157

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 8 วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ

หวขอเนอหาประจ าบท

1. ความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ 3. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบปญหาความอดอยากและหวโหย 4. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการสรางส านกใฝสนตภาพ 5. ภยจากการสะสมอาวธเกนความจ าเปน 6. การตรวจสอบและควบคมอาวธและความเคลอนไหวทางการทหาร 7. การวจยพนธกรรมเพอขจดปญหาใฝความรนแรง 8. เทคโนโลยสารสนเทศกบสนตภาพ 9. ภาพรวมของระเบยบขาวสารโลกทมอยในปจจบน

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถบอกความหมายและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดอยางถกตอง

2. นกศกษาสามารถใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอเสรมสรางสนตภาพได 3. นกศกษาตระหนกในความส าคญ คณ และโทษของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ทงในการใชเพอสรางและท าลายสนตภาพ

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจ าบท

1. วธสอน

1.1 การเจรญสนตภาวนา 1.2 การประเมนความรเดม

158

1.3 การฟงบรรยายและอภปราย 1.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม

2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 การเจรญสนตภาวนา อาจารยและนกศกษารวมกนสวดมนตแผเมตตาใหกบตนเอง พอแม ญาต มตร คร อปชฌาย อาจารย เทวดา เปรต เจากรรมนายเวร และ สรรพสตว ซงจะท าใหนกศกษามทาททเปนมตรกบสงมชวตทงปวงอนเปนจดเรมตนแหงสนตสขภายในและสนตภาพภายนอก 2.2 การประเมนความรเดม ใหนกศกษาแสดงความคดเหนในประเดนทเ กยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ โดยการตอบค าถามเพอใหไดความรเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย 3 ประการ ไดแก 1) ความหมายและความตางของวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2) ยกตวอยางเทคโนโลยทใชเพอสรางหรอท าลายสนตภาพ และ 3) บทบาทของเทคโนโลยในอนาคต 2.3 การฟงบรรยายและอภปราย อาจารยบรรยายประกอบพาวเวอรพอยต เรอง วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ สลบกบการตงประเดนค าถามใหนกศกษาอภปรายพรอมกบยกตวอยางประกอบ และใหนกศกษายกประเดนปญหาหรอสภาพสงคมเกยวกบเทคโนโลยมาเปนตวตงแลวใหนกศกษากบอาจารยรวมกนหาทางออก 2.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม ใหนกศกษาแบงออกเปน 10 กลม แตละกลมท าแบบฝกหดทายบทหนงขอ เมอท าเสรจแลวใหน าเสนอโดยกลมอนแสดงความเหนคดคานหรอสนบนนค าตอบน น ๆ โดยสอดคลองกบประเดนตามทไดด าเนนมากอนหนาในขอ 2.3 และ 2.4

สอการเรยนการสอน

1. หนงสอสวดมนต ประกอบดวย บทสวดมนต บทปลงใจ และบทแผเมตตา 2. พาวเวอรพอยตประกอบการสอน เรอง วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ 3. วดทศน เรอง รสเซย-สหรฐครอบครองอาวธนวเคลยรมากทสดในโลก 4. เอกสารประกอบการสอนรายวชาศาสนากบสนตภาพ

159

การวดผลและประเมนผล

1. ประเมนจากพฤตกรรมการมสวนรวมในการเจรญสนตภาวนา 2. ประเมนความรหลงการเรยนเทยบกบความรเดม 3. ประเมนจากการรวมแสดงความคดเหน 4. ประเมนจากการท าแบบฝกหดทายบท

160

161

บทท 8 วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ

วทยาศาสตรและเทคโนโลยคอสงซงแสดงศกยภาพและพฒนาการของมนษย แตผลผลตจากความสามารถของมนษยนจะน ามาซงสนตภาพหรอความรนแรงกลวนขนอยกบการน าไปใชของมนษยเอง ในบทนจะกลาวถงการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชซงมผลกระทบตอสนตภาพตามล าดบหวขอ ไดแก ความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลย วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบปญหาความอดอยากและหวโหย วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการสรางส านกใฝสนตภาพ ภยจากการสะสมอาวธเกนความจ าเปน การตรวจสอบและควบคมอาวธและความเคลอนไหวทางการทหาร และ การวจยพนธกรรมเพอขจดปญหาใฝความรนแรง ดงน

ความหมาย

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑต, 2556: 1120, 580) ใหความหมายของค าวา วทยาศาสตร ไววาคอ ความรทไดโดยการสงเกตและคนควาจากปรากฏการณธรรมชาตแลวจดเขาเปนระเบยบ และ วชาทคนควาไดหลกฐานและเหตผลแลวจดเขาเปนระเบยบ และความหมายของค าวา เทคโนโลย ไววา คอ วทยาการทน าเอาความรทางวทยาศาสตรมาใชใหเกดประโยชนในทางปฏบตและอตสาหกรรม

ชยวฒน คประตกล (2545: 400-401) ไดใหความหมายของค าวา วทยาศาสตร หรอ science ไววามาจากรากศพทค าภาษาละตน scientia แปลวา knowledge หรอ ความร ดงน น ความหมายโดยทวไปทสดของวทยาศาสตร จงหมายถง ความร ซงในทนหมายถง ความรเกยวกบทกสงทกอยางทอยรอบตวมนษยทงใกลและไกลถงขอบนอกของจกรวาล รวมถงความรเกยวกบตวมนษยเองดวย เนองจากความหมายของวทยาศาสตร กนความคอนขางจะกวาง ดงนน เพอความเปนระบบในการศกษาธรรมชาตและบทบาทของวทยาศาสตรในดานตาง ๆ จงมการจดประเภทของวทยาศาสตรเพอใหมความหมายและขอบเขตชดเจนขน ในปจจบนน วทยาศาสตรแบงออกเปนประเภทตาง ๆ ได 2 ลกษณะใหญ ลกษณะหนงแบงวทยาศาสตรออกเปน 1) วทยาศาสตรบรสทธ (pure science) กบ 2) วทยาศาสตรประยกต (applied science) หรอเทคโนโลย (technology) อก

162

ลกษณะหนงแบงวทยาศาสตรออกเปน 2 ประเภท คอ 1) วทยาศาสตรธรรมชาต (natural science) และ 2) วทยาศาสตรสงคม (social science)

วทยาศาสตรบรสทธ โดยทว ๆ ไป หมายถงความรลวน ๆ ของมนษยตอทกสงทกอยางรอบตวมนษยทงใกลและไกล และตอตวมนษยเอง ซงเปนความหมายทใกลเคยงกบความหมายดงเดมของวทยาศาสตร มากทสด

วทยาศาสตรประยกต และ เทคโนโลย โดยความหมายทแทจรงแลวกไมเหมอนกนไปทงหมดเพราะ วทยาศาสตรประยกต หมายถง การประยกตใชความรของมนษยเกยวกบทกสงทกอยางรอบตวมนษยเองไปใช โดยทการใชน น หมายถง การใชในรปของอปกรณสงของหรอสงประดษฐทมนษยคดคนและสรางขนมาจากความรลวน ๆ และหมายถงการใชในรปของวธการหรอการจดการหรอพฤตกรรมทมใชตวอปกรณหรอเครองมอสงประดษฐตาง ๆ โดยตรง

สวนเทคโนโลย โดยทวไปหมายถง การประยกตความรไปท าใหเกดเปนสงของอปกรณเครองใช สงประดษฐทมลกษณะเปนวตถ จบตองใชงานได ดงน น โดยความหมายทพจารณาเฉพาะใหลกลงไปแลว เทคโนโลย จงอาจถอเปนสวนหนงของวทยาศาสตรประยกตในการพจารณาศกยภาพและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลย จะไมแยกพจารณาเฉพาะวทยาศาสตรประยกต และ เทคโนโลย แตจะใชความหมายกวาง ๆ ใหใชแทนกนได

การแบงประเภทของวทยาศาสตรออกเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ ดงกลาวเปนประโยชนตอการศกษาเรองสนตภาพ เพราะวาสนตภาพในความหมายกวาง ๆ คอ สภาวะความสงบเรยบรอยของชมชนหรอสงคมระดบตาง ๆ หรอจะกลาวอกนยหนงกคอ สนตภาพเปนสภาวะของสงคมทปราศจากความรนแรงและสงคราม โดยอาจจะมความขดแยงหรอไมมกได ซงทงหมดน จะขนอยกบปจจยส าคญ 2 อยางคอ 1) อาวธ และ 2) ธรรมชาตกบพฤตกรรมของมนษย

ถามนษยไมมอาวธ ความรนแรงและสงครามทเกดขนกจะไมรายแรงและจ ากดอยเฉพาะในขอบเขตทแคบมาก และอาวธกเปนผลผลตทเกดจากเทคโนโลย สวนธรรมชาตและพฤตกรรมของมนษย ถาเปนทตระหนกและเขาใจถงสาเหตทางดานจตใจทน ามนษยใหกาวไปสสภาวะความขดแยง ความรนแรง และสงคราม โอกาสทมนษยดวยกนเองจะปกปองมใหมนษยชาตตองกาวถล าสเสนทางทปราศจากสนตภาพกมมากขน ซงกเปนเปาหมายหลกอยางหนงของวชาประเภทสงคมศาสตรและมนษยศาสตร

163

วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพ

เทคโนโลยเมอน ามาใชในทางทดกเปนสงด เมอน ามาใชในทางทไมดกเปนสงเลวรายไดเชนกน อยางไรกตาม เราไมควรมองเทคโนโลยดวยสายตาทไรเดยงสาจนเกนไป มหลายคนหลงคดวาเทคโนโลยลวนเปนเพยงเครองมอ หรอ tools ทมนษยสรางขนมาเพอการใชงาน แตถาเรามองใหลกซงลงไปกจะเหนถงความสลบซบซอนมากกวานน เพราะเทคโนโลยก าหนดโลกทศนของผใชเทคโนโลย เปรยบเหมอนคนทมคอนอยในมอ กจะมองเหนแตตะป หรอมองอะไรเปนตะป คนทมมดพรา กจะสนใจวามอะไรบางทตวเองสามารถจะฟนหรอถากดวยมดได (พระไพศาล วสาโล, 2554)

ในดานทเกยวกบสนตภาพ ชยวฒน คประตกล (2545: 401-402) กลาวถงบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยไววามผลกระทบตอสนตภาพอยางยง สนตภาพในทน หมายถง สนตภาพทกระดบตงแตเลกสดแลวกใหญขนตามล าดบคอสนตภาพระดบชมชนหรอสงคม ระดบเมอง ระดบประเทศ และระดบโลก

แนวหนงของการพจารณาศกยภาพและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอสนตภาพ คอ พจารณาปจจยทเปนสาเหตใหญของความขดแยง ความรนแรงและการท าสงครามของมนษย ซงวทยาศาสตรและเทคโนโลยสามารถจะมบทบาทรวมอยดวยอยางส าคญ เชน ความอดอยาก การขาดส านกใฝสนตภาพ การสะสมอาวธเกนความจ าเปนส าหรบปองกนตนเองและประเทศ ในทางตรงกนขาม แนวทางการพจารณาศกยภาพและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอสนตภาพอกแนวทางหนง คอ พจารณาศกยภาพและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยเชงสรางสรรคสนตภาพ เชน การแกปญหาความอดอยาก การสรางส านกใฝสนตภาพ การเตอนใหมนษยตระหนกถงภยของการสะสมอาวธเกนความจ าเปน การใชศกยภาพของเทคโนโลยในการตรวจสอบและควบคมอาวธ และการวจยทางพนธกรรมเพอขจดปญหาใฝความรนแรงของมนษย ดงน

1. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบปญหาความอดอยากและหวโหย

ชยวฒน คประตกล (2545: 404) กลาววา ความอดอยาก ความหวโหยเปนสาเหตส าคญของความขดแยงและความรนแรงของมนษยตลอดมา เมอค านงถงศกยภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอชวยแกปญหาความอดอยากและความหวโหยของมนษยแลว สภาพทปรากฏอย คอมนษยในยคปจจบนมความรทางดานวทยาศาสตรและมเทคโนโลยในการผลตอาหารเพอเลยงชาวโลกในระดบทสง แตกยงมประชากรโลกอกเปนจ านวนมากทยงอยในสภาพอดอยาก

164

สาเหตทเกดสภาพเชนนเพราะปญหาทางดานการเมองระดบโลก และปญหาการท าธรกจการคาระหวางประเทศ โลกก าลงเผชญกบปญหาดานการจดการใหมการกระจายอาหารจากแหลงผลตไปยงแหลงทขาดแคลนอยางมประสทธภาพ

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบส านกใฝสนตภาพ

ชยวฒน คประตกล (2545: 413) กลาววา ถงแมวาเทคโนโลยจะถอเปนปจจยส าคญปจจยหนงทท าใหสนตภาพของมนษยทงโลกถกคกคาม แตปจจยทส าคญทสดทจะคกคามสนตภาพของมนษยทงโลกไดกคอ มนษยเอง ถามนษยมส านกใฝสนตภาพไมมงกอสงครามหรอกระท าการใด ๆ ทคกคามสนตภาพ ไมวาจะดวยเพอวตถประสงคใด ๆ สนตภาพกจะถกคกคามไมได วทยาศาสตรและเทคโนโลยจะสรางส านกใฝสนตภาพใหกบมนษยไดน น ทนาสนใจเปนพเศษมอย 2 ประเดนคอ 1) สรางส านกใหมนษยไดตระหนกในบทบาทและความรบผดชอบของมนษยตอสนตภาพ และ 2) สรางส านกใหมนษยไดตระหนกในความเปราะบางของดาวเคราะหโลกและภยทก าลงคกคามโลกจากฝมอมนษย 2.1 บทบาทและความรบผดชอบของมนษยตอสนตภาพ

ในวทยาศาตรยคใหมเมอประมาณสรอยปผานมาในสมยนกวทยาศาสตรส าคญ คอ กาลเลโอ (พ.ศ. 2107-2155) มนษยเรมมความเขาใจทถกตองขนเกยวกบสภาพของจกรวาล โลกและมนษยกบจกรวาล มนษยจงเรมเขาใจบทบาทและความรบผดชอบของมนษยทถกตองขน มนษยเรมเขาใจวาโลกมไดเปนศนยกลางของจกรวาล มนษยมก าเนดมาจากกระบวนการอนเหมาะสมของธรรมชาตและวถชวตของมนษยเปนของมนษยเอง มใชขนอยกบอ านาจเหนอธรรมชาตชดเจนขนเรอยๆ กบพฒนาการของวทยาศาสตรยคใหมจนถงยคปจจบน

สงส าคญทสด คอความรสกของมนษยวา ตนเองมบทบาทและความรบผดชอบตอสภาพและอนาคตของตนเองและสงคม ซงหมายความวา มนษยทงโลกตระหนกในบทบาทและความรบผดชอบของตนเองตอสนตภาพของมนษยทกระดบกนมากขน ดงน น วทยาศาสตร โดยเฉพาะอยางยง พฒนาการดานทศนะและความเชอในบทบาทของมนษยตอโลก จงมบทบาทอยางส าคญในการสรางส านกใฝสนตภาพใหกบมนษยทงโลก

อยางไรกตาม จากสภาพของโลกในปจจบนทยงเตมไปดวยความขดแยง ความรนแรงและสงครามเปนหลกฐานทแสดงวา ความรสกทเปนส านกใฝสนตภาพยงเกดขนกบมนษยทวทงโลกไมมากพอ จงเปนหนาทและความรบผดชอบของมนษยทจะตองชวยกนพยายามสรางส านกใฝสนตภาพใหกบมนษยทงโลกใหมากขน แลวสนตภาพกจะเกดกบมนษยทงโลกมากขน

165

2.2 ดาวเคราะหโลกและภยคกคามจากมนษย เทคโนโลยการส ารวจโลกจากอวกาศท าใหมนษยไดตระหนกวา โลกก าลงถก

คกคามอยางหนก ระบบนเวศนของโลกก าลงตกอยในอนตราย อวกาศของโลกก าลงเปนพษ ปรมาณโอโซนของบรรยากาศก าลงถกท าลาย สภาพภมศาสตรพนผวโลกก าลงถกท าลาย เปนตน สาเหตการท าลายระบบนเวศนของโลกโดยฝมอมนษยมหลายสาเหต แตสาเหตใหญสาเหตหนงกคอ กจกรรมของมนษยทท าลายหรอคกคามสนตภาพไดแก การท าสงครามและการสะสมอาวธ บทบาทของเทคโนโลยอวกาศตอดาวเคราะหโลกสรปได 2 ขอ คอ 1) เทคโนโลยอวกาศท าใหมนษยมองเหนดาวเคราะหโลกทมขนาดเลกและเปราะบาง และ 2) เทคโนโลยการส ารวจอวกาศท าใหมนษยเหนสภาพและความเปลยนแปลงทก าลงเกดขนกบโลกโดยฝมอมนษย จงเปนหนาทและความรบผดชอบของมนษยทตองรวมมอกนรกษาดาวเคราะหโลก ชวยกนรกษาสนตภาพของโลกเพอจะคงสภาพของดาวเคราะหทเออตอชวตตอไป

3. ภยจากการสะสมอาวธเกนความจ าเปน

ชยวฒน คประตกล (2545: 407-410) กลาววา เมอระเบดอะตอมลกแรกของโลกระเบดขนในรฐนวเมกซโก สหรฐอเมรกา วนท 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2488 ซงเปนการทดลองระเบดอะตอมลกแรกของโลก กอนทจะถกน าไปใชกบประเทศญปน อานภาพของระเบดอะตอมนนรายแรงเกนความคาดหมายของนกวทยาศาสตรท าใหนกวทยาศาสตรหลายคนซงมสวนรวมในโครงการสรางระเบดอะตอม (โครงการแมนฮตตน) รสกวาพวกเขาไดรวมกนปลอยสตวรายออกมาซงดรายและโหดรายเกนกวาทมนษยจะควบคมมนได

จากความรนแรงของระเบดอะตอมลกนมผลท าใหนกวทยาศาสตรบางคนซงเคยสนบสนนการสรางระเบดอะตอมมากอนเปลยนใจหนกลบมาเปนนกเรยกรองและรณรงคเพอสนตภาพของโลก

ปจจบนอาวธทมอยในการครอบครองของมนษยปจจบนแบงเปนชนดตาง ๆ ได คอ อาวธนวเคลยร อาวธตามแบบ (conventional weapons) อาวธเคม และอาวธชวภาพ แนวโนมตอไปในอนาคตกจะมอาวธชนดใหมคอ อาวธประเภทหนยนตคอมพวเตอร และอาวธในอวกาศ

เหตผลทประเทศตาง ๆ ใชอางในการพยายามสะสมอาวธ คอ เพอการปองกนประเทศ หรอ เพอปองกนกลมประเทศทเปนพนธมตรกน จนกระทงเกดเปนสนธสญญาการปองกนรวมกนของประเทศบางกลม แตความจรงทปรากฏกคอ ประเทศสวนใหญทวโลกทงประเทศมหาอ านาจทางการทหาร ประเทศทพฒนาแลว และประเทศทก าลงพฒนา ลวนแตสะสมอาวธไวเกนความจ าเปน

166

3.1 บทบาทและผลกระทบของอาวธนวเคลยรตอสนตภาพของโลก อาวธทก าลงคกคามสนตภาพของโลกจรง ๆ กคอ อาวธนวเคลยรประเภท

ระเบดอะตอมและระเบดไฮโดรเจน ซงเมอพจารณาเพยงปรมาณของระเบดสองชนดนทมอยเฉพาะในประเทศมหาอ านาจกมากเกนพอแลวทจะท าลายลางทงโลก โดยผลของอาวธนวเคลยรดงกลาวทมตอโลกและตอชวตบนโลกคอ ขนตนสด มนษยโลกเกอบจ านวนครงหนงของประชากรโลกทงหมดจะเสยชวตทนทดวยอ านาจแรงระเบด ไฟไหม และกมมนตภาพรงสทเกดขนทนทหลงการระเบด ขนตอไป มนษยทยงมชวตรอดจะตองเผชญกบสภาพโลกอนหนาวเยนและมดทเรยกวา ฤดหนาวนวเคลยร (nuclear winter) และเผชญกบการระบาดของโรคคลายเอดส ผลของฤดหนาวนวเคลยรจะท าใหพชบนโลกตายกอน เพราะขาดแสงอาทตยส าหรบปรงอาหาร แลวสตวและมนษยกจะอดตายตามพชไปดวย สวนการระบาดของโรคคลายเอดสเกดจากการทมนษยตองเผชญกบสภาพแวดลอมทท าลายระบบภมคมกนโรคในตวมนษย

3.2 บทบาทและผลกระทบของอาวธตามแบบตอสนตภาพ อาวธตามแบบ หมายถง อาวธทมใชอาวธนวเคลยร อาวธเคม หรออาวธชวภาพ

ตวอยางของอาวธตามแบบสมยใหม คอ รถถง เครองบน อาวธจรวด ระเบดประเภทตาง ๆ เครองยงระเบด ปนใหญ เรอรบ เรอด าน า เปนตน บทบาทและผลกระทบของอาวธตามแบบตอสนตภาพของโลกมดงตอไปน

3.2.1 อาวธชนดอน ๆ มสภาพเปนเหมอนกบเงามดทะมน ทก าลงคกคามโลก แตอาวธตามแบบเปนของจรงทคกคามและท าลายสนตภาพของโลกตงแตอดตมาจนถงปจจบน 3.2.2 ในการท าสงครามระหวางประเทศตาง ๆ ทวโลก สงครามทมผสญเสย ชวตมากทสดกคอ สงครามโลกครงทหนงและสงครามโลกครงทสอง และผเสยชวตแทบทงหมดกเสยชวตเพราะอ านาจและฤทธรายของอาวธตามแบบ

3.2.3 อาวธตามแบบเปนอาวธทกนเงนงบประมาณของประเทศตาง ๆ ทวโลกมากทสด

3.2.4 อาวธตามแบบเปนอาวธทก าลงถกสะสมมากทสดในประเทศสวนใหญทวโลก และมการน าออกมาใชท าลายชวตและทรพยสนกนมากทสด ทงในการท าสงครามสรบกนอยางเปดเผย และการสรบแบบกองโจรหรอสงครามปลดแอกภายในประเทศบางประเทศ

3.2.5 เทคโนโลยการอ าพรางตนเอง และเทคโนโลยการคนหาเปาหมาย อาจท าใหเกดการเขาใจผดหรออบตเหตทอาจลกลามเปนสงครามระหวางประเทศและสงครามโลกได

167

3.3 บทบาทและผลกระทบของอาวธเคมตอสนตภาพ ในระหวางสงครามโลกครงทสองมการใชอาวธเคมในรปของระเบดเพลงและ

เครองพนไฟ โดยเฉพาะอยางยง มการใชระเบดนาปาลมและเครองพนไฟนาปาลมเปนครงแรกดวย หลงสงครามโลกครงทสองมการใชระเบดนาปาลมในสงครามเกาหลและสงครามเวยดนาม ปจจบนอาวธเคมทใชมอยมากมาย อาวธเคมทมอ านาจท าลายรนแรงทสด คอ ระเบดนาปาลม แตเมอกลาวถงอาวธเคมโดยทว ๆ ไปมกจะนกถงกาซพษซงมหลายชนด โดยชนดทรายแรงทสดคอ กาซมสตารด ในปจจบนกาซพษอกสองชนดทก าลงถกสะสมกนมาก คอ กาซเลอด (blood gas) ซงนยมใชส าหรบการโจมตแบบจโจม ท างานโดยสกดการดดกลนออกซเจนโดยเลอดในปอด กบกาซอกชนด คอ กาซประสาท (nerve gas) ซงเปนกาซพษทใหผลโดยตรงกบระบบประสาท บทบาทและผลกระทบของอาวธเคมทมตอสนตภาพทนาสนใจ คอ

3.3.1 ปรมาณของอาวธเคม ปรมาณของอาวธเคมทสะสมกนอยในปจจบนไมมสถตททราบกนแนนอน เนองจากประเทศแทบทงหมดทวโลกลวนแตปฏเสธหรอไมยอมรบวามอาวธเคมในครอบครอง

3.3.2 ปญหาการควบคมและตรวจสอบอาวธเคม อาวธเคมเปนอาวธทควบคมและตรวจสอบยาก เนองจากเปนอาวธทผลตงาย ลงทนต า กรรมวธการผลตไมยาก วตถดบหางาย โรงงานผลตอาวธเคมมสภาพและวตถดบไมแตกตางจากโรงงงานผลตสงของเครองใชในชวตประจ าวนของมนษยเรา ถงแมวาหลายประเทศทวโลกจะไดพยายามทจะใหมสนธสญญารวมกนในการควบคมและปองกนการผลต สะสม และใชอาวธเคมมานาน ตงแตหลงสงครามโลกครงทหนงมาจนถงปจจบน สนธสญญาหรอขอตกลงรวมกนกมผลในทางปฏบตจรง ๆ นอย

3.3.3 อาวธเคมกบประเทศยากจน อาวธเคมไดชอวาเปนระเบดนวเคลยรคนจน (poor man’s nuclear bomb หรอ poor man’s nuke) เพราะเปนอาวธทประเทศยากจนพอจะหามาไดหรอผลตขนมาเองได

3.4 บทบาทและผลกระทบของอาวธชวภาพตอสนตภาพ ในทศนะของผเชยวชาญดานอาวธของโลกหลายคนมองวา อาวธชวภาพเปน

อาวธทก าลงคกคามมนษยมากทสด และมโอกาส ท าลาย มนษยชาตมากทสดดวย อาวธชวภาพอาจแบงออกไดเปน 2 ชนดใหญ ๆ คอ อาวธเชอโรค และอาวธสตวมพษ โดยอาวธเชอโรคอาจแบงออกไดเปนอก 2 ชนด คอ เชอโรคทเปนแบคทเรยและเชอโรคทเปนไวรส สวนอาวธสตวมพษนนเปนอาวธทใชเลยนแบบพษรายของสตว พฒนาการของอาวธชวภาพมความคลายคลงกบพฒนาการของอาวธนวเคลยรอยมาก จ านวนประเทศทมอาวธชวภาพกเชนเดยวกบอาวธนวเคลยร กลาวคอ มอยเพยงไมกประเทศทยอมรบวามอาวธชวภาพ นอกเหนอไปจากนนลวนแตปฏเสธไมยอมรบวาม

168

อาวธชวภาพ ในยคแรก ๆ ของการผลตอาวธชวภาพเปนการผลตโดยการเพาะเชอโรคโดยตรงหรอน าเชอโรคมาจากแหลง ตอมาการอาศยเทคโนโลยชวภาพหรอพนธวศวกรรม ท าใหมนษยสามารถใชวธการของพนธวศวกรรมส าหรบการตดตอแปลงยนเพอผลตอาวธชวภาพทงชนดรายแรงนอยและมากออกมา ส าหรบเปาหมายหลกของอาวธชวภาพ คอ มนษย เปาหมายรองลงมา คอ สตว เปาหมายอน ๆ คอ พชและสภาพแวดลอม บทบาทและผลกระทบของอาวธชวภาพตอสนตภาพมประเดนทนาสนใจ ดงน

3.4.1 ความยากล าบากในการตรวจสอบวามการใชอาวธชวภาพหรอไมนองจากการใชอาวธชวภาพสามารถจะลกลอบหรอแอบใชอยางเงยบ ๆ และใชนอยครง ผลจากการใชอาวธชวภาพกคลายกบการเกดโรคระบาดในชมชนบางแหงหรอโรคระบาดปศสตวทเกดขนโดยสาเหตอน มใชจากศตรคสงคราม

3.4.2 ประเทศคสงครามอาจตดสนใจใชอาวธชวภาพจากลกษณะเฉพาะอยางหนงของอาวธสงครามทไมท าลายสงกอสราง

3.4.3 ปญหาการควบคมการใชอาวธชวภาพท าใหการใชอาวธชวภาพยงไม เกดขนในระดบใหญ เพราะเมอใชไปแลวฝายประเทศผใชเองกไมแนใจวาผลจากอาวธชวภาพจะหวนกลบมาเปนอนตรายตอผใชหรอไม

3.4.4 เมอเปรยบเทยบกบอาวธประเภทอน ๆ ทงหมด อาวธชวภาพถกมองวาเปนอาวธทต าชาและนารงเกยจยงกวาอาวธอน ๆ ทงหมด

3.4.5 ความหวาดกลวอาวธชวภาพทอาจกลายเปนอาวธท าลายลางมนษยชาตทงโลกมผลท าใหประเทศทมอาวธชวภาพไมกลาตดสนใจน าอาวธชวภาพออกมาใชอยางจรงจง 3.5 บทบาทและผลกระทบของอาวธหนยนตคอมพวเตอรตอสนตภาพ อาวธหนยนตคอมพวเตอร หมายถง อาวธชนดตาง ๆ ทควบคมดวยระบบคอมพวเตอรอยางสมบรณแบบเปน อาวธฉลาด กลาวคอ ระบบคอมพวเตอรทใชกบอาวธจะเปนคอมพวเตอรทตดอยกบอาวธนนเอง โดยอาจจะท างานเชอมโยงกบคอมพวเตอรทศนยคอมพวเตอร หรออาจเปนระบบหนยนตคอมพวเตอรสมบรณแบบในตนเอง จากความหลากหลายมากขนของอาวธหนยนตคอมพวเตอรทไมจ ากดอยเฉพาะสงโดยทว ๆ ไปทเรยกวา อาวธ น อาวธหนยนตคอมพวเตอรจงอาจเรยกเปนหนยนตคอมพวเตอรเพอการทหารได

วตถประสงคหลกของหนยนตคอมพวเตอรทางดานการทหาร คอ ใหสามารถปฏบตงานแทนทหารทเปนมนษยไดและเปนอาวธทมพษสงรายแรงดวยตนเอง อกทงยงสามารถท าหนาทเปนยานพาหนะดวย นอกเหนอจากนหนยนตคอมพวเตอรทางดานการทหารจะสามารถท า

169

หนาทเปนหเปนตาตดตามสถานการณและสภาพความเปนไปของฝายตรงขามไดเปนอยางดอกดวยบทบาทและผลกระทบของอาวธหนยนตคอมพวเตอรตอสนตภาพมประเดนทนาสนใจ ดงน

3.5.1 ความกาวหนาอยางรวดเรวของเทคโนโลยคอมพวเตอร หนยนต คอมพวเตอรและการสอสารยคใหม ท าใหการพฒนาอาวธและหนยนตคอมพวเตอรในประเทศทก าลงด าเนนการพฒนาอาวธประเภทนอยเจรญกาวหนาอยางรวดเรว ถงแมวาจ านวนประเทศทก าลงด าเนนการพฒนาจะมอยเพยงไมกประเทศ แตประเทศเพยงไมกประเทศนกเปนประเทศทมบทบาทสงในเรองของการเมองและการทหารระดบโลก ซงกเปนเรองของสนตภาพของโลกนนเอง

3.5.2 แนวโนมความเคลอนไหวในเรองการสะสมก าลงทหารและก าลงอาวธ ตามรปแบบทก าลงลดปรมาณลง เนองจากเรองของการทหารระดบโลกก าลงเคลอนไหวไปในเชงทางการปองกนตนเองมากกวาการแผขยายฐานอ านาจทางการทหาร นนคอ เปนแนวโนมในเชง การรบ (defensive) มากกวา การรก (offensive) มผลไปเรงรดใหพฒนาการของอาวธหนยนตคอมพวเตอรเดนหนาเรวยงขน

3.5.3 การแพรหลายของอาวธหนยนตคอมพวเตอรมผลทงในเชงบวกและลบ ตอสนตภาพของโลก ปจจยส าคญขนอยกบประสทธภาพการท างานของอาวธหนยนตคอมพวเตอรทจะสามารถปองกนความผดพลาดมใหเกดขนไดงาย ๆ

3.6 บทบาทและผลกระทบของอาวธในอวกาศตอสนตภาพ ในอนาคตไมไกลนก อวกาศจะเปนแหลงสะสมอาวธและเปนฐานก าลงอาวธท

จะมบทบาทอยางส าคญตอสนตภาพของโลก อาวธในอวกาศทคาดวาจะเกดในอนาคต เชน ดาวเทยมลาสงหาร จรวดตดหวรบนวเคลยรหรอหวรบตามรปแบบ และสถานรบในอวกาศ ส าหรบสถานรบในอวกาศ จะมขน 2 ลกษณะ คอ สถานรบในอวกาศทไมมมนษยประจ าการอย และสถานรบในอวกาศทมมนษยประจ าการอย บทบาทและผลกระทบของอาวธในอวกาศตอสนตภาพมประเดนทนาสนใจ ดงน

3.6.1 การมอาวธในอวกาศ เปนการฝาฝนสนธสญญาสหประชาชาตเกยวกบกฎหมายอวกาศ หลายฉบบ

3.6.2 เฉพาะประเทศทมเทคโนโลยทางดานอวกาศเทานนจงจะมอาวธใน อวกาศได ดงนน จงเปนประเดนกอใหเกดความขดแยงเกยวกบการใชประโยชนของอวกาศระหวางประเทศทมเทคโนโลยอวกาศและประเทศสวนใหญทวโลกทไมม ท าใหสนตภาพของโลกถกคกคามมากขน

170

3.6.3 ตอไปในอนาคต เมอมอาวธอวกาศในรปแบบตาง ๆ มากขน อบตเหต อาวธในอวกาศตกหรอถกท าลายดวยสาเหตใดกตามทมใชโดยเจตนาจากฝายตรงขาม กอาจเปนสาเหตน าไปสภาวะสงครามได

4. การตรวจสอบและควบคมอาวธและความเคลอนไหวทางการทหาร

ชยวฒน คประตกล (2545: 437-438) กลาววา ความพยายามของประเทศสวนใหญทวโลกทใฝสนตภาพ คอ รวมกนผลกดนใหบรรดาประเทศมหาอ านาจทมอาวธรายแรง และประเทศทมขอพพาทระหวางประเทศถงขนทเสยงตอการคกคามสนตภาพของโลก ไดหนหนาเขาหากนและท าความตกลงลดอาวธ ทงอาวธรายแรงและอาวธชนดอน ๆ อกทงยตการเคลอนไหวทางการทหารทคกคามสนตภาพระหวางประเทศคกรณและสนตภาพของโลก ประเดนใหญของความเคลอนไหวทดจะเปนวถทดสสนตภาพของโลก คอ การตรวจสอบและการควบคมวาประเทศคกรณไดปฏบตตามขอตกลงและสญญาตาง ๆ หรอไม ในเชงเทคโนโลยแลว การตรวจสอบและควบคมอาวธ ตลอดจนความเคลอนไหวทางการทหารทมอยมความเจรญกาวหนาขนมาก ดงน 4.1 เทคโนโลยการถายภาพ โดยการถายจากเครองบนหรอดาวเทยม 4.2 การตรวจจบดวยรงสอนฟราเรด โดยการตรวจจบความเคลอนไหวของวตถทมรงสอนฟราเรด (รงสความรอน) หรอวตถทปลอยรงสอนฟราเรด (ปลอยความรอน) ออกมามาก 4.3 เรดาร ในปจจบนมทงเรดารทใชคลนไมโครเวฟ เรดารทใชคลนวทย และเรดารแสงเลเซอร 4.4 เทคโนโลยการดกฟง ปจจบนสามารถดกจบสญญาณการสอสารทเปนสญญาณวทยและสญญาณคลนไมโครเวฟของระบบโทรศพทวทยทฝายตรงขามก าลงสอสารกน 4.5 การตรวจจบแผนดนไหว เปาหมายคอ เพอตรวจจบการลกลอบทดลองระเบดนวเคลยร ระบบทใช คอ ระบบเครองตรวจจบแผนดนไหวเรยกวา เครองไซสมก (seismic detector) แตไดรบการดดแปลงส าหรบตรวจสอบแหลงก าเนดของแผนดนไหว และความรนแรงของการระเบดทเกดจากระเบดนวเคลยร

171

5. การวจยทางพนธกรรมเพอขจดปญหาใฝความรนแรง

ชยวฒน คประตกล (2545: 440-441) กลาววา ปจจยทส าคญทสด 2 ปจจยทคกคามสนตภาพของโลกอยในปจจบน คอ ผลผลตของเทคโนโลยโดยเฉพาะอยางยงในรปของอาวธ และมนษย แตถาเปรยบเทยบความส าคญตอสนตภาพแลวมนษยเปนปจจยทส าคญกวา ถามนษยสวนใหญทวโลกเปนคนทมอปนสยใฝสนตภาพหรอรงเกยจความรนแรง ไมยอมใชความรนแรงในการแกปญหาทกระดบ สภาพของโลกโดยทวๆ ไปกจะเปนโลกทมสนตภาพ ความขดแยงกยอมจะไมเกดขน จากความรความเขาใจทางวทยาศาสตรในปจจบน อปนสย ความสามารถ และพฤตกรรมของมนษยขนอยกบยน (หรอกรรมพนธ) และสภาพแวดลอมเปนส าคญ โดยเฉลยจะขนอยกบยนประมาณรอยละ 15 และจะขนอยกบสภาพแวดลอมประมาณรอยละ 85 แนวทางการศกษาวจยทเกยวกบยนหรอกรรมพนธทก าลงไดรบความสนใจมากเปนพเศษ คอ บทบาทและความส าคญของยนตอสภาพจตใจและระดบสตปญญา และแนวโนมผลการศกษาวจยกปรากฏออกมาวา ยนมบทบาทความส าคญตอสภาพจตใจบางดานของมนษย เทาททราบกนถงปจจบน ยงไมมการคนพบยนหรอความสมพนธของยนหรอความผดปกตของยนทมผลท าใหมนษยบางคนมอปนสยใฝความรนแรง แตกมการคนพบวา ลกษณะอปนสยใฝความรนแรงหรอแนวโนมของคนบางคนทจะเตบโตตอไปเปนอาชญากรกแสดงออกมาตงแตเดก ดงนนจงเปนไปไดวา อปนสยของมนษยบางคนทใฝความรนแรง อาจเปนผลมาจากลกษณะใฝความรนแรงทถายทอดมาทางกรรมพนธ หรออาจเกดจากการมยนบางตวทผดปกตซงนกวทยาศาสตรยงศกษาไมพบ ตอไปในอนาคต ถามการคนพบวา มยนบางชนดหรอความผดปกตของยนบางชนดทเปนสาเหตท าใหมนษยบางคนมอปนสยใฝความรนแรงจรง และถามการคนพบวา อปนสยใฝความรนแรงนถายทอดมาทางกรรมพนธไดจรง มนษยกจะมอกแนวทางหนงในการปองกนและแกไขอปนสยใฝความรนแรงของมนษย ซงยอมจะสงผลอยางส าคญตอสนตภาพทกระดบของมนษย ตงแตระดบเลกสด คอ ระดบครอบครว ถงระดบใหญขน คอ ระดบสงคม ระดบประเทศ และระดบโลก

172

เทคโนโลยสารสนเทศกบสนตภาพ

นอกจากการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชทงเพอการสรางสมสงทตรงขามกบสนตภาพคออาวธ และเพอสรางสนตภาพ เชน อาหาร ยา และการวจยเพอสนตภาพ เปนตนแลว เทคโนโลยทใชเพอการสอสารเปนอกความส าเรจหนงของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอสนตภาพอยางยง เพราะดวยเทคโนโลยสารสนเทศท าใหเกดการไหลบาทางขอมลขาวสารทงเพอสรางสรรคและท าลาย กาญจนา แกวเทพ (2545: 444-496) ชใหเหนถงความส าคญของเทคโนโลยสารสนเทศตอสนตภาพไว 6 ประเดน ไดแก 1) ความสมพนธระหวางการสอสาร สนตภาพ และสงคราม 2) อทธพลของเทคโนโลยการสอสาร 3) ระเบยบขาวสารโลก 4) สงครามขาวสาร 5) สทธในการสอสาร และ 6) นโยบายและทางเลอกใหม ๆ ของการสอสารเพอสนตภาพ ซงแตละประเดนอาจสรปไดดงน

1. ความสมพนธระหวางการสอสาร สนตภาพ และสงคราม

การสอสารมบทบาทอยางส าคญในการสรางสรรคสนตภาพใหเกดขนในโลก และหากการสอสารท าหนาทของตนเองลมเหลวหรอไมเปนไปเพอการสรางสรรคสนตภาพแลว การสอสารกอาจจะเปนตวเรงใหเกดสงครามได 1.1 ในทางอดมคต การสอสารถกคาดหวงวาจะเปนเครองมอส าคญในการสรางสรรคสนตภาพส าหรบโลก แตเนองจากธรรมชาตของการสอสารนนมศกยภาพทงดานกระตนสงครามและจรรโลงสนต ดงนน ในความเปนจรง จงขนอยกบเปาหมายของการใชการสอสารวาจะเปนไปเพอการใด 1.2 เทาทผานมาในอดต แมวาจะมความพยายามในการใชการสอสารเพอสนตภาพบาง แตกเปนสวนนอย โดยสวนใหญแลว การสอสารไดถกน าไปเปนเครองมอกระตนความเกลยดชง ธ ารงรกษาอดตเดม ๆ จนถงขนมากอหวอดปะทเปนสงครามขน 1.3 หากเราตองการจะเปลยนแปลงเปาหมายของการใชประโยชนจากการสอสาร อยางทเคยเปนมาในอดตเสยใหม เราจ าเปนตองมทรรศนะทสามารถจะเหนวาการสอสารสมยใหมนนเปนเรองทแยกไมออกจากระบบธรกจอตสาหกรรม ระบบทหารและระบบการเมองของโลก รวมทงยงเปนระบบกลไกสมยใหมในการสรางวฒนธรรมและจตส านกของผคน และหากเรามความตองการทจะเปลยนแปลงระบบการสอสาร เรากตองค านงถงปจจยแวดลอมดวย 1.4 การสอสารเพอสนตภาพมองคประกอบเฉพาะตวบางอยางทจะขาดเสยมได คอ ความเจรญทางเทคโนโลยในระดบพอสมควร ความเสมอภาค ความยตธรรม ความเปนอสระและ

173

เสรภาพ ลกษณะประชาธปไตย และการเปดกวางตอการมสวนรวมของทกคน และสดทาย คอ เปาหมายทเปนอดมคตทดงามและเพอความถกตองของสอมวลชน

2. อทธพลของเทคโนโลยการสอสาร

เทคโนโลยเปนองคประกอบทส าคญมากอกตวหนงของระบบการสอสารสมยใหม และสามารถถกสรางและพฒนาขนมาเพอใชไดเพอเปาหมายทางสนตหรอความรนแรง ทงนยอมขนอยกบปจจยแวดลอมของตวเทคโนโลย 2.1 ตงแตอดตมาจนถงปจจบน เทคโนโลยของการสอสารมววฒนาการในดานของการเพมพนทงดานปรมาณและคณภาพอยางไมหยดย ง แตเปนทนาเสยดายวา ทามกลางความเจรญกาวหนาเหลาน เปาหมายหลกของการใชเทคโนโลยกลบเปนไปเพอการสงครามมากกวาการแสวงหาสนต 2.2 หากพจารณาในแงศกยภาพของเทคโนโลยทมอยในปจจบน เราสามารถวนจฉยไดวาความเจรญในระดบดงกลาวนน เพยงพอในการสรางสรรคสนตภาพของโลกใหเปนจรงไดอยางแนนอน อปสรรคทแทจรงมไดอยทตวเทคโนโลย หากแตอยทเจตนารมณของผใชและระบบสงคมทมอย เชน ระบบการครอบครองเปนเจาของเทคโนโลย โครงสรางการกระจายเทคโนโลยในโลก เปนตน 2.3 เพอเปลยนแปลงแนวในการใชเทคโนโลยดงเชนทเคยเปนมาในอดต ปจจบนไดมการพยายามในการแสวงหาทางเลอกใหม ๆ ในการใชเทคโนโลยการสอสารเพอสนตในรปแบบและเนอหาตาง ๆ กน

3. ระเบยบขาวสารโลก

นบตงแตศตวรรษท 20 เปนตนมา การจดระเบยบการสอสารโลกปจจบนผกพนอยกบการจดระเบยบเศรษฐกจโลกอยางแยกไมออก และแมวาการจดระเบยบการสอสารดงกลาวจะวางอยบนแนวคดพนฐานเรอง “การเปดใหมการไหลเวยนของขาวสารอยางเสร” กตาม แตปจจบนผลจากการปฏบตตามแนวคดดงกลาวไดกอใหเกดผลสบเนองในทางทไมพงปรารถนาตดตามมา สถานการณสอสารของโลกตกอยในสภาพไมสมดล ไมยตธรรม มการครอบง าเอารดเอาเปรยบกนดงกลาว กเทากบโลกยคปจจบนก าลงตกอยในภาวะสงครามในรปแบบใหมทเรยกวาสงครามขาวสาร ในขณะทฝายไดเปรยบทงเศรษฐกจ การเมอง สงคมและวฒนธรรม ใน

174

ปจจบนพยายามด าเนนมาตรการตาง ๆ เพอรกษาความไดเปรยบของตนตอไป บรรดาฝายทเสยเปรยบกพยายามตอสเพอแกไขสภาวะดงกลาว 3.1 การจดระบบการสอสารของโลกปจจบนผกพนกบการจดการระเบยบเศรษฐกจของโลกอยางแยกไมออก โดยหนวยพนฐานทางเศรษฐกจ คอ บรษทขามชาตจะเปนหนวยธรกจทท าการผลตขาวสารและผลผลตทางวฒนธรรมอน ๆ ซงมฐานะเปนสนคาชนดหนง ทงนโดยมเปาหมายของการผลตเพอหวงผลก าไรเชนเดยวกบธรกจอน ๆ 3.2 ระเบยบการสอสารของโลกทมในปจจบนนน การเปนเจาของและการควบคมการไหลเวยนและแพรกระจายของการสอสารถกผกขาดอยในก ามอของบรษทขามชาตกลมหนงเทานน และกอใหเกดสภาพไมสมดลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพทางดานการสอสาร ทงในระดบระหวางประเทศและในระดบภายในประเทศเดยวกน 3.3 ในระยะหลงสงครามโลกครงท 2 ประชาคมโลกไดมขอตกลงในการใชหลกการเรองกระแสเสรของขาวสารขอมล โดยมงหวงวา หลกการนจะชวยใหมการใชการสอสารเพอสนต แตเมอเวลาผานไปจนถงปจจบน ในภาคปฏบตกลบกลายเปนวา เมอใชหลกการดงกลาวภายใตเงอนไขทมความไมเสมอภาคดานการสอสาร กลบยงขยายชองวางและเพมการเอาเปรยบครอบง าดานขาวสารขอมลมากยงขน ดวยเหตนในทศวรรษ 1970 จงไดมการเคลอนไหวใหมการจดระเบยบของการสอสารของโลกเสยใหม 3.4 เนอหาหลกของระเบยบใหมของการสอสารระดบโลก คอ การลดหลกการเรองกระแสเสรของขาวสารลงไป และหนมาเนนเรองความยตธรรม ความเสมอภาคของขาวสารขอมลใหมากขน กระตนใหเกดการไหลเวยนของขาวสารทง 2 ทาง และลดการผกขาดดานการสอสารใหนอยกวาทเปนอย

4. สงครามขาวสาร

สถานการณสอสารของโลกตกอยในสภาพไมสมดล ไมยตธรรม มการครอบง าเอารดเอาเปรยบกนดงกลาว กเทากบโลกยคปจจบนก าลงตกอยในภาวะสงครามในรปแบบใหมทเรยกวา สงครามขาวสาร ในขณะทฝายไดเปรยบทงเศรษฐกจ การเมอง สงคมและวฒนธรรม ในปจจบนพยายามด าเนนมาตรการตาง ๆ เพอรกษาความไดเปรยบของตนตอไป บรรดาฝายทเสยเปรยบกพยายามตอสเพอแกไขสภาวะดงกลาว 4.1 สงคมยคใหมก าลงอยในยคของสงคมขาวสาร ซงบทบาทของขาวสารขอมลทวความส าคญและมความจ าเปนตอชวตประจ าวนมากยงขนทกท ดงนนผทสามารถยดกมระบบการผลตและกระจายขาวสารได ยอมมความไดเปรยบในทกดาน แนวคดเกยวกบการท าสงครามใน

175

สงคมยคใหมน จงหมายถงการตอสชวงชงกนในปรมณฑลของขาวสารดงกลาว ทเรยกวา สงครามขาวสาร 4.2 เนองจากขอบเขตของการสอสารในโลกสมยใหมมอาณาเขตครอบคลมพนทในระดบโลก เชน การสอสารดวยระบบดาวเทยม ดงนน การตอสกนในดานเศรษฐกจและการเมองจงแสดงออกในดานความขดแยงของการสอสารระดบโลกดวย หรออาจกลาวไดวา การสอสารเปนอาวธชนส าคญส าหรบสงครามทางเศรษฐกจและการเมอง 4.3 การสอสารเปนเครองหมายแหงสญลกษณของอดมการณหรอคานยมของผสงสารบางอยางเสมอ และมศกยภาพในการหลอหลอมจตส านกของปจเจกบคคล และวฒนธรรมของสงคม ดงนนระบบการสอสารระดบโลกจงสามารถท าหนาทเปนเครองมอครอบง าทางวฒนธรรมทชาตหนงกระท าตอชาตอน ๆ ได

5. สทธในการสอสาร

องคประกอบทส าคญอกประการหนงของการสอสารเพอสนตภาพคอ สทธ เสรภาพ และความรบผดชอบทางปจเจกบคคล องคการสอสาร และโดยเฉพาะผทท างานอยในวงการน ดงน 5.1 การทจะใชการสอสารเพอสนตภาพโดยสมบรณนน ตองมองคประกอบส าคญประการหนงทจะขาดเสยมได คอ ประชาชนทกคนจะตองไดรบและเขาถงสทธและเสรภาพในขาวสาร ซงหมายถงสทธและเสรภาพในทางความคดและการแสดงออก รวมไปถงสทธในการแสวงหา รบทราบ และสงทอดขาวสารไดโดยไมมอปสรรคขวางกน 5.2 กลาวโดยเฉพาะนกสอสานมวลชน นอกเหนอจากสทธและเสรภาพในดานการสอสารเชนเดยวกบประชาชนทวไปแลว ผทอยในวงการนควรจะไดรบสทธพเศษบางประการเพอเอออ านวยตอการเขาถงและถายทอดขาวสาร พรอมกนน น นกสอสารมวลชนทตองมความรบผดชอบและจรรยาบรรณควบคไปดวยพรอม ๆ กน

6. นโยบายและทางเลอกใหม ๆ ของการสอสารเพอสนตภาพ

นโยบายการสอสาร หมายถง หลกการและบรรทดฐานทก าหนดขนเพอชน าพฤตกรรมการสอสาร นโยบายใหมของการสอสารเพอสนตภาพ สอมวลชนจะตองเปลยนบทบาทจากการเปนเพยงผสงเกตการณมาเปนผเขารวมกจกรรมในเหตการณความเปนไปของโลก

176

ในปจจบนเปนทเหนพองตองกนวา หากตองการใหมการใชการสอสารเพอสนตภาพแลว กตองมการวางนโยบายการสอสารใหเดนชดและแนนอน หลกการส าคญบางประการทจะขาดเสยมไดของนโยบายนไดแก การเปดโอกาสใหประชาชนทวไปมสวนรวมก าหนดนโยบายเพอใหเปนประชาธปไตย ในสวนของโครงสรางสอมวลชนตองปรบใหมความสมดล พรอมกนนนสอมวลชนจะตองปรบบทบาทของตน ใหตระหนกถงความส าคญทจะตองเขามามสวนรวมในการสรางสรรคสนตภาพใหมากกวาทเปนมา

ภาพรวมของระเบยบขาวสารโลกทมอยในปจจบน

เทคโนโลยสารสนเทศทกระจายอยทวโลกแมจะมจ านวนมากแตเมอพจารณาถงต าแหนงทเทคโนโลยสารสนเทศแพรหลายนนกลบเปนแบบกระจกตวอยในประเทศมหาอ านาจทางเศรษฐกจซงมส าคญตอการสรางความอยตธรรมหรอความรนแรงเชงโครงสรางใหกบมนษยชาต กาญจนา แกวเทพ (2545: 470-471) กลาววา ภาพรวมของระเบยบขาวสารโลกทก าลงเปนอยในปจจบนเกดความไมสมดลอยางยงในระเบยบขาวสารของโลก โดยในชวงหลงของทศวรรษท 1970 บรรดาผน าของประเทศโลกทสามเปนจ านวนมากไดเกดความตนตวถงความไมสมดลของกระแสขาวสารของโลกดงกลาว โดยเฉพาะสภาพทประเทศโลกทสามตกอยภายใตการขยายตวของสอมวลชนตะวนตกทน ามาซงความหวง วฒนธรรม คานยม และความคดทางการเมองทแตกตางไป บรรดาผน าของประเทศโลกทสามเหนวา การแพรขยายของขอมลขาวสารจากประเทศทพฒนาแลว โดยเฉพาะอยางยงประเทศอภมหาอ านาจอยางสหรฐอเมรกา ไมเพยงแตจะเปนการท าลายวฒนธรรมและความเปนตวของตวเองของบรรดาประเทศดอยพฒนาเทานน หากแตยงเปนอนตรายตอความมนคงของชาตเลก ๆ เหลานอกดวย ความไมสมดลดงกลาว อาจแยกกลาวถงความไมสมดลในเชงปรมาณและความไมสมดลเชงคณภาพ ดงน

1. ความไมสมดลในเชงปรมาณ

ถาจะเปรยบเทยบพนท จ านวนประชากร และการครอบครองทรพยากรทางดานสอมวลชนระหวางโลกทสามกบโลกทหนงและโลกทสองแลว จะเหนวามความไมเทาเทยมกนอยมาก ดงตอไปน

ใน พ.ศ. 2525 ขณะทกลมประชากรโลกทสามมพนทคดเปนรอยละ 51 ของพนทโลก มประชากรรวมกน 2.8 พนลานคน หรอรอยละ 63.25 ของประชากรโลก แตมรายไดเพยงรอยละ 10 ของรายไดโลกทงหมด และไดใชคลนวทยโทรทศนเพยงไมถงรอยละ 15 ในขณะท

177

สหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยต ซงมประชากรเพยงรอยละ 15 ของโลก แตครอบครองคลนวทยโทรทศนถงรอยละ 50 ของทงหมด

ในดานส านกขาวนน ส านกขาวใหญทง 5 แหงจะเปนตวก าหนดกระแสขาวทจะไปปรากฏตามสอมวลชนของประเทศตาง ๆ ทวโลก รอยละ 80 ของขาวโลกเปนขาวของส านกขาวขามชาตเหลาน อกรอยละ 20-30 เทานนทมเนอหาขาวครอบคลมประเทศดอยพฒนา ทง ๆ ทฝายหลงมประชากรถง 3 ใน 4 ดงกลาวมาแลว

ในดานสอหนงสอพมพและสงพมพตาง ๆ ประชากรโลกทสามสวนใหญยงอานหนงสอพมพไมมาก และในแงอตราเฉลยของจ านวนฉบบของหนงสอพมพตอประชากรหนงพนคนกยงต ามาก คอ 14 ฉบบตอประชากร 1,000 คน ในขณะทสวเดน 600 ฉบบ สหภาพโซเวยต 396 ฉบบ ในดานการผลตกมความไมเทาเทยมกนสงมาก คอ ประเทศโลกทสามผลตหนงสอเพยงรอยละ 20 ของหนงสอทผลตขนทงหมด ในสหรฐอเมรกามอตราเฉลยจ านวนหนงสอพมพ 1 เลมตอจ านวนประชากร 3 คน ในอฟรกา 90 คน และในเอเชย 15 คน

เครอขายโทรศพทเพมขยายตวมากขนนบเปนรอยละ 1,000 ในชวง 2-3 ทศวรรษน ปจจบนมโทรศพท 400 ลานเครองทวโลก รอยละ 80 ของจ านวนทงหมดอยใน 10 ประเทศ คอ สหรฐอเมรกาและยโรปตะวนตก สหรฐอเมรกาเปนเจาของโทรศพทครงหนงของจ านวนดงกลาว (ประชากร 750 ลานคน) และประเทศก าลงพฒนาทมประชากร 2,000 ลานคน มโทรศพทรวมกนรอยละ 7 นอกเหนอจากความแตกตางระหวางโลกทหนงและโลกทสามแลว ยงมความแตกตางดานขาวสารอยมากระหวางเมองกบชนบท

อยางไรกตาม ในปจจบนเปนยคโลกาภวตน การเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนเปนไปอยางไรพรหมแดน ชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารกเปลยนแปลงไปจากเดมเปนสอสงพมพกเปลยนเปนสอออนไลน และเคเบลทว จงท าใหปญหาการเขาถงขอมลลดลงไป แตกลบมปญหาชนดใหมเกดขนคอขาวสารมจ านวนมาก และมการบดเบอนเพอผลประโยชนสวนตน เพราะใคร ๆ กสามารถเปนผสรางและเผยแพรขอมลผานสอทมอยจ านวนมากเหลานน ดงนน การใชวจารณญาณในการรบขอมลจงมความส าคญอยางยง

2. ความไมสมดลเชงคณภาพ

ในแงของคณภาพของขาวสารทมอยทวโลกทสงจากส านกขาวตาง ๆ น น และเผยแพรผานสอมวลชนทวไปเปนประเดนทนาสนใจ และแยกไมออกจากความไมสมดลในเชงปรมาณทไดกลาวไปแลว ลกษณะความไมสมดลในเชงคณภาพนาสงเกตไดดงน

178

2.1 การรายงานขาวเฉพาะแตเรองทเปนเชงลบเกยวกบโลกประเทศโลกทสามอาท เชน การจราจล ความรนแรง หายนะ ความปนปวนทางสงคม การปฏวต เปนตน ในขณะทไมใหความสนใจกบความเปลยนแปลงในเชงบวกตาง ๆ ทเกยวกบการพฒนาแตอยางใด

2.2 การรายงานขาวในลกษณะทขาดความรความเขาใจในประวตศาสตรและวฒนธรรมของโลกทสาม มการวเคราะหขาวทใหภาพไมถกตองและผวเผนของเหตการณตาง ๆ ทเกดขนในโลกทสาม จากลกษณะขาวทขาดความเขาใจ ท าใหเกดการบดเบอนขาวขน โดยทโลกทสามไมอาจจะแกไขขอผดพลาดดงกลาวได เพราะไมมชองทางกระจายขาวทเปนอสระของตวเอง

2.3 การเลอกและบดเบอนขอเทจจรงตาง ๆ ตามอ าเภอใจ เพยงเพอทจะสรางขาวใหดนาสนใจจากเหตการณทไมมความสลกส าคญอนใด และเหตการณในโลกทสามมกจะตกเปนเหยอของการสรางความสนใจแบบน

2.4 เกณฑการคดเลอกประเดนหรอหวขอทคดวานาสนใจจะน ามาจากมาตรฐานและวฒนธรรมของตะวนตก และละเลยความตองการของประชาชาตอน ๆ ตวอยางรปธรรมเชน การถายทอดกฬาอเมรกนฟตบอล ซงเปนขาวถายทอดผานดาวเทยมไปทวโลก ท ง ๆ ทมแตสหรฐอเมรกาเทานนทเลนกฬาประเภทน

บทสรป

วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนผลผลตของการพฒนาวทยาการของมนษย โดยตวเองวทยาศาสตรและเทคโนโลยไมสามารถสงผลกระทบไมวาเชงบวกหรอลบตอสนตภาพ แตขนกบเจตนารมณของมนษยทผลตขนมาและน าไปใช ดงนน ตนตอของความรนแรงและสนตภาพจงขนอยกบมนษยเชนเดม

แบบฝกหด

1. จงใหความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลยและประวตประกอบการอธบาย 2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสนตภาพมความสมพนธกนอยางไร 3. วทยาศาสตรและเทคโนโลยใชแกปญหาความอดอยากและหวโหยไดอยางไร 4. การสรางส านกใฝสนตภาพดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลยสามารถท าไดอยางไร 5. จงหาทางออกใหกบโลกทก าลงมภยจากการสะสมอาวธเกนความจ าเปน

179

6. การตรวจสอบและควบคมอาวธและความเคลอนไหวทางการทหารชวยสรางสนตภาพไดอยางไร

7. การวจยพนธกรรมเพอขจดปญหาใฝความรนแรงจะสงผลใหมนษยมคณลกษณะอยางไร

8. เทคโนโลยสารสนเทศมผลกระทบตอสนตภาพอยางไร 9. แนวทางในการแกไขความไมสมดลของระเบยบขาวสารโลกทมอยในปจจบนม

อยางใดบาง 10. อธบายทาททถกตองของมนษยตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอสรางสนตภาพ

180