยบวจย ทเรยกวา “ยววจยผาไหม” รวมถงกล มคนในชมชนหรอปราชญชาวบาน

ทพรอมจะถายทอดองคความรใหแกกลมเยาวชน และกลมเยาวชนกลมนกจะชวยเปนก�าลงหลก

ในการสบทอดวฒนธรรมดวยสอภาพยนตรสนใหแกคนรนตอ ๆ ไปได นอกจากนกระบวนการ

วจยเปนฐาน ยงชวยใหผเรยน เรยนร คนควาและคนพบขอเทจจรงตาง ๆ ในเรองทศกษา

ดวยตนเองโดยอาศยกระบวนการวจยอยางเปนระบบเปนเครองมอส�าคญ (อมรวชช นาครทรรพ,

2552) นอกจากน สภาพสงคมปจจบนทเปนยคแหงขอมลขาวสารทไรพรมแดน มองคความร

เกดขนมากกมายทกวนาทท�าใหเนอหาวชามมากขนเกนกวาทผสอนจะสอนไดหมด ซงการสอน

แบบเดม ดวยการ “พด บอก เลา” ไมสามารถจะพฒนาใหผเรยนมคณลกษณะเปนคนคด

วเคราะหได แตการเรยนการสอนทฝกใหผเรยนแสวงหาความรอยเสมอ สามารถแกไขปญหา

ดวยเหตผล มความคดรเรมสรางสรรค และน�าความรทไดจากการเรยนไปปฏบตไดดจะท�าให

เปนคนรจกคดเปน แกปญหาเปน ดงนนการจดการเรยนการสอนจ�าเปนตองปรบเปลยนไปส

การกระตนใหผเรยนสามารถคดวเคราะห แสวงหาความรใหมากขน การจดการเรยนการสอน

จงตองยดผเรยนเปนศนยกลาง กลาวคอ ตองสอนใหผเรยนมเครองมอในการแสวงหาความร

ดวยตนเอง จงน�ามาสแนวคดการใชกระบวนการวจยในการจดการเรยนการสอน เนองจาก

การวจยเปนกระบวนการทางวทยาศาสตรทใชแสวงความรเพอใหไดขอมลทนาเชอถอ ผสอน

สามารถใชการวจยเปนวธสอนวธการสอนวธหนง โดยน�าเอาการสอนและการวจยผสมผสาน

กน ท�าใหผเรยนไดทงเนอหาในศาสตรของตนไปพรอมกบการไดใชกระบวนการวจยในการศกษา

หาความรตาง ๆ จะชวยใหผเรยนมเครองมอในการเรยนรตลอดชวต (ไพฑรย สนลารตน, 2551)


ขอเสนอแนะ

1.1 ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปใชประโยชน

1.1.1 สถานศกษาควรน�าผลการวจยทเกยวกบการมสวนรวมในการสบสานศลปะ

การทอผาไหม สการตระหนกและสบทอดทางวฒนธรรม มาเปนสวนหนงในการพฒนาการเรยน

ภาษาตางประเทศ เพอฝกใหนกเรยนและเยาวชนในทองถนเปนยววจย มคคเทศกนอย เพอให

สามารถชวยเหลอชมชนและสรางปลกฝงจตส�านกการรกในทองถนบานเกดของตน

1.1.2 สถานศกษาในจงหวดอบลราชธาน ควรปรบหลกสตรใหเยาวชนในทองถน

ไดฝกทกษะกระบวนการวจยเปนฐาน สการปฏบตจรงในชวตประจ�าวน โดยมงเนนเรอง

การศกษาแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมในชมชน สการพฒนาทองถนทยงยน

1.2 ขอเสนอแนะในการท�าวจยในครงตอไป

1.2.1 นกวจยควรสรางสอเครอขาย (Social Network) เชน เฟสบค เพอเปนสอ

ในการประชาสมพนธใหบคคลทวไปไดรบทราบขาวสารและเผยแพรผาไหมในชมชนให

เปนทรจกมากขน

1.2.2 ควรปรบรปแบบกจกรรมใหเหมาะสมกบสถานททใชท�ากจกรรม

1.2.3 คณะผวจยควรวางแผนภาระงานและภาระงานสอนในแตละคาบเรยน

ของชวงระยะเวลาทด�าเนนโครงการวจย ใหสอดคลองกบวนและเวลาในคาบกจกรรม

ของนกศกษา

1.2.4 ควรมการตอยอดงานวจยเดม โดยสรางทมยววจยในชมชน ไดแก นกเรยน

ในโรงเรยนมธยมศกและประถมศกษา

1.2.5 ควรมการศกษาลายผาโบราณของชมชนวามความเปนมาอยางไร

1.2.6 ในการแสดงภาพยนตรสนของนกศกษาควรมการเลาประวตของลายผา

โบราณดวย

1.2.7 ในการใชกระบวนการวจยเปนฐานควรฝกใหนกศกษาสบคนขอมล

วธการทอผาตามกระบวนการทางวทยาศาสตร

กตตกรรมประกาศ

นตยา ฉตรเมองปก. (2555). การศกษาวเคราะหผาไหมมดหม อ�าเภอนาโพธ จงหวดบรรมย.

ปรญญานพนธ. มหาวทยาลยราชภฏบรรมย.



นภาวรรณ พทธสงกรานต. (2552). โครงการยววจยทองเทยว: การบรณาการการศกษา

เศรษฐกจ ภมคมกนความเปนชมชนภาคกลาง. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

(สกว.). มหาวทยาลย ศรปทม.

ไพฑรย สนลารตน. (2551). นวตกรรมนาโน. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

วลยพร สพรรณ. (2556). การรอฟ นศลปะการทอผาไหมสนก�าแพงเพอการสบทอด

ทางวฒนธรรมและ เสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนต�าบลสนก�าแพง อ�าเภอสนก�าแพง

จงหวดเชยงใหม. ส�านกงาน กองทนสนบสนนการวจย (สกว.). มหาวทยาลยราชภฏ

เชยงใหม.

ศรรตน ภารรกษา. (2550). การศกษาและพฒนากระบวนการทอผาไหมในเชงธรกจชมชน

บานเนนไทรพฒนา หม 13 ต. ปาซาง อ. เวยงเชยงรง จ. เชยงราย. วทยานพนธ

เศรษฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย.

อรสา ผลพะงา. (2550). การศกษาสภาพปญหาแนวทางการอนรกษและพฒนาภมปญญา

ผาทอพนบาน บานดอนมวง ต�าบลใหม อ�าเภอโนนสง จงหวดนครราชสมา. หลกสตร

รฐประศาสนศาสตร มหาบณฑต สาขาการปกครองทองถน. มหาวทยาลยขอนแกน.

อมรวชช นาคทรรพ. (2552). การสบคนและจดการมรดกทางวฒนธรรมอยางยงยนใน

อ�าเภอปาย–ปาง

มะผา–ขนยวม จงหวดแมฮองสอน. คนเมอ 5 ธนวาคม 2558, จาก http://www.abcun.org/

research/view.php?resID=RDG50O0006


การมีส่วนร่วมในการสืบสาน ......การม ส...

Documents