บทท 4 อปสงค และอปทานของธรกจ

พาณชยนาว

อปสงค = ความตองการ + ความสามารถในการจาย + ยนดจาย อปสงคในการขนสงนน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ - อปสงคของการขนสงผโดยสาร (Passenger’s

Demand) - อปสงคของการขนสงสนคาและบรการ

(Cargo’s Demand)

อปสงคของธรกจพาณชยนาว

ปจจยทท าใหอปสงคของการขนสงสนคาเปลยนแปลง

1) การเพมขนหรอลดลงของรายได 2) ลกษณะของการขนสง 3) ความนยมของผใชบรการ 4) ความเจรญทางเศรษฐกจ 5) อตราคาโดยสารเปรยบเทยบ 6) ก าหนดเวลา 7) ลกษณะการใหบรการ

ความยดหยน (ELASTIC)

ความยดหยนนอย ถามแหลงสนคาและบรการเพยงแหงเดยวหรอนอยราย

ความยดหยนมาก ถามผประกอบการหลายราย

สงทอยเบองหลงอปสงคของธรกจพาณชยนาวกคอพฤตกรรมของผใชบรการซงขนกบสภาวะเศรษฐกจและสงคม กบคณสมบตของระบบการขนสง ดงนนจงตองศกษารปแบบการพยากรณอปสงค ซงม 4 ขนตอน 1. Trip Generation and Attraction 2. Trip Distribution 3. Modal Split 4. Route Assingment

1. Trip Generation and Attraction เปนการศกษาลกษณะความสมพนธซงกนและกนของลกษณะการเดนทาง การขนสง ซงแบงเปน 2 กลมใหญๆคอ

1) ตวแปรทสะทอนสภาพทางดานเศรษฐกจและสงคม เชนบรษททด าเนนกจกรรมทางธรกจมพาหนะเปนของตวเอง

2)ตวแปรทสะทอนความสามารถของระบบการบนสง เชน ระยะเวลาในการเดนทาง ตนทนในการขนสง รวมถงความสะดวกสบาย

2. Trip Distribution เปนการศกษาตอจากขนตอนแรกวาจ านวนการเดนทางหรอการขนสงนนจะกระจาย หรอมงไปทางใดบางโดยใชวธการทางคณตศาสตรในการวเคราะห โดยแบงออกเปน 2 กลมคอ

• Uniform Factor • Average Factor

• Uniform Factor หลกการคอสมมตใหอตราการเจรญเตบโตเทากนหมดในทกๆเขต

ตวอยาง ก าหนดใหการเดนทางม 3 เขต คอเขต A B และ C ในปจจบนมการเดนทางจาก A ไป B 8 เทยว จาก A ไป C ม 10 เทยว และจากB ไปC ม 12 เทยว ถาก าหนดอตราการเจรญเตบโต เทากบ 1.5 การพยากรณการเดนทางในอนาคต จะมเทาไร

เขต จ านวนเทยวในปจจบน

อตราการเจรญเตบโต

การประมาณการในอนาคต

A → B 8 1.5 12 A → C 10 1.5 15 B → C 12 1.5 18

• Average Factor เปนตวแบบทพยายามแกไขปญหาเรองความแตกตางของอตราการเจรญเตบโต

จากตวอยาง เดมถาก าหนดอตราการเจรญเตบโตของเขต A = 1.555 เขต B = 1.5 และเขต C = 1.5

เขต A B C A - BA CA B AB - CB C AC BC -

เขต A B C

A - 8 10

B 8 - 12

C 10 12 -

รวม 18 20 22 60

อตราการเจรญเตบโต

1.555 1.5 1.5

การประมาณการในอนาคต

27.99 30 33 91

3. Modal Split เปนการวเคราะหวา จ านวนเทยวของการขนสงเปนอยางไรโดยพจารณาทคาโดยสาร ความเรว ระยะทาง ความสะดวกสบาย ความปลอดภย

4. Route Assingment เปนขนตอนสดทาย ของการพยากรณโดยจะอยบนเงอนไขคาใชจายต าสด เวลาในการเดนทางสนทสด และมความปลอดภยมากทสด

อปทานของธรกจพาณชยนาว

อปทานธรกจพาณชยนาว หมายถง เปนปรมาณของการบรการทผประกอบกจการขนสง จะสามารถตอบสนองตอความตองการภายใตสภาพการณตางๆ โดยสงทท าใหอปทานของการขนสงมการเปลยนแปลง ไดมากทสด คอ อตราคาขนสง • ถาอตราคาบรการสง ปรมาณอปทานของการขนสงกจะมมาก

• ถาอตราคาบรการต า ปรมาณอปทานของการขนสงกจะลดลง

ปจจยอนๆทมผลตอการขนสง

ปจจยทางดานสภาพแวดลอมโดยทวไป ประกอบดวย • เศรษฐกจ • สงคม • การเมอง • กฎหมาย • เทคโนโลย • จ านวนและขนาดของผประกอบการ • กฎระเบยบขอบงคบตางๆ

ปจจยทางดานการด าเนนงานอตสาหกรรม ประกอบดวย

• ลกคา • การแขงขน • แรงงาน

ตนทนทเกดขนจากการขนสงสามารถจ าแนออกเปนหลายประเภท ตามลกษณะของกจกรรมท เกดสงผลใหเกดตนทน ดงน 1. ตนทนคงท (Fixed Cost) คาเชา ทดนอาคาร คาประกนภย คาทะเบยนยานพาหนะ คาเสอมราคา เงนเดอนประจ า คาใบอนญาตเชาสถานท ตนทนประเภทนอาจเรยกชอไดอยางอนอก เชน Constant Cost หรอ Overhead Cost ตนทนชนดน แมจะใหบรการมากนอยเพยงใดหรอไมไดใหบรการเลย กตองเสยเปนจ านวนเทากน

ตนทนการขนสง

2. ตนทนผนแปร (Variable Cost) เปนตนทนหรอคาใชจายทจะมการเปลยนแปลงไปตามปรมาณของการผลต อาจเรยกชอเปนอยางอนไดอก คอตนทนด าเนนงาน (Operation Cost) ไดแก คาน ามนเชอเพลง คาซอมแซม คาน ามนหลอลน คาใชจายในการขนสง เปนตน 3. ตนทนเทยวกลบ (Back Haul Cost) เปนตนทนหรอคาใชจายทไดรวมเอาลกษณะของคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) เขาไปดวย ถอเปนคาชดเชยทตองท าใหเสยโอกาสขน

4. ตนทนรวม (Total Cost หรอ Joint Cost) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ โดยรวมเอาตนทนคงท ตนทนผนแปร และตนทนเทยวกลบมารวมกน ถอเปนตนทนของการบรการทงหมด

การจดการการขนสง (Transportation Management)

ปจจยหลกทมผลตอเศรษฐศาสตรการขนสงไดแก ระยะทาง ปรมาณ ความหนาแนน การจดเกบ การจดการ ความรบผดชอบ และการตลาด ซงมความเกยวของกนดงน

1. ระยะทาง (Distance) ระยะทางเปนปจจยทมอทธพลตอตนทนการขนสง เนองจากมความเกยวของ กบตนทนผนแปร คอ คาแรง เชอเพลงและการบ ารงรกษา

ตนทน

ระยะทาง

กราฟแสดงความสมพนธระหวางระยะทางกบตนทน

2. จ านวน (Volume) แสดงใหเหนถงตนทนการขนสงตอน าหนกสนคาลดลงเมอปรมาณสนคามจ านวนเพมขน ทเปนเชนนเพราะตนทนคงทของการรบและสงสนคาและการคาการจดการตางๆไดถกเฉลยลงไปตามจ านวนสนคาทเพมขน

กราฟแสดงความสมพนธระหวางน าหนกกบตนทน

น าหนก

ตนทน

3. ความหนาแนน (Density) คอความหนาแนนของสนคา ซงตองพจารณาถงน าหนกและพนทดวย โดยทวไปจะคดคาขนสงตามน าหนก เชน ตอตน เปนตน ยานพาหนะบรรทกจะถกจ ากดดวยพนทมากกวาน าหนกบรรทก ถาบรรทกเตมแลวกเปนไปไมไดทจะบรรทกเพมแมวาสนคานนจะเบากตาม คาแรง คนขบและคาเชอเพลงไมไดมผลจากน าหนกบรรทก

ตนทน

ความหนาแนน

4. การจดการ (Handling) อปกรณพเศษในการจดการสนคาชวยในการขนยายสนคาขนลงรถบรรทกหรอเรอ รวมถงลกษณะของภาชนะบรรจผลตภณฑ เชนกลอง พาเลต เชอกผก ซงมผลตอตนทกของการจดการ

5. ความรบผดชอบ (Liability) ผลตภณฑทจะถกความกระทบกระเทอนไดงาย การเนาเปอย การถกขโมย ระเบด ผรบขนสงควรจะท าประกนสนคา และผสงออกสามารถลดความเสยง และคาขนสงไดโดยการปรบปรงบรรจภณฑใหสามารถปองกนหรอลดการสญหายหรอเสยหาย

6. ปจจยดานการตลาด (Market Factors) ชองทางขนสงหมายถงการเคลอนยายจากจดเรมตนไปยงจดปลายทาง รถสงสนคาและพนกงานจะตองกลบมายงจดเรมตนจงควรจะท าการบรรทกสนคาขากลบ (backhual) มเชนนนกจะตองตรถเปลากลบ (deadhead) กรณของ deadhead แรงงาน เชอเพลงและตนทนของการบ ารงรกษาจะตองคดขากลบรวมดวย ดงนนควรทจะท าการบรรทกสนคาทงไปและกลบใหเกดความสมดล

จ านวนเทยว

FC VC TC

1 5000 250 2 280 3 310 4 320

จดคมทนและระยะเวลาคนทน

จดคมทน(Break Even Point) หมายถง ระดบของยอดขายของกจการทเทากบคาใชจายทงหมดของกจการ ซงกคอจดทกจการไมมผลก าไรหรอขาดทนนนเอง โดยจดคมทนจะสามารถหาไดกตอเมอผประกอบการสามารถแยกไดวาคาใชจายของธรกจนนมอะไรเปนตนทนคงท และตนทนผนแปรอยางละเทาไรบาง จากการค านวณดงน

จดคมทน

ณ จดคมทน TR = TC Q x P = FC + VC Q x P = FC + ( Q x V ) QP = FC + QV QP - QV = FC Q ( P – V ) = FC

Q* = 𝐅𝐂

(𝐏−𝐕)

ตวอยาง บรษทเดนเรอแหงหนงด าเนนธรกจรบขนสนคาโดยมตนทนคงท 1,000,000 บาทคดคาบรการตอเทยวในการรบขนสนคา 20,000 บาท และตนทนผนแปรตอหนวย = 8,000 บาท จงหาปรมาณการรบขนทคมทน

Q* = 𝐅𝐂

(𝐏−𝐕)

ปรมาณการรบขน = 1,000,000

20,000−8,000

= 1,000,000

12,000 = 83.33 เทยว

ตวอยาง บรษทเดนเรอแหงหนงด าเนนธรกจรบขนสนคาโดยมตนทนคงท 1,000,000 บาทถาตองการใหคมทนภายใน การขนสง 60 เทยว และตนทนผนแปรตอหนวย = 8,000 บาท บรษทการเดนเรอตองใหตงราคาคาบรการเทยวละเทาไร

Q* = 𝐅𝐂

(𝐏−𝐕𝐂)

60 = 1,000,000

P−8,000

60P - 480000 = 1,000,000 60P = 1,480,000

P = 1480000

60 = 24,666.66

ระยะเวลาคนทน

ระยะเวลาคนทน (Pay Back Period) หมายถง ระยะเวลาทไดรบผลตอบแทนในรปของกระแสเงนสดเขาเทากบกระแสเงนสดจายลงทน โดยไมค านงถงเรองมลคาของเงนตามระยะเวลาเขามาเกยวของ การค านวณหาระยะเวลาคนทนจงมองทกระแสเงนสดรบ ไมใชตวก าไรหรอขาดทนของกจการ โดย ณ จดไดทผลสะสมของกระแสเงนสดรบเทากบเงนลงทนในครงแรกกจะไดระยะเวลาคนทน

ระยะเวลาคนทน (Pay Back Period) กรณกระแสเงนสดรบเทากนทกป ตวอยาง ลงทนในโครงการธรกจการเดนเรอ ใชเงนลงทน 1,200,000 บาท จะใหกระแสเงนสดในแตละปจ านวน 400,000 บาท เปนเวลา 6 ป ระยะเวลาคนทนกคอ 3 ป

ระยะเวลาคนทน (Pay Back Period) กรณกระแสเงนสดรบไมเทากนทกป ตวอยาง โครงการ ข.ใชเงนลงทนครงแรก 100,000 บาท โดยคาดวาจะไดรบ กระแสเงนสดสทธ (NCF) จากการด าเนนงานในแตละปดงน ปท 0 -100,000 บาท 1 50,000 2 40,000 3 30,000 4 10,000 ดงนน PB = 2 + 10,000 30,000 = 2.33 ป

1. ก าหนดใหการเดนทางม 4 เขต คอเขต A B C และ D ในปจจบนมการเดนทางดงน

1.1จาก A ไป B 6 เทยว จาก A ไป C ม 8 เทยว จาก A ไป C ม 12 เทยว 1.2 จากB ไป C ม 12 เทยว จาก B ไป D ม 10 เทยว 1.3 เทยว จาก B ไป D ม 5 เทยว ถาก าหนดอตราการเจรญเตบโต เทากบ 1.5 การพยากรณการเดนทางในอนาคต จะมเทาไร

2. จากขอ 1. ถาก าหนดอตราการเจรญเตบโตเขต A = 1.2 เขต B = 1.5 เขต C = 1.4 และเขต D = 1.5 การพยากรณการเดนทางในอนาคต จะมเทาไร